Book Title: Jain Vidvanoni Sanshodhanni Drashti Author(s): Bechardas Doshi Publisher: Prabuddha Jivan 1948 Catalog link: https://jainqq.org/explore/249704/1 JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLYPage #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ tA. 15-1-48 prabuddha jena sazeAdhananI dRSTi eka bhakatakavi potAnA parama zraddhAMbhAjana purUSanI parama zAMtimaya AkRtinuM varNana karatAM kahe che keH-- " yai: zAntarAgarucibhiH paramANubhistvaM nirmApita tribhuvanaikalalAmabhUta / tAvanta eva khalu te'pyaNavaH pRthvIvyAM yat te samAnamaparaM na hi rUpamasti // 12 (mAmarthtotra) bhAvArtha: he nAtha ! tArUM' rUpa paramazAMtimaya che, karUNArasathI tarALa che ane tArA jevI paramasaumya ane karUNAmaya AkRti bIje kayAMya jovA maLatI nathI. kAraNa ke jagatamAM jeTalAM jeTalAM paramazAMtimaya paramANu hatAM te badhAM ja tArI AkRtinA nirmANamAM ja kharcAi gayAM che. have evA paramazAMtimaya eka pazu paramANu bacela nathI ke jenAthI tArA jevI khIjI paramazAMtimaya AkRtinuM nirmANu thai zake mATe ja A AkhA jagatamAM tArA jevuM paramazAMtimaya rUpa ane paramasaumya AkRti dIThAmAM AvatI nathI. ukata stutivAkayane vAMcI vA sAMbaLI kAi kharekhara ja ema kahevA taiyAra thAya ke 'have jagatamAM eka paNu aNu paramazAMtimayarUpanA nirmANa mATe bacela nathI ane evAM jeTalAM jeTalAM aNuo hatAM te badhAM ja bhagavAnanA paramasaumyarUpanA nirmANumAM ja khapI gayAM che ane ema che mATe ja bhagavAnanI barAbara sarakhI paramazAMtimaya khIjI AkRtinuM nirmANa kema thaI zake ? na thai zake te evI kai khIjI AkRti na dekhAya e taddana svAbhAvika che'-A rIte stutivAkayanA zabdamAMthI nIkaLatA kevaLa vAcya athI ja je pradhAna samaje ane te ja pramANe pratipAdana paNa kare te manuSya, sAhityanI bhASAne samajatA ja nathI athavA tenAmAM vastunA svarUpane pRthakakaraNa sAthe samajavA jeTalI saMzodhanadRSTi nathI ane ema che tethI ja te, bhagavAnanA sthUlarUpamAM ja peAtAnI dRSTine aTakAvI bhagavAnane lagate khare paramArtha samajavA taiyAra thai zakatA nathI ane tema karatA te, satyane badale adha satyane pUjavA taiyAra thayela che jethI ghaNIvAra jIvanavikAsane badale jIvananA hrAsa ja thayA kare che. eka anubhavI purUSe gayu` che ke " je jinadehapramANane samavasaraNAdi sidhdhi varSoMna samaje (jananu rokI rahe nija budhdhi gA astu. have ApaNe ahIM e vicAra prastuta che ke ukata stutivAkayanA kevaLa vArtha kema na ghaTe ? ene sAhityanI bhASAmAM Ala'kArika atha zA mATe mAnaveza ? uparanuM stutivAkaya AdinAtha bhagavAnanI stutirUpa che. kevaLa ahIM tenA vAcyA ja levamAM Ave te khIjA trevIza tIya kareAnAM pazu paramazAMtimayarUpa che temanu nirmANu zI rIte thaze? athavA jeTalA jeTalA vItarAgapuMzne jagatamAM thai gayA che, thaya -vidyamAna che, ane thanArA che te tamAmanI AkRti paramazAMti- mayI ja hoya che eTale temanI e AkRtinuM paNa nirmANu zI rIte thaze ? ahIM vAcyA te ja letAM A rIte moTA virodha ubhA thAya che. mATeja ahIM tenA vAgyAne na letAM sAhityanI bhaSAmAM tene alaMkAra a` mAnIne ja cAlavu joie ane kAvyane artha eTalA ja samajavA joie ke AdinAtha bhagavAnanuM rUpa paramazAMtimayI 'mudrAvALu` hatuM. A sivAya e stutivayanA bIjo kAi a na ja saMbhavI zake. vastusthiti AvI ja che chatAM je pelI paramANuvALI hakIkatane ja pakaDI rAkhe ane zabdazaH kharekharI ja samaje te te mATe ema kahevu jarUrI che ke evI kheATI pakaDa rAkhanAramAM satya pArakhA jeTalI sazodhanaSTi ja nathI. 185 zAstramAM ke sUtramAM AvI kAMi eka ja hrakIkata nathI AvatI, AvI AvI alaMkAramI bhASAmAM lakhAyelI se'kaDA hakIkate nAMdhAyelI che, jemAMnI keTalIka te evI adbhuta rasamaya che ke bIjo ajaina vAMcanAra te tevI hakIkatane purANeAnI hakIkatAnI haroLamAM mUkI kevaLa gAMDapaNabharelI kahe te navAi na kahevAya. evI sa` hakIkata ahIM kahevA na besAya; paraMtu temAMnI ekAda e te vAnakarUpe ahIM raju karavI jarUrI che. kalpasUtra sAMbhaLatAM tenI TIkAmAM ja noMdhAyelI AvI aneka hrakIkate ApaNA sAMbhaLyAmAM vAraMvAra AvyA kare che. merUka'pa, garbhApahAra, vAraMvAre chaMdranu Agamana, rAtrIe devakRta janmAbhiSeka, kaLaze|nA mApatu vana ane cauda pUrvAne lakhavA mATe za.hInA parimANunu varNana vagere. AmAMnI ahIM chellI ja e hakIkatA viSe lakhavA dhArela che, bIjI hakIkatA viSe vaLI avasare jarUra lakhAze. bhagavAnanA janmAbhiSeka, prasaMge vaparAyelA kaLazenuM parimANu ane sakhyA vize khulAsA karatAM TIkAkAra eka gAthA A pramANe TAMke che. "parAvI sajojhaNutuMgo bArasa joaNAI vindhAro / joaNamega nAlubha igakoDI saTThilakkhAI // " (kalpasUtra-bhagavAnanA janmAbhiSeka) bhAvAtha:-abhiSeka vakhate devae vAparelA eka eka kaLaza paccIza yeAjana eTale se gAu UMcA, bAra yojana eTale aDatALAza gAu paheALA ane te dareka kaLazanuM nALacuM eka yeAjananuM eTale cAra gAuMnu A nALacuM cAra gAUnu" paheALu ke lAMbu' tenA khulAse maLyA nathI.) AvA AvA eka be kaLaza nahIM pazu eka kreDa ane sATha lAkha kaLaza samajavAnA che. janazAstramAM ane khIjA zAsrAmAM pakhtu paDiMta mATe budha zabda vaparAyelA che ane devA mATe vibudha zabda vaparAyela che. budha karatAM jenAmAM vizeSa viveka hoya tene vibudha kahevAya e vAta suvidita che. bhagavAnanA janma thatAM prathama devA temanA janmAbhiSeka rAtre ja kare che. tAju janmeluM mAnavI bALaka prathama divase eka vAsAnuM' kahevAya che e rIte vAsAnA baLakarUpa mahAvIranA abhiSeka karavA sArUM keTalu pANI apekSita hAya e viSNudhA, budhA karatAM vadhAre vicArI zake che. vaLI, eka vAsa'tu khALaka keTalA pANInA pravAhu sahI zake e paNa kIkata temanA dhyAna bahAra na hAi zake. vartamAnamAM jabarajasta baLavALA ane kasAyela zarIravALA malleza paNu kAi evA jabarajasta vegathI paDatA dhodha nIce besI zakatA nathI te pachI A eka vAsAnu mAnavI khALaka segA uMcA ane aDatALIza gAu paheALA evA eka samudra jevA kaLazanA cAra gAunA nALacAmAMthI paDatA pANInA pravAha nIce zI rIte khesI zake? e eka vAta. evA nAnA bALakane navarAvavA ATalA badhAM pANInI paNa zI jarUra hei zake ? e bIjI vAta. vaLI, upara kahelA parimANuvALA, eka kareDa ane sATha lAkha kaLazemAMthI paDatA pANInA pravAha AkhA amadAvAda jevAM aneka nagarAne tANI javA pUratA che. te pachI tenI nIce rahelA eka vAsAnA bALakanI zI sthiti thApI e. trIjI vAta. cethI vAta e che ke ATalA badhA pANInA AvA niratha ka vyak karanArA e viSNudhA kavA haze ? se| gAu UMce ane aDatALIza gAu paheALA eka kaLaza eTale zu arthAt evA eka kaLazanI sarakhAmaNI muMbainI paTImAM AvelA arabI samudra sAthe karI zakAya athavA sarakhAmaNImAM e arabI samudra kadAca nAnA pazu paDe jyAre eka kaLaza eka arabI samudranI hADane hAya ane evA evA eka karADa ane sATha lAkha kaLaze bhegA thAya tyAre e pANI keTaluM ? Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prabuddha jaina tA. 15 1-48 e kaLaze. te moTA moTA pahADa jevA uMcA ja hoya-A badhuM e kaI bhASAmAM hatAM ? ene paNa niNata ukela maLatuM nathI. vicAratAM A gAthane akSarAthe ja sAce samajIe te vibudhanI keTalAka kahe che ke te saMskRta bhASAmAM hatAM ane hamaNAM jyAM jyAM 'buddhinuM devALuM ja nIkaLyuM kahevAya ane A abhiSekamAM viveka te pUrvanI gAthAono ullekha Ave che tyAM badhe e gAthAo prAkata taNAI ja gayela bhAse evuM che. tyAre A gAthAne akSarAthI bhASAmAM ja Ave che. AvI keTalIye gAthAo zrI jinabhadrana letAM ene lajjAthe levuM jarUrI che. ane te dvArA ema jANI gaNikSamAzramaNe pitAnA vizeSAvazyakabhASyamAM uddharelI che zakAya ke bhagavAnane janmAbhiSeka devAe ghaNI ja dhAmadhUmathI ane vyAkhyAkAroe temane ' pUrvagata ' gAthA kahIne oLakhAuja vele. A sivAya AthI vadhAre e gAthAmAMthI kazuM ja na velI che, eTale je pUnI bhASA mATe ja moTo vivAdAnIkaLI zake. purANomAM je evI aneka vAte maLe che tenI sarakhA spada prazna che tyAM tenI zAhInA parimANunI carcA kema cAlI zake ? maNImAM A kaLazanI vAtane paNa mUkI zakAya. purANonI vAtone kavivANI kahIMne calAvI zakAya te A kaLazenI hakIkata paNa vaLI, eka bIjI vAta evI che ke zAstramAM pUrvamAM AvelA konI evI ja kavivANI che mATe AtmAthI satyazodhaka saMzodhanaSTino saMkhyA batAvelI che tyAM ekathI mAMDIne codapUrvanA vizeSa vivekathI upayoga karI evI kavivANImAMthI satyane tAravI kSe konI saMkhyA zAhInA, parimANanI peThe vadhatI nathI cAlI. kADhavuM ja ghaTe ane A gAthA kevaLa bhagavAnane mahimA vadhAranArI kaImAM amuka zlokonI saMkhyA batAvela che te ke imAM che ane kavi samayamAM je jAtanI atizayokitane alaMkArarUpe enAthI eAchA konI saMkhyA paNuM batAvela che. A sthitimAM varNavela che te karatAM A gAthAnI atizayokti te taddana kavi lakhavA mATenI zAhInuM parimANu je vadhatuM cAlyuM batAvela che bhayanI hadane vaTAvI jAya evI che pitAnI tINa buddhithI tenI saMgati kema thaI zake ? loka nAmano eka chaMda paNa che samajI levAnuM che. athavA "lokane artha koI paNa 'padhamaya kavitA e paNa have e ja ka9pasUtranI TIkAmAM "puvidhAre vajanaviralara:" artha thAya che te ahIM A bemAMthI game te artha laie, te e vAtane samajAvatAM cauda pUrvenAM nAme ane temane lakhavA paNuM zAhInuM je paramANu batAvela che te ghaTI kema zake? eja sArU keTalI zAhI vaparAya enuM parimANa paNa eka purANanI rIta pramANe A pramANe jaNAvela che. prathamapUrva lakhatAM eka hAthInA samajAtuM nathI, eka hAthInuM vajana ochAmAM ochuM cAlIzathI vajana jeTalI zAhI vaparAya che, bIjA pUrva mATe be hAthInA pacAsa maNa laIe te eTalA vajananI zAhI keTalI badhI thAya ? vajana jeTalI ane e rIte dareka pUrva mATe bamaNuM bamaNuM ane e zAhIthI keTalA loka lakhAya? e jotAM paNa A hAthInA vajana jeTalI zAhI vaparAya che. ene kaThe e TIkAmAM parimANunI saMgati kema karavI e samajAtuM nathI. pelA pUrva A pramANe Apela che. mATe eka hAthInA vajana jeTalI zAhInuM parimANu batAvela che ane caudamAM pUrva mATe 8192 hAthInA vajana jeTalI zAhInuM utpAdapUrva. agrAyaNuMya parimANa batAvela che. bhAratavarSamAMnA zAstromAM vedanuM sAMgopAMga eka hAthInA vajana | be hAthInA vajana || cAra hAthInA vajana parimANa ghaNuM moTuM che. ethI vadhAre parimANu ke zAstranuM jeTalI zAhI | jeTalI zAhI ! jeTalI zAhI nathI, tene mATe keTalI zAhI jaIe ? e vizene kaI ullekha haju sudhI jaDela nathI. vaLI je jamAnAmAM zAstro lakhAtAM na hatAM, kevaLa kaMThAgra rakhAtAM hatAM te jamAnAmAM pUrvo mATe A rIte zAhInuM parimANu astipravAda jJAnapravAda | satyapravAda ka9pavuM e keTaluM saMgata che e vAta paNa vicAraNIya che. ATha hAthInA vajana | soLa hAthInA vajana batrIza hAthInA vajana . brAhmaNa paraMparAmAM cauda vidyA prasiddha che tema tadanusAre jaina- " jeTalI zAhI | jeTalI za hI | jeTalI zAhI paraMparAmAM koI mahAnubhAve A cauda pUrvonI ejanA karI hoya ema paNa koI jarUra kahI zake. Ama aneka rIte vicAratAM pUrvenuM svarUpa, temanI bhASA vagere nizcitapaNe kaLI zakAtuM nathI AtmapravAda karmapravAda | pratyAkhyAnapravAda tyAM kevaLa temane lakhavA sArUM zAhInA parimANane ullekha keTalo ceSa che e taTasthapaNe vicAravA jevuM che. AvI nirargala 64 hAthInA vajana | 128 hAthIne vajana | 256 hAthInA vajana anahada atizayoktipUruM nedhadvArA kevaLa eTaluM ja tAravI jeTalI - zAhI | jeTalI zAhI | jeTalI zAhI zakAya ke jainaparaMparAmAM ked, "pUrva' nAmanA graMthe hatAM 10 12 ane te ghaNuM vizALa ane vipula pramANamAM hatA. jyAM vidyApravAda kalyANa ! prANavAya sudhI A mATe bIjI koI samarthaka' sAmagrI na maLe tyAM sudhI koI paNa saMzodhana daSTivALe taTastha abhyAsI e zAhInA parimANu512 hAthInA vajana 1024 hAthInA vajana 2048 hAthInA vajana vALI noMdha uparathI upara kahyuM tevuM ja anumAna dorI zake, e jeTalI zAhI | jeTalI zAhI ! jeTalI zAhI _ sivAya bIjI koI kalpanA na karI zake ane zAhInA parimANavALI 14 caude pUne lakhavA mATe noMdhane bhArobhAra atizakitapUrNa mAnIne cAle. kriyAvizAla kabiMdusAra | 16383 hAthInA ApaNuM abhyAsIomAM saMzodhanadaSTi na hovAthI AvI 4086 hAthInA anahada atizakitapUNuM dhAne le akSaraza: kharekharI mAnI 8192 hAthInA | vajana jeTalI zAhI le che ane ema mAnI koInI pAse pitAne zAstronI mahattA vajana jeTalI zAhI ! vajana jeTalI zAhI gAvA e za hInA parimANavAlI noMdhane vA evI ja bIjI ala* A hakIkata paNa anahada atizayokitathI bharelI che. paheluM te kAramayI hakIkatane AgaLa kare che tyAre ene sAMbhaLanAra nAsI e nakakI thavuM joIe ke pUrvo e zuM che ? jenAM kevaLa na me ja eno parihAsa karyA sivAya bIjuM zuM kare ? athavA ema paNuM ramRtimAM rahI gayAM che ane temane tamAma viSaya. sarvathA nAza kahe ke jo AvI AvI hakIkate akSaraza: kharI ja hoya te pachI pAmI gayela che ane te paNa mahAvIra nirvANa pachI lagabhaga traNa purANone jana ke kharekharAM zA mATe nathI mAnatAM ?' emanA purANonA parihAsa mATe jainamunioe dhUrtIkhAna jevAM pustaka cAra saikAmAM ja, emane te A zAhInI ja vAta yAda rahI gaI lakhelAM che te AvI AvI pelA kaLazanI ane hAthIpramANu ane bIjuM kazuM ja yAda na rahyuM e eka bhAre adabhuta bInA zAhInI nAM mATe bIjuM dhUrtAkhyAna keda kema na lakhI zake? kahevAya. "pUra' zabda "pahelAna" bhAvane sUcave che. eTale tAtparya e che ke saMzAdhanadaSTi keLavAyA sivAya kharo para mAthe e vize evuM kAMI e zabdadhArA kahI zakAya ke e kAI prAcIna pamAte nathI ane jIvana veDaphAya che mATe dareka mumukSu e vA zAstro hatAM. kadAca e pArzvanAtha bhagavAnanI paraMparAnAM zAstra abhyAsIe saMzodhanadRSTine keLavavI ja joIe. hoya vA tethI paNa AgaLanI jaina paraMparAnAM zAstra heya. have -paMDita becaradAsa jIvarAja dozI zrI muMbaI jaina yuvaka saMdha mATe taMtrI mudraka prakAzaka: zrI. maNilAla mekamacaMda zAha, 5-47 dhanajI sTrITa, muMbaI. mudraNasthAnaH sUryakAnta pri. presa, 51, kAlabAdevI reDa, muMbaI. 2