Jain Dharm Prakash 1975 Pustak 091 Ank 12

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/534062/1

Page #1

मोक्षार्थिना प्रत्यहं ज्ञानवृद्धिः कार्या । -
All |
Tથી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
Uditવર્ષાભિicon
G
એ
( અહા કેવું ભાગ્ય જાગ્યે શ્રી વીરના થરણે મળ્યા–એ રાગ )
આ વર્ષમાં શાન્તિ પ્રભુ, શાંતિ અને આપો છે કષ્ટના હરનાર સ્વામી, કષ્ટ સઘળા કાપજે આ વર્ષમાં હે જ્ઞાન સાગર જ્ઞાનના, બિંદુ તમે વરસાવજો કરુણતણા ભંડાર કરુણ અમ પરે દરશાવેજો. આ વર્ષમાં ૨ મંગળ તણા દ્વારે પ્રભુ આ વર્ષમાં ઉઘાડજો, સહુ ભાગ્યને સમકિતના સાધન પ્રભુ દેખાડજે આ વર્ષમાં નષ્ટ કરીને જિનતાને ઐકયતા અપવજો, તુજ મુખ રૂપી ચંદ્રથી શાંતિ ! સુધી વરસાવજે. આ વર્ષમાં મેહ મમતાથી હવે હે નાથ ! મુકિત કરાવો ઉનમાર્ગથી કરી દૂરને સન્માર્ગમાં પ્રસરાવજે, આ વર્ષમાં પ શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશને જયજય ધ્વનિ વિસ્તારજો. આ વર્ષ છપ્પન પૂર્ણ થાતાં પૂર્ણ હર્ષ પ્રસાર, આ વર્ષમાં શ્રી વૃદ્ધિચંદ્ર ગુરૂતણે ઉપકાર નવ ઝુલાવજો, હે શ્યામ ! તુજ વચનામૃતમાં સર્વને ભુલાવજો. આ વર્ષમાં ૭ રચયીતા : સ્વ. માસ્તર સામજીભાઈ હેમચંદ દેશાઈ
વીર સંવત ૨૫૦૧ વિક્રમ સંવત ૨૦૩૧ પુસ્તક ૯ મું અંક ૧૨ મે F ૭ મી નવેમ્બર ૧૯૭૫
! આસો છે
-- પ્રગટ કર્તા – શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા :: ભા વન ગ ૨.
-(--------------------[ift-0--
છે
?
મ
m

Page #2

શ્રી જૈન ધર્મ
વાર્ષિક લવાજમ:
પ્રકાશ : વર્ષ ૯૧ મું : પોસ્ટ સહિત ૬-૫૦
લેખક
अनुक्रमणिका કુમ તેમ
પા નં. ૧. ધર્મોપદેશ (ઉપજાતિ વૃત્તમ)
સ્વ. મા. શામજીભાઈ હ. દેશાઈ ૩ ૨. શ્રી જય શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથ ...લેખક : શરણાથી ૩. શ્રી જૈન રામાયણ
....શ્રી ત્રિષષ્ટિશલાકા પુરૂષ ચરિત્રમાંથી ૫ ૪. ધર્મદત અને સુરક્ષાની કથા
શ્રી ધમ્મિલકુમાર ચરિત્ર ભાષાંતરમાંથી ૭ ૫. મોતીની માળા
...રતીલાલ માણેકચંદ શાહ ૮ ૬. જ્ઞાની પાપી
. અશોકચંદ્રસૂરી મહારાજ ૯ ૭ સર્વોદયની ચાવી
...લે. આચાર્ય અોકચંદ્ર સૂ મ. ૧૦ ૮. અહિંસા કે અણુબોમ્બ
લે. અશોકચંદ્ર સૂરીશ્વરજી મ. ૧૧ ૯. શ્રમણ ભગવાન મહાવીર
....શ્રીમદ્ વિજયધર્મસુરીશ્વરજી મ. ૧૨ ૧૦. ભગવાન મહાવીરના અંતિમ દેશના માંથી રતીલાલ માણેકચંદ શાહ ૧૩ ૧૧. ચૌમાસી વ્યાખ્યાન
... મુની ચરણવિજયજી ૨૨. વિશ્વ માન્ય ધર્મ
....શાહ ચતુર્ભુજ હરજીવનદાસ ૧૬
લવાજમ મોકલી આપો શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશનાં વાર્ષીક સભ્યોને ખાસ જણાવવાનું કે સંવત ૨૦૩ના વાર્ષિક લવાજમના રૂ ૬-૫૦ તુરત M. ૦ થી મોકલી આપે જેઓ નહિ મોકલે તેઓનું નામ કમી કરવામાં આવશે
ધા- ખાસ વી. પી. થી અંક મોકલાવવામાં આવશે નહિ.
( આ

Page #3

.
ક
&
WિS
-
૧
પુસ્તક ૯ મું - અ ૧૨ માં |
અમા
વીર સં, ૨૫૦૧ વિક્રમ સં. ૨૦૩૧
ધર્મોપદેશ (ઉપજાતિ વૃત્તમ)
વિવશે સંસાધન મંતરણ, પરિવાયુ વિફલનફ સ્ય તવાપિ મ પ્રવર વંદતિ, નત વિના દૂભવતાર્થ કામી
ધર્મ અર્થને કામ ત્રણ એ, જેનાથી ન સધાય છે તે નરનું આયુષ્ય પશુની પડે. નિષ્ફળ જાય છે તેમણે પણ ધર્મ શ્રેષ્ઠ છે એવા શબ્દો જ્ઞાનીના કારણ કે ( લક્ષ્મીને વૈભવ ) ધર્મ વિના નહિ મળવાના.
રચયીતા : સ્વ. મા. શામજીભાઇ હેમચંદ દેસાઈ

Page #4

શ્રી જય શખેશ્વરા પાર્શ્વનાથ
( ગયા અંકથી ચાલુ )
શ્રી શખેશ્વરા પાધયાય સદૈવકેટ નયન
લેખક : શરણાથી
નમિ વિનમિને માર બાર વર્ષ વીતી ગયા અને ક્ષેની પ્રતિ આગળ વિદ્યાધરાની શકિત પાછી હકી ગઈ. ત્યારે મિવિનમિ વિદ્યા. ધરપતિએ હારી જવાથી વિલખા થઈ ગયા.
ત્તિથી જીતી લીધી હવે તે તેની આજ્ઞામાં રહીનેજ જીવવાવું રહ્યુ.
બંધુ ! એથી અધિક ખીજુ શુ રહ્યુ ?” વિનમીએ કહ્યું.
રે આ શુ થઈ ગયું ? આ આપણુ ભાગ્યપરિપૂર્ણ થયું. દુની. યાના બળવાનને માટે છે. નિષ્ફળને માટે નહીજ આજસુધી વિદ્યાધરનું અક્ષય આપણે ભે ગળ્યુ, પણે ભાગવ્યુ' પણ આજે ભરતચકવર્તીએ આપણી વિદ્યાધરની સપ
સ્વતંત્ર
(f
અધુ ? વીર માણસે પારિધરાનપણે જીવવુ એ પણ મરણ સમાન છે.
આજ સુધી ભરતની પાસે આપને યાચના કરી નથી, તેથી હવે આપણને તાબેદાર બનાવે એના કરતા તા યમને આ શરીર દઇ દેવુ' નમિએ નિરૂત્સાહુ બનવા છતાં કાઈક ગયુત શબ્દમાં કહ્યુ
45-(8)-4
“હા સશક્તિમાન પ્રભુ !. અનત શકિતમાન ! કહે।.
“ હા ભાઈ? તેા પછી રણમાં જ દેહુ પાડવા છીટ છે. સંસારના દરેક ક્ષણીક સુખા અને વિદ્યાધરાનું માટુ સ્મૃદ્ધિવાળુ એશ્વર્યાં આપણા દીર્ઘકાળ પર્યંત ભાગળ્યુ, જગતમાં એથી ખીજુ શુ અધિક છે ?” ઠીકજ છે. જન્મવુ તે મરવાને માટે જ અને જીવવુ તે સ્વતંત્ર માટે બાકી તા સ જન્મે છે અને મરે છે. ભરતે આપણને નાહુક સતાવ્યા છે. દબાવ્યા છે. તા તેને પણ કેાઈ દબાવનાર જાગશે તેને ગવ ઉતારશે.
(ક્રમશઃ)
જખરાઇથી તે શ્રેયસ્કર છે ”,

Page #5

મિ
ક
શ્રી જૈન રામાયણ (ગયા અંકથી ચાલુ
--શ્રી વિષષ્ટિશલાકા પુરૂષ ચરિત્રમાંથી
તો તે પણ સત્વર વિનાશ પામી જશે.” તે આવીને રાવણને તે પ્રમાણે કહ્યું એટલે રાવણ કે પછી ભયંકર થઈ મોટા ઉત્સાહથી સવ સન્યની સાથે તૈયાર થઈ ગયે ઇંદ્ર પણ તૈયાર થઈને ઉતાવળે રથનપુરનગરમાંથી બહાર નીકળે, કેમકે વીર પુરુષે બીજા વીરના અડુંકારને કે આડંબરને
સહન કરી શકતા નથી, પછી સામતની માસા મતે, સૈનિકની સાથે નિકે અને સેનાપતિઓની સાથે સેનાપતિઓ-એમ બંને કૌન્યનું પરસ્પર તુમુલ યુદ્ધ શરૂ થયું શસ્ત્રોને વર્ષાવતા સૈન્ય વચ્ચે સંવર્ત પુષ્કરાંવ મેઘની જેમ માટે સંકેત થઈ પડે. પછી આ બિચારા મસાલાના જેવા સૈનિકે એ મારીને શું કરવું ?” એમ કહેતો રાવણ ભુવનાલંકાર નામના ગજે ઉપર ચડી અને પશુચ ઉપર ધનુષ્ય ચડાવી ઍરાવણ હસ્તી ઉપર રહેલા ઇંદ્રની સામે આવ્યા. રાવણ અને ઇંદ્રના હાથીઓ પરસ્પર મુખમાં સુંઢ ઊંટાળીને જાણે નાગપાશ રચતા હોય તેમ સામસામા મળ્યા. બ ને મહાબલવાન ગજે દ્રો દાંતે દાંતે પરસ્પરને પ્રહાર કરી અરણિ કાષ્ટના મથનની જેમ તેમાંથી અગ્નિના તણખા ઉડાડવા લાગ્યા માહો માહ દાંતના આઘાતથી વિરહિણી સ્ત્રીના હાથમાંથી નીકળી પડે તેમ સુવર્ણવલયની શ્રેણી તેમાંથી નીકળીને પૃથ્વી પર પડવા લાગી પરપર દાંતના ઘાતથી છેદાઈ ગયેલા શરીરમાંથી, ગંડસ્થળમાંથી મદધારાની જેમ રૂધિની ધારાઓ કરવા લાગી. તે અવસરે રાવણ અને ઇ પણ ક્ષણવાર શથી , ક્ષણવાર બાણથી અને ક્ષણવાર મુગેરેથી બીજા બે હાથી હોય તેમ સામસામા પ્રવાર કરવા લાગ્યા એ બંને મળાબલવાન હતા તેથી તેઓ એકબીજાના અને અસ્ત્રો વડે કરતા હતા એમ પૂર્વ અને પશ્ચિમ સાગરની જેમ તેમાંથી એક પણ બળરહિત થયો નહીં અને રણરૂપ યજ્ઞમાં દીક્ષિત થયેલા તે બંને બાધ્ય અને બાધકતાને કરનારા ઉત્સર્ગ તથા અપવાદ માર્ગની જેમ મંત્રાથી એકબીજાના અસ્ત્રને તત્કાળ બાધ કરતા સતા યુદ્ધ કરવા લાગ્યા જયારે ઐરાવણ અને ભુવનાલંકાર-એ બંને હાથી એક ડીંટમાં રહેલા બે ફળની જેમ ગાઢપણે મળી ગયા ત્યારે છળને જાણનાર રાવણ પિતાના હાથી ઉપરથી ઉછળીને રાવણ ઉપર
E-(૫)-ક

Page #6

૬ ]
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
કુદી પડયા અને તેના મહાબતને મારી નાખીને માટા હાથીની જેમ ઇંદ્રને ખાંધી લીધા. પછી મધપુડાને ભમરીએની જેમ રાક્ષસવીરએ હર્ષ થી ઉગ્ર કેાળાહળ કરીને ચારે તર૦થી ઘેરી લીધા અર્થાત્ તેની કરતા ફરી વળ્યા. જ્યારે રાવણે ઇંદ્રને પકડી લીધે ત્યારે તેનુ સત્ર સૈન્ય ઉપદ્રવિત થઈ ગયું,
કારણ કે-“સ્વામી જીતાતાં સૈન્ય જીતાય છે” પછી રાવણ ઍરવણુ હસ્તી સહિત ઇંદ્રને પેાતાની છાવણીમાં લઇ ગયે અને પેતે વૈતાઢયની અને શ્રેણીઓના નાયક થયે.. ત્યાંથી પાછે ફરીને રાવણ તત્કાળ લકામાં ગયે। અને કાષ્ઠના પાંજરામાં પેપટને નાખે તેમ ઇંદ્રને કારાગૃહમાં નાખ્યું.
આ ખબર પડતાં ઈંદ્રને પિતા સહસ્રર કૃપાળ સહિત લંકામાં આગ્યે અને રાવણને નમસ્કાર કરી એક પાળાની જેમ અંજલી જોડીને મેળ્યે કે- “ જેણે એક પાષાણના ખંડની જેમ કૈલાસ પર્યંતને ધારણ કર્યાં હતા એવા તમારી જેય! પરાક્રમી વીરથી જીતાતાં અમને જરા પણ લજજા આવતી નથી, તેમજ તમારા જેવા વીરની પાસે યાચના કરવાથી પણ અમને બિલકુલ શરમાવું પડે તેમ નથી. માટે હુ' યાચના કરું છું કે મારા પુત્ર ઈંદ્રને છેડી દે અને મને પુત્રરૂપ ભિક્ષા આપે.” રાવણુ બેચે કે—જો એ ઈન્દ્ર તેના દિક્પાલ અને પરિવાર સહિત નિરંતર પ્રમાણેનુ કામ કરવુ કબૂલ કરે તે હુ તેને છોડું. સાંભળે
મારી આ લકાપુરીને ક્ષણે ક્ષણે વાસગૃહની ભૂમિની જેમ તૃણુ. કાષ્ઠ વિગેરે કચરાથી રાંડુત કરે, નિત્ય પ્રાતઃકાળે મેચની જેમ આ નગરીને દિવ્ય સુત્ર'ધી જળવડે સિચન કરે અને સર્વ દેવાલયેામાં માળીને જેમ પુષ્પોને ચૂંટી અને ગુ ંથીને તેની માળાઓ પૂરી પાડે. આ પ્રમાણે નિત્યકામ કરતા સતે આ તમારા પુત્ર ફીથી રાજ્યનું ગ્રહણ કરી અને મારા પ્રસાદથી આનંદ પામે.” પછી ‘તે પ્રમણે મારે પુત્ર કરશે' એવુ જયારે સહસ્રારે કબુલ કર્યું ત્યારે રાવણે પેાતાના ખંધુની જેમ સત્કાર કરી ઇન્દ્ર છેાડી મૂકયા. પછી ઇન્દ્ર રચનૂપુરમાં આવીને મેટા ઉદ્વેગથી રહેવા લાગ્યા કેમકે તેજસ્વી પુરુષને નિસ્તેજ થવું તે મૃત્યુથી પણુ દુઃસદ્ધ છે.
એવામાં નિર્વાસ’ગમ નામે એક જ્ઞાની મુનિ ત્યાં સમવસર્યા: તે સાંભળી ઇન્દ્ર તેમને વાંદવા આવ્યેા, ઈન્દ્રે પૂછ્યું કે- “હે ભગવન્! કયા કથી આ રાવણના તિરસ્કારને હું પ્રાપ્ત થયે. તે કહે!! મુનિ ખેલ્યા-અરિ જય નામના નગરમાં પૂર્વ જવવનસિંહ નામે વિદ્યાધરાના એક રાજા હતા. તેને વેગવતી નામે પ્રિયા હતી, તેને એક અહિલ્યા નામે રૂપવતી દુહિતા થઇ.
(ક્રમશઃ)

Page #7

ઉપદેશક કથાસંગ્રહ (૧) ધર્મદત્ત અને સુરૂપાની કથા [ કમિવ અને સ્ત્રીચરિત્ર વિશે ] * જેમ જડને બોધિને લાભ ન થાય તેમ ધર્મદત્તની મહેનત સર્વ વ્યર્થ ગઈ. ફળ તે દૂર રહ્યું, પણ જ્યારે અંકુરા પણ ન પ્રગટ થયા ત્યારે રાજાની આગળ તે પીડ ગંગદત્ત ડાકા ફેડને બોલ્યો-“વાહ! શું આશ્ચર્ય ! શું સત્ય પ્રતિજ્ઞા ! અહો ! શું કળાનું કૌશલ્ય ! શી ભાઈની વિવેકીતા ! હે પ્રજાપાલ રાજા ! હવે આ શ્રેષ્ઠીપુત્ર પાસેથી સરત પ્રમાણે મારે લેવા યોગ્ય હોય તે તમે અપાવે; કારણ કે અમારા બન્નેના સાક્ષી આપે છે તે જ છે. ”
ગંગદત્તનાં આવાં વચન સાંભળીને રાજા છે. ધર્મદત્ત ! તમારા બંનેની સુરતમાં મધ્યાહ્ન સમય થયે, છતાં તમારી સરત પૂર્ણ થઈ નહિ ને તમે હારી ગયા છે; તે તમારી સરતનું હવે પાલન કરો. કદાચ સ્વતઃ એ પિતાની મેળે આપેલું લઈને સંતોષ પામશે, તે ઔષધ વિના વ્યાધિને નાથ થઈ જશે”
રાજનું વચન સાંભળીને શ્રેષ્ઠીપુત્ર બે-“આપને આદેશ મારે પ્રમાણ છે. ” પછી ગંગદત્ત તેના ઘર તરફ ચાલે શ્રેષ્ઠીત મનમાં મૂંઝાયેલ હોવાથી વરરુચિનું વચન યાદ કરતા તેના ઘર તરફ ગયે ને યવની વાર્તા જેવી હતી તેવી તેને કહી સંભબાવી ને આંખ માંથી મોટાં મોટાં અશ્રુ પાડતે દુઃખી થયે.
તેની અથથી ઇતિ પર્યત વાત સાંભળીને વરચિ બેઃ “ત્સ! સો વર્ષ વહી જાય તે પણ સર્વજ્ઞનાં વચનની માફક મારા યવ ઉગ્યા વગર રહે નહિ પણ મને નિશ્ચય ખાત્રી કે તારી સ્ત્રીએ યવ બદલાવી નાખ્યા તે તારી સ્ત્રી દુષ્ટ ગંગદત્તમાં ખચિત
અનુરાગિણી જણાય છે. મારી કહેલી મિતાક્ષરી વાર્તાઢય તું કેમ સાંભળતું નથી ? તે બને આજે તારે આડે આવી જો મેં કહ્યું હતું કે સ્ત્રીને વિશ્વાસ અને નીચ સસ ન કરે. સજજન પુરુષે ને નહિ માનવા એ એવો નીચ ગંગદત્ત, તને તે તારે સહુ બનાવ્યું અને તને કૃત્રિમ પ્રેમ બતાવતી તારી સુરૂપ પ્રિયાને તે વિશ્વાસ કર્યો તે આજે તારી બૈરિણી થઈ. મારા એ શિક્ષારૂપ ઉત્તમ મંત્રને તું ભૂલી ગયે, જેથી એ બને પિશાએ હાલમાં તને ઠગે છે.
વરચિનાં એ પ્રમાણેના વચન સાંભળીને ધર્મદત્ત બેલે-મિત્ર! તમે કહ્યું તે ખરૂં હશે, પણ મારી સ્ત્રી તે ગંગાજળ સમાન ઉજજળ છે. શીલે કરીને શોભતી એવી સ્ત્રીને અન્યાય આપો એ શું તમને યોગ્ય છે?”
-(૭)-Fi

Page #8

મિતીની માળા
લે:- રતિલાલ માણેકચંદ શાહુ-નડીયાદ ( જેમને પોતાને જન્મ મરણથી છૂટવું હોય તેમણે બીજાને જન્મ આપવો જોઈએ
(૨) જીવન એ નિશાળ છે, ફરજ એ શિક્ષક છે અને શિક્ષણ ચારિત્રમાં ઉતારવાથી
ખરૂં બળ પ્રગટે છે. (૩) અવિધા પાંચ પ્રકારની છે: (૧) અનિત્યમાં નિત્ય બુદ્ધિ (૨) અગ્નિમાં શુદ્ધિ
બુદ્ધિ, (૩) દુઃખમાં સુખ બુદ્ધિ, (૪) અનાત્મમાં આત્મબુદ્ધિ, (૫) અસામા સદ્ બુદ્ધિ એ પાંચ પ્રકારની અવિધા આત્મજ્ઞાનથી લુપ્ત થાય છે. અથવા જેટલા પ્રમાણમાં અવિધા વિલીન થાય છે, તેટલા પ્રમાણમાં આત્મજ્ઞાન પ્રાદુર્ભુત થાય છે. એ બનેને પરસ્પર સંબંધ છે, જે જ્ઞાનથી આમ મલે અને બીજુ કાઈ ન
મલે તે વાસ્તવિક જ્ઞાન છે. (૪) તમારી શાંતિ તમારી પાસે જ છે; માટે જયાં તે છે ત્યાંથી જ તે મેળવવું જોઈએ
તેને બીજે કઈ આપી શકે નહિ. (૫) જયારે પ્રારબ્ધ ભોલુ પ્રધાન રહે છે. ત્યારે તેમાં સત્યથી ત્વની બુદ્ધિ થતી નથી,
અને જ્યારે ભક્તા પ્રધાન થાય છે ત્યારે તેમાં સત્યતરવની બુદ્ધિ થાય છે, આ (૯) ગુરૂ અને અને શિષ્યને સંબ,ધ એ ઘણેજ પવિત્ર સંબંધ છે ગુરૂ શિષ્યને જ્ઞાન
આપી જન્મ મરણરૂપી દુઃખની આત્યંતિક નિવૃત્તિ કરવાને રાહ દેખાડે છે, તેથી ગુરૂને ઉપકાર સૌથી પ્રથમ દરજજે આવે છે.
“ગુરુ ગોવિંદ દેને ખડે, કીસમું લાગુ પાય,
બલિહારી, ગુરુ દેવકી, જીસને ગોવિંદ લીએ બતાય” (૭) ઘણા લેકે એમ માને છે કે, જીવે પાપ કરેલા હોવાથી દુઃખમાં આવી પડ્યાં
છે. જ્ઞાનીઓ માને છે કે, જીવ પોતાના સ્વરૂપે આનંદમય છે પણ તે પિતાનું સ્વરૂપ ભૂલી ગયો હોવાથી દુઃખી થાય છે. દુઃખ અને અજ્ઞાન એ આત્માને સ્વભાવ નથી જે તે આત્માને સ્વભાવ હોય તો તે દૂર થાય નહિ પણ તે દુર થઈ શકે છે, તેથી દુઃખ અજ્ઞાન ભુલથી પિન થાય છે. વેદમાં કહ્યું છે કે તે તું છે ” એટલે તું જ ઈશ્વર છે, તે તું છો એ વેદના ત્રણ શબ્દોમાં આ જગતની બધી વિધા સમાઈ ગઈ છે.

Page #9

જ્ઞાની-પાપી
- દી હાથમાં હોય છતાં જે કુવામાં પડે તેને માટે આપ શું કહેશો ?
R. આ પ્રકાર તેજ છે. આ પ્રકારના જ્ઞાની પાસે પુષ્કળ જ્ઞાન હોય છે. દુનિયાને
સુંદર રીતે સમજાવી શકતા હોય છે છતાં પોતે તેમાંનુ કાંઈ આચરણમાં મૂકાતા
હોતા નથી દેવ જેટલે, મેટો દેખાય તેટલી જ તેની અંદર મોટી પિલ હેય I છે આવીજ સ્થીતી સાન પાપીની હોય છે તેઓ વાતે મોટી મોટી કરે
છે પણ આચરણમાં એવડુ જ મોટું મીઠું હોય છે 5 અજ્ઞાની લેકે અજ્ઞાનને કારણે અંધરાને લઈને કુવામાં પડે તે સમજી શકાય
તેવું છે. પરંતુ જ્ઞાની પાપીએ તે હાથમાં જ્ઞાનની મસાલ હોવા છતાં પતનની ખાઈમાં પડે છે. સામાન્ય લે છે અને આ પ્રકારના જ્ઞાનમાં તફાવત એટલે છે કે જ્ઞાની છતી આંખે અંધળા બને છે ત્યારે અજ્ઞાની લેકે આંખના આંધળા હોય છે.
ક જે જ્ઞાન વડે તેમણે પાપથી બચવું જોઈએ તે જ્ઞાન વડે તે પાપ ચરણ કરતો ' હોય છે કોઈ પ્રશ્ન કરશે કે જે નાની હોય તે પાપચરણ કરે. ખરે.
* આ પ્રશ્નનો જવાબ એ છે કે જ્ઞાન એ ધારી તલવાર જેવું છે તેને સદુપગ
થાય તે જીવન મરણમાં બંધને તોડી નાખે છે જે દુરઉપયોગ થાય છે તે પિતાનું માથુ પિતાનાં હાથેજ કાપે. જ્ઞાની ભકતે પિતાના જ્ઞાનને ઉદ્યોગ ત્રિવિધ તાપમાંથી મુકિત મેળવવા માટે કરે છે કેટલાક જ્ઞાનીઓ પિતાના જ્ઞાન વડે બીજાને આકર્ષે છે અને પછી આકર્ષિત થયેલ વ્યકિતઓને ફેસલાવીને કે એક યા બીજી રીતે સમજાવીને તેમને ગેર લાભ ઉઠાવે છે. ધર્મના નામે જે પાપ લીલાં ચાલે છે કે ધર્મના નામે ઠગવિધી ચાલે છે તે આ પ્રકારના જ્ઞાની પાપીએ જ ચલાવતા હોય છે. '
લી. અશોકચંદ્રસૂરી. મ. (ડહેલાવાળા) ગેડીજી ઉપાશ્રય, મુંબઈ
તા. ૧-૩-૭૫ ક-(૯)

Page #10

સર્વોદયની ચાવી—–
લે, ૫, ધર્મ વિજયજી મને શિષ્ય આ અશોકચંદ્રસુરી. મ૦ (ડહેલાવાળા) તેને અડસટ્ટો કાઢવામાં આવે તે ખ્યાલ આવે છે કે, કે આ ખર્ચને સરેરાશ જે દરેક માનવી પર તેની સહન કરવાની બહારને છે ?
આ વાત થઈ સરકાર તરફથી ચલાવાઈ રહેલ ખર્ચાઓની આ ઉપાંત આજે સમાજમાં ભલાઈ ખાનાર વર્ગ વધી રહેલ છે તેને બે પણ સમાજ ઉપર કોઈ જ તે નથી? છાશમાંથી માખણ અને દુધમાંથી મલઈ તારવી લેવામાં આવે તે છાશ અને દુધમાં શું કસ રહે? તેવી જ રીતે આ વર્ગ આર્થિક ક્ષેત્રે મલાઈ અને માખણ તારવી લે છે. પાછળ જન સમૂહ માટે માખણ વિના છાશ અને મલાઈ તારવી લીધેલ દુધ વધે છે. કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે મલાઇ ખાનાર વર્ષોની સંખ્યા વધી જવાના કારણે આમ આમ જનતાને વિશેષ હાડમારી ભોગવવી પડે છે.
કારખાનામાં એક માલ તૈયાર થશે. તે વાપરનારના હાથમાં આવે ત્યાં સુધીમાં તે તેમાં અનેક જણના નફ ચડે છે. માટે વેપારી, નાનો વેપારી, છુટક વેપારી, દલાલ વિગેરેના નફા તેમાં ચડે. માલની અછત હોય ત્યારે વેપારીઓ કાળા બજાર ઉભા કરે છે. અને મૂલ ભાવમાં બેહદ વધારો કરી મૂકે છે કઈ કઈ સમયે તે માલની અછત ખોટી રીતે ઉભી કરવામાં આવે છે. અને ભાવમાં વધારો કરી દેવામાં આવે છે. કાપડ, કરીયાણું વગેરે ચીજોમાં આજે આ રીતે બને છે હવે તે એક એક ચીજને સટ્ટો થવા લાગ્યો છે અને સટ્ટામાં તો ભાવનું કેઈ ઠેકાણું રહેતું નથી
* આ વર્ગ ઉત્પાદન કાર્યમાં કશું રચનાત્મક કાર્ય કરતા નથી. આમ છતાં તે વર્ગ વધુ નફો મેળવે છે અને વિશેષ સમૃદ્ધિમાન જોવામાં આવે છે. કશું રચનાત્મક કાર્ય ન કરનાર આ વર્ગને સમાજ પર બે કાંઈ જે તે નથી?
સમાજ કે દેશની દરેક વ્યકિતને આજે વિશેષ કલાક કામ કરવું પડે છે છતાં સમાજને મોટે ભાગ આજે પોતાની નરી જરૂરીયાત પણ મેળવી શકતું નથી તેના કારણે મેં ઉપર દર્શાવ્યા છે તે મુખ્ય છે. આ માટે જવાબદાર છે આજની ખાનગી ભરેલી આર્થિક વ્યવસ્થા, સામાજીક વ્યવસ્થા અને રાજકીય વ્યવસ્થા, વ્યકિતગત જીવન સરલ રીતે ચાલે સામાજીક કે વેપારી વ્યવહારમાં અવ્યવસ્થા ઉદ્ભવે નહિ? રાજકીય સંચાલન બેજારૂપ ન બને, તે માટે આપણા શાસકારોએ “પાંચ મહાવ્રતા દર્શાવ્યા આ તેનું શક્ય પ્રમાણમાં પાલન કરવામાં આવે
(કમસ:) -(૧૦)-H

Page #11

અહિંસા કે અણુએામ્બ ?
૫. ધર્માવત મના શિષ્ય આ દેવશ્રી અશા ચંદ્ર સુધિરજી મ સાહેબ-ડહેલાવાળા
એન્સાઈકલા પીડિયા ઓફ બ્રિટાનિકાની પહેલી બહાર પડી ત્યારે તેમાં પ્રેમશબ્દ માટે ત્રણ પાના ભરેલાં હતા અને અશબ્દ માટે માત્ર ત્રણ જ લીટી જ લખેલી હતી થોડા સમય પહેલા આ પુસ્તકની આવૃત્તિ બહુાર પડી છે. તેમાં અણુ શબ્દ ગે પાનાના પાનાએ રે!કવામાં આવેલ છે, જ્યારે પ્રેમ શબ્દ જ જોવામાં આવતેા નથી !! મા એ આવૃત્તિમાં જેટલેા તકાવત છે; તૈટલે તફાવત આજની દુનિયામાં પડેલે જોવામાં આવે છે છેલી આજે દુનિયા પ્રેમ અને અહિંસા પ્રતિ જઇ રહી છે, કે અણુમ્મ પ્રતિ જઈ રહેલ છે ? આ પ્રશ્નના જવાલ આપણને આ પરથી મળે છે,
આજે માનવ માનવ વચ્ચે પ્રેમ જોવામાં આવતા નથી, દુનિયા હિંસા તરફ અને અણુમ્બ બનાવવા તરફ વિશેષ ઢળતી જાય છે.
આજે કેઃમાંથી પ્રેમ ઘટતા જાય છે અને તેને સ્થાને હિંસામય વાતાવરણ વધતુ જાય છે, દરેક ઘરમાં જુઆ કુટુંબમાં જુએ સમાજમાં જુએ શ્રી સંધમાં જુએ, રાષ્ટ્ર તરફ નજર કરો તમેાને લાગશે કે માનવ માનવ વચ્ચેનુ પ્રેમભયુ વાતાવરણ, રાષ્ટ્ર રાષ્ટ્ર વચ્ચેના પ્રેમભર્યાં વાવ કાંય જોવઃમાં આવતા નથી.
પિતા અને પુત્ર વચ્ચે આજે ઘણુ થતુ જોવામાં આવે છે, સાસુ અને વહુને કયાંય મેળ ખાતે નથી. શેઠ અને નેકર વચ્ચેના મીટા સબંધ એછા થતા જાય છે. અને તેને સ્થાને હક્ક અને અધિકારે'ની વાર્તા સંભળાય છે મિલમાલિક અને મજુર વચ્ચે પણ પ્રેમની સાંકળ નથી, દેશ દેશ વચ્ચે પણ ઘણુ ચાલી રહ્યું છે, કયાંક સૂક્ષ્મ યુદ્ધ, કયાંય મેટા પાયા પર યુદ્ધ ચાલતુ હેવામાં આવે છે, જ્ય પ્રેમ નથી ત્યાં શાંન્તિ અને સુખ પણ નથી અને પરિણામે સૌ કોઇ અસ તેષ અશાંતિ અને કલેશમય વાતાવરણમાં ડુબેલા
-(૧૧)
આજે એક યા બીજા પ્રકારના જોવામાં આવે છે.
આ પરિસ્થિતિમાં સુધારો કરવા માટે સામ્યવાદ સમાજવાદ કે અન્યવાદ બહાર આવે છે, પરંતુ તે વાદો પ્રેમના પાયા પર રચાયેલાં નથી તેથી અમુક પ્રમાણમાં સ્વાય સાધી શકાય છે, એ ખરૂ પરતુ શાન્તિ અને આખાદીનું વાતાવરણ સજાતુ નથી. દેશ દેશ વચ્ચે જે ઘષ ણ ચાલી રહે છે, તે દુર કરવા માટે શસ્ત્રસામગ્રી સૌ દેશ વધારી છે, પ્રેમ અને હિંસા વડે નહિ, પરંતુ પેાતાની શસ્ત્ર શામગ્રીના બળે સૌ કોઈ શાન્તિનું વાતાવરŕવ સર્જવા પ્રયત્ન કરે છે, પરિણામ સ્વરૂપે આજે હિંસા એછી થવાને (ક્રમશઃ)

Page #12

णमोत्थुणं समणस्स भगवओ महावीम्स અહિંસા, અપરિગ્રહ અને અનેકાતવાદના
મહાન ધર્મ પ્રર્વતક શ્રમણ ભગવાન મહાવીર
લે:- શ્રીમદ વિજયધર્મસૂરીશ્વરજી મહારાજ જીવમાંથી શિવ થવાની શકયતા જૈન દર્શનને એ સિદ્ધાન્ત છે કે કઈ પણ જીવાત્મા જે તેનામાં યોગ્યતા હોય અને અનુકૂળ સંજોગો મલ્યા બાદ પુરુષાર્થ કરે તે જરૂર પરમાત્મા-ભગવાન -પ્રભુ કિ વા ઈશ્વર બની શકે છે. “પ્રભુ તે અનાદિથી પ્રભુ. તે સિવાય બીજો કોઈ જીવાત્મા પ્રભુ ન જ થઈ શકે એ જૈન દર્શનની માન્યતા નથી. શ્રમણ ભગવાન મહાવીર, મહાવીરનાં જન્મમાં ભલે પ્રભુ અથવા પરમાત્મા થયા, પરંતુ મહાવીરના જન્મ પહેલાના જન્મમાં તે ભગવાન પણ આપણી જેમ જીવાતમાં હતા. કર્મ—માયા દિવા પ્રકૃતિના બંધને એ ભગવંતના આત્માને પણ મહાવીર થવા પહેલાં અવશ્ય હતાં. પરંતુ એક સુભગપળે નયસારના જીવનમાં સાધુ-સંતને સમાગમ થતાં એ પ્રભુના આત્મમંદિરમાં પ્રકાશનું કિરણ પ્રગટ થયું. એ પ્રકાશના કિરણે “તું પામર નથી પણ પ્રભુ છે રસ્તે રખડતે ભિખારી નથી પણ અનંત સ્વામી છે, અજર-અમર છે અને નિરંજન નિરાકાર જ્ઞાન જતિ સ્વરૂપ છે.” આ આત્મસ્વરૂપનું દર્શન કરાવ્યું અનંતકાળથી ચાલ્યા આવતા ઘોર અંધકારમાં સાધુસંતના સમાગમ દ્વારા પ્રગટ થયેલા આ પ્રકાશના કિરણથી પ્રભુના આત્માને ભગવાન મહાવીર થવાના મંગલાચરણ શરૂ થયા. ત્યારથી ગ્રામમુખી નયસારના જીવનમાં અજબ ગજબનું પરિવર્તન પ્રારંભાયું.
–ભગવાન મહાવીરના પૂર્વ – નયસારના ભવમાં મહાવીર થવાના મંગલાચરણ નિયસાર તે સમયે એક ગામનો મુખી હતો. સદાચાર-સંસકાર અને સંત સાધુને સહવાસ એ એના પ્રિય વિષય હતા. અતિથિ અભ્યાગત અને સંત-સાધુના સ્વાગત નયસારના મંગળ દ્વારા હરહંમેશ ચાલુ રહેતા. એક પ્રસંગે લાકડા લેવા પે તાના સાથીઓ સાથે નયસાર વહેલી સવારથી અટવી પ્રદેશમાં પહોંચ્યા મધ્યાહને સમય થયે. શ્રમના કારણે સર્વ કોઈને ખૂબ સુધા લાગેલી હોવાથી ભેજનની તૈયારીઓ થઈ.
-(૧ર)

Page #13

ભગવાન મહાવીરના અંતિમ દેશનામાંથી
( પચીસામાં ભગવાન મહાવીર મહાત્વ નિમિત્તે ) લે:- રતિલાલ માણેય શાહ-નડીયાદ
ખધા આત્માને સુખ પ્રિય છે, દુઃખ અપ્રિય છે, પેાતાના આત્મા બધાને વ્હાલે છે એવું જાણી ભય અને વેરથી નિવૃત થવા કોઇની હિંસા કરે નહિ.
પરિગ્રહને નરકનું કારણ જાણીને તૃણુમાત્ર પણ રાખે નહિ ક્ષુધા લાગ્યા પછી આત્માની જુગુપા કરતા પેાતાના પાત્રમાં ગૃહસ્થના આપેલે। આહાર ભિક્ષા ગ્રહણ કરે છે.
આ જગતમાં કેટલા લેાક માને છે કે પાપનો ત્યાગ કર્યા વિના માત્ત્વને ણીને આત્મા બધા દુઃખમાંથી છૂટી જાય છે.
અંધ અને મેાક્ષને માનવાવાળા આવાદી સંયમનું આચરણ કરતા નથી; કેવળ વચનોથીજ આત્માને આશ્વાસન આપે છે,
અનેક ભાષાએ અથવા જ્ઞાન આત્માને શરણભૂત નથી થતાં મંત્રાદિ વિદ્યા પણ કોઈ ને ખચાવી શકતી નથી, પાપકર્મોમાં સેલા અને પેાતાને પડિંત માનનારા એ લેક અજ્ઞાની છે.
કેટલાક અજ્ઞાની શરીર વધુ અને રૂપમાં મન વચન કાયાથી આસકેતા છે, એ બધા લાંકે દુ:ખ ભોગવે છે.
અજ્ઞાની જીવ આ અનંત સોંસારમાં, અનંત જન્મ મરણ કરે છે એટલા માટે બધી દિશાઓને જોતા (ઉપયોગ રસ્તે) અપ્રમત થઇને વિચરે છે.
સ'સારથી બદ્ધાર અને બધાથી ઉપર મેાક્ષનેજ ધ્યેય બનાવીને વિષયાદિની ઇચ્છા કરે નહિ. અને કેવળ પૂર્વ ક્રમના ક્ષય કરવાને માટે જ આ શરીરને ધારણ કરે.
મિથ્યાત્વ, અવ્રત, કષાય, પ્રમાદ, ચે!ગ અને કર્માંના હેતુને દુર કરીને સંયમ અને તપના સુઅવસરની ઇચ્છા રાખના વિચરે ગૃહસ્થાએ પેાતાના માટે બનાવેલ ભાજનમાંથી આહાર-પાણી લઈને ખાય. (ક્રમશ)
Y-(૧૩)-F

Page #14

ચૌમાસી વ્યાખ્યાન
કાર્તિક ચતુર્માસે જિહા વ્યાખ્યાન ઉત્તમ મેઘના. ઉપદેશ જલથી ચિત્તરૂપ તળાવ પૂરણ શ્રાદ્ધના ! કીર્તી નહી સુપ્રવાહ વહે પા૫ રજ દૂર થાય છે, બાલ શ્રાવક દેડકા ને મેર શબ્દ જણાય છે. શ્રાવકતણા બાલક કરે અભ્યાસ તે શબ્દો અહીં, સુકૃત્ય રૂપી ધાન્ય ફલ દેનાર નીવડે તે અહી ! કાર્તિકી ચોમાસાને દાનાદિથી આરાધીએ સમતા ક્ષમાદિક ગુણ ધરીને મુકિતના સુખ પામીએ. જે કાર્તિક માસને વિષે વ્યાખ્યાન રૂપ મેઘના ઉપદેશ રૂપ જલ વડે સુશ્રાવકનું મનરૂપી સરોવર ભરાઈ જાય છે. વળી જેમાં બાળશ્રાવકે રૂપી દેડકા અને મોરના પડ ન નથી સ્વાધ્યાયને કોલાહલ થઇ રહ્યો છે કાતિક ચોમાસુ તમારા
સુકૃત્ય રૂપી ધાન્યના ફલને માટે થાઓ જેમ માસામાં વરસાદ આવવાથી સરેવર પાણીથી ભરાઈ જાય છે તેવી રીતે કાર્તિક ચોમાસાની વિષે ગુરૂજીના વ્યાખ્યાન રૂ૫ મેઘ જાણો અને તેમાં ઉપદેશ રૂપી જલ જાણવું તે જલ વડે કરીને સુશ્રાવકના મન રૂપી સરેવર ભરાય છે. અથવા તે ઉપદેશ રૂપી વાણીથી સુશ્રાવકના મન પ્રફુલ્લિત થાય છે જેમ વર્ષા ઋતુમા નદીને પ્રવાહ ચાલે છે તેમ આ વ્યાખ્યાન રૂપી મેઘથી કીર્તિરૂપી નદીને પ્રવાહ ચાલે છે. જેમ ચોમાસના પાણીના પ્રવાહથી ધૂળ વિગેરે તણાઈ જાય છે તેગ અહીં વ્યાખ્યાન રૂપી મેઘ વરસાદથી પાપરૂપી રજને નાશ થાય છે જેમ જેમાસામાં દેડકાના તથા મેરના શબ્દ સંભળાય છે તેમ અહીં બાલ શ્રાવકે રૂપી દેડકા તથા મેરના પડ ન એટલે ગોખવું તથા સ્વાધ્યાય એટલે ભણેલ સંભારી જવું તેમ રૂપી કોલાહલ સંભળાય છે. તથા
માસામાં અંતે ધાન્ય પાકે છે તેમ દે ભવ્ય જી આ કાર્તિક માસુ તમને સુકૃત્ય રૂપી અનાજને આપનારૂ નીવડે આષાડ ચેમાસાની શરૂઆતથી માંડીને ભવ્ય જીવોએ ગુરૂ મહારાજ પાસે જે જે લાભ મેળવ્યા તે સંપૂર્ણ લાભની બીને જણાવી છે. તે વ્યાજબી છે. (કમશઃ)
લે:- મુની થરણુવિજયજી, C/o સુતરીયા કરતુરભાઈ, જૈન ઉપાશ્રય. લુણસાવા, મેટી પિળ, દરીયાપુર-અમદાવાદ H-(૧૪)

Page #15

( ગયા અંકથી ચાલુ )
આપણુ પરિક્ષક કાષ્ઠના કોઇપ રી ક્ષ ક એવી ઘટમાળ વિશ્વની
આપ
કિત અકિર્તી સ્થાય ૧૯૧
પર નિદાની કુટેવમાં
સ્વતિ દા થઈ જાય
નહિં નિદા સાગરની કરે રાગ ૨ ની દા
પ૨ સ્તુતિ સદગુણમાં
સ્વ સ્તુતી થઇ ય
ભગવાન ભજન ભાવથી
વાગત
40
વિશ્વમાન્ય ધર્મ
થાય ૧૯૨
જગ્ પૂજાય ૧૯૩
મનુષ્ય કીર્તી શું કામની આપ કી ત કુ પ્ ચ્ય
સ્ત્ર કી
પરમાત્માની
આપેલા ભ સ મ ૧૯૪
નીંદા સ્તુતી સૌ કરે
સહુ વ હે
ન કાય
મુંગા સમ મહેરા રહે
એ વિરલા જગ જોય ૧૯૫
મારૂ મારૂ મન કરે
4-(24)-45
તા ૩ તા ૩ જ્ઞાની અજ્ઞાની સૌ કરે પ્રી તે થી જ
જત ન
રચયીતા : શાહ ચતુર્ભુજ હરજીવનદાસ
પરી વર્ત ન
ઉત્પન થાય છે. સ્થીર રહે છે અને નાશ થાય છે ધના
તન
આ ત્રણુ મુળભુત સીંદ્ધાંત છે આપણે સીંદ્ધાંતમાંથી જ
તત્વ મેળવવાનુ` છે. આ પરીવર્તન ક્રીયામાંથી પૂના. મહાપૂરુષા પરમ તત્ત્વ મેળવીને મેાક્ષને પામ્યા છે.
-મળવત
( દાહરા )
૧૯૬
( ક્રમશઃ)
022262232 @CU

Page #16
No Reg. B.V.-37 TILMIEN જ નામ આ - કન્ડ હું મનોમન 0માન છે અને આ જૈન પ્રકાશ વાંચી હિત બેલે શું કર્યું ને પાપથી નિમુકત થઈને પુન્ય બોલે શું કર્યું સંસાની ઉપાધિઓ ઓછી કરી કે ના કરી આ પુષ્પમાળા નવીન વર્ષે જે તમે કંઠે ધરી.... 1 કરી ક્રોધ મનથી ત્યાગને સમતા ધરી કે ના ધરી ને માનત કરી ત્યાગ ને નિમનિતા શું આદરી માયા કરીને ત્યાગ શું શું શરળતા હૃદયે ધરી ? આ નવીન વર્ષે લેભ ને કરી ભાગ લેશે મુકિતવરી...૨ પ્રશ્નોત્તર વાંચી અને જ્ઞાની બન્યા કે ના બન્યા મૌકિતના લેખે વડે વ્યવહાર કુશળ શું બન્યા ને અન્ય લેખોથી કહો શું ત્યાગની સૌરભ ભરી? આ નવીન વર્ષે આ બધા વિચાર લે હદયે ધરી...૩ શ્રી વીર પ્રભુના માર્ગમાં શા શા કહો પગલાં ભર્યા ને લેક હિતના કામ અદ્યાપિ કહે શા શા કર્યા? વાંચી પ્રકાશ અને હૃદયમાં શું પ્રકાશ તમે કર્યો, આ નવીન વર્ષે શ્યામ જીવનમાં ખરી શાંતિ વરે..૪ સ્વ. માસ્તર શામજી હેમચંદ દેસાઈ Droom છે Danelone oor direct મારા નમન પ્રકાશક : જયંતિલાલ મગનલાલ શાહ, શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા-ભાવનગર. મુદ્રક તેચંદ ખોડીદાસ ગાંધી, શ્રી અરૂણોદય પ્રિન્ટીંગ પ્રેસ-ભાવનગર : 440 For Private And Personal Use Only