Jain Dharm Prakash 1948 Pustak 064 Ank 12

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/533773/1

Page #1

શ્રીજૈનધર્મપ્રકાશ
IIIIIS
પુસ્તક × મુ' ]
. સ ૧૯૪૮
વીર્ સ, ૨૪૭૪
सान
झाक्रियाभ्यां स
T
R
સા ની l
लु
ज्ञान परम निधान
श्री जैन धर्म प्रसारक सभा
આશ્વિન
[ ક ૧૨ મે.
પ્રગટકર્તા— શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા
ભાવનગર
૫ મી એ ટાબર
RIC
વિક્રમ સ, ૨૦૦

Page #2

શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ.
બહારગારા માટે બાર અંક ને પટેજ સાથે વાર્ષિક લવાજમ રૂા. ૧-૧ર-૦ પુર 1ક ૬૪ મું )
આશ્વિન
વીર સં, ૨૪૭૪ અંક ૧૨ માં. |
વિ. સ. ૨૦૦૪
#FFFFFFFFFF
अनुक्रमणिका ૧. મૃત્યુને ભય .. ... (શ્રી જીવરાજભાઈ ધવજી દેશે) ૨૦૧૭ ૨. પરમ મંગળ શ્રી નવપદજી આરાધન. (માલાલ ગોતીચંદ શાહ) ૨૮૮ ૩. કવાદ : ૨... ... ... (શ્રી જીવરાજભાઈ ઓધવજી દેશી) ૨૯૦ ૪. મંગળગાય મૃત્યુદેવતા ... .. ... (શ્રી બાલાંદ પીરાણંદ) ૨૯૫ '', મનુષ્ય જીવનની સાર્થકતા ... ... .. ( અભ્યાસી ) ર૬ : ૬. પભુ મહાવીર અને રાજા શ્રેણિક... (ડ. ત્રિભુવનદાસ લહેય્યદ શાહ } ૩૦૧ છે, “ ” સંજ્ઞ ન રા : ૩ ..(શ્રી અગરચંદજી નાર) ૩૦૫ ૮. વાર્ષિક અનુકમણિકા . . .
• • ૩૧ી FUTUFFFFFFFFFFFFFFFFFH
જૈન શારદાપૂજન વિધિ. “જૈન” વિધિ પ્રમાણે વહીપૂજન કરવું તે જ એમ છે. વિધિમાં પ્રાણીને સ્તોત્ર અર્થે સાથે છે. એવામાં આવેલ છે, શ્રી ગૌતમસ્વામીન ઈદે પ સાથે સાથ
આ પવામાં આવે છે, તો દસવી જેમાં શુભ દિવસે છે માંગલિક વિધિ પમાણે * પૂજન કરવું હિતાવહ છે વાંચી સુગમ પડે તે માટે ગુજરાતી ટાપમાં છાપામાં છે આવી છે. પ્રચાર કરવા લાયક આ પુસ્તિકાની કિંમત એક આનો ? :
સે નકલના રૂ. સાડા પાંચ લખો :–શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા-ભાવનગર. આ SHETH FEFFFFFFFFFFFFFFFFFF
અભિનંદન. સેવાભાવી કાર્યકર તરીકે નામના પ્રાપ્ત કરનાર આપણી સમાજ કેટલીક ગૃથાને મુંબઈની રાષ્ટ્રીય સરકારે તેમની સેવામાં બહુમાન નિમિતે આ વર્ષે જે. પી તેમજ ઓનરરી માટે ( H. M. )ને માવંતે ઇકબ આગે છે. આ પછી નીચેના ગૃહસ્થા આપણી સભાના સભાસદ છે, તેથી તે ગૃહને અમે અંત:કરણ પૂર્વક અભિનંદન આપીએ છીએ અને તેઓ વિશે ને વિશેષ સેવાભાવ વિકસાવી જ કથા માધે એવી આશા રાખીએ છીએ.
ગાંધી વાડીલાલ ચત્રભુજ ભાઈ, શાલ મોહનલાલ તારાચંદ, શ્રી પ્રસન્નમુખ સુરચંદભાઈ બદામી બાર એટ લે, શ્રી કકલભાઈ ભુદરભાઈ વકીલ, શા હ શાંતિલાલ હીરાલાલ અમૃતલાલ. શાહ મૂળજીભાછું દુલાદાસ.

Page #3

પુસ્તક ૬૪ સુ અંક ૧૨ મા
મૃત્યુના
ભય
[ શ્રી અરવિંદ
ચૈાષના The fear of Death
પરથી સૂચિત ]
જૈન ધર્મ પ્રકાશ
"
કાં
: આશ્વિન :
યથેચ્છ વિદુરતા જીવનભરમાં, મૃત્યુથી
માનવી તું મૃત્યુથી તુ માનવી ! તું
ખેલતા;
એ માનવી ! તુ શું ડરે ? એ ગાગૃત રહેલા શ્વાસશ્વાસે, હસ્તે મુખડે ભેટતાં, એ ગુલ્લા વર્ષાં મની રમતી, પ્રેમાળ સુંદર વજ્ઞાનમાં ની પ્રકૃલિન મધુર પુ તુ' શું ડરે આ સુંદરીથી ? જે દિગ્ દ્વારા આત્મ પ્રત્યક્ષ પરમ યાતિલોકને મર્માની સુકુમાર અંગુલીએ, શું ડંખળી વેદાતી નથી ? રમ્ય રોપા પુષ્પ શૂટનાં, નિસ્તેજ નિષ થતા નથી. ૫ સ્થૂળ દષ્ટિએ આ છે બધું; સક્ષ્મ દૃષ્ટિએ નિહાળતાં, અનતતાના પ્રવેશદ્વારે, મૃત્યુ તા પરિચારિકા. ૬ જે જીણું પુત્ર પરકરીતે, નવીનો દનાર છે. એ મૃત્યુથી હું માનવી ! તું શા કરે ? તું ક્યાં કરે ? ૭
કરાવતી. ×
શ્રી જીવરાજ આ, ઢાણી
થય
શાં
વાર્ સ ૧૭૪ વિ. સ. ૨૦૦૪
શું
ડરે ?
કરે ? 1
રે ?
કરે ? ૨
સુંદરી;
ભૂતની ૩

Page #4

Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandiri
પરમ મંગળ શ્રી નવપદજી આરાધન.
(કમિક આરાધ્ય આત્મપદે ) રાગ-કયાંથી આ સંભળાય મધુર સ્વર, ક્યાંથી આ સંભળાય. નવપદ મંગળ માળ વિ જીવ, નવપદ મંગળ માળ; આરાધો ધરી ભાવ ભવિ જીવ, નવપદ મંગળ માળ. એ ટેક.
-: અરિહંત પદ. :પ્રથમ પદમાં દેવ અરિહંત, બાર પહાગુ ધાર; રાગ દેવનાં બી જે હણને, છત્યા મેક્ષના દ્વાર, વિ જીવો ૧ અષ્ટ પ્રાતિહાર્ય શોભે પ્રભુને, કાલેક પ્રકાશ; પદ્રવ્યની પ્રીતિ તેડીને, પામ્યા આત્મપ્રકાશ, ભવિ જીવ- ૨
જનગામિની વાણી સુણી, સકળ જ હરખાય; ના નિક્ષેપ પ્રમાણમાં પૂરી, વાદીને મદ હરનાર. ભવિ જીવ૦ ૩ રાહાળોપ મહામાહણ ઉપમા, સાર્થવાહ સુખકાર; અપાર કરુણા ભરી પ્રભુમાં, દર્શનથી દુઃખ જાય. લાવિ જીવટ ક
: સિદ્ધ પદ - બીજે પદે શ્રી સિદ્ધ નિરંજન, અગુરુલઘુ ગુણ આઠ; શાન દર્શનના શુદ્ધ સ્વરૂપે, પામ્યા પદ નિર્વાણ ભક્તિ જીવ ૫ અ અગોચર અનંત જ્ઞાની, સિદ્ધ સ્વરૂપ અનુપ; સાદિ અનંત સ્થિતિ સિદ્ધન, અખંડ જ્યોતિ રૂપ. વિ જીવો ૬
-: ગણધર પદ, :– બાવન ગુણ યુક્ત પદ મોટું, સાધુજીના શિરદાર; દ્વાદશાંગીની સાર ગુંથણી, ગણધરજીની ગણાય. વિ જીવો ૭. આગમ ધારી નિમેળ જ્ઞાની, ચૌદ પૂર્વ શ્રત ધાર; અધ્યાત રસના આ મહાયોગી, સ્વરૂપમાં રચાનાર. ભવિ જીવ. ૮
-: આવાય પદ :– ત્રીજું મહાપદ આચાર્યવરનું, છત્રીશ ગુણ નિધાન; શાસને રથના સારથી થઈને, વહે ધર્મને ભાર. ભવિ જીવ૦ ૯
- - 6 % - મ( ર૮૮) % ૬ % ૬
દિte
.

Page #5

સારમુદિક કળાકેશલ્યથી, સંઘના રક્ષણહાર, પંચ પ્રસ્થાને વિરાજિત જે, અકલુષ અચળ અમાય. વિ જીવ૦ ૧૦ દુર્ગતિમાં પડતા જીવના, તારાગુડાર ગણાય; સ્વરૂપ ધ્યાને સુવર્ણ વર્ણો, આચાર્યજી ઓળખાય. ભવિ જીવ૦ ૧૧
- ઉપાધ્યાય પદ,:નીલવર્ણા. ઉપાધ્યાયજી, ગુણ પચીશના નાથ; મૂળ સૂત્રને ભણે ભણાવે, અંગ ઉપાંગના જાણુ. ભવિ છેવ ૧૨ પાઠકના ઉપનામથી શો, સંગ સમાધિ ધાર; સૂત્રદાનમાં શૂરા ગણાયા, ઉપાધ્યાય ગુણવોને. ભાવિ ઈવ) ૧૩ દેશના જેની શીતળ અતિશે, બાવના ચંદન જાણ; પથરને પણું સમ બનાવે, ભવ ત્રીજે મોક્ષ પ્રમાણુ. ભવિ જીવ૦ ૧૪
- સાધુ પદ :શ્યામ વર્ણાકૃતિ સાધુજીની, શાસ્ત્ર પૂરે શાખ; બાહ્યાભ્યન્તર શંશી તાજીને, કર સ્વરૂપમાં વાસ. વિ જીવ૦ ૧૫ સત્તાવીશ શુભ ગુણથી શોભે, પાળે પંચાચાર; અષ્ટ પ્રવચન માતની ધારક, ચારિત્ર નિરતિચાર. ભવિ જ્ઞાને કરી સમભાવને સેવે, પરભાવથી રહે દૂર ઉત્કૃષ્ટ વૈરાગ્ય નિવાસી, દે કર્મનાં પૂરભાવિ ) ૧૭ પંચેન્દ્રિય કષાયે રોકી, શાંતિ સુખ નિધાન; સહસ અઢાર શીલાંગના ધોરી, મુનિ વંદું ગુવાન, ભવિ જીવ૦ ૧૮
– જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્ર અને તપ પદ – “IT” ચેતનાથી મોક્ષ મળે છે, જો થાય “ ” સ્થિર શુદ્ધોપગે જીવને જોડે, “વા”િ દઢ વીર. ભવિ જીવટ ૧૯ બાર ભેદે ઉશ “a” તપીને, બાળે અંતરનાં કલેશ દુર્ઘટ, કર્કશ કર્મ કાપે, જ્યાં ને હે દુઃખ લેશ. ભવિ - ૨૦ ગાઓ ભતિ 9 પરમ ધ્રાસે, સિદ્ધગદ્ધ ગુણગાને; શુભ જેમનું સાર્થક કરવાં, નાપદનું ધરો ધ્યાન. ભવિ જી ૨૧ નવપદી વિવિધ સાધના, પર મંગળ આવાસ; શ્રી સિદ્ધચક્રના આરાધનથી, મ્યા સુખ “પા” ભવિ જીવ૦ ૨૨ )
મગનલાલ મોતીચંદ શાહ વઢવાણ કેમ્પ છે
૧ ૧

Page #6

ડી
મેવા
લેખક:-શ્રી જીવરાજભાઈ ઓધવજી દેશી શ્રી જૈન ધ પ્રકાશના શ્રાવણ માસના અંકમાં કર્મવાદ ઉપર એક લેખ મેં લખેલ છે, તેમાં કર્મ નું સામાન્ય સ્વરૂપ બતાવેલ છે. કર્મવાના પુદ્ગલ ઉપર જીવ અધ્યવસાયની ક્રિયા થાય એટલે તે પુદ્ગલ “કર્મ ની સંશાને પામે છે. જે પિલાદ ઉપર વિદ્યશક્તિનો સંચાર થાય છે ત્યારે તે પિલાદ લોહચુંબક બને છે, અને તેમાં આકરા પ્રત્યાની શક્તિ આવે છે, તેમ રાગાદિ જીવના અધ્યવસાયની ક પુદ્ગો ઉપર ક્રિયા થવાથી “ક 'માં આકર્ષણ પ્રત્યાકર્ષણની શક્તિ આવે છે. - આ લેખમાં “કમ નું સ્વરૂપ વિશેષ વિસ્તારથી બતાવવામાં આવે છે, અને તે માઢે છબીજ ગણધરવદના ભાષ્ય અને સંસ્કૃત વૃત્તિનો આધાર લેવામાં આવ્યો છે. અહીં જૈન દર્શને પ્રરૂપેલ કર્મના અસ્તિત્વ સાબિતિ, કર્મનું સ્વરૂપ અને કર્મ અને કર્મફળ વચ્ચેના સંબંધનો મુખ્યત્વે વિચાર કરવામાં આવે છે.
કર્મનું અસ્તિત્વ:–કમ પૌગલિક છે, જીવના મિથ્યાત્વાદિ અયવસાયને પરિણામે કમ બને છે. તે કર્મ એક વસ્તુસ્વરૂપ છે, ફકત એક નિયમ કે કાલ્પનિક નથી, અર્થાત્ ક વસ્તુતા objective existence છે, કાં ફક્ત એક નિયાlaw નથી, તેમ કર્મનું અસ્તિત્વ ફકત conceptual માનરિક નથી. સવાલ છે ઊભું થાય છે કે-જો કમ એક વસ્તુ છે, તે જેમ બીજી વસ્તુઓ પ્રત્યક્ષાદિ પ્રમાણસિદ્ધ છે તે કર્મ કેમ નથી? આ સંદેહ બીજા ગણધર અભૂિનિના મુખમાં મૂકી ભાગવાન મહાવીર ખુલા કરે છે કે-હે આયુબ અરિકૃતિ! કર્યા પ્રત્યક્ષાદિ પ્રમાણુદ્ધિ છે. વાગવાન કહે છે કે-ક મને પ્રત્યક્ષ જ છે. એકને જે વરતુ પ્રત્યક્ષ હોય તે બીજાને પ્રત્યક્ષ હતી જોઈએ એ નિયમ નથી; બીજું કોનું અસ્તિત્વ અનુમાન વિગેરે પ્રમાણેથી સાબિત થાય છે. જેમાં નિયમ છે કે દરેક કાર્યને કારણ હોવું જોઈએ, જૂદા જૂદા વૃક્ષે વિગેરે વનસ્પતિઓ જોવામાં આવે છે, તેના જૂદા જૂદા પ્રકાર બીજો કારણરૂપ દશ્ય થાય છે, તેમ જૂદા જૂદા
હો પ્રાણ ના જોવામાં આવે છે. મનુષ્યોમાં પણ કોઈ ઉશો, કઈ ની, કઈ કાળે, કોઈ ઘેળો, કોઈ સર્વ ઇદ્રિયસંપન્ન તો કઈ આંધળોપાંગળી, મૂમહેરો જોવામાં આવે છે. દેહોશી જિન્નતા-વિધવિધતાના કારણે હોવા જોઈએ. ભોતિક જગતમાં જેરા કાર્યકારણનાદ સર્વત્ર વ્યાપે જોવામાં આવે છે, તે માનસિક અને નૈતિક-આધ્યાત્મિક જગતમાં પણ તેવો નિયમ હૈ જોઈએ. કોઈ અકકલ વિનાને કોઈ બુદ્ધિશાલી, કોઈ સુખી, કઈ દુઃખી જગતમાં જોવામાં આવે

Page #7

અંક ૧ર ને ]. કર્મવાદ
૨૯૧ છે, તેનું પણ કારણ હોવું જોઈએ. ભૌતિક જગતુમાં વિવિધ કાર્યોને કારણે કેટલાક આપણે પ્રત્યક્ષ જોઈએ છીએ, કેટલાક વિજ્ઞાનના પ્રયોગો દ્વારા પ્રત્યક્ષ થાય છે, એટલે આપણે ભૌતિક જગતમાં કાર્યકારણુવાદ માનીએ છીએ. માનસિક અને આધ્યાત્િમક જગતમાં પણ કાર્યકારણવાદ હવે જોઈએ તે માનવામાં આપણને સંદેહ પડે છે, પરંતુ જે દેહમાં વિવિધતા, સુખદુ:ખમાં ભિન્નતા જગતમાં જોવામાં આવે છે, તેનો બીજો કોઈ ખુલાસે બુદ્ધિગ્રાહૃા નથી. એમ કહેવામાં આવે કે માણસ કાળા કે ઘેળો હોય, Gશે કે નીચો હોય તેનું કારણ તેના માવતરનાં શરીરને આધીન છે. આ ખુલાસે સત્ર માન્ય નથી. એક જ માનનરની સંતતિના રૂપરંગમાં હેર જોવામાં આવે છે. દેટા તે ભોનિક છે. એટલે કદાચ તેનું લૌતિક કારણ માવતરના શરીર કાઢી શકાય, પણ માનસિક અને નૈતિક જગતમાં તે કહેવું મુશ્કેલ છે. એક જ માવતરના છોકરાઓમાં એક બુદ્ધિશાલી અને બીજો અકલહીને જોવામાં આવે છે; એક સુખી અને બીજે દુ:ખી જોવામાં આવે છે, એટલે હાદિની વિવિધતા અને સુખદુ:ખી ભિન્નતામાં બીજું અંત ર્ગત કારણુ કારણ માનવું જોઈએ. તે કારણે “ક” છે. કર્મ અદષ્ટ કારણ છે. કોઈ એવી શંકા કરે કે દરેક કાર્યનું દષ્ટ કારણ જોવામાં આવે છે, પુખ ચંદન આદિ સુખને કારગ છે, વિષ સ વિગેરે દુઃખના છે તો પછી “ક ' જેવું અદણ કારણું શા માટે માનવું જોઈએ ? આ શંકા વિચાર કરતાં વ્યાજબી જણાતી નથી. સુખ દુઃખના સમાન સાધને મળ્યાં છતાં કોઈવાર એકને સુખ થાય છે ત્યારે બીજાને તે જ સાધનો દુ:ખરૂપ પરિણમે છે. શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે-અમૃત કોઈવાર વિષ બને છે અને વિષ કેઈવાર અમૃત બને છે.
તાજેતરમાં જ એવો પ્રત્યક્ષ જોયેલો અને અનુભવેલો મારા જ ઘરને એક દાખલો બાંગ પ્રત્યે ર4 કરવાની મારી લાગણીને હું રોકી શકતા નથી. મારે પોત્ર પચીશ છીશ ની ઉંમરના છ મહિના પહેલાં દાકટરની એલ. સી. પી. એસ. પરીક્ષામાં પાસ થયેલ, મુંબઈમાં સર હરીઝનદાસ કેપીટલમાં ડાઉસ મન-દવાખાનાના દાકટર તરીકે કામ કરતે હને, પૈડા દિવસથી તેને સામાન્ય મેલેરીયા તાવ આવતા હો, શરીરમાં શકિત રહે માટે તેને ઠુકે ઝનું એક ઈજે કેશન આપતામાં આવ્યું. પહેલે દિવસે તે તેની કાંઈ માઠી અસર થઈ -હિ. બીજે (દાને હરોફરો, નાગી કરતો હતો, હાથે કાગળ લખ્યા હતા, સાંજનાં સાત સાડાસાતે શકિત માટે જ હુકે ઝનું ['નું ઇંજેકશન આપવામાં આવ્યું હતું ઢિથી બુકેઝ ખુશીથી લઈ શકે તેમ હતું છતાં તાત્કાલિક સારી અસર થાય માટે નસમાં (Introvenus ) આપવામાં આવ્યું. થોડી વારમાં જ તે બેભાન થઈ ગ, તા. ૧૭-૧૮ | વધી ગયે અને હેપીટલમાં સારામાં સારા દાકટરો શકય તેટલા ઈલા કર્યા છતાં છ એક કલાકમાં તેનો પ્રાણ છેડા અને અમને સોને રોનાં મૂકી રાખે છે. ગ્લેઝ ઇંજેકશન ને અમૃતસમાને

Page #8

૨૯૨ થી ન ધ પ્રકાશ
[માનિ ગણાય છે, મરતા માણસને પણ નવો પ્રાણ આપે છે, છતાં આ કેસમાં તે વિષરૂપે પરિણમ્યું. દાકટરોનું કહેવું એવું હતું કે–તેને નસમાં આ ઇંજેકશન આપવાની કાંઈ જરૂર ન હતી. તેને ઇંજેકશન ન આપ્યું હતું તે તેનું મરણ થવા કાંઈ કારણું ન હતું. આવા સેંકડો ઈંજેકશનો હારપીટલમાં જ અપાય છે. તેણે પિતે પણ ઘણાને આપ્યા હતા. જે ઇંજેકશન તેને આપવામાં આવ્યું તેની બનીવટમાં કાંઈ વિકૃતિ થવી જોઈએ, એટલે આવું પ્રાણઘાતક પરિણામ આવ્યું. સવાલ એક જ થાય છે કે-દરરોજ અપાતા સેંકડો ઈંજેકશનમાં આના નસીબમાં જ કયાંથી આવું વિકારવાળું ઇજેકશને આવ્યું, જે બાબતને બીજો કોઈ ખુલાસો થઈ શકતો નથી. એક જ થઈ શકે કે-તેનું આયુષ્યકર્મ પૂરું થયું એટલે અમૃત ગણાતું ઇજેકશન વિષરૂપે પરિણમી તેના મૃત્યુનું નિમિત્ત બન્યું. આ દાખલા ઉપરથી જણાય છે કે સુખદુ:ખના સમાન કારણે હોવા છતાં, એકને સુખરૂપે અને બીજાને દુઃખરૂપે જે પરિણામ પામે છે તેનું કાંઈ અદઈ કારણ હોવું જોઈએ. કર્મ એ જ તે અહણ કારણ છે, બીજી દલીલ એવી કરવામાં આવે છે કે-જેમ યુવાન શરીરની પહેલા બાળ શરીર હોય છે, તેમ બાળ શરીરની પહેલા પણ બીજું શરીર તેના કારણે પે હાવું જોઈએ. મૃત શરીર નવા જતા બાળકના શરીરનું કારણ ન હોઈ શકે, કારણ તે શરીર તો રમીભૂત થયેલ હોય છે અને એક જ માંથી બીજા જન્મમાં જતાં અંતરાલે જૂનાં દારિક શરીરનું અસ્તિત્વ હોતું નથી એટલે બાળ શરીરના પૂર્વે જે બીજું શરીર છે તે ક જ છે અથૉત્ કામેણું શરીર છે. જીવ જન્માંતરમાં કાર્ય શરીર યુક્ત જ હોય છે અને તે કાણુ શરીર દ્વારા જ જીવ ના શરીરની રચના કરે છે.
કારણને આશ્રીને કમની સિદ્ધિ ઉપરના ભાગમાં કરવામાં આવેલ છે. હવે કાર્યને આશ્રીને કર્મની સિદ્ધિ કરવામાં આવે છે. જગતમાં ચેતનારખ્યા-બુદ્ધિપૂર્વક કરેલ દરેક ક્રિયા ફળ આપતી જોવામાં આવે છે. ભૌતિક જગતમાં નો આ પ્રત્યક્ષ દેખાય છે. ખેડ માટે ક્રિયા કરવામાં આવે છે એટલે ખેતીની નીપજ ઉત્પન્ન થતી જોવાય છે. તે પ્રમાણે નૈતિક અને આધ્યાત્મિક જગતમાં પણ દરેક ક્રિયા મૂળવાળી હોવી જોઈએ. દાનાદિ શુભ ક્રિયા અને હિંસાદિ અશુભ ક્રિયાનું પણ મૂળ અવશ્ય હોવું જોઈએ. કોઈવાર કૃષિ આદિ ક્રિયા અફળ થતી જોવામાં આવે છે, તેમાં નિયમમાં વ્યભિચાર નથી, પણ તે ક્રિયા કરવામાં સાચી સમજણને મને સામગ્રીનો અભાવ હોવાથી તે નિષ્ફળ જાય છે. દરેક માસ અમુક કળા Aળવવાના હેતુથી ખેડ વિગેરે ક્રિયા કરે છે, અને સહકારી કારમાં સામેલ હોય u તે ક્રિયાનું ફળ અવશ્ય મળે છે. ભોતિક જગતમાં જે નિયમ છે કે–ક્રિયાનું ળ અવશ્ય હોવું જોઈએ તે જ નિયમ નૈતિક જગતને પણ લાગુ પડે છે. દાનાદિ કયાનું શુભ ફળ મળવું જોઈએ, અને હિંસાદિ ક્રિયાનું અશુભ ફળ મળવું Pઈએ. શુભ ફળ તે સુખ છે અને અશુભ ફળ તે દુઃખ છે

Page #9

અક ૧૨ || ]
કર્મ દ
૧૯૩
શુભ ક્રિયાથી શુભ ફળ-સુખ મળવુ જોઈએ, અને અશુભ ક્રિયાથી અશુભ કળ દુઃખ મળવુ એઇએ એ એક સિદ્ધાંત તરીકે વ્યાજબી જણાય છે છતાં વ્યવહારમાં તે પ્રમાણે જોવામાં આવતુ નથી. એટલે આ સિદ્ધાંત ઘણાનેં ગળે બેસતા નથી. ભણા તે નિયમની શકા કરે છે, ઘણા તે નિયમને સ્વીકાર કરતા નથી. જગતમાં દયા દાન આદિ શુભ ક્રિયા કરનારા કેટલાક દુ,ખી તેવામાં આવે છે, ત્યારે હિં ંગા દિ કુકર્મો કરવાવાળા સુખી જોવામાં આવે છે. શાસ્રકારેશ આ શંકાના સ્પષ્ટપણે ખુલાસા કરે છે કે-શુભ ક્રિયાનું ફળ શુભ કર્મ ન ધાય છે, જયારે અશુભ ક્રિયાનું અશુભ ક ા ધાય છે. આ કર્મ દષ્ટ છે. તે કર્યાંનું ફળ તાત્કાલિક મળવું જોઇએ એવા કાંઇ નિયમ નથી. ભાનિક જનમાં પળે ઘણી ક્રિયાનું ફળ મળતાં લાંબે વિલંબ થતા તેવામાં આવે છે. કેરીનું ગોટલ વાવ્યું કે તુક્ત બે ઇ કેરીનું ફળ મળતુ નથી. તેમ માંધેલ કમ તાત્કાલિક ફળ આવતું નથી. કર્મ બાંધતી વખતે કર્મની પ્રકૃતિ અને સ્થિતિ નક્કી થાય છે. કેટલાંક કમાં ઘડા વખતમાં ફળ આપે છે, જ્યારે કેટલાક લો કાળે ફળ આપે છે, એટલું જ નહિ પણુ ભવાંતરે પણ ફળ આપે છે. એટલે દાનાદિ શુભ ક્રિયા કરનાર જગનમાં દુઃખી જણાય અને હિંસાદિ અશુભ કિયા કરનાર સુખી દેખાય, તે તેના પૂર્વના ડાંધેલ કર્માને આશ્રિત છે. હિંસક મનુષ્યની સમૃદ્ધિ અને દયા દાન કરનારની દરિદ્રતા પૂર્વે કરેલા પાપાનુબંધી પુણ્યકર્મ અને પુણ્યાનુગખી પાપકને શ્રાભારી છૅ, હિંસા કે દયાદાનની ક્રિયાના કર્યાં કઇ વાર અફળ જતાં નથી; જન્માંતરે પણ તે ક્રિયાના ફળ ભાગવાનાં જ છે.
કોઇ છોડી શકા કરે કે-દાનાદિ શુભ ક્રિયાનું ફળ મન:પ્રસાદ આત્મસ તાન મળે છે, જે દૂષ્ટ ફળ છે તો પછી અદૃષ્ટ ફળ-કને શા માટે માનવુ ોઇએ ? જે ક્રિયાનુ ફળ છુ હોય ત્યાં અષ્ટ માનવાનું કાંઇ કારણ નથી. શાસ્ત્રકાર કહે છે કે-મન:પ્રસાદ પણ એક ક્રિયા છે, તેનું ફળ પણ હવુ જોઇએ. તેનું જે ફળ તે કર્યું છે. દાનનું દષ્ટ ફળ મન:પ્રસાદ છે, અને મન:પ્રસાદનુ ફળ કર્યું છે. એટલે અહીં કારણના કારણમાં કારણુંના ઉપચાર છે, જે ક્રિયાનું ફળ હૃષ્ટ હાય તેનું બીજી અષ્ટ ફળ કરૂપી ન હોય તેમ માનવુ વ્યાજથી નથી. તેમ માનવાથી પશુટિંગા કરવાથી માંસાણ મળે અને ક્રિયાનું કળ સમાપ્ત થઇ ય, એ વાત કેઇને સમન થશે નહિં. પ્રાણી, ક્રિયા કરે તેનું ફળ છે મૂળ ન છી ક્રિયાળીનું બીજું કાંઇ શુભ કે અશુભ ક ન ધાય અને તેનાં ફળ તે પ્રાણીઓને ભેળવવાનાં ન રહે તા, સ'સારના વિચ્છેદ થઇ જાય. આવાં કર્મ કરનારાઓને ખીજા ફળ ભોગવવાના ન રહેવાથી સર્વે મુકત થઇ જાય, અને સ ંસાર શૂન્ય થઈ જાય. જગતમાં આવી સ્થિતિ પ્રવર્તતી જોવા આવતી નથી, અનેક વેા દુ:ખ ભાગવતા જોવામાં આવે છે, અને સ ́સાર

Page #10

૨૯૪
શ્રી જૈન ધમ પ્રકાશ
[ ગાધિન
અનાદિ અનંત ચાલ્યા આવે છે, એટલે સંસારની અન તતાનું કારણ સિદ્ધ કરવા દષ્ટ ફળ ઉપરાંત અષ્ટ ફળ-કર્યું અર્થાત્પત્તિ ન્યાયે માનવાનું રહે છે. અષ્ટ કર્મસત્તા માન્યા વિના અને તસ સારજીવરાત્તા ઘટી શકતી નથી.
એક એવી પણ દલીલ કરવામાં આવે કે-માણુસા અમુક દૃષ્ટ ફેલની આશા કરીને-ઇરાદો રાખીને ક્રિયા કરે છે, કૃષિ ક્રિયા કરનાર ધાન્ય મેળવવાના ઇરાદાથી ક્રિયા કરે છે, તેમ પશુદ્ધિ સા કરનાર માંસભક્ષણા ક્રિયા કરે છે, છડી4 આશયથી તે ક્રિયા કરતા નથી, તા પછી જે કરવાના તેને ઇરાદા ન હોય તેનું ફળ તેને કેશ વાળે, હિંસા કરનાર અજીવ કર્યાં શા માટે ખાંધે ? બારા ખુલાસે ગાળે છે કે એક વિકલ-પૂર્ણ કારણ તેનું કાર્ય ઉત્પન્ન કરવામાં કોઇ કર્તાન ઇરાદાની અપેક્ષા રાખતું નથી. ભીજાને ઝેર આપનારના ઇરાદે મારી નાંખવા હાય કે ન હોય તો પણ ઝેર ના તેનું કાર્ય-મારી નાંખવાનું કરે છે જ. એટો હિંસા કરનારના દાદા અશુભ કાર્ય બાંધવાના હોય કે ન હાયતા પણ હિંસાથી માંસ મળે છે તે ઉપરાંત અશુભ કર્મ પણ હિંસા કરનાર માધે છે. તેમાં તેના આશ્ચયની કાંઇ જરૂર નથી. શાસ્ત્રકાર વિશેષમાં કહે છે કે-દરેક ક્રિયાનુ અષ્ટ ફળ કર્મ તા અવશ્ય મળે છે, તે ફળ એકાંતિક છે, થ્રુ ફળ એકાંતિક નથી, તેનું ફળ કોઇવાર મળે, કેઇવાર ન પણ મળે. પશુહિંસા કરનારને માંગ મળે કે ન મળે પણ અશુભ કર્મ તા તે અવશ્ય ભાંધે. ટૂંકામાં જગતુના પ્રાણી એના શીરામાં જે વિવિધતા જોવામાં આવે છે, માણસાની બુદ્ધિમાં જે તરતમતા જોવામાં આવે છે, અને સુખ દુ:ખમાં જે મન્નતા જોવામાં આવે છે, તેનું કારણ કાંઇ હાવુ જોઇએ, તે કારણે ‘ કર્મ ‘ છે. જૂદા જૂદા કર્મોના વિષાકથી જૂદા જૂદા શરીરા રચાય છે, કમના ક્ષયે પશમથી જ્ઞાનમાં તરતમતા આવે છે, અને પૂર્વ ગાંધેલ શુભ અશુભ કર્મોના ઉદ્ભયથી સુખ દુ:ખ પ્રાણીએ ભાગવે છે. એટલું જ નહિં પણ ભાતિક ઉપચાર સમાન હોવા છતાં અંકમાં તે અનુકૂળ રૂપે અને ખીજામાં વિપરીત રીતે પરિણમે છે તેવુ ક સિવાય બીજું કોઇ કારણ બુદ્ધિગમ્ય નથી. જેમ દરેક કાર્યાંનુ કારણ છે તેમ દરેક કાર્ય-ક્રિયા અપર કાર્યનું કારણ અને છે. કાર્યકારણું સંબંધ સર્વવ્યાપી છે, અર્થાત કર્મના સિદ્ધાંત વિશ્વવ્યાપી છે.
હવે પછી કર્મના સ્વરૂપના અને કર્મ તથા તેના ફળના સંબંધના વિશેષ વિચાર આગળ કરવામાં આવશે.
( અપ્ )

Page #11

મંગલમય મૃત્યુ દેવતા
(લેખ–શ્રી બાલચંદ હીરાચંદ-માલેગામ) મૃત્યુનું નામ સાંભળતાં આપણે ધ્રુજીએ છીએ. મહાન આપત્તિની આગાહી જાણું આપણે અમન ખેદ અનુભવીએ છીએ. કોઇનું પણ મરણું સાંભળતાં સાપ દુઃખતો ધક્કો બેસે છે. મરણ કેષ્ઠ માનું રક્ષણ કે શેતાન હશે એની આપણે કપનાં લઈ બેઠેલા છે. નિર્દય, નિ, કીધી અને વિચારહીન ગની કઈ દેવતા અગર વિગ પ્રાણી કરી એવી કપનીના મહેલે આપ ચણી લીધેલા છે. મૃત્યુ નામક કાઈ બુકિત કરી છે તે કેની પાપી હશે ? .|| ર.૧રો, લાખે નહીં પણ અનંતાનંત જીવોને દાન કરનાર કાંઇ દયાળુ સંભવે ? ચકા ને જીવન જરાપણું કાઈ દુને તો આપણને એવા તાર તરીકે તિરકાર છૂટે છે, કોઈ જાનકી તરફ તે આપણે કરુણુ કે દયાની દૃષ્ટિથી જોઈ પણ શકતા નથી. સારાંશ મુત્યુ કે તેને એશને પણ આપણે મારી દષ્ટિથી જોઈ શકતા નથી. તેનું મુખ્ય કારણ એટલું જ છે કે મ ણે મૃત્યુની પાછળ રહેલ અખંડ પરા જાળું શી નથી. મૃત્યુ એ દુજાનું નહી પણ સજજનનું કામ કરે છે એ કદપ | 'ણા મગજમાં ઉતરી શકતી નથી. પણ તે જ પુદગલના નાશ જ સર્વસ્વ નાશ મત એ છીએ અને તેથી જ મૃત્યુ એ આપણા રપ ધિય થઈ પડે છે.
વાવિક રીતે આપણું શરીર કે ળિયું આપણે પહેરેવ કોટ, ક ધનીય જેવું હોય છે, એ જે અનુકાવ થઈ જાય તે આપણે દુખ કરવાનું કાર જ ન રહે. રિમાપૂર્ણ પણે ક કેટ ફાટી || કે ના પણ 114 તે આપણે નરન ૧૪ નવું પડે? કે ન કાટ પહેરીએ છીએ અને એમ કરતા આપણને જરા જેવો પણ છે તે નથી, પણ આપણે ઉલટ તપ અને આનંદ અનુલાવીએ છીએ. બાળપ” આપણે કેટલા કપડા લાપરી ફેંકી દીધા છે. છે, તેનું આપણે અરણ પણ રાખતા નથી. જqli કપડાની છે આપણે ખામીઓ જ જઈએ છીએ અને નવા કપડા સુશોભિત, બધબેસતા અને ઉપગી ગણીએ છો. કાઈનું પહરણ ફાટી જાય અને નવું કરાવવા જેટલી આર્થિક શક્તિ ધરાવતા હોય માણસ ફાટે હું હાથમાં ઝાલી રડને બેસે ત્યારે આપણે આવી માસ તરફ કરી દૃષ્ટિથી જોઈશું ? તે મૂઈ તરફ આપણે તિરસ્કાર નજરથી જોઈશું કે એ મારાને કા ગણીશું? એવી જ રીતે મરણ વખતે એક શરીર છોડી "ીજું વધારે કાથો શરીર જે આપણે પળવતા હોઈએ તે તેમાં દુ:ખનું કારણ શું કાઈ શકે? જૂના કપડાંને રંગ આપણને ગમતો ન હોય, તેને ઘાટ આગુને માફક આથો નહી જાય કે તેનું નામ પડ્યું કે ખરાપણું આપને ગમ્યું ને હય ત્યારે તેથી વધારે માફક મને ગમતું ક આગ માફક માં અને તે માટેનું કે આપણે બનાવીએ છે આ પશુ સંતો' થાય અને આપણું ભવિારમાં આપણે ફાવી શકીએ, એ જ મુદ્દો આપણા શરીર માટે ધ્યાનમાં રાખવામાં આવે તે મૃત્યુ માટે દુ:ખી બનવાને પ્રસંગ ન આવે,

Page #12

શ્રી જે. પાં પ્રકાશ.
છેતો આપણે આ શરીરના સહવાસથી જે ભૂલ કરી છે, જે ત્રુટીઓ આપણુમાં રહી ગએલી હોય તે સુધારવા માટે નવી તક અને નવું સાધન પૂરું પાડવાનું કાર્ય કરે છે. તાવ આવે ત્યારે આપણે દુઃખી થઈએ છીએ પણ વો કહે છે કે-આપણે વગર વિચારે શરીરમાં કચરો ભેગો કરેલો હોય છે. તે દૂર કરવા માટે જ તાવ આવે છે. તે જ મૃત્યુ આપણે જેવા પ્રકારનું આયુકર્મ બાંધેલું હોય છે તેને જ બદલો આપણુ આપે છે. તે વુિં કાંઇ કરતા જ નથી. આપણા કલ્યાણ માટે જ છે નવું વધારે સારું શરીર આપણી કૃતિને માફક આવે તેવી તકે આપણા માટે પૂરી પાડવા માટે તે આપણું પ્રસ્તુત શરીરનું વિસર્જન કરે છે. એમાં મેટું શું છે ? નવું મકાન બાંધવું હોય ત્યારે જૂનું ઘર ભાંગી નાંખનારને આપણે દેશ આપીએ છીએ કે ઊલટું તે જલદી પાડી નાંખી નવા ઘર માટે જગ્યા કરી આપે તે જેવા આપણે ચાહીએ છીએ. મતલબ કે,
એ આપણે શત્રુ નથી પણ પરમ મંગલ કરનારો મિત્ર કહો, દેવ કહે એવો દિનચિંતક છે. તેનાથી આપણે કરવાનું હોય નહીં. આપણે તો તેના આગમન માટે સદા સજજ જ રહેવાનું હોય. આ શરીર કાંઈ હેલું નથી. આવે તે ધણુ શરીરો આપણે છોડી દેવાના છે એ વાત દીવા જેવી સત્ય છે. અજ્ઞાન માણસની ગુ બની છે કેશરીર અમર નથી. એક દિવસ મૂહું એને વિખેરી ને ખશે જ, તે પછી આપણે મૃત્યુ માટે મોટલી બધી ગારામનું શા માટે હોય ?
મૃત્યુ એ વધુ સારું ભંગ થવાને માગે છે. એનાથી આપણે જે ભૂલ કરીએ છીએ તે સુધારવા માટે સારા પ્રસંગે લાવી મુકવાનો એક માર્ગ છે. એ યાદ રાખવાથી આપણો વગર કારણે જે દુઃખાનુભવ કરીએ છીએ તે નહીં થાય. મૃત્યુને મંગલમય અને હિારની ગળુ માની બુદ્ધિ કે ઇકો જ થાય છે, કારણ કે દરેક | હદયમાં પિતાના કૃત્ય માટે શંકાશીલા હોય છે. પોતે કરેલા અણુટતા કૃ માટે તે ખ હોય છે. ઊંડે ઊંડે પણ પિતાના 'પાપનું તે ભાન હોય છે અને તેને લીધે જ મૃત્યુનું રાખ્યાન કરવાને તે રે છે. ડો. મનમાં શાં કા હોય છે કે, મૃ યુ પછી આપણે કી આપત્તિ આવી પડીશું ? દુનિયામાં પાનું તે Gજ છો માથે નીડરપણે પિતાને આત્મવિશ્વાસ સાથે ફરી શકતું નથી. પિતાના કૃત કોઈ જોઈ જશે, કાઈ પિતાને દેવિ. ગણશે એને શંકાશીલતામાં તે હંમેશ વેદના ભગયા જ કરે છે. એવા માણસને મૃત્યુનો ભય લાગે એ બનવાજોગ છે. પણ મૃત્યુ પછી નવા શરીર સાથે વગર છૂટકે દુ:ખ તે જોગવવાનું જ છે, તો પછી તે દુઃખ જો 41રડતા રડતા નવા કર્મો ઉપાર્જન કરે છે એમાં લાભ શો ? દુઃખથી બેગનવા કરના સોમાં થઈને આનંદથી દુ:ખે ગણી લેવામાં અને ગાનંદ છે; અને દુઃખી કઠોરતા ઓછી થાય છે એ અનુભવ દ્ધ વાત છે; માટે દુને માટે અને મૃત્યુ માટે કટિબદ્ધ રહેવું એ શું ઉચિત નથી કે જે જે રિતુ સી માપણી સગ થા હૈમ માં દાકાર બનવા કરતા તે તે વસ્તુઓનો સંગ કારવશાત્ થએલે છે જાણી તેની સાથે લપટાવું નહીં જોઇએ.

Page #13

મંગળમ'
!,દે-11
સારું મxx' હું અને મારું સમજતો રહે છે તે જ મૃત્યુથી ડરે છે. દુઃખનું કરે છે તેણે પિતે જ નિર્માનું કરેલું છે. તેના કારણો આપણે જ મિગુ કરવા અને આ કા પનિક ભૂતોથી આપણે જ કરવું એના જેવી કઈ મૂMઈ હોય ? " છે | મુખી આપણે કરીએ છીએ અને વગર કારણે મૃત્યુથી કરીએ છીએ,
જે કાઈનું બૂરું કરવાનું મનામાં વિચાર્યું નહીં હોય તે મૃત્યુની બીક હે જ નહિ, ને તે મૃત્યુને મંગલ દેવતા માની તેનું સ્વાગત કરે છે. વધારે ઉત્સાહથી તને વાતમાં પ્રવેશે છે અને જૂના અનુભવનો લાભ ઉઠાવી નવી પ્રવૃત્તિ આદરે છે. મતલબ કે-મૃત્યુથી કરનાર પિતે જ દેવી હોય છે, અને અપરાધી માસ જેમ ન્યાયાધીશ આગળ જતાં ડરે તેમ તે કરે છે; કારણ કે તેને પોતાના દોષમાં પરિણામની બીક હોય છે. પણ્ એની બીક રાખવી એ કેવળ મૂર્ખાઈ છે, કારણ કે તે અનિતા" હેય છે, માટે જ પરિમે ભેગરી વધુ લાયક બનવાની દરેક કોશીશ કરવી જોઇએ,
પાપ કે પુણ્યનો સરવાળો એકત્ર કરી કમાનની મત્તાને અનુસરી મૃત્યુ તેના લાયક સ્થાને જવાની તક આપે છે. અનાને બાદ કરેલ અાધ છે ને તેના પરિ. બુમ વિષે સમજાવી જેમ બાલકને ફરી બજાર કરવા માટે સાવચેતી સાથે ન આપે છે તેવી રીતે જ મૃત્યુ એ માતાનું કાર્ય કરે છે. ત્યારે આપણે પ્રયુ વેરી નદી સમજતા હિતુરી સમજવામાં કેટલું ઔચિત્ય છે ?
ખરેખર આપણે મૃત્યુથી ડરતા જ હોઈએ અને ફરી મૃત્યુ ન જ આવે એની ઇચ્છા હોય તે આપણે તેની જ તૈયારી કરવાની રહી. જિનેશ્વર દેવે પ્રરૂપિત કરવા માગે નિવૃત્તિ મેળવી આપણે પોતાનું ધ્યેય નક્કી કરી નાખવું જોઈએ. એમ કરી આપણે પ્રત્યુ અર્થાત્ લાવોની સંખ્યા ઓછી કરી શકીએ. પણ એ દરેકને સાધ્ય થવું મુશ્કેલ છે, માટે જ મૃત્યુ મંગલ દેવતા માને તેના પ્રત્યાઘાતેની તીવ્રતા ઓછી કરતા રહીએ તો અનુક્રમે આપણે મૃત્યુ પાશમાંથી મુક્ત થવાના માર્ગે કાંઈક પ્રગતિ કરી શકીએ, માટે જ મૃત્યુને શત્રુ માનતા તે આપણે દિતી માની, તેની સામે જઈ તેનું સ્વાગત કરતાં શીખવું જેથી આપણું દુઃખ કાંઈક ઓછું થાય. •
ગણે ન કેઈ ગરીબને, ધનપતિને સ ધાય; છીંક ખાય જે ધનપતિ, ખમા ખમા કહેવાય. સહાયક સાળાનું સહુ, નિલકુ ન સહાય: પવન જલાવે આગને, દીપક દેત બુઝાય,

Page #14

> <> મનુષ્ય જીવનની સાર્થકતા [5|0||||||||||||||||||5|[]
અનુ— અભ્યાસી ’
આસ્તિકતા તથા નાસ્તિકતા વચ્ચે ઘણા જ થોડા તફાવત રહી ગયેા છે. સવારથી સાંજ રહી આપણે પ્રભુમરણ કરીએ છીએ તે પ્રાપ્ત નિશ્ચિત ઉદ્દેશથી જ કરીએ છીએ, ાપણે પ્રભુ ઉપરની આાપણી શ્રદ્ધાના બદલા ઇચ્છીયે છીએ. એ બદલે નથી મળતા તે ાપણી નજરથી તે ખસી જાય છે. આપણે વિચારવા લાગીએ છીષે ક્રુ-મેં પ્રભુની ાટલી ખૂન કરી, માટઆટલી ભક્તિ-સેવા કરી, તાપિ મારું કામ ન થયુ. ઇશ્વર છે કે હિંચવા તેનામાં મારું કાર્ય કરવાની શક્તિ છે કે નહિ એવી શકા ઊઠે છે.
શ્રદ્ધાને ગતા કેટલી વાર ? આપણે માપણી આસ્તિકતા પદી ગામ બેસીએ છીએ. શ્રીજી બાજુ આપણાં મનમાં એક વિકટ શંકા ઉત્પન્ન થાય છે. આપણે જય નાં દષ્ટિ ઢાડાવીએ છીએ ત્યાં આપણને દેખાય છે કે-શાસ્ત્ર-ધમ પ્રમાણે ચાલનાર લશે ભાગે દુઃખી છે અને નાસ્તિક, નિદ્ર, પાપ પુણ્યના વિચાર વગરના રાષ્ટ્રરો પ્રસન્ન, સુખી અને
સાધનાપન્ન રાય છે.
સુખ દુઃખ અને શાસ્ત્ર-ધને શે। સબંધ સુખ દુઃખ તેા નકામા શબ્દો છે. કાઈને ગહત્યા કરવામાં સુખ જ છે તે કારે ગેરક્ષા કરવામાં. પ્રાને પેટભર ભાજનનુ સુખ જોઇએ છીએ તેા કાષ્ટને તપવાસમાં ખાનદ મળે છે. જે રીતે દુ:ખ પણુ શિખ ભિન્ન પ્રકારનું છે, અનાનીને કુટુંબના કોઈ સ્વજનનું મૃત્યુ વિચલિત કરે છે, જ્ઞાનીને માટે એ બંધનમાંથી છૂટકારા માત્ર છે. ટૂંકાાં કહીએ તો સુખ દુઃખની કાઇ પરિભાષા નથી. વ્યક્તિ, સમાજ તથા સભ્યતાની રવાભાવિક વિભિન્નતામાં એની વ્યાખ્યા પણ ભિન્ન જ હોય છે.
αγ
પરંતુ કષ્ટની એક સીમા ાતાવી શકાય છે. ખાવાપીવાનું, શરીરનુ', કુટુંબપરિવારનું, પૈસાનું કષ્ટ દરેક સ્થળે બરાબર હોય છે. એના તધારે ગેછે અનુભવ થઇ શકે છે. ગે ષ્ટિથી જોઇશે તો માલૂમ પડશે કે-શાસ્ત્ર માનનાર અથવા ધનિક લેકાને કાંક વધારે દુ:ખ છે અને પાપી લોકેા સુખી તેમજ પ્રસન્ન છે.
શાસ્ત્ર અને ધર્મના ઉદ્દેશ માની પ્રાપ્તિ કરાવવાની છે. ગેા એને જ મળે છે કે જે સુખદુ:ખનાં અધનમાંથી બહાર નીકળી નય છે. એ બંધનમાંથી બહાર નીકળવા માટે માટી મેાટી પરીક્ષાઓ આપવી પડે છે અને એ પરીક્ષા પસાર કરીને જ ધર્માત્મા આગળ વધે છે. એટલા માટે તેવા લેકાને પરીક્ષાના પ્રસંગે મળ્યા કરે છે અને તેમાં ખરી કસોટીમાંથી પાર ઉતરીને ભગવાન તરફ ખેંચાય છે. આપણે લેકા પ્રભુની ભક્તિનું, પૂજાનું ફળ મેળવવાના સ્વપ્ન સેવીએ છીએ, તેથી જ શાસ્ત્રમાં માનનારના દુ:ખ આપણી ાથમાં નાંખી દે છે અને આપણે એવા વિચાર કરીએ છીએ કે આવુ ઢાય તેા નાસ્તિક રહેવું' વધારે સારું છે. આપણેશ્વરને આપણી હંમેશાની સમસ્યાનો ઉકેલ લાવનાર માનીએ
( ૨૯૮ )

Page #15

અંક ૧૨ મા ]
મનુષ્ય જીવનની સામે કતા
૨૯૯
છીએ, પરંતુ એવી ગુલામીના ખંધનમાં આપણા ઇષ્ટને જકડીને આપણે ખાપણી જાતને ઇશ્વરથી વિમુખ કરીએ છીએ. કામના તથા પ્રુચ્છાએથી જકડાયલે આ સંસાર એટલે વિકટ છે કે એ ધનથી આપણે છૂટી શકતા જ નથી.
જીવનની આખી કહાણી કામનાના એક વિશાળ પ્રતિહાસ છે. દરેક પ્રકારની આશા અને પ્રુષ્ઠાની વચમાં આપણે ભટક્યા કરીએ છીએ, ભમ્યા કરીયે છીએ. પાશાના પાર્સા ધાયેલું આપણું જીવન અસ્થિર બની જાય છે. આ। પછી નિરાશા અને નિરાશા પછી આશાનું ચક્ર ગાયા જ કરે છે. તેથી જ.
आशाया ये वालास्ते दासाः सर्वलोकस्य ।
અર્થાત્ જેગે આશાના દાસ છે તેએ દુનિયાના દાસ બની જાય છે. મને आशा येषां दासी तेषां दासायते लोकः ।
જેણે આશાને પાતાની દાસી બનાવી લીધી તે સમારી માત્રને પાતા। દાસ બનાવી લે છે.
સસારના સધળાં પાપ આશા અથવા તૃષ્ણામાંથી જન્મે છે. નૅ મનુષ્ય પ્રભુ પ્રીત્યર્થે કામ કરે તે તે હંમેશના રાગ-વિરાગનાં બંધનથી બંધાઇ રહેશે નહિં, એટલા માટે જો આ જીવનને કેવળ મૃત્યુની ભૂમિકા માત્ર માની લેવામાં આવે અને એમ સમજવામાં આવે કે આજની જિંરંગી આવતી કાલની મેાતની નિશાની છે તાજ્જૈનની તૃષ્ણા અવશ્યલ ઓછી થઈ શકે છે. સુખદુઃખની પરિભાષા બદલી શકાય છે અને આપણે કના મનમાં બંધાઇ રહેવાને બદલે એમાંથી વાર નીકળી સ
કાપ્ત કરવો. સત્ય જ કહ્યું છે કે
પૈગામ જિંદગીને ક્રિયા મતકા મુઝ, મસ્તકે ધૃતામજાના પા મુઝે
આપણે સૌ આપણા મૃત્યુની પ્રતીક્ષામાં જે છતી થા છીએ, તેથી જ્યારે રૂ કામ જીવવાનું ન કિંતુ મરવાનું છે તો મરણ પછીની યાત્રાની તૈયારી કનાં રહેવું તેો, જીનનની સમસ્યા તે વન સમાપ્ત થયા પછી શરૂ થાય છે. આપણાં શાસ્ત્રો ખાપણતે એ સમસ્યાને હળવી કરવામાં મદદરૂપ બને છે. આ જીવનમાં શું કરીએ કે જેથી મૃત્યુ પછી પુગગમન ન થાય એ બતાવવું એ 'શાઓનુ કામ છે.
જીવનની સાર્થકતા ગમા કમાવામાં, પ્રીતિ મેળવવામાં ૐ મદ્યાન નેતા બનવામાં નથી. મુ’સારની ધી વસ્તુશે। અહિં જ પડી રહે છે. મૃત્યુ પછીની લાંબી યાત્રામાં મુસાને એકલા જ જવુ પડે છે. એ ઐકાંત પર્યટન વખતે તેના એક માત્ર આધાર-આત્રેય પ્રાર જ છે. બે પગ માટે જ પ્રશ્નર પાસે દયા, પાશીર્વાદી ભિક્ષા માગી લેખે, શ્રીજી રીતે છા પાવિ જીવનમાં મનુષ્યને શું જોઇએ ? પ્રસિદ્ધ તત્વચિંતક રા

Page #16

100
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાક્ષ
( સાધિન
દરેક મનુષ્યને એટલી ભૂ-સપત્તિ જોઇએ કે જેટલામાં એનું શબ દાટી શકાય. કહેવાની તલા એ છે કે સંસારનું રા એ વિધ્યા છેઞરથાયી છે-ચાર દિવસની ચાંદની છે,
જીવનની સાર્થકતા તે આપણું કર્તવ્ય પૂણૅ કરવામાં રહેલી છે તેમજ સત્ય બેલવામાં તે સત્ય આચરવામાં રહેલી છે. કહ્યું છે કે ' પ્રાણ જાહિ અરુ વચન ન જર્જાતુ. '
'
બેંક
છ વિશે સુંદર શબ્દોમાં કહ્યું છે કે—
If I can ease one life its aching, Or brush away ane pain;
If I can stop one heart from breaking.
I'll not have lived in vain.
If I can help one failing brother, Into his strength again.
If I can calm one fretted mother, I'll not have lived in vain.
'
જો હું કાઈ દુ:ખી મનુષ્યનું એક પણ દુ:ખ દૂર કરી શકું અથવા એક પણ
ક્તિની પીડા ઓછી કરી શકું અથવા હુ એક પશુ હયને દુઃખથી લગ્ન થઇ જતાં કી શકું તે મારું જીવન નિરક નહિં જાય. જો હું મારા એક પણ ભાઈને તેની ખેલતા દૂર કરવામાં મદદગાર થઈ શકું અથવા કાઈ આઈ માતાને શાંત કરી શકુ તે મારું જીવન નિરક નહિ સમજી', '
જીવનનું લક્ષ્ય તે એ હેવુ જોઇએ કે જે વિકારો પ્રાણી માત્રને રોલ છે તેથી આપણે છૂટી જો. ભગવાન મહાવીરના આ શબ્દો ન ભૂલીએ.
कोहो पीई पणालेइ माणो विनयनासणो । माया मितापि नासेर लोभो सव्चविणासणो ॥
· ક્રોધ પ્રીતિને, માત વિનયન, માયા ચિત્રતાને નષ્ટ કરી દે છે; પરંતુ લાલા સવળુ ષ્ટિ કરી દે છે. એટલા માટે—
उवसमेण दणो कोहं माणं मद्द्वया जिये । मायां मज्जघभावेण लोभं संतोसओ जिणे ॥
અર્થાત્ શાંતિથી ક્રાનો, નમ્રતાથી અભિયાનને, સરલતાથી માયાને અને સાથી ભને જીતા.
પરંતુ આપણામાં એવુ કરવાની શક્તિ તથા મુદ્ધિ ત્યારે જ આવશે કે જ્યારે આપણે

Page #17

HUUUU JE U VELELELELELELE
בחלב בכל חכיכ הכל כחכחכח
પ્રભુ મહાવીર અને રાજા શ્રેણિક
NEUEUENEZUENENNEN JE UPIUEUE EUEE UE
ex
ה לכל חלל וכתב בהבל ללהבהלת לבהלהכחל
સમયકાળનિર્ણય-
લેખક–ડા. ત્રિભુવનદાસ લહેરચંદ શાહુ-વડાદરા
חב
રાખ શ્રેણિક શિશુનાગ વંશના હતા,
આખા શિશુનાણ વંશમાં ( મેટે શિશુના વંશ, તેમજ નાના શિશુગ વગ એટલે નંદ વશ; ખન્ને મળીને આખા શિશુનાગ વંશૂ કહેય. ) રત્ન બિસાર( ગુિકરાતનું "નીજી' નામ)નું રાજ્ય સૌથી લાંબા સમય સુધી ચાલ્યું છે, તેનું અન્ય બાવન વ ગાળાનું જણાવાય છે, જ્યારે બૌદ્ધ પુસ્તક ( પતશ III P. 56-61; ગાવંશ II 1'. z_Seg; જ, , શ્રી, રી. સા. પુ. ૧, પૃષ્ઠ ૯૭ ટી. ૧૦૮; ઈ. સ. ૧૯૧૬ નું પૃ. ૧૩૩. ) આધારે પપ્પુ જણાય છે કે-તેનું રાજ્ય બાવન વર્ષે જ સાયું છે, પણ પૌરાણિક ગ્રંથામાં તેનું રાજ્ય એકાવન વર્ષે ચાળાનુ જ લખાયલું છે. એટલે સાવ છે ક-એક વર્ષના તકાવત બતાવાયો છે. તેના જીવનકાળના અંતનું એક વર્ષ તેના પુત્ર કિ કદી બનાવ્યેા હતો. તે તેના રાજ્યકાળમાં પૌરાણિક ગ્રંથકાએ લો નિહ હોય. ( ગાળવા એકાવન વર્ષાંતે થેડા મક્રિના રાજ્ય ગાયું હોવાથી પશુ એકાવન વર્ષ લખ્યા ડ્રાય ) બાકી રાત સકારા સમત છે કે તેણે વ લ રાજ્ય કર્યું છે,
તેનુ ભરણુ ઇ. સ. પુર્વ' પ૨૮ માં થયાનું તારવી રાકાય છે અને તેનું ~ ભાવન મનના વિકાર દૂર કરી દેશના વિકાર દૂર કરવા માટે અભ્યામ કરવા પડશે. ગીતામાં કહ્યું છે . ~~~
असंशयं महाबाहो मनो दुर्निग्रहं चलम् । अभ्यासेन तु कौन्तेय वैराग्येण च गृहाते ||
દુનિંગ ૫ | કાલના દૂર કરવા માટે ધણી મહેનત કરી ! એ ચડતનું નામ ભકત, શ્રદ્ધા, રોવા છે. સની પૂન--ઉપાસના કરવી બૈષ્ટએ, તેનું ધ્યાન કરવું જોઇએ, કેમક પ્રાના બધી મોગિક સિદ્ધિ પ્રાપ્ત થાય છે અને તે ખાતરી મળેલી સિદ્ધિ અવિનાશી હોય છે.
ટૂંકમાં આપને મારી શાનની, પ્રતીક છે. જગતના ય છે. ચાન ૧, હિંશીય ગતિ છે. એક સ્થળેથી ખરે થળે જવું તે, ખા ગાંતમય ગતમાં સુખ દુઃખ વધુ લનશીલ ં, ા ઝોખ વિચારીને ચાલવુ કે, પગને મુક કાય કાથી સુખ કે દુઃખે છે મન ગલન છે, પ્રભુના ટ્યુમાં સર્વે કાષ્ઠ પેપ કરવાથી ર ાનની શાંતિ મેળવી શકાય કેંદ્ર, શ્રદ્ધાળુ અથવા વાસ્તવિક ગુસ સ સારના વાવ નવા છતા, એ તો માત્ર પ્રબરનું શરણું ઈચ્છે છે અને કૈષ્ણુ ! દુન્ય દૂ:ખી કે મારે ગણકારતા નથી >j( ૩૦૧ )
એ

Page #18

૩૦૨
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ આશ્વિન
વર્ષ ચાલ્યાનું સાબિત થાય છે ત્યારે તેના રાજારોહણનો સમય પણ પ૨૮૫ર=ઈ. સ. પૂર્વે ૫૮૦ નિશ્ચિતપણે સાબિત થઈ શકે છે. વળી જયારે તે ગાદીએ આવ્યા ત્યારે તેની ઊંમર પંદર વર્ષની હતી, એટલે તેને જન્મ ઈ. સ. પૂર્વે ૫૯૫ માં થયાનું જ ગણી શકાશે તેમજ બૌદ્ધ ગ્રંથમાં પણ જણાવ્યું છે કે ગૌતમબુદ્ધ શ્રેણિકથી પાંચ વર્ષ મોટા હતા. આ હકીકત પણ આપણને તે જ નિર્ણય ઉપર લઈ જાય છે, કેમકે ગત બુદ્ધિને જ છે, રા. પૂ. ૬૦૦ છે. *
ધી માંતમ અને મહારના મરણ વચ્ચે લગતાગ છ વર્ષનું અત્તર હતું, પણ ખરી રીતે છ વર્ષને બદલે સાડા છ વર્ષનું અંતર છે. કેમકે બુદ્ધ વિંગ, વૈશા " શ૬ ૧૫ એટલે મે માસને મુખ્ય સમય ગણાય છે. જયારે શ્રી મહાવીરનું નિર્વાણ કાર્તિક વદ ૦)) પૂર્ણિમાંત મહિનાની ગણત્રીએ અથવા આધિન વદ ૦)) અમાસાંત મહિનાની ગણત્રીએ લેખાય છે એટલે તે નવેમ્બર માસનો મધ્ય એટલે છ માસનું અદાર વધ્યું ગણાય. જેથી કરીને છ વર્ષ+છ માસ ૬ વર્ષનું અંતર છે......એટલે કે બુનિર્વાણ ( અધી નિર્વાણ એટલે દક્ષિણના શ્રાદ્ધ ગ્રંથોનાં જ્ઞાન પ્રાપ્તિને નિર્વાણ શબ્દથી ઓળખાવે છે તેમ ન પણ મૃત્યુ-મરણ અથવા જેમને તેઓ પરિનિર્વાણ તરીકે કોણ છે તે સમજવું. ) ઈ. રા. પૂ. પર૦ ના મે માસમાં અને મહાવીર નિર્વાણ ઇ. સ. પૂ. પર ને નવેમ્બરમાં થયું કહેવાશે. શ્રી મહાવીરનું મરણ બુદ્ધના કરતાં વહેલું નીપજેલું હોવાથી, બુદ્ધ મરણ પર ૬-૬ ( અથવા પ૨-૬ )=ઇ. સ. પુ. પર૦ માં થયું ગણી શકાશે અને તેનું ૮૦ વર્ષનું હોવાથી તેમને જ ઈ. સ. પૂ. ૬૦૦ માં પણ રહે છે.
( ઈ. સ. પૂર્વે ૬૦૦ કેમ? આ શંકાના નિરાકરણમાં જણાવવાનું કે રાતના ઉદયનને જન્મ ઈ. રા. પૂર્વ ૬૦૦ ૫ થી હતો, કેમકે ગોતમ બુદ્ધના જન્મ વિષે એમ કહેવામાં આવ્યું છે કે તેમને જમ જે દિવસે થયું હતું તે જ દિવસે અન્ય છ વ્યક્તિાએ મળીને કુલ સાડા / જમ્યા હતા. RAL GUN ad C. II. I. P. 188 States on the authority of Prof. R. Devil's Buddhist Birth storios: noto on P. 68. GMP ore 9. fer instance, there is an oarly list of the seven constata-porragir born on the samne day as the Buddha..........કે. હ. ઈ. ૧. ૧૮૮ ઘા, પણ ડેનીઝ કા “બુદ્ધ તજાતકકથા ” માં પૃ ૧૬૮ ટીપણુમાં જણાવ્યું છે કે જે દિરો બુદ્ધ ૧૮૫ થયા હતા તે જ દિવસે અન્ય છે, એમ કુલ મળ સાત પુરુને જન્મ હતા. સાત કી આ ઉદયન પણું એક દે તે
ગૌતમ બુદ્ધ શ્રેણિકરાનથી પાંચ વર્ષ મોટા હતા. (સીહાલીઝ ક્રોનીક્કામાં ગૌમ બુદ્ધના જીવનમુણ્ય હનની સાલ દેવા હતા ! જા જન- સંવતને અનુલક્ષી | મા ગી છે. તેમને જન્મઃ ઇ. સ. ( એ જના સંવત) ૬૮ [ હિસાણ ગાતાં આ સેનતે ઈ. સ. પૂ. ૬૬૮ ( ઈ. સ. પૂર્વે ૬૦૦-૬૮૦૬૬૮) શરૂ થયા ગણી શકાય.] સંસારત્યાગ. એ. સં. ૯૦ (૯૭-૬૮ ૨૯ વર્ષ ની ઉમરે) ધર્મોપદેશક, ધમપ્રતક;--એ. સ. ૧૦૩, (૧૦-૧૮૦-૩૫ ની ઉ મેરે) નિર્વાગ: જ્ઞાનપ્રાપ્તિ મ. સ. ૧૨૭, ( ૧ ૨૭-૧૮-૫૯ ના ની ઉંમરે ) પરિનિર્વાણુ ". સ. ૧૪૪ (૧૪૮-૧૮૮૦ વર્ષની ઉમરે)

Page #19

(૧) જન્મ
(ર) દીક્ષા
અંક ૧૨ મા ]
પ્રભુ મદ્રાવીર અને રાન્ન ચેકિ
૩૦૩
ગાયું છે. મેટલે તેમણે ૩૦ વર્ષની
તેમ મહાવીરનુ આયુષ્ય ૭૨ વષૅનુ' અને મરણ ઇ. સ. પૂ ૫૨૭ માં તેમનો જન્મ ઈ. સ. પૂ. ૫૨૭૭૨=૯૮૬ ૯ કહેવાશે. વળી ઉમરે એટલે ૧૯૮-૩૦૪૫૬૮ માં દીક્ષા લીધી હતી અને તે પછી બાર વર્ષે એટલે પ્ર. સ. પૂર્વે ૫૬૮-૧૨-૫૫૬ માં તેમને જ્ઞાનપ્રાપ્તિ થઈ હતી.
હવે આ બન્ને મહાત્માઓનાં જીવનપ્રસંગો નીચે પ્રમાણે સરખાવી શકાશે.
ગૌતમબુદ્ધ
ઉમર
મહાવીર
ઉમર
સ સારત્યાગ
(૩) ધર્મોપદેશક તરીકે.
(૪) નિર્વાણ-જ્ઞાન પ્રાપ્તિ
(૫) પરિનિર્વાણુંમેાક્ષ
ઇ.સ.પૂ.૬૦૦
,,={{
,,=૫૬૪-૧
,=૫૪૪-૩
,,=૧૨ ૦ મે માસ
0
२५
૩
૫૭
૮.
M
(૧) જન્મ ઇ.સ.પૂ. પ૮-૨
(૨) દીક્ષા
૫૬ ૮
(૩)
(૪) કેય
પ્રાપ્તિ
(૫) નિર્વાંગ માક્ષ
17
""
473
30
(નવેમ્બર)
૪૨
૫) ૧૧ ', 132
ઉપરના કષ્ટથી એ પણ સ્પષ્ટ થાય છે કે- મહાવીર।તાના ભાષા જીવન દર્મિયાન ગૈતમબુદ્ધના સમકાલીનપણું વર્તાતા હતા, પણ્ તેમનેા જન્મ, ગોતમનુદ્દ કરતાં ૧૫ વર્ષ પછી અને તેમનું મરણ । ન પહેલાં થયું હોવાથી બન્નેની ઉમર ૧૫+૬ll=e વર્ષના તફાવત રહ્યો છે. એટલે જ ૮૦ વર્ષનું કહેવાય છે.
જ્યારે નદીવ, મહાવીર કરતાં એ અઢી વર્ષ જે ડાટા હતા. એટલું નદીકતને જન્મ આશરે ઇ. સ. પૂ. ૬૦૧ માં ગણાય. ઈ. સ. પૂ. ૫૮૪ માં રાજ્યાસને બેઠા છે એટલે સર્વે પક્ષની ગત્રીથી દરેક હાવ માટે બેંક તે એક જ સાત્ર આવી ઊમી રહે છે, જેથી તે સા રાખુ નિશ્ચિંત છાને છે.
આ ઉપરથી તારવી શકાય કે:--રાત શ્રેણિકના જન્મ ઇ. સ. પૂ. ૯૫ માં, રાજગાદીએ બેસવુ. ઇ. સ. પૂ. ૫૮ માં શો બાવન વર્ષ રાજ્ય કરી છે. સ. પૂર્વે ૫૨૮ માં ૬૦ વર્ષની ઉંમરે મચ્છુ થવાનું નક્કી થયું ગણી શકાય.
ગૌતમયુદ્ધ અને રાજા શ્રેણિક
નથે ખોકાર ઉદ્યણા કરે છે કે, ગૌતમક્ષુબ્ધ ૨૯ વર્ષની ઉમરે સંસાર સાગ કર્યો, ૩૬ કે જે પ્રવતંકણુ લીધુ, પણ મે વર્ષે નિર્વાણુ પામ્યા તે ૨૦ મે વર્ષે પરિનિર્વાણુ પામ્યા. તેમ મેં પૂ. સ. પૂ. ૬૦૦ માં ગણુતાં, ઉપરનાં ચારે બનાવા અનુક્રમે ઇ. સ. પૂ. ૫૭૧ માં, ૫૬૪ માં, ૫૪૩ માં અને ૧૨ માં આવી ઊભા રહે છે.

Page #20

૩૦૪
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ આ કાન
- હવે જે ગૌતમબુદ્ધ ના જીવનના આ ચારે બનાવોને રાજ બિ પસાર શ્રેણિક ) કાજકાળ ઉપરને ઇ. સપુ. ૫૦૦ થી પ૨૮ ને ગાળાના સમય સાથે ઘટાડીશું તો તે દરમિયાન ગૌતમ બુદ્ધના જીવનના પ્રથમ બે બનાવે રાજ બિંબસારના જીવનકાળમાં બા માં ગણી શકાશે. ( ૧ ) ઇ. સ. પૂ. ૫૭૧ માં તેમને સંસારત્યાગ અને (૨) ઈ. સ. ' '૬૪માં પ્રવર્તાપણું રવીકાર્યું છે. બીજી બાજુ બોદ્ધ સાહિત્યમાં જણાવાયું છે કે - ગોતમ પતે ૩૬ વર્ષના થયા એટલે ઈ. સ. પૂ. પ૬૪ માં તેઓ પ્રવર્તક થયા છે ત્યાં સુધી (૧) કોઈને પણ પોતાને શિષ્ય બનાવ્યા નથી તેમજ (૨) રાજા બિંબસારને પણ પ્રયગજ વાર આ સમયે એટલે ઈ. સ. પૂ. ૫૬૪ માં (પિતાની 25 વર્ષની ઉમરે) રાજગિરિ ઉર્ફે ગિરિવ્રજમાં મળ્યા હતા; અને (૩) પ્રવર્તક થયા પછી છ વર્ષ એટલે છે. રા. પૂ. ૫૫૮માં રાજ બિંબસારી રાણું સમાને ભામિણી બની હતી. આથી ચોક્કસપણે કહી શકાય કે ગૌતમબુદ્ધ તિ, રાજા બિંબસાર કે તેને અંતઃપુરની વ્યકિતાનિ કઈ રાાથે, જે કોઈ પણ રીતે સંગેમમાં આવ્યા હોય છે તે માત્ર ઇ. સ. પૂ. ૫૬૪ થી માંડીને ઈ. સ. પૂ. ૫૬૮ સુધીના સાડા છ કે સાત વર્ષનાં ગાળા દરમિયાન હોઈ શકે.
ગૌતમ બુદ્ધ અને શ્રી મહાવીર " નો જન્મ જે કે સાકાલી જ છે. છતાં ગામ બુ મતાના ધર્મને પ્રચાર ઇ. સ. . ૧૬૪ થી આજે છે જયારે શ્રી મહાવીરે છે. રા, પૂ. ૫૫૬ બાદ આરંભ કયી છે,
બોદ્ધ ધશે અને જેનાધ રાજા શ્રેણિકના જીવનમાં ભજવેલો ભાગ,
શેઠ પુસ્તકમાં રાજ બિંબસારને તે ધર્મને અનુયાયી ગણે છે, જયારે તેના પુરતમાં પોતાના ધર્મને ૬ લાકત અને પોષક ગણવામાં આવ્યું છે. પહેલામાં' તેને વોપણે બિંબસારના નામથી સંબે છે જયારે બીનમાં રાજા શ્રેણિકના નામથી વિશેષ સિદ્ધિ પામેલો જણાય છે. આમ બે પ્રકારે હેરફેર થવાનું કારણ શું? શું તે બંને પ્રકારનું ધાર્મિક સાહિત્ય ખોટું હશે ? ના. તેમ નથી, પણ વિશેષ ગવે ને અ તે સમય છે કે-તે બંને દર્શનના ગ્રંથનું કથન તે સાથે જ છે. પણ જેમ પૂરાણુકારોએ પિtiના ઐતિહાસિક ગ્રંથોમાં રમતાનુયાયીનું મહત્વ વિશે પણે ગાઈ બતાવ્યું છે તેમ | "નિ સાહિત્ય છે માં પણ તે જ રિથતિ પ્રવર્તી રહી દેખાઈ આવે છે.
રાન બંબસાર ઈ. સ. પૂ. ૫૮ ૦ માં ગાદીએ આવે તે પહેલાં, તેમજ બેનના નગર સુર પક્ષમાં રહેતા હતા ત્યાં રાધી જૈન ધર્મ પાળો હતો. વળી રાણી શિક્ષણ સાથે ઈ. સ. પૂર્વે ૫૫૮ માં તારા કયું ત્યારે પણ તે પાછો જિલક થઈ ગયે મને. એટલે મારે આ નિકળે છે કે-જે તેણે મ મ ક હ | ઈ. સ. પૂ. ૫૮ ) અને ૫૫૮ વચ્ચેના બાવીસ વર્ષના ગાળામાં જ હોઈ શકે, અન્યથા નધિ.
જયારે રાજા બિંબસારે રાણી શિક્ષણ સાથે લરા કર્યું હતું અને તે પૂર્વે પાક સમયે જેન ધર્મ અંગીકાર કર્યા હતા ત્યાર પછી રાજા બિંબસારે પદ્ધ ધર્મને પણ કરેલ હોવાથી ગૌતમ બુદ્ધ ભલે તેની સાથે ચર્ચા નિમિત્તે મળ્યા છે, તો પણ પોતાના શકતજન તરીકે તે લખી શકાય નહીં.

Page #21

01 : III II. 1 : El" ); ' 11] || 4 || | '' | { }
' '
| * *
' , ' ',
*
' ' , ' |
* * *
પt : *
18 પEU-Ut? * 1 1 1 :11
#7
“સ્ત્રા” સંજ્ઞા ઔર જવાનું છે
રો
הרחבה הלהבול הכתוב וגלןןבהתנהגחכתי והיבולתל
दानादि
लेखक:--अगरचंदजी नाहटा । ( अनुसंधान पृष्ठ २८६ में)
कुलक प्रद्युम्नसूरि
(ાં ) ,, गा. ५० अशोक
जिनप्रभसूरि
विनकृत्य
૧. '
दीक्षा
दुःखसुखविपाक , गा. २७ देववंदन कुलक गा. २८ (जिनदत्त सूरि का चैत्यवंदन कुन्टक) ली.
धर्मघोष તેર , 1. ૨૩ देहस्वरूप कुलक द्वादश कुलक
ત્રિામમૂરિ, ટી. નિનાઇ . નિ. ૬. ર1, , માવના ઉ શા. ૨૨
આટલા વિગન ઉપરથી એ વાત પણ થાય છે કે=રીજા બિબ સીર ગાડી ઉપર આ પૂર્વે બે વર્ષ તે જિલ્લાકત હો; પછી . સ. પૂ. પ૬૪ થી ૫૫૮ રાધીના સાત 4 બુદ્ધમતી અને પપ૮ થી ઈ. સ. પૂ. પ૨૮ માં છેમરણ પયત કરી છે, જે
એટલે નીચે પ્રમાણે સાર કરી શકાશે. બુદ્ધ જન્મ ઇ. સ. પુ ૬૦૦, દીક્ષા પાઉ1. ચીંતામણી જ બ% મતાનુયાયી બનાવી તેના પિતાનું પ્રવકપણું પ૬૪, નિવાબ ( તાપ્રાપ્તિ ) ૫૪ ૩, પરિનિર્વાણ ( મેક્ષ ) પર : : મઢાવીર જ-મ:-d. સ1. ૫૯૮ --- તથા ( પોતાની ૩૦ વર્ષની ઉમરે ) ૫૬૮ જ્ઞાનપ્રાતિ (પિનાની ૪ર વર્ષની ઉમરે; ૫૫૮: નિર્વાગ પર ૮ (9ર ન'|લપરે ) : : શગિક જન્મ-( પાનમભૂદથી પાંગ 1 નાના હેઈને ) ઈ. સ. , ૫૯, રાજગાદી ૫૮૧ ( એટલે પ૯ --'૧૮ ૦ પાનાની ૧૪ વર્ષની ઉમરે) રાયકાલ પર વર્ષ હોવાથી પ૮૦-પ૨૮, મહારાણી ગિન્ની સાથે લi ૫૫૬ ( મહાવીરને કવલના બાદ એકાદ વ ) ( ઉમર ૫૦૦-પ૨૮-વાની (પર વર્ષ રાયકાલ, ૧૫ ૧૫ રાજાજિક-૬૭ વર્ષ ) રાજ નંદીવર્ધનને જન્મ ૬૦૦ ( એટલે શ્રી મહાવીર કરતાં આશરે બે વર્ષે મોટો).
( ૩ ) નર્વઃ

Page #22

३०६
द्वादशांगी नाम अन्थमान कुलक
पद परिमाण कुलक,
जिनभद्रसूरि
35
धर्मकुलक गा. २२, ५५ ( अपभ्रंश ), ८१ धर्मभावना कुलक गा. १३० जयघोष
धर्मोपमह धर्मोपदेश
धर्मविचार गा.
33
धर्म (देव) स्थापना कुलक गा. १४
धर्मस्वरूप कुलक, धर्माचार्य बहुमान कुलक गा. १८ (अपभ्रंश) जिनप्रभसूरि
धर्माधर्मविचार
"
२५
"
नमस्कार फल नवकार
35
39
नव चउवीशी
नवतत्त्व
नियम
निदान
पुण्य कुलक
33
"
पाप कुलक शत्रुंज शरीरस्वरू"
० शील
79
17
39 27 59
37
33
13
39
"
"9
"3
23
33
21
" २२
33 23
कुलक
33
23
निशांविराम पंचपर्व
परमसुख द्वात्रिंशिका, परिग्रहपरिभोगपरिहार कुलक
पर्यन्ताराधना कुलक गा. १६
गा. १५
१०
१६
२६
२३
39
,, २०, १४
13
99
" "
શ્રી ધર્મ પ્રકાશ,
""
95
,,, २१
२१
59
53
३० अपभ्रंश
२७
४७
१६
१०
मुनिचंद्रसूरि देविंद
सोमसुंदरसूरि
रत्न सिंहसूर
( रत्न सिंह सूरि )
जिनकीर्तिमूरि
{ આશ્વિન
६.
91.
६.
स.
पा.
पा.
ली. प्र.
पा.
ह.
पा.
पा.
६.
ह.
पा.
ली. प्र.
1
प्र.
अ. कुलक संपड़
६.
प्र. कुलकसंग्रह
8.

Page #23

-
અંક ૧૨ મ ]
'कुलक' संज्ञक जैन रचनाएँ
३०७
कुलक
उदयरूचि
जिनेश्वरसूरि
पुद्गल पोरसी प्रणिधान प्रथमानवद्वार प्रभात प्रतिलेखना
देवेन्द्रसूरि ,,, ९२ (भाषा) विजयदेवसूरि
उ. जै. गु. कविओ
विजयसिमल
इ. प्रा. (गा, ३२)
प्र. जैन स्तोत्रसंग्रह
प्रत्याक्यान
, भादि स्वरूप ,, १० प्रभात कुलक , १३ (सं.) चंद्रप्रभसूरि प्रमादपरिहार कुलक, ३३ प्रवज्याकुलक गा. २४ (२८) परमानंद प्रवज्याभिधान कुलक गा. ३४ बोध
" , २९ भावस्वरूप , , भावना कुलक अपभ्रंश गा. ११ जिनप्रभसूरि
, १३
यशोघोष
•,
देवेन्द्र माधू
"
, २२
" " , २४ सोमदेव
जिनेश्वरसूरि
२१, १५, ५, भावविशुद्धि कुलक , सित्रदेवसुरि भाववर्धन
, २६ गंगळ ,
धर्ममूरि मनःसंवरण , , ७६ मनोनिगह गावना कुलक गा. ४४ रत्नसिंह सूरि

Page #24

३०८
श्रीग
महर्षि
कुलक गा ३२
,, २६ (गा. २३)
" , ४६ महासतासती महामती मिथ्यादुष्कृत
(गा. १६) शिगालपरिहार (मथन),, ,, २६
गुनिवंदन मुहपत्ति पडिलहेण ,,, ११ मृगावती भृगापुत्र युगादि जिनचरित्र ,, (अपभ्रंश) जिनप्रभ रत्नत्रय
,, गा. ३१ मुनिचंद्रसूरि ली. पा. प्र. लघुत्रवज्या बाड़ी
, गा. २५ जिनदत्तसूरि विंशतिस्थान तप विचार
, गा. ३२ (३३) गा. १०
प्र. विधवा कर्तव्य
जिनप्रभ विषयनिंदा ,, गा. २५ मुनिचंद्रसूरि विषयविनिग्रह
वृ. मळचंद्र (१३३७) वीरचरित्र
जिनवल्लभसूरि वैराग्य ,, गा. २३ (२१)
, गा. ९१ ०व्यवस्था
गा. ६९ जिनचंद्रसूरि शत्रुजय शरीरस्वरूप शील प, गा. २० देवेन्द्र
विधवा विवेक
"
" गा.३५

Page #25

१२ मे. ]
शील प्रशंसा
शील
शुभ भावना
शोकपरिहार
शोकहर उपदेशक
श्रावक
श्रावक व्रत
37
33
श्रावक दिनकृत्य
श्रावक गुपत्ति श्रावक धर्म
श्रावक वर्णभित्रह
संबोध
संघर
संज्ञा
संविज्ञ नियम
संवेग
संसार घोरस्वरूप
संसारभावना
संसारोद्विममनोरथ
संघ
संघस्वरूप सती
० समाराधना
सम्यक्त्य
71
37
17
36
सार
"
17
कुलक गा. ४४
11
31
17
33
19
"
19
19
"
""
(,,)
.99
11
23
91
गा. २४
गा. २८
39
गा. २८
(भाषा)
91
37
गा. २७
"
"
कुण
"
गा.
गा. १५
"
"ज्ञान स्वनाएँ
در
"
गा. ३३
19
जिनवल्लभसूरि समयसुंदर
(संभवतः दिनकृत्य कु. ही होगा ) वर्द्धमानमूरि
गा. १५
गा. २५
गा. ७०
गा. १७
भाषा
यशोविजय सोमसुंदरसूरि
गा. ३५
गा. २४
" ( पचीसी) गा. २५
देवमूरि
अगर चंद्रसूरि
1.
५
गु.
३०८
पा.
इ.
पा.
पा.
पा.
hi ho
ho!
प्र.
ह.
कवियो
प्र. प्रकरणसमुचय
प्र. कुलक संग्रह
पा.
ली.
ह. पा.
परा.
है. गा. १८
पान
91.

Page #26

+
३१०
सम्यकत्वोपायविधि
सर्व गाऋषि सामायिक
सार्थिक
वात्सल्य
73
सामुपरीक्षा
साघुरामाचारी
सामान्य गुणोपदेश
सारसमुदय
सिद्धि
सुजन भावना
सुभाषित
सुभावक
सुलसाराधना
स्थापना
लक्षण
57
स्नेहत्याग
हितोपदेश
37
33
73
39
17
37
33
"3
11
""
2)
21
93
13
""
गा. २९
33
શ્રી જૈન ધમ પ્રકાશ
१ प्र. = प्रकाशित
२ गा. गाथा
३ पा. पाटण भंडारसूचि
४ लीं. = लींबडी भंडारसूचि
गा. ४६
गा. २५
गा. ३८
(अपभ्रंश)
(गा. १५)
( अपभ्रंश)
गा. २६
गा. १६
गा. २६ (२८) अभयदेवसूरि
गा. २४
गा. १०
मुनिचंद्रसूरि जिनेश्वरः सूरि
५ ह. हमारे संग्रह में
६ श्री. = श्रीपूज्यजी जिनचरित्रसूरिजी
के संग्रह में
सोमसुंदरसूरि मुनिचंद्रसूरि
२.
जिनप्रभसूरि (प्र. जैनतत्वंप्रकाश पा.)
विजयसिंह
जिनप्रभ
अभयदेव
सांकेतिक संज्ञाओं का स्पष्टीकरण ।
( સાબિત
ली. प्र.
श्री.
हे..
प्र. जैन धर्मप्रकाश
गा. २५
मुनिचंद्रसूरि
13
ली. प्र. जिन रचनाओं के आगे स्थान का उल्लेख नहीं हैं उनका उल्लेख जिन
रत्नकोश से लिखा गया समझना चाहिये ।
ली.
ली.
पा.
पा.
पा.
७ जि. द. ज्ञा. = जिनदत्तसूरि ज्ञानभंडार-सूरत
८ जे. = जैसलमेर भंडार
९ वृ. = वृत्ति
१० टी. = टीका
११ सु. = सूरत भंडारसूचि

Page #27

પુરૂષ ) - "
થી જૈન ધર્મ પ્રકાશ. કે પુસ્તક ૬૪ મું.
સંવત ૨૦૦૪ ના કાર્તિકથી આ વદિ ૦)) સુધીની બાર માસની
વાર્ષિક અનુક્રમણિકા.
૧. પદ્ય વિભાગ,
નંબર
વિષય
લેખક
1 ૨
( કવિ ભવાનભાઇ જેસંદભાઇ શાહ) (છે. ભગવાનદાસ મનસુખભાઈ મહેતા) ( રાજ મલે ભારી) ( મગ• લાલ મેતીચંદ શાં). ( રાજમલ ભંડારી ) ( શ્રી બાલચંદ હીરાચંદ )
1 નનન ને આશીર્વાદ ૨ અનંત જીવન–ડીયા ४ जैन धर्म प्रकाश दीर्घायु हो ૪ નૂતન-વર્ષાભિનંદામ્ ५ अहिंसा ही अमृत की खान है ૬ નાન–વભિનંદન 9 જ્ઞાન-માયામ ૮ આમા થાજો ઉનાળા ८ ईभर स्वरूप ૧૦ કર્મને અદલ ઇન્સાફ ૧૧ શ્રી જિન - ૧૨ શ્રી જિનેશ્વર દેવ- વાણી ૧૭ સામાજિ. ૧૪ શ્રી વાળ 111[ 14 पूज्य बापु को हृदय-श्रद्धांजलि ૧; સામ્ય થોમ
(મુનિશ્રી ચવિજયજી ) ( રાજમલ ભંડારી ) ( અમરચંદ માવજી શાહ ). ( મુનિરાજ શ્રી વિનયવિજ09 ) (મગનલાલ મોતીચંદ શાક ) (રાજમલ ભંડારી ) (શ્રી અગરચંદ નારા ) ( રાજમલ ભંડારી)
(મગનલાલ રેતીચંદ શાહ ) ( ૩૧૧ ><

Page #28

૩૧૨
જૈન ધર્મ પ્રકાશ.
૧૩ કાફ ૧૮ 'ગળ દર્શન ૧૯ મી મીના જવાનું વધામણ ૨ મી મેરા નીર'મને . ૨૧ (1 "રત-પાથ જિન સ્તવન ર રો] TTTTT
૨૪ (૧ || (સ્વાધ્યાય ) ૨૫ ની શું ઘર ના જિન સેવા
२७ जयगोत्रम् ૨૮ સમ્યગુ દીપક ૨૯ જમના ઝપાટા વિષે ૩૦ છે. શિગિરિ રાવને ૩૧ મી છે !!!ાઢવા ૩૨ શ્રી મકાનtીર જિ• રતાને ૩૩ દિવ્ય પર્વ પર્યું પડ્યું ३४ पथिराज पर्युषण पर्व ૩૫ ચેતનને સાધન ३६ जीवन का कुछ ध्येय हो ૩૭ જીવનની અરિથરતા ૩૮ મૃત્યુને લાય ૩૯ પરમK[ શ્રી નપદ આરાધન
( અમરચંદ માવજી શા) (શાહ ગુલાબચંદ જલુલામ' ) (મગનલાલ મોતીચંદ શાહ ) ( શી " " હીરા મંદ ) (મુનિશ્રી ચવિજ0 ) ( રાજ તેલ વાંરી )
ir ( મુનવાલ (ચંદ શાન ) ( મુનિરાજ શ્રી ધુર [17૪૧૧૦ ) ૧૫૪ ( શાહ મંગળદાસ પાવાગંદ ). ૧૫" (રાજમલ ઠારી ) ( શ્રી બાલચંદ હીરાણદ ) ( અમરચંદ ભાવ શાહ )
૧૬૮ (મુનિશ્રી વિમવિજય5 ) (મુનિની શિવાનંદનિપજમેજ ) ૨૦ ૩ ( શ્રી ભાગદ હીરા ) (ક િલા: કઈ તરંગંદવા/ ) (મગનલાલ મેતીચંદ શાહ) ( રાજમલ ભંડારી ), (અમરચંદ માવજી શાહ ) ૨૫૯ (રાજાલ ભંડારી) (મગનલાલ મોતીચંદ શાહ) ૨૬૨ ( શ્રી જીવરાજભાઈ એ129 દેશી ) ૨૮૭ (મગનલાલ રેતીચંદ શાહ) ૨૮૮
૨. ગદ્ય વિભાગ, નંબર વિષય
લેખક
( શ્રી જીવરાજભાઈ ઓધવજી દેશી ) ૨. મારી મુસાફરી
( દ્વિરેફ) . પ્રભુદર્શન શી રીતે કરાય ? ( શ્રી બાલરાંદ હીરાચંદ ) ૪. મા પા પ્રાચીન જ્ઞાન ભંડાર ( , લાલચંદ્ર ભગવાનદાસ ગાંધી ) પ. આમ શા માટે ?
( દીપચંદ જીવણલાલ શાહ )
૫ 11, 190
0 ,
,',
'૯ )
૧૩
)
૨૪

Page #29

Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandiri
313
એક ૧૨ મ ]
નાક અનુક્રમણિકા. ૬. રાતનાર કોમ ( ૨૬૮ ! (કિક | , , [ ૨૬૯-ર૦]
, [ ૨૧૧૧- ૭૧-ર | ..
19 નિશ્ચય - ર
(ગાગા બી વિજયકકા ખરા જ) ૩૨ ૮ મા બાબા રા" ( મુનિ ની ધુર-૧૧૧૪ ૧૧-, ) ૯ લાવા-વિચારણા ( થી 09-રાજ વાઈ ઓધવ દેશી ) ૪૧ ૧૦ સમુવારે યમાં
(ૌકિક ) ૧૧ ક. ઉદ્દેમ પકાવ, સમુદ્ર, સમુગુ
કાલ છયાદિ ( છે. હીરાલાલ રસિકદાસ કાપડિમા ) ૪૮ ૧૨ પ્રશ્નોત્તર
( , શ્રી કુંવરલાd ). ૧૩ શું એ કાર લે ગી ગયો ? ( ગગનલાલ રેતીચંદ શાહ ) ૧૪ ગાવચીક, ક્રિયા થકે ને લાવ ગમ ( . ભગવાનદાસ મનસુખaઈ મનેતા ) ૬૧ ૧૫ વૃક્રમની માંસા
( "ી રાજ ભાઈ ઓધવ47 દેશી) ૧૨, ૧૦, ૧ . ૧૬ સાહિત્યવાડી કુમાર (મનલાલ દીપચંદ ચોકસી)
૮૧, ૧૦૯, ૧૬ ૧, ૧૨૯. ૨૭ ૧૭ પ્રભુસેવાની પ્રથમ ભૂમિકા (ડ, લાગવાનદાસ મનસુખભાછુ મહેતા )
૮૫, ૧૪૩, ૧૬૪, ૨૧૬, ૨૭૮ ૧૮ વિશ્વની નંદલાય વિભૂતિ ૧૯ વિધ વ્યવસ્થાપક પદાર્થો (આ. શ્રી વિજય કાનૂસૂરિજી મહારાજ ) ૯૬ ૨૦ સકામ અને નિષ્કામ લાતિ ( શ્રી બાલચંદ હીરાચંદ)
1 1 2 ૨૧ શ્રી મહાવીરનું ઉદાત્ત જીવન ( ૨૨ શ્રી મહાવીર જયંતિ અને ગુણી પૂજાતિ ( પગલાલ મોતીચંદ શા )
૧ર ૬ ૨ ૩ સુવર્ણ યુગની સમૃતિ (ગેહાલાલ દીપચંદ શેકશી ) 119 ૨૪ પ્રથમ પરિવાજ કે
(મુનિરાજ શ્રી ધુરરવિજય) ૧૪૦ ૨૫ જે ધર્મ માં ભક્તિ યા પ્રાર્થનાને યાન( શ્રી જીવરાજમાઈ ઓધવજી દોશી ) ૧૫૧ ૨૬ જૈન પાઠશાળાના શિક્ષક કેવા જોઇએ?( શ્રી બાલચંદ હીરાચંદ)
૧૫૫ રાછ દેવ-આસાદ
( શ્રી તુવરાજભાઈ ઓધવજી દોશી ) ૧૯, ૨૦૬ ૨૮ મધ-મીમાંસા
(આચાર્ય શ્રી વિજયકરતૂરરિજી મહારાજ ) 1 . ર૯ શ્રી મહા’નીર અને જે સંસ્કૃતિ ( કિલક ) ( રેડિયો પ્રણનાં ) 1
૧૨૩
'ના
'
)

Page #30

૩૧૪
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
[ આધિન
૩૦ “ Tw ” સં% નૈન ના ( શ્રી અગરચંદ નાહટા ) ૧૯૯, ૨૮૨, ૩૦૫ ૩૧ તાત્વિક વિચારણા ( આચાર્ય શ્રી વિજયકસ્તૂરસૂરિજી મહારાજ ) ૨૧, ૨૬૩ ૩૨ પર્યુષણ પર્વ અને ગણધરવાદ (શ્રી જીવરાજભાઈ ઓધવજી દેશી) ૨૩૪ ૩૩ કર્મવાદ
૨૩૬, ૨૯૦ ૨૪ પકુંજણા ઘવાપર્વ અને આપણું કર્તવ્ય ( મુનિશ્રી ન્યાયવિજયજી ) ર૩૯ ૩૫ પણ
( આચાર્ય શ્રી વિજ્યકરસૂરિજી મહારાજ ) ૨૪૬ ૩૬ એક અભૂતપૂર્વ ધટના ( શ્રી મોહનલાલ દીપચંદ ચોકસી ) ૨૫ ૩૭ એકાગવી
( શ્રી બાલચંદ હીરાચંદ ) ૩૮ અનાદિ
( હીરાલાલ રસિકદાસ કામા ) ૨૫૮ ૩૯ શાંતિકુમારી ૪૦ પશુતા, માનવતા અને દેવતા ( શ્રી બાલચંદ હીરાચંદ )
૨૭૫ ૪૧ મંગલમય મૃત્યુ દેવતા (શ્રી બાલચંદ હીરાચંદ )
૨૯૫ ૪ર મનુષ્ય જીવનની સાર્થકતા ( શ્રી અભ્યાસી)
૨૯૮ ? પ્રભુ મહાવીર અને રાજા શ્રેણિક (છે. ત્રિભુવનદાસ લહેરચંદ શાહ) ૩૦૧
૨૫૫
૩. પ્રકીર્ણ
૧ સભા સમાચાર
૨૮, ૧૭૪, ૨ અપીલ
તા. મા. મ. થી. . શ્રા. અને આસોના ટા, પિ. ૩, 8 જય સૌરાષ્ટ્ર ૪ પુસ્તકાની પાંચ
૧૭૧ ૫ ધાર્મિક દ્રસ્ટોને તપાસ સમિતિ
૨૨ ૬ યોગીને સંદેશો
૨૮૧ ૧.-વિભાગ ગણતાં કુલ લેખ ૧૦

Page #31

-
છે
ગ 5 % - ૮ - ૧ - ૪ :
આભાર, અા સુધી મારી તિજ્ઞમિને મા. ગા' ને જે પૃથે એ શ્રી પ્રકા હાયક ફડ ” માં સદામાં કરી છે તેને આભાર મા એ તને ૫ માસમાં જે સરાક રકમ મfી છે તે [ગે માગે છે –
,
૨૦૬ ૬-l!. ૨૫) શ્રી કાંતિલાલ લાલ કસુમાર.
૨) શાક અમૃતલાલ હે ૬ १२
ખy.
જયંતિ.
ભાદરના શુદિ ૧૪ || રોજ રાત| સા. મઠ કલા કે ના પણ પ ( હાલમાં ધીયુત્ છારા, ભાઈ એ દેશોના પ્રમુખપષ્ણ નીચે . શાસ્ત્રવિશારદ થી nિyસુરિવ• ૨૬ મી જયંતિ શ્રી વિ, ભૂમિ !કાશક મજા તથા પતિના જે માળ, તરફથી ઉજવવામાં માની હતી, જે સમને લાગે તેમજ બનેલી મં" મારી હતી. થી ભાઈચંદભાઈ અમરાદ વકી, શ્રી કોચ દ ઝવેરભાઈ શાહ, પંડિતું જ "નદાસ પિપટલલ, માસ્તર શામજી હેમગર દેસા', વકીલ ન્યાલચંદ લીચ ૬, કી ભાજીભાઈ ડરજીવન સુશી, નથી કરી રાજ || ધવજી દેશી વર્ગ ૫ ગુણાનુવાદ મધ માં પ્રગન થયા બાદ કમળા બહેન ઠકકરે સ્વર્ગ નું જીવન સુંદર શિલીમાં આપના જણાવ્યું તું.
સિદ્ધવિ
ખક–ગૌકાક.
આ પુસ્તકને માટે આ વાને મે, ૨૦૦૪ ને શ્રી વિજયધર્મસૂરિ સુવર્ણ ચંદ્રક આ મંથના સુપ્રસિદ્ધ કોષક લાઈથી મેળચંદભાઇને આપામાં આપે છે, તે જ આ મયની ઉણપતા પુરવાર કરે છે. શ્રી ઉમિતિ ભાવપ્રપંગા કથા( જે ગ્રંપ અમોએ ત્રણ ભાગમાં પ્રસિદ્ધ કરેલ છે ) અપૂર્વ વિદ્વાન્ કર્તા શ્રી સિદ્ધર્ષિતું આ અદભુત અને અનેક પ્રકારની ઘટનાથી ભારપૂર જીવનચરિત્ર છે. આવા પૃથક્કર ઈકનો ઈપણ શ્રેય (૧૦ સુધી ભાર પડેલ નથી. !!] આઠ પછ મા ઉમા 9 આ ગ્રંથની મિતું ભાગ રૂપિયા ત્રણ (ચારે પાણી કિંમત --મા-5 :: કુલ રૂા. ૧૨ાા છે.)
--- શ્રી સૈન ધર્મ પ્રસારક સભા-ભાવનગર

Page #32
ખોદકારક સ્વર્ગવાસ. 1, ગિરધરલાલ હેમચંદ ભેજક. માટે અનિવાસી આ બધુ રીવક (ભોજક) હોવા ઉપરાંત ઘમક ઘા પગે એ. ત્રી કે વ7: ભાઈ સાથે શ્રી સિદ્ધારા નવા યાત્રા કરી હતી. તેમ બે પ્રકારના 6 શ્વા કે આપણી સભાને લાઈફ માર (I, II દ 11 એ રીતે 154 / વૃદ્ધ , શાની રાાથે પાપા કરતાં સમાપિy ક સ ર મ છે. “ભી ન મં પ્રકાશ” માં પણ તેમ કામો પ્રગટ થયા હતા, તેમને ન પામે છે? સલાને એક લાયક સભા સદની ખોટ પડી છે. અમે તેમને પુત્ર એ દિ દિશા આપti રશા! માની શાંતિ કર છીએ છીગે. 2. શાહ વેલચંદભાઈ કરશન. ભાવનગરનિવાસ આ બધુ 61 વર્ષની વયે ભાદરવા સુદ 5 ને બુધવારના રોજ ફગાણી નામ છે. તેઓ અને શ્રી ગાડી - જિનાલનને ટી 41 દાણાપી. વેપારી | "માં હીવટી કમિટી સભાસદ હ !, ધ ક તિ .ળી જ “કાળુ . શ્રી કેશરીયા: [ રે જ તેમણે યાત્રા કરી દેતી. આ પણી રાવરા પગ પ’ll તાદ'ફ મેરે હતા અને સભાની કાર્યવાહી કરે રમે દાખ+4] . તેમ ર નામથી ૨એક લાયક સભાસદની ખામી પડી છે. અમે સ્થ! આમા શાંતિ મામ ગામ ન ઈચ્છીએ છીએ. 3. શાહ લલુભાઈ કલ્યાણ... લાવનગનિવાસી આ બધુ 18 વર્ષની વયે ભાદરવા સુદ 9 ના રોજ સર્ગવાણી થયા છે. સ્વર્ગ અને અંધ છે છતાં વર્ષો સુધી તેમણે જાદુ ગો કાં હતા. ને ત્રીશ વર્ષ પર્યત આ પ્રકારને બરા” કરી ધણા મેડલ મેળા , છેલો છે ? તેને !aa ક માળti (aa. આપણી સભા દ્વાઈફ મેર પર , II. અમે ને ! -રિવાર ને દિદાસે આ વર્ગ રથ આ માની શાંતિ ને છી છી . 4. શાહ ત્રિભોવનદાર હરખચંદ. ભાવનગરનિવાસી આ બંધુ પ૯ વર્ષની વક્ષે ભાદરવા સુદ તેરસના રોજ સ્વર્ગવારની થયા છે. સ્વર્ગથ ખાંડના વેપારી હતા અને પિતા થવસાયમાં સારી નામના મેળ , હતી તેઓ ધાર્મિક શ્રદ્ધાવાળા અને સાધુ-સાધીનો વચ્ચેમાં પૂર્ણ લાગણી ધરાતા હતા. 982 માં શ્રી સિદ્ધાચલજી પ સં -વતધારી એનો સંઘ કાઢયો હતો તેમ જ પિતે બાર વન ઉચ્ચ હતા, ઘણા વર્ષોથી આ પણ સવા લ ફ મેંભર હતા. તેમના સ્વર્ગવાસથી સમાને એક લાલક ને ધર્મશ્રદ્ધાવાળા સભ્યની ખોટ પડી છે. અમે વરશન આમાને શાંતિ પ્રાપ્ત થાઓ એમ ઇચ્છીએ છીએ, For Private And Personal Use Only