Jain Dharm Prakash 1923 Pustak 039 Ank 12

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/533462/1

Page #1

પુસ્તક કરે એ
વેણ કે ૧૨માં
ત્રી
જૈન ધર્મ પ્રકાશે.
अनुक्रमाणका
નાર્ષિક મૂલ્ય રૂા. ૧૮-૦ દેશ-૪-૦
૩૭૦
૧ જિનવર -સ્તુતિ ... ૨દી ના પાકાર. ૩ આત્મપદેશ ૪ બોધદાચક દોહરા.
(પદ્ય
૩૭૧
(ચુનીલાલ સૌભાગચંદ )
sion
૫. શત્રુ જયના યાધ્રાળુ માટે સમયેાચિત એ ખેલવાસ, કુ.વિ. ૩૭૨ દરેક જૈન યાત્રાળુને અગત્યની સૂચના.
es
૩૭૫
છ પ્રભુ મહાવીરની જયંતિને અંગે બે ઓલ પ્રશ્ના તરૂં.
૩૦
૩૬
ભીમાભાઇ છગનલાલ
(પ્રશ્નાર ડાહ્યાભાઇ મોતીચંદ) હિતશિક્ષાના રાસનુ રહસ્ય (સંપૂર્ણ-તંત્રી.) ૧૦ જૈન સાહિત્ય સેવા.
સવ
ફાલ્ગુન
૩૧
(માકિતક ) ન શાસનની અપૂર્વ ઉદારતા. ( મુનિ ચમ દ્રવિજય.) ૩૯૨ ૧૨ તવાનું રહસ્ય, વાર્તારૂપે. (ચીમનલાલ કે. શાહ) ૧૩ મ્હાને વિનંતિ. [ માહનલાલ. ડી. ચોકસી ૧૪ વર્તમાન સમાચાર.
૧૫ સભાને મળેલી ઉદાર દિલની રાખાવત ૧૬ શ્રી તાળધ્વજ તીર્થ સખ'ધી નિય ૧૭ પુસ્તક વિગેરેની પહોંચ ટાઈટલ
પ્રગટ કર્યા. શ્રી જૈનધમાં પ્રસારક સલ્ત ભાવનગર, લખપર-શારદા વન પ્રી પ્રેસમાં મલાલ લશ્કરભાઈએ
૩૨
ફ
૪૦
*
S') a

Page #2

'
'' છે. (પાંતર--વિભાગ ૨ છે. . મારા પુસવ રાત્રિ લડવાંતર. પછ----- (મારિ ત્રીલ્ડ)
ન ડ. પાક. ર1 છાલા સશે. - દર રાસ રહી. ( ધમપ્રકાશમાંથી) . . . શલાકા પુરૂષે ચરિત્ર લાષાંતર. પર્વ ૩ થી ૬. (આવૃત્તિ ૩ જી.) ક શી ભજ બંધ ભાષાંતર ૮ કી ઉતરાધ્યયન રવ. મૂળ, સાર્થક કથાઓ સહિત. નવા યાત્રાને અનુભવ. (આવૃત્તિ ખીજી).
- ૨. તૈયાર થાય છે. ૬૦ શ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય ચરિત્ર ૧૧ શ્રી પ્રકરણે પુષ્પમાળા. વિભાગ ૩ જે. (નાના નાના પ્રકરણ-સાથે) ૨ ચારે દિશાના તીર્થોની તીથમાળા. (સાર્થ)
એક સુધારો ગયા અંકમાં પ્રશ્નોત્તરના લેખમાં પ્રશ્રકાર તરીકે જીવનલાલ અમરશી લખ્યા છે તે ભૂલ છે, ત્યાં જીવનલાલ રાયચંદ. બનેડા એમ વાંચવું. - સાધુ સારાને અવશ્ય કરવાના કાઉસગ્ગા,
ચિવ બુદિ ૧૧-૧૨-૧૩ અથલ ૧૨-૧૩-૧૪ અથવા ૧૩-૧૪-૧૫ મે રિસી પ્રતિક્રમણમાં સઝાય કર્યા પછી ખમાસમણ દઈ ઈછા અચિત્તર એડ.વણથં કાઉસ્સ કરું ? ઈ . કરેમિ કાઉસ, અન્નથ૦ કહી ચાર લેગરનો સાગરવરગંભીરા ધી કાઉસગ્ગ કરે. પારીને લોગસ્સ કહે, આ હકીકત ભૂલી ન જાય માટે યાદ આપેલ છે.
- શ્રી પૂજા ગ્રહ. શ્રીફ વિજયાનંદ સુરીશ્વર કૃત પચ, સુનિરાજ શ્રી હું રવિજયજી મિક અને મુનિરાજશ્રી વલ્લભ વિજયજી કૃત ૧૫ કુલ ૨૨ પૂજાને સંગ્રહ - જરાતી સુંદર ટાઈપમાં, ઉચા કાગળ ઉપર માસ્તર માણેકલાલ નાનજી છે છે. ડાક વખતમાં બહાર પડશે. કુલ ૫૪ ૫૦૦ થશે, છતાં કિંમત રૂ. ૨) રાષિત છે. ખર્ચ વધારે થશે તે માસ્તર આપવાના છે. આવા પત્ર લખ્યો
(પ્રકાશક ----રી જેને મામદ અલા- ભાવનગર

Page #3

恩香容審
जैन धर्म प्रकाश.
जं कल्ले कापव्वं, तं अज्जंचिय करेहु तुरमाणा ।
बहुविधो हु मुहुत्तो, मा अवरहं पडिरकेह ॥ १ ॥
'
“જે કાલે કરવું હેય ( શુભ કાય ) તે આજેજ અને તે પણ ઉતાવળે કર, કારણકે એક સુત્ત (બે ઘડી) પણ ઘણા વિઘ્નવાળુ` હોય છે, માટે અપેાર સુધી પણ ખમીશ નહીં” ( વિલ`બ કરીશ નહીં. )
પુસ્તક ૩૯ મુ ]
ફાગણ-સવત ૧૯૮૦, વીર સવત ૨૮૫૦. [ અંક ૧૨ મા
શ્રી જિનવર સ્તુતિ,
( લેખક શા. ભીખાભાઈ છગનલાલ ) વસંત તિલકા
જેવી રીતે શીતળતા જળમાં રહી છે, વૈરાગ્યમાં વિમળતા પ્રસરી રહી છે; પુષ્પ પરિમલ યથા સ્થળાાસ રૂપે, દુ:ખ અનાપ ને ભવરૂપ રૂપે. તેવી રીતે બિગનાથપણું તમારૂં, જે જ્ઞાન ત્રણ ધરવે દુઃખ કાપનારૂં; છે જન્મીજ પ્રભુ સિદ્ધ સ્વભાવથી તે, ચેષ્ટાદિ બાળવયની કરતાં વિભાવે.
+
+
+
+
+
સંસાર મહિમાં મહિમા તમારે, પ્રખ્યાત કલ્પતરૂ તુય છતાં ગમારે; આજે ભમે રવિ છતાંય પ્રકાશ માટે, (પણ) ના રોહણાચળવિના મણિઅન્યસ્થાને. ૩
* આ કબ્યામાં રહેલા ભાવ, કલિકાળ સર્વજ્ઞ ભગવાન્ શ્રીમન્ હેમચં દ્રાચાર્ય કૃત ત્રિષષ્ઠિશલાકાપુરૂષચરિત્રમાં અંકે કરેલ પ્રભુની સ્તુતિના કાન્ચે
આંથી લીધેલ છે.

Page #4

શ્રી જૈન ધમ પ્રકાશ,
મા દુરૂપ હુકમના છે. આધારસ્તંભ સમ સુદૃઢ ધર્મના છે; ડાન્શિક યંત્ર રિપુગમ ના છે, યુગાર એકજ અહા જનમ્ય ના છે. વીર ભૂર મળે ધિની ગણાયે, વૃષ્ટિની બિંદુ ગણતી કઢી નક્કી થાયે; આ માપૂર્ણ પૃથ્વી નિજ રાધે માપે, તારા ન ચ ગુણ લેશ કઢી ગવાયે. પ્
X
+
-
+
માર્યા વિના પ્રભુ ઃ સાર્યવાહ, વાત્સÄવાન વિષ્ણુ કારણ વિશ્વવાહ; સંબંધ લેશન બાંધવ તાય આપે, ઢીંધુ' ન લીધુ લબ' ચપિ તૈય નાય. ૬ જે દૈતુ ત્યાગ કરી ભાગ્યે ન અન્ય પામે, ઉદાસી આપ યદિ ત્યાં ચરણે વિરામે; ઈચ્છે. ન જે ધનપતિ ધન ત્યાં ભરાયે, છે શુ જરૂર વનને જડીબુટ્ટી થાયે.
નં
9
X
×
+
( પણ મ્હારા નાથ મ્હારે તે કરવું શું ? કારણકે...) ચિંતારહિત ફળની વિભુ હુ' અને આ, મૃત્તિ તમારી ફળરૂપજ શું કરૂં ત્યાં ! એવા વિચારવમળે જડ આ મનેથી, હું શું કરૂ કરી પ્રસાદ ખતાવી ધાને. ૮
દર્દીના પાયાર
e
(લેખક-શા, ભીખાભાઇ છગનલાલ )
વેલી ઓિ
ગઝલ.
અમે હી દાનાને, બતાવા કે દબા સારી; સડેલા સર્વ ભાગાને, ઝડપથી જે રૂઝવનારી. અમારા રોગ બહુ જૂના, ઘણા ઉડાણમાં લુણા; તપાસાને ખુણે ખુણા, અન્યા ભવવ્યાધિએ સુના અમારા એ પિતા માતા, અમારા એ જીવનદાતા; અમારે સત્ય એ ત્રાતા, પમાડે જેડ સુખસાતા,

Page #5

આત્મપદેશ.
આત્મપદેશ.
( સર્વે મૂકી ચાલ્યા જવું છે. ) ચેતનજી ! ચેતા, ક્રાઇ નહિ દુનિયામાં હાફ —એ દેશો, નણી લે જીવડા, મુકીને ચાલવુ છે માયા; છોડી આ જાવુ સર્વે, પાકા નહિ કાઇના પાયારે
ઋણી ટેક
શ્રેણી
બહુ બળવાન બહુ ઋદ્ધિવાળા, રાવણ આદિ કઈ રાયા; છત્રપતિ ને ચક્રાદિક સર્વે, ચિતામાં નાંખીને ચેતાયારે. સાધુ સંત ખાખી ફકીર સન્યાસી, મુદલ ના રાખતા માયા; પડિત પૂરાણી અમીરાદિ ઢોંચ્યા તે, પરવાના કાઇએ ના પડાયારે. જાણી૦૨ ખાગ બગલા હાટ હવેલી ખનાવી, લાડી ને ગાડીથી લાભાયા; એશઆરામમાં અંતે અલબેલા, કુટી બાળી તેની કાયારે. સંસારે સ્વાર્થના સર્વે સબંધી, એ તા ના એકે કામ આયા; અતે જીવ ત્હારા જવાના એકલા, પ્રેમી પ્રજાગે ત્હારી કાયારે. હું ને મ્હારૂ એ હરદમ હેતથી, જપનાર કહીં ઝડપાયા; નહિ હું ને વળી નિહ કાઇ મ્હારૂં, મંત્રથી કઇક મુકાયારે. જવાડુ અંતે ખરૂં જાણી લે નગીના, સદ્ગુરૂએ શબ્દ એ શીખાય; તેથી કામ ત્હારૂ થવાનું તડકે, જાને જાપ જિનરાયા રે,
નણી
શ્રેણી૪
ઋણી પ્
શ્રેણી
માધદાયક દાહરા. ——
વણ બેાલાગ્યા બહુ ખંકે, વણ તેડાવ્યા જાય; વિવેકને નહીં આળખે, એ મુરખના રાય. ભણતાં કદી ધડું ભણ્યો, શીખ્યા વચન વિવેક, સા વિષે તે શાભતા, એ ગુણ પામી એક. વિવેક વિનાનુ` માનવી, સમો પશુ સમાન; વાનરને પણ છે જુએ, હાય પૃષ્ણ મુખ ડોન
ទេ

Page #6

લાલ ઘટાલાન માં લક્ષણ જાય; રંગે રાખ્યો લેભને, ખત ખત્તા ખાય. વા ' ફરે વાદળ ફરે, ફરે નદિના પર; ઉત્તમ બોલ્યા નવ ફરે. પશ્ચિમ ઉગે આર. સાકર ને તજે સરસપણે સમલ તજે ન ઝર; સજજન તજે ન સજનતા, દુર્જન તજે ન વેર. આળસમાં દુઃખ અતિ ઘણું, ભર્યો રહે ભરપૂર; તે માટે સજજન તમે કરે દેહથી દુર આળસ તજી ઉદ્યમ કરો, ચિત્તમાં કરી વિચાર; સુખ પામે જન સર્વદા, વળી સુધરે સંસાર. કાલ કરે સે આજ કર, આજ કરે સે અળ; અવસર વીયે જાત છે, ફેર કરેગ કબ? વ્યાપારે. ધન સાંપડે, ખેતી થકી અનાજ અભ્યાસે વિધા મળે, ખાંઠા બળથી રાજ. સંગ્રાહક ચુનીલાલ ભાગ્યચંદ.
- ડી કાંપે મુંજય તીર્થની યાત્રાની ઇચ્છા ને ઝંખના રાખનારા
ભાઈબહેને પ્રત્યે સમાચિત બે બોલ.
(લેખક-ગુણાનુરાગ કે રવિજયજી) કઈક ઉત્તમ જૈન ભાઈ બહેને આત્માના કલ્યાણ માટે પ્રતિવર્ષ શવુંજયાદિ કોઈ ને કઈ તીર્થની યાત્રા નિયમિત જવાને ટેવાયેલા હોય છે. ત્યારે કેટલાક ભાઈ બહેનો સગોની પ્રતિકૂળતાથી કે આળસને કૃણાદિક કાડીયાની પરવતાથી ભાગ્યેજ પવિત્ર તીર્થયાત્રાનો લાભ લઈ શકે છે. જે આળસ કે કૃપણ. તાદિક દેને દૂર કરી શકાય તે પછી શત્રુંજય જે પવિત્ર તીર્થરાજની યાત્રા –રવા ભક્તિને લાભ સહેજે લઈ શકાય. કેટલાક મુગ્ધ ભાઈ બહેનો તીર્થ સાવા કરવા જવાની કે તેવાં બીજાં ધમાચરણ કરવાની ભાવનાજ ભાવતા બેસી રહે છે, પરંતુ ખરી તકે પુરૂષાતન ફોરવીને ધણું કામ કરતા નથી, તેથી
૧ પવન. ૨ તલવાર,
માનના

Page #7

પવિત્ર તીર્થયાત્રાએ જતા દરેક જનજાત્રાળુને અગત્યની સુચના. ૩૭૩ તેઓ આ કશા ઉન્નતિ સાધી શકતા નથી. જેમ નવાણ યાત્રા વિધિસર કરવીજ હોય, અથવા કંઇક અધિક સ્થિરતાથી આવા પવિત્ર તીર્થની યાત્રાને લાભ લેવા જ હોય તેમને માટે અત્યારે સારી અનુકૂળતા લેખી શકાય. પાલીતાણાના રાજા સાથે યાત્રિકો માટે ચાલીશ વર્ષ માટે થયેલ કરાર થઈ જાય તે પહેલાં ભારતવાસી દરેક શ્રાવક શ્રાવિકા પેટ ભરી ભરીને આ પવિત્ર તીર્થરાજની યાત્રાનો લાભ જરૂર લઇ લે એ ખાસ ઈચ્છવા ચોગ્ય છે. જો કે કરાર પૂરો થયા બાદ રાજ્યાધિકારીઓને સદ્બુદ્ધિ સૂઝે અને જેને સાથે સારો એખલાસ સાચવી રાખવા સુલેહ શાન્તિથી વર્તે, સંતોષકારક સમાધાન કરી લે, તે તીર્થરાજની યાત્રા કરવા ઇચ્છનારાઓને અંતરાય ઉ નજ થાય; તોપણ સુજ્ઞ જ એ અગમચેતી વાપરી મનમાં તે બાબત કશી અબળખા ન રહે તે અને તેટલે બધે લાભ લેવા મળેલી સવાધીન તક તે ગુમાવવી નહીં જ. તે માટે જ આ હાદિક પ્રેરણા કરી છે. ઈતિશય
પવિત્ર તીર્થયાત્રાએ જતા દરેક જૈન યાત્રાળુને અગત્યની સુચના.
(લેખક-સગુણાનુરાગી કવિજયજી.) " अन्यस्थाने कृतं पापं, तीर्थस्थाने विमुच्यते; तीर्थस्थाने कृतं पापं, aઝ મવતિ '-- અન્ય સ્થળે કરેલું પાપ તીર્થસ્થાને સદ્દવિવેક છે છૂટે છે, પરંતુ અવિવેકતાથી તીર્થ સ્થાનમાં કરેલું પાપ વજલેપ થાય છે. એમ સમજી દરેક યાત્રાળુઓ નીચેની હકીકત જરૂર લહયમાં રાખવી ઘટે છે. ( ૧ શત્રુંજય, ગિરનાર, આબુગઢ, સંમેતશિખર, પાવાપૂરી ને ચંપા પૂરી વિગેરે ગમે તે પવિત્ર તીર્થસ્થળની યાત્રા કરવાના અર્થી ભાઇબહેનોએ પિતાના પરિણામ કોમળ રાખીને, યાત્રાનો લાભ લેવાને આવતા અન્ય યાત્રા એની પણ યોગ્ય સગવડ સાચવવા ભૂલવું નહીં.
૨ આપણે તે થોડું ઘણું કષ્ટ વેઠીને પણ સામાની સગવડ સાચવવી– સાચવવા પૂરતી કાળજી રાખવી. એ નિઃસ્વાર્થ સેવાને લાભ મૂકવો નહી. સ્વાર્થ ખાતર તે સહુ કેઇ ડું ઘણું કષ્ટ સહન કરે છે, પરંતું પરમાની ખાતર જાણી બુઝીને કષ્ટ સહન કરવા માંજ વડાઈ રહેલી છે.
૩ મુસાફરી દરમિયાન રેલ્વે-ટેઇનમાં, બેલગાડી કે ઘોડાગાવ વિગેરેમાં, તેમજ ધર્મશાળામાં આ રીતે નિઃસ્વાર્થપણે વર્તતાં ઘણે લાભ ઉઠાવી શકાય, એક બીજાને મદદગાર થઈ શકાય અને અન્યને આદર્શરૂપ બની અનેક જેનોને સમાજ સેવા ને સેવામાં માર્ગદર્શક બની શકાય

Page #8

શ્રી જે. ધ
પ્રકાર
ઈ ઘર આગળ આવતા માને પરણાવી દેવા મા કરી કરીએ તેથી - . બી પવિત્ર થયાત્રા પ્રસંગે મળતા યાત્રિકોની સેવા ચાકરી કરવી ઘટે.
' પાને રુક શેથી યાત્રા નીકળ્યા ત્યારથી કે પશુ કે પ્રાણીને ના આપ ન ઘટે. ખુલા-અણવર પગે ચાલતાં જાત્રા કરવાનું ફળ વ વી ન શકાય એટલું બધું કહ્યું છે. તે મોજશોખની પૂનમાં સુખશીલતાથી ગુમાવી દેવું ન ઘટે, કારણ કે રામજીને દેહદમન કરવાનું ભારે ફળ કહ્યું છે.
૬ શરીરની ફીણુતાદિક ખાસ માંદગીનો કારણ સિવાય ગર્ભશ્રીમતેને પણ છતીશક્તિ એ જયણાપૂર્વક અણુવારે પગે ચાલીને જ તીર્થયાત્રા કરવી ઘટે; કેમકે આપણે કર્મથી હળવા થવા માટે જ તીર્થયાત્રા કરવા જઈએ છીએ, ભારે થવાને તો નહીં જ, એ મુદ્દાની વાત ભૂલવી નડ્ડી જે એ.
૭ જીવિતવ્ય સહુને વહાલું છે, તે પછી છતી શક્તિ પવી, જનાવરોને મહા ત્રાસ આપી, જયણા રહિત જત્રા કરવા જવા આવવાનો અર્થ શું ? જુની આજ્ઞા સાચવીને જ યાત્રા કરી લે છે સમજવી.
( ૮ સહુ સાથે મૈત્રી, દુઃખી પ્રત્યે દયા-અનુકંપા, અને સદ્ગુણી પ્રત્યે પ્રદ તેમજ પાપી પ્રત્યે અદ્વેષ (ઉપેક્ષા) ભાવના રાખવાથી જ કરવામાં આવતી ધમકરણ સફળ થઈ શકે છે.
૯ પવિત્ર તીર્થની યાત્રા કરવા જતાં અને યાત્રા કરી નિવર્યા પછી તે અવશ્ય અનીતિનો સર્વથા ત્યાગજ કો જોઈએ. પવિત્ર તીર્થની યાત્રા કર્યાની સફળતા ત્યારેજ લેખી શકાય.
૧૦ નીતિવંતનું અનાજ ધર્મકરણી ચડી શકતું નથી અને મન વગરની બહાર દેખાવ પૂરતી કરેલી કરણી કે યાત્રા સારૂં ફળ માપી શકતી નથી. તેથી જ યાત્રિકોએ દયા, સત્ય, પ્રમાણિકતા અને સુશિલતા સાચવવા પૂરતી કાળજી રેખા જોઈએ. એકડા વગરનાં મે તેટલાં મીંડાં કર્યો શા કામના ?
૧૧ પ્રભુનાં હિતવચનને યથાશક્તિ અનુસરીને ચાલવાથી જ શ્રેય શઠ શકે છે.
૧૨ નિર્મળ તત્ત્વશ્રદ્ધા અને બોધ સહિત વનવડેજ સ્વકલ્યાણ રાપી ફાકાય છે. પિત હિતમાગને દઢતાથી સેવનાર અન્યનું પણ હિત કરી શકે છે.
૧૩ ગ્યતા મિને વગર વધની પ્રાીિતે ય શકતી નથી, તેથી ત્તમ પ્રકારની ક્ષમા, નમ્રતા, સરલતા, તેમાં રાખે ઉદારતાદિવડે ગ્યતા જળવા મૂકવું નહિ. રૂડી યોગ્યતા પામેલો જીવ ચિંતામણિ ન જેવો છો
જે પામી શકે છે.

Page #9

પ્રભુ મહાવીરની જયંતિને અંગે બે બેલ. જરૂર દૂર કરી દેવું જોઈએ. અને પવિત્ર તીર્થને ભેટી તપ-જપ-જ્ઞાન-શાન– તપશ્ચખાણ કરવાનું વ્યસન જરૂર વધારવું જોઈએ.
- ૧ : જંગમ તીર્થ સમાન સણી સંતજનોનો સમાગમ કરી દેનાર દૂર કરવા માટે તેમની સ્વાર્થ વગરની હિતશિક્ષાને સહુએ જરૂર અનુસરવું જોઈએ.
૧૬ મન વચન કાયાથી સઘળી શુદ્ધિ સાચવી, સહુનું શ્રેય થાય એવું આપણી આસપાસ શુદ્ધ વાતાવરણ જમાવવું જોઈએ કે જેથી સ્વપરચાણની સિદ્ધિ જરૂર થવા પામે.
૧૭ શત્રુંજયતીર્થરાજ જેવા સર્વોત્તમ સ્થાનમાં બીજી ખટપટ તજી શાન્તિથી રહેનાર સુખે સ્વહિત સાધી શકે છે. અંતરલક્ષથી જયણા સહિત પગે ચાલીને કરેલી એક પણ યાત્રા જેવી લાભદાયક છે તેવી જ રહિત ઉપયોગશુન્યપણે કરાતી અનેક યાત્રાઓ પણ લાભદાયક થઈ શકતી નથી. તેથી તીર્થયાત્રા કરવા છતા સહુ ભાઈબહેનોએ જયણ સાચવવા માટે જરૂર પૂરતું લક્ષ્ય રાખવું જોઈએ.
ઇતિમ. પ્રભુ મહાવીરની જયંતિ ઉજવવા સહુ ભાઈબહેને ભારે હેશ હેય છે, તેથી તેની સાર્થકતા-સફળતા કરવા સારૂ સમયેચિત બે બેલ કહેવામાં આવે છે, તે લક્ષ્યમાં રાખી પ્રમાદ રહિત
તેનું પરિપાલન કરવાની જરૂર છે. અંગ વસન મન ભૂમિકા, પૂજેપગરણ સાર; ન્યાયદ્રવ્ય વિધિશુદ્ધતા, શુદ્ધિ સાત પ્રકાર. “ રાતે શુદ્ધિ સમાચી, ધરી પ્રભુનું ધ્યાન;
અંતરના ઉલ્લાસથી, કરીએ નિત્ય પ્રણામ. ” શુદ્ધ દેવ ગુરૂ ને ધર્મનું આરાધન કરવા ઇચ્છનારા એટલે કે આત્મામાં દેવ ગુરૂ ને ધર્મને જાગ્રત કરવાના ખપી દરેક ભવ્યાત્માએ ઉપર સૂચવેલી સાતે પ્રકારની શુદ્ધિને યથાર્થ સમજી લઈ તેને ચીવટથી આદર કર ઘટે છે. સમયાન સારજ એ છે કે તે ખરી વાતને આદરી બીજા અણસમજુ કે ઓછી સમજવાળા મુ ભાઈબહેનને શુદ્ધ પ્રેમભાવથી તે વાત ગળે ઉતારવા બનતા પ્રયત્ન કરો, જેથી તેમનું તથા તેમની ભાવી પ્રજનું પણ શ્રેય-કલ્યાણ સહેજે થવા પામે.
દ્રવ્ય ભાવ લેટે બે પ્રકારની પ્રભુની પૂજ કહી છે. તેમાં મલિનારંબી ગૃહસ્થ શ્રાવક શ્રાવિકાને દ્રવ્ય પૂર્વક ભાવપૂજા અને નિરારંભી સાધુ સાવીને કેવળ મુની આજ્ઞા આરાધન રૂપ ભાવપૂજા કરવાની કહી છે. પા. પ્રકારી અષ્ટપ્રકારી વિગેરે અનેક રીતે પ્રભુની અંગપૂજા ને અગ્રપૂજા થઈ શકે છે. ઉક્ત પ્રસંગે એ સાતે શુદ્ધિને યથાસ્ય ખપ સહુ સજજન ભાઈ

Page #10

584
તુ ન ધમ
!.
તમ કરવા દે છે, તેમ કરવાથીજ ગ્યાની તારૂપ સદ્ સ્વતંત્ર થાય અને શાક્ત અનેક સદભાગી સજ્જનની પેરે એથી ભારે વનરા અથવા સુકૃત-પુન્ય ઉપાર્જન રૂપ અમાપ કાલ થઈ શકે. તેથીજ આળસ ને કૃપશુતાહિક દોષ તજી સાતે શુદ્ધના જરૂર સહુએ ખપ કરશે અને અન્ય ખપી જોને તે સારી રીતે સમાવવા. શત્રુજયયાત્રાવિચારાદિક છુકમાં ઉકત હકીકત અધિક સ્પુટ કરીને સમજાવી છે, છતાં ખાસ ઉપયેગી ાણીને પ્રસંગોપાત અહીં પણ જણાવાય છે. ·
૧ શુદ્ધ ગાળેલા તી જળાદિકડે જાયુક્ત સર્વાંગ સ્નાન કરવું. રશુદ્ધ નિર્દોષ રીતે બનેલાં ખડ વસ્ત્ર અંગ ઉપર ધારણ કરવાં. ૩ ચપળતાઢિક દોષને ટાળી નકામા સકલ્પ વિકલ્પ રહિત મનને કરવું. ૪ સેવા ભક્તિ કરવાનું સ્થળ પ્રથમથીજ જયા સહિત સાફ કરી લેવું. પ પૂજાના ઉપગરણુ જોઇએ એવા સાફ જયગુયુક્ત રાખવાં. ૬ પ્રભુભક્તિપ્રસ ંગે વાપરવાની સર્વે વસ્તુ ન્યાયદ્રબ્યથી વસાવી. ૭ દરેક પ્રસંગે વિધિના યથાર્થ આદર કરવાનું ન ભૂલવું,
ઉપર પ્રમાણે દ્રશ્યપૂજા કરીને પછી અ ગભીર ચત્યવંદન સ્તવનાદિક સ્તુતિ પ્રભુના ગુણુભિત ઉપયોગ સ્થિર રાખીને અખંડ પ્રેમ ઉલ્રાસથી થિરતા મુજબ કરવાનું ભૂલવુ નહિં, તેમ કરતાં ખાનું મન પણ સાંભળવા લલચાય ને ઉપયોગ જાગ્રત થાય તેવી શાન્તિ ળળવીને અધુ કરવુ. “તી પતિ ને તીરથસેવા, એ તે સાચા માક્ષના મેવા.” ઈ “એકવાર પ્રભુવđના રે, ગમ રીતે થાય; કારણ તે કાર્યો ની રૈ, સિદ્ધિ પ્રતીત કરાય.” ઇ॰ વનાની સાથકતા થાય તેવું લક્ષ્ય રાખવું. “પ્રીત અનંતી પરથકી, જે તેાડે હા તેને એહુ; ધરમપુરૂષથી રાગતા, એકત્વતા હા દાખી ગુણુ ગેહુ. ઋજિષ્ણુ દશુ પ્રીતી. ” જીવને અનાદિકાળથી પરપુદ્ગલ સાથે નતી અપાર પ્રીતિ લાગેલી છે, તેની અસારતા વિચારી તેને તેડ્યા વગર પ્રભુ સાથે ખરી પ્રીતિ લાગી શકે તેમ નથી. શુિક ને કલ્પિત લેશમાત્ર સુખાબાસ ધુનિ દુની જેવી બ્લેઇ મુગ્ધ જીવ તેથી લલચાઇ જન્મમરણનાં અનંત દુઃખ વ્હેરી લે છે; પરંતુ સાચા સદ ગુરૂના ઉપદેશામૃતથા વૈરાગ્ય તગતાં વિષયાસકિત મળી પડી જાય છે, આથવા સૂર્યના તાપથી ઝાકળની જેમ તે વિસરાળ થઇ જાય છે; એટલે શુદ્ધ દેવ ગુરૂ ને ધર્મ પ્રત્યે સાચી પ્રીતિ જાગે છે, અને સમ્યગ જ્ઞાન વૈરાગ્યના સિંચની તે દિન દિન પ્રત્યે પુષ્ટ થતી ન્તય ઇં
દ્રવ્યમૃદ્ધ ગૃહસ્થને સાધનરૂપ છે અને ભાવપૂજા સાધ્ય છે. પ્રભુન ખરા દીલથી સ્તુતિ-સ્તવના-પ્રાર્થના કરી મનને પ્રભુના ગુરૂ રગી દેવાથી

Page #11

પ્રાસર.
અને એના ઉત્તમ ગુણોનું પરશલન કરવાથી જ તેની સાર્થકતા થાય છે. હિરાદિક દોષોથી વિરમવું અને અહિંસાદિકનો અત્યંત આદર કરવો. પાંચ કકએના વિમોમાં લાગી રહેલી આદિન તજવી અને ખર રાગ્યથી આ માને વાસિત કરે. ક્રોધાદિક ચારે કપાનો નિગ્રહ કરે અને ક્ષમાજિક ઉત્તમ ગુણોનો આશ્રય કર. મન, વચન, કાયાના દઈ એગ (વ્યાપાર)ને વર્જા અને વિચાર વાણી તથા આચારની શુદ્ધિ કરવી એ ભાવપૂજાનું ખરૂં રહસ્ય છે. ભવિક આત્માઓ પિતાના આત્માને એથી જ તરબળ કરી ખરૂં સુખ અનુભવે છે. ભવ્યાત્માઓને એવી નાદબુદ્ધિ જાગે એવી પ્રાર્થના છે. ઇતિશમ્
— — ——–
પ્રશ્નોત્તર
પ્રકાર શા ડાહ્યાભાઈ મોતીચંદ-આરપાડ) પ્રશ્ન-૧, વૈતાદ્ય તથા ચિત્રકૂટ પર્વત અહીંથી કેટલે દૂર છે? અને ત્યાં જવું હોય તે હાલ જઈ શકાય કે નહીં ?
ઉત્તર-વૈતાઢ્ય તે શાશ્વત પર્વત છે અને તે ભરતક્ષેત્રની મધ્યમાં છે. અહીંથી તે બહુ દૂર છે. વચમાં જળ ઘળ વિગેરે એવા છે કે ત્યાં સુધી પહોંચવું અત્યારે શક્ય નથી. ચિવટ માટે કાંઈ શાસ્ત્રમાં ઉલ્લેખ નથી. તે કોઈ સામાન્ય પર્વત હોય તો તેનું સ્થળ જાણવાથી ત્યાં જઈ શકાય.
પ્રશ્નર હિમવા (ચૂડાહિમ તુ) પર્વત કયાં છે? અન્ડીંથી કેટલો દૂર છે કે જેની ઉપર લક્ષમીદેવીના નિવાસ છે, અનેક કમળો છે અને જેમાંથી ગંગા ને સિંધુ બે નદીઓ નીકળી છે. ત્યાં હાલ કેઈથી જઈ શકાય ?
' ઉત્તર-ગૃહિમવન નામનો શાશ્વત પર્વત ભરતક્ષેત્રની સીમા ઉપર ઉત્તરે છે. ભરતદ્રવની ઉત્તર દક્ષિણ લંબાઈ પરદ જન છ કળા છે. તે એજન ૧૦૦ ગાઉનું ગણાય છે. તે પર્વત ઉપર પધદ્રહ છે. તેમાં પૃથ્વીકાયમય અનેક શાધન કમળ છે. તેમાંના મધ્ય કમળપર લફર્મદેવને નિવાસ છે. તે કહમાંથી ગંગા ને સિં; બે નદીઓ નીકળી છે તે મોટા પ્રમાણવાળી છે. અત્યારે જે ગંગા સિંધુ છે તે શાશ્વતી સમજવી નહીં. તે પર્વત સુધી હાલ જઈ શકાય તેમ નથી. દેવે કે વિદ્યારે ત્યાં જઈ શકે તેમ છે. તેનું સ્વરૂપ અનેક શાસ્ત્રથી જાણી શકાય તેમ છે.
- પ્રશ્ન-2 મહાવિદેહ ક્ષેત્ર, યુગળિયાઓના હિમવંતાદિક ક્ષેત્રે અને તેમાં રહેલા વૃત્ત તારા વિગેરે કયાં છે? ત્યાં જઈ શકાય તેમ છે?

Page #12

શ્રી રે ધર્મ પ્રકાશ. ઉત્તર મહાવિદેહ ક્ષેત્ર તેમજ યુગળિયાના ત્રો વિગેરે બધું આપણાથી ર દિશાએ છે. ત્યાં અહીંના મનુષ્યોથી જઇ શકાય તેમ નથી. તેનું સ્વરૂપ 'માટે લોકપ્રકાશ, સમાસ, સંગ્રહણી વિગેરે અનેક શાસે ઉપલભ્ય ' તે વાંચવા.
પ્રશ્ન-૪ લવણસ ખુદ્ર કયાં સમજ? માગધ, વરદ મ, પ્રભાસ તીર્થના સથાન કયાં સમજવા? જગતીનો કોટ, દક્ષિણ દિશાને દરવાજો, તેની પાસે વન વિગેરે કહેલ છે તે બધું કયાં સમજવું ?
ઉત્તર-લવણસમુદ્ર જે શાશ્વત છે તે આપણી દક્ષિણે સમજ, જગતીને કોટ, તેને દક્ષિણ દરવાજે, તેમજ વન વિગેરે પણ ત્યાં સમજવા માગ
દિક તીર્થના સ્થાન જગતીના કેટ નજીક સમજવા અને તેના અધિષ્ઠાયિક દેવના સ્થાને તેની ઉપર આકાશમાં સમજવા. તે જગતી કે સમુદ્રની સમીપે અત્યારે જઈ શકાય તેમ નથી. અત્યારે અહીં જે સમુદ્ર દેખાય છે તે બધા લવણસમુદ્રના ગરનાળામાંથી આવેલા પાણીથી થયેલા સમજવા. જગતના કેટનું તેમજ લવસમુદ્રનું વર્ણન ઉપર બતાવેલા શામાં ઘણું વિસ્તારથી કરેલું છે. ત્યાંથી વાંચીને માહિતગાર થવું અને જ્ઞાનીના વચનને પ્રમાણ માનતા.
પ્રશ્ન-૫ જે પૃથ્વી થાળી જેવી હોય તો પર્વત કે જે લાખ જન કરે છે તે અત્યારે આગળ વધેલા દુરબીન વિગેરે સાધનોથી જે ચંદ્ર સૂર્ય વિગેરે દેખી શકાય છે તેમ દેખી શકવો જોઇએ, છ દેખાતો કેમ નથી ?
ઉત્તર-મેરૂપર્વત આપણાથી ૪૫૦૦૦ એજન દૂર છે અને તે રોજન ૧૨૦૦ ગાઉના છે, તેથી દુરબીન વિગેરે કોઈપણ સાધનોથી તે દેખી શકાય તેમ નથી. એક સૂર્યનું પણ ખરું સ્વરૂપ જોઈ શકાતું નથી.
પ્રશ્ન- ભવનપતિને સ્થાનરૂપ ભવને કેટલાં મોટાં છે? અહીંથી કેટલા ફર છે અને તે શાશ્વત છે કે કેમ? - ઉત્તર-ભુવનપતિના સ્થાનરૂપ ભવને દશ નિકાયના મળીને રસાત કરોડ ને બહોતેર લાખ છે. તે પહેલી નરકના ૧૩ પાથડાના બાર આંતરામાં પહેલે છે આતો મૂકી મધ્યના દશ આંતરામાં છે. અહીંથી અત્યંત દર છે, તો જઇ શકાય તેમ નથી. શાશ્વત છે. તેમાં કાંઇ પણ ફેરફાર થઈ શકતો નથી. - તે દેશના કીકાભુ આ સંત પુત્રીની ઉપિસ્તા પૃથ્વીપિંડની દર છે. તેને ઉપદ્રવ થવા સંભવ છે.
-૭ સર ચીના ૬૦ ૦ ૦ ૦ એ છાપદના રક્ષણ માટે તેને

Page #13

પ્રાત્તર.
નમાં ધૂળ ખરી ને પાણી ભરાતાં પાણી પડ્યું, જેથી નાગકુમારના દેવા કપા ચમાન થઇ તે બધાને બાળી નાખ્યા, તે તે ભવને કયા સમજવા ?
ઉત્તર-તે ભવને ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણે તેમન! ક્રીડાભવને સમજવા; શાશ્વત ભવને સમજવા નહીં.
30
પ્રશ્ન-૮ તીવ્ર કરી ગૃહસ્થપણુામાં હોય ત્યારે પાંચમા ગુણસ્થાનને ચેાગ્ય જિનપૂજા, મુનિદ્રાનાદિ ક્રિયા કરે કે નહીં?
ઉત્તર-તીથ ક ગૃહસ્થપણામાં પાંચમા ગુણસ્થાન ચાગ્ય ક્રિયા કરતા હોય એવી હકીકત કેઇ જગ્યાએ વાંચવામાં આવી નથી.
Pat
પ્રશ્ન-૯ જૈનરાન્ત જૈનધર્મપરાયણ છતાં મદિરા માંસના ત્યાગી હતા એમ જણાતુ નથી તેનુ શું કારણ ? નેમિનાથના લગ્નપ્રસંગની હકીકત વાંચતાં એ વાત સ્પષ્ટ થાય છે. તે શુ ત્યાર અગાઉના તીર્થંકરાએ એ વાત સ્પષ્ટ ઉપદેશી નહીં હાય? અથવા ત્યાગ કરાવ્યેા નહીં હોય ? એવી પ્રવૃત્તિ કેમ શરૂ રહી હશે ?
ઉત્તર-જૈન રાજાએ જેએ જૈનધર્મ પરાયણ હતા તે બધા માંસ મદિરાના ભક્ષણ કરનારા હતા એમ નથી. કાઇક તેવા પણ હશે નેમિનાથજીના લગ્નપ્રસંગની જે હકીકત છે તેમાં આવનાર યાદવે કાંઇ બધા જૈનધમ પરાત્રુ નહોતા. કેટલાક કૃષ્ણાદિકની જેમ સમક્તિધારી હોય પણ વિર્તિના ઉદયથી ત્યાગવૃત્તિવાળા ન હોય એમ પણ સ`ભવે છે. મદિરા માંસને ત્યાગ એ વિરતિના વિષય છે.
પૂર્વના તીર્થંકરેએ માર્ગ તે એક સરખાજ અહિંસા વિગેરેના ત્યાગરૂપ, ૠભક્ષ્ય ભક્ષણના નિષેધરૂપ પ્રકાશેલા, પરંતુ તેવા માને-ધમ ને સ્વીકારનારા કાંઇ ઉત્તરોત્તર બધા હોતા નથી. તેમાં પણ રાજાઓને માટે તે અનિશ્ચિતપણુ વિશેષ સાવ છે. .
પ્રશ્ન-૧૦. ત્રીશ અનંતાય અને ૧૪ લાખ સાધારણ વનસ્પતિકાય તે એકજ સમજવા કે તેમાં કાંઇ ભેદ સમજવા
ઉત્તર-મંત્રીશ અનંતકાયનેજ સાધારણ વનસ્પતિકાય કહેલ છે. તેની જીવાયેનેિ-ઉત્પન્ન થવાના સ્થાનની જતિ ચાદ લાખ છે. એ બંનેમાં ભેદ નથી. એકજ છે.
પ્રશ્ન-૧૧ દરેક તીર્થંકરના માતાપિતા, સ્રગ્સ, પુત્રપુત્રીએ કઇ ક અતિશાં ગયા છે? તે આધાર સાથે જણાવશે.
ઉત્તર-વર્તમાન ચાવીશીના ચાવીશ તીર્થંકરાના માતપિતાની ગતિસ સુખી માસમાં ઉલ્લેખ છે, તે આ નીચે બતાવેલ છે. તેમની સ્ત્રીઓ અને પક

Page #14

થી
૭ ધમ પ્રકાર:.
.
. વિ :: ઉ લે જ થી. રાખી ચડી કરી મારા એક મેલ છે, જે આઠ તા. નાના ની એકમાં ગયેલ છે અને ત્રી ૩ તીકરની માતા
કર
પ્રથમ તો 'કરના પિા નાભિ કુ મકર ભવનપતિ (નાગકુમારમાં ગયા છે. આજથી આડમા સુધીના પિતા બીજ દેવલે કે ડાયા છે. નવમાંથી સોળમાં સુધીના પિતા જીજા દેવલે કે ગયા છે અને ૧૫થી ૨૪૫ સુધીના પિતા ચોથા દેવલેકે ગયા છે.
પ્રશ્ન-૧૨ વસુદેવની ૭૨ ૦ ૦ ૦ ઓ કઈ ગતિમાં ગયેલ છે ?
ઉત્તર-તેમાંથી ૫૦૦૦ સિદ્ધાચળ ઉપર સિદ્ધિ પદને પામી છે, બીજી સ્ત્રી ઓની ગતિ વિષે ખાસ ઉલ્લેખ વાંચવામાં આવેલ નથી.'
પ્રશ્ન-૧૩ તમસ્વામીએ પ્રતિબોધેલા ૧૫૦૦ વાપોએ દીક્ષા લીધી ત્યારે અગાઉ તેઓ શેને આહાર કરતા હતા ?
ઉત્તર --તે તાપો અછાપદના પહેલા, બીજા ત્રીજા પગથીઓ સુધી પ૦૦-પ૦૦ ચડેલા હતા. તેઓ સુકી વાળ અને વૃક્ષનાં પડેલાં સુકાં પાંદડાં કંદમૂળ, ફળ વિગેરે આહાર કરતા હતા એ ઉલ્લેખ છે.
પ્રશ્ન-૧૪ સુગળિયાઓના અને આદીશ્વર ભગવાનના વખતમાં મનવાંછિત આપે તેવા કપ હતા અને હાલમાં નથી તેથી હું તે સમય આજ કરતાં સારો હતઃ ? તેમની રહેણી કહેણી, આચાર વિચાર,રીત રીવાજ આપણા કરતાં સારાં હતાં ? સારાં હોય તે પણ તે પ્રમાણે પ્રવૃત્તિ કરવા યોગ્ય છે ? અથવા તે વખતે કળાવિરાન આજની જેવા ન હોવાથી તેમને કલ્પવૃક્ષની જરૂર હતી કે બીજું કોઇ કારણ હતું ?
ન ઉતર-- ગથિયા વસંત અમુક અપેક્ષાએ જ કરતાં પણ હતા. તેઓ સરલ વિશે તા. કળાવિજ્ઞાન નહોતું. આજની જેમ સંગ્રહાદિક પણ ન હિનાં, શા આરાની જેમ સાક્ષામન પણ નહતું. તેઓ મર! પામીને
ન હતા, તે આચાર વિચાર વિગેરે આ કાળને યોગ્ય ન હોવાથી ત્યારે તે સ્વીકારવા ય નથી.
પ-૧પ ના ઓ જે સ્ત્રીઓમાં તેમજ જેમાં માંરભાનો આવા નિધિ કયારથી થયે? અગાઉના મતમાં તે તે પ્રકાર હતો એમ આપ કહો છે કે નહીં? શામાં તેને માટે શું કહે છે? આ વાત સપાટ ખુલાસા કરશે,

Page #15

ડિશિક્ષાના રાસનું' રહસ્ય.
૩૮૧
તદ્દન અંધ થયેલ છે એમ નથી, મૂળથી એ પ્રકારના જીવે ચાલ્યાજ આવે છે. કેટલાક ખાતાં હતા અને કેટલાક ખાતા નહાતા; સત્રથા બંધ થયેલ નથી. શ્રઙેના વ્રત મહણ કરનાર તે તે વખતે તેમજ અત્યારે તેના ત્યા ગીજ હતા અને છે. આ ખાળતુ શાસ્ત્રલેખ એકજ પ્રકારના છે. તેમાં કેઇ વખતે રાજાઓને તેની છૂટ આપેલી નથી. માત્ર અવિરતિના ઉદયથી ધર્મ પામ્યા છતાં માંસભક્ષણાદિ તજી શકતા નહેાતા એમ સમજવું.
श्री हितशिक्षाना रासनुं रहस्य.
( અનુસધાન-પૃષ્ઠ ૨૮૬ થી )
શ્રાવક સંધ્યા સમય થાય રોટલે ઘરમાં દીપક કરે એ એક માંગળિકનું ચિન્હ છે. રાત્રીએ દાન, સ્નાન, દેવપૂજા અને ભેજન એટલાં વાનાં વા છે, તેથી શ્રાવક તે કરે નહીં.
રાત્રીએ સુવા માટે ખાટલે વાપરે, પણ તે ભાંગેલે ન હોવા જોઇએ, ટુંકા ન હાવા જોઇએ, માંકડ કેજીવાળા ન જોઈએ, મુજને ભરેલા ન જોઇએ. આ પ્રસંગમાં કહ્યું છે કે
ફડ્યા રાય કુંભારજા, ઘેરે અહીં વિષવેલ; જંતુ માર્ચ માંકડ ભર્યાં, નર તેને તુ મેલ
૧
આ દુહામાં કહેલી હકીકત ધ્યાનમાં રાખવાની છે.
ખ ુ મેલવાળા [ મિલન ]કે વાંસના ખાટલામાં સુવુ નહીં. ખળેલા, સળેલા, કે કાયાને ભરેલે હાય તે પણ વવા, તેમજ તુટેલા, કેળા પડેલા, પાંગત વિનાને પણ વ વે. તેવા દોષ વિનાના ખાટલા ઉપર પણ કાંઇક પાથર્યા વિના ન સુવુ. ભાગ્યવાન પુરૂષને માટે તે સેનેરી પલંગે તેમજ ચંદનના કાષ્ટના સુગ ંધી
લીઆ હાય છે. સામાન્ય માણસ માટે સીસમના કે સાગના હાય છે. ઉત્તમ મનુષ્ય માટે હારન.-રેશમી પાટીના ભરેલા પલ‘ગ હોય છે. સામાન્ય માણુસ માટે સુતરની પાર્ટીના ભરેલા હેાય છે. તેની ઉપર કેશ, રૂ કે હીરની રેશમની ] ભરેલી ગોદડી અથવા તળાઇ હેાય છે. અતલસનું લાલ એશીકું હોય છે. પગના તની પાસે પણ તકીએ મૂકેલા હાય છે. સુગધી પુલ ખીછાવેલા હોય છે, ધૂપતરે સુગંધી કો ડેય છે. રેશમી ગાલમસુરીઆ હાય છે. આ ગયા પુણ્યનાં ફળ છે. તેથી પુણ્યવાન જીવેને તેવી ોગવાઇ પ્રાપ્ત થાય છે, મારપીંછના રીણાવી વીજાય છે. ચામર ઢાળાય છે. સુંદર સ્ત્રીએ ગાંધા લાક એ ગલી આજ આપે છે, ઉત્તમ કી પગથી કરે છે, ચાર
થી

Page #16

શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ.
દ મંદ પવન આવ્યા કરે છે. પહેરવાનાં વસ્ત્રો પણ બહુ સુંદર અને સુકોમળ 'કેમ છે. સવારૂ પીવા માટે દુધ સાકર નાખીને કરાય છે. ચંદનના વિલેપન
ખે છે. પીવા . શ ળ બરડામાં આવે છે. આવી બધી સગવડ ઉ.
નાના લાલ, કાચની કુપા, સુંદર વાર સારપના થાઈ, માવા માટે કે શરપાક, બદામપાક વિગેરેની સગવડ એ બધું શતકતુમાં હોય છે. વર્ષતુમાં તેને અનુકુળ સાવ કરેલી હોય છે.
પુન્યાઇ મનુએ ભય ઉપર પગ પણ મૂકતા નથી. શાયા ઉપર અને બજ આસન ઉપર બેસી આનંદમાં કાળ વ્યતિત કરે છે. પલંગ ઉપર રેશમી ચંદરવા બાંધેલા હોય છે. બંને બાજુ દીવાની જાત ઝળકી રહેલો હોય છે. અનુલોકમાં પણ દેવના સુખ પુણયશાળી છો ભગવે છે. તકતુમાં
ગરના કાવડે તાપણી કરેલી હોય છે, તેના વડે તાપ છે, ચુઆ તેલ એ પેલ માથામાં નાખે છે. રેશમી વસ્ત્રો પહેરે છે. આ બધા પુણ્યના ખેલ છે. કહ્યું છે કે
તેલ તળાઈ તાપવું, (ત આહાર તોળ
તકે તરૂણી શીતકાળ, સાત તને કાલેલ. શીતકાળમાં આ સાત સત્તા આનંદ આપે છે.
ચંદ ચીર યંક ચરણ, ચંદન ચતુર દુવાર;
ચતુર સ્ત્રી આમ કરતે, સાત ચચા જગ સાર. ૨ ગ્રીષ્મઋતુમાં આ સાત ચચા આનંદ આપે છે.
પય પીતાંબર પાક. પત્ર પૂર્ણ પુરાણ;
પાક ચોમાસે પામીએ. પુણ્યતણું એધાણ. ચોમાસાની ઋતુમાં આ સાત પપા આનંદ આપે છે. આમાં સુખ કેશુ પામે છે કે જેણે પાંચ અંગુળીએ જિનેશ્વરને પૂજ્ય હોય છે, તેમના ગુણનું ગાન કરેલું હોય છે અને સુપાત્રદાન તેમજ અનુકંપા દાન દીધેલ હોય છે. તે ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણેની સુખશાને તેને ગતાં બીજા સુખ મેળવે છે.
જે જીએ જીવયતના કરી નથી, પારકી નિંદા કરી છે અને દાન દીધાં નથી, તેઓ તે પર ઘરે દાસપણું કરે છે. ઝાંખા વાડે છે, ઉઘાડે પગે. ફરે છે. ઢીધા વિના મળતું નથી, એ ચાકર છે. એવા માણસને એક હાથની ખાટલી - પાર રાખે છે. મળતી નથી, પણ લેવું પડે છે.

Page #17

હિતશિક્ષાના રાસનુ હેસ્ય
અન્ન પચે છે, શરીર નિર્માળ ચાય છે, અને થાક ઉતરી જાય છે.
સુવાના સંઘમાં કહ્યું છે કે-ખાટલાની ઘેાડી ઉપર પગ રાખીને સુવું નહીં, પગ નીચે લટકતા રહે એમ સુવુ નહીં, નગ્ન સુવુ નહીં. નગ્ન સુનાર મૂર્ખ કહેવાય છે, ને દિરતી થાય છે. સુતી વખત માથું પૂર્વાદિશામાં અથવા દક્ષિણુદ્વિશામાં કરવુ. વિદિશા તે ચારે પરિહરવી. પૂર્વ દિશાએ મસ્તક કરવાથીવિદ્યાની પ્રાપ્તિ થાય છે; દક્ષિણ દિશામાં મસ્તક કરવાથી ધનની પ્રાપ્તિ થાય છે, પશ્ચિમ દિશામાં મસ્તક કરવાથી ચિંતા ઉદ્દભવે છે અને ઉત્તર દિશામાં મસ્તક કરવાથી અનેક પ્રકારની નિ થાય છે, તેથી તેવી રીતે ન સુવુ.
'
૩
ઉપર જણાવ્યા પ્રમાણેની શય્યામાં સુવુ. તે પણ પ્રથમ પ્રહર પછીજ સુવુ, સુતી વખતે પ્રથમ નવકાર ગણવા, અઢાર પાપસ્થાનક આળાવવા, સર્વ જીવને ખમાવલા, ચાર શરણુ કરવા, ચૈાદ નિયમ સ ંખેપવા, ચાર આહારનો ત્યાગ કરવા. પના દિવસે એ અવશ્ય શિયળ પાળવું, મહિનામાં ખાર તિથિ પાળવી, જે પ્રાણી ખહુ કામી હોય છે તે દેહને ખુલે છે અને પાપને ભાગીદાર થાય છે, એકવાર વિષયસેવન કરતાં ઘણા એઇદ્રી જીવાને વિનાશ થાય છે, નવલાખ તે ગજ પચૈત્રી હણાય છે, અસ`ખ્યાત સમૂમિ પંચદ્રીના વિનાશ થાય છે, તેથી વિશેષ કામસેવન ન કરવું અને ત્યારે કરવું ત્યારે પણ અત્યંત આરાક્તિ ન ધરાવવી. નિરાગીપણુ રાખવાથી અલ્પ પાપ બંધાય છે; તીવ્ર શગ કરવાથી મહુ કર્મ બંધાય છે,
ઉત્તમ જીવે તે વખતે અશુચિ ભાવના ભાવે છે, તે વિચારે છે કે-‘તું પણ ગાવા અપવિત્ર સ્થાનમાં ઉપજેલે છે, ચ ાડ ને માંસની વચ્ચે વસેલે છે, રકતના આહાર કરેલા છે, ઘાર અંધારામાં ઉધે મસ્તકે ટીંગાઈ રહેલે છે અને ઘણી વેદના સહન કરી છે. ' આવા સદ્વિચાર આવવાથી ભાગની આસક્તિ ઓછી થાય છે. જે જીવા બ્રહ્મચર્યને પાળનાર છે તેએનેમિક માર. જરૃવામી અને ગજસુકુમાળ જેવાની પક્તિમાં ગણાવા ચાગ્ય થાય છે. આ પ્રમાણેની હિતશિક્ષા પશ્વાસજી આપે છે. હવે સુઇ ઉંઘ લઈને જાગે ત્યારે શ્રાવક શું કરે ? તે કહે છે
સુઇને ઉડતાંજ પરમાત્માનું નામ લેતે હૈ. ઉત્તમ પુરૂષોના નામેાનુ: મ રખું કરે. ઉત્તમ પુરૂષેા બ્રાહ્મ મુહૂતૅ ચાર ઘડી રાત્રી હોય ત્યારે ન્તગૃત થાય. પછી શય્યા તજી દઇ પવિત્ર વસ્ર પહેરીને પ્રથમ પકિયું કરે. તેમાં રાત્રીસબંધી પાપને આળેખવે. પ્રારંભમાં સામાયિક લઇને રાત્રીસંબધી પાપના નિવારણ નિમિત્તે ચાર લેગસ કાઉસગ્ગ કરે, તેમાં દુઃસ્વપ્ન કુન
આ
વે

Page #18

છે. ' +
' છે તો કેવું છે કે અનુભવેલું, લાળેલું, જોયેલું, રો
: - ય છે સારા તેમજ કર્યાદિ પાપ છાવેલું છે ફળદાયક ' : ", < ! ને નથી જે દોષ (ા હોય તે કારનો કા..
!! તે કારણ કર્યા પછી હું તેની અંદરજ) વદ પારખા કરે. તેમાં ન કરીના પરચ..ના બે આગાર છે, પિરસી સાઢપિરસીના છ છે, પુરિમના સાત છે, સહિ વિગેરે અભિગ્રહ પ્રત્યાખ્યાનના ચાર છે, નીવીના નવ છે, એકાસણા બેસણાના આડ છે, આયંબિલના પણ આઠ છે, ઉપવાસના
ય છે, પણ છ છે, દેસાવગાસિકના નિયમ ધારે છે તેના ચાર આગાર છે. આ પ્રમાણે ગાર સમજીને જે પચ્ચખાણ કરે છે તે પ્રાણી વહેલા લવના પાને પામે છે.
મનુએ જેમ જેમ વૃદ્ધાવસ્થા થતી જાય તેમ તેમ પાપનાં કારણે તતાં જવા જોઈએ. બીજા કામ છોડીને તેણે તે ગુરૂમહારાજ પાસે ઉપદેશ સાંભળવા દરરોજ જવું જોઈએ. ગુરૂમહારાજની મધુરી વાત સાંભળીને ઉત્તમ જ કેધ, માન, માયા ને લેભ તજવી. વઘાત, અસત્ય વચન, ચોરી, મિછે અને પરિગ્રહ એ પાંચ અબત તજવા. ચારે દિશાએ જવા આવવાનું પ્રમાણ કરવું. વાવીશ અભય વર્જવા, બત્રીશ અનંતકાયને ત્યાગ કરે, ચાદ પિયા નિતા પારજા, પંદર કર્માદાનને. ત્યાગ કરે છે કે જેથી પ્રાપ્ત થયેલ અને
is પર હારી ન જવાય. અનર્થ દઇ લાગે તેવા પાપ તજવાં, હારઘુનડ. તજી દેવ, શાદિક માગ્યા ન આપવા, સતી બળતી હોય કે
ને ફી એ અથવા શૂળીએ દેતા હોય તે જોવા જવું નહીં. દરરોજ રામાચિક કરવું. દેશા વારિક કરીને પ્રથમ રે હાં દિશી પ્રમાણને સંક્ષેપ કર. થાડમ એડદા પાસ કરે અને બીજે દિવસે પિસહુ મારીને અતિથિ વુિં. મારા કર'. અર્થાત્ રાજને દાન દેવું. રામ લખાવીને મુનિરાજને કહો
. મત શુદ્ધ રાખવું, તેમાં લાગવા ન દેવું, નિરંતર સવારે ને છે રામબાણ કરવું. કાન ક્ષેત્રમાં યથાશક્તિ દ્રવ્ય વાપરવું. દિને જ ને ફાર કરે. પરોપકારપરાયણ થવું, કોઈને લાભ થાય તેવાં વચનજ મેકરી છે લવા. અા વચન બોલવાજ નહીં, મારી નિંદા કરવી નહિ, કોઇની ૨ ટી પાડવી નહીં, રાગ છે. જેમ બને તેમ ઘટાડવા, રા મનુષ્યને લવ ને તેમાં પણ! રાવ રાખ્યો છું તે પૂરેપૂરા પુન્યના ઉદયથી કાપા થલમાં રામને નાં માંડ માંડ પે છે, તેથી તેને જે કરે , મ " : કરવા -

Page #19

હિતશિક્ષાના રાસનું રહસ્ય,
344
ન કરવ
ઘુમતાજની ાણી કરજ સાંભલી અને પછી ગુરૂમહારાજની પ ૨ લેવી, યાદિ જે કાંઇ 'તુ હોય તે લાવી દેવું. ખાસ આમત્રણ કેરીને ઘરે આવવું અને શી, ખાંડ અને ક્ષીર વિગેરે પદાર્થો તૈયાર રાખી સા રહે નહારાવવા. સ્મૃતિ નો લાભ લેવા
આ પ્રમાણેની હિતશિક્ષા આપીને ઋષભદાસજી કહે છે કે હે ભવ્ય પાણી! વૃદ્ધાવસ્થા આવે ત્યારે તે મન ચાલે તેા સ્ત્રી ને ધન વિગેરે તજી દઇને દીક્ષ! લેવી-ચારિત્ર ગ્રહણ કરવુ. તે ન બની શકે તે શ્રાવક ધર્મનુ' સારી રીતે આરાધન કરવું. તેમાં પણુ અતસમયે આરાધના અવશ્ય કરવી. સલેખણા કરવી અને ચારે બહારના ત્યાગ કરી ચારે શરણુ અંગીકાર કરવા. આ ખરા વખતે કોઇ પ્રકારની ગફલતમાં રહેવુ નહિ. હવે આયુષ્ય કેટલું છે તે જાણવાને ઉપાય કહે છે:
પોતાનું આયુષ્ય કેટલું છે તે જાણવા માટે એક કુડી નિર્મળ પાણીથી ભરવી. પછી તેમાં સૂર્યનું પ્રતિબિંબ પડે તેમ તે મૂકવી અને તેમાં જોવું. જે સૂર્યનું દક્ષિણ પાસું ખાંડું દેખાય તે છ મહિનાનું આયુષ્ય સમજવુ', પશ્ચિ મેં પાસું ખાંડું દેખાય તે ત્રણ માસનું આયુષ્ય સમજવુ, ઉત્તર પાસું ખાંડું દેખાય તે! એ મહિનાનું આયુષ્ય સમજવું અને પૂર્વ પાસું ખાંડું દેખાય તે એક માસનું આયુષ્ય રામવુ, મધ્યમાં છિદ્ર દેખાય તે દશ દિવસનુ આયુષ્ય સમજવું. સૂર્ય ધુમાડાવાળે દેખાય તે એક દિવસનું આયુષ્ય સમજવું.. સ્વપ્નથી કે મીત નિમિત્તથી, પ્રકૃતિ કરી જવાથી કે આહાર ઘટી જવાથી જયારે શ્રાવક પોતાનું અલ્પ આયુષ્ય જાણે ત્યારે તે અવશ્ય અણુસણુ કરે કે જેથી જન્મ મરણ ઘટી ય. આ કાળને આશ્રીને એ કે ચાર ચાર પહેારનું સાગારી અણુરાણ કરે.
ઉત્કૃષ્ટ રીતે સુરત મરણ પામે છે તેનું પાંડિતમરણુ કહેવાય છે. તેને સકામ રાણ પણ કહે છે અને તેવા રાણે મુક્તિ પામી શકાય છે. જે પ્રાણી પતિગુણથી ભરે તે વધામાં વધારે સાત આઠ ભવે તે મુક્તિ પામેજ, મ્ મરણનું દુઃખ તેનું નાશ પામે જે શ્રાવક ત્વરાદિકના શરણુ કરીને મરણ પામે તેવુ બાળપડિતમરણુ કહ્યુ છે. અને ટે નાવિક વિના મરણ પામે છે તેનુ બાળમરણ કહેલું છે. દેવાને પણ બાળમરણ હોય છે અને આળમરણુવાળા મનુષ્યાદિ દેવગતિ પામી શકે છે; બુક્તિ પામતા નથી.. મુક્તિ તે પતિમરણવાળા જીવે મેળવી શકે છે. આ પ્રમાણેની હિતશિક્ષણ ઋષભદાસજીએ ભ વેને ચૈત્

Page #20

શ્રી જેના પ્રપ્રાશ.
- ર મ ન કરતાં કહે કે રા હિ નો રાસ કહેવાથી એ મન મારા પર શક છે. રા ર ા વા વાયા ને વાળી મંદિરમાં લ. ધીનો વાસ થાય છે અને બારે ૨ ૬ નવ વા કરે છે. સાંભળનારને અનેક પ્રકારના આ કાસ થાય છે. મેટા રજિ. પણ તેને માન આપે છે. ઘરમાં સપની વૃદ્ધિ થાય છે. હુય ગય હૃષભ ગાય વિગેરે પશુઓનો લાભ થાય છે. જે વિનીત દશા છે. વાઇઓ કાવંતી થઇ છે. સંકર પ્રાપ્ત થતું નથી અને રાવ ટીત્તિ થાય છે. આ રાસ ચિંત રશ્મિને સાંભળનારને ઘણે ઇટલ સ આપનાર છે.
આ રાસ ખંભાતમાં બનાવ્યું છે, તેનું બીજું નામ શંખાવતી છે. જ્યાં ઘણા લોકોને નિવાસ છે. સર્વ દેશમાં ગુર્જર દેશ શશારભૂત છે, જ્યાં ઘણું પંડિત વસે છે, તે દેશમાં બધા નગરને જીતે તેવું સંભાયત નગર છે. જ્યાં વિવેક વિચારવાળા અઢારે વર્ણ વસે છે. ગાઉં પુરૂષના ચરણને સેવનારા ઘણા મનું ત્યાં વસે છે, ઘણા શ્રીમંતોને નિવારી છે. પુરૂષે પણ પટેળા પહેરે છે અને કેડમાં ત્રણ ગુણ પહેલા એવા નાના કદરા શોભી રહ્યા છે. બીજ પણ યોગ્ય આભૂપ ધારણ કરે છે. મેટા વ્યવહારીઓ દાતાર છે, અને તે પણ ગજ લાંબી રેશમી પાઘડી માથે છાંધે છે. બીજા પણ સુશોભિત અને કિંમતી વા ધારા કરે છે. શશી કભાઓ પહેરે છે, તે સો સો રૂપીઆની થાય છે. સુગંધી જળથી સ્નાન કરી સુધી વિલેપન કરે છે અને સુગધી તેલનો માથામાં ઉગ કરે છે. જ્યાં પુર આવા શોભાવાળા વસતા હિય ત્યાં સ્ત્રીની શોભ નું તે શું કહેવું? તેનાં વિશે તથા આવારાગની શોભા તે પુરુષ કરતાં વધારે હોય જ છે.
એવા ખંભાયત નગરને દરીની લહેર પણ કર્યા કરે છે, દરીઆની અંદર ઘણા વહાણે ફરે છે. કનારા ઉપર પુષ્કળ માલની વખારો છે. ત્યાં વ્યાપાર પણ પુષ્કળ ચાલે છે. તે નગરી ફરતે કાટ છે. ગ’ ત્રિપિળી છે. શહેરના મારામાં સારો કા છે, જ્યાં વધુ મા વા એકડા મળે છે. જે નગારા અનેક પ્રકારના રોગને ગર્વની રા ણી ચા વસે છે.
તે નગરીમાં ૮૫ જિમાદ છે, કે જે દી રહે છે. વાત કરે એવા છે. નેક હિશાળાઓ છે, કે જયાં મુનિરાજ લાગ્યા કરે છે. પુણવંત શ્રાવ કે વિધ ગ્રહણ કરે છે. સ્વામીવો થયા કરે છે. તે નગરીમાં જહાંગીર બાદશાહે રાય કરે છે. ત્યાં રહીને સંવત. ૧૯૮૨ ના. માધવમાસની શુદિ : - મારે રસ ?? છે કે જે પણ કર્યો છે. ગુરૂ મહારાજના

Page #21

હિતશિક્ષાના રાસનું રહસ્ય.
૩૮૭
નામથી મને આનંદ થયો છે અને પ્રકાસુતા (સરસ્વતી, એ મારી આશા પૂરી છે.
કર્તા પોતાના ગુરૂ શ્રી વિજય સુરિને નમસ્કાર કરે છે. તે તપગછના નાયક પડવા વશમાં કમળ શાહુ અને કેડમેદેના પુત્ર છે. જેણે ચારિત્ર લઇને જિનશાસનને દીધું છે. એ ગુરુના નામથી મારી આશા પૂર્ણ થઈ છે, ને હું આ ડિ નાકાનો રાસ રચી શકે છું.
પ્રાપવંશમાં મધુ રાજ નામે ઘવી થઈ ગયા છે. જેમણે જિનશાસનના ઘણા કામો કરેલા છે અને એ પતિ તિલક ધરાવી શત્રુંજયની યાત્રાનો લાભ લઈ અવતાર સફળ કર્યો છે. તે શકિત યુક્ત બોર વ્રતના ધારણ કરનાર હતા. નિરંતર જિનપૂજા કરતા હતા. દાન, દયા ને ધમ ઉપર પૂર્ણ રાગ હતું. તેના પુત્ર ગણ નામે ઘવી થયા. તે પણ બાર વ્રતધારી હતા અને નિરંતર છે
નાથની ભકિત કરતા હતા. તેના પુત્ર હું ગભ તેણે આ હિતશિક્ષાનો - સે બનાવ્યો છે. કત્તા પિતાની પ્રવૃત્તિ કહી બતાવે છે કે-હ પ્રભાતમાં ઉઠી વીર પરમાત્માને સારી પ્રતિકમણ કરું છું, સમકિત સહિત બાર વ્રત છે હણ કર્યા છે, દરરોજ બે આસાનું ક્યાખ્યાન કરું છું, દરરોજ ચૌદ નિયમ ધારું છે ને રાંએ ડું છું. ગુ? મડ!રાજની સેવા કરવાથી શાસબોધ થાય છે. નિ. રંતર દશ દહેરે દર્શન કરવાનો નિયમ છે. ત્યાં અક્ષરાદિ ધરીને આત્માને આનંદ આપે છે. આ ડેમ પાખી પધ કરૂં છું. તે દિવસે અઠે પહેરી સઝાય દયાન કરું છું ને વર પરમાતાની વાણી સાંભળું સંભળાવું છું. પ્રાચે વનસ્પતિ ચુંટવાનો ત્યાગ છે. જતો નથી. અદત્ત લેતા નથી. મન વચન કાયાથી શીળ પાછું છે. પાપરૂપ પરિશ મેળવતા નથી. દિશાઓનું પરિમાણ કર્યું છે. બાવીશ અભયનો ત્યાગ કર્યો છે. પંદર કર્માદાન તજી દીધા છે. અનર્થ
ડે ડાતો નથી. શાદિક થી તે નથી. દરરોજ સામાયિક કરૂ છે. દેશાવળાશિક, પધને અતિથિ સંવિભાગ પણ યોગ્ય અવસરે કર્યા કરું છું યથાશક્તિ સાત ક્ષેત્રને વેચું છું. અનુકંપાદાન આપું છું. આ પ્રમાણે શ્રાવકને આચાર પણું છું. વધારે કહેવાથી લધુમાં થાય માટે કહેતા નથી. આટલું પણ એટલા માટે કહ્યું છે કે મારી પ્રવૃત્તિની હકીકત જાણી અન્ય જે તેનું અનુકરણ કરે તે હું તેના પુથબંધનો કારણિક થાઉં. આ બધી હકીકત જપદાસજીએ પરઉપચાર માટે કહી છે અને આનંદમંગળ સાથે આ રાસ માસ કર્યો છે. શ્રી સંઘની આશા પણ પૂર્ણ થઈ છે.
सर्व मंगल मांगल्यं, सर्व कल्याणकारणं । प्रधानं सर्वधर्माणां, जनं जयति शासनम् ॥१॥

Page #22

આ જ
ધર્મ
છે ?
ન રહિત
,
.
:- માની રાતના રાણી અને એક ઉંદ ન દશા
ન! , રાજા અને કપર અને સંસાર પર, તૃણ અને મણિપર રામ: વે છે. અત્યારે ચા સાજ લા ક ાએ ઉદાસીન ભાવ વ્યાપી ગયો હોય તેમ દેખાય છે. અત્યારે સામાજિક પ્રકા ઉપર કોઈ વિચાર ચલાવતું નથી. દેશમાં દશ વર્ષમાં મહા ફરફારો થઈ ગયા છે, તેની સાથે જ ને કમને લાગતું વળગતું ન હોય એબી દશા વર્તી રહી છે, નદાનના મુખ્ય સિદ્ધાન્તનું પ્રતિપાદન થઈ રહ્યું હોય તે વખતે જાણે જેનો તે દિશામાં કાંઇ કર્તવ્ય રહ્યું જ ન હોય તેવી રિધતિ થઈ રહી છે, રાજકીય ચળવળમાં, આધાગિક પ્રશ્નોના વિચારમ, અર્થશાસ્ત્રના સવાલોની રામાં, રાષ્ટ્રિય હિલચાલમાં ભાગ લેવાને અંગે અને એવી એવી અનેક બાબતમ, ખુદ કે રાવણ જેવા સમાજજીવનને સીધી રીતે તાત્કાલિક અસર કરે તેવા સવાલોમાં પણ હાલ તદ્દા ઉદાસીનતા આવી ગઇ છે. તેનાં કારણેપર વિચાર કરવા બેસીએ તે સમાજની આધુનિક માનસિક દશા જોતાં લાભ થે સંલાવિત નથી, પરંતુ એવી દશા છે તે વાતની તે કોઈ પણ વિચારક ને પાડી પાકે તેમ નથી તાતિના વિકાસમાં ઉદાસીન ભાવ ઘણો અગત્યને હાગ - ૨ છે. . અંતિમ લફરામાણિના પ્રસંગ પહેલાં નિવાર્ય , પણ તેના વખત પહેલાં જે તે પ્રાપ્ત થઇ જાય છે તે પ્રગતિને વધારનાર ન
- ઉલટ બંધન કરનાર રોધક થઈ પડે છે. મારા પિતાના વિચાર પ્રકારો તો ર૩ જી અત્યારની જે દશ વર્તે છે તેને ‘ઉદાઝીનના કહેવી એ પણ છે કે છે, એનું વસ્તિક ના ઉપક્ષ બેદરકારી છે. એ સ્થિતિ કા ર ાના પાધિ જેવી છે, ધીમે સમાજકારના ર પાર કરનારી છે, અને તે નિવારો માટે ઉપ
મારી કાળજી રાખવામાં ન આવે તે એ રાજા નું પરિણામ શું આવે તે સમજી કાય તેવું છે. છતાં એ રોગ હુ અડચ કરો નહી, ધીમે ધીમે કઈ રા ય કેહિ કારા વધી જાય છે અને અમારે પ્રબળ પુરૂષ કરી, તેમાજના દુઃખક પ્રગાને રર કરી, કાંઈક માટે ઘટતી ટીકાન લેગ શાને એ પણ છે. સમાજને આ વાત ઉડાવવા. ઢીલ કરવામાં
છે તે = ધિ વધારે કાને જો તેમ જણાય છે,

Page #23

રન સાહિત્ય-સેવા
૨૮અત્યારે સમાજમાં ઉત્પન્ન થયેલા વિચારકે આ સમાજની સેવા કરવાને બદલે અન્ય માગે તેવા કરી રહ્યા છે. તેના કારણે વિચારો. સમાજમાં સવાધમની મહત્તા રમજનારા અનેક સુપુરા પડ્યા છે. તેઓએ તન, ધનથી, વિચારથી, ભાષણથી, લ ખેથી, શરાબથી. ચર્ચાથી સમાજને ઉપગી થઈ શકે તેવા છે, ઉોગી થવાની તેમને ભાવના છે, છતાં તેઓને જરા પણ ઉત્તેજન નથી, આમંત્રણ નથી, તેઓ પ્રત્યે આદર નથી, તેઓના કાર્યની કિંમત નથી. આટલી થિતિ હય ત્યાં સુધી ચલાવી શકાય, કારણ કે સહુદય વિચારકને કક્ષા સુધી એમ વર્ગ પહોંચી શકે એ બનવા જોગ નથી, પણ વગર વિચારે આપ થાય, કામ કરનારને તેઓનું લક્ષ્ય સમજ્યા વગર તેડી પાડવાની - . છતા થાય અને બની શકે તો રામાજહિકારની–ફાંસીની સજા કરવાની હદ સુધી પહોંચી જવાની અંધતા કરવામાં આવે ત્યાં કાર્ય કરનાર કોણ મળી શકે ? વિચારસહિષ્ણુતા દાખવી ન શકાય ત્યાં વિચારક કેમ નીકળી શકે ? તમે અન્ય કે મને વિચારકોના દાખલા તપાસ. ત્યાં કાઈટની નબળાઈઓ બતાવનારનો, કૃષ્ણની રાસલીલાપર ટીકા કરનારનો કે ખુદ કૃ એક બનાવટી પુરૂષ હતા એવી વાત વિચારનારનો બહિષ્કાર નથી થતો, પણ તેની સામે કારણે બતલાવવામાં આવે છે, તેના પર સામી ચર્ચા થાય છે. અત્યારે કાઈટની વિરૂદ્ધ ટીકા કરનારથી કશ્ચિયન ધર્મ રંડાઈ ગયે નથી કે વૈષ્ણવ સંપ્રદાય સદર ટકાથી નાબુદ થઈ નથી. ાિરકોને દાબી દેવા એ દલીલની દુબળતા બતાવે છે, વિચારનું સંકુરિત પશુ બતાવે છે, તંદુરસ્ત પ્રગતિના કરીના અભ્યાસની અલ્પતા બતાવે છે, અનુભવની અને સામાન્ય વ્યવહારકુશવળતાની ગેરહાજરી વાતાવે છે. આપણી દોલત માટી છે, પણ એની જાળવનારા 'થેડા છે, વૃદ્ધિ કરનારા લગભગ નથી, એવા વખતમાં વિચારની સહિષ્ણુતા ન હોય તે દેલા વેડફાઈ જાય અને એમાં વધારો થવાનો સવાલ જ ન રહે,
એ આપણી દોલત કઈ ? આપણા પૂર્વ ઇતિહાસ, આપણા મંદિર, આપણા શિલાલેખે, સાહિત્ય, આપણાં વાપ, આપણાં ભંડારે, ર. પણ સિકકાર, આ છે તાડપત્રની પ્રતો વિગેરે અનેક ચીજે છે, અનેક વસ્તુઓ છે, એ વ આપણે જાળવી તેમાંથી ચેતન્ય પ્રાપ્ત થાય તેવું સાહિત્ય ઉપજાવન નું છે. આપણી જીતી લતા જે ઘણીખરી પ્રસિદ્ધ છે તેને જાહેર કરવાની છે અને તેમાંથી નવું લેહી બહાર લાવવું છે. આપણો અઢળક ભંડાર જમીનમાં સતિની ઉંડી ખીણમાં છુપાઈ રહેલ છે તેને બહાર લાવે છે અને આપણી વિશ્વવિખ્યાત થવી જોઈતી પૂર્વ કાગની વસ્તુરિથતિ આખી દુનિયાને બતાવવાની છે. પૂર્વકાળના એ ઉદ્ધાર સ્મરણે ભાવી સમાજને પોષણ આપી ઉપગારી થાય

Page #24

* ૧
શ્રી જૈન વસ પ્રકાશ
હા ધુનિક દાવાને પણ તેની ઉપયુકતના છે,
સ્થાનિના વા કાં નવ સોચ લિાવાનો મા મને છે. આ જનની સ્થિરતા માટે એની અતિ આવશ્યકતા છે અને અને ત્યાં કેફ આપવા હેઇન મ ય સાને લાવ્યા વગર હું તેમ નથી. આપણે સાજના અનેક દાવાલા વિચારવાના છે, ગથી વિચારવાના છે, અનેક દ્રષ્ટિમિત્તુ વિચારવાના છે, વગર ભગે ચોક્કસ રીતે પષ્ટતાથી લેવાના છે. કાચ વગર વિચારવાની છે, એટલું આપણે સ્વીંકારઘુ જ પડશે. કોઇ પણ છતમાં કાર્ય કરી લેવાની જરૂર લાગતી હોય તો પ્રથમ વિચારણા થાય, વિચારણાને પરિણામે ચર્ચા ઉપસ્થિત થાય, ચર્ચામાં વિચારની આપલે થાય, પાતાના વિચારેમાં વિધ કાં આવશે, કારેલ પરિણામ નીપજ્ડ હવામાં વાંધા કાં કાં પડશે, તેવી ચર્ચામાં અનુભવીએનાં અનુભવ કામ લાગે, દીર્ઘદૃષ્ટા અનુભવોની કુલ પણ એક અતાવીએથી કામ લેવા તેમને દરે ગાવા પર ઘર વિચારણાને અા ચકસ નિર્ણય થાય ત્યારેજ આદર્શ સિદ્ધ થાય, છાલના ચુકરર થાય, પછી તે સ્થૂળ રૂપ પકડે, પછી તેને પાર પાડવાના માર્ગોની વિચારણા થાય. એ સાધનના માર્ગમાં પણ અનેક દેિશાએ આદર્શ ને લક્ષ્યમાં રાખીને કારની યોજના થાય. એ રોજના ઘડવામાં મૂળ ખાતા પર વાટાઘાટ ચાલે, અ
માં ફૂટવાના સહિત પ્રયત્ન વિચારાય અને છેવટે એ નાગે પ્રયાણુ થતાં દાદાને ને રાહાય. કાસિદ્ધિના આ કન છે, તેથી કાઇ પણ સમાજપર પ્રગતિને અંગે વિચારણા પ્રાથમિક આવશ્યક માત્ત છે અને ઇ! પિરણામપ્રાપ્તિ માટે તા અનિવાય છે. આવી વિચારણા તકાજલાલીના વખતમાં ગાર વાર થયા કરતો હતો. એ વખતે જેના હાથમાં શાસનની દારી હતી તે એ હુત્વની રમતમાં ગત રહેતા હતા અને કોઇ પણ પ્રસંગ ચૂકી જાય તે અને અનુયાયી વર્ગ અને તુર્ત ચેતવી શકતા હતા. આપણા ક અને વિસ્તાર અને કાર્યની દિશાનું સહેજ દિગ્દાને કરાવ્યા પછી હવે આપણે સાહિત્યના ક્ષેત્રમાં શુ કર્તવ્ય છે? શું પ્રાવ્ય છે? અને વર્તમાન પરિસ્થિતિ કઇ છે? તે તપાસીએ. એક તર આ સવાલ એશ પ્રકારનો છે કે એમાં મહુ મતબ્રેક નારૂં થાય અને એ વિચારી ચાચ જણાશે તે યાવકાશ અન્ય પ્રકારની પતિપર વેકરાના ગમગ હાથ ધરવામાં ખાશે.
! સાહિત્યના વિષયમાં ઘણા કારણે ઘણાઓને બહુ ગેઇનસાફ થયે છે અને એના ભકતે જ્યાં સુધી એ ખત ચગ્ય રીતે હાથ નિહ ધરે ત્યાં સુધી એ સ્થિતિમાં ાર થવાનો સવ એ છે.
પણ
હુ
વિચની વિશ્વ વિસ્તાર એઇએ; પછી એની

Page #25

જૈન સાહિત્ય- સેવા
૩૯૧ વર્તમાન દશા માને છેવટે એવી દશામાંથી બહાર નીકળવાનાં અનેક સાધનો વિચાર કરી ચનમાં કર્તવ્ય પ્રેરણા કરીશું. આ દ્રષ્ટિએ જૈનસાહિત્યને અને જે વિચારણા થાય તે માત્ર પ્રેરક સમાજવી, વિચારને એ પ્રકોપર વિનિમય કરવાના આમંત્રણ રૂપ ધારવી અને ત્યારપછી એની સર્વદેશીય ચર્ચા થઈ રહે ત્યારે કર્તવ્ય દિશાને નિર્ણય કરે.
એનો નિર્ણય થાય કે નહિ તે વિચારવાનું મારું કાર્ય નથી. મારે સારુ જેને આ વિષયને અંગે ઘણું કહેવાનું છે, તેથી તેવું વિચાર વાતાવરણ ઉત્પન્ન કરવાને માટે હું લખ ગ ધાર્યું છે.
રાહિત્ય સંગમાં જ્યારે વિચાર કરવામાં આવશે ત્યારે એટલું મોટું વિશાળ શ્રેત્ર સામે દેખાશે કે તેને પાર નહિ. એક ઉપરટપકે સાદી લાગતી બાબતમાં જ્યારે આટલું બધું કાર્ય કરવાનું પ્રાપ્ત થાય છે તો બીજા સામાજિક પ્રકોમાં કેટલું કર્તવ્ય રહેલું હશે તેને તેથી ખ્યાલ આવશે. * વર્તમાન પરિસ્થિતિનો વિચાર કરતાં ઘણી વાર પંચમ કાળને યાદ કરી. કેટલાક બંધુઓ હદય સમુખ હાનિની દશાને રાખી મનમાં નિર્ણય કરી બેસે છે કે એ તો કાળજ એવો છે, હા અવસર્પિણી કાળમાં સારી વાત સાંભળવાની બને જ નહિ, આ તેઓનો મુદ્રાલેખ છે. આ સ્થિતિ વિઘાતક છે, સંપૂર્ણ સત્યથી રહિત છે અને Passimistic [ અધોમુખી ) હાઈ અતી દુઃખદ છે. એક તો એ વિચાર કરનાર આદર્શને સન્મુખ રાખી શકે નહિ, બીજું જ વિચારની વિરૂદ્ધ લખવાની જરૂર હોયજ નહિ. મારે તે સુસમાથી દુસમાં, અવાર પુણ્ય નિધાનજી.” મારે તે આ કાળ પણ ઘણે ભાગ્યશાળી વર્તે છે, એ ખરી જૈન દશા છે, જિતનારની દશા છે, વિજય કરનારના આદર્શની ભાવના છે, સમયને ગાળ દેવી એ તે તદ્દન હનરાવનું કાર્ય છે. આ કાળમાં પણ અનેક ઉદય થવાના છે, જે કે યુગપ્રધાનની રાહ જોઈ બેસી રહેવું એ પણ મંદતા બતાવે છે, પણ ઉપરોકત વિઘાતક વિચારકેને કહેવું કે યુગપ્રધાન જરૂર આવશે, આવ્યા વગર રહેશે નહિ, પણ તેને માટે માર્ગ તૈયાર કરવો આપણું કામ છે. પ્રાળ પુરૂષ નીકળી સમાજને દોરશે, અવ્યવસ્થિત કામ કરનારાને બેસાડી દેશે. દેશકાળનાં સૂરને યોગ્ય સ્થાન આપશે, ધર્મના અવિચળ સિદ્ધાંત ચાને દાવગરના વહેમનું પ્રથકરણ કરી બનાવશે અને મૂળ પાયાને મજબુત કરી પાંદડા શેખડાનાં અનેક માર્ગોમાં ભેદ નથી પણ તંદુરસ્તી છે, વિરોધ નથી પણ એકતા છે એમ સમજાવશે. એવા મહાન પુરૂની આ કાળમાં આવશ્યક્તા છે અને એ પણ સિદ્ધ થશે, પણ આપણે એના ઉપર આધાર રાખી હાલ બેસી રહેવું ચે. ગા નથી. ફક્તક્ષેત્રમાં આપણે છેવ બી જે લાવશે તે તેમાંથી

Page #26

શ્રી જન ધ પ્રકાશ. : ઉપર થશે. કથાને વણ આપનારને એ ટેલી વિકાસ કે તમે તમારી ': દિને ઉપચોગ કરો અને છતાં ઇષ્ટ ફળસિદ્ધિ ન થાય તે પછી કાળને
. પ. કમની શરૂઆનમાં એવા વિચાર પાલ છે નહિ અને પિસાય પણ ની.. પટલો ઉંઘ ન કરી હવે આપણે જૈન સાહિત્ય, તેની વિપુળતા, તેની છે, જેના માર્ગો વિગેરે પ્રશ્ન ને વિચાર કરીએ. મંતિક,
જૈન શાસનની અપૂર્વ ઉદારતા.
જૈનશાસન અનાદિ કાળથી પ્રવર્તે છે. તેની પાસે દુનીશના દરેક વિષય છે. એવો કે વિષય છે કે જૈનશાસનમાંથી ન મળી શકતે હોય? વ્યાકરણ, ન્યાય, કાવ્ય, કોષ, નાટક, ચંj, અલંકાર, વૈદ્યક, જ્યોતિષ, મંત્ર, તંત્ર, યંત્ર ઇત્યાદિ દરેક વિષયથી નશાસનના અંગે પરિપૂર્ણ છે, તે વિવિધ નથી રંગીત છે. તેના દરેક અંગમાં સ્યાદ્વાદ કેશરી પિતાની અસીમ ગર્જનાઓ કરે છે, આવું અપૂર્વ શાસન હોવાથી તેનામાં એક ખુબી રહેલી છે કે જે દુની* કઈ પણ ધર્મ, મજબ, કે સાઈટીમાં જોવામાં આવતી નથી. અને તે ઉદારતા છે. ઉદારતા એ મહાન પુરૂષને એક મોટામાં મોટે ગુણ છે. મહાત્મા થવું હોય તો ઉદારતા ગુણને પહેલો કેળવવો જોઈએ. આજે આપણે કોઈ પણ કામમાં પછાત કેમ રહીએ છીએ ? ઘણા દેશનેતાઓ પછાત કેમ રહે છે ? તેનું કારણ માત્ર એટલું જ જણાય છે કે આપણે ઉદારતા શીખ્યા નથી, રાપણા દેશનેતાઓમાં ઉદારતા નથી. દાખલા તરીકે લાલા લાજપતરાય કે જે કેસરી કહેવાય છે અને સમગ્ર દેશના નેતાઓ પિકીના એક છે, તેઓ પોતાની કસાયેલી કલમથી પિતાની ઉદારતાને પરિચય આપતાં જૈનધર્મ ઉપર કેટલા અસત્ય આક્ષેપ કર્યા છે. આવી રે દેશનેતાઓમાં Cદ રતા છે ! આવા નેતાએ જે દેશમાં હોય, તે દેશ પોત ન રહે તે આગ કેવી રીતે કરી શકે નધિ જે અત્યાર સુધી ટકી રહ્યો હોય તો તે માત્ર પોતાની દાળ જેનોએ માત્ર પર જીવે માં નહિ તેનું સંસારના સમસ્ત જીવોમાં અર્થાત્ એકેન્દ્રિયથી લઈ ને પંચન્દ્રિય સુધીના દરેક જીવમાં ઉદાર પરિચય આપે છે.
ખંડન મંડન જેવા શ્રેયાં પણ નાચાર્યોની સભ્યતા કેટલી બધી ઉદારતનો રેય આપે છે. અને રાજાની રાત કે વી ઉદારતાનો પરિચય આપે * જે જણા પાબ છે. સાથે કરાર મહાત્મા હરિભસૂરિ મહારાજના

Page #27

જૈન શાસનની અપૂર્વ ઉદારતા.
૩૯૩. ગ્રંથમાં જ્યાં જ્યાં બંડનનો વિષય આવશે, તે સ્થળે જે વિષયનું ખંડન કરવું હશે, તે વિષયના કર્તાને માટે મહર્ષિ, ઋષિ, ભગવાન, મહાભા, એવા એવા વિશે મૂકેલા છે, જયારે તેના બદલામાં જૈનેતર ગ્ર જોઈશું, તો જૈનાચાર્યોને માટે નાસ્તિક, પાવંડી, લે૭, ઇત્યાદિ વિશેષણે. મૂકેલા છે.
બીજી વાત એ છે કે બીજા દરેક દર્શનકારો કહે છે કે–વીશ ના િચાતું સ્ત્રી અને શુદ્ર ભણવાને અધિકારી જ નથી તેમને મેક્ષમાં જવાનો અધિકારજ નથી, ત્યારે જૈનદર્શન તે પિકારી પિકારીને કહે છે કે દરેક મનુષ્ય મોક્ષમાં જવાનો અધિકાર છે, પછી તે ભલે સ્ત્રી હોય કે પુરૂષ હોય, બાળ હોય કે વૃદ્ધ હોય, યુવાન હોય કે યુવતી હોય, બ્રાહ્મણ હોય કે ક્ષત્રિય હોય, વૈશ્ય હોય કે શુદ્ર હોય, પરંતુ દરેક મેક્ષમાં જવાને અધિકારી છે. (જૈનો માં પણ બે ફિરકાઓ છે, એક શ્વેતાંબર, અને બીજે દિગબર, આ બે ફીકાઓમાં ઘણું મતભેદે છે, કિંતુ મુખ્યતાએ એ વાત ઉપર વધારે ઉલ્લેખ છે, એક સ્ત્રીની મુક્તિ અને બીજી કેવળીને આહાર–એ બે વાતો દિગબર માનતા નથી, જ્યારે શ્વેતાંબરો માને છે, યાને સીની મુકિત માને છે, અને કેવળીને આહાર પણ માને છે. ) - ત્રીજી વાત એ છે કે જૈન ધર્મમાં જાતિ પ્રધાન નથી, પરંતુ ગુણ પ્રધાન છે, ભલે ચકવર્તી હો વા વાસુદેવ હ, પરંતુ શુદ્ર પણ જે મુનિ થયેલ હોય. તે તેને નમસ્કાર કરે જ પડે. આ એકજ દાખલો ઉદારતાના પરિચય માટે બસ છે,
ચોથી વાત એ છે કે કાવ્યને અંગે જગત તરફ દ્રષ્ટિપાત કરીશું ત્યારે ખબર પડશે કે જૈનકાવ્ય મોક્ષનું કારણ હોવાથી વૈરાગ્યની પુષ્ટિ કરે છે, ત્યારે જૈનેતરકાવ્યમાં સંસારનું કારણ જે શૃંગાર તેની પુષ્ટિ જોવામાં આવે છે. જેનોમાં વુિં એક પણ કાચ નહિ હોય કે જે પિતાની માતા, બેન, ચા પુત્રી સમક્ષ વાંચી ન શકાય, ત્યારે બીજાના કાવ્યોમાં કેટલાક તો પુરૂષ સમક્ષ પણ વાંચી ન શકાય તેવા છે. દાખલા તરીકે કુમારસંભવના આઠમા સમાં કવિ કાલીદાસે જે શૃંગાર આલેખેલ છે, તે કઈ પણ સ્ત્રી તો શું પણ પુરૂષ સમક્ષ પણ વાંચતાં શરમ આવે છે, જ્યારે નાકાવ્યમાં એવો શૃંગાર કેઈ પણ સ્થળે નહિ મળે. - પાંચમી વાત એ છે કે જેન કથા સાહિત્ય તરફ જોઈશું તે અંતમાં કથાનાયક ન્યાય નીતિનું પાલન કરી, વર્ગમાં ગયા, યા સાધુ થઈને મોક્ષમાં ગયા તેમજ હોય છે, ત્યારે બીજો જનેતર કથા સાહિત્યમાં કથાનાયક યા નાયિકા મારીને

Page #28

થી ન ધર્મ પ્રકાશ.
માં ગયા. તેનો ઉલ્લેખ કરે છે પણ હોતો નથી.
': !! એ છે કે જેમાં મુળ ગમે તે દ્રષ્ટિપાત કરીશું તો તેમાં છે ! . બા પિતાનું ન દેવામાં આવતું નથી. દાખલા તરીકે એક વજન પણ ખાઈ દે દર રવાણીએ પૂછયું કે “હે ભાગવત્ ! કેટલાક લે કે ક. છે -- પુત્ર નથી, પાપ નથી. જીવ નથી, અજીવ કર્મ નથી, આ કવિ નથી, બંધ નથી, સંવર નથી, નિર્જરા નથી અને મા પણ નથી. તો શું એ વાત સાચી છે?” ( ગીતમરવાની છે કે બધી વાત સમજતા હતા છતાં ભવ્ય લોકોને ઉપકારને માટે વારંવાર આવા પ્રશ્નો ભગવાનને પૂછતા હતા, અને ભગવાન તેને રાંપૂર્ણ જવાબ આપતા હતા. ત્યારે ભગવાને તેના ઉત્તરમાં એમજ કહેલ છે કે-“હે ગતમ! પુણ્ય છે, પાપ છે, જીવ છે, અજીવ છે, બંધ છે, આશ્રવ છે, સંવર છે, નિર્જરા છે અને મોક્ષ પણ છે. આવી સંજ્ઞા તારા હૃદયમાં સ્થાપન કરજે, પરંતુ “નથી એમ કહીશ નહિ, આ વાત સૂયગડાંગ સૂત્રમાં આળેખાચેલ છે. પરમાત્મા મહાવીરદેવ જેવા કોઈ પણ તીર્થકર મહારાજે કોઈ પણ ધર્મનું ખંડન કર્યું જ નથી. તમરવારી જે વખતે સમકિતી નહિ હતા, મિથ્યાદર્શનમાં પ્રવૃત્ત હતા, જ્યારે પિતે સમસ્ત સંસારમાં હું એકજ સર્વસ છું તેમ માનતા હતા, અને એટલાજ માટે અભિમાનથી પરમાત્મા મહાવીર દેવની સાથે શારમાર્થ નિમિત્તે પધાર્યા હતા, ત્યારે તેમને તેમનાં સૂત્રેથીજ યાને વેદવાકેથીજ ભગવાને પ્રતિબોધ કર્યો હતો, વેદમાંથી પણ સત્ય શોધી બતાવ્યું હતું, કે જે અત્યારે ગણધરવાદના નામથી પ્રસિદ્ધ છે, આથી વધારે કેટલી ઉદારતા નિઇએ.
2મી વાત એ છે કે દુનીઆના બીજા દરેક દર્શનકારો ભગવાનના સેવક થઈને રહેવા માગે છે, જ્યારે જૈનદર્શન તો એમ કહે છે દરેક જી ભગવાન બનવાને શક્તિમાન છે, દરેક જીવો પરમાત્મા બની શકે છે.
પાશ્ચાત્ય વિદ્વાનોએ પણ જૈનદર્શનની ઉદારતા સંબંધી ઉલ્લેખ કરેલ છે, દાખલા તરીકે ડોટર ટેરીટરી કે જેઓ એક ઇટાલીયન વિદ્વાન હોઈને સમસ્ત દર્શનના અભ્યાસક હતા. તેઓએ લખેલ છે કે “જૈનદર્શનમાં જેવી ઉદારતા જોવામાં આવે છે, એવી બીજી કઈ પણ સ્થળે જોવામાં આવતી નથી.” આવી રીતે અનેક પાશ્ચાત્ય વિદ્વાનોએ પણ જૈનદર્શનના સંબંધમાં જ્યાં જ્યાં
ખેલ છે. તાં ત્યાં ઉદારતા માટે ખાસ ઉલ્લેખ કરેલ છે. આવા એક ઉત્તમ દર્શન ઉપર પણ આક્ષેપ કરવાવાળા જગની અંદર પડ્યા છે. અજ્ઞાન લોકો તો આક્ષેપ કરે, પરંતુ દેશનેતાઓ ત્યારે આક્ષેપ કરે, ત્યારે કેટલી નવાઈ ગણાય? જો કે તેઓ જે આક્ષેપ કરે છે, તે મારા માલ પ્રમાણે તેને રોષ નથી, પરંતુ

Page #29

તત્વા નું રહસ્ય ( વાર્તારૂપે)
૩૯૫
આપણેા દેખ છે, કારણ કે જૈનદર્શન તળુવા માટે આપણે જગતને સામગ્રી પૂરી પાડેલ નથી. અરે ! સામગ્રી આપવી તે દૂર રહી, પરંતુ આજથી ત્રીશ વ પહેલાં જૈનસાહિત્ય, તેમજ તે દનના ગ્રન્થે, કોઇપણ પ્રકાશિત થયા ન્હોતા, તેવી સ્થિતિમાં જૈન ન સ’બધી અજ્ઞાન લેકે જૈનદર્શન ઉપર આક્ષેપો કરે તે સ્વાભાવિક છે; પરંતુ હવે તે જમાને નથી, કારણ કે જોઇએ તેટલી સામગ્રી વિદ્યમાન છે, સાહિત્ય તેમજ દર્શનગ્રન્થે જોઇએ તેટલાં પ્રકાશિત થયા છે,એટલે હવે એવા જમાનેા આવતા જાય છે કે જૈનદર્શનને લોકો સમજવા લાગ્યા છે અને તેની ઉદારતાને પરિચય કરવા લાગ્યા છે.આવા એક ઉત્તમ દનની ઉદારતાના લાભ સમસ્ત જગત લે એવી આશા રાખી વિરમું છું.
અનેિ ચમરેન્દ્રવિજય,
तत्त्वार्थें रहस्य ( वार्तापे )
( અનુસધાન પૃષ્ટ ૩૬૫ થી ) પૂર્ણ ભદ્ર~~~તા પ્રથમ મેાક્ષના માગ કચે ?
સુમતિ-સંસારી જીવને ધર્મ, અર્થ, કામ અને મેક્ષ એ ચાર પુરૂષા છે; તેમાં વિવેકીજનેને ધર્મ અને મેક્ષ એજ પુરૂષાર્થ છે; અને તેથીજ મેક્ષના માથી શરૂઆત આ વિષયની થાય છે. “ સમ્યગ્દર્શન, સમ્યગ્ જ્ઞાન અને સયંગ ચારિત્ર એ ત્રણે જે જીવમાં એકી સાથે હોય તે જીવને માટે તે ત્રણે એકી સાથે મેક્ષનેા માર્ગ છે.” આ મેાક્ષના માગ હાવાની ત ત્રણને “રત્નત્રયી” કહેવાય છે. જેનીશ ક્તવૐ તત્ત્વ”નું જે પ્રમાણે અસ્તિ ત્વ (હૈયાતી) અને પર્યાય (ફેરફાર) આદિ સ્વરૂપ રાત્રે પરમાત્માએ કહેલ છે તે પ્રમાણે જાણવું, વિચારવું અને તેમાં શ્રદ્ધા રાખી દઢપણે માનવુ' તે સમ્યગ્ દર્શન, તત્ત્વનું યથાર્થ સ્વરૂપ જાણવું-જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવું તે સમ્યગ્ જ્ઞાન, અને તે પ્રાપ્ત થતાં તે મુજબ શ્રદ્ધા રાખી મૈાક્ષપ્રાપ્તિ અર્થે પ્રયત્ન કરતાં જે ચર્યા (વન) કરવામાં આવે તે સમ્યગ્ ચારિત્ર. આ બાબતમાં “ સભ્ય” એટલે રૂડું એ વિશેષણુ મૂકવાનું કારણ એટલું જ કે તે બાબતમાં નેહથી, સંશન યુથી, કે વિપરીતમતિથી વિપરીત અ ગ્રહણ કરવેશ નહિ-તેને અટકાવ કરવે. આ ત્રણમાંના છેલ્લાના અસ્તિત્વ આગળના બે હોય; સમ્યગ્ ચારિત્ર જેનામાં હોય તેનામાં સમ્યગ્ દર્શન અને સમ્યગ્ જ્ઞાન પણ હોયજ. સમ્યગ્ જ્ઞાન જેનામાં હોય તેનામાં સમ્યગ્ દર્શન પણ ડેાયજ; અને પ્રથમનુ ય તા પાછળનુ હોય કે ન પણ હોય. સમ્યગ દર્શન હોય તેા તે જીવતાં સમગ્

Page #30

શ્રી કે ધર્મ પ્રકાશ. રડામાં કે કોણ શનિ હોય કે ન પણ હોય.
– દર્શન એટલે શું ?
---વના વિષયના યથાથિી વર્ણનમાં શ્રદ્ધા તેજ સમ્યગ દર્શન કે નર કિત. તે તત્વ ? “તસ્ય ભાવ તત્વ' તેનું ચારિશ્ચન સ્વરૂપ
જ ! અથવા તે “ શાબ તત્વ” જેનું અતિ (યાદી) અને રવરૂપ તેજ ત સ ચ ઉત્પાદુવ્યવ્યૉાવ્યાત્મક અને સત્ (હૈયાતીવાળું) શું છે કે જેનામાં ઉપત્તિ, થય અને પ્રવતા (કાયમસ્વભાવ) રૂ૫ રણ ધર્મો (ગુણ) હોય તે.
પૂર્ણભદ્ર–સમ્યત્વ કેવી રીતે પ્રાપ્ત થાય ?
સુમતિ-સ્વાભાવિક એટલે કુદરતી રીતે અને અધિગમ એટલે પૂર્વના અભ્યાસથી, કોઈના ઉપદેશથી કે પૂર્વે દેખેલ ઉપકરણ (વસ્તુ)ને સ્મરણ કે દર્શન આદિથી સમ્યગ્ર દર્શન થાય છે.
પૂર્ણભદ્ર–સમ્યગ દર્શન પ્રાપ્ત થતાં જીવમાં શું ફેરફાર થતા હશે ?
સુમતિ–મિથ્યાત્વ મેહનીય કર્મના ચોગે જીવ અનંત પુદગળ પરાવર્તા કાળસુધી અવ્યવહારરાશી–સૂક્ષ્મ નિગઢમાં અસહ્ય દુઃખ સહન કરી અકામ નિશના બળથી વ્યવહારરાશીમાં આવતાં દ્રવ્ય, ક્ષેત્ર, કાળ અને ભાવ અનુસાર તેની ભવ્યત્વ દશાને પરિપાક (ઉદય) કાળ થતાં ઉત્પન્ન થતે જે શુભ અવસાય ત૮૫ પહેલું યથાપ્રવૃત્તિકરણ કરે. આ કારણે જીવ કરે ત્યારે રમાયુ ચકર્મ સિવાયની બાકીની કર્મ પ્રકૃતિની રિથતિ (કાળ) જે વિશેષ હોય છે તે ઘટાડીને એક કડાછેડી સાગરેપમની કરે છે.
કે ઇ કહે કે “આટલી લાંબી સ્થિતિ જોગવ્યા વગર ઘટાડી શી રીતે શકે ? ” જવાબ કે-કમના બે પ્રકાર છે. અનિકાચીત અને નિકાચત. અધ્યવસાયની તાકાત એટલી તીવ્ર છે કે અંતર્મુહૂર્તમાં સાતમી નરક ગ્ય કર્મ પુદ્ગળ એકઠા કરે, અને શુભ અધ્યવસાયેગે અલ્પકાળમાં મુક્તિ પણ પામે. આજ વ્યવસાયથી અનિકાચીત એવા કર્મોની સ્થિતિ અને રસમાં ઘટાડો થાય છે.
જે અધ્યવસાયને વેગે પ્રથમ નહિ કહેલ એવાં ૧ રિતિઘાત, ૨ રસઘાત, ૩ ગુણ શ્રેણી, ૪ ગુણ અંક મ અને ૫ અભિનવ સ્થિતિબંધ-આ પાંચ થઇ શકે તે બીજું અપૂર્વ કરવું. આ કરણનું ફળ દુષ્કરથી ઉત્પન્ન થયેલ કઠોર, અજબૂત અને લાંબા કાળથી નહિ ભરાયેલ અને દુઃખે કરી ભેદી શકાય તેવી રાગ રૂપી ગાંઠને ભેદવી તે છે. - આ ગ્રંદ કર્યા પછી અનિવૃત્તિકરણ નામે ત્રીજા કરાણમાં આવતાં - સમર (પ્રથમ સમય કરતાં પછીના સમયે સમયે) અનંતગુણી પરિ

Page #31

તત્વાર્થનું રહસ્ય. (વાર્તારૂપે)
૩૯૭ ણામ વિશુદ્ધિવાળા હોય છે અને તે અધ્યવસાય સમ્ય દર્શન પમાડ્યા સિવાય પાછા પણ હઠતા નથી.
આ ત્રણ કરણ સમ્યગૂ દર્શન પ્રાપ્ત કરતાં જીવ કરે; ત્રણ કરણને દરેકનો કાળ અંતર્મુહુર્તા અને ત્રણેનો સામટે કાળ પણ અંતમુહર્તા (પ્રથમના દરેક કરતાં મેં ૮) છે.
પૂર્ણભદ્ર-તત્વ કયા કયા છે?
સુમતિ–મુખ્ય તત્ત્વ છે છે. જીવ અને અજીવ. સમજમાં આવે તે ખાતર તેના સાત કે નવ પણ ભેદ છે. પુણ્ય અને પાપ એ બે તો આશ્રવમાં પણું સમાઈ જાય છે, જ્યારે સંવર નિર્જરા અને મોક્ષ એ આત્મગુણપ્રાપ્તિમાં મદદગાર હોવાથી જીવમાં સમાય છે, તેમજ આશ્રવ અને બંધ તે અજીવમાં સમાય છે. એમ જીવ, અજીવ, આવ, બંધ, સંવર, નિર્જરા અને મોક્ષ એમ સાત તો થયાં. અથવા તે આશ્રવની પહેલાં પુણ્ય અને પાપ એમ બે વધારાના મૂકતાં નવ ત થાય છે.
પૂર્ણભદ્ર–આ તો કમ કેવી રીતે ગોઠવેલ છે ?
સુમતિ–જીવ તે સકળ તત્વને વિચાર કરનાર અને અજીવ તત્વને ગ્રહણ કરનાર અને જોગવનાર હોવાથી જીવ તે પ્રથમ તત્ત્વ; જીવ પ્રથમ લેતાં તેથી વિપરીત પણ તત્વ હોવું જ જોઈએ તેથી અજીવ બીજુ અજીવના કમ રૂપ વિકારો પુણ્ય પાપરૂપે જીવમાં પ્રવેશતા હોવાથી આશ્રવ ત્રીજું; અને આવતા વિકારો ચાંટતા હોવાથી બંધ ચોથું; અને કર્મો આવતા હોવાથી તેનો અટકાવ કરનાર તત્વ હેવું જોઈએ તેથી સંવર પાંચમું; અને નવા કમને બંધ થત હોવાથી (દેશથી) થોડા થોડા છુટા પણ થઈ શકતા હોવા જોઈએ તેથી નિરા છઠું અને આત્મા કમથી બંધાય તો તે કમથી સર્વથા છુટે પણ થવો જોઈએ તેથી મેક્ષ તે સાતમું તત્ત્વ કહ્યું છે.
પૂર્ણભદ્ર-આટલે સુધી તે હું સમજો. તે તનું વિસ્તર્ણ જ્ઞાન રાથી મળે?
સુમતિ-તરવાનું લક્ષણ ભેદ આદિ સ્વરૂપ સમજવા માટે નામ, સ્થાપના, દ્રવ્ય અને ભાવ ચાર નિપા ( વિશેષ જ્ઞાનપ્રાપ્તિના સાધન) કહ્યા છે. વસ્તુ ઓળખવા સંશા રાખવી તે નામ; તેની ગેરહાજરીમાં–તેના બદલામાં તેના નામે સ્થાપવી તે સ્થાપના; ભૂત કે ભવિષ્યમાં કોઈ વિશિષ્ટ ગુણ પ્રાપ્ત કરવાની લાયકાત હોય અને તેની પ્રાપ્તિ અર્થે પ્રયત્ન કર્યો કે કરાતો હોય તે દ્રવ્ય; બતમાન સ્થિતિને અવલંબી ગુણનું જે અસ્તિત્વ કે હૈયાતી તે ભાવ. નીચે દાખલે તે સમજવા માટે સરલ થઈ પડશે.

Page #32

શ્રી જૈન પણું પ્રકાશ,
શ્રી વીર પરમાં માનું પી” તે નામ જીવ નિશ્ર્ચપ; તેમની મૂર્ત્તિ બનાવી હજ રીતે વીર સ્થાપના જીવ નિય; તે મુક્તિ પામવાની લાયકાતવાળા શક્તિને પામ્યા લેવાથી વીર ઝબ્બે જ વિકલ્પ અને તે જ્યારે વીર એ હતા તે વખતે તેમાં વીર ભાવ જીવ નિક્ષેપ હતા. આ પ્રમાડું ચાર પ દક તત્ત્વને લાગુ કરતાં સામાન્ય અને વિશેષ જ્ઞાન પ્રાપ્ત થઇ શકે છે. પૂણું શર~~~આ સિવાય કોઇ અન્ય રસ્તો છે ?
સુમતિ પ્રમાણુ (અનુભવ, આગમ, અર્થાપત્તિ, અનુમાન, ઉપમા, સભવ અને અભાવ) અને નય (નગમ, સ ંગ્રહ, વ્યવહાર, ઋજુત્ર, એવભૂત, સમશિશ્ન અને શબ્દો દ્વારા પણ જ્ઞાન થાય છે. આનું સ્વરૂપ અવસરે કહીશ. પૂર્ણ ભદ્ર~તે મને તંત્રની વ્યાખ્યા આદિ સમળ્યા,
સુમતિ-નિર્દેશ-વ્યાખ્યા કે સ્વરૂપ; સ્વામીત્વ--માલીકી, અધિકારી; સાધન, અધિકરણ-સ’બંધ, સ્થિતિ-કાળ અને વિધાન-પ્રકાર આ સર્વ આખત રત્નત્રયી અને તત્ત્વમાં ઘટાવવાથી ટુકમાં સર્વ સામાન્ય જ્ઞાન થાય છે. તે પૃ.
અવસરે કહીશ.
ચીમનલાલ દ. શાહ,
17
व्हेनोने विनंति.
રાષ્ટ
રામ~કે પ્રિયા ! રાજવૈભવમાં ઉછરેલા એવા તમારાથી વનવાસના
કષ્ટ નહ
સહેવાય, નથી ત્યાં પૂરતાં સાધને પણુ મળવાના કે જેથી તમને હું સંતોષી શકુ, માટે સાથે આવવાને! આગ્રહ ઊંડી ઘેા.
સીતા—નાથ ! મામ કહેવું તમને ન ઘટે, તમારા સહવાસજ મારે માટે ખસ છે, પતિતાના ધર્મ એજ છે કે પતિસહુ સુખદુઃખમાં ભાગીદાર થવુ. જેમ મનુષ્યની છાયા તેની પાછળજ રહે છે, તેમ તમારી પાછળજ આવવાની, મને ખીજી ઇચ્છા પણ ન હાય, '
27
આધુનિક સમયની હા! તમે જરા ઉપર સંવાદ ધ્યાનપૂર્વક વિચાતમે હિં ંમતથી એમ કહી શકશો કે તમે પશુ તેવા પ્રકારનું પતિવ્રત શનિ છે ? તમારાં ઝીણા અને ફેન્સી વસ્ત્રોના તથા નવા નવા ઘાને માહ વખાર પતિ કરતાં પણ વધી જાય છે.
ત્યાં લગી તે ચીત્તે તમને માખ્યા મુજબ મળે છે ત્યાં સુધી તમારા ખ હસતાં હોય છે, પણ તેમ કઢાચ ન મળ્યુ તે કચ્છારૂપ ડાકિણીની વધફાગણી જરૂર ચવાની

Page #33

બહેનને વિનતિ. દુનિયામાં આવી તમારો જમ માત્ર વસ્ત્રાભૂષણની ટાપટીપમાં જ પસાર થઈ જાય છે. દેરાસર કે વ્યાખ્યાન, જમણ કે વરડામાં તમે બીજું શું જુઓ છો? અને વખાણ પણ શાના કરો છો ? તમારી આ અજ્ઞાનતા હવે તે દૂર કરે. તમે જે કપડા ઉપર મહી રહ્યા છે તેને તૈયાર કરતાં લાખ જીવોને ઘાણ નીકળે છે. વળી તે વિલાયતથી આવે છે એટલે તમારા પિસા ત્યાં જાય છે અને તેમાંથી દારૂ વેળા આદિ પાપારંભનાં કાર્યો થાય છે. આને બદલે જે તમે ખાદીનાં કપડાં વાપરો તે તેમાં નહિ જેવીજ હિંસામાત્ર લાગે, વળી તમારાજ દેશની અને તમારા જેવી લાખે કહેને અન્નપાન મળે, હજારો ગરીબ જેઓ માત્ર એક વખત ખાઇને ચલાવે છે તેમને બે ટંક ખાવા પણ મળે, ધંધા વિના કેટલીએ નારીઓ નીચ કર્મ કરે છે તેમને ધંધો મળે અને તેથી કુમાગે જતી અટકે, આ ઉપરાંત તમે જાતે રેટીઓ ફેરો અને કાંતતા વણતા શીખે. તે તમારામાં જે નાજુકાઇ, આળસ, નબળાઈ, રેગ અને કુથલી આદિ દે દાખલ થયા છે તે નીકળી જાય અને પાસે કઈક રકમ પણ થાય, જે તમારી જાત મહેનતની હોવાથી તમે સુમાગે ખચી ઉત્તમ લાભ મેળવી શકે.
તમારા જેવી સામાન્ય સ્થિતિની નારી રતનબાએ રેટીઓ કાંતીને પિતાનો ઘરસંસાર ચલાવ્યો, ગરીબાઈ હતી તે દૂર કરી અને મુંડ વધારી. શ્રી હીરવિજય રિના સમયમાં શત્રુંજયને સંઘ પણ કહ શે. આજે પણ તમે જોશે કે ઘાંચી મોચી જેવી હલકી તેમની સ્ત્રીઓ દિવસની આખરે કંઇક રકમ ઘરમાં લાવે છે. વળી તેમના શરીર પણ ઉદ્યમી રહેવાથી નિરોગી મજબૂત બને છે. ત્યારે આ શ્રાવક જેવા શ્રેષ્ઠ કુળમાં ઉપન્ન થએલી શ્રાવિકાઓ ! તમે શું કરો છો ? કુથલી નિંદા કરી કમ બાંધે છે. ટંટા કળણ જગાડે છે. મરજીમાં આવે તેમ કરી અને બારીક કપડામાં, તેની શીલાઈમાં અને તેની બુલમાં પૈસા ખરચો છો, આળસુ બનીને હમેશાંના રોગી રહે છે, તમારા ખર્ચાળપણાથી તમારા ધઓને વધારે પસા મેળવવા માટે ગમે તેવા કાળાં ધોળાં કરવાની કે લોહીના પાણી કરવાની ગંભીર ફરજમાં હડસેલે છે. તમને કોઇ પણ જાતને ઉદ્યાગ તે આવડેજ શી રીતે ? ભાગ્યેજ માં દર્શને આવડે અને તેમાં પ કરનાર એકાદ હોય. હ. ઉદ્ય ઘરમાં રડવાનું અને હાય હાય કરવાનું
અમને પણ એક દિવસના જન માટે ટીપ કરતાં આવડે છે, પણ આવા દિક ઉદર અને મારે ફડ કરતાં નથી આવડતું એ પણ અફેરની વાત છે. - કહેન અમે બધા હાલ તે કુંભકરણની નિદ્રામાં સુતા છીએ કદાચ
ના નામ જાગીશું, પણ તમે ધર્મની શ્રદ્ધાવાળી થઈ હજુ ૫ વા
-

Page #34

શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ. ૧ થી રાજેલી પુતળીઓ જ બની રહેવા ઈચ્છે છે ? જો કે હાલ સીતાની રાફિક તમારે વનમાં તે જવાનું નથી, પણ તમારે હદ બહારના વધી ગયેલા પર ઓછા કરવામાં તમારા સ્વામીઓને મદદગાર થવાનું છે. હવે સાદાઈને બોલાવવાની છે. હજારે જેને મરતાં બચાવવા માટે અને અધર્મ તથા દરિદ્રી થતાં અટકાવવા માટે માત્ર ખાદીનાં વસ્ત્રો પહેરવાનાં છે. કદાચ ભાર લાગશે, જોતાં અડચણ પડશે, સફાઈદાર નહિ પણ હોય, ભપકાદાર નહિ લાગે, છતાં ફાયદે તે જરૂર કરશે. સીતાજીએ વનવાસનાં દુઃખ વેઠ્યાં તેની આગળ આ હરકત કયા હિસાબમાં છે ? ખાદી પહેરવાથી બીજા કેટલાએ લાભ થાય છે, જે અનુભવ કર્યા વિના સમજાય તેમ નથી. તીર્થકર અને મહાત્માઓને જન્મ આપનારી નારી જાતિમાં ઉત્પન્ન થયેલી આ બહેને! હવે તે તમારી આંખ ઉઘાડો અને ગ્ય માર્ગ પ્રવૃત્તિ કરી આત્મહિત કરવાને સાવધાન થાઓ.
મેહનલાલ ડી. સી,
वर्तमान समाचार. ૧ શ્રી રાંધણપુરમાં થયેલ આંબેલ વર્ધમાન તપની શરૂઆત. પંન્યાસજી શ્રી ભક્તિવિજયજી મહારાજના સદુપદેશથી શ્રી રાંધણપુર ખાતે ઉપર જણાવેલ મહાન તપના કરનાર શ્રાવક શ્રાવિકા ૪૫ લગભગ થયા છે અને હજુ વધવા સંભવ છે. તેમને કાયમ આંબેલ કરવાની સગવડને અંગે એક ફંડ શરૂ કરતાં અને તેમાં તિથિ પર્વાદિકને માટે તેમજ છુટક દિવસને માટે અમુક રકમ લેવાનો ઠરાવ કરતાં સુમારે રૂા. ૨૫૦૦૦) ઉપરાંત થયા છે. હજુ ફંડ વધતું જાય છે. આંબેલની શરૂઆત પિસ વદિ ૭ થી કરવામાં આવી છે. છુટા આંબેલ પણ ઘણા શ્રાવક શ્રાવિકાઓ કરે છે. એકંદર આંબેલની સંખ્યા બહુ સારી આવી છે. શેઠ મોતીલાલભાઈ મુળજીને આ ખાતામાં બહુ સારો પ્રયાસ છે. વ્યવસ્થાપકો અને કાર્યવાહકની પણ ચગ્ય નીમણુંક કરવામાં આવી છે. અમે એ ખાતાની પ્રગતિ ઈચ્છીએ છીએ અને તેનું અનુકરણ બીજા શહેરેવાળાઓને કરવાનું સૂચવીએ છીએ.
૨ દીક્ષા મહત્સવ અને ઉદ્યાપન મહોત્સવ. હાલમાં આ માસમાં રાંધણપુર-ભાવનગર--બીયાવર વિગેરે સ્થળોએ દીક્ષા મહેન્સ થયા છે. તેમજ શમી, અમદાવાદ વિગેરેમાં ઉદ્યાપન મહોત્સવ થયા છે. આચાર્ય પદવીના મહેસવો પણ થયા છે, પરંતુ એ બધી હકીકત અમે કમસર માસિકમાં આપી શકતા નથી. અને ઓછી વત્તી લખાઈ જવાથી સુખ દુખ લાગવા સંભવ છે. વળી એવા સમાચાર પ્રગટ કરવાનું કામ ન્ય

Page #35

વ માન સમાચાર.
૪૩
સ્પેપરાનું છે. તેથી પ્રસિદ્ધ ન કર્યો માટે કોઇએ પણ અમારા પર ખાટું લગાડવાનું નથી. અમે દરેક શુભ ક્રિયાનું અંતઃકરણથી અનુમેદન કરીએ છીએ અને શુભ કાર્ય કરવામાં મળેલા દ્રવ્યના સદુપયોગ કરવા દરેક ગૃહસ્થને પ્રેરણા કરીએ છીએ. સારાં કાર્યાં જ્યાં જ્યાં થાય છે ત્યાં બહેાળે ભાગે મુનિરાજના ઉપદેશનું જ પરિણામ હાય છે. તેથી તેમણે શુભ કાની પ્રેરણા કર્યાંજ કરવી એમ પ્રાર્થીએ છીએ.
૩ શ્રી સિદ્ધાચળ આવેલા સઘ
ચાલુ માહુ માસમાં શ્રી સિદ્ભાચળ એ મેટા સંધ આવેલા છે, અનેમાં માણુસેની સંખ્યા એક હજાર ઉપરાંત અને પદરસે લગભગ આવેલ છે. બંને સંઘવીઆએ મળેલા દ્રશ્યના પુરેપુરા લાહે લીધે છે.
પ્રથમ સધ શ્રી સુરતથી શેઠ પ્રેમચંદ કૃષ્ણજીએ રેલવે રસ્તે કાઢેલા મહા શુદ્ધિ ૧૩શે આવ્યા હતા. જેમાં આવવા જવાની રેલ ફી સુધાં તમામ ખર્ચ સંઘવીને માથે હતે. સંઘની સાર સ`ભાળ અહુ સારીરીતે લેવામાં આવી હતી. એ સઘ પાછે રેલવેમાં મહાવિદ ૩ જે વિદાય થયેલ છે.
ખીજે સંઘ શ્રી અમદાવાદથી ઝવેરી મોહનલાલ ગોકળદાસે કરી બાળતા કાઢત્ચા છે. તે પેષ વિદે ૧૦મે અમદાવાદથી નીકળ્યો અને મહા વદ ૧૩શે પાલીતાણે પહેાંચ્યા છે. સધની સભાળ બહુ સારી રીતે લેવાણી છે. સ`ઘવીએ માગ માં બહુ ઉદાર દિલથી ખર્ચ કરી મળેલી લક્ષ્મી સારી રીતે સફળ કરી છે. તેમના પુત્રાએ સંધક્તિ કરીને જીંદગી સફળ કરી છે.
૪ ગુજરાત સાહિત્ય પરિષદૂ:
આ પિષની ૭મી એક તા. ૧૮-૧૯-૨૦ એપ્રીલે ભાવનગર ખાતે થનારી છે. સ્વાગત કમીટીના પ્રમુખ તરીકે લેકપ્રિય મે॰ પટ્ટણી સાહેબની નીમનેાક કરવામાં આવી છે. પરિષદ્ના પ્રમુખ રા. રા. કમળાશંકર પ્રાણશ કર દ્વીવેદી નીમાણા છે. પરિષમાં જૈન વિભાગ ખાસ રાખવામાં આવ્યે છે. તેને માટે વિદ્વાન મુનિએ તથા શ્રાવકે પાસે નિબ ંધ-લેખે 'માગતાં : કેટલાક આવ્યા છે, ને કેટલ કે આવનાર છે. જૈન બંધુઓએ આ પરિષદ્ના પ્રસંગ ઉપર પધારી તેને લાભ લેવાની આવશ્યક્તા છે. નિષધ 'મેાકલવાની પણ જરૂર છે.
a

Page #36

ૐ
શ્રી જૈન ધમ પ્રકાશ.
સભાને મળેલી ઉદાર દિલની સખાવત.
આ સભા જૈન વર્ગમાં ઘણા લાંબા વખતની (૪૨ વર્ષની ) હેાવા છતાં તેને માટે ખાસ મકાનની સગવડ હજી સુધી થયેલી નહેાત, તેથી ઘણી બુલવર્ડ સહુન કરવી પડતી હતી. તે દૂર થવા શહેરના મધ્યભાગમાં એક જમીન ખરીદ કરી હતી. તેનાપર મકાન બાંધવાનો નિર્ણય થતાં ખર્ચીને માટે કુંડ કરવાની શરૂઆત કરી હતી. દરમ્યાન રાણપુરનિવાસી ઉદારદિલ શેઠ. નાગરદાસભાઇ પુરૂષોત્તમદાસને એ સંધમાં વિનતિ કરવાને વિચાર થતાં માડુ શુદ્ધિ ૧૧ શે આ સભાના પ્રમુખ ને મંત્રી રાણપુર ગયા હતા. ત્યાં જઈને ચાન્ય રીતે સભાનુ મકાન તેમનાજ નામથી ખાંધવાની અરજ કરતાં અને તેના ડાંધકામમાં સુમારે રૂા. ૨૫૦૦૦)ને ખર્ચ થવાના સ’ભવ જણાવતાં ખીલકુલ આગ્રહ કરાવ્યા શિવાય એ ઉદારદિલના ગૃહસ્થે તે રકમ આપવાને સ્વીકાર કર્ચા છે. તેને માટે સભા તેમનેા અંતઃકરણથી આભાર માને છે. સભાએ મકાનને તેમનું નામ આપવાના, તેમના નામના શિલાલેખ ચેાડવાના અને તેમને ઓઇલપેન્ટીંગ મૂકવાને ઠરાવ કરી કૃતજ્ઞતા દર્શાવી છે. આવી ઉદારતા ખીજા જૈન અધુએને અનુકરણીય છે. મળેલા દ્રવ્યના સદુપયોગ આ રીતેજ થઇ શકે છે. પુણ્યાનુ બંધી પુણ્યથી મળેલી લક્ષ્મીનાજ આવા સદુપયોગ થઇ શકે છે.
શ્રી તાળવુજ તીથ સબંધી નિય
શ્રી તાળાજ તીથ તળાજા શહેર પાસેજ એક ટેકરી પર આવેલુ છે. તે તીર્થં બહુ વર્ષોંનુ છે. વચમાં મુસલમાની વખતમાં મુત્તિએ ભૂમિમાં ભ ડારેલી, તે બહાર નીકળ્યા બાદ નું મંદિર સુધારી તેમાં પધરાવેલ છે. મૂળનાયકજી શ્રી સુમતિનાથજી છે. તે સાચાદેવના નામથી પ્રસિદ્ધ છે. તે મંદિરના ગઢની બહારના ભાગમાં બીજો ગઢ છે, તેની અંદર હાલ એક મહાન્ મંદિર શ્રી અમદાવાદના ગૃહસ્થ અંધાવે છે. તે લગભગ પૂરૂ થવા આવ્યું છે. તેનુ કામ થોડા વખત ઉપર અટકાવવામાં આવ્યું હતું. તે ઉપરથી સુમારે સાવ ઉપરાંતને નામા વગેરેના પુરાવ રજુ કરવાથી ભાવનગર સ્ટેટની નામદાર કન્સીલે આપણે બન્ને ભાગવટે કાયમના સ્વીકાર્યા છે, અટકાયત દૂર કરી છે અને આપણા લાભમાં ઠરાવ કરી ખબર આપ્યા છે. તે ઉપરથી કામ શ3 કરવામાં આવ્યું છે. તે દિરમાં ફાગણ શુદિક મિત્ર પ્રવેશ કરવા ના છે. પ્રતિષ્ઠા વૈશાખ શુદ્વિપ મે રી છે. આ શુભ કાર્યમાં ભાગ લેવા જૈન સુને વિનંતિ છે.

Page #37

જો
કે f Irisી.
એ જ જાપt, as it grળા |
बहु विग्यो हु मुहतो, मा अवरई पहिरकेड ॥ १ ॥ સંવત ૧૯૭૬ ના ત્રથી સંવત ૧૯૮૦ ના ફાગણ સુધી અંક ૧૨.
-
- -
-
-
-
વાર્ષિક અનુક્રમણિકા.
&
ઇ.
=
-
-
૯
-
છે
૧ પદ્યાત્મક લેખે, ૧ વીરાને આશીર્વાદ:
(સુંદર ) ૨ જ્ઞાનદાન.
[ અમૃતલાલ માવજી ૩ લક્ષ્મીની અસ્થિરતા. મુનિ, કરતુરવિજય ] ૪ પ્રભુમાં પ્રેમ. [ અમૃતલાલ માવજી:] વ ચેતનને ઉપદેશ. દ ભાવી અને કુદરતનો સંકેત ૭ વિપત્તિગ્રસ્ત થઈ દુનિયા. [ મુનિ. કસ્તુરવિજય.] ૮ ઉપદેશક હા. [ સંગ્રાહક સ. ક. વિ..] ૯ કમાણે શું કરી સાચી?" [ મુનિ. કસ્તુરવિજય ] ૧૦ વાયા સંસાર, [ સુંદરલાલ ] ૧૧ વિષયવાસના. [છગનલાલ નહાનચંદ ] ૧૨ આદર્શમાતા. [ સુંદરલાલ ડાહ્યાભાઈ | ૧૩ બાળકને ઉપદેશ. [ નંદલાલ વનેચંદ ] . ૧૪ સતી સ્ત્રીનાં સુંદર સભાગ્યભૂષણો. [ રાજપાળ મગનલાલ ] ૧૫ અમૃતને ઘૂંટડે
[ સુંદરલાલ ] ૧૬ દુર્લભ મનુષ્યત્વને નિરર્થક કરતા અને ચેતવણી. ૧૭ ધર્મવિના કોઈએ સુધરવાનું નથી. [ મુનિ. કરતુરવિય] . ૧૮ એથી ભલા.. [ રાજપાળ મગનલાલ ] ૧૯ અનિત્ય ભાવના.
[ સુંદરલાલ ] ૨૦ પ્રસ્તાવિક કાવ્યો. [ શિવશંકર રેવાશંકર ] ૨૧ વેષ ભવાઈને.
[" ભીખાભાઈ છગનલાલ)
s
૧૦૪
૧૫
૧૩૫ ૧૩૬
૧૩૭
૧૬૭ ૧૬૮ ૧૬૯
૧૯૯

Page #38

૪૦૨
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ.
-
-
-
-
-
-
-
-
૦
૦
२६३
-
"
૨૨ શ્રી વાકાણા પાર્શ્વનાથનું સ્તવન. [ મુનિ વલ્લભવિજ્યજી ] ૨૦e ૨૩ મહરાજની અચિંત્ય શકિત. [ ઓધવજીભાઈ ગીરધર ] ૨૦૧ ૨૪ આત્મોપદેશ.
૨૩૧ ૨૫ દુર્જન સંગ નિષેધક કવિતા [ ભાઈલાલ સુંદરજી ૨૬ વીર પ્રભુના જન્મ સમયને અપૂર્વ આનંદ. [ ગોરધન વીરચંદ ] ર૭ ઉપરના કાવ્યનું વિવેચન.
૨૩૩ ૨૮ નૂતન વર્ષ
[ સુંદરલાલ ] ૨૯ દીવાળી દર્શન.
२६४ ૩૦-૩૧ કૃષ્ણ વાસુદેવે બતાવેલ . [ એક જિજ્ઞાસુ ] ૩૨ શ્રીમાન વર્ગને શિખામણ. ભીખાભાઈ છગનલાલ ] ૩૩ પ્રભુ પ્રાર્થના.
જીવણ-બનેડા ]
૨૯૨ ૩૪ બે દાયક દેહરા. [ ઉત્તમ-જુનાગઢ]
૨૯૭ ૩પ ખાસ ઉપદેશક કવ્વાલી.
૨૯૮ ૩૬ ચોપડે આ માને.
[ ભીખાભાઈ છગનલાલ] ૩૭ કાંધ વિશે ગઝલ.
૩૦૦ ૩૮ મનને શિખામણ.
[નગીનદાસ ગટાભાઈ ૩૦૧ ૩૯ બ્રહ્મચર્યની શ્રેષ્ઠતા.
૩૨૯ ૪. પ્રસ્તાવિક ઉપદેશ. ૪૧ સદુપદેશ–અંતર્લીપિકા. '[ મણિલાલા કરતુરચંદ ] ૩૩૧ ૪ર સદ્ગુરૂ પ્રાર્થનાટક.
૩૩૨ ૪૩ પ્રવીણતા.
[ ભીખાભાઈ છગનલાલ] ૩૩૨ ૪૪ જિનવર સ્તુતિ.
૩૬૯ ૪૫ દદીનો પોકાર. ૪૬ આત્મપદેશ.
૩૭૧ ૪૭ બેધદાયક દેરા.
[ ચુનીલાલ ભાગચંદ.]
૭૦
૩૭૧
ધાર્મિક લેખો. ૧ મહાવીરની કેવલ્ય (નિર્વાણ) ભૂમિ. (રા. કાલેલકર) ૨ સત્ય ઈતિહાસને થતો અનાદર. (મુનિ ન્યાયવિજય) ૩ શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ મહિમાષ્ટક- સરકૃ1. (મુ. ચતુરવિજય)
નો અર્થ (પંડિત જગજીવનદાસ.)
૧૫ ૧૮ ૨૪ ૨૬

Page #39

વાર્ષિક અનુક્રમણિકા
૪૫ ૫ વિકારણ અને અલેકન.
(ક્તિક) - ૪૦-૩૫૩ ૬ શ્રી હિતશિક્ષા ના રાસનું રહસ્ય. (તંત્રી) ૪૭ -૦૭-૧૧૬-૧૨૧-૧૮૯-૧૧૧
૨૫૦-૨૮૨-૩૮૧ ૭ પ્રશ્નોત્તર. (તંત્રી) ૫૪-૦૬-૧૧૧-૧૧૨-૧૪પ-૧૪૮-૧૪૯-૧૭૫
- ૨૧૬-૨૩૯-રપ-ર૬૯-૨૭૫-૩૦ ૬-૩૧૪-૩૪૩-૩પ૦-૩૭૭ ૮ ધમ કિયા વિવેક.
(તંત્રી) ૫૮-૯૪ ૯ શાસનપ્રેમી ભાઈબહેનની ફરજ
(સ. ક.વિ. ) ૭૪ ૧૦ શાણી ને સહૃદય શ્રાવિકાઓ પ્રત્યે બે બેલ. ૧૧ શ્રી ચિદાનંદજીકૃત બહોતેરીમાંથી પ સાર્ય (સ. ક. વિ) ૮૦-૨૮-૩૦૧
૩૨-૩૩૯-૩૪૧ ૧૨ પ્રશ્નોત્તર
(ાજપાળ મગનલાલ) ૮૫ ૧૩ સમકિતના ૬૭ બોલનું વિવરણ
(સ. ક. વિ ૧૬ ૧૪ ચિત્યવંદન સ્તવને માટે ખાસ સૂચના.
(તંત્રી) ૧૦૮ ૧૫ સમકિત, સમ્યફવ, સમ્યગ દર્શન. (સ. ક. વિ.) ૧૦૯ ૧૬ કેટલાક જૈન પારિભાષિક શબ્દોના સ્પાઈ. ૧૭ સુમતિ અને સુશીલન ધર્મ સંવાદ. ૧૮ જિનચૈત્ય-પ્રતિમાદિક સંબંધે કંઈક. ૧૯ દયા–જયણવા અનુકંપા, ૨૦ શ્રી કષભદેવનું ચિત્યવંદન અર્થ સહિત. ૨૧ શ્રી સિદ્ધાળનું ચિત્યવંદન ૨૨ શ્રી ઋષભદેવનું સ્તવન. ,, ૨૩ શ્રાવક ધર્મવિધિ પંચાશકનું ભાષાંતર. ૨૪ ધર્મોપદેશ-સૂક્ત વચન. ૨૫ સુક્ત ઉપદેશ વચને
૨૨૭ ૨૬ પ્રશ્નોત્તરી
૨૩૮ ૨૭ આપણે જૈન ધર્મ,
[ પ્રભુદાસ. એ. મહેતા ] ૨૪૮ ૨૮ નંદી સ્તુતિઓનો અર્થ—વ્યાખ્યા. [સ. કવિ 1. ૨૯ લાલા લજપતરાયના પાંચ મુદ્દાના ઉત્તર. (પંડિત લલન) ૩૧૬ ૩૦ ખરી જીવદયા કયાં છે ?
(તંત્રી).. ૩૧ તત્ત્વાર્થનું રહસ્ય–વાર્તારૂપે. [ચીમનલાલ દ. શાહ ૩૬-૩૯૫ .૩૨ શત્રુંજયના યાત્રાળુ માટે સમાચિત બે બેલ. (સ. કે. વિ. ૩૩ દરેક જૈન યાત્રાળુને અગત્યની સૂચના.
૧૪૧
૧૪૩
૧૪૪
(6
'૩૫૨
j૭૨
{

Page #40

૪૦'
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રપ્રાશ
૩૮ પ્રભુ મહાવીરની જયંતિને અંગે બે એલ. ૩૩ જૈન સાહિત્ય સેવા,
।
૩૯ન શાસનની અપૂવ ઉદારતા, પેટા લેખ ગણતાં કુલ લેખ,
૩ પુત્રવધૂ પરીક્ષા.
૪ સૂક્ત વચનો સારરૂપે.
૫ વળી કેમ ઉજવશે.
૧ સુબોધ વાયે.
૨ આપણી ભાવી ઉન્નતિના સાધન.
નૈતિક અને સામાન્ય ઉપદેશક લેખા.
મુનિ
૧૧ પાપટીયું જ્ઞાન.
૧૨ પ્રભાસ ચિત્રકારના કામપરથી લેવાને ૧૩ રસ'તેજવગર ખરૂ સુખ કયાં છે ? ૧૪ રત્ન ફેકીને થયેલા પડાવાનું દૃષ્ટાંત, ૧૫ વચનામૃતે.
૧૨ એક મિત્રપર લખેલા એ પા ૧૭ વચનામૃતા.
૧૮ સુમેાધ વ્યાખ્યાન.
૧૯ સમાજની ઉન્નતિ માટે સમયેાચિત
([સ. ૪. વિ. ( ગૈાક્તિક ) ચ વિષય ],
( સદ્દગુણાનુરાગી મુનિ કર્યું વિજયજી ), ૮
૧૧
૧૨
૧૩
૩૪
૩૮
૩૯
૫
૬૦
to
૬ ઉપદેશ.
છ આપણી દશા પલટાવવા શુ આદરવું ઘટે છે ? ૮ મનુષ્યની વધુ અવસ્થા.
૯ ગુòધ સંગ્રહ.
૧૦ વાચક
૨૨ મહાપુરૂષેના વિચારરત્ના
૨૩ સમયેાચિત ઉપયોગી સૂચનાઓ, ૨૪ પુષ્પાનાં પિરમલ, ૨૫ કર્મની વેકીપર,
,,
( જયંતિલાલ છબીલદાસ ]
( સ, ક.વિ.)
,,
૨. દેહ, મન, ને ઇંદ્રિયના દમનથી થતા અનેક લાભ, ૨૧ પ્રાચ'ની જરૂ૨.
"
( નંદલાલ વનેચંદ ]. [ અમૃતલાલ માવજી .
""
( નવજીવન પુત્ર ). [ ભાઇલાલ સુદરજી . બેધ, [ સૌ ક. વિ. ].
૯૨
૧૦૯
૧૧૦
૧૨૦
૧૨૧
૧૨૨
[ માનશગ મલુકચ] [જ્ઞાન પીપાસુ ), [જયંતિલાલ ખીલદાસ ]. ( અમીચ કરશનજી ). કેળવણીના પ્રચાર. સ. ક. વિ. ] ૧૭૧
૧૨૯
૧૩૫
१७२
૧૭૩
૨૨૨
૨૨
૨૦૮
૨૭
")
""
૩૫
326
૩૯૨
,,
[જયંતિલાલ છીલદાસ [ લાલચંદ નેમચંદ], [ અમૃત ]. [ મુનિ મરેંદ્રવિજય .

Page #41

- વાર્ષિક અનુકર્મણૂિક ૨૬ વર્તમાન યુગમાં વેલેનું થાન* * / મુંન વિજય ૨૭ આમવિકાસ અર્થે મનને બેધ. [ અમૃતલાલ છેટલાલ) ૨૮ સઉદ્યમ વડેજ ખરૂ સ્વરાજય મેળવી શકાય છે. [ સ. ક. વિ.] ર૯ આપણી પ્રા નિર્બળ કેમ બને છે ? ૩૦ નવયુગના જૈન સાધુ.
. ( પરભુદાસ ] ૩૧ મહાપુરૂષોના વિચારરત્નો. (જયંતિલાલ છબીલદાસ) ૩૨ ઉચ્ચ કેળવણી ને તે મેળવવાના દ્વાર. (અમૃતલાલ છોટાલાલ) ૩૩ સોનેરી રજૂ. ૩૪ જેને વીરે ! હવે તે જાગે (પી. એન. શાહ) ૩૫ બહેનોને વિનંતિ.
( મેહનલાલ. ડી. ચોકસી )
પ્રકીર્ણ લેખે. ૧ નવું વર્ષ ૨ કેટલાક ખુલાસા. ૩ અબાજુના અને કુંભારી આજીના મંદિરને મુકાબલે. (વસંત માસિક, ૪ લગ્નપ્રસંગના રહસ્યમય મુદ્રાલે છે. (જયંતિલાલ છબીલદાસ) ૦ ૫ જેન યુવક પરિષદની આવશ્યકતા. પુરકો અને રિપિટૅની પહોંચ. ૬૭–અંક ૩ જાનું તા. ૧૩૨-૧૩૩-૧૬૪
૨૨૪-૨૫૯-૨૬૫-૨૯૫-૩૨૭–૩૬૫ અંક ૧૨ માનું ૭ ભૂલને સુધારો. ૮ પુસ્તકો અને તેના વાંચનની જરૂરીયાત. (ચંપકલાલ) ૯ ભારતવર્ષના ઈતિહારાનું રહસ્ય. (પ્રાચીન સાહિત્ય) ૧૦ પ્રસ્તાવિક દુડા સા.
(ડાહ્યાભાઈ મલકચંદ) ૧૧ શત્રુંજય ઉપર મૂળનાયકની પૂજા તથા કુલ સંબંધી વિચારો. ૧૨ સંસી અને ખમતખામણાનાં પત્રો. (પુરૂષોત્તમ વીરચંદ) ૧૩ ના ભાઈ કાગશો કે ? . (પિપટલાલ ત્રિભુવનદાસ) ૧૪ હિતશિક્ષા. -
| (રાજપાળ મગનલાલ) ૧૫ એક પ્રશ્ન.
(એક શ્રાવિકા) ૧૬ એક સાવચેતી. ૧૭ જેનબંધ ડાય આપે. 1 - એક યુનિક છે ? અને ઉત્તર
(તંત્રી)

Page #42

શ્રી
ન ધમ પ્રકાશ.
૧૯ કાચ મ વ ન બન ગુરા. ૨૦ કે કાર ની અમારી નિર્ણય.
333
-
૨૩ એવું કે કાન અને વિદ્યાર્થી વર્ગ એ ડનલ લ ડી. ચકરડી ) ૨૪ એપ છે કે પછી. મ . ૨૫ નેધ અને ચર્ચા
પેટા લેખ ગણાં કુલ લેખ ૩૮
૧ ૩૧
૫ વર્તમા સમાચારને લગતા ડો.
(ટાઇટલ પેજ ઉપર આપેલા સિવાયના) ૧ ભાવનગરમાં મહેસવ. ૨ શ્રી વેરાવળમાં દીપસંગે મોટી સખાવત ૩ સાતમી ગુજરાતી સાહિત્ય પરિષદમાં સાહિત્ય વિભાગ. અંક ૧ લાનું ટાઈટલ ૪ પાલીતાણા રાજ્યની પવૃત્તિ.
(રાણ પત્ર) ૨૪ ૫ પાલપુરમાં સનસવ. ૬ વર્તમાન સમાચાર.
૧૯ - અંક ૮: 9 ઉપધાન કિયા.
૨૩૦ ૮ અત્યંત ખેદકારક નોંધ. ૯ કી અંતરિક જીના મંદિરના કેનને ચુકાદો. ૧૦ સભાને મળેલી ઉદાર દિલની સખાવત.
પેટા લેખ ગણતાં કુલ લેખ ૧૩
છે
\
એકંદર લખ. ૧૫૩
- ભાગ સાથે પાંચ પ્રકારના મળીને લે છે ૨૦૨.
નેધ– આ વર્ષના ૧૨ અંક ના પજ ૩૦૦ ઉપરાંત અંક 1 લામાં ઉછર, અંક બીમાં છ ૮, એક ૪ માં પૂછ ૪, અંક ૯ મામાં પ્રેટ ૨, એક ૧૧મમાં પૃષ્ટ ૮, અને અંક ૧રમામાં છ ૨ કુલ છ રર વધારે આપવાથી પૂર્ણાંક ૪૦ થવા જોઇએ ઇનાં અંક ૧૩૫ થી ૧૩૦ વાર છપાવાથી પૃષ્ટ ૪૦ર થયેલા છે.

Page #43

श्रीयशोविजय जैन ग्रंथमाला
हेरीसरोड - भावनगर
मारे त्यांथी मलतां पूर्व ने अलभ्य पुस्तको जल्दी मंगावी ल्यो.
acce
१ विशेषावश्यकभाष्य-सटीक
जैन सिद्धान्तनो खजानो । भंडारो ने पुस्तकालयोमां तो एक एक कापी राखीज जोइये | थोड़ा वखतमां संभव छे अमारे सो रुपिया किमत करवी पड़े । माटे चेत ठीक छे ।
४०-०-०
२ श्रभिधान चिंतामणि- कोश
कलिकाल सर्वज्ञ प्रभुश्री हेमचन्द्राचार्यने कोण नथी जायतुं ? तेमनोज आ स्वोपज्ञ टीकावालो कोश | थोडं घणुं संस्कृत जाणनार तमामने चल्के साक्षर मात्र उपयोगी । कारण के अंतम शब्दोनी अनुक्रमणिका एवी सुंदर रीते
पीछे के कोई पण शब्द कोई पण माणस झटकाढ़ी शके । वेभागो-पाका बाइडिंग साथे ( प्रथम भागनी किं० ४-०-० बीजानी ३-०-० ) ७-०-०
३ जैनतर्क वार्त्तिक -शान्त्याचार्यनी टीका युक्त
एक जैनेतर क्लर या ग्रंथनी उपयोगिता पर मुग्ध थयो । तेणे छपान्यो अने जैनेतरोमां प्रचार पण कर्यो ! जैनो दजु पोताना था श्रत्युपयोगी ग्रंथने जोवा पण नथी पायान्यायना क्षेत्रमां प्रवेश करवा माटे तो आ ग्रंथ सुंदर दरवाजा रूप छे । थोड़ी को अमारी पासे छे ।
2-628
४ उत्तराध्ययन सूत्र भा० १ लो, कमलसंयमी टोका
उत्तम प्रकारना लेजर सीत्तर रतली कागलो ऊपर निर्णयसागर प्रेसमां, सारा म्होटा टाईप पत्राकारे छपाववामां आवे छे । खप पुरती नकलो छपावी छे । नीलोपा
परे
? तेनी
।
युक्त

Page #44

'लगंजरी...भा. १ लो।
साहित्यनो अनुपमग्रंथ । श्रासढ़ कविनी अमूल्य प्रसादी । २-०-० : बाथ चरित्र, अंग्रेजी
गरिकाना विद्वाने अनुवाद करी छपावल छ । अंग्रेजी जैन ग्रंथों वांचवानो के संग्रहबानो शोख होय तो वगर विलंब मंगावो। १२-०-० ५) उत्तराध्ययन सूत्र
अंग्रेजी विस्तृत प्रस्तावना अने मूल ग्रंथ संस्कृत टाईपमा। पाठान्तरो सहित । विलायतमा छयायेल, बे भाग ।
२२-०-० ८ सूरीश्वर अने सम्राट__ पहेली आवृत्ति खपी गई अने वीनी अावृति अनेक सुधारा-वधारा साधे सदर पड़ी, एज एनी उत्तमता । अकवर अने जहांगीरे जैनोने आपला छ अप्रसिद्ध
मानो, अकबर अने जहांगीरनां चित्रो, श्रीहीरविजयसरि महाराजनी ते वखवन्नी शिनो फोटू भने हरिविजयसूरिना विहारनो नकशो-आ वस्तु या ग्रंथनी उपयोगिता अने शोभामां वधारो करी रया छ । उत्तम एन्टीक कागलो ऊपर अने मुंदर कपड़ाना पाका बाइडिंग साथे वहार पड़ेल छे । ( एन. एम. त्रिपाठी कालवादेवी, मुंबई अने जीवनलाल अमरशी म्हेता, पीरमशा रोड, बामदाबाद एमने त्यांची पण या ग्रंथ मली शकशे । ३-८-० । सूरीश्वर अने सम्राट अकबर हिन्दी--
ऊपरनाज ग्रंथनो आ हिन्दी अनुवाद छ । पानी प्रस्तावना अजमेर म्यूझिमिना यूरेटर हिंदी साहित्यना वयोवृद्ध ज्ञानवृद्ध प्रसिद्ध लेखक रायबहादुर पंडित गौरीशंकर हीराचंद ओझा महाशये लखी छे ।
४ ८-० ऐतिहासिक राससंग्रह भा० १ लोअपरनां पुस्तकोगांधी कोई पण एक पुस्तक मंगावनापने प्रा ग्रंथ भेटमा गपाल नामव्यु छ। :: निहासिक राससंग्रह भा० ३ जो--

Page #45

हो सार पण आपवामां आव्यो छे । जीवन चरित्रोना रसिको अने जूनी गुजरातीना अयासिओ-तमामने माटे उपयोगी छ ।
२-०-० १२ लिहासिक राससंग्रह भा० ४ थो
आमांछे तो केवल 'विजयतिलकमूरिरास' ज, परन्तु तेमा छे विक्रमनी सत्तरमी शताब्दिमां जैन समाजमां चालेला विजय-सागरना विखवादी युद्धनो अथ' थी 'इति ' सुधीनो इतिहास । एटले आ इतिहास तो जैन समाजनी दरेक व्यक्किए जाणवोज जोइये । मूल रास अने तेनोसार गद्यमां सुंदर हेडींगोपाड़ी कथा तरीके श्राप वामां आव्यो छे, ते उपरांत ग्रंथना संशोधक मुनिराज श्रीविद्याविजयजीए लगभग ४० पानांनुं एक तुलनात्मक निरीक्षण ' पण लख्युं छे। २-८-० १३ प्राचीनतीर्थ माला संग्रह भा० १ लो
प्राचीन २५ तीर्थमालाअोनो संग्रह । ऐतिहासिक अपूर्व ग्रंथ । स्वतन्त्र विवेचन साथ । क्षत्रियकुंड, कोशांबी, आदि प्राचीन तीर्थो अत्यारे जे स्थाने मानवामा आवे छे, तेज स्थानो खरांछ के तेमां फेरफार थयेलो छ अने फेरफार थयो छ तो मूलस्थान कयुं होवू जोइये ? इत्यादि बाबतो ऊपर ऐतिहासिक रीत्या खूप आलोचना करवामां श्रावी छ।
२-८-० १४ भरटक द्वात्रिंशिका--
सुरभ्य, मनोरंजक सरल संस्कृत भाषामा ३१ नानी कथामोनो संग्रह। प्रस्तावना अंग्रेजीमा छे अने जर्मनीमा छपायेल छ। ३-०-० १५ पंचाख्यान वार्तिक-कर्ता जिनविजयगाणि (सं० १७३०)
प्राचीन गुजराती भाषानी ४८ कथाप्रोनो संग्रह छ । वचमा संस्कृत सुललित सुंदर श्लोको मूकी काए आ ग्रंथ खूब रसदार बनान्यो छे । जर्मनीमा छायेल । १६ लीटरेचर आँफधी श्वेतान्बर ऑफ गुजरात- ३-१२-०
गुजरातना श्वेताम्बरोनुं साहित्य केवु अने केटलुं छे ? तेनुं महत्व शुंछ ? इत्यादि बारतो ऊपर लीप्झीम् ( जर्मनी ) युनिवर्सिटीबाला डा० जोहोन्स हर्टले एक विस्तृत सुंदर निरंय अंग्रेजीमां लख्यो छे तेज आछ। २-०-० १७ रोमिनि पेन्सेज ऑफ बिजयधर्मसूरि

Page #46

( 8 )
भाग इटाली, फ्रांस एक आदि पानात्यदेशीमां स, इग्लंड यादि भग्रेजी पत्रमा तेमज तारो -पत्री बने भाषणो द्वारा यथई हती तेमांनी क्खी खरीनों का अंग्रेजी ग्रंथमां पेश करवामां आव्यो छे। हजारो स्मरसाञ्चलियो ते प्रसंगे गली हती, म या प्रथमां आपीछे । उत्तम एन्टीक पेपर ऊपर इन्डीयन मेस अलादाबाद
नाल थे।
२-८-०
१८ विजयधर्मसूरि हिज लाइफ एन्ड वर्क ।
जगत्पूज्य शास्त्रविशारद - जैनाचार्य श्रीविजयधरिमहाराजनुं अंग्रेजी विस्तृत जीवन चरित्र | लखनार के भावनगरना जज्ज श्रीयुत ए० जे० सुनामाला बी० ए० एल० एल० बी० विलायत - केम्ब्रिीज युनिवर्सिटी मेसमां छपायेल, विनां तमाम म्होटां म्होटों पत्रोमा तेमज मॉर्डन रीव्यु, कलकत्ता रीव्यु विगरे. देरानां भासिद्ध पत्रोमा यग्रंथनी मुक्त कंठे प्रशंसा छपाई के या ग्रंथमां स्वर्गीय तुंबरंगनुं सुन्दर चित्र पर आपदामां आवेल है, के जे विलायत मां
४-८-०
लानां वीनां पुस्तको, जैनधर्म प्रसारक सभा-भावश्रात्मानंद सभा भावनगर, सरस्वती ग्रंथमाला आगरा यादि संस्थानां
मद ।
तोश्रीयशोविजय ग्रंथमाला, हेरीसरोड, भावनगर ।
अथवा
श्रीविजयधर्मलच्मी - ज्ञानमंदिर, मेलनगंज श्रागरा |

Page #47

* * *
*
*
* *
નિલ
કાન
पुस्तकोनी पहोंच.
૧ શ્રી નેમિનાથ પ્રભુનું ચરિત્ર. આ શ્રી ગુણવિજય ગણેજી વિરચિત સ કૃત રાધબ ધ ચરિત્રનું સાપર શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા-ભાવનગર તરફથી વોરા હઠીસંગ છે ભાવનગર નિવાસી આર્થિક સહાયથી બહાર પાડવામાં આવ્યું છે. ભાષાંક સારું થયેલું છે. ખાસ વાંચવા લાયક છે. બ્રહ્મચર્ય ધર્મને પુષ્ટિ કરનાર છે. વસુદેવના ચરિત્રે કણે ભાગ રોકેલે છે. તેમાં અંતર્ગત નળ દમયંતીનું ચરિ પણ આવેલ છે. કિંમત રૂ. ૨) રાખેલ છે. સુંદર બાઈ ડીગથી બંધાવેલ છે, ખરીદ કરવા ગ્ય છે,
ચરિત્ર ભાષાંતર ભાગ ( પાકાશક-શ્રી જન આત્માનંદ સભા ભાવનગર દકિમત રૂા. ર-૦-૦ છે
શ્રી લમણગણિ વિરચિત આ ચરિત્ર પ્રાકૃત ગાથાબદ્ધ છે. તેનું ભાષાંતર પંન્યાસ શ્રી અજિતસાગરજી ગણિએ કરેલું છે. તે શી વેરાવળ ખાતે આ
રે. આપેલી આર્થિક સહાયથી છપાવેલ છે ) માણમાં કિંમત ઓછી છે. આ પહેલા વિભાગમાં સી સુપાર્શ્વનાથજીની ધમાં દેશના આવે છે, તેમાં બીજા વ્રતના એતિચોર સુધી હકીકત આવેલી છે. બીજો ભાગ હતુ આવડેજ થવા સંભવ છે. આ બુકમાં ભેળપેજ ૫૦૦ પુટ ઉપરાંત છે. અંદર આવેલી હકીકત ખાસ વાચવા લાયક છે, જિનેશ્વરની દેશમાં તે હદ વાળ છે, આવી બુકે ગુજરાતી ભાષાના વાચકોને ખાસ ઉપકારક છે,
- ૩ જેન શના (દર્શન સમુચ્ચય સંટીકમાંથી જૈન દર્શન માટે લખાયેલા છે? કલેકે તથા તેની ટીકાને ગુજરાતી અનુવાદ ( અનુવાઢક-પંડિત બહેચરદાસ જીવરા છે. પ્રકાશક મનસુખલાલ રવજીહાઈ
મહેતા, રાજકોટપરા કિ રા ર ) આ બુકની અંદર શ્રી હરિભદ્રસૂરિ મહારાજના રચેલા પ્રસ્તુત છે કે અંદર જૈનદર્શનને અંગે આપેલા ૨૪ કલાકનું ને તેની ટીકા શ્રી ગુણ - સૂરિજીએ કરેલી છે, તેનું તેટલા વિભાગનું ભાષાંતર આપેલું છે. પ્રારંભમાં પ્રસ્તાવના તરીકે ગણી શકાય તેવી અનેક હકીકતે પૃથે ૧ર૧ માં આપેલી છે, તેની અંદર અનુવાદકે ઘણે પ્રયાસ કરેલ છે, અને ઘણી બાબતે ઉં વેલી છે. છએ દર્શનનો સમન્વય કરવામાં તેમજ હરિભદ્ર સૂરિ : ૨ - નિર્ણયમાં સારી વિદ્વત્તા જણાવી છે. આગળ ગ્રંથને ભારતમાં 12 જા
દર , નર્વવાદ, કવલાહારવાદ, નવતત્ત્વ [જીવવાદ, અ'વાદ : પાપ અનુવાદ, સંવર અને બંધ, નિરાં અને મેક્ષ, સ્ત્રી માં . માંણવા, વિગેરે મથાળા નીચે થકારની ઉક્તિને બહુ સારી : કરેલ છે. વ્યા- એમનું જ્ઞાન મેળવવાની જીજ્ઞાસુઓએ ખાસ વાંચના લાક.
'
. -
૨

Page #48
- દશ ! રદ લાવાર મા 1 જ. પણ ૪-જાવાન - ''. છીજ બહાર કા દે. કિંગ - 3) વ છે. આ જિયચંદ કેવી ચારિત્ર માતર 14 માં બુકની પણ બીજી આવૃત્તિ બહાર પડેલ છે. કિંમત રૂ -8-0 નીચે જણાવેલી બુકે પણ અમારે ત્યાં મળશે ભાગરજેન સસ્તી વાંચનમાળાની 2. શ્રી મહાવીર પરમાત્માના દશ શ્રાવકે કી કુમારપાળ મહારાજા અને હેમચંદ્રાચાર્ય 1-4-0 3 મુક્તિમાર્ગ દર્શક ભક્તિમાળા - 0-8-0 4 વંદનબાળા મહાસતીનું ચરિત્ર 0-3-0 5 શ્રી અભયકુમાર મંત્રીશ્વરનું ચરિત્ર વિભાગ 2 જે લેખક ને પ્રકાશક શામેતીચદ ઓધવજી–- ભાવનગર કિંમત રૂ 3) શાહી નર્મદાશંકર દામોદરે તૈિયાર કરી છપાવેલ : - હવયે શિક્ષક પણ કરી કિંમત રૂા. 1-4-0 :! એ બે કે દશ અથવા વધારે મંગાવશે તેમને એવું કમીશન આ :: - * .; | d"" 0, 1 13 K 5 - વાર્તાના સિયો માટે નાના નાના ચરિત્ર : - એ કથા 0 3.0 3 કળાવતો વિગેરેની કથા. -- - '' '' વારિત્ર, છે -4-0- 4 સરર વિગેરેની કથા. 1-4-0 વેગેની કથા 3- , 6 ચોધર ચરિવ . --- ' . ઉપર 2 ક. 0 0 8 છે કે કથા. કાકા ની વ. 30 + ક જ ચરિત્ર 03-0 છે ' . -- 1 વત્સરાજ ચરિત્ર. - - 0 : : : : : : ' 3.0 14 સ્થળ: ચરિત્ર . 8-3-0 ' : દરી ક. 0-3-16 વશાનુ કેવળી ચરિત્ર. 0-6-0 8 ચરિત્રે એક રા લેનારનાર. 3) દેવામાં આવશે. કરી ઉપર પાંજરાપોળ લેટરી. હેડ ઓફીસ-ધનગર. - સ્વાર્થ સાથે પરમાર્થ છે. . બરની નામદાર કાઉન્સીલ ઓફ એડમીનીનની ખાસ પરવાનગીથી, " . . તા. 13-4-24 રામનવમીના રોજ કરશે. ટીકીટ 12550, એક ક, કિમત રૂ 1). ઈનામેની સંખ્યા 716 છે. હુ ઈનામ રૂ. 1500) નું છે. ભાગ્ય અજમાવવાની સુંદર તકનો લાભ . For Private And Personal Use Only