Jain Dharm Prakash 1904 Pustak 020 Ank 04

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/533231/1

Page #1

hey get in h
Elaices
Y991_x_!૭ -- he lu
STAL
૨૦ મુ
* ૪ ચૈ
સ.૧૯૦
જૈનધર્મ પ્રકારા અપા
शिखरिणीयम्.
धनं ददर्श निवचनमसि । {r}e es zમજનો જીવલઋતુ | વાતો સામે આ શોને વિતર नपेचिते भावस्पयन ॥ १ ॥
୯
REGISTER 'B 10,156
ત્વમાં છે
માટ hin
श्री जैनधर्म प्रसारक सभा ભાવનગર અનુક્રમજિજ્ઞા
માનવ શિક્ષા નાની ઉન્નતિ સખી વિચારણા ૩ દેવલ, સાતવ્ય અને સાધારણ દ્રવ્ય વિચાર ૪ કોન્ફરન્સ સમયે અગત્યની સૂચના ત્તમાન સમાચાર,
નૂમત સમીક્ષા સખી દીલ્હીમાં ચાલતા કેસ ૯૮
દ
હોમ અ ૨૪૩૦ થાય મધ્ય ૩૧
અમદાવાદ
યુ
એએ પ્રિન્ટીંગ પ્રેસ” માં નભાઇ રતનચંદ્ર રતીયાએ છાપ્યું, શાકે ૧૮૨૬ સને ૧૯૦૪ સ્ટેજ ચાર ખાતા
Aranzata KOPARAGVA OKEY
*૧૨

Page #2

પાનિયું રખડતું મુકીને આશાતના કરવી નહીં.
ગયા વર્ષની ભેટરત્નશેખર રાજા ને રત્નાવતી રાણીની કથા.
લવાજમ મોકલનાર ગ્રાહકોને આ બુક મોકલાવી દીધી છે. રકારના સંબંધમાં પણ જેમની ફી આવેલી તેમને મોકલાવી છે. લવાજમ મેકડ્યા છતાં બુક ન પહોચી હોય તો તેમણે પઃ,
ખીને મંગાવી લેવી. લવાજમ મોકલવામાં પ્રમાદ કર ” હક બવા લવાજમ સહીત પાછલું લવાજમ મોકલશે તો તરત મોકલવામાં અાવશે. વેકયુપાલથી મોકલવા લખો તે તે કરવામાં આવશે તેમાં માત્ર એક જ વધારે લાગશે, ખરીદ કરવા ઇચ્છનાર માટે કિંમત ૪ ખાના
' ખાસ વિજ્ઞપ્તિ. શ્રી ત્રિષ્ટિ છેલ્લા પુરૂષ ચરિત્ર ભાષાંતર-સદરહું આ ખે
વિભાગે અમારા તરફથી બહાર પાડવામાં આવેલ છે. તેના પ્રથમના પાંચ વિભાગ બીલકુલ વિનાશ પામ્યા છે, તે ફરીને છપાવવાનું હાલમાં શરૂ કરેલું છે તો તેમાં કેઇ પણ પ્રક કારની ગફલત યા ભૂલ કઈ પણ મુનિરાજભા કે વિદ્વાન જિન બંધુના લક્ષમાં આવેલ હોય તો તેમણે તરતમાં તેવા ખબર આપવા કૃપા કરવી જેથી તે પ્રમાણે સુધારીને છાપવામાં આવે, હાલ ભુલ ધારવાને અવકાશ છે તો તે સુસ જૈનએ જતી ન કરવા વિક છે,
તંત્રી
पोसह विधि. આ બુક પણ ફરીને છપાવવાની છે કારણ કે બીલકુલ થઇ રહેલ છે તે તેની અંદર કોઈ ફેરફાર કરવા લાયક હોય છે તે લખી મોકલાવવું. પિસહદિ નિરંતર કરવાની ટેવવાળાએ આ પાબતપર ચેકસ ધ્યાન આપવું
તંત્ર,

Page #3

श्री जैनधर्म प्रकाश
દાહર તેમનું જન્મ પામી કરી, કરવા જ્ઞાન વિકાશ;
નેહ યુકત ચિત કરી, વાંચે જ પ્રકાશ.
પુસ્તક ર૦ મું. શાકે ૧૮૨૬
૧૯૬૦ અપાડ. અંક ૪ થે,
मानव शिक्षा.
(ભુજંગી છંદ) અરે માનવી તું જરા જે વિચારી, કર્યું કામ તેં શું અને જન્મ ધારી; હને ખાટી નળ ઝાઝી ગમે છે, ધણ ગર્વ રાખી સદા શું ભમે છે.
"
હત બે દિને ભાતના ગર્ભમાં તું, વિભૂના વિના પણ ત્યાં રહાથ થાતું; કૃતની થઈ કર કેવાં ખમે છે, ઘણે રાખી સદા શું ભમે છે. 17: વિ ૧૧ માં વિરા, . પ્રભુ કે સ ના લશ પામે,

Page #4

શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ.
રસીલો થઇ- રંગમાં શું રમે છે, વળી ગ રાખી સદા શું ભમે છે. કરી અને જિગારો જરા : ૮.ડી, ખરે અને સંસાર આયુ થાઈ; અરે તું સદા ભાન છેડા ભમે છે, ઘણો ગર્વ રાખી સદા શું ભમે છે.
ધ માનને વિત્તના સ્વાદ ચાખ્યા, પ્રભુતા મળી કે પ્રભુ દૂર રાખ્યા; મદાંધી થઈ માનુનીમાં રમે છે, ઘણા ગર્વ રાખી સદા શું ભમે છે.
અરે શીર તારે ભમે કાળ કાળે, જવાનું થશે એવાં રાખી ઉચાળે; કરી કામ કરે બરાબી ખમે છે, ઘણે ગર્વ રાજા રા શું ભમે છે. અરે વૃદ્ધ દેહ પ્રભુ ના ભવન, ડગે શરીર ને કાયને દુઃખ થા , વપુએ સદા શ્વાસ કાસા દમે છે, ઘણો ગર્વ રાખી સદા શું ભમે છે. ૭. ખરેખા સંસારનો ખેલ બાટ, કહે વાર શી રતાં નીર પોટો બતાવ રૂડી નેસી સત રીતી, પ્રભુ ભક્તિ રાખી ઘર શુદ્ધ બની.
વલભદાસ વિ. નેણશી મહેતા
મોરબી.

Page #5

જેનોની ઉન્નતિ સંબંધી વિચારણા. जैनोनी उन्नति संबंधी विचारणा.
'નિક સમયમાં દરેક વર્ગ પોતાની નાતિની, ધમની, રામાનની યા સમુદાયની ઉતિ ઈ છે. અને તેને માટે અનેક પ્રકારના ઉપાયો લેવામાં આવે છે. કોઈ કોપાર્જનમાં આગળ વધવા ઇચ્છે છે, કઈ વિધા મેળવવામાં આગળ વધવા માંડે છે, કોઈ અધિકાર કે ડીગ્રી મેળવનારાની
ખ્યા વધારવા ઈચ્છે છે, કોઈ સ્ત્રીઓને કેળવણી આપી સંસાર સુધારવા પત કરે છે, કોઈ બાળલગ્ન અને 9 વિવાહ અટકાવવા ઈચ્છે છે, કોઈ પુનડ ગન કરાવવા સામાજિક ઉન્નતિ થવાનું કહે છે, કેઈ સર્વની સાથે ખાવા પીવાના વ્યવહારની છુટ રાખી ભાઇચારામાં વધારો કવાથી જ શ્રેય થવાનું કહે છે, કોઈ પરદેશ ગમન કરવાવડેજ સ્થિતિમાં સુધારણા થવાનું સિદ્ધ કરે છે, કઈ ખાવા પીવા વિગેરેની નાની મોટી અટકાયતોને જ ઉન્નતિમાં આડે આવનાર ગણી તેને કાઢી નાખવા કહે છે, કોઈ અંગ્રેજી કેળવપણીને જ ઉન્નતિના પરમ આધારભૂત ગણે છે, કોઈ તે કેળવણીને જ શ્રદ્ધા ભ્રષ્ટ થવાના સાધનભૂત લેખવે છે, કે અન્યમના ખંડનમાંજ સ્વધર્મની વૃદ્ધિ માને છે અને કોઈ આત્મગુણની વૃદ્ધિને જ ખરી ઉન્નતિ તરિકે માન્ય રાખે છે. ઈત્યાદિ અનેક પ્રકારે બુદ્ધિના ભેદથી ઉન્નતિના પૂર્વરૂ૫ તરિકે તેમજ ઉન્નતિ તરિકે કહેવામાં માનવામાં આવે છે તેમજ તેને અનુસરતો પ્રયત્ન પણ કરવામાં આવે છે. અહીં ખરી ઉન્નતિ કે કહેલી જ વિચારવા વિષય છે, કારણુંકે કેટલીક વખત સમજ ફેરના કારખાવી ઉન્નતિ તરીકે અન્ય નતિને ગણવામાં આવે છે અને તે પ્રકારનો પ્રયત્ન કરવાથી ઉન્નતિને બદલે પરિણામે અવનતિ થાય છે.
અત્ર સામાન્ય ઉન્નતિ અવનતિનો વિચાર કરવા નથી, કારણકે સાધ્યભેદે સાધનોમાં જેમ ભેદ પડે છે તેમ ઉન્નતિ સાધકો પર સાધ્ય પણ પૃથક :ફ હોય છે. અહીં તો આપણે જૈનધર્મી હોવાથી શ્રી જિને. મર ભાપિત ધર્મની તેમજ તે ધર્મના પાળનારા જનધર્મીઓની ઉન્નતિ કેમ થામાં તેજ વિચાર નો વિષય છે. મુખ્યત્તિએ તો ધર્મની ઉન્નતિ તેજ ઘર્મની હોય છે, કારણકે ધર્મ અને ધર્મઓનું અભેદપણું છે. ધર્મ કરતાં પૃથક પ ની તુ નાની નથી. ત્યારે જે પ્રકારડે જેન

Page #6

વ૬
શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ, ધર્મની ઉન્નતિ થાય તે પ્રકારવડે ધમાંઓની પણ ઉન્નતિ થઈ શકે એમ સિદ્ધ થાય છે, તો પણ ધર્મની ઊન્નતિમાં સાંસારિક ઉન્નતિ, વ્યવહારિક ઉન્નતિ, અધિક જાતિ અને ધાર્મિક ઉન્નતિ એવા ભેદ પડે છે; તે ભેદ જૈનધર્મની ઉન્નતિમાં પડી શકતા નથી. તેથી પ્રથમ જૈનધર્મઆની ઉન્નતિના પ્રવક્તા પ્રકારનું યથામતિ પૃથકકરણ કરીએ.
આધુનિક સમયમાં આપણી ઉન્નતિ કેમ થાય ? તેનો વિચાર વૃદ્ધ છે તો પા કરતા હોય તેનું દષ્ટિએ પડતું નથી, તેઓ છે જે થાય તે
યા કરવાનું જ માની બેઠેલા જણાય છે. તે સિવાયને યુવા વર્ગ આપણી ઉન્નતિ કેમ થાય ? તેને વિચાર કરે છે અને પ્રયત્ન પણ કરે છે; પરંતુ
નશાસ્માનુસાર વાસ્તવિક ઉન્નતિને ઓળખવાનો પ્રયત્ન કરવામાં આવતો હોય તેમ જણાતું નથી. તેથી તેમાં બટાળો ભાગ ને કહેવા પ્રકારોમાં થી અનેક પ્રકારોને ઉન્નતિના રાધન તરિકે માની તેને માટે બનતા પ્રયાસ કરે છે.
આ સંબંધમાં પ્રથમ તો આપણે કોની ઉન્નતિ કરવા છે તેને વિ. સાર કરવાની જરૂર છે અને તેમાં એટલું તો ચોકસ યાદ રાખવાનું છે કે નિધની ઉન્નતિ વડે જનધની ઉન્નતિ થાય, પણું જૈનધર્મની અવનતિના કારણવડે તો કૈનધર્મ ઓની ઉન્નતિ જ થાય.
જ્યારે આ વિચારણા કરીએ છીએ ત્યારે પ્રથમ જૈનધર્મના સ્વરૂપને ઓળખવાની જરૂર પડે છે. જયાં સુધી તેનું સ્વરૂપજ ઓળખવામાં ન આવે ત્યાં સુધી તેની ઉન્નતિ કેમ થાય ? એ કયાંથી ઓળખી શકાય ? અને તેવી સ્થિતિમાં રહીને કે પન કરવામાં આવે તે પ્રયત્નથી ઉન્નતિ કરતાં અને વનતિ થવાનેજ વધારે સંભવ રા.
જૈનધર્મનું સ્વરૂપ ઘણું બારક છે અને હાલના યુવાને બહાને ભાગે તેના સ્વરૂપથી અજ્ઞાત હાથ તેમ દરિએ પડે છે, તેથી મધ્યસ્થ દરિએ જેનાં માત્ર આર્થિક થી સાંસારિક ઉન્નતિનેજ ધાર્મિક ઉન્નતિ તરીકે લેખવવામાં આવે છે અને તેને માટે તોગ્ય અનેક પ્રકારના પ્રયાસ કરવામાં આવે છે તેમજ વિચાર બતાવવામાં આવે છે.

Page #7

જેની ઉન્નતિ સંબંધી વિચારણા હe જનમતનું મુખ્ય સામ્ આત્મિક ઉન્નતિ કરવાનું, આત્માને કર્મમળ રહિન કરવાનું, આત્માને સ્વગુણની પ્રાપ્તિ કરાવવાનું અને આત્માને કર્મ વિ. મુક્ત કરી મોક્ષ પ્રાપ્ત કરવાનું છે. તેથી તેના અનુયાયીઓની ઉન્નતિ માટે જે પ્રયત્ન કરવામાં આવે તે મુખ્ય સાધ્ય તરફ દૃષ્ટિ રાખી તેને હાની ન પહેચેલાભ ઓછો થાય કે વધતો થાય તેની અડચણ નહીં, પણ નુકશાની તે નજ થાય તેવા પ્રકારને કરવો જોઇએ. આ હકીકત “ જૈનધર્મ” એ શબ્દની સાથેના જોડાણને અંગે લક્ષપર લાવવાની જરૂર છે. બાકી તે શખડનું તેડાણ જે કરવામાં ન આવે તો પછી ભલે ગમે તે પ્રકારનો પ્રયત્ન કરવામાં આવે તેને માટે કોઇ આક્ષેપ કરવાની કે લખવાની અન જરૂર નથી.
આટલા ટુંકા વિચાર ઉપરથી પણ એમ તો સુd વાંચકોના લક્ષમાં આવ્યું હશે કે જે પ્રયવરે આત્મા કર્મથી ભારે થાય, દુર્ગતિગમતના સાધનમાં વધારો થાય અને વિશ્રેણી વિસ્તૃત થાય તેવું કોઈપણ સાધન જૈનધર્મ કે જૈનધર્મીઓની ઉન્નતિનું ન ગણાય પણ અવનતિનું ગણાય. અત્ર એટલી. વિચારણા કરવાની જરૂર છે કે સંસારમાં રહેલા જીવો સાંસારિક કાર્યોમાં પવર્તવાથી કર્મવારે ભારે તો થયા જ કરે છે ત્યારે પછી જૈનધર્મની ઉન્નતિ કરવામાં તો સાંસારિક કાર્ય માન છેડી દેવાં પડે, તે તો બને જ કેમ, ત્યારે શું કરવું? આનો ઉત્તર એ છે કે દરેક બાબતમાં લાભ-તોટાની ગણત્રી કરવાની છે; વ્યાપારીઓ લાપ ને હજારો રૂપીઆ ખર્ચ તે કરતાં વધારે આવકના કારણસર કરે છે, તેથી સૂમ બુદ્ધિવડે સાંસારિક દરેક કાર્યમાં લાભ તોટાની વિચાર કરવાની જરૂર છે, એવી વિચારણા કરનાર આત્મા પ્રાવે કર્મથી ભારે થતા નથી, પણ અહાર્નશ પરસ્પર બાધા પમાડ્યા સિવાય ધર્મ, અર્થ ને કામ-એ ત્રણે વર્ગ સાધ્યા કરે છે. માર્ગાનુસારીની સ્થિતિમાં જ આ ગુણ અને તે સાથે થતો ગય એટલે આવકના પ્રમાણમાં ખર્ચ રાખવા ૨૫ બીજે ગુણ કહેલો છે. જેમાં દ્રવ્ય સંબંધી આવકના પ્રમાણમાં ખર્ચ કરવાના વિચારની સાથે કર્મના સંબંધમાં પણ આય નો વિચાર કરવાની જરૂર છે. જે એ વિચાર કરવામાં આવે અને તેને અનુસરીને સાંસારિક કેઈપણ પ્રકારનું વર્તન રાખવામાં આવે તો પછી પૂર્વે કરેલી શંકાનું સ્વત: સમાધાન થઈ શકે છે, જેથી શંકા ઉડાવવાનું કારણ રહેતું નથી.
હવે પ્રથમ કહેલી સૈનધર્મીઓની જુદા જુદા પ્રકારની ઉન્નતિ સંબંધી

Page #8

શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ,
19.
વિચાર કરીએ. જૈનધર્મીઓની સાંસારિક ઉન્નતિ થવા માટે બાળલગ્ન અંત થવાની જરૂર છે, વૃવિવાહ અટકાવવાની આવશ્યક્તા છે, સ્ત્રી કેળવણીમાં વૃદ્ધિ કરવાની જરૂર છે, ખાવા પીવાના સંબંધમાં આચારની વિશુદ્ધિ વધારવા યોગ્ય છે, મૃત્યુ પાછળની જમણવારા અટકાવવા યોગ્ય છે, અને બાળકોને કેળવણીના સંબંધમાં જેમ બને તેમ આગળ વધારવાની આવસ્યક્તા છે, આ અને બુદ્ધિમાન મગજમાંથી નીકળતા ન શુભ વિચારો અમલમાં મૂકવાથી આપણી સાંસારિક ઉન્નતિ થવાની પરિપૂર્ણ ખાત્રી છે.
વ્યવહારિક ઉન્નતિને બડ઼ાળા સબંધ સાંસારિક ઉન્નતિ સાથે છે, તેથી ઉપર લખેલી બાબતાના સંબંધમાં પ્રયત્ન કરવો તે વ્યવહારિક ઉન્નતિનુ એક અંગ છે. તે સાથે પ્રમાણિકપણાથી, સત્યતા નળવીને અત્યંત તૃષ્ણાને તથ અંતે, લેભવૃત્તિને હદમાં રાખીને શ્રાવકવર્ગને યેગ કહેવાતા વ્યાપારા કરવા અથવા ખાસ પાપ વ્યાપારવાળા શિવાય અને વ્યાપારીઓની નોકરી કરવી તેમજ પોલીસ, જેલર તેમજ લશ્કરી ખાતા વિગેરેની નેકરી સછ દઈને તે શિવાયની બીજી સરકારી મા. દરબારી ોકરી કરવી વિગેરે અનેક ખાતે વડે વ્યવહારિક ઉન્નતિ થઇ શકે તેમ છે. આ ઉન્નતિની અંદર ઉગા પ્રકાર{{ ડીગ્રીઓ મેળવીને કાષ્ઠ દેશી રાજ્યમાં સારા હોદ્દેદાર થવુ અથવા સરકારી નોકરીમાં ઉંચા હોદ્દા મેળવવા, તેના પણ સમાવેશ સમજવો.
આર્થિક ઉન્નતિ એટલે જૈનવર્ગ વધારે દ્રવ્યાન થાય અને તમામ જૈનબંધુ સુખે સુખે આલિકા સપાદન કરે તે. આ ઉન્નતનો ઉપરની ઉન્નતિ સાથે ખાસ સંબંધ છે. દ્રવ્ય સબંધી સ્થિતિમાં જૈનવર્ગને ઉંચે લાવવા માટે જૈનવર્ગમાં વ્યાપાર વૃદ્ધિ થવાની, કેળવણીમાં આગળ વધી રહેલીસીટર, બારીસ્ટર, ડાક્ટર, સીવીલીયન વિગેરેની સંખ્યામાં વધારો થવાની, ગા હેદારો ધ અનેક રેનબધુ તર્ક શીટ ષ્ટિ કરવાની કે વ્યાપા નાં મોટાં દ્વાર ખોલવાની આધશ્યક્તા છે; પરંતુ તે બધી યાયનમાં બહુ પાપનાં કારણેાને રાકવાની, શ્રદ્વાર થતા બચવાની, આચાર વિચારથી ભ્રષ્ટ ન થવાની, અદ્દલ ભાથી પાછા એસરવાની, ન્યાયોપાર્જિત દ્રવ્ય મેળવવા તરફ્ ખાસ ધ્યાન રાખવાની અને મહા આરંભવાળા કમાદાને ના વ્યાપારા તજી દેવાની ખાસ જરૂર છે; કોઇપણ પ્રકારના અન્યાયયર્ડ કે મો પાપનાં કારણેવડે ગમે તેટલી લક્ષ્મી મેળવાય તાપણું તેથી જૈનધમાં એની આ

Page #9

Acha
જનોની ઉન્નતિ સંબંધી વિચારણા ૭૯ કિ ઉન્નતિ ગણી શકાય તેમ નથી. કારણ કે જૈન શાસ્ત્રાધારે અન્યાપાચિન ની તે ભાનુસારીની સ્થિતિજ ત્યાજ્યના દષ્ટિગત થાય છે તેમજ મહા આરંજન કમીઠાનજન્ય વ્યાપારો વડે કદી લાખો ગમે દ્રવ્ય મેળવી શકાતું હા તે કરતાં શ્રાવકને કરવા ગ્ય વ્યાપારવડે સુખે સુખે આજીવિકા ચલાઉપર જેટલું મળે તો પણ તે એક છે, એમ સ્પષ્ટ નીકળી શકે છે. દ્રવ્યવાન વધવાથી એટલે કે ગમે તે પ્રકારે દ્રવ્ય મેળવીને લક્ષાધિપતિ કે કોઠાધિપતિની સંખ્યા વધવાથી જે ધર્મ કે જૈનધર્મ ઉંચી સ્થિતિએ આવ્યાનું સમજાતું દે તે તે સમજવામાં ભૂલ થાય છે, કારણ કે જેનશાસ્ત્ર અર્થનો અનર્થ મનક કહે છે એટલું જ નહીં પણ તેને જડતા સંપાદક માને છે, છતાં જેઓ વાથી દ્રવ્ય ઉપાર્જન કરે છે અને તેની સમજ પૂર્વક સન્માર્ગ વ્યય કરે છે તેને માટે અર્થ તેવા પ્રકારની હાનીકારક થતું નથી. વળી જૈન શાસ્ત્રકારે જ્ઞાવેલી રેલીમાં એક એવી ગૂઢ બાબત પણ સમાયેલી છે કે ન્યાયુક્ત વ્યાપાર કરનારનું લાભાંતરાયકર્મ તુટે છે અને તેથી સંતોષત્તિ છતાં પણ
૫ પ્રયાસે પુષ્કળ દ્રવ્યની પ્રાપ્તિ થાય છે અને પ્રાયે રાન્માર્ગે વ્યય પણ
ગોપાત દ્રવ્યનેજ થઈ શકે છે. અન્યાયે મેળવેલ દ્રવ્ય તો પ્રાયે અયોગ્ય કામાંજ વપરાય છે અને કદી દેખાતા સન્માર્ગમાં વપરાય છે તે તેમાં
બિમાન દશાનીજ મુખ્યતા હોય છે. તેથી જૈનબંધુઓની આર્થિક ઉન્નતિ પા માટે ઉપર જણાવેલા વિચારો કરવાની અને તેને અમલમાં મૂકવાની માવસ્યા છે.
ધાર્મિક ઉન્નતિના સાધનામાં મુખ્યપણે તે જે જે પ્રકારે વિજય કવાયની મંદતા થાય તેવા કારણે જે દવાની જરૂર છે, અને ગણપણે ઉપર બતાવેલી
પ્રકારની ઉન્નતિના સાધને રોવવા ચોગ્ય છે. ધાર્મિક ઉન્નતિના છેકે ધ સંબધી કાનને બાધક ન આવે તેવી રીતે પિતે વર્તવું જોઈએ અને તો તે પ્રમાણે વિવાં માટે બને છે પ્રયત્ન કરી જોઈએ. પરંતુ આ પ્રમાણે ઉન્નતિ કે કાઈપ બાબત એવી ગ્રહણ કરવી ન જોઈએ કે જે બાબતથી સર્વ ભાયિત કાનનોને બાધક આવે. અર્થાત જે જે કર્થમાં વિષય કપાસની વૃદ્ધિ થાય એટલે કે આમાં પાંચ ઈદ્રિયોના વિષયમાં વિશે લબ્ધ થાય એવા કારણે પોતાને માટે કે પરને માટે ને દવા -મેળવવા ન જોઈએ, તેમજ કોધ, માન, માયા કે લોભની વૃદ્ધિ થાય તેને વિશેષ

Page #10

૮૦
શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ ખોરાક મળે, તેઓ પ્રદિપ્ત થાય એવા કારણો પણ જોવા-મેળવવા ન જે હક ઇએ. આખા દિવસમાં જે જે કાર્ય પ્રસંગે પ્રાપ્ત થાય અથવા પ્રાપ્ત થવાની છે આગાહી મળે તે દરેક પ્રસંગમાં ધાર્મિક ઉન્નતિના કે બારીક દવા (તત્વષ્ટિ) વડે તે તે કાર્યમાં વિષય અને કપાયની વૃદ્ધિ થાય તેમ છે કે દાન થાય તેમ છે તેનો વિચાર કરવો અને જે વૃદ્ધિ થવાને કિંચિત્ પણ સંબ જણાય તો તેમાં પ્રવૃત્તિ ન કરવી અને હાનીને સંભવ જણાય તો પ્રવૃત્તિ કરવી. તેવી રીતે પ્રવૃત્તિ કરતાં કરતાં પણ જે મધ્યમાં પાછી વિષય કક્ષાની વૃદ્ધિ થતી માલમ પડે તો તે કાર્યને ત્યજી દેવું. આ સ્થિતિ બહુ ઉંચા પ્રકારની છે. તેવી દૃષ્ટિ, તેવી વિચારણું ને તેવી પ્રવૃત્તિ અતિ મુશ્કેલ છે. પરંતુ ધાર્મિક ઉન્નતિન ઇચછકનું સાધ્ય તો એજ હોવું જોઈએ. આ બા બત બહુ પ્રકારે વિચારણીય છે.
ઉપર જણાવેલ વિચારણા ઉપરથી બુદ્ધિમાન જન સહજે સમજી શકશે કે આપણું ઉન્નતિ કરવાનું કહેવું સહેલું છે, પણ કરવું–થવું બહુ જ મુશ્કેલ છે. તે સાથે એમ પણ લક્ષગત થશે કે કેટલીક વખત ઉન્નતિના વાસ્તવિક સ્વરૂપને નહીં સમજવાથી આપણે પણ જેમાં આપણી વાસ્તવિક ઉન્નતિ ન હોય તેવા કારણોને ઉન્નતિકારક સમજી તેમાં પ્રવૃત્તિ કરીએ છીએ અને કરાવીએ છીએ.
આ વિષય બહુ ગંભીર છે. વળી આ વિષયમાં પાડેલા ભેદથી જુ પ્રકારના ભેદ પણ પડી શકે તેમ છે અને ઉપર દરેક પ્રકારની ઉન્નતિના સાધનો જે બતાવ્યા છે તેને જુદા જુદા પ્રકારમાં બુદ્ધિ અનુસાર સમાવેશ થઈ શકે તેમ છે, પરંતુ એવો કોઈ પણ પ્રકાર લભ્ય થઈ શકે તેમ નથી કે જે અહીં ઉન્નતિકારક બતાવ્યો હોય છતાં અવનતિકારક હોય અને તેનાથી વિપરીત પ્રકાર ઉન્નતિકારક હોય.
- આ પ્રમાણે આ લેખના લેખકનું માનવું છે છતાં તેમાં અવાંતર યા મુખ્ય કાંઈ પણ ભૂલ થતી હોય તો સુન જૈનબંધુઓ સારા આધાર સાથે તે લખી મોકલાવશે તો પિતાના વિચાર ફેરવવામાં આ લેખકને કિંચિત પણ આગ્રહ નથી. માત્ર આપણી ઉન્નતિના ખરા સ્વરૂપની આ લેખધારી તેમજ તે ઉપર વિવેચન થઈને જે નિર્ણય થાય તે તારા રાવે જૈનબંધુઓના

Page #11

દેવદ્રવ્ય શાનદ્રવ્ય અને સાધારણ દ્રવ્ય વિચાર, '૮૧ હદયમાં રાત્યપણે પ્રતિભાસ કરવાનેજ હેતુ છે. આશા છે કે વિદ્વાન જેમ લેખકોની કરાયેલી કલમ આ સંબંધમાં ગતિ કરશે અને તેથી આ લેખકની ધારખ્યા કળિભૂત થશે.
તથાસ્તુ.
देवद्रव्य, ज्ञानद्रव्य अने साधारण
द्रव्य विचार.
દે, નાક અને ગીત સેવિત જગતપૂજ્ય શ્રી જિનેશ્વરદેવેની ભક્તિ પ્રભાવના અર્થ નિણ કરેલું કે નિર્માણ થયેલું દ્રવ્ય દેવદ્રવ્ય કહેવાય છે. ઉક્ત દેવદવ્ય જ્ઞાન દર્શનાદિક ગુણોની પ્રભાવના કરનાર મહિમા વધારનાર દેવાથી સર્વથી મુખ્ય ગણાય છે. તેમજ તેનું ન્યાયથી રક્ષણ કે વૃદ્ધિ કરનારને ઘણું જ ફળ બતાવ્યું છે. અર્થાત્ શાસ્ત્રીતિ સમજી વિવેકથી જ્યાં વાપરવાની જરૂર દેખાય ત્યાં ઉદાર દીવાથી ખોટા મમત્વ નહિં રાખી વાવરવાનાં ઉપગ પૂર્વક રાણ કરનાર તેમજ શાસ્ત્રનીતિને અનુસરીને જ ન્યાયથી અને વિવેકથી તેની વૃદ્ધિ કરનાર ઘણું જ ફળ–ચાવત તીર્થંકરપણું પણ ઉપાર્જ છે. પરંતું ઉલટી રીતે એટલે શાસ્ત્રનીતિ વિરૂદ્ધ વર્તી અર્થત અન્યાય અને અવિવેકથી એટલે દેવદ્રવ્યપર ઓટો મમત્વ ધારી તેને ઉચિત સ્થાને પણ નહિં વાપરૌં અથવા નહિં વાપરવા આપતો તેને કૃપણની પેરે ભૂમિ આદિકમાં સંગ્રહી રાખતે, તેમજ વાપરવા યોગ્ય સ્થળે પણ કુપણુ દોષથી જોઈએ તેમ તેટલું પણ વિવેકથી નહિ વાપરો અથવાતો બેદરકારીથી તેને ગેરઉપયોગ કરતો અથવા કરવા દેતા અર્થત ઉડાવતો તે દેવદ્રવ્યને સાચવતો હતો કે શાસ્ત્ર વિરૂદ્ધ નીતિથી (જેમ મહા આરંભાદિકની વૃદ્ધિ થાય અથવા તે દ્રવ્યનો વિનાશ થાય તેમ તેવાને વ્યાજે કે અગઉધાર ધારી) ઉક્ત દેવદ્રવ્યની વૃદ્ધિ કરનાર ઉલટો સંસાર ભ્રમણુજ કરે. તાત્પર્ય કે દેવદ્રવ્યનું રક્ષણ કરનાર કે તેની વૃદ્ધિ કરનાર શાસ્ત્ર ન્યાયનીતિમાં નિપુણ અને પ્રમાદ રહિત તે પ્રમાણે જ વર્તવાવાળો જોઈએ. તેવા ચોર પુરૂષથી તે દેવદ્રવ્યની ધારેલી નેમ-જ્ઞાન દર્શનાદિ ગુણેનો મહિમા વધારવારૂપ- પાર પડી શકે છે પણ બીજથી પડતી નથી. માટે બનતા સુધી

Page #12

શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
૮૨
તેવા પુરૂષત્વને શેોધી કાઢી તેવાનેજ તેવા અધિકાર સોંપવા નેઇએ. તે પુરૂષ ન મળે તે જે સામાન્ય રીતે પણ વ્યાવહાર કુશળ, નીતિપ્રિય, લેાકપ્રિ સાર્યે શ્રદ્ધા વિવેકથી શાળા હોય તેમન્ત અત્યંત ભયભી ડાય તેવા ઉક્ત દ્રવ્યની વ્યવસ્થા કરવા ભલામણ કરવી. સહુ માસે પણ રેગ બ તેમ શીઘ્ર તે દેવદ્રવ્યાદિક સંબંધી શાસ્ત્રનીતિ નવા જ્ઞાની પુરૂષોના આશ્ર લઇ ખપ કરવા જેથી પેાતાને અને સંબધીઓને બાધ આવે નહિ. અન સુધી તેવા કામમાં સહું માણુસની સહાયમાં એક કરતાં વધારે માસે ઉ રહેવું. તેમજ સહું માણસે પણ સહાય આપનારની સંમતિ મેળવીને કા કરવુ. નહિ તો ચિત્ સ્ખલના થવાથી મેટા દુ:ખનું કારણ થાય. નિઃશુ પરિણામી શ્રદ્ધા અને વિવેકહીન ન્યાયનીતિ કે લોક વિરૂદ્ધ વર્તનારા કોઇપ ઉદંડને ઉક્ત અધિકાર આપવા નહિ. તેવા અધિકારીને સાંપવાથી તેને અ સોંપનાર સર્વેને ભારે નુકશાન થાય છે અને ઉત્તમ દેવદ્રવ્યના ગેર ઉપયોગ વિનાશ થાય છે. સદહું દેવદ્રવ્યને વિનાશ કે ઉપેક્ષા કરનારને, ભક્ષણ કરનાર તેમજ તેમાં દાક્ષિણ્યતાથી પણ સામેલ રહેનારને અનત સંસાર રઝળવા પ છે. જેમ બને તેમ તેને લેપ-ડાઘ-દોષ ન લાગે તેમ ભળભીરૂ વિવેકી કાળજીથી વર્તવાની જરૂર છે. થાડા પણ દેવદ્રવ્યને વિનાશ ભારે નુકશા કરે છે તેા સર્વથા વિનાશ કરવાથી કે ઉપેક્ષામુદ્ધિ ધારવાથી કેટલું ખ અહિત થાય તે વિવેક આણી વિચાર કરવો. વિવેક રહિત સહસા કામ ક નારને પાછળથી હુજ પસ્તાવું પડે છે, માટે ગમેતેવી આપત્તિ વખતે પ ઘાનત પાક રાખી રહેવાથી અંતે શ્રેય થાય છે. અને એવા વિવેકી રાજ્ સગૃહસ્થજ આવા અધિકારને લાયક છે. પણ્ સ્વાર્થ સાધવાજ तत વિકવિકલ લાયક નથી.
પવિત્ર જ્ઞાન દર્શનાદિકના મહિમાને વધારનાર દેવદ્રવ્યનુ બક્ષ, વિના કે ઉપેક્ષા કરવાથી, પહેલાં તે ગમેતેવી સારી સ્થિતિ ભાગવતા હાય, ગ તેવા ડાહ્વા ગણાતાં હાય, ગમે તેવે સુખી હાય પણ તે થોડાજ વખત પાયમાલ થઇ નય છે. ઇજત આબરૂ ગુમાવી બેસે છે. પૈસા ટકાથી ધાર નય છે અર્થાત્ નિર્ધન બની જાય છે. તેમજ તેની બુદ્ધિ પણ મુંડી થ જાય છે અને મતિ મુંઝાઇ જાય છે તેથી મારૂં ભવિષ્ય કેવુ થશે તેનું તે કંઇ ભાન રહેતું નથી. અનુક્રમે વધારે વધારે દોષ સેવનથી નિઃશુક પરિણામ થઇ ધર્મ-આચારથી ભ્રષ્ટ થઇ જાય છે. તેથી શાહુકારના મુખમાં પણ
'

Page #13

દેવદ્રવ્ય, જ્ઞાનદ્રવ્યુ અને સાધારણૢ દ્રવ્ય વિચાર.
૮૩,
* ; --
રાજે તેવું દીવાળી જેવું બકે છે. યાવત્ આબરૂના કાંકરાકરે છે. જેમ પોતાની કૃતિને પ્રતિકૂલ વિરૂદ્ધ નિષિદ્ધમાંસાદિ અભક્ષ્ય ભક્ષણુ કરનારની પાયમાલી ઊષ છે તેમ . પણું સમજવું. પ્રથમ નગેમેટી શિલા, (પથ્થર). પેટપડી ડુય, તેમ પેટ સજ્જડ થઇ જઇ અગ્નિને મંદ પાડી અને દય દા થવાથી અનેક વ્યાધિને પેદા થવાનું બને છે, તેમ તે કરતાં પશુ સનત ગણું નુકશાન કરનાર આ અત્યંત આગ્રહ પૂર્વક વર્જવા યોગ્ય બ તાવેલ શ્રી દેવદ્રવ્યનું ભક્ષણ, વિનાશ કે ઉપેક્ષાતુ કરવુ છે. માટે જેમ બને તેમ ઘાનત પાક રાખી ઉક્ત દ્રવ્યની વિવેકથી. રક્ષા કે વૃદ્ધિ કરવી જેથી એકાંતિક મને આત્યંતિક એવા તાત્વિક મેાક્ષરૂપ લાભ થાય,
જેમ દેવદ્રવ્ય તેમજ જ્ઞાનદ્રવ્ય આથી પણ સમજવું, કેમકે તે દ્રવ્યો જ્ઞાનના અભ્યુદય થઇ શકે છે અને તે સમ્યગ્ જ્ઞાનના પ્રભાવથી વસ્તુતત્વ વથા નણી-સમજી શકાય છે, જેથી બહુધા દાવના દાવથી છૂટી આત્માને બચાવ કરી શકાય છે. અન્યથા અનેક દેશોના સંકટોમાં વારંવાર ઝ ંપલાવાનું અની આવે છે. માટે ઉક્ત દ્રવ્યના સદુપયોગ પૂર્વક તેની. રક્ષા કે વૃદ્ધિ પણ દેવ ડ્રવ્યની પેરે વિવેક અને કાળજી રાખીનેજ કરવી જેથી પવિત્ર શાસનની દિન પ્રતિદિન ઉન્નતિ થયા કરે.
ઉકત અને પ્રકારના દ્રવ્યથી સાધારણ દ્રવ્ય તરફ આખું ધ્યાન ખેચવા ચેમ્પ નથી. કેમકે તે તેને પથ્યાહારની પેડે પુષ્ટિ આપનાર સાધારણુદ્રવ્ય છે. ખરી રીતે તે ઉજાયને પુટિજનક હોવાથીજ સાધારણ કહેવાય છે. માટે સાધારણ દ્રવ્યની પુષ્ટિ કરનારને પૂર્વ ઉભયની પુષ્ટિનું ફળ મળી શકે છે તેમજ સાધારણ દ્રવ્યના લોપ કરનારને પૂર્વીત ઉભયની હાનિનુ ળ મળે છે
પ્રસગે કહેવા યોગ્ય છે કે આજકાલ સાધારણું ખાતુ ધણુંજ ડુખતુ રાવાથી ખીન ખાતાંઓને બહુધા ધક્કા લાગે છે માટે ખીજા ખાતાં કરતાં સાધારણુ ખાતા તરફ ભવ્ય પ્રાણીઓએ ખાસ વધારે લક્ષ દેવાની જરૂર છે. કૈલાક અજ્ઞાની છવો તા પેતાના સબંધીઓની પછાડી અમુક,રમ મેગમ અથવા અમુક ધર્માદા કહ્યા છતાં આપ આપણી મેાજ મુજબ તે દ્રવ્યને ઉપયોગ કરી પોતાને નિર્દેષ માળે છે તે ન્યાયયુક્ત નથી. દૃષ્ટાંત તરીકે અમુક શાહુકારના અમુક દિવસથી ખાકી કાઢી આપ્યાબાદ જેમ તેને વ્યાજ સહિત અંતે

Page #14

શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ. ભરપાય કરી આપવા પડે છે તેમ યા તેથી અધિક આ ધર્મમહારાજ દેણું સમજવાનું છે, છતાં જે ઠગબાજી કરી વ્યાજ પોતે ખાઈ મૂળગી મા પણ ટુંકી મુદતમાં પતાવી આપતા નથી તેને અવશ્ય બહુ સંસાર ભજન કરવું પડે છે. શ્રી ધનેશ્વરસૂરી મહારાજ શ્રી શત્રુંજય મહામ્સમાં કહે છે
EF . પ
- धर्मेणाधिगतैश्वर्यो, धर्मेमेव निहतियः ।
कथं शुभायतिर्भावी, स स्वामिद्रोहपातकी॥
અધત ધર્મના પ્રભાવથી પ્રાપ્ત થઈ છે લક્ષ્મી–સંપદા જેને એ જે પ્રાણી ધર્મને જ હણે છે-લોપે છે તેવા સ્વામી દ્રોહ કરનાર પાપી પ્રાણી નું ભલું શી રીતે થશે? અર્થાત તેવા બદધાનતવાળા પાપી પ્રાણનું ભર્યું કઈ રીતે થવાનો સંભવ નથી. માટે બેસું તેવું પાળવું એજ રસજજનતા લક્ષણ છે. ખરી રીતે પહેલાં બોલ બેલવા–પ્રતિજ્ઞા કરવી–તે પૂરતી રી પોતાની શક્તિ વિચારીને કરવી કે જેથી પાછા તેથી ફગી જવા-પ્રતિ ભ્રષ્ટ થવા વખત ન આવે. આજકાલ આમ પણ વિચાર કર્યા વિના કેશ ગાડરીયા પ્રવાહે પ્રતિજ્ઞા કરી ભ્રષ્ટ થતા અને થયેલા અને તેમ કરી અને મહા દુઃખી સ્થિતિ સાક્ષાત્ અનુભવતા ઘણા પ્રાણી દેખાય છે.
- જ્યારે જ્ઞાની પુરૂષો લમી સંપાદન કરવાનું મુખ્ય સાધન ન્યાય પ્રમાણીકતાજ બતાવે છે ત્યારે આજકાળ ઘણા જડભરતો અન્યાયને જ મારી
ખ્ય પદ આપી સંતોષ ધારે છે, જેને પરિણામે આજકાળ પ્રતીત થતી એ ધમ સ્થિતિને જ ભોગ પડવાનો વખત બહુધા આવ્યા વિના રહેતો નથી અથવા જાણી જોઈને પ તજી કુપચ્ચે ભજનારને હિત-સુખ શી રીતે થાય પએ સમાન તો ન્યાય માર્ગ છે અને કુપચ્ય સમાન અન્યાય માર્ગ છે તે હે ભવ્ય પ્રાણુઓ ! જે તમે આ લેકમાં પ્રત્યક્ષ સુખ પામવાને ઇચ્છતા હોય તેમજ પરલોકમાં પણ વિશેષે સુખી થવા ચાહતા હો તે અન્યાય રૂપ કુમારે મૂકીને તરત ન્યાયને સિદ્ધ રસ્તો કાલે–પકડે. સ્વછંદ મતિ તાર છે શાએ મતિ ધારો. અવિવેક મૂકી પિક આદર. કુમતિનો સંગ પરીદી સુમતિનો સંગ ભજે. આજસુધી અજ્ઞાન દશાએ ભૂલા ભમ્યા તેને પશ્ચાતા કરી ફરી ભૂલ ન કરવા દઢ સંકલ્પ કરો અને બીજા પણ તમારા મિને

Page #15

દેવદ્રવ્ય, રાનય અને સાધારણ દ્રવ્ય વિચાર, ૫ ૮૫ બિપી માં સારી આચરણાથી ખલે બેસાડો, તેઓને સારી હિત નામનું આપો જેથી તેઓ પણું સારે રસ્તેજ ચાલે.
.
હઠ કદાચ દૂર કરી જેમ આપણું સુધરે, શ્રેય થાય તેમ વર્તવું. એટલું જ નહિ પણ આપણું સુધરતું કે સુધરેલું દેખી બીજા પણ આપણે lહરણ કરેલા ઉત્તમ માર્ગે ચાલે તેમ વર્તવું. આપણે વિચારીએ જે આપણે આપણે સુધારે આગળ પર કરી લેશું પણ તે કેવળ મહ“મજ માને,
કે પ્રત્યારે આપણે થતો બગાડ ઉવેખીને ભાવી કાળપર સુધરવાની આશા મા બાને રાખવી? માટે તેની ઉપેક્ષા બુદ્ધિ નહિ ધારતા જેમ વહેલાં વહેલાં પોતાની ભૂલ સુધારી લઈ પિતાનું શ્રેયઃ સધાય તેમ વર્તવું એજ ઉત્તમતાનું Reaખ છે. સમજણ પણ તેનીજ ખરી. સુધરવાની ખાલી (બેટી) આશા - વતાં ઓચીંતા કાળે પિતાની રાક્ષરી દાઢ નીચે દાબી નાંખ્યા તો પછી ને પૂછવા જવું? માટે “પાણી પહેલાં પાળ” ની જેમ આગમજથી જ નાના શ્રેય માંટે ઉપાય યોજવા.
આ પ્રમાણે આત્મ સુધારા માટે સચિંત અને કાળજીવાળા ભવ્યું છે ને ખરેખર પોતાનું હિત સાધી શકે છે. તાત્પર્ય એ છે કે દેવદ્રવ્ય, ના
બ, સાધારનું દ્રવ્ય કે ગમે તેવા ધર્માદાને દેણથી પિતે મુક્ત થઈ બીજા ના ડબા એવા પોતાના મિત્રો કે સંબંધી જનો હેય તે તેને પણ મુક્ત કરવા ખાસ ઉઠા રાખવી. તેમજ એકઠા થયેલા દેવ-જ્ઞાન-સાધારણ કે ધ
on દિવ્યની ગેમ વવવસ્થા કરવા એક સારી વ્યવસ્થાપક કમીટી સ્થાપવી જે કમીટીના પ્રમુખ યા સેક્રેટરીઓએ તે તે દ્રવ્યની યોગ્ય વ્યવસ્થા કરવા નાની બુદ્ધિ શાસ્ત્ર પરતંત્ર રાખી વિચાર કરી જ્યાં જ્યાં ખાસ જરૂર હોય હું ત્યાં તેને ઉપયોગ કરી જેમ જ્ઞાન દર્શનાદિક ઉત્તમ ગુણની પ્રભાવને હોય તેમ કરવા ચૂકવું નહિ. થતી આશાતનાઓ દૂર કરવા પ્રથમ જ વિચાર તા. ઉપરાંત તે તે દ્રવ્યની રક્ષા તેમજ વૃદ્ધિ પણ પવિત્ર શાસ્ત્ર આમ્નાય જ તેને અનુસારે જ કરવા અમલ કરે, તેમજ તેવી રીતે અમલ કરવા અને સલાહ આપવી. ટુંકાણમાં શ્રી વીતરાગ વચન અનુસારે જેમ પાનું શ્રેય થાય, પવિત્ર જિનશાસનની ઉન્નતિ થાય તેમ કહ્યું, ક્ષેત્ર, કાળ અને મને લયમાં રાખી નું

Page #16

- શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ. આ વિષય ઘણો ભંબર અને ઉપયોગી હોવાથી વિશેષ રૂચિ ભવ્ય સરએ તેતે વિષય સંબંધી ગ્રંથો ખાસ અવલોકી તરહ ખેંચી જેમ સ્વપરનું શ્રેય થાય તેમ સરપણે વર્તવા યત્ન કરો ધર્મરહસ્ય જાણી તે મુજબ સરલતાથી વર્તવું એજ સાર છે. જે જાયું પણ તેનું જ લેખે છે, નહિં તો કેવળ બારભૂતજ સમજવું. ખરી રીતે ન્યાયને ય થાર્થ સમજનાર અને ભવભીરૂ હોઈ તે જ પ્રમાણે ન્યાયથી ચાલનાર જગતને આશીર્વાદ રૂપ થાય છે અને તેથી વિરૂદ્ધ વર્તનારો શ્રાપ રૂપજ નીવડે છે. પ્રમાણિક રીતે ચાલનાર માણસ સરલ હોઈ શકે છે, પણ અપ્રમાણિક-અન્યાયી તો સર્ષની પેરે વક્રતાજ ધારણ કરે છે. તે મિથ્યા વિધથી ભરેલો હોવાથી ભવભીરૂ સજજને તેને સંગ કે વિશ્વાસ કરતા નથી. તેનાથી દૂર રહે છે યા તેનેજ દૂર કરે છે. ન્યાયના અર્થો ને સમજવા એક દાખલો દેખા ડીએ-શ્રીમંત પિતાદિકની લમીનો વારસો મેળવવા જેટલે દરજે તેને પુ. ત્રાદિક હકદાર છે તેટલેજ દરજજે તેજ પિતાદિકનું દેવ, જ્ઞાન, સાધારણ યા ગમે તે ધર્માદા દ્રવ્ય પિતાની થઈ આવેલી હીણપતને લઈને કે કેવળ પ્રમા દથી જ દેવું રહી ગયેલું હોય તે તે દ્રવ્ય દેવાને તેના પુત્રાદિકનો ઓછો હક, નથી. જ્યારે મરી ગયેલાં કે બેભાન થઈ ગયેલાં માબાપ આદિકના લેખ્યાં નાણાં તેને પુત્રાદિક વસૂલ કરી શકે છે તેમજ દેગાં નાણાં પણ તેઓએ ચુકવવા જોઈએ છીએ ત્યારે જે કેવળ અર્થ અંધ થઈ લેણું લઈ દેવું દેવા ઇછે નહિ તેઓ તો ન્યાય માર્ગથી આઘા (દર) ચાલનારા છે એમ સમજવું. તેવા અન્યાયાચરણથી અને તેઓને ભારે ખુવારી થાય છે. આ હાર તે ઉગાર” તે ન્યાયે બુદ્ધિ મલીન થવાથી તેઓ થોડાજ વખતમાં ધર્મ અને લક્ષ્મી ઉભયથી ભ્રષ્ટ થઈ જાય છે. અથવા તે જારથી અન્યાય મતિ ધારી અન્યાય આદર્યા ત્યારથી ધર્મ ભ્રષ્ટ તો થયાજ અને જે ન્યાય લક્ષ્મીનું વશીકરણ છે તે ન્યાયને ખીતીપર (દૂર) મૂકવાથી યાવત લોપ થી અને અન્યાય સેવવાથી તરતજ યા થોડા વખતમાં યશ લક્ષ્મી આદિકથી પણ ભ્રષ્ટ થાય છે અને કેવળ દુ:ખ અને અપયશને ભાગી થઈ ભવાંતર માં મહા દુઃખ દાવાનળમાં પચાય છે. નરક નિગોદાદિકમાં ઘણું ભા ભમે છે. યારત દુલભબોધિ થઈ અનંત દુ:ખ પામે છે. આમ હવાથી સુની મિત્રો અને બંધુઓ ! જાગો અને સાથે પ્રમાદ પરિહરી આવા અનર્થથી મુ ન થાઓ અને બીજાને મુકત થવા ઉપદિશો (ઉપદેશ આપે છે. ઈયલમ,
મુન કપુરવિજયજી.

Page #17

કોન્ફરન્સ સંબંધી અગત્યની સુચના कोन्फरन्स संबंधे अगत्यनी स
વીર પરમાત્માને વિર બાળકે આજકાલ પિતાની ધાર્મિક-વ્યવહારિકસાંસારિક અને નૈતિક ઉન્નતિ કરવાને મચી રહ્યા છે. જ્યાં ત્યાં કોન્ફરન્સની વાત ચાલી રહી છે. તેની નાની મોટી સભાઓ દરેક નાના મોટા ગામમાં ભરાય છે. દરેક વર્તમાન પત્ર યા માસિક તેના વિશે સંબંધે.ચર્ચા ચલાવી રહ્યાં છે. ઉન્નતિ એ જૈન ઉદાર ગૃહસ્થો બડાળે હાથે પૈસા વાપરી રહ્યા છે. તે ખાતે મોટા ખર્ચ થાય છે. જ્યાં ત્યાં કોન્ફરન્સ તરફથી ઉપદેશ અર્થે છટાદાર ભાષણ કરી શકે તેવા માણસે મેકલવામાં આવે છે. દરેક જન ગૃહસ્થ આ કામમાં તન-મન-ધનથી બનતે ભાગ લે છે. મુંબઈ ખાતે ગઈ સાલ ભરાયેલી બીજી જૈન કોન્ફરન્સ વખતે થયેલું કામ તેમજ આવતી સાલ વડોદરા ખાતે થનારી ત્રીજી કોન્ફરન્સ માટે ફંડકમીટી આદિ બાબતોથી
સ્વર થતી તૈયારી જૈનોના ભાવ-ઉમંગ ને ખંતનો પુરાવો છે. આ બાબત ખરેખર સ્તુતિપાત્ર છે.
ખરેખરી ઉન્નતિ કરવી હોય તો આટલેથી બસ થશે નહિ; જ્યાં લગી શ્રાવક, શ્રાવિકા, સાધુ અને સાધ્વીઓ સર્વે એકત્ર થઇ આ કામ માથે નહિ ઉપડે ત્યાં લગી ધારેલી મુરાદ બર આવે એ તદન અસંભવિત છે. તેને માટે શ્રાવકે ગમે તેટલી મહેનત કરશે, પણ જ્યાં સુધી સાધુએ તે બાબત ધ્યાનમાં નહિ લે ત્યાં સુધી સર્વ ફોકટ છે; શ્રાવક-શ્રાવિકા કોન્ફરન્સના હેતુ, કાયદા અને જરૂરીયાત સમજે તેથી શું બસ થયું ! નહિ જ સાધુએ પણ તે સર્વ જાણવું જ જોઈએ. કેટલાએકને માન્યામાં નહિ આવતું હૈય, પણ હું ખરેખરું કહું છું કે હાલ કેટલાક એવા પણ મુનિ મહારાજે છે કે જેઓને આ કોન્ફરન્સનાં સર્વ પગલાં બિલકુલ સ્તુતિપાત્ર લાગતાં નથી; અને જેઓ આથી કરીને ઉન્નતિને બદલે આપણી અવનતિ થશે એમ માને છે, તેની અસર કેટલાએક શ્રાવકોને પણ થયા વિના રહેશે નહિ,
આણ રાધુઓ હંમેશાં વિચરતા હોય છે, તેઓ અમુક સ્થાને સ્થાયી હોતા નથી. માટે તેઓ જે આપણી આ કોન્ફરન્સના ફાયદા, હતુ અને જરૂરીઆન બરોબર ૧૮વામાં આવે તે દરેક નાના મોટા ગામના શ્રાવ

Page #18

૮૮.
શ્રી જૈનધામ પ્રકાશ કોને તે વધારે સારી રીતે સમજાવી શકશે. અને પછી આપણને દરેક ગામમાં તેમજ પ્રાંતમાં ઉપદેશ અર્થ માણસો મોકલવાની પંચાત દૂર થશે. આથી તે માણસના પગારના બજારમાંથી પણ વિમુકત થઇશું. હું મારા પિતાના અનુભવથી ખાત્રી પૂર્વક કહું છું કે કોન્ફરન્સ તરફથી કલાયેલ વકતાઓનાં અમૂલ્ય બોધકારક છટાદાર ભાષણ અસર કરશે તેને કરતાં સાધુઓ પોતાના ઉપદેશથી જનસમૂહમાં વધારે અસર કરી શકશે, આથી વળી બીજો મોટા લાભ થવા સંભવ છે.
માં લાગી આપણા પ્રાચીન ભભ માં રમાયેલાં - - હારિક-ધાર્મિક સિદ્ધાંતો બહાર આવવા પામ્યાં નથી, ત્યાં લગી તે અંધાના ભંડારોના બાર વાચકો માટે ઉધાડાં મૂકાયાં નથી, જ્યાં લગી દિક-ગ ણિત-તિ ખગોળ ભૂત્ર આદિ વિવાઓ અને શાઓ ઉપર લખાયેલા
પર્વ ાં જનપ્રિય થઈ પડયા નથી, તેનાં લગી મહાન ગ્રંથોમાં રમાયેલું રહસ્ય આપણને સમજાયું નથી, જ્યાં લગી શ્રાવકો તેમજ મુનિઓમાં એ વિચાર પ્રચલિત છે કે આપણું પુસ્તકો બહાર પાડવાથી તેમનું માહા” ઘટશે, જ્યાં લગી તેવાં પુસ્તકો ઉપર અન્ય ધર્મ ટીકા કરશે એવા ભયથી તે છપાવાશે નહિ, જ્યાં લગી તેવા લોકોપયોગી ગ્રંથી બહાર આવવાને બદલે જીર્ણ થતા જશે ત્યાં લગી ખરી ઉન્નતિ આપણાથી બહુજ દર રહેશે તેમાં કાંઈ જ શંકા નથી. જો તે ઉત્તમ ગ્રંથો પ્રકાશમાં આવતો અવણનીયા ખ્યાતિ અને ઉન્નતિ થયા વિના રહેશે જ નહિ.
આ પુસ્તકને બહાર આણવાનું કામ શ્રાવક-શ્રાવિકા તેમજ સાધુ - સાધ્વીઓ સર્વનું છે. મારા માનવા પ્રમાણે તો આ કામ શ્રાવકોનું છે તે કરતાં સાધુઓનું વિશેષે કરીને છે. કેટલાક કારણોને લઈને આ કામ શ્રાવકે કરે તેના કરતાં સાધુઓ વધારે સારી રીતે કરી શકશે. સાધુઓ સંસારજાળથી મુદત હોઈ તે કામમાં શ્રાવક કરતાં તેઓ વિશે વખતનો ભોગ આપી શકે તેમ છે. વળી તેઓએ માગધી તેમજ સંસ્કૃતિને સારો અભ્યાસ કરેલ હોય છે. પણ અફસોસ ! તે બધા ઉપર ધળ મળી જાય છે. હાલની સ્થિતિ ખેદજનક તથા શરમાવનારી છે. મુનિઓ સંસારથી વિરકત છતાં રારાગી દેખ છે. તદન વીતરાગી હાલ વિરલાજ માલમ પડે છે. પિતાના ગુરૂના પુરતકના અમૂલ્ય ભંડારના ભાગ પાડી વહેંચી લેવામાં શિય મુનિએ પાઈ

Page #19

કેન્ફરન્સ સંબંધે અગત્યના વિચાર. ૮૯ રહે છે. વળી વખતપર તે પુસ્તકો માટે પોતાના ગુરૂભાઇઓ સાથે કથાકુસંપ કરવા ચુકતા નથી. સાધુ-સાધ્વીઓ પણ કુસંપ તવા અસમર્થ હોય તે પછી શ્રાવક-શ્રાવિકાઓની દોર કયાં ગણ ? કુસંપ હોય ત્યાં ઉન્નતિનાં સ્વનો પણ કેવાં ? સુવર્ણમય હિંદ આ અધમતાએ પહોંચ્યા છતાં પણ હજી હિંદવાસીઓ કુસંપથી થતા ગેરલાભ સમજી શક્યા નહિ? આથી વધારે હૈયાલ કોણ હોઈ શકે? એટલા રાગ દ્વેષથી સંતોષીનહિ થતાં કેટ. લાક મુનિમહારાજે તો શિષ્ય વધારવાની ચિંતામાં પડી ગયા છે. શિવે ન હોય તે મુનિઓની ચાકરી કોણ કરે ? મુનિઓને શિષ્ય વિને કેમ ચાલે ? કા: શિન કરવાની પણ કાંઈ એકી નથી; અને તે માટે સારી મુનિવર્યની સ્થિતિમાં દાખલ કરવા તેને હલાચાલી થાય છે તે કેટલેક દરજરે છેડા સુધારા વધારાવાહિતો માન આપણી લાયક છે. તે હિલચાલનું સવિસ્તર ખ્યાન ધોડા દિન અગાઉ “ ” પરામાં અપાયેલા છે. સ્વભાષા જેને લખતાં વાંચતાં નથી આવડતી, તને હજુ દીક્ષા ? આત્માનું કલ્યાણ શું? અને તે કેમ થાય ? રાશિ આચાર શું? રાધમ શું? એ પણ ભાન નથી તેને રાત્વર, ઈચ્છા હોય કિંવા ન હોય તે પણ સમજાવી દીક્ષા આપી સાધુની સંખ્યા વધાર્યાથી શું ધર્મની ઉન્નતિ થશે ? તેવા મુનિ મહારાજે કયારે પિતાને આચાર વિચાર જાણે, કયારે સ્વભાવ પરિપૂર્ણ જાણે, કયારે તે સંસ્કૃતને માગધીનું સારું જ્ઞાન મેળવે અને કયારે તે લોકોને ઉપદેશ આપવા લાયક થાય તેને તો જરા ખ્યાલ આણો. આવી રીતે મુનિઓ પિતાનું કર્તવ્ય આચાર વિચાર-ભૂલી જઈ સરોગી બને છે તેમને તેમ નહિ થવા દેતાં ખરી ઉન્નતિકારક કોન્ફરન્સની બાબતો રામજાવવામાં આવે તો કોન્ફરન્સ હેતુ પાર પાડવામાં તેઓ રાહાયભૂત થયા વિના રહેશે નહિ.
હાલ ઘણાજ છે. તેનો આપણે અમૂલ્ય ગ્રંથો વાંચવા સમર્થ હશે. સંસ્કૃત અને ભાગધી ભાષાનું અજ્ઞાનપણું અને ગુજરાતી ભાષા યા હિદી
પ.માં તેઓને ભાષાંતરની ખોટ એજ તેનું મુખ્ય કારણ છે. પણ હાલ ધોડા સમયથી હનું કારણ મળી આવે છે કે કેટલાએક ગ્રંથોના ભાષાંતર થતાં જાય છે. થયેલાં ભાષાંતર હજુ થવાં જોઈએ તેના પ્રમાણમાં ઘણાં જ ઓછાં છે. તેમજ હાલ થતાં ભાષાંતરો ઘણાં જ થોડાં હોઈ તેમની કિંમત વિશેષ રખાય છે; પણ આમ થવું જોઈએ. દરેક હિતૈષી ગ્રંથકાર તેમજ

Page #20

શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ ભાષાંતર કર્તાએ સારી પેઠે જાણવું જોઈએ કે થોડી કિંમત રાખવાથી મોટે લાભ થાય છે. જુઓ કે ક્રિશ્ચીયનોનું ધર્મપુસ્તક બાઈબલ ઘણી વેડી કિમતે અને વખતે મફત પણ મળી શકે છે. સ્વધર્મ તેમજ અન્ય , ધર્મમાં તેનું વિશેષ વંચાવાનું કારણ પણ તેજ છે. છેડી કિંમતવાળાં પુસ્તકોને લાભ ઘણા ભાગ લઈ શકે છે, પણ આપણામાં તો તેણં ઉ. લટું જ છે. હું ધારું છું કે જે કોન્ફરન્સ તેિજ આ કામ હાથ હશે અને રારા વિધાન માણસ પાસે ભાષાંતર કરાવી પાડી કિંમતે ધમંપુરતો બહાર પાશે તો લાભ થયા વિના રહેશે નહિ.
મારી નવીન બીન અનુભવી કલમને મહા વિદ્વાન અને વિચારવંત હિતવી પુરૂને સુચના કરવાને સારા અને અવિનય માટે દરેક સૂન થામ કરશે.
જન વિધાર્થ. હીરાચંદ ગુમાનજી બેગ, વાવ-મુંબઇ
वर्तमान समाचार.
બનારસ પાઠશાળાની વિદ્યાર્થીઓની વાર્ષિક પરીક્ષા.
બનારસ ખાતે પાઠશાળાની શરૂઆત થયા લગભગ એક વર્ષ થવા આવ્યાથી તા. ૧ લી મેથી તા. ૩જી મે સુધી ગવર્નમેન્ટ કોલેજના પ્રોફેસર રેયાકરણ શાસ્ત્રી તાત્યા ઉ રામકૃષ્ણ તથા નિયાયિક શાસ્ત્રી સીતારામજીએ પરીક્ષા લીધી છે. તેમાં ૨૦ ગૃહસ્થ વિધાર્થીઓએ વ્યાકરણની પરીક્ષા આપી છે અને ૭ મુનિરાજ પૈકી ૫ મુનિરાજે ન્યાય સંબંધી પરીક્ષા આપી છે જે કે અભ્યાસત સતે મુનિરાજ કરે છે. પરીક્ષાનું પરિણામ ઘણું શું તોષકારક આવ્યું છે. પરીક્ષાપત્રકને તે સંબંધી સવિસ્તર હેવાલ શ્રાવક વલલાજી હીરજી કે જે કલકત્તાથી ખાસ બનાસ આવેલા તેમના તરફથી
ખા' આવેલા છે, પરંતુ તે પ્રમાણે લાલ બી ન્યુરોમાં ગટ થયેલ

Page #21

વર્તમાન સમાચાર, હેવાથી અહીં તમામ હેવાલ પ્રગટ ન કરતાં માત્ર તેને સારજ આપ્યો છે. પક્ષાનું પરિણામ સંતોષકારક આવવાથી પરીક્ષા આપનાર છોકરાઓને રોકડ રકમનું રૂ. ૧૫૦ ) ઉપરાંતનું ઇનામ આપવામાં આવ્યું છે. ઇનામ આપવાના મેળાવડા વખતે બીજા ગ્રહોને પણ લાવ્યા હતા. તેમની સમક્ષ મુનિરાજ શ્રીધર્મવિજયીએ બહુ સારું વ્યાખ્યાન આપ્યું હતું જેથી સર્વે પ્રસન્ન થયા હતા.
આ પાઠશાળાની સ્થાપનાના ખબર મળવા ઉપરથી જર્મન પ્રોફેસર હર્મન જેકોબી મુનિરાજ શ્રીધર્મવિજ્યજી ઉપર લખે છે કે-“ તમે આ પાઠશાળા એવી ગુઢ મતલબથી બેલી જગુય છે કે જેને વિદ્વાન થાય અને જે ને ફેલાવો થાય; આપના આવા અભિપ્રાયને વધાવી લઈને હું ધન્યવાદ આપું છું અને કહું છું કે તમામ જેનીએ એક મત થઈ નાણાં એકઠાં કરી નાસાના બનાવેલા વ્યાકરણ, કાવ્ય, કેલ, અલંકાર અને ન્યાય વિગેરેના ગ્રંથો શોધી કાઢી છપાવી બહાર પાડી તેને પ્રચાર કરશે ત્યારે જ ખરેખરી. જનધની જાહોજલાલી પ્રગટ થશે. તે સાથે જનની માતૃભાષા માગધી કે જે હાલ લુપ્તપ્રાય થઈ ગઈ છે તેને પુનર્જન્મ કરાવવાની પણ ખાસ આવશ્યકતા છે. ” આ લેખ ઉપરથી આપણા જૈનબંધુઓએ વિચાર કરવાની જરૂર છે કે આપણે જ્યારે આપણું ઉન્નતિમાં બેદરકાર છીએ ત્યારે અન્ય વિદ્વાનો આપણને આપણી ઉન્નતિનો માર્ગ બતાવે છે અને જેની મદદ આપવાને પણ તત્પર છે તો પછી આપણે કાંઈ વીર્ય ફેરવવાની આવશ્યક્તા છે કે નથી ?
આ પાઠશાળાને જે શ્રીમંત વર્ગ તરફથી યોગ્ય મદદ કરવામાં આવશે તો 'જર તેને શ્રેષ્ઠ ફળ ચાખવાને આપણે ભાગ્યશાળી થઈશું એ નિઃસંદેહ વાત છે.

Page #22

ર
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ,
બનારસ પાડશાળાનું મુંબઇમાં થયેલ ફંડ.
બા
બનારસ પાઠશાળાની એક વર્ષની કારકિદીથી જૈન વર્ગના ભાગ પ્રસન્ન થવાથી તેને વધારે દૃઢ પાયાવાળી અનાવવા માટે સાં શાળાને સેવ્ય એક મકાન લેવાને વિચાર ચાલતાં શ્રી મુંબઇ નિવાસી શેઠ. વીરચંદભાઇ દ્વીચક્ર સી. આઇ. ઇ. તથા રોડ, ગાકળભાઇ મુળચંદે તે હકીકત ધ્યાન પર લીધી અને પોતાની તરફથી શ્રી અનારસ ખાસ મામા શાકને ભારણ હું પોશાળા માટે મકાન લેવાની તજવીજ કરી, મેળે પરિણામે ત્યાં એક વિશાળ મકાન ખરી સાથે સુર કરવામાં આ
વ્યુ છે, તેની કિંમતના સુમારે રૂ ૨૫૦૦૦) સદરહુ મે ગૃહસ્થી તરથી, સરખે ભાગે ઉદાર ચિત્ત આપવાનું નહેર કરવામાં આવ્યુ છે. આ બાબત મુકરર કરવા માટે શ્રી મનારસ તરફ ગયેલા શ્રાવક વેણી ઢ સુરચંદનું મુંબઇ આવવું થયું અને જ્યારે મકાનનું ચાકરા થયું ત્યારે હવે સદરહુ પાઠશાળાને ખર્ચ એક સારી કડ કરી તેના વ્યાજમાં અને વાર્ષીક તેમજ માસીક આવકમાંથી ચાલે તેમ કરવાના વિચાર તેમને થયા. તેટલા ઉપરથી સદરહુ પાહેશાળાની વ્યવસ્થાપક કમીટીમાંના અમુક અમુક મેમ્બરને મુંબઇ તેડાવી પાઠશાળા માટે કડ કરવાની શરૂઆત કરવામાં આવી.
સદરહુ કડને માટે વેણીચદ્રભાઇ ઉપરાંત શા. હુકમચંદ્ર નથુ. ભાઇ અને પી. ઘેટાલાલ ત્રીકમદ્રાસ વીરમગામવાળા, શા. કુંવo આણંદજી અને વકીલ મુળચંદ્ર નથુભાઇ ભાવનગરવાળા, શા, ભગુન ભાઇ ફતેચંદ જૈનપત્રના અધિપતિ અને શા. નગીનભાઇ મધુભાઇ સુરતવાળા વિગેરેએ મળીને પ્રયાસ શરૂ કર્યો. જે પ્રયાસના ક્ળ તરીકે દ્વિતીય જ્યેષ્ટ વિદે પ સુધીમાં ઉપર જણાવેલા મકાન સંબંધી રૂ ૨૫૦૦૦ ) ઉપરાંત બીજા રૂ ૨૧૦૦૦) લગભગ ભરાયા છે. તેની વિગત નીચે પ્રમાણે

Page #23

વર્તમાન સમાચાર, ૧૫૨૦) શેઠ ગોકળભાઈ મુળચંદ મારફત.
૭૫૦૦) શા. રવચંદ અમુલખના ત્રસ્ટમાંથી,
૫૦૦૦) શા. વીરચંદ કરમચંદના ત્રસ્ટમાંથી, ૨પ૦૧) શા. રતનજી જીવણદાસની કંપની. ૧૦૦૦) શેઠ અમરચંદ તલકચંદ માંગળવાળા, પ૦૦) શેઠ દેવકરણ મુળજી ૫૦૧) શા. છગનલાલ વહાલચંદ ૨) શા. લલુભાઈ નથુભાઇ, ર૧) શામિચંદ ભીમજી. રપ૦) શેઠ જેઠાભાઈ દામજી. ૧૫૩૦) શેઠ ગોકળભાઈ દોલતરામ તરફથી વર્ષ રા સુધી દર .
માસે રૂ. ) આપવાનું કબૂલ કર્યું છે. ૧૦૦૦) શેઠ ઝવેરચંદ ગુમાનચંદ તરફથી ૫ વર્ષ સુધી દરવર્ષ
રૂ. ૨૦૦) આપવાનું કબૂલ કર્યું છે. ૬૨૦) શા. ભીખાચંદ વસ્તાચંદ પાટણવાળા તરફથી પાંચ
વર્ષ સુધી દરમાસે રૂ. ૧૦) પ્રમાણે આપવા કબુલ કર્યું છે. આ સિવાય બીજી પણ બે ચાર રકમો પરચુરણ માસીક, એક સાથે, તેમજ સ્કોલરશીપ માટે આપવામાં આવી છે તે એકંદર તે ખાતાના હીશાબમાં પ્રગટ થશે.
હજુ ફંડ ભરાવું શરૂ છે. પરંતુ ઝવેરી મંડળ તરફથી કેટલાક કારણને લઈને આગળ ઉપર ભરવાનું ઠરવાથી હાલમાં વધારે રકમ ભરાવા સંભવ નથી. પરંતુ હવે સદરહુ પાઠશાળાને પાયા મજબુત થયા છે. તેથી

Page #24

૪
શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ. ર ન બંધુઓએ આ પાઠશાળા તરફ પિતાની દૃષ્ટિ લંબાવી યોગ્ય રકમ કલવા સ્વતઃ ઉત્સાહ ધારણ કરવા ગમે છે.
હાલમાં ત્યાં ૭ મુનિરાજ ને ૨૭ વિદ્યાર્થીઓ અભ્યાસ કરે છે. આ ગળ ઉપર બંને પ્રકારની સંખ્યા વધવા સંભવ છે. હાલમાં સુમારે રૂ૫૦૦) લગભગ બારીક ખર્ચ છે. આગળ ઉપર તે પણ વધવાને કારણે છે.
દરદેશ જઈને અભ્યાસ કરવા માટે ઉકા ધરાવનાર મુનિરાજ પ્રત્યે તેમજ બાળપિવાથી પ ા ાથી અભ્યાસ કરી રાહે ફળ દેખાડી આપી જનાવર્ગના દિલને પ્રસન્ન કરવાની અમારી પ્રાર્થના છે.
જનમત સમીક્ષા સંબંધી દીલ્હીમાં ચાલતો કેસ.
જૈનમતરામીક્ષા નામની અત્યંત સિંઘ બુકના બનાવનાર લાલા જમનાદાસ ગુપ્ત, પ્રસિદ્ધ ક આર્ય સમાજના ઉપદેશક શંભુદત્ત શર્મા અને છાપનાર લાહોરના એક પ્રેસના મેનેજર ઉપર આપણા જનવર્ગ તરફથી પંજાબ ગવર્નમેન્ટે આપેલી પરવાનગી અનુસાર શ્રી દીલ્હી નિવાસી બાબુ પ્યારેલાલ વકીલ તથા લાલા ઇરારીદાસ તરફથી ત્યાંના માજીહ્મટની કોર્ટમાં કેસ દાખલ કરવામાં આવ્યો છે અને તે બાબતના વાર નીકળી ઉપર જણાવેલા ત્રણે જણના જામીન લેવામાં આવ્યા છે.
કેસની શરૂઆત થતાં ત્રણે મતદારોએ પિનાનો કેસ લહેરની કોર્ટમાં ચલાવવા અરજી કરી હતી. પરંતુ તે માઇક્સટે કબુલ ન રાખવાથી તેમણે મુદત માગી હતી, તે પણ ન આપવાથી કેસ ચલાવવામાં આવ્યો છે અને આપણી તરફના સાક્ષીઓ લેવામાં આવ્યા છે. તે સાક્ષીઓને સામા પક્ષ તરફથી સવાલો પૂછવાનું મુલતવી રાખવામાં આવ્યું છે. તેઓએ દી

Page #25

જૈનમત સમીક્ષા સંબધી દીલ્હીમાં ચાલતા કેસ,
પ
હીથી કેસ ટ્રાન્સફર કરવા માટે લાફેારની કોર્ટમાં અરજ કરી છે, તેની મુદત તા. ૯ મી જુલાઇની છે, તે દિવસે સ કયાં ચલાવવા તેના નિર્ણય થશે.
આ કેસ આખા નવર્ગ તરફથી ચલાવવામાં આવે છે તેમાં શ્વેતાંખરી, દગંબરી કે હુંદીઆ વિગેરે નાના જુદે વિભાગ પાડવામાં આવેલા નદી, કારણકે સદરહુ છુકના લેખકે પણ સમુદાયે જૈનધર્મ ઉપરજ આક્ષેપ કરેલા છે. હાલમાં ચુખ્ય ભાગ આપણા દીગબર ભાઇ અનવે છે. પરંતુ આપણે શ્વેતાંબર ધારો પણ તેમાં તન મન ધનથી પ્રયાસ કરવાની જરૂર છે. રાારા હુશાર હકાલ ખારીસ્ટરો રોકી, જૈન ધર્મના વિદ્વાન મુનિરાજ, યતિએ કે શ્રાવકાને ત્યાં મેટલી, દ્રવ્ય સંબંધી પૂરતી મદદ આપવી ઘટે છે. આ કેસ કાંઇ સામાન્ય નથી, આવી કનિટ બુક જૈન ધર્મના સબંધમાં ન્ને કાઇ પણ લખાયેલ કે છપાયેલ હાય તે। આ પહેલીજ છે. આ બુકનુ કોઇ પણ પૃષ્ટ કે પારીગ્રાફ વાંચતા જૈન ધર્મ તરફ્ અંશે પણ લાગણી ધરાવનારના વાંટા ઉભા રઇ તેમાં લાઘુ લાગે તેમ છે. આ બુકના પ્રસિદ્ધ કત્તાને ચેપગ્ય શિક્ષાએ પહોંચાડવાની દરેક જૈનબંધુનો સ્વશકિત અનુસાર સરખી કરેજ છે, મુનિમહારાનએએ પણ આ બાબતમાં કિંચિત્ પણ ઉપેક્ષા ધરાવવા જેવું નથી, દ્રવ્યવાનેએ આ વખત કંજુસાઈ કરવા જેવું નથી અને વિદ્વાનોએ જરા પષ્ણુ પાછી પાની કરવા જેવુ નથી.
આ ભાતમાં જે જૈન બંધુએ તી શક્તિએ કાંપણુ પ્રમાદ. કરશે તો તે સ્પષ્ટપણે વીર્યાંતરાયનો બંધ કરશે એટલુંજ નહીં પણ પોતાના સતને બલીન કરશે એમ અમારૂ માનવુ છે. હાલ આ સંબંધમાં વિશેષ લખવાની જરૂર નથી.

Page #26

શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ. ત્રીજી જૈન કોન્ફરન્સની વડોદરા ખાતે
ચાલી રહેલી તૈયારી.
વડોદરા એક દેશી રાજ્ય છે અને ત્યાંના રાજા મહારાજ શયાજીરાવ ગાયકવાડ વિવાવિલારી હોઈ તે આવા મેળાવડાઓને અંતઃકરણથી ચહાનારા છે. વડોદરાની જન કોમ્યુનીટીના આગેવાન ઝવેરી ફતભાઈ અમચંદ તથા વૈદ હીરાભાઈ દલપતભાઇ વિગેરે એ તા. ર૮-પ૧૮૦ ના રોજ એક અરજી શ્રીમંત સરકારને કેન્સરના મેળાવડા સંબંધી અનેક પ્રકારના સાધને મળવા માટે અને કેટલીક અનુકુળતા કરી આપવા માટે આપેલી, તેને ઉત્તર શ્રીમંત સરકારની દીવાન ઓરીસ તરફથી તા. ૧૭-૬-૧૮૦૪ના રોજ ઘણો રોપકારક મળ્યો છે. આ અરજી અને જવાબ મુંબઈ સમાચાર વિગેરેમાં રવિરતર પ્રગટ થયેલા હોવાથી અમે અહીં આપેલા નથી.
ઉપરની હકીકત ઉપરથી વડોદરા ખાતે આપણી કોન્ફરન્સ મેળાવડા નો ઘણો સંતોષકારક થશે એની ખાત્રી થાય છે. હવે તે મેળાવડામાં કા 'ઉંચા પ્રકારના થાય અને તે અમલ બહુ સારી રીતે થાય જીજ્ઞાસા રહે છે. તે સાથે આપણા જનરલ સે કેટરી રાખો પોતાની રિકનો વાર્ષિક રીપોર્ટ પણ બહુ સંતોષકારક રજુ કરી શકે એમ થયેલું જોવા દાઝા રહ્યા કરે છે. હજુ આપણને મળવાને પાંચ છ માસને વિલંબ છે, તેટલા વખતમાં અંતઃકરણથી કર્તવ્યપણે ધારશે તે આપણા માનવતા જનરલ સેક્રેટરીઓ બહુ સારું ફળ બતાવી જૈન સમુદાયના ચિત્તને રાતો પમાડી શકશે એમ અમારું માનવું છે. આશા છે કે તેઓ આ બીના પિતાના બુલંદ લક્ષમાં લેશે અને પોતાની ફરજ બજાવવા તન મન ધનથી તાપ થશે.
cરતુ.

Page #27

घटाडेली किंमत.. નીચે જણાવેલી બુકોની કિંમત ઘટાડવામાં આવી છે ૧ મી ઉપરશ. પ્રાસાદ સ્તભ ૫ થી ૯ નું ભાષાંતર (ભાગર જો)
. ૩. ૨) ને રૂપી લો ૨ શ્રી ત્રિ િશલાકા પુરૂષ ચરિત્ર પર્વ ૧૦ માનું ભાષાંતર
વિભાગ ૭ મે, રૂ. ૧ ને રજા ૩ શ્રી પાંચ પ્રતિક્રમ” સુત્ર નવ સ્મરણાદિ મૂળ. હાલમાં અમારી તરફથી નાસી છપાવી પાકી બાંધવામાં આવી છે. પરચુરણ માહક માટે તેની કિંમત રૂ. ૦–૮–૦ હતા તેના ૩-૬-૨ જેનશાળામાં તથા ઈનામ માટે ૨૦-૬-૦ હતા તના રૂ ૫-
નવી બુકની જાહેર ખબર. અમારી તરફથી પ્રસિદ્ધ થયેલા વેચાણ બુકનોલી તથા તેના વધારા ઉપરાંત નીચેની બુકે પણ અમારી ઓફીસમાંથી મળશે ૧ શ્રી ચંદરાજાના રાસ અર્થ સહિત. ૨ શ્રી પ્રમાણનયતવા કાલકાર ગ્રંથ મૂળ શ્રી બનારસ જેને પાઠશાળા તરફથી હાલમાં છપાયેલ છે.
---૭ રુ શ્રી આત્મસિદ્ધિ શા (ા પાના) ૪ થી છે પ્રતિક્રમણ સત્ર ગુજરાતી શીલા છાપની મોટા અક્ષરે વળી અમારા તરફથી છપાવામાં આવી છે, પરચુરણ બહેકા માટે,
૯-૨૬ જેનશાળમાં તથા ઇનામ માટે
૦૦ - શ્રી રત્નપર રત્નાવતી કથા. (અમારી પ્રથમ છપાવેલી બુકેમાંથી થોડી થોડી બુકે નીચે
જણાવેલી જાતની આવી છે તે વેચવાની છે. શ્રી ઉપમિતિ ભવપ્રપંચ ભાષાંતર
- ૧ ૦ ૦ શ્રી ચંદ્રશેખરના રાસ, શ્રી કુંજક હિતશિક્ષા (ગપ્રદિપિકા સમીર ) c૮-૦ શ્રી શુદ્ધ સિદ્ધાત સમાચારી, શ્રી પર્વદેશ તીર્થ સ્તવનાવાળી ( પાકા પુઠાની) ૦–૧–૦ શ્રી સમકિત વિશે નિબંધ, (હિંદુસ્થાનીમાં) ૦-૬–૦ શ્રી ચરિતાવળી ભાગ ૧ લે.
0
0,
૦- ૮૦
0,

Page #28
મન ના 13 મુનિ વૃદ્ધિચંદ ચરિત્ર, 14 મો કેશાબાજી તીને વૃત્તાંત, 15 શ્રી પાર્શ્વનાથને વિવાહલો. સભાના નવ મેમ્બરે.' ( પ્રથમ થયા છતાં નામ બહાર પાડેલ નહી તે સુધાં ). લાઇફ મેમ્બર. જ અમરચંદ્ર ઘેલાભાઈ ભાવનગર A મોતીચંદ ઓધવજી પહેલા વર્ગના વાર્ષિક મેમ્બર, 3 શા, સાકેરચંદ માણેકચંદ ઘડીઆળી મુંબાઈ 4 શા, વાડીલાલ પુનમચંદ શ્રી રાંધણપુર હાલ મુંબઈ જૈનધર્મ પ્રકાશના કાયમી ગ્રાહક.. 1 સંધવી નેણશીભાઈ ફુલચંદ લખતર રૂર૦) આવ્યા છે, શ્રી પાલીતાણામાં ભાટ લોકેની જુલમ. : અશાડ સુદ 3 શુક્રવારની સાંજે શ્રી પાલીતાણા માંડે શ્રી આદીશ્વર ભગવાનના દેરાસરમાં થાળ મા મુકવાનું કહે તાં એકદમ ભાટ લેકેએ કારખાનાના નોકરેની ઉપર હમલે કરી પોતાના સાગ્રીત બીજા સંખ્યાબંધ ભાવ ( સ્ત્રી પુરૂ ને લાકડા સાથે લાવી તોફાન મચાવી મુકયું હતું. કાર ખાનાના કેટલાક નેકર શોપાઈ વિગેરેને પુષ્કળ વાગ્યું છે. આ માબત યાત્રાળુ વગે ખાસ ધ્યાન આપવાની આવશ્યકતા છે કારણકે ભાટલેકે દિન પરવિન વધારે અમીદ થતા જાય છે. કારખાનાનું બહુમાન બીલકુલ જાળવતા નથી, આશાતનાએ અનેક પ્રકારની નિશંક કર્યા જાય છે. આપણાથીજ પુથ થી તેને આપણી સામેજ ઉપગ કરે છે, આ બાબતમાં જ્યાં સુધી તેઓ પિતાની ચાલ પરે પરી સુધારે નહીં ત્યાંસુધીને માટે તેની બાબતમાં સખ્ત પગલા ભરવાની જરૂર છે. આવકના રસ્તાઓ બંધ થયા શિવાય તેઓની આંખ ઉઘડવાની નથી. આ બાબતે તના ખબર આવતા ભાવનગરના સંઘે એ બાબતમાં સ ઠરાવ કર્યો છે. બીજા શહેરના સંજોએ પણ એ બાબત ધ્યા પર લઈ તાત્કાલીક ઠરાવ કરવાની જરૂર છે. આ બાબત ખબર અમારી તરફ મોકલાવી છે તે અને પ્રગટ કરશે મન મ ક ક મ ; . . For Private And Personal Use Only