Jain Dharm Prakash 1903 Pustak 019 Ank 04

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/533220/1

Page #1

REGISTER B. NO. 156 ૭૭૭૭૪૭૭૭૭ ૭૭૭૭૭૪૭૭૭૭૭૭
પુ.૧૯ શું
છે
સ. ૧૯૫૯
આ જ થાનવમે પ્રકાશ મયાડ,
BRenensegnsener
2 હજુગાર धार्यः प्रबोधो हृदि पुण्यदानं, शीलं सदांगीकरणीयमेव । तप्यं तपो भावनयैव कार्या, जिनेंद्रपूजा गुरुभक्तिरुयमः ॥
sગર પો . श्री जैनधर्म प्रसारक सभा.
ભાવનગ૨ --
૦ 3૦-=
अनुक्रमणिका ૬ નિ:સાર આ સંસારમાં છે સારુ તે સમજી કરે, in જન કાનફરન્સ ૩ હાલમાં પ્રગટ થતા જૈન ગ્રંથા, ૪ જન ડીરેકટરીની જરૂર પ ધ્યાન વિષય ૬ જીર્ણ ગ્રંથોદ્ધાર હું વિરાગ્ય, ૯ વર્તમાન સમાચાર
SABSABANE
BRONENBACROPSMB AERO 9492SASABPSRSREBRERA EGNESES ANGRA DASAR
AEREAL ACABRER PAR SABABacntesa
અમદાવાદ, 6 એગ્લો વર્નાક્યુલર પ્રિન્ટીંગ પ્રેસમાં
નથુભાઈ રતનચદ મારફતીયાએ છાપ્યુ વીર સંવત ૨૪ર૮ શાકે ૧૮૨૫ સને ૧૯૦૩ વાર્ધિક મૂલ્ય રૂ૧) પાસ્ટેજ ચાર આના, 31
SERADOSERBREEABABAEnenepesca

Page #2

ચોપાનીયુ રખડતુ મુકીને આશાતના ક રવી નહી',
સાધુ સાવી પ્રત્યે ખાસ વિામિ. - અમારી ઓફીસ બળી જતાં તેની અંદર જે સાધુ મુનિરાજ કે સાધ્વીજીનું પુસ્તક લખેલું કે છા‘લુ’ બળી ગયું હોય તેમણે લખેલી પ્રતા લખાવીને તેનું લખામણ ખુશીથી અમારી પાસેથી મગાવી લેવું અથવા અમને લખાવી આપવા સચવવું અને છાપેલી બુકે અમારી પાસેથી ભંગાવી લેવી, એમાં કિંચિત પણ સ કેચ ધરાવવા નહીં.'
- અમરચંદ ઘેલાભાઈ મંત્રી,
વિશેષ સમાચાર. સભા તરફથી છપાયેલી બુકા ફરીને છપાવવાનું કામ શરૂ થઈ ચુક્યુ છે. હાલ સુમારે દેશા મુકે છપાય છે,
વેચવાની તમામ મુકી આવી ગઈ છે. જેમને ખપ હોય તેમણે અમારી પાસેથી મંગાવવી. જે રીતે લખશે તે રીતે મોકલશ'.
લાઇબ્રેરીમાં તમામ બુકાને ઘણે ભાગે સંગ્રહુ થઈ ચુકા છે, હજી વધારે શરૂ છે. થોડા વખતમાં પરિપૂર્ણ થઈ જશો. શા. ભીમશી ભાણેક તરફથી તેમજ ગુજરાત વર્નાકયુલર સોસાઇટી તફથી છપાયેલી તમામ બુકાની એકેક નકલ ભેટ તરીકે મળી. છે. નારાયણ હેમચ કે અરધી કિમતે તમામ બુકે આપી. છે. બીજી પણ કેટલાએક ગૃહસ્થા તરફથી ભેટ તરીકે બુકે આવી છે તેની જીદ્દી પહાચ આપવામાં આવશે. સભાસદોએ તૈમજ લાઇબ્રેરીના મેમ્બરેાએ તેનો લાભ લેવાનું શરૂ રાખવું
ચાપાનીયાના લવાજમ વિગેરેનું લેણુ સુજ્ઞ મનુષ્પાએ તો માલવા માંડયું છે. સર્વ સજજનને તે સંબંધી યાદ આપવામાં આવે છે.
a - 9% —
ભેટ સંબંધી સૂચના. ગયા વરસની ભેટ હવે પછી પાછલુ લવાજમ મોકલનારને માળી શાશે નહી પરંતુ ચાલતા વર્ષના લવાજમ સાથે મોકલશે તે હેજી પાછી ભેટ આપશુનવા વર્ષની ભેટના ઇચ્છકે પણ cરતમાં લવાજમ એકલવાનું લક્ષમાં લેવુ

Page #3

श्री जैनधर्म प्रकाश.
*
દાહરે
TheWWWXXX&ei5683eebeeeee જ મનુ જન્મ પામી કરી, કરવા જ્ઞાન વિકાશ; & છેનેહ યુક્ત ચિત કરી, વાંચો જન પ્રકાશ. શિક
પુસ્તક ૧૯ મુંશાકે ૧૮૨૫. સંવત ૧૯૫૯, અષાડ અંક ૪ થે.
ॐ अर्ह नमस्तच्चाय नमः स्याद्वादिने. निःसार आ संसारमा छे सार ते समजी करो.
હરિગીત છે ચપળ આયુ અલ્પ તેથી જૈન જ્ઞાન ભણી ગણી, વટ દ્રવ્ય સમજી તત્વ શકિત ફેરો આત્મા તણી; અકલેશકારી સ્વગુણ રન કમાઈને સ્થિર થઈ ઠરો, નિ:સાર આ સંસારમાં છે સાર તે સમજી કરે, ૧ પરણેલીથી સંપે સદા રહિ શ્રાદ્ધ ધર્મ સુ સાધવો, - જન્નતિ વૃદ્ધિ થવા શ્રી સંઘને આરાધવો; બહુ પાપ તાપ નિવારવા થઈ યોગ્ય સંધમ આદર, નિઃસાર આ સંસારમાં છે સાર તે સમજી કરે. વળી પુન્ય યોગ સુપુત્ર પુત્રિ સુધારી માર્ગ બતાવવો, નહિ ઈષ્ટ એવા યોગમાં સમભાવને બહુ ભાવ માનુસારી ધર્મ પાળી દુઃખને વેગે હો, નિઃસાર આ સંસારમાં છે સાર તે સમજી કરો. સાક્ષાત સ્વાર્થ સગાં થકી વૈરાગ્યની લહિ વાસના,

Page #4

૭૪
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકશ
જિનધર્મ ગુરૂ આરાધવા કરિ શુદ્ધ ભાવે ઉપાસના; પરમાર્થ સાધિ સવિકે શિઘ્ર ભવ ઉદધિ તરા, નિઃસાર આ સંસારમાં છે સાર તે સમજી કરે. સ્ત્રિ પુરૂષ સ્વાäિ પ્રેમને જો પૂર્ણ રીતે એળખે, તે પરમ અર્થ સ્વરૂપ સાચે સ્વાર્થ તેને પારખે; ઉલટ ધરી ઉધમ કરા પુરૂષાર્થને ન પરીહરા, નિ:સાર આ સૌંસારમાં છે સાર તે સમજી કરે. નિઃસાર છેડી સાર અમૃત તુલ્ય રત્નત્રયી તણા, છે ધર્મ શુદ્ધ તથા વળી કારણે ઉપકરણને; આદર કરી બહુ માન સત્વર કાર્ય સિદ્ધ સુખે કર, નિઃસાર આ સસ્પેંસારમાં છે સાર તે સમજી કરે. અહે। ધન્ય જેતે મુગતિને સંસાર સમભાવે રહે, ઉત્કૃષ્ટિ હદ છે એહની અતિ નિકટ વિ તે તા લહે; જગદીશ રૂપ થવા અભય દઇ સર્વને નિર્ભય કરો, નિઃસાર આ સંસારમાં છે સાર તે સમજી કરે. પરદ્રવ્ય આશા એજ મેટ્ઠ' દુ:ખ જાણી છેાડવી, નિરાશ ભાવે ધર્મમાં દૃઢ દિલે કાયા ડવી; નિ:કમ થાવા જૈન સેવક સારી વચન અનુસરે, નિઃસાર આ પુસારમાં છે સાર તે સમજી કરી.
૪
મ
७
મનહર છંદ.
સિદ્ધ વિના સર્વ વિષે ગુણદોષ ઉભય છે, માટે આ સંસારમાંહું સાર એ મનાય છે, કાંટાને જો કાઢવા તે કાંટાનેજ ખપ પડે, વિષનું ઔષધ વિષ શાસ્ત્રમાં કેવાય છે; તેમ અપ્રશસ્ત આ સંસારમાં પદાર્થકી, કર્ન લાગે તેને યોગ્ય પ્રશરત જો થાય છે, ઉકત ન્યાયે રાગદ્વેષ ટળે રાગદ્વેષથકી, છેવટે સમાધિવિષે લય થઇ જાય છે. ૧ ક્રોધપર ક્રોધ કરી, માન રાખી માન હા, માયા જીતવાને જ્ઞાન ધ્યાનની ગ્રંથી કરો, લાભ રાખી મોક્ષના ને લાભ એ સમુદ્ર તરા, દેવ ગુરૂ ધર્મપર રાગ તે અતિ ધરે; આર્ત્ત રૌદ્ર માઢું ધ્યાન તેનાપર દ્વેષ રાખી, મનમાં ન આવે કદી એવી ત્તિએ ઠરે, જુએ પછી સાર કેવા આ સંસારમાંથી મળે, સદ્ગુરૂની ાયથકી અમૃતપદ વા.ર
૧ અપ્રશસ્ત. ૨ મશસ્ત..

Page #5

જૈન કોન્ફરન્સ. ગીતિ.
શ્રી જિનશાસન દ્વારા, યાદ્વાદ સમજે ધન્ય તે પ્રાણી;
જૈન સેવક અતિ પુન્યે, જિન આજ્ઞા પાળી વરે સુખ ખાણી. ૧ જૈન સેવક ગિ॰ હૈ॰ માણસા, જૈનશાળા.
जैन कोनफरन्स.
( તે સંબંધી જાણવા લાયક સમાચાર ) પહેલી કાનફરન્સ ફળેાધીમાં ભરાયા બાદ તેની બીજી એક ક્યાં કરવી? તે બાબત ઘણા વખતથી ચચાતાં તેનું પરિણામ લાવવા સારૂ આગેવાન વર્ગ તા.૨૬ મી જુનના રાજ અમઢાવાદ મળવાના નિર્ણય કર્યો હતેા અને તે તારિખે આવવા માટે બહારગામ પણુ આમંત્રણ પત્રો લખ્યા હતા. તેમજ અમદાવાદના ગૃહસ્થાને વખતસર પધારવાના ખબર આપવા માટે સ રક્યુલર પણું બહાર પાડવામાં આવ્યા હતા. તેની નકલ~
ઉપ
“જૈન કાનક્ન્સની બીજી બેઠક કયા સ્થળે અને કયા વખતે ભરવી તે બાબતપર અત્રેના તથા બહારગામથી આવનાર સગૃહસ્થા સાથે વિચાર કરી અમુક સ્થળ અને દિવસે નકી કરવા જેપુરનિવાસી મી.ગુલાબચ ઢ ઢઢા. એમ. એ. શુક્રવાર તા. ૨૬મી જુન સને. ૧૯૦૩ ના દિવસે સવારના અગ્યાર વાગે અત્રે પધારી રૂપાસુરચંદ્રની પાળે શા,વીચ'દ દીપચ’દના મકાનમાં ઊતરવાના છે. તે સાહે ખતી ઇચ્છા અનુસાર બહારગામના પ્રતિષ્ટિત સગૃહસ્થેાત એ પ્રસંગ પર મજકુર દિવસે અત્રે પધારવા પત્રારા આમંત્રણ કર્યુંછે તે સાહેબ તથા અત્રે આવનારા સગૃહસ્થાની મુલાકાત લેવા તથા એ ખાબતપર એક ખીન્નને અભિપ્રાય જણાવી નિર્ણય કરી સ્થાન અને દિવસેા નકી કરવા સદરહુ દિવસે બપોરે ત્રણ વાગે સદરહુ મકાનમાં આપ અવશ્ય પધારવાની તસ્દી લેશે. લી. સેવકે
(સહી લાલભાઇ દલપતભાઇ વીરચંદ દ્વીપદ

Page #6

શ્રી જતધર્મ પ્રકાશ
ઉપર જણાવેલા કારણસર બહારગામના ગૃહસ્થે મુંબથી શેડ ફકીરચંદ પ્રેમચંદ, ઝવેરી માણેકલાલ ઘેલાભાઇ, ઝવેરી ગુલાબચંદ ધરમચંદ, અ વેરી, હીરાચંદ મેાતીચદ, શેઠ હેમચંદ્ર અમરચંદ તલકચંદ તથા મેહનલાલ પુજાભાઇ. ભરૂચથી શેઠ અનુપ મલુકચંદ, ભાવનગરથી ા. કુંવરજી આગુંદજી. જેપુરથી રા. ગુલાબચંદજી ઢઢા તથા મુંજાનમલજી અને અજમેરથી ધનરાજજી કાછીયા વિગેરે અમદાવાદ આવ્યા હતા. તા. ૨૬ મી ની અપેારે ત્રણ કલાકે શેઠ વીરચંદ દીપચંદના મકાનમાં મીટીંગ થઇ હતી. તેમાં અમદાવાદના તમામ આગેવાન ગૃસ્યો પધાર્યા હતા. ઉપર જણાવ્યા શિવાય બહાર ગામના બીજા પણ ઘણા ગૃહસ્થેા હતા. પ્રથમ મુખ્ય મુખ્ય ગૃહસ્થે એ એકાંતમાં એસી કેટલાક વિચાર ગાઠવ્યા બાદ રીતસર સભા ભરવામાં આવી હતી. પ્રમુખસ્થાન શેઠ, જેશગભાઇ હીરાધને આપવામાં આવ્યું હતું તે પ્રસંગે નીચે પ્રમાણે ઠાવા પસાર કરવામાં આવ્યા હતા. ૧ મીજી કાફેન્સની મીટીંગ મુંબઇમાં ભરવી.
૨ પ્રમુખ સ્થાન માજીસાહેબ અદ્રીદાસજીને આપવુ ૩ આસા માસના પ્રારંભમાં ભરવી.
૪ ડેલીગેટની ફી લેવી કે નહી' વિગેરે બાબતેના નિર્ણય મુમઇની રીસેપ્સન કમીટીએ કરવી,
ઉપર પ્રમાણેના ઠરાવા કર્યા બાદ પ્રમુખ સાહેબના, બહારગામથી આ વેલા ગૃહસ્થાને તથા શેઠે વીચંદ દીપચંદને અને છેવટે ગુલાબચંદજી ઢઢાને આભાર માની સભા અરખાસ્ત થઇ હતી અને ત્યારબદ બહાર ગામથી આવે લા ગૃહસ્થેા અનુકુળતા મુજબ રવને થયા હતા.
( સુબઇના સમાચાર )
મુંબઇથી પધારેલા ગૃહસ્થાએ મુંબઇ પાયા બાદ અશાડ સુદ ૮ મે સધ મેળવ્યા હતેા. અને તેમાં રીસેપ્સન કમીટી નીમવામાં આવી હતી. તેમાં સુમારે ૨૫૦ ગૃહસ્થા જુદા જુદા દેશાવરના પણ મુંબઇના રહેનારાઓને નીસવામાં આવ્યા છે.
અશાડ સુદ ૯ મે “ “ કોનફરન્સ મેળવવાના લાભ તથા તેમાં ચર્ચવા ચાગ્ય વિષયા ” સંબધી માંગાળ જૈન સભામાં શા કુંવ રજી અણદજીએ એક લંબાણુ ભાષણ આપ્યું હતું. જેની અસર શ્રે!તા એ ઉપર સારી થઈ હતી. ભાષણમાં મુખ્ય લાભ તરિકે- સંપની ૩દ્ધિ, વ્યાપ

Page #7

જેન કોનફરન્સ.
૭૭ રાદિકની વિશેષ સગવડ, તાદિકના સંરક્ષણના કાર્યમાં વધારે એકત્રતાથી સારા પ્રયાસનું બની શકવું, કોઈ પણ સુંદર ધારણાનો સહેલાઈએ અમલ થવો, હાલમાં થયેલી અવનતિનું નિવારણ અને ઉન્નતિની વૃદ્ધિ વિગેરે લાભો ઘણું સ્પદિ કરણ પૂર્વક બતાવી આપ્યા હતા.
કે નફરન્સમાં લેવા યોગ્ય વિષયોમાં તીર્થોને જીર્ણોદ્ધાર, સામાન્ય ચેનો છાર, તીર્થના તથા સામાન્ય ચત્યાદિના વહિવટની સભાળ. ગેરવ્યવસ્થા નો અટકાવ, જીર્ણ પુસ્તકોનો ઉદ્ધાર, રહેલા પુસ્તકોનું યોગ્ય સંરક્ષણ, નવા બહાર પડે તે પુસ્તકોના સંબંધમાં યોગ્ય અંકુશ, જરૂરીઅતવાળા પુસ્તક બહાર પાડવા માટે ઊચિત ગોઠવણ, કેળવણીની વૃદ્ધિ, કેળવણી લેનારાઓને મદદ, વ્યવહારિક કેળવણી સાથે ધાર્મિક કેળવણી આપવાની આવશ્યકતા, કન્યાશાળા માટે વાંચન બુકો તૈયાર કરાવવાની જરૂર, કન્યાઓને અભ્યાસ કરવાના સંબંધમાં ઊત્તેજન. વિવાહિત સ્ત્રીઓને માટે અભ્યાસની ગોઠવણ, અનાથ બાળકોનું રક્ષણ, અનાથ વિધવાઓને મદદ, નિરાશ્રીત જેનોને યોગ્ય આશ્રય, હાનીકારક સાંસારિક રીત રીવાજોને અટકાવવાની જરૂર અને પ્રવેશ કરતા દુર્વ્યસનાદિનું નિવારણ વિગેરે બાબતો કેટલાક વિસ્તાર સાથે સૂચવી હતી. તેમાં પણ પાછળના બે ગંભીર વિષયોના પૃથક પૃથક વિભાગ સમજાવી તેની જરૂરીયાત સિદ્ધ કરી બતાવી હતી.
હાનીકારક સાંસારિક રીવાજેમાં મુખ્ય બાળલગ્ન, વૃદ્ધવિવાહ, મુત્યુ પાછળ જમણ, ફરજીયાત ખર્ચ વિગેરે બતાવ્યા હતા અને પ્રવેશ કરતા દુર્વ્યસનોમાં સેડા વોટરથી માંડીને અપેય પદાર્થોનું પાન, અભક્ષનું ભક્ષણ અને અન્ય દુરાચાર સૂચવ્યા હતા.
ઉપર જણાવેલું ભાષણ સમાપ્ત થયા બાદ બીજા વકતાઓ પણ તે સંબંધમાં સારું બોલ્યા હતા.
ત્યારબાદ અશાડ સુદ ૧૦ મે માંડવી બંદર મુનિરાજ શ્રી મેહનલાલજીની સમક્ષ રીસેપશન કમીટી એકઠી મળી હતી. અને તે પ્રસંગે સુરતી, જામનગરી, માંગરોળી, કચ્છી, ગેઘારી વિગેરે તમામ વગના આગેવાને પધાર્યા હતા. તેમાં કોરસ તથા સબજેકટ કમીટી, મડપ કમીટી, ભેજન વ્યવસ્થા કમીટી, આવાસ વ્યવસ્થા કમીટી, લંટીઅર કમીટી વિગેરે કમીટીઓ નીમાણી હતી અને ખરૂંને માટે ફંડની શરૂઆત થઈ હતી. જેમાં થોડા વખતમાં રૂ. ૩૦૦૦) લગભગ ભરાયા હતા. અને કોનફરન્સમાં આવનારા ડેલીગેટેને માટે ત્રણ દિવસના જમવાનાં આમંત્રણ નોંધાયા હતા.

Page #8

૭૮
શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ.
ત્યારબાદ રીસેપ્શન કમીટીનું કામ આગળ ચાલ્યું છે. તેના પ્રમુખ તરિકે શેઠ વીરચંદ દીપચંદ, સેક્રેટરી તરિકે શેઠ ફકીરચંદ પ્રેમચંદ અને ખજાનચી તરિકે ઝવેરી હીરાચંદ મેતીચંદનીમાયેલા છે. દરેક સબ કમીટીના ચેરમેન અને સેક્રેટરીઓ જુદા જુદા નીમાણ છે. ચીફ સેક્રેટરી તરિકે શેઠ ફકીરચંદ પ્રેમચંદે સારે પ્રયાસ લેવા માંડયો છે બહાર ગામના આગેવાન ગૃહસ્થ સાથે સબજેકટ સંબંધી તેમજ વકતાઓ વિગેરે સંબંધી કારમાંસ શરૂ થયું છે.
ખર્ચને માટે ફંડમાં બીજી રકમ ભરવાનું કામ આગળ ચાલ્યું છે. દરેક સબકમીટી પિતપોતાના કાર્યમાં સાવધાન થઈ ગઈ છે, ઉત્સાહ સારે છે. મુનિ મહારાજ સાથે પણ પત્રવ્યવહાર શરૂ કર્યો છે, વકતાઓની શોઘ અને તૈયાર કરવાનો પ્રયત્ન ચાલે છે.
આ બાબતમાં કેટલાક વિદ્ધસંતોષી માણસે અમદાવાદ વિગેરે સ્થળમાં બેટી અસર ફેલાવવા લાગ્યા છે તેઓ એમ જણાવે છે કે-આ કોનફરન્સમાં ભાણુવ્યવહાર ત્યાં કન્યાવ્યવહાર અને એક ધર્મ પાળનાર સાથે એકત્ર ભાણવ્યવહાર કરવા વિગેરેના ઠરાવ પસાર થવાના છે અને તેને અમલ થવાનું છે. પણ આ વાત પાયાદાર નથી કારણ કે હાલમાં કેટલાક વિષય લેવાને માટે તો ખાસ નિધિ ધારેલો છે. ૧ સાધુ મુનિરાજ બાબત૨ જન ગણાતા દીગંબરી, સુંઢીઆઓ વિગેરેના દીલ દુખાય તેવી બાબત. ૩ જ્ઞાતિ વિગેરેના પ્રબંધમાં ખલેલ થાય અને જેથી જ્ઞાતિના આગેવાને ભાગ લેતા અટકે તેવી બાબત.
આ બાબતે હાલમાં હાથ ધરવામાં આવનારી નથી. તેમજ કેટલાક ઠરાવો માત્ર કોનફરન્સને અભિપ્રાય જાહેર કરનારા થવાના છે અને જેનો અમલ થઈ શકે તેવા કેટલાક ઠરાવો અમલમાં મુકવા માટે તેવા રૂપમાં પસાર થવાના છે. બધા ઠરાવ એક સરખા રૂપમાં પસાર થવાના નથી.
ખાસ જરૂરની બાબત એ ધારવામાં આવી છે કે કેનફરન્સમાં જે જે ઠર જે જે રૂપમાં પસાર થાય તેને યથાયોગ્ય અમલ કરવા માટે તરતમાં જ એક કોનફરન્સ ઓફીસ ખોલવી અને તેમાં પગારદાર સેક્રેટરી તેમજ કલાર્ક વિગેરે રાખીને થયેલા ઠરાની બાબત પત્ર વ્યવહાર ચલાવ, પ્રેરણાઓ કરવી, ખબર આપવા વિગેરે કામ શરૂ રાખવું.

Page #9

હાલમાં પ્રગટ થતા જે થે.
૭૦ એ શિવાય બીજી પણ અનેક બાબને છે કે જે વિદ્વાન જૈન બંધુઓ વકતા તરિકે દેખાવ આપીને મુંબઈમાં એકત્ર થનાર મડળની સમક્ષ એવી રીતે રજુ કરશે કે જેને મંડળ જરૂર અમલમાં મુકવા યોગ્ય ધારો લક્ષપર લેશે.
આ સંબંધમાં હાલ વધારે લખવાની આવશ્યકતા ન હોવાથી આગળ ઉપર લખશું.
हालमां प्रगट थता जैन ग्रंथो.
(એક વિદ્વમંડળ સ્થાપવાની ખાસ જરૂર, )
હાલમાં બુકે છપાવવાનું કામ ધમધોકાર વધતું જાય છે તેમાં કેટ. લાક નામ બહાર પાડવા છપાવે છે, કેટલાક પૈસા કમાવવા માટે છપાવે છે અને કેટલાક જ વર્ગને અપૂર્વ ગ્રંથોનો સહજમાં લાભ મળવા માટે છપાવે છે. છપાવવાના સંબંધમાં જો કે હજુ બે મત છે અને નડી છપાવવાના મતવાળાઓ આશાતના થવા વિગેરેના જે કારણો બતાવે છે તે ના ન પાડી શકાય તેવા છે, તો પણ છપાવવાથી જે અનુકુળતા અને જે ફેલા થયો છે તેવી અનુકુળ તા અને તેટલે ફેલાવે નહીં છપાવવાથી કદિપણ થઈ થઈ શકે તેમ નહોતુ. કારણ કે લખાવવામાં ખરીને વધારે અને અશુદ્ધ લેખ એ બે - બત એટલી બધી ધ્યાનપર લેવા ગ્ય છે કે તેને બદલે જે પ્રેસ વિગેરેમાં થતી આશાતનાઓને અટકાવીને સારી ગોઠવણથી, શુદ્ધાશુદ્ધને નિર્ણય કરાવીને, ટકાઉ કાગળ ઉપર, ચોખા ને ઉઘડતા મોટા ટાઈપોથી, મજબુત બાઈડીંગ સાથે ખાસ જરૂરીઅતના અને ફેલાવવાની જરૂરીઅતવાળા ગ્રંથો છપાવવામાં આવે તો વારંવાર અશુદ્ધને સુધારવાની પારાવાર મેહેનત બચે, કે જે મહેનતના કરનારા અને શુદ્ધાશુદ્ધ સમજનારા મુનિરાજ વિગેરે પણ મળવાની પૂરેપૂરી મુશ્કેલી છે. એટલું જ નહીં પણ લહીઆઓ કે જે પુષ્કળ દ્રવ્ય લઈ જાય છે છતાં અશુદ્ધને કુચા જેવા પુસ્તકે માત્ર પુસ્તક એકઠું કરવાની વાસનાવાળા પણ અક્ષર જ્ઞાનવિનાને સાધુઓને તેમજ શ્રાવકો ને લખી આપે છે અને વેચી જાય છે તેને પણ અટકાવ થાય.

Page #10

૮૦
શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ. આ લાભ કાંઈ નાનો સુને નથી, પરંતુ છપાવવાની તરફેણના વિચારવાળાઓને પિતાના વિચાર પણ ફેરવવા પડે એવા કારણે હાલમાં બનતા જાય છે તે ખરેખરૂ ખેદકારક છે.
કમાવાનીજ લાલચવાળા અને નામ બહાર પાડવાના લોભીઓ એવી રીતે પુસ્તકો છપાવવા મંડયા છે કે નહીં તો શુદ્ધાશુદ્ધની સંભાળ, નહીં કાગળની દરકાર અને નહીં ટાઈપ ઉઠે છે કે ઉડી જાય છે તેનું નિરીક્ષણમાત્ર તાકીદે છપાવવું, બુક ખપાવવી, મેટા મોટા ગ્રંથના અને તેના કર્તા ના નામથી રળી ખાવું પુસ્તક લીધા પછી લેનારાને પસ્તાવો કરાવવો અને ચીથરીઆ પુસ્તક કે નાની નાની રખડતી બુકે છપાવી નામ બહાર પાડવું. આ ખરેખરે દિલગિરીનો વિષય છે.
આવી પ્રવૃતિના છાંટા પરમાર્થ બુદ્ધિએ કામ કરનારા અને જાત મેહેનત કરી જ્ઞાન ખાવામાં લાભ આપનારાઓને પણ લાગ્યા છે. શાસ્ત્રીઓ કે પંડિતો પગારદાર રાખીને અથવા દર સે કે અમુક રકમ આપવાનું ઠરાવીને મોટા મેટા ગ્રંથો કે ચરિત્રના ભાષાંતરે કરાવવામાં આવે છે અને તેની પુરતી તપાસ કર્યા કરાવ્યા શિવાય છપાવીને બહાર પાડી દેવામાં આવે છે જેથી કેટલીક વખત લાભને બદલે ઉલટી હાની થાય છે. એટલે કે કેટલાક ખાસ પ્રસંગમાં અર્થનો અનર્થ પણ થાય છે. આવી રીતે પરમાર્થ બુદ્ધિએ છપાવનારા હાલમાં તે મુખ્ય બે મંડળ દેખાય છે. એક અમદાવાદની વિધાશાળા અને બીજી ભાવનગર જિનધર્મ પ્રસારક સભા, અમદાવાદ વિધાશાળાના સંબંધમાં તેમણે બહાર પાડેલ શીળોપદેશમાળાના ભાષાંતરમાં અમે અનેક ભૂલો બતાવી છે, ઋષીમંડળના ભાષાન્તરમાં પણ અનેક ભૂલો - ચેલી છે; તેવી રીતે શ્રી જૈનધર્મ સભા તરફથી બહાર પાડવામાં આવેલા વિશકિ શલાકા પુરૂષ ચરિત્ર વિગેરેના ભાષાન્તરમાં કેટલીક ભૂલે વિદ્વાન જૈન મુનિઓ તરફથી બતાવવામાં આવેલ છે, જે કે બીજાના પ્રમાણમાં બહુ અલ્પ છે તો પણ એટલી ભૂલ થવાના કારણુ શાસ્ત્રીપરનો વિશ્વાસ પિતાની અલ્પતા અને બહુ મૃત મુનિરાજને પુછવામાં પ્રમાદ વિગેરે છે.
પિતાના લાભ માટે પુસ્તકો છપાવનાર પૈકી ભીમશી માણેક, હીરાલાલ હંસરાજ, રવજી દેવરાજ, ચીમનલાલ સાંકળચંદ, મગનલાલ હઠીબંધ વિગેરે છે, તેમના છપાવેલા દરેક પુસ્તકોના સંબંધમાં અત્ર બોલવાનો અવકાશ નથી તેમજ અમે કાંઈ સાની ભૂલ બતાવવા બેઠા નથી. પરંતુ એ બધા

Page #11

હાલમાં પ્રગટ થતા જૈન ગ્રંથે.
પ્રસિદ્ધ કર્તાઓ પિતા તરફથી બહાર પડતા પુસ્તકોના સંબંધમાં પૂરતું ધ્યાન આપતા નથી. કેટલાક તદન હલકા કીગળો વાપરે છે, કેટલાક ખાસ બીજાના વિશ્વાસપર કામચલાવે છે અને પોતાને અનુભવ નહીં છતાં પિતાનું નામ બહાર પાડે છે. આ બાબતમાં ખાસ ખેદકારક હકીકત તો એ છે કે મહા ઉપગારી પૂર્વચાથી પિતાને થયેલા ક્ષેપોપશમથી ઉત્પન્ન થયેલા જ્ઞાનનો પુષ્કળ ખર્ચ કરીને આપણા ઉપગાર માટે જે જે અપૂર્વ ગ્રંથ રચી ગયા છે તેની ખરી ખુબીને આપણે પ્રમાદાદિકના વશથી ઊંધી વાળીએ છીએ. અને આપણું જૈન બંધુઓને તેવા ગ્રંથના તેમજ તેવા ગ્રંથ ક
ના નામથી ઠગીએ છીએ. આ સંબંધમાં કેઇને ખોટું લગાડવાની કે હલકા પાડવાની અમારી ધારણા નથી પરંતુ હવે પછી તેવા અપૂર્વ ગ્રંથેને યથાસ્વરૂપજ બહાર પાડવાનો નિશ્ચય કરાવવાની અમારી ધારણા છે. અને એટલાજ માટે જન સમુદાયમાંથી સાધુ મુનિરાજનું તેમજ યોગ્ય શ્રાવકેનું એક વિદભંડળ સ્થાપન કરવાની ખાસ આવશ્યકતા છે.
આવાં વિદભંડળ માંહેના કોઈ પણ એક અથવા તેથી વિશેષ વિદ્વાતેની પાસે તે મંડળના સેક્રેટરી મારફત કઈ પણ પુસ્તક પ્રસિદ્ધ કરવા ઇચ્છનાર પિતે તૈયાર કરેલ ગ્રંથ રજુ કરે અને તેઓ પૂરતી તપાસ કર્યા બાદ છપાવવા માટે લેખી સંમતી આપે તે તેમની સલાહ અનુસાર ટકાઉ કાગળ, સારા ટાઈપ અને મજબુત બાઈડીગવડે તે ગ્રંથ બહાર પાડે. જેની અંદર તેમનો અભિપ્રાય પણ પ્રગટ કરે. જેથી કોઈ પણ જૈન વગર વાંધે તેનો સ્વીકાર કરે અને બનતું ઉત્તેજન આપે.
જે વિભંડળ પાસે રજુ થયેલ ગ્રંથના સંબંધમાં તેમના તરફથી તેવી સ્થિતિનાં તે ગ્રંથ છપાવવાની મનાઈ કરવા આવે છતાં કોઈ છપાવે અથવા વિનંડળ પાસે મુક્યા શિવાયજ સ્વતંત્ર છપાવે અને તે ગ્રંથ તપાસતાં અયોગ્ય સ્થિતિમાં છપાએલો જણાય તો તે વિભંડળ તરફથી તેના સેક્રેટરીદારો એવો લેખ બહાર પાડી આખા હિંદુસ્થાનમાં પ્રગટ કરવામાં આવે કે જેથી એ ગ્રંથને કઈ પણ જૈન ખરીદ કરી ઠગાય નહીં અને એવા દ્રવ્યના લોભી પરવંચક દાંભિકોને ઉત્તેજન આપે નહી.
આવી રીતને ખાસ પ્રબંધ થવાથી મુખ્ય બાબતો તે એ નિર્ણય ઉપર આવશે કે,અમુક ગ્રંથ યા સૂત્ર છપાવવાની જરૂર છે કે નહીં? અ મુક ગ્રંથ મૂળ માત્રજ છપાવવા યોગ્ય છે, ભાષાંતર સહિત છપાવવા યોગ્ય

Page #12

શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ છે, ટીકા સહીત છપાવવા ગ્ય છે, એકલું ભાષાંતર છપાવવા યોગ્ય છે કે મૂળ ટીકાને ભાષાન્તર ત્રણે મળીને છપાવવા ગ્ય છે? આવી બાબતમાં તૈયાર કર્યા પછી વિદભંડળ સંમત ન થવાથી પ્રયાસ નિષ્ફળ થાય તેમ ન થવા માટે પ્રથમથી અમુક ગ્રંથ કેવી રીતે છપાવ ઠીક છે ? એવી સલાહ પુછવામાં આવશે તે તેને યોગ્ય સલાહ પણ આપવામાં આવશે કે જેથી તેને પોતાને માર્ગ સૂજશે.
આ પ્રબંધ અત્યાર સુધીમાં પ્રગટ થઈ ગયેલા ગ્રંથ વિગેરેને માટે પણ બીજી આવૃત્તિ કરવાને વખતે ઉપયોગી થશે. અને મંડળ પિતાને અભિવાય તેવે પ્રસંગે માગનારને જણાવશે અને નહીં માગનારને માટે ગ્રંથ છપાયેથી તપાસ કરીને બહાર પાડશે.
આમ થવાથી કેટલાક તદન ચીંથરીયા પુસ્તકો અને નાની નાની નિર્માલ્ય ચોપડીઓ બહાર પાડવામાં આવે છે કે જે જ્યાં ત્યાં રખડતી અને આશાતના થતી જોવામાં આવે છે તેને પણ અટકાવ થઈ શકશે.
આ હકીકત વિદ્વાન મુનિ મહારાજાઓએ અને શ્રાવક ભાઈઓએ ધ્યાનમાં લેવા ગ્ય છે. તેમજ મુંબાઈમાં ભરનારી જૈન કોનફરન્સ હજુર રજુ કરીને તે દ્વારાજ પૂર્વેત પ્રકારના વિદભંડળની સ્થાપના થવાની આવશ્યક્તા છે. આ બાબત બનવી અશક્ય છે એમ ધારવાને કિંચિત પણ કારણું નથી. માત્ર આગેવાન જૈન બંધુઓ ધ્યાનપર લેશે તે બનાવી શક્ય છે અને પરમલાભકારક છે. એની વિશેષ લાભ શ્રેણી વિશેષ વિચારણા કરવાથી સ્વયમેવ લક્ષમાં આવી શકે તેમ છે જેથી અત્રવિસ્તાર કર્યો નથી.
- જન ડીરેકટરીની જરૂર. જેવી રીતે ઈગ્રેજ સરકાર તરફથી દર દશ વર્ષે વસ્તીની ગણત્રી કરવમાં આવે છે તેવી રીતે આપણું જન વર્ગને માટે એક ખાસ નેંધ આખા હિંદુસ્તાનના ગામે ગામ અને શેહેરે શેહેર માણસે મેકલીને તૈયાર કરાવવાની જરૂર છે. જેની અંદર દરેક શહેરમાં જૈનોના કેટલાં ઘર, કેટલાં મનુષ્યો, તેમાં કેટલી સ્ત્રીઓ, કેટલાં છોકરાઓ અને કેટલા પુરૂષ સ્ત્રીઓમાં કેટલી કુવારીકા, સધવા ને વિધવા, દરેકની ઉમર, પરણ્યા વખતની વય, જ્ઞાતિ, જ્ઞાતિના મુખ્ય પ્રબંધ, ભણેલા કે અભણ, ભણેલ તો કેટલું, અધિકાર યાડી ગ્રી મેળવેલ હોય તો તે, ઈત્યાદિ અનેક બાબતે સરકારી વસ્તીપત્રક માંના

Page #13

જેન ડીરેકટરીની જરૂર
૮ ૩
આસને જોઇને તદ્નુપાર અનુકુળ ફેરફાર કરી પત્રકો ભરાવવા જોઇએ. તે સાથે દરેક ગામમાં આપણા વર્ગમાં આગેવાને કાણુ કાણુ છે તેના નામે, જિનચૈત્યની, પ્રતિમાજીની સંખ્યાની તથા દેરાસર કયારે બંધાયું છે તેની નોંધ, જૈનમુનિઓના નામેા, કયા સમુદાયના અને કયા ગચ્છના છે, ક્યારે સ્મૃતે કોની પાસે કેટલી વયે અને કયાં ચારિત્ર લીધું છે વિગેરે નાંધ, પુસ્તકના ભંડાર હોય તે તેના લીસ્ટની નકલ અને તે કાના તાબામાં છે, કેવી રીતે તેમાંનાં પુસ્તકા મળી શકે છે વિગેરે હકીકત; તથા જૈનશાળા, જૈન કન્યાશાળા, ભાવીકાશાળા, જૈન પુતકાલય, લાઈબ્રેરી કે કોઇ જૈન મંડળેા હોય તે તેની નેાંધ, એવું મંડળ કે જૈનશાળા વિગેરે યારે અને ણે સ્થાપેલ છે, શી રીતે વ્યવસ્થા ચાલે છે, અભ્યાસ કરનારા તેમજ સભાસદે ( મેમ્બરે ) કેટલા છે વિગેરે જેટલી મળી શકે તેટલી હકીકત. આવી સર્વે હકીકતાથી ભરેલી ડીરેકટરી તૈયાર કરાવી છપાવીને બહાર પાડવાથી અથવા તે હાલ તરતમાં નહીં છપાવતાં અનુકુળતાએ છપાવવાનુ રાખીને પણ તૈયાર કરાવવાથી અનેક પ્રકારના લાભાના સભવ છે.
આપણી ચેકસ કેટલી વસ્તી છે? કેટલા જિન ચૈત્યેા છે? કેટલા જ્ઞાન ભંડારી છે ? કેટલા સાધુ અને સાધ્વી છે? કેટલા વિદ્વાના કે ડીગ્રી ધરાવનારાઓ છે? વિગેરે અનેક હકીકતાથી માપણી તદન અજાણ્યા છૈએ તે આવી ડીરેકટરી તૈય.ર થવાથી જાણીતા થઈશું. આપણા વર્ગમાં બાળલગ્ન કેટલી વય.સુધી થાય છે? વિધવાઓ કેટલી છે અને કઇ વયવાળો છે? કઈ કઈ જ્ઞાતિ જૈનધર્મ પાળે છે? તેમાં રીતરિવાજ શુ છે? કેળવણીના સબધમાં આપણે કેટલા પછાત છૈએ ? આપણામાં કેળવાયેલા વર્ગ કેટલા છે ? આપણા તીથા કયાં ક્યાં છે અને શું સ્થિતિમાં છે? વિગેરે અનેક ખાખતા જાણવામાં આવવાથી આપણને કેટલાક રીવાજો અટકાવવાનું સુજશે, કેટલીક બાબતા શરૂ કરવી જરૂરની જાશે, કેળવણીના સંબંધમાં યોગ્ય પગલાં ભરવા સુજશે. કઇ બાબતેમાં દ્રવ્યને વ્યય કરવા યોગ્ય છે અને વિશેષ કુળ દાયક છે તેની શ્રીમાને સુજ પડશે; આપણા વર્ગની ઊર્જિત કેવી રીતે થઇ શકશે તેને ખરા માર્ગ સુજશે, ખાટી ભૂલ કાઢતાં પાછા હઠશુ, ખોટી ગપ મારી મહત્વ બતાવતા અટકણુ અને આપણી વાસ્તવિક સંપત્તિ કેટલી છે તેની આપણને ખરી ખબર પડશે. વિગેરે અનેક લાભા થશે.

Page #14

શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ આ બાબત મુબઈમાં ભરનારો જૈન કોનફરન્સમાં ખાસ મુકવા યોગ્ય છે અને આ કામ તરતમાંજ જેમ કે નફરન્સની ઓફીસ ખોલી તેનાથી શરૂ કરાવવા યોગ્ય છે. આવી સવિસ્તર નોંધ તૈયાર થતાં ગમે તેટલી મુદત લાગે છે તે વિચારવાની જરૂર નથી પરંતુ માણસેની ગોઠવણ એવા પ્રકારની થવી જોઈએ કે ઘણું કરીને એક વર્ષની અંદર ઘણે ખરો ભાગ - યાર થઈ શકે.
આ સંબંધમાં હજુ પણ ઘણા લાભો અને જરૂરીયાત સૂચવવા - ગ્ય છે તે જરૂર પડેયે જણાવશું.
ध्यान विषय. धर्मध्यानांतर्गत संसार भावना.
(અનુસંધાન પૃષ્ટ ૭૧ થી) અનાથી નામના મુનિ સંસારીપણામાં એક રાજાના પુત્ર હતા. એકદા તેમના શરિરે દાહજવર ઉત્પન્ન થયો, ત્યારે ઘણા ઉપચાર કર્યા પણ શાંતિ થઈ નહીં. પશ્ચાત તેને વિચાર આવ્યું કે, અહો ! આ સંસારમાં રોગનું કારણ કર્મ છે. મેં પૂર્વભવમાં જે કર્મ કર્યા છે તે હાલ ઉદયમાં આવ્યા છે, તે ભેગવ્યા સિવાય છુટકો થવાનો નથી. આ પ્રમાણે વિચારતાં વૈરાગ્ય ઉત્પન્ન થવાથી વિચાર્યું કે-જે આજે આ રોગ સ્વયમેવ ઉપશમી જાય તો હું સવારે દીક્ષા લઉ. દેવયોગે તે રાત્રીમાંજ ભાધિ ઉપશમી ગયે એટલે માતા પિતાની અનુજ્ઞા લઇને તેણે દીક્ષા ગ્રહણ કરી. સંયમ પાળતા અનાથી મુનિ રાજગૃહિને ઉધાનમાં પધાર્યા. ત્યાં શ્રેણિક રાજાએ તેમને દીઠા. દીક્ષા ચૅવનવયમાં કેમ ગ્રહણ કરી તે સંબંધી શ્રેણીકરાજાએ પ્રશ્ન કર્યો. તેને ઉત્તર અનાથિ મુનિએ એમ દીધું કે-આ સંસારમાં મારે કોઈ નાથ નહોતો તેથી દીક્ષા ગ્રહણ કરી છે. ત્યારબાદ રાજ શું કરે છે તે કહે છેगाथा-तओ पहासओ राया, सेणियो मगहाहियो।
एवं ते इढिमत्तस्स, कहं नाहो न विज्जइ ॥ १
તેવું અનાથી મુનિનું વચન સાંભળી શ્રેણીકરાજા હો. હે ભાગ્યવંતા તમે રાજાના પુત્ર હતા, સ્ત્રીઓ ઘણી હતી, ધન પણ ઘણું હતું, તે તમારા કેમ કોઈ નાથ નથી ?”

Page #15

૮૫
ધ્યાન વિષય. વળી શ્રેણીકરાજા કહે છે કેगाथा-हामि नाहो भयंताणं, भोगे भुं नाहेि सजया ।
मित्तनाईहिं परितुओ, माणुस खलु दुल्लहं ॥ २
જે તમારે કોઈ નાથ ના હોય તો હું તમારા સ્વામી થાઉં છું, હે સાધુ ! ભેગોને ભોગવો. મિત્ર જ્ઞાતિવર્ગ પરિવ સતા ભોગો ભોગવે. નિશ્ચયે કરીને જાણવું કે તે સાધુ: મનુષ્યપણું દુર્લભ છે”
કરાજાનાં આવાં વચનો સાંભળી અનાથી મુનિ કહે છે – गाथा-अप्पणाहि अणाहासि, मेणिया मगहाहिवा। ___ अप्पणा अणाहोसन्तो, कहं नाहो भविस्ससि ॥ ३
શ્રેણીકરા ! તું પોતે પિતાનો નાથ નથી તે અનાથ એવો તું બીજો શી રીતે નાથ થઈ શકશે. આવું અનાથીમુનિનું વચન સાંભળી રાજ ચકિત થઈ ગયું અને અનાથીમુનિ પ્રત્યે કહેવા લાગ્યો. गाथा-अस्सा हथ्थी मणुस्साभे, पुरं अंतेउरं च में।
धुंजामि माणुसे भोए, आणा इस्तरियं च मे ॥ ४ एरिसे संपयरगयि, सव्वकामसमाप्पिए। कहं अणाहो हवइ, मा हु भंते मुसंवए ॥ ५
હે સાધુજી! ભારે હાથી ઘોડા છે, સુભટો પણ ઘણું છે, તથા મારે નગર પણ છે, તથા રાણીનો સમુહ પણ મારે છે, મનુષ્ય સંબંધી ભોગ હું ભોગવું છું, મારી આજ્ઞા પણ અખંડપણે વર્તે છે. એ પ્રમાણે સંપદાને સમુહ તે કેમ શી રીતે હું અનાથ છું ? શુભકમ કરી યુકત અનાથ કેવી રીતે હું છું ? હે પૂજ્ય ! તમે આવી સંપદા છે તું અનાથ છે એમ જૂઠું માં બોલે.”
શેણીકરાજાનું આવું બોલવું સાંભળી અનાથીમુનિએ પોતાનું સર્વ વૃતાંત કહી સંભળાવ્યું, અને પિતાનું અનાથપણું સિદ્ધ કરી બતાવવા પ્રવક કહ્યું કે-દશવિધ યતિધર્મ સ્વીકળ્યા બાદ હું પિતાને અને પરને નાથ ( મી) હિતચિંતકપણ વડે કરી શકે. પ્રસંગે પાત આ વાત કહેવામાં આવી છે વિશેષ અધિકાર ઉત્તરાધ્યયન સવના વશમા અધ્યયનથી જાણી લેવું. અને નાથી મુનિના ઉપદેશથી શ્રેણીકરાજ બોધ પામ્યા. એમ જે છ આ રસારનો ત્યાગ કરે છે તે સુખી થઈ શકે છે.

Page #16

શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ, વળી આ સંસારમાં દરેક જીવની સાથે આ જીવે અનંતાં સગપણ કર્યા છે. તે ઉપર કુબેરદત્તનું ચરિત્ર કહે છે.
મથુરાનગરીને વિષે કુબેરસેના ગણકા રહેતી હતી. તે એક દીવસ પિતાને ગર્ભ ઉત્પન્ન થવાથી અતિ ખેદ પામો. તેને ખેદવાળી જોઈ તેની માતા કુટિનીએ પીડા દૂર કરવા સારૂ વૈધ બેલાવ્યો. તે વે નાડી જોઈ રોગ રહીત તેનું શરીર જાણીને કહ્યું કે-આના શરીરમાં કોઈ પણ પ્રકારનો રોગ નથી. ફકત પેટને વિષે પુત્ર પુત્રીરૂપ જેડલું ઉત્પન્ન થયું છે માટે એને ખેદ થાય છે. વૈધ ગયા બાદ કુદિની પોતાની પુત્રીને કહેવા લાગી કે તારા પેટમાં રહેલો ગર્ભ તારા પ્રાણનો નાશ કરશે, માટે એ ગર્ભ પાડવા યોગ્ય છે. ત્યારે વેશ્યા કહેવા લાગી કે કલેશ સહન કરીશ પણ મારા ગર્ભને કુશળ રહે. એમ કહીને વેશ્યાએ ગર્ભની વેદના સહન કરી. ઉચિત મહીને પુત્ર પુત્રીરૂપ જેડલું પ્રસવ્યું. તે અવસરે પણ કુટિની કહેવા લાગી કે હે પુત્રી ! આ જોડલું તારી યુવાવસ્થાને નાશ કરશે. માટે વિષ્ટાની પેઠે આ જેડલાને ત્યાગ કરીને આજીવીકાનાં કારણભૂત જુવાનીપણું કાયમ રાખ. ત્યારે વેશ્યા કહેવા લાગી કે, હે માતા ! એમ છે તે દસ દીવસ સુધી વિલંબ કરે પછી તમારૂ કહેવું કરીશ. ત્યારબાદ તે બેડલાને દસ દીવસ સુધી ધવરાવી સમ્યફ રીતે પ્રતિપાલન કરી અગીયારમે દીવસે પુત્રનું નામ કુબેરદત્ત અને પુત્રીનું નામ કુબેરદત્તા એ પ્રકારે બે જણનાં નામ પાડી, તેમના નામવાળી બે વીંટીઓ કરાવી તે બે જણની આંગળીઓમાં ઘાલીને એક લાકડાની પેટીમાં બે જણને મુકી સંધ્યા સમયે યમુનાના પ્રવાહમાં તે પિટી વહેતી મુકી.
પિટી જળમાં વહેતી શર્યપુર નગરે આવી. ત્યાં સ્નાન કરવા આવેલા બે શેઠના પુત્રોએ તે પેટીને આવતી દેખી. તે પછી ખોલતાં તેની મધ્યે બાળક અને બાળીકાને જોઈને પુત્રને આર્થેિ હતો તેણે પુત્ર લીધે અને પુત્રીનો અર્થ હો તેણે બાળીકા લી થી. એમ તે જોડલું લઇને તેઓએ પિતપિતાની સ્ત્રીને આપ્યું. પછી મુદ્રિકામાં લખેલા અક્ષર અનુસાર તે બેનાં નામ પાડ્યાં. ત્યારબાદ કુબેરદત અને કુબેરદત્તા મેટાં થવા લાગ્યાં. અનુક્રમે યુવા વસ્થા પામ્યાં. ત્યારે તે બે બાળકનું સરખું રૂપ જાણીને એ બે શાહુકારે મહામહે પાણગ્રહણ ઉત્સવ કર્યો. પાણગ્રહણ કર્યા બાદ તે સ્ત્રો ભર્યા એક દીવસ સેગઠાબાજીની ક્રીડા કરવા બેઠા હતા તે અવસરે કુબેરદત્તના

Page #17

ધ્યાન વિષય.
ગ્રંથમાંથી વીટી નીકળીને કુબેરદત્તાની આગળ પડા. તેણી:મુદ્રિકા પેાતાની મુદ્રિકાની સશ અને એક દેશમાં ઘડેલી અને સરખા નામવાળી દેખીને મનને વિષે કુબેરદત્ત પોતાના ભાઈ છે એમ નક્કી કર્યું. પછી તેણે એ વીંટીએ કુબેરદત્તના હાથમાં ધાલી. ત્યારે કુબેરદત્ત પણ તે વીંટી દેવાથી તેમજ તેને પોતાની બેન છે એમ નિશ્ચય કરીને અત્યંત ખેદ પામ્યા. ત્યારબાદ તે બંને જણાએ પોતાના વિવાહકાર્યને અકાર્ય (ખાટુ) થયું માની પોતાના સદેહ નિવારવાને માટે પોતપોતાની માતાને સમ ખવરાવી આગ્રહ કરી પોતપોતાનું સ્વરૂપ પુછ્યુ ત્યારે તેમની માતાએ તે બે જણાને પેટીમાંથી કહાડયાં ત્યાંથી આર્ભી સર્વ વૃત્તાંત કહ્યું. ત્યારપછી કુબેરદત્ત માત પિતાને કહેવા લાગ્યા કે તમે અમી જોડે જન્મેલાં જાણીને પણ આવુ. અકાર્ય કેમ કર્યું? ત્યારે તે કહેવા લાગ્યાં કે તેના સરખી કન્યા અને તારા જેવે વર અમને ખીજો મળ્યો નહી, તેથી સરખા રૂપત્રાળાં જાણીને માંહેમાંહે વિવાહ કર્યેા. પરંતુ હજી પણ કંઇ બગડયું નથી કારણ કે તમારા બેનુ ફકત કરપીડનજ થયું છે. (કુકત હાથતે મેળાપ થયા છે) પણ મૈથુનકર્મ થયું નથી. માટે તું ખેદ કરીશ નહી. તને ઓછ કન્યા પરણાવીશું. ત્યારે કુબેરદત્ત કહ્યું કે–તમારૂં વચન મારે પ્રમાણ છે. પરંતુ હાલ તે હું વ્યાપાર કરવા માટે પરદેશ જવા ઇચ્છુંછું. માટે મને આજ્ઞા આપે!. ત્યાર પછી શેઠ શેઠાણીએ તેને આજ્ઞા આપી, કુબેરત્ત તે વૃત્તાંત પોતાની બેનને કહીને ઘણાં ક્રિયાણાં લઈ દૈવયોગે પોતાની ઉત્પત્તિનું સ્થાન એવી મથુરાનગરીમાં આર્થે. ત્યાં નિરંતર વ્યાપાર કરે છે. એક દોવસ અશુભ કર્મયેાગે અદ્ભુત રૂપે કરી શાભાયમાન એવી પોતાની માતા કુબેરસેના વેશ્યાનેદેખી કામે કરી પીડાયા હતા તે વેસ્યા સાથે ભાગ ભાગવા લાગ્યા. તેના યેાગે તે વેશ્યાને એક પુત્ર થયા.
૮૭
હવે શેર્યપુરને વિષે કુબેરદત્તાએ પેાતાની માતાના મુખથકી પોતાની હકીકત સાંભળીને તત્કાળ વૈરાગ્ય પામી સાધ્વીને સંયોગ થતે દીક્ષા ગ્રહણ કરી. ઉગ્ર તપ જ્ઞપી વિશુદ્ધ અધ્યવસાય ચેાગે તે અધિજ્ઞાન પામી, હારબાદ તે સાધ્વીએ અવધિજ્ઞાન બળે કરી પોતાના ભાઇનું સ્વરૂપ દેખ્યુ એટલે પોતાના ભાઇને તે અકાર્યરૂપ મેટા પાપપક થકી કાઢવાને માટે મથુરાનગરીમાં જ્યાં પોતાના ભાઇ રહે છે ત્યાં આવી. કુબેરસેના વેસ્યાને 'ઘેર જઇ ધર્મલાભરૂપ આશિષ દઇને તેની પાસે પાતાને ઉતરવાને સ્થાનક

Page #18

:
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ.
માગ્યું. રસેના તે આર્યાને નમસ્કાર કરી કહેવા લાગી કે હું મહાસતી ! હું વેસ્યા છું પણ હાલ એક ભત્તારના ચેગે કુળસ્ત્રી થઇ હ્યું, માટે તમે સુખેથી મારા ઘરની સમીપે આશ્રય ગ્રહણુ કરી રહે. કુબેરદત્તા પણ પોતાના પરિવાર સહીત તેણીએ આપેલા ઉપાશ્રયમાં રહી. હવે તે વૈશ્યા નિરંતર ત્યાં આવીને બાળકને લાટતા મુકતી હતી. એકદા અવસર જાણી સાધ્વી આગામીકાળમાં લાભ જાણીને તે બાળકને આ પ્રકારે ખેલાવવા લાગ્યા-હે બાળક ! તું મારા ભાઇ છે. (૧) તું મારે પુત્ર છે. (૨) તું મારા દીયર છે. (૩) તું મારા ભત્રીજો છે. (૪) તું મારા કાકા છે. (૫) તું મારા પુત્રને પણ પુત્ર છે. (૬) તથા જે તારે પિતા છે તે મારે ભાઇ (૧) મારા પિતા છે (૨) મારા પિતાને! પિતા એટલે મારે વડાઉએ છે (૩) મારેા ભતાર છે (૪) મારા પુત્ર છે (૫) અને મારો સસરા પણ છે. (૬) તથા જે તારી માતા છે તે મારી માતા છે (૧) મારા પિતાની માતા છે (૨) મારા ભાઇની સ્ત્રી છે (૩) મારી વહુ છે (૪) મારી સાસુ છે. (૫) અને મારી શાકય પણ છે. (૬)
એ રીતે કહીને તે આળકને સાધ્વી વારવાર ખેલાવવા લાગ્યા. એટલે કુબેરદત્ત તેમનાં વચન સાંભળીને આશ્ચર્ય પામી કહેવા લાગ્યા કેહું આર્યે ! તમે વારવાર આવું અયુકત કેમ બલા છે ? ત્યારે સાધ્વીએ કહ્યું કે હુ અયુકત માલતી નથી.
કારણ કે આ બાળક ને હું એક માતા થકી ઉત્પન્ન થયા છૈએ તેથી એ મારા ભાઇ છે. (૧) મારા ભત્તરતા પુત્ર છે તેથી મારા પણ પુત્ર થાય છે (ર મારા ભતારને નાનેા ભાઈ છે માટે મારા દીયર છે (૩) મારા ભાઇને પુત્ર છે માટે મારા ભત્રીજો છે (૪) મારી માતાના પિતા ભાઇ અે માટે મારે કાકે લાગે છે (પ) અને મારી શાકયના પુત્રને પુત્ર છે. માટે મારા પેત્રા લાગે છે (૬) એ પ્રકારે આ બાળકની સાથે પોતાના છ
સવ દેખાડીને
વળી સાધ્વી કહેવા લાગ્યા કે જે આ બાળકને પિતા એક માતા હોવા થકી તે મારા ભાઇ છે. (1) અને તે તાર થયા છે તેથી ભારે પિતા થાય છે (ર) અને આ કાકા તેને પિતા થયા તેથી મારા વડઉએ થયા છે (૩) અને પ્રથમ તે મને પરણ્યા છે માટે મારા ભતાર થાય છે (૪) વળી મારી રોયો પુત્ર થાય છે માટે મારે પણ પુત્ર છે (૫) અને મારા દિયરને પિતા થાય માટે
છે તેની તે મારી મારી માતાને બબાળક જે મારે

Page #19

ધ્યાન વિષય. મારે સમરે છે (૬) એ પ્રકારે આ બાળકના પિતા કુબેરદત્તની સાથેના પિતાના છ સંબંધ કહીને વળી કહેવા લાગ્યા કે –
જે આ બાળકની માતા છે તે મને પણ જણનારી છે માટે મારી માતા છે (૧) અને મારા કાકાની માતા છે તેથી મારે દાદો લાગે છે (૨) મારા ભાઈની સ્ત્રી થઈ તેથી મારે ભેજાઇ થાય છે (૩) અને મારી શેકના પુત્રની સ્ત્રી થઈ માટે મારી વહુ થઈ (૪) અને મારા ભર્તારની માતા થાય તેથી મારી સાસુ થઈ (૫) અને મારા ભર્તારની બીજી સ્ત્રી થઈ માટે મારી શેક થઈ. (૬)
એ રીતે બાળકની માતા કુબેરસેના વેશ્યાની સાથે પોતાના છ સંબંધ દેખાડયા. આ પ્રમાણે અઢાર સંબંધ કહીને તે સાવીએ પિતાનું પૂર્વ વૃ. ત્તાંત કહી તે સંબંધેની ખાત્રી કરી આપી. ત્યારપછી કુબેરદત્ત પણ સર્વ સંબંધનું વિરૂદ્ધપણું જાણીને તત્કાળ વૈરાગ્ય પામી પોતાની નિંદા કરવા લાગે અને પાપની વિશુદ્ધિ માટે તેણે ચારિત્ર ગ્રહણ કર્યું. અને તપ તપવા લાગે. કુબેરસેના વેશ્યાએ પણ તે વૃત્તાંત સાંભળી પ્રતિબંધ પામી શ્રાવકને ધર્મ અંગીકાર કર્યો.
પછી કુબેરદત્તા સાધ્વી આ પ્રમાણે તેમને ઉદ્ધાર કરીને પિતાની પ્રવર્તિની (ગુરૂ) પાસે ગઈ. અનુક્રમે એ સર્વ જી સમ્યફ પ્રકારે ધર્મ આરાધન કરીને સદ્ગતિને ભજનારાં થયાં.
આ એક ભવ આશ્રી સંબંધ દેખાડ્યા પણ આ ચેતને દરેક જીવની સાથે અનંતા સગપણ કર્યા છે અને હજી કોણ જાણે કેટલાં સગપણ કરવાં પશે. એ રીતે સંસાર સ્વરૂપ વિચારી ભવ્યજીએ સંસારનો ત્યાગ કરી સયમ અંગીકાર કરવું એ હિતકારક છે. આ સંસાર બળતા અગ્નિ સમાન છે, સંસારરૂપ સમુદ્રમાં ધર્મ એક બેટ દીપ) સમાન છે. સંસારરૂપ સમુદ્ર તરવાને માટે સગુરૂ નાવીક જાણવા અને ધર્મકાર્યમાં પ્રવર્તતા શરીરને નાવ જાણવું. આ રીતે સંસારભાવના ભાવી અનેક છે મુકિતપદને પાયા છે, હાલ મહાવિદેહમાં પામે છે. અને આગામીકાળે પામશે.
हात संसार भावना.

Page #20

૨૦
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકા
जीर्ण ग्रंथोद्धार.
આ વિષય હુ અગત્યને છે. પાટણ જેસલમેર, વિગેરે ઠેકાણે બહુ જીણુ ગ્રંથા ભડારામાં છે. કેટલાંક સૂત્રેા તથા ગ્રંથૈ તાડપત્ર ઉપર લખેલા જોવામાં આવે છે. હવે જુના થએલા ધેાની પ્રતિના નકલ તરીકે ઉદ્દાર કરવામાં નહી' આવે તેા ચેઢા કાળમાં તે અમૂલ્ય ચિંતામણિ રત્ન સમાન ગ્રંથાના વિનાશ થશે એમ સભવ છે. કેટલાક પ્રાચીન ગ્રંથાને હાથમાં લઇ તેનાં પાનાં ફેરવતા કકડે કકડા થઇ જાય છે. કેટલાંક પુસ્તકા ધણા કાળ ભડારમાંતે ભંડારમાં રહેવાથી ઉબેહી લાગી નાશ થવા પામે છે. જૈન દર્શનની શ્રેષ્ટતા, સત્યતા, જ્ઞાનના આધારેજ રહી છે આપણા પૂર્વાચાયોએ ઘણી મહેનતે ગ્રંથો બનાવ્યા છે તથા લખાવ્યા છે, તે પ્રથાના નાશ થવા દેવા તે ઢાંક કહેવાય નહી. એક ગ્રંથ રચવામાં કેટલી મહેનત પડે છે તે વિદ્વાન વર્ગ જાણે છે. તેમ છતાં સકળ સંધના આગેવાન પડિત મુનિ વર્ગ તથા સહસ્યા તુજ પ્રમાદ તજી યથાયોગ્ય પ્રયત્ન કરતા નથી તે ખેદકારક છે. હાલમાં નવાં દેરા બાંધવાં તેના કરતાં પણ બર્ન ગ્રંથોમાં ને ધન ખર્ચવામાં આવે તે ઘણો કાયદો સમજાય છે. ઘણે ઠેકાણે ગાડરીયા પ્રવાહની પેઠે ઉજમાં કરવામાં આવે છે. તેમાં ધામધુમ જોઇએ તે ચદ્રવા તથા પુઠીયાંની અને પુસ્તક તેા થોડા રૂપૈયાનાં કે આનાના હોય છે. પણ ખરી રીતે તા જુના ભડામાંથી લહીયા રાખી જુના પુસ્તકોની જેટલી શકિત હૈય તે પ્રમાણે નકલા લખાવી તેનું ઉજમણું કરવું તે ઠીક લાગે છે. જે તેવી રીતે જુના પુસ્તકોના ઉદ્ધાર કરવાની હાલમાં પ્રવૃત્તિ ચાલે તે! તેથી ધો ફાયદો થશે. પાંચ કે દશ રૂપૈયાનાં ચંદ્રવા કે પુઢીયાં જોઇએ. તેને ઠેકાણે પાંચસે પાંચસે રૂપૈયાના ચદ્રવા, પુ ંઠીયાં કરાવવા અને જ્ઞાનને ઠેકાણે પચ દશ રૂપૈયાના કે પાંચ દશ આનાના પુસ્તક ઉજમણામાં મુકવાં તેમાં ખરૂ જુઓ તા ચદ્રવા, પુંઠીયાનુ ઉજમણું કહેવાય, જ્ઞાનનું ન કહેવાય, પણ પાં સે રૂપૈયાના નવા ગ્રંથો લખાવી ઉજમણામાં મુકે તે તે નાનનુ ઉજમણુ કહેવાય અને તેથી યથાયોગ્ય લાભ થઈ શકે.
પહેલાના વખતમાં મુનિરાજ વર્ગ પેતે જીનાં પુસ્તક ઉપરથી નવાં પુસ્તક હાથે લખતા હતા. અને જ્ઞાનની પિદ્ધ કરતા હતા. તેથી અશુદ્ધ લખવાનુ પ્રાયઃ બનતુ નતુ, પણ હાલ તેમ થતુ નથી, હાડા તે! લહો

Page #21

વૈરાગ્ય.
૧
માએ પાસેજ લખાવવામાં આવે છે. માટે દેખરેખ રાખી શુદ્ધ ગ્રંથો લખાય તેમ થવું જોઇએ. તેમાં રૂશનાઇ (શાહી) પણ સારી વાપરવી જોઇએ. કે ચામાસામાં પાનાં પરસ્પર ચોંટી જવાને ભય રહે નહિ. તીથૅાહાર કરતાં જીણુ ગ્રંથોદ્ધારનું કામ ઘણું અગત્યનું નથી એમ કહી શકાય નહી. કારણુ કે જે જે અલૈાકિક ગ્રંથા કે જેની બીજી પ્રતિએ નથી તેવા ગ્રંથા નાશ પામ્યા તેા કરાડા ઉપાયે તે ગ્રંથો મળવાના નથી પણ પ્રતિમા તે નવી પશુ ભરાવી શકાય તે તેમાં ના કહી શકાય નહી. જેવુ તીર્થેાદ્વારનું કામ અગત્યનું છે તેવુજ બળપ્રયોદ્ધારનું કામ પણ ઘણું જ અગત્યનું છે. જે કાળ જેની હાનિ થતી હોય અને તે કામ ધણુ અગત્યનુ હ્રાય તા તેના ઉપર વિવેક પુરૂષો વિશેષ લક્ષ રાખે છે. હાલ જીણુ તીથાદ્વારને માટે જેમ લાખ રૂપૈષા ઉપરાંતની ટીપ થઇ. તેમ ગળગ્રંથોદ્ધાને માટે ટીપ થવી જોઇએ છીએ. શ્રી પ્ાધી તીર્થમા જૈન કનરન્સ ભરાયું હતુ, તેમાં આ વાત ચર્ચાઇ હતી. પણ વાત કરી સર્વ સગ્રહસ્થો પાત પેાતાને ઘેર ગયા છે. હવે તે શુ કરે છે. તે જાણવાને આતુર છીએ-જૈન ધર્મની પ્રાચીનતા જગુાવનાર ખરેખર જૈન પુસ્તક ભંડારેાજ છે. તેની ખુવારી નહી” થવા દેવી તે જૈનધર્મીઓને છાજે છે.
અપૂર્યુ.
વૈરાગ્ય.
(અનુસંધાન પુ. ૧૬ માના પૃષ્ટ ૪૧ થી)
“ આવે! રૂ। માનવ દેહ, ફ્રી ફ્રી ક્યાં મળશેરે? ; આવે. રૂ। માનવદેહ, ફરી ફરી નહિ મળશેર !” હે! જીવ, વિવેક વિકલતાથી મેહમૂઢ થઈ તું આવા દુર્લભ મનુષ્ય દેહ તૃષા કાં ગુમાવેછે? અરે! એ તને ફરી ફરી પ્રાપ્ત નહિ થાય ? માટે એ નેસળ કરીલે. તુ જાણેછે, માતા, પિતા, ભ્રાતા, સુત, દારા, સ્વજનાદિ મારાંછે. અને એ મમત્વરાગે એને પશુવત્ આત્મ અપેક્ષાવિના પાળેછે; એ અર્થે માયા-કટાદિ સેવેછે, પણ તારાં એ પશુવત આચરણુથી થતાં કર્મના

Page #22

છે જેના પ્રકાશ, વિપાકના અને તારાં સેવેલાં માયા-કપટાદિ પાપનાં ફળના એ ભાગીદાર થશે એવી મિયા ભ્રમણામાં ભુલા ખાતો નહિં.
માટે હે! ચેતન! તું તારે ખરો સાથી ધર્મ, તેને આરાધ. એ ધમની આરાધના તે તારું રવરૂપ ભૂલાવનાર કર્મની વિરાધના છે.
હે! જીવ! આ સંસાર સદા અનવસ્થિત છે. શ્રી ગૌતમસ્વામીએ ભગવાનને પૂછયું છેઃ
બહે! ભગવાન ! આ જીવ સર્વ છાના માતા પિતા, ભાઈ, બહેન, સ્ત્રી, પુત્ર, પુત્રી, પુત્રવધ, શત્ર, મિત્ર, ઘાતક, તાડક, પ્રત્યેનીક, દાસીપુત્ર, નૃત્ય, ભૂતક પ્રેષ્ય, આદિપણે કરીને પૂર્વે ઉત્પન્ન થયો છે ?” ત્યારે ભ. ગવાન પ્રત્યુત્તર દેતા હતા,
હે! ગતમ! હા, અનંતાવાર આજીવ સર્વ જીવોની માતાપણે ઉપ, પિતા થયે, ભાઈ થયે, આદિ સર્વ પ્રકારના સાંસારિક સંબંધ કરી ચૂક્યા છે. એ જ પ્રમાણે સર્વ જીવો પણ આ જીવના માતાદિક પણે અનેકવાર યાવત અનંતીવાર પૂર્વે ઉત્પન્ન થયા છે. ” આવી સંસારનવસ્થા વિચારી, કાળની સૂક્ષ્મતા તથા અનંતતા જોઈ કર્મની વિચિત્રતા ધ્યાનમાં લઈ, મોહ મૂઢતા. અને તેથી થએલ સંસારી સંબંધ માત્રની કાલ્પનિક ભ્રમણા-આથી વિરકત થઈ, તારાં સ્વરૂપમાં આનંદ લે !
હે! જીવ! વ્યવહાર શશિને પામેલા જાને અનંત કાલ થઈ ગયા છે, માટે તે ને સર્વ જાતિ આદિમાં અનંતિવાર ઉપજવું પડ્યું હશે, એમ સંભાવપૂર્વક કહું છું. આમ અનેક જાતિમાં, એકેદ્રિયમાં, વિકલેંદ્રિયમાં, મનુ ખ્યાદિમાં, ઉચ્ચગેત્ર નીચગોત્રમાં જન્મ-મરણ કરતાં છતાં, તું તો જેવો છે તે જ છે. અર્થાત નિશ્ચય મતે તું તો અઘ, અભેદ્ય, અજર, અમર, જ્ઞાનરૂપ, સુખરૂપ, સત્તારૂપ છે. તેને તું વિસરી જઈ દેહાદિ પરભાવમાં આસકત થઇ પંચ પ્રકારના વિષય સુખ ભોગવવાની તૃષ્ણ રાખે છે ? તેં અનંત વિધ ભેગે અનંતવાર નથી ભોગવ્યા ? પણ એ બધું જાણે કેમ વિસરી ગયો હોય તેમ મેલું ખાવાની ઇચ્છા તું કેમ કરે છે ? એ વિષય ભોગવવાથી તૃપ્ત થવાતું નથી; એને બળતા અગ્નિમાં ઘી હોમવાથી જ્વાલાનો અભિવૃદ્ધિ થાય તેમ વિષય
૧ પ્રતિકૂળ પડે એ. ૨ દુકાળમાં અન્ન સાટે નોકરી કરનાર ૩ ખેપીયો. ૪ વિચાર પૂર્વક.

Page #23

વૈરાગ્ય. સેવવાથી વિધ્યપુર્ણ થાય છે, તૃપ્ત થતા નથી; માટે હે! જીવ, તું એવી સુધી ભાવના ભાવ કે હું સર્વ સ્થાનકે સર્વ પ્રકારના ભોગ અનંતીવાર ભોગવી આ
છું; કોઈ સ્થાનક અસ્પષ્ટ રહ્યું નથી. આમ વિચારી વિષયાદિથી વિરામ પામી, તું તારા આત્મ સ્વરૂપમાં તેના અવિનાશી સુખ સ્વભાવમાં નિમગ્ન થા!
હે! આત્મન ! સંસારમાં અનાદિ કાળથી ભ્રમણ કરતાં તુ મનુષ્યાદિક સર્વ સમૃદ્ધિ પામ્યો છું; સર્વ સાથે માતા, પિતા, ભાઈ, ભાર્યાદિના સંબંધ બાંધ્યા છે, માટે તેમાં ફરી કરી મોહ કરવો ઘટતો નથી. કારણ કે જ્ઞાતિઓ રરે સ્ત્રીઓને બહુ ભાગે પરાભવનું સ્થાનક કહ્યું છે; બંધુઓને બંધન રૂપ ગણ્યા છે; વિષયોને વિષમય ગણ્યા છે, આમ જ્ઞાનિઓની દષ્ટિમાં જે જીવના ઘાતક શત્રુ છે, એને જ હે! અજ્ઞાન! તું તારાં ગણી તે પ્રતિ મોહભાવ રાખે છે ? માટે એ મેહ ક્ષીણું કરી, ઋદ્ધિ, સ્વજન આદિ ક્ષણિક કલ્પિત સુખ ગણી, તારા સ્વરૂપમાંજ નિવર્સ !
હે ! જીવ! જે વખત તહરે જન્મ થયે, તે વખતે તે એકલેજ ઘણું જ કષ્ટ સહન કર્યું, પણ તે વખત તારું દુઃખ મટાડવાને તને કોઈએ સહાધ્ય કર્યું નહિ; અને જે વખતે તું મરણ પામીશ ત્યારે તે વેદના પણ તારે એકલાને જ સહન કરવી પડશે. અને પછી નરકાદિક ભવાંતરમાં પણ તારે એકલાને જ દુઃખ ભોગવવા પડશે. પણ જેને અર્થે તું અનેક, પ્રકારનાં પાપ બંધ કરે છે, એવા દેહ, સ્ત્રી, પુત્રાદિ કે તારી વેદનાને ભાગ લેશે નહિ. આમ ભવોભવ હે! વિવેક રહિત મુગ્ધ જીવ! તું કર્મથી ઠગાલે રહીશ, માટે ચેત ! ચેતા અને દરેક જીવ પિતે પિતાનાં કર્મને ક–ભકતા છે એ નિશ્ચય કરી, તારા પરમ હિતમાં જ રાચ!
હે ! જીવ ! ફલાણાએ મારૂં સુધાર્યું એમ ગણી તે પ્રતિ રાગ, અને લાએ મારૂં બગાડ્યું એ પ્રતિ તુ દેષ કરે છે એ તારી કેટલી બધી વિવેક શુન્યતા છે તારૂ તારા પિતાવિના બીજું કઈ બગાડનાર કે સુધારનાર નથી. અર્થાત સુખ પણ તું કરે છે; દુખ પણ તું કરે છે. માટે દુઃખ આવે તે, દીનમુખ કરી બીજાને દોષ દઈ નકામા કર્મ કેમ બાંધે છે ? -કહ્યું નથી ? કે “આપણો આત્મા જ દુઃખની ભરેલી વૈતરણી કરનાર છે; આપણે આત્મા જ કૂટ શાલ્મલિ વૃક્ષનાં દુઃખનો ઉપજાવનાર છે; આપણો આત્મા વંછિત વસ્તુરૂપી દૂધની દેવા વાળી કામધેનુનાં સુખને ઉ.

Page #24

1
૯૪
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકશ.
પજાવનાર છે; આપણા આત્માજ નંદનવનની પેઠે આત દકારી છે; આપણા આ ભાજ કર્મના કરનાર છે; આપણા આત્માજ કર્મને ટાળનાર છે; આપણું આત્મા મિત્ર છે; આપણા આત્માજ વૈરી છે; આપણા આત્માજ કનિષ્ઠ આચારે સ્થિત છે; અને આપણા આત્માજ નિર્મળ આચારે સ્થિત છે. માટે ચેતન ! ક્રાઇ ઉપર સુખ-દુઃખ આવે રાગદ્વેષ કરવા નહિં:
.
હે જીવ! તું મેહવશ થઇ રાત્રિ દિવસ પારકી ચિંતા ચિંતવ્યા કરે છે કે આમારાં બાળક, સ્ત્રી વગેરે ભુખ્યાં છે, તરસ્યાં છે, આદિ એઆને દુઃખ છે, પભુ તું તારી પોતાની ચિંતા કેમ નથી કરતા ? કે આજે મે' કેટહું આત્મ સાધન કર્યું ? અર્થાત્ આભવ પરભવ સુધરે એવું મે* અત્રડી લગણ શું કર્યું ? આવા ચેડા પણ તારા પરમાર્થ જ નક સ્વાર્થના વિચાર તું કરતા નથી ? તું કેવળ પારકુંજ વૈતરું કૂટયાં કરેછે? તું કેવળ મૂર્ખ છે? તને શું વધારે કહિયે !-એમને એમ આયુષ્ય પુરૂં થયે ચાલ્યેા જઇરા અને ચેરાશીના ફેરામાં કર્યા કરીશ. ચેત !ચેત ! મૂઢ ચેત !
હૈ ! જીવ! તું અચ્છેદ્ય, અભેધ અજર, અમર, ધ્રુવ, અનંત જ્ઞાનમય, અનતદર્શનમય, અનંતચારિત્રમય, અનતવીર્યમય, જ્યોતિસ્વરૂપ, પવિત્ર, અલિગ અવ્યક્ત, નિર્લેપ, નિરંજન, સચ્ચિદાનંદ સ્વરૂપ, એવે નિશ્ચય નયે છે. પરંતુ અનાદિકાળથી કર્મના પરવશપણાને લીધે. અનિય, અશાશ્વત એવું અનેત્વચા, માંસ, હાડકાં, રૂધિર, મેદ, મજ્જા, મળ, મૂત્રાદિ દુર્ગંધી અને બીહામણી વસ્તુઓથી ભરેલ મલિન જે આ શરીર તેમાં બધાએલા છું. તેના વશે. મમત્વ ભાવ રાખી બેઠી છું, અને આ શરીર તે હુંજ એવા બહિરાભ ભાવ રાખી શામાટે મિથ્યા હેરાન થતા ભત્ર ભવ ભટકે છે ?--તારી મૂર્ચ્છ ઉત્તાર અને દેહને જીવથી ભિન્ન અને અનિત્ય અશુચિમય ગણી તેતે મુક્ત તારી કેદ છે એમ માની અંતરાત્મત્વ ભાવ અને એ ભાવી પરમાત્મત્વ પ્રાપ્ત કર!
હે! જીવ! જેના ઉપર તને ઘણા માહ છે, તે મહારાં મહારાં કરે છે, તે તઙારાં માતા, પિતા, મિયાદિ ૩૪ ગતિમાંથી ખાવ્યા છે અને ગતિમાં જશે, તુ પણુ ક્યાંથી અમે. અને યાં જ ઇશું ?—એ સંબધી તને કંઇપણ ખબર નથી. ગતા એક પુખીના મેળા છે. અર્થાત સંધ્યા સમયે એક વૃક્ષઉપર અનેક પક્ષિઓ ભેગાથઈ પ્રાતઃકાળે પાત પેાતાનાં કર્મ પ્રમાણે વીખરાઇ જાય છે તેમ તું અને તું મારાં માની બેઠેલા

Page #25

વર્તમાન સમાચાર.
પ
છે એવા બીજા જીવસર્વે પોતપોતાના કર્મનુસાર રસ્તા લેશે. તે તે પર ત્રિઆ મમત શૉ ?-તારાં તે ખરાં સમ્યગ જ્ઞાન, દર્શન ચારિત્ર છે; તેને સ'ભારતા ખરો! હે ! વ્યજીવ ! દેવાદિક ભવની અપેક્ષાએ આ મનુષ્ય ભવ ક્ષણભંગુર છે, અર્થાત્ બહુ રહે એવા નથી. તેમાં વળી આ શરીર દીન પ્રતિદીન ક્ષીણુ થતું જાય છે. અથાત્ એ ચારે તરફથી બળવા માંડેલાં ધર જેવું છે-તેવાં ક્ષણિક ક્ષણે ક્ષણે જર્જરતા શરીરથડે તું જે આત્મ સાધન કરી લઇશ, એટલી દુઃપ્રાપ્ય પ્રાપ્ત થએક મનુષ્ય દેહની સાર્થકતા છે-બાકી પશુના દેહવત્ પ્રાપ્ત થએલ દેહ નિરર્થક ગણુજે. કારણ કે આહાસદિસનાત પશુઓને પણ છે; તે પ્રમાણે આચરી આત્મ સાધન નહિ કરે તેા પશુના બવમાં અને તારા ભવમાં આછેજ ફેર છે. ભાટે જર્જરિત એવાં આ શરીર વડે જે ધ થાય તે આત્મઠિત કરી લે !
અપૂર્ણ.
-:*:*:
वर्त्तमान समाचार.
“ બેટાદમાં દીક્ષા મહેાચ્છવ, ’
અશાડ શુદ છ બુધવારે શ્રી ખ`ભાતવાસો માઇ ચંદ્રુને શ્રી બેટા રમાં મુનિણજ શ્રી ઉમેદ્રવિજયજી પાસે દીક્ષા ગ્રહણ કરી છે. નામ સાધ્વી દશનથી રાખવામાં આવ્યું છે. સંધ તરી વાડા, પ્રભાવના, સ્વામીવાત્સલ્ય વિગેરેમાં સારા વ્યય કરવામાં આવ્યા છે. સદરહુ બાઇના પતિએ પણ દીક્ષા ગ્રહણુ કરેલી છે. બાઈની ઉમર ( ૨૨) વર્ષની છે. બુદ્ધિ સારી છે. અભ્યાસ વિશેષ કરશે તેા ચરિત્રના યોગ પામવાથી આત્માનું ક
લ્યાણુ કરશે.
“શ્રી ભાવનગરમાં દીક્ષા.’
અથાડ સુદ ૧૦
શનીવારે શ્રી મહુવાનિવાસી સુંદરજી કમળશી નામના શ્રાવકે સ્વયમેવ સુનિવેષ પહેરી લઇ ચારિત્ર ગ્રહણ કર્યું છે. પછી સધની સ્માનાથી કરેમિ ત ઉચ્ચાવીને સુતિ દર્શનવિજયજી નામ રા ખવામાં આવ્યું છે અને મુનિરાજશ્રી તેમવિજયજીના શિષ્ય થયા છે. ઉમર સુમારે વર્ષ ૧૮ ની છે,

Page #26

૯૬
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ..
શ્રી જૈન કન્યાશાળામાં ઇનામ. * - શહેર ભાવનગરમાં જૈન કન્યાશાળાનું કામ દિનપર દિન સારા પાયાપર આવતું જાય છે. સુમારે ૧૨૫ કન્યાઓ અભ્યાસ કરે છે. તેમની પરિક્ષા લઈને ઇનામ આપવાને મેળાવડે અશાડ વદિ ૨ શનીવારે કરવામાં આ વ્યો હતો. તે પ્રસંગે શ્રી મુંબઈ નિવાસી શેઠ વસનજીભાઇ ત્રીકમજી તરફથી તેમના મુનિમ ભારમલભાઇ ખીમજીએ પોતાના હાથથી દરેક કન્યાઓને બુક તથા વચ્ચે ઈનામ તરિકે તેમની યોગ્યતા અનુસાર આખા છે. જેમાં સુમારે રૂ. ૪૬)ને ખર્ચ કરવામાં આવ્યું છે. આ શુભ પ્રસંગે ઉપર શ્રી સુરત નિવાસી શેઠ નગીનદાસ કપુરચંદ શ્રી સિદ્ધચળજીની યાત્રાને લાભ લઈને ભાવનગર પધારેલા તેઓએ કન્યાઓના અભ્યાસથી પ્રસન્ન થઈને હવે પછી પિતાની તરફથી રૂ. ૫૧) નું ઇનામ આપવાનું કબુલ કર્યું છે.
આ કન્યાશાળામાં ત્રણે સ્ત્રી શિક્ષક છે અને તે પણ જન છે. તેમને બાર માસ સુધીના ઉત્તેજન તરીકે શેઠ વસનજીભાઇ ત્રીકમજી તરફથી તેજ પ્રસંગે રૂ. ૩૬) રોકડા આપવામાં આવ્યા છે. દ્રવ્યવાન ગૃહસ્થોએ પિતાને મળેલા દ્રવ્યને આવી રીતે સદુપયોગ કરવાની આવશ્યકતા છે.
સુધારે.
વૈશાખ માસના અંકમાં ભાવનગરમાં થયેલ પ્રતિષ્ઠા મહોચ્છવના - ત્તાંતમાં પૃષ્ટ ૨૬ની પંકિત ૫ મીમાં શ્રી ઉનાના દેરાસરમાં દશ વર્ષ રૂ. 9૫૦) નું વષસન બાંધી આપ્યાનું લખ્યું છે તે “દર વર્ષે રૂ. ૧૫) નું વર્ષાસન » સમજવું.
તંત્રી

Page #27

लाइब्रेरी खाते मळेली भेट,
ગયા અંકમાં જણાવ્યા ઉપરાંત નીચે જણાવેલા ગૃહસ્થા તરફથી ભેટ તારેકે રકમ મળી છે તે આભાર સાથે સ્વીકારીએ છીએ. ૧૨૫) શા આણંદજી પુરૂ ષેત્તમ
ભાવનગર, ૧૦૧) શેઠ રતનજી વીરજી . ૧૦૨) શા ત્રીભુવનદાસ ભાણજીદાસ, ૩૫) સધવી દાદદ્દાસ નેમચંદ, ૧૦) શા ઝવેરભાઈ ભાઈ...", ૫) ટાળીએ વલભજી રામજી
કોટડા સાંગણી. 06) શા લાલચુદ ચતદાસ,
જીિને . ૧૭) શા કુબેરદાસ ભીડલદાસ
હાલ મહુવા ૫) શા સરૂપચંદ લાલચંદ - 86) શા રામચંદ્ર જીવરાજ
જળગામ, - આ સિવાય જેમના તરફથી મુકો ભેટ તરીકે મળી છે તેની પહાચ હવે પછી આપવામાં આવશે.
જાહેર ખબર. (આંખના દરદીઓ માટે અલ્ય તક.)
જ (મુનિરાજ તથા સાધ્વી માટે મફત) અક્ષરૂ પી રનને જાળવવું એજ દુનીયામાં એટી દોલત છે શરીરે સુખી તેજ ખરે સુખી કહેવાય છે, જે શરીરને આધાર ચક્ષ ઉપર છે. તેથી આગળ ઉપર ઉસ્માની જરૂર ન પડે હમેશાં આંખ સાફ રહે અને તેજ વધે તેને માટે શુદ્ધ સાચા માતાના સુરમા કાળા, સત, અથવા લાલ ત્રણે રંગને પણ એક સરખા ! ગુણવાળા અને ૫નાવેલા છે તે જોઈએ તેણે મગાવવા, તેની કિમત ન...૨ ૬ લાના તેલ ૧ ના રૂ. ૪) અને નમ્બર બીજાના તેલા ૧ ના ૨, ૨) પેસ્ટ અચે જુદુ ૫રદેશવાળાને યુપેશ્મલથી મોકલશે. આ દવાથી ઘણાં ફાયદા થાય છે, ધણા માણસેને ફાયદા થયેલા છે તેના સર્ટીફીકેટે અમારી પાસે ભાજદ્ર છે,
- ત્રણે જાતના સુરમો બનાવનાર તથા વેચનાર , શેઠે ત્રીભોવનદાસ ડીશંગ.
જામનગર-કાઠીયાવાડ

Page #28
એક કારકુન જોઈએ છીએ. અમારી તરફથી પ્રથમ છપાયેલી તમામ મુકે બળી જવાથી તે દરેક જીતની બુકે ફરીને છપાવવાની છે તેના પ્રુફ તપાસવા માટે તેમજ એફીસને લગતુ કેટલુંક કામકાજ કરાવવા માટે એક કલાર્ક શખવાની જરૂર છે. તેને સાધારણ સંસ્કૃત જ્ઞાન અને ઉચી પ્રતિનું ગુજરાતી ભાષાનું જ્ઞાન હોવું જોઇએ. ગુજરાતી ભાષામાં સાધારણુ વિષય લખવા જેટલી શક્તિ હોવી જોઇએ પુરતુ શાશુદ્ધ તરફ પરતુ લક્ષ હોવું જોઇએ નામા સ બધી જ્ઞાન હશે તે વધારે અનુકુળ પડશે. પગાર તેની શક્તિના પ્રમાશુ માં માસિક રૂર૫) સુધી આપવામાં આવશે. જૈન હોવા જોઇએ એ નિધારે સમજવું નહીં. અરજી ને સર્ટીફીકેટૅ નીચેને શિવ નામ મોકલવા અમરચંદ ઘેલાભાઇ મંત્રી વધુ છે . લવાજમની પહાંચ. દ-૪ વકીલ સવજીભાઈ વાલજી . 1-4 શા ઉકાભાઈ ભાનચંદ 1-4 શા મહાસુખરામ વીરચંદ | 1-4 શા માણેકચંદ રાજમૂલજી 1-4 શા ડાંસલ 6 બેચર 2-10 શા કેવળ ખીચંદ 3=14 શી ચુનીલાલ દલસુખ 1-4 શા સરૂ પ૬ લાલચ 6 1-4 શા ચોથલ ચાંદમલ 1-4 શા ખીમચંદ ઝવેરચંદ 4 14 શા ભગવાનજી પુરૂષોતમ 1-3 શા જેઠાભાઈ ગુલાબચંદુ 2=1 0 શાં ખુશીલ હાસોભાઈ -4 પારી ન્યાલ રાવજી 2-6 શેઠ અમરચદ તલકચંદુ ! 1-6 શા મગનભાઈ ગુલાબ 1-6 વોરા ધનજી સુદરજી 0-6 શા સરૂ પસંદ છંછાચ 1-4 શા પોપટલાલ ત્રીભોવનદાસ -4 શા ચુનીલાલ ગુલાબચ દે 8-6 શા વાડીલાલ સાંકેલચંદ દાલીયા, છપાઇને બહાર પડેલ છે. श्री तत्व निर्णय प्रासाद ग्रंथ. શ્રીમદ્ મુનિમહારાજ શ્રી આત્મારામજી કૃત) અમારી ઓફીસમાંથી મળશે, કિમત રૂ૪) પાસેજ જુદુ અનેક અપર્વ હુંકીકતાથી ભરપૂર છે [વિશેષ વર્ણન હવે પછી લખશું.]. قم قم به هم کم کم ف For Private And Personal Use Only