Jain Dharm Prakash 1892 Pustak 008 Ank 08

Author(s): Jain Dharm Prasarak Sabha
Publisher: Jain Dharm Prasarak Sabha
Catalog link: https://jainqq.org/explore/533092/1

Page #1

JAINA DHARMA PRAKASHA. પુસ્તક ૮ મુ. કાર્તિક સુદ ૬પ સંવત ૧૯૪૯ અક. ૮ મા,
NEOS
शादूलावक्रीडित. कृत्वाहत्पदपूजनं यतिजनं नत्वा विदित्वागमं । हित्वा संगमधर्मकर्मठधियां पात्रेषु दत्वा धनं ॥ गत्वा पद्धतिमुत्तमक्रमजुषां जिवांतरारिवजं । स्मृत्वा पंचनमस्त्रियां कुरु करकोडस्थमिष्टंसुखं ॥२॥
प्रगट कर्ता. श्री जैनधर्मप्रसारक सभा.
ભાવનગર. अमदावादमां-सानाध्यक्ष श्री प्रेसमा નથુભાઈ રતનચંદ્ર મારફતીયાએ છાપી પ્રસિદ્ધ કર્યું
શક ૧૮૧૪. સન ૧૮૮ર • भूस वर्ष नौ ३१) साया पाटे०४ ३०-३-० .
छुट: मोना ३०-२-०

Page #2

શ મળal વિષય, ૧ જૈનશાસ્ત્ર પાઠશાળા (પદ્ય)
જનશાસ્ત્ર પાઠશાળા ખાસ આમંત્રણ) ૩ સાધસત્તરી જ મનુષ્ય જન્મ ૫ પરોપકાર,
૧૧૩ ૧૧પ. ૧૬૭ ૧૨૩ ૧૨
ચાપાનીયુ" રખડતુ મુકી આશાતના કરવી નહિ.
મુનીરાજ શ્રીવૃદ્ધિચંદજી મહારાજના ફોટોગ્રાફ. ખરીદ્ર કસ્વા ઈચ્છનાને માટે નીચે પ્રમાણે ભાવ રાખેલ છે, 9 કેબીનેટ સાઇઝના ફોટોગ્રાફ
- --૧૦૨ ફુલ સાઇઝના ફોટોગ્રાફ
૧-૦- ૩ કલ સાઇઝના શિષ્યવાગે ચુકત ફાટેાચાર્યું.
૧ -૨ ૦ | પરદેશવાળાને પાસ્ટ ખર્ચ જાદુ' બેસો. | આહાર ગામ રહેતાને દશનના અમૂલ્ય લાભ આપનાર અને સમીપ રહેનારની પણ પ્રાત:કાળ માં દર્શન કરવાની અને પેક્ષાને સંપૂર્ણ કરનાર અનેક ગુણગણ સંપન્ન શાંત મુત્તવત મુની મહારાજના આ ફોટોગ્રાફ દરેક જૈન બંધુઓએ ખરીદ કરવા યંગ્ય છે. ફોટોગ્રાફર બહુ પ્રવીણ હોવાથી મુંબઇના મિસિદ્ધ કેટેગ્રાફીની પંક્તિમાં મુકીએ એવું કામ કરેલું છે, વિશેષ પ્રશસાની આવશ્યકતા નથી કારણ કે હુત કણને આદર્શની જરૂર નથી, મંગાવવા ઇચ્છનારે વહેલાં સર મંગાવી લેવાને પત્ર લખવો,
-
ર

Page #3

જનશાસ્ત્ર પાઠશાળા,
૧૧૫
નૂતન પાઠ કરે વળી ધારતા. લલીત અર્થ વિનોદ વિચારતા. સુનર રત્ન સુધીર બને ઘણું, સફળ થાય ફળે મન કામના; સમય સધ બતાવ્ય જગત વિભુ, સકળ આપદ ટાળક તું પ્રભુ. સહુ સુણો ધની ધમાં પ્રભાવકો, મદદકાર થજે ગુણ ગ્રાહકે પરમ પંડિત જ્ઞાન પ્રભાવથી, ધરમ ઉન્નતિ થાય સ્વભાવથી. અધ પખાળી આત્મ કરે શુચી, તન અને મન દ્રવ્ય કથા રૂચી; ખરચી હામ સુશક્તિ તથા રાહી, ફરજ આપણું હોય બજાવવી. સુણી સુકાય સહર્ષ ઉલ્લાસમાં, કવિનો પણ બાળ વિલાસમાં; રચી પ્રબંધ પ્રમોદ થયે ઉરે, બુધ પદાજ મધુપ ઝવેરને.
श्री जैनशास्त्र पाठशाला. જેન મુનિએ શ્રાવકબંધુઓ તથા વિદ્યાભ્યાસને ઇચ્છનારા
યતિઓને ખાસ આમંત્રણ.) જનવગને વિદિત છે કે ભાદ્રપદ શુદી ૬ ના શુભ મુહુર્ત શ્રીપાલીટાણામાં જૈનશાસ્ત્ર પાઠશાળાનું સ્થાપન કરેલું છે પરંતુ એ અપૂર્વ કલ્પવૃક્ષના ફળનું આસ્વાદન કરવા માટે અભ્યાસીઓની વૃદ્ધિ થવાની ખાસ આવશ્યક્તા છે.
ચતુર્માસ પૂર્ણ થયું છે. વિહાર કરવાની છુટ થઈ છે તો હવે જૈન મુ. નિ મહારાજાઓ જેઓ અન્યદર્શનીના કરેલા વ્યાકરણાદિ શાસ્ત્રનો અભ્યાસ ન કરતાં જૈનાચાર્યોના કરેલા વ્યાકરણાદિ શાસ્ત્રનો અભ્યાસ કરવાને ઉત્સાહ વાળા છે. તેઓ સાહેબે કળીકાળ સર્વ શ્રી હેમચંદ્રાચાર્યના બનાવેલા, સર્વ

Page #4

૧૧૬
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ.
શાસ્ત્ર સંપન્ન શ્રી મેઘવિજયજી ઉપાધ્યાયના રચેલા તેમજ આધુનીક છતાં પ્રાચીનપણુ બતાવનારા શાસ્ત્ર બનાવનારા શ્રીવિનયવિય∞ ઉપાધ્યાયના રચેલાં વ્યાકરણા તેમજ શ્રીમન હેમચંદ્રાચાર્ય વગેરે દુર્ધર પંડિતાના બના વેલા યાશ્રયાદિ કાવ્યો અને અભિષાત ચિંતામણિ, અકાર્ય સંગ્રહાર્દિ સ્વરૂપ ન ટીકાવાળા કાષા તથા અનેક ન્યાય, અલકારાદિ શાસ્ત્ર વિગેરેના અભ્યાસ કરવા માટે અવસ્ય શ્રીસિંહક્ષેત્ર ફરસનાના દ્વીતિય હેતુને હૃદયમાં ધારણ કરીને પાલીટાણા નગરે પધારવા કૃપા કરવી.
શ્રાવક બધુ પણ જેએ વિદ્યાવિલાસી છે, જૈન શાસનની ઉન્નતીને ઇચ્છનારા છે અને અહીંશ એને માટે પ્રયાસ કરનારા છે. તેમણે પણ પૂર્વોક્ત પૂર્વશાસ્ત્રના રહસ્યનું આસ્વાદન કરવા માટે અવશ્ય પધારવું.
જાણુતા
જૈનયતિએ જેએ ઉન્માગથી વિરમ્યા છે. શુદ્ધ માર્ગ ગ્રહણ કરવાના ઈચ્છુક છે, જૈનશાસનની અભિવૃદ્ધિ જેવાને ઉત્સુક છે, નિષ્પક્ષપાત બુદ્ધિવ ળા છે, શુદ્ધતત્વના જ્ઞાતા છે અને જશાસ્ત્રાભ્યાસ માટે ઉત્કંઠીત ચિત્તવાળા છે તેમણે પણ હવે અવશ્ય અભ્યાસ કરવાનો મનાર્થ પૂણ કરવા. આ અમારૂં આમંત્રણ ચવિધ રાધને છે માટે જેએન હાય તેમને જાણનારાઓએ જણાવત, અભ્યાસ કરવા આવવું, અભ્યાસ કરવા મેકલવા, અભ્યાસીને પ્રેરણા કરવી, અભ્યાસ કરવા આવનારને ઉત્તેજન આપવું; યથાશક્તિ સહાય દેવી, આ શુભકાર્યની અનુમેદના કરવી અને પારશાળાની વૃદ્ધિ અહર્નિશ હ્રદયમાં ચિતવવી એમ અમારી સર્વ જૈન સમુદાયને સવિનય પ્રાર્થના છે.
જૈન પાઠશાળાના
વ્યવસ્થાપકે.
ચેાગ્ય અભ્યાસીએની વૃદ્ધિ થયેલી જોઇને અમારા દિલમાં હર્ષ વૃદ્ધિ થશે, તેમને માટે પાન પાનાદિની બનતી સગવડ કરી અપાશે. અને એમ થાયીજ અમારી ઇચ્છા પૂર્ણતાને પામશે. માટે ક્રીતે પણ અમે આમત્રણ કરીએ છીએ. કબહુના.
મિતિ કાર્તક શુદિ ૧૫ શુક્રવાર બાબુ સાહેબરાય બુદ્ધસિંહજી બહાદુર વેારા. અમદ જસરાજ શા. હું વર્જી આણજી માઢી, જસરાજ ખેાડીદાસ દેશાઇ દુર્લભદાસ માહુનભાઇ
( રોડ અશુદજી કલ્યાણજી.)
મુ. ભાવનગર
મુ. પાલીતાણા

Page #5

સએસત્તરી.
संबोधसत्तरी.
અનુસધાન પાને ૧૩ થી.
(ગાથા ૬૯ મીના ચોથા પદ ઉપર સુભમ ચક્રવર્ત્તની કથા.) ‘હોદ્દો મર્યાવળાÆળો - લાભ સર્વ વિનાશના કરાર છે.”
વસતપૂરના વનને વિષે એક આશ્રમમાં જમદગ્નિ નામે તાપસ તપસ્યા કરતા હતા. ઘણા કવડે તપસ્યા કરવાથી તે તાપસ પ્રસિદ્ધિને પામ્યા હતા. એકદા દેવલોકમાં ધન્વંતરી નામે મિથ્યાદ્રષ્ટી દેવને અને વેશ્વાનર નામે સમકીતી દેવને પરસ્પર ધર્મ સંબંધી વિવાદ થયેા. એકે કહ્યું કે જૈનધર્મ સમાન બીજો ધર્મ નથી, બીજાએ કહ્યું કે શિવધર્મ સમાન બીજો ધર્મ નથી. બંને મિત્રા હોવાથી એવા નિર્ણય કર્યો કે ધર્મને આધાર ગુરૂ ઉપર છે માટે અને ધર્મના ગુરૂની પરીક્ષા કરીએ. જૈનધમી દેવે કહ્યુ કે નમતના જે નવીન દીક્ષીત મુનિ હશે તેની પરીક્ષા કરશું અને શિવ ધર્મમાં જે ચિરંતન કાળના તપસ્વી હશે તેની પરીક્ષા કરશુ જેથી હું મિત્ર! તમને વિશેષ પ્રકારે ખાત્રો થશે.” આ પ્રમાણે નિર્ણય કરીને તે બને દેવ મનુષ્ય લોકમાં આવ્યા.
૧૧૭
પ્રથમ જૈન મુનિની પરીક્ષા કરવાને આરબ કર્યું. તેજ અવસરમાં મિચિલા નગરીના પદ્મથ રાજાએ રાજ્ય ત્યાગ કરીને તરતજ ચારિત્રગ્ર હણ કર્યું હતું. શ્રી વાસુપૂજ્ય સ્વામી પાસે ચારિત્ર ગ્રહણ કરીને વળતાં અત્યંત સુધા તૃષાએ વ્યાકુળ થયેલા તે મુનિને આવતા ફૈખીને રસ્તામાં તે અને દેવાએ મનુષ્યનું રૂપ કરી મિષ્ટાન્ન ભાત પાણી વિકુર્તી તેમને આમત્રણ કર્યું. મુનિએ ઉપયેાગવડે અસૂઝતાં જાણીને ગ્રહણુ ન કર્યા. આગળ ચાલતાં દેવતાએ એક રસ્તે કાંટા કાંકરા વિકુલ્યા અને ખીજે રસ્તે નાની નાની દેડકીએ વિકર્યાં. મૂની દેડકાવાળા માર્ગ તજીને કાંટાવાળે માર્ગે ચાહ્યા. શરીર સુકામળ હાવાથી અને કાંટા ઊત્કટ ડાવાથી પગમાંથી રૂ ધીરની ધારા ચાલી પરંતુ મુનિ ક્ષેાભ પામ્યા નહીં. આગળ દેવાએ અનેક પ્રકારના ગીત, નૃત્ય તથા સુદરાકાર સ્ત્રીએ વિકર્લીં પરંતુ ઊંચી દૃષ્ટિએ તેની સન્મુખ પણ જોયુ નહીં. પ્રાંતે નિમીત્તીઆનું રૂપ કરી સામા આવીને કહ્યુ કે “હુ રાજાર્ધ ! હજી આપનુ આયુષ્ય ઘણું છે એમ અમે નિમિત્ત બળથી

Page #6

૧૧.
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ,
જાણીએ છીએ માટે દાલ યાવનાવસ્થામાં સાંસારીક ભાગને ભાગવી. પછી નૃદ્ધાવસ્થામાં આવું દુ:ખકારક ચારિત્ર ચંડુ કરો.” મુનિ મેત્યા કે હું સિદ્ધ પુરૂષ!! મારૂં આયુષ્ય વિશેષ હશે તે હું ધણા કાળ પર્યંત ચારિત્ર પાળી શકીશ અને તેથી ઘણા કર્મની નિર્જરા થશે. વળી હાલ ચૈાવનાવસ્થા હાવાથી તપ પણ વિશેષ થઇ શકશે જે કે વૃદ્ધાવસ્થામાં નવા અશક્ય છે.” આ પ્રમાણેની નવદીક્ષિત મુનિની દૃઢતા જોઇને બને દેવા જૈનધર્મ
ની પ્રશંસા કરવા લાગ્યા.
હવે તેએ શિવધર્મના ગુરૂ-તાપસની પરીક્ષા કરવા ચાલ્યા. ધણા કાળથી તપને કરનારા, મેટી જટાવાળા અને એકાંત સ્થાનકે ધ્યાનમાં લીન થયેલા જમદગ્નિ તાપસને તેમણે શેાધી કાઢયા. પરીક્ષા કરવાને માટે તેની મેરી વધી પડેલી દાઢીમાં ચકલા ચકલીનુ રૂપ કરી માળેા નાખ્યા અને તેમાં બેસીને પ્રથમ ચકલે મનુષ્ય ભાષાએ ભવ્ય-“હું ચકલી ! હું હિમવત પર્વતે જઇ આવું ત્યાં સુધી તુ ઇહાં રહેજે.” ચકલીએ તે વાતની ના કહી અને કહેવા લાગી કે “તું ત્યાં જઇને બીજી કેાઈ ચકલી સાથે આશક્ત થઈ જા તેા મહારા શા હવાલ થાય?” ચકલાએ કહ્યું કે હું ત્યાં જઈને પાછા ન આવુ તેા ચારે હત્યાનું પાપ મને લાગે “ચકલી ખેલી કે” એ વાત હું માનું નહીં પશુ જો તુ પા ન આવે તે આ ઋષિનું ટલું પાપ છે તેટલું તને લાગે એમ કબુલ કરે તે જવા દઉં.”
જે
આ પ્રમાણેના વચન સાંભળતાં એકદમ ઋષિ ધ્યાન ભ્રષ્ટ થઇ રીસે ભરાણા અને દાદીમાં હાથ નાખી બંનેને પકડીને કહેવા લાગ્યા કે અડી કડીન તપ કરીને પાપાને નાશ કરૂ છું છતાં તમે મને પાપી કેમ કહેા છે?” ચકલી ખેલી કે ઋષિĐ! તમે ક્રેબ ન કરે અને આપણું શાસ્ત્ર તપાસે. તેમાં કહ્યું છે કે
अपुत्रस्य गांति नास्ति, स्वर्गो नैवच नैवच;
तस्मात् पुत्र सुखं दृष्ट्वा, स्वर्ग गच्छति मानवाः ॥ १ ॥
વિચાર કે ઉપરના શ્લોકમાં અપુન્નીયાને ગતિએ નથો અને સ્વર્ગે નથી એમ કહ્યું છે અને તમે તે પુત્રીયા છે ત્યારે તમારી ગતિ ક્યાં છે? આ પ્રમાણે કહીને ચકલા ચકલી તે! મટેક્ષ થઇ ગયાં અને પેાતાના ખેલવાની અસર શું થાય છે તે વ્હેવા લાગ્યા. ઋષિનું મન તરતજ પલટારું અને વિચાર્યું કે આ ચકલીએ કહેલી વાત ખરી છે માટે કાઈક સ્ત્રી

Page #7

રબોધસત્તરી. "
૧૧૯ સાથે પણ ગ્રહણ કરીને પુત્પત્તિ કફ, તરતજ તપસ્યા પછી મુકીને કેકિપુરને રાજા જિતને ઘણી પુત્રીઓ છે માટે તેની પાસેથી એક રાજપુત્રીની યાચના કરી લાવું. એમ વિચારીને તે નગરભણી ચાલ્યા. ત્રષિને ચલાયમાન થયેલા દેખી મિથ્યાત્વીદેવ પ્રતિબંધ પામ્યો અને શ્રાવક ધર્મ અંગીકાર કરી બંને દેવો સ્વર લેકમાં ગયા.
તાપસે જઈને રાજા પાસે યાચના કરી, રાજાએ કહ્યું કે મારી સો પુરીમાંથી જે તમને ઇછે તેને ગ્રહણ કરો. પરંતુ અત્યંત અમનોજ્ઞ સ્વરૂપ હેવાથી કોઈએ તેની ઈચ્છા ન કરી, ઊલટો થુથુકાર કર્યો. ઋષિએ તપના પ્રભાવ વડે સને કુબડી અને કુરૂપિણી કરી દીધી. બહાર નીકળતાં રસ્તામાં ધૂળમાં રમતી રાજની એક પુત્રીને દેખીને હાથમાં બીરૂં લઈ તેણે કહ્યું કે– રેણુકા ! તું મુજને વાંછે છે? રેણુકાએ બીજો લેવા હાય લાંબો કયો એટલે એ મુજને વાંછે છે એમ ઠરાવી તેને ઉપાડીને વનમાં લઈ ચાલ્યો. રાજાએ પણ શાપથી ભય પામીને તે પુરી તેને આપી. સાળીના સગપણુથી બીજી રાજપુત્રીઓને પાછી સારી કરી તે વનમાં આવ્યું. કન્યાની વય નાની હોવાથી અનુક્રમે લાલન પાલન કરી મોટી કરી. યવના વસ્થા પામી. એટલે સ્વરૂપવાન થયેલી જોઈ તેની સાથે પાણિગ્રહણ કર્યું. ઋતુકાળે તેને કહેવા લાગ્યો કે હું મને કરીને એક ચરૂ તને સાધી આપું એટલે તે ભક્ષણ કરવાથી તને એક સુંદર બ્રાહ્મણ પુત્ર થશે. રેણુકાએ કહ્યું કે–ચર બે મંત્રી આપજો તેમાં એક ક્ષત્રી પુત્ર થાય તેવા કરજે તે મારી બહેન જે હસ્તીનાપુર પરણી છે તેને મોકલીશ અને બીજો હું ભક્ષણ કરીશ. ઋષિએ બે ચરૂ મંત્રી આપ્યા એટલે રેણુકાએ વિચાર્યું કે લલી પુત્રવાળે ચર જ ખા જેથી આ વનવાસના દુઃખથી છુટું. પછી એ ચરૂ પોતે ભક્ષણ કર્યો અને બ્રાહ્મણ ચરૂ હસ્તીનાપુર મોકલ્યો. રેચ્છાને મહા પરાક્રમી રામ નામે પુત્ર છે અને તેની બહેનને કૃતવીર્ય નામે પુત્ર થયો.
એકદા એક વિદ્યાધર અતિસારના રોગે પીડીત ત્યાં આવ્યો. વ્યાધિની પીડાથી પિતાની આકાશ ગામિની વિદ્યા ભૂલી ગયો હતો તેની અનેક પ્રકારની ઔષધિ વિગેરેની સુષા રામે કરી અને તેથી તે નિરોગી થશે અને પ્રસન્ન થઈને રામને પરશુ નામે વિધા આપી. તેણે સાધી અને દે વાધિષ્ઠીત પરશુના શસ્ત્રવડે અલંકૃત થઈ પૃથ્વી પર વિચારવા લાગ્યો તેથી
૧ ધૂળમાં રમતી હોવાથી રેણુકા નામે બેલાવી.

Page #8

rr
tr
૧૨૦
પરશુરામ એવા નામથી પ્રસિદ્ધ થયે.
''
એકદા જમદગ્નિની આજ્ઞા લઇને રેણુકા પેાતાની બહેનને મળવા માટે હસ્તીનાપુર ગઈ ત્યાં તેને અત્યંત સ્વરૂપવત જોઇને તથા સાળી જાણીને અનતવીર્ય રાજા પ્રથમ તે તેની હાંસી મશ્કરી કરવા લાગ્યા અને એમ કરતાં તેની સાથે નિર કુશપણે વિષય સેવનમાં પ્રત્યા. તેના સમાગમથી ત્યાં રેણુકાને એક પુત્ર થયે. “અહા ! કામ અત્યંત દુ:ત્યાજય છે. મહાન પુરૂષે પણ કામને પરવશ થઇને અકાર્ય કરે છે. કામાંધ મનુષ્ય કૃત્યાકૃત્યના વિચાર કરી શકતા નથી. રૂપવંત સ્ત્રીના ભેાક્તા છતાં પણુ કામાંધ મનુષ્ય પરસ્ત્રીમાં રમમાણ થાય છે. અને લજ્જાને તજી દઈને તે અકાયમાં નિ:શુક બની જાય છે. સ્નીગ્ધ પાત્રની ઉપર જળ જેમ ટકી શકતુ નથી તેમ એના મનની ઉપર ઉત્તમ પુરૂષોનો ઉપદેશ ટકી શકતેા “ નથી. ટુંકામાં એટલુંજ સમજવાનું છે કે હરેક પ્રકારે આત્મ હિતેચ્છુ જ“તાએ ઈંદ્રીએના વિષયમાં પરવશ થવું નહીં.
..
tr
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ.
હવે જમદગ્નિ પુત્ર સહીત રેણુકાને પેાતાને આશ્રમે લઈ આવ્યું. જુઓ ! અહીં પણ કામની દુયતા ! પરપુરૂષવડે પુàત્પત્તિ કરનાર સ્ત્રીને પણ તેના રૂપથી બ્યામેાહ થનાર ઋષિ પેાતાના આશ્રમમાં લાવ્યે, એ સઅંધી બીલકુલ તીરસ્કાર ધરાવ્યા નહીં. આ દુનીઆમાં જેમ મેહરાજા નચાવે તેમ અનેક પ્રાણીએ નાચે છે પેાતાની તપસ્યા ખેાઈ સસાર જાળમાં સપડાયા, કૃત્યાકૃત્યને ભૂલી ગયા અને છેવટ મેહના દઢપણાથી સાધા રણ મનુષ્યને તીરસ્કાર આવે એવા કાર્યમાં પણ તીરસ્કાર લાવીને તે સ્ત્રીને તજી શકયેા નહી. ખરેખર કામનું અયપણું સિંહજ છે.
હવે જુએ! સંસારની વિચિત્રતા ! જે વાતની શરમ પિતાને ન લાગી તે પુત્રને લાગી. નવીન પુત્ર સહીત માતાને આવી દેખીને પરશુરામે તે બંનેને મારી નાખ્યા. અનંતવીર્થરાજા એ વાત સાંભળી ત્યાં આવ્યું અને જમદગ્નિને આશ્રમ ખાળી ત્રાડી નાખી સર્વે તાપસાને ત્રાસ પમાડયા. પરશુરામને ખબર પડતાં ત્યાં આવીને અનતવીર્ય રાખને પણ મારી નાખ્યું. પ્રધાનવર્ગે તેની ગાદીએ તેના પુત્ર કૃતવીર્યને બેસાડયેા. એકદા મુખથી પિતાના મૃત્યુની હકીકત સાંભળીને તેના કારણભૂત જમદગ્નિને તેણે મારી નાખ્યો. એ વાત પરશુરામે જાણી એટલે હસ્તીનાપુર આવી કૃતવીર્યને મારી નાખી પોતે ગાદી ઉપર બેઠો. એ સસાર સમુદ્રના દુ:ખદાયક તર ંગ ! એક રૅલુકાના માા ચરીત્રવડે ઉત્તરાત્તર રેણુકા, તેને
માતાના

Page #9

સંબંધસત્તરી.
૧૨૧
પુત્ર, અનંતવી. જમદગ્નિ અને કૃતવીર્ય એટલાના મૃત્યુ નિપજ્યા. પાપકાયેની શ્રેણી પાપને પ્રતિબંધક નિષ્પાદન કરે છે. માટે દુષ્કાર્યથી દુર રહેવું એજ શ્રેયસ્કર છે,
કતવીર્યના મૃત્યુના પ્રસંગે તેની તારા નામે રાણે સગર્ભા હતી તે પરશુરામના ભયથી વનમાં નાસી ગઈ. ત્યાં કોઈ તાપસે દયા આણીને પોતાના આશ્રમના ભોંયરામાં તેને રાખી. ત્યાં ચાદ સ્વપ્નવડે સૂચિત પુત્ર પ્રસ અને તેનું સુભૂમ નામ રાખ્યું.
પરશુરામના ક્રોધરૂપી અગ્નિમાં કતવીર્યની આહુતી થયા પછી તે વધારે પ્રદીપ્ત થશે અને તેને ક્ષત્રી માત્ર ઉપર દેવ ઉત્પન્ન થશે. તેણે સાત વખત નિઃક્ષત્રી પૃથ્વી કરી. ક્ષત્રિીઓની દાઢાઓ એકઠી કરીને એક થાળ ભર્યો. એકદા ફરતે ફરતો પૂર્વોક્ત આશ્રમ પાસે આવ્યા ત્યાં તેની પરશુમાંથી અગ્નિ ઝરવા લાગે એટલે તેણે સર્વે તાપસીને પૂછયું કે અહીં કોઈક ક્ષત્રિી છે? તાપસોએ તેના મનનું સમાધાન કરવા કહ્યું કે સંસારી અવસ્થામાં અમે ક્ષત્રી હતા. બાકી બીજું તે અહીં કોઈ ક્ષત્રી નથી. તાપસ જાણીને તેને છોડી દીધા. વિચાર કરે કે આરંભમાં નિમગ્ન પુરૂષ પિતાના મૃત્યુને તે ભૂલી જ જાય છે. નહીં તો અગણુત ક્ષત્રીઓનો વિનાશ કરતાં તેના મનમાં દયાને અંકુર કેમ ઉત્પન્ન ન થાય!
હવે એકાદા તે મહા આરંભી પરશુરામના હૃદયમાં પણ પોતાને એકવાર મરવું છે એમ આવ્યું અને તેથી બની શકે તો તેને પણ દૂર રાખવા માટે તેણે નિમિત્તીયાને બોલાવીને પુછ્યું કે “મારૂં મરણ કેવી રીતે થશે ?” નિમિતીએ કહ્યું કે “જેના દેખવા માત્રથી આ દાઢાઓ ક્ષીરમય થઈ જશે અને સિંહાસન ઉપર બેસીને તે ક્ષીરને ખાઈ જશે તેનાથી તારૂં મરણ થશે. ” પરશુરામે તે દિવસથી જ એક દાનશાળા મંડાવી અને તેમાં એક સિંહાસન રચાવી દાઢાને થાળ તેના ઉપર રાખે.
તેવા અવસરે મેઘનાદ નામે વિદ્યાધરે “પિતાની પુત્રીનો વર કોણ થશે ?' એમ નિમિત્તીયાને પુછ્યું. નિમિત્તીએ સુભ મ વર થશે એમ કહ્યું. એટલે મેઘનાદ પોતાની પુત્રીને લઈને ત્યાં આવ્યો અને પોતાની પુત્રી તેને પરણાવી પતિ પણ ત્યાં રહ્યા.
અદ્યાપિ સુભૂમને તે પરશુરામના ભયથી ભયરામાં જ રાખવા ૧ જ્યાં ક્ષત્રી હોય ત્યાં તેની પરશુ જાજવલ્યમાન થતી હતી.

Page #10

૧૨
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ.
માં આવ્યા હતા. એક દિવસ તેણે પેતાની માતાને પુછ્યું કે હું ગાન ! શું પૃથ્વી આટલીજ છે?' માતાએ કહ્યું કે ' પુત્ર ! પૃથ્વીના એ સુમાર છે અને તારા પિતાની રાજધાની તે હસ્તીનાપુર નગર છે પરંતુ તરા પિતાને મારીને પરશુરામ તેનો ધણી થઇ પડયા છે અને તેના ભયથીજ તને આ ભૂમિહમાં રાખવામાં આવ્યે છે' માતાની કહેલી સર્વે હકોન સાંભળીને સુગમ એકદમ ભેાંયરાથી બહાર નીકળ્યુ. પરશુરામના કિચીત્ માત્ર ભયને પણ અવગણીને મેઘનાદની સાથે હસ્તીનાપુરમાં જ્યાં દાનશાળા છે ત્યાં આવ્યા. તેની દૃષ્ટિ પડતાંજ દાઢા ક્ષીર રૂપ થઇ ગઇ. સિદ્દાન સન ઉપર બેસી તે ક્ષીરનુ ભોજન કરવા લાગ્યા. એટલે તેના રક્ષપાળ બામણે એકદમ તેના ઉપર શસ્ત્ર લઇને કુદી પડયા. મેઘનાદે સર્વેત નસાડયા. તે વાત સાંભળીને પરશુરામ પણ ત્યાં આવ્યો. પરશુ ભ્રમ ઉપર ચલાવી. સુભૂમની દૃષ્ટિ પડતાંજ પરશુ વિદ્યા નષ્ટ થઈ, પરશુ તેજ હીન ધઇ ગઇ. ભૂમે પણ ક્રધાતુર થઈને થાળ હાથમાં લીધા અને પ૨શુરામ ઉપર ફેંકો. એટલે થાળ પીટીને ચક્ર થયું અને પશુરામનું મસ્તક છેદન કરી લઈ આવ્યું. ( અપુણ્યું. )
चरचापत्र.
જૈનધર્મ પ્રકાશના અધિપતિ સાહેબ
નીચે લખેલા પ્રશ્ન આપના પ્રસિદ્ધ પામેલા ચેાપાનીઆમાં સર્વે - નીભાઇઓને ઉત્તર દેવાની તક મળવા માટે પ્રગટ કરશે અને તેના ઉત્તર આપ પણ લખવા મહેરબાની કરશેા.
પ્રશ્ન.
૧ જો કેાઈ શ્રાવક પેાતાની નાતના ચાલતા આવતા રિવાજ વિરૂદ્ધ ચોમાસામાં અઠ્ઠાઈમાં અભક્ષ વસ્તુ પેાતાની નાતમાં પીરસે તે તેને સધ મળીને પુછી શકે કે કેમ?
ર એ પ્રમાણેનું ધર્મ વિરૂદ્ધ કામ કરનારને નાતના રોડે તેમજ નાતે જરૂર પુછ્યું જોઇએ કે નહીં?
૩
નાતને શેઠ જો તેને
નામનેજ રોડ કહેવાય કે નહીં ?
પુછે નહીં તે તે અધમને વધારનાર અને
૪ નાતના ધણા માણુસા એવા અધમ કરનારને શિક્ષા કરવા ઈ.

Page #11

૧૨૩
મનુષ્યજન્મ, ચ્છતા હોય અને રાંધના પ્રહસ્થો પણ એવા કૃત્ય માટે તેને ધિકારતા હોય તેમજ એવા માણસને પુછવું જ જોઈએ એમ વિચાર બતાવતા હોય તે છતાં નાતને શેઠ તેને ન પુછતાં તેને પક્ષ કરીને બેસે તે શેઠ કહેવાય ?
૫ ઘણા વરસ થયાં બંધ થયેલું પૂર્વોક્ત કાર્ય બન્યું હોય તો તેને અટકાવવાને તેમજ હવે પછી ન થાય તેમ કરવાને માટે કાળાનુંસાર શું ઉપાય લેવાની જરૂર છે ?
૬ ઉપર પ્રમાણેનું કામ કરનાર પ્રત્યક્ષ મિથ્યાદિને કેવો શ્રાવક કહે ? નામ શ્રાવક પણ કહેવાય કે નહીં?
જૈનધર્મ પ્રકાશને ઉત્કર્ષ ઇચછનાર મુ. સુરત,
સ્વઘમ. સંક્ષેપમાં ઉત્તરો. ૧ સંધ પુછી શકે. ૨ નાતના શેઠે તેમજ નાતે જરૂર પુછવું જોઈએ. ૩ ન પુછે તો નાતના આગેવાનો અકાર્યને ઉત્તેજન આપનારા ગણાય.
૪ નાતના શેઠે નિપક્ષપાતપણે જ વર્તવું જોઈએ. છતાં એવા અને કાર્ય કરનારનો પક્ષ કરે તો શેઠાઈન માટે લાયકાતમાં ખામી ભરેલું કામ ગણાય.
પ કરનારને 5 શિક્ષા કરવી, હવે પછી ન થાય તેવા પાકો પ્રતિબંધ કરવો અને થવાની ખબર પડતાં અગાઉથી તેને અટકાવવો એ કાળાનુસાર કર્તવ્ય છે.
૬ એ પ્રમાણેનું કાર્ય કરનારને બાહ્ય દષ્ટીએ તો શ્રાવકત્વમાં ખામી વાળા જ કહી શકાય. બાકી તેના હૃદયને આશય તો છઘરથને અગમ્ય છે.
તંત્રી.
मनुष्यजन्म.
(અનુસંધાન પૃષ્ટ ૮૫ થી.) મનુષ્યજન્મ પામીને વાંછીત સુખ મેળવવાના આઠ પ્રકાર જે ઉપર પ્લેકમાં બતાવ્યા છે તેમાં પાંચ પ્રકાર પાત્રને વિષે દ્રવ્ય વ્યય કરીને આપણું

Page #12

૧૪.
શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ. ઈષ્ટ સુખ હસ્તગત કરે એ કહ્યા છે. આ પ્રકાર પણ બહુજ ઉત્તમ છે. અનેક પ્રાણીઓ સુપાત્રદાન વડે ભવ સમુદ્રને પાર પામી ગયા છે. પૂર્વના કર્મોદયવડે જે પ્રાણું સંસારની અસારતા જાણ્યા છતાં પણ સંસારને છોડી શકે નહીં તેને માટે આ પ્રકાર બહુજ ઉપયોગી છે કેમકે બહુળતાએ ઘણા મનુષ્યો ચારિત્ર ગ્રહણ કરી શકતા નથી, શ્રાવકના વ્રત લેવામાં પણ નબની શકવાના બાના બતાવે છે, તપસ્યા કરતી વખતે શરિરમાંથી શક્તિ નાશ પામી જાય છે, સમાયક, પિસહ કે પ્રતિક્રમણમાં ચિત્તની સ્થિરતા રહેતી નથી. તીર્થયાત્રા માટે ઘર બહાર નીકળી શક્તા નથી–આવા સર્વ આલબનથી વિમુખ થયેલા ગ્રહસ્થને આ સુપાત્રદાન અથવા સપ્ત ક્ષેત્રમાં દ્રવ્ય વ્યયએ એક પ્રબળ આલંબન છે. અને તેમાં માત્ર કૃપણતા દેષ શિવાય બીછ કાંઈ પણ અડચણ નથી. પરંતુ કદી દુર્ભાગ્યયોગે બીજા બધા પાટીઆ જેમ તજી દેય છે તેમ કૃપણુતા દેષથી આ પાટીયું પણ તજી દે તે પછી તેને સંસાર સમુદ્રમાં બુડ્યા સિવાય છુટકો જ નથી. જેનાથી બીજું કાંઈ પણ ન બની શકે તેવા ગ્રહસ્થને સુપાત્રદાન અત્યંત લાભને આપનારું થઈ પડે છે. કહ્યું છે કે
चारित्रं चिनुते धिनोति विनयं ज्ञानं नयत्युन्नतिं । पुष्णाति प्रशमं तपः प्रबलयत्युल्लासयत्यागमं ॥ पुण्यं कंदलयत्यघं दलयति स्वर्ग ददाति क्रमात । निर्वाणश्रियमातनोति निहितं पात्रे पवित्रं धनं ॥ १॥
ભાવાર્થ–પવિત્ર ન્યાયપાછત એવું ધન પાત્રને વિષે આરોપણ કર્યો સતે ચારિત્રની વૃદ્ધિ કરે છે, વિનય ગુણને વધારે છે, જ્ઞાનને ઉન્નતિ પ્રત્યે પમાડે છે, ઉપશમને પિષણ કરે છે, તપને બળવાન કરે છે એટલે પારણુદિકના યોગથી ઊત્સાહી કરે છે, સિદ્ધાંતના પઠનાદિકને ઉલ્લાસવાન કરે છે પુણ્યનો પ્રાદુર્ભાવ કરે છે, પાપને દળી નાખે છે, સ્વર્ગને આપે છે અને અનુક્રમે મેક્ષ રૂ૫ લક્ષ્મીને વિસ્તારે છે અથાત પાત્રમાં કરેલું દાન–વ્યમ કરેલું દ્રવ્ય પૂર્વોક્ત સર્વકાર્ય કરે છે.
વિનાશી લક્ષ્મીને જે પ્રાણી આવી રીતે અવિનાશી કાર્યમાં જોડે છે તેની લક્ષ્મીજ સાર્થક છે. પરંતુ સંપૂર્ણ પુત્પત્તિ ન્યાયપાછત દ્રવ્યથકી જ થાય છે. અને તેથીજ ઉપરના શ્લોકમાં પવિત્ર ધન બતાવ્યું છે. જેભ શુદ્ધબીજ વાવ્યું હોય તે શ્રેષ્ઠ ફળ આપે છે અને બગડેલું બીજ બ

Page #13

મનુષ્યજન્મ.
૧૨૫ રાબર ફળપત્તિ કરતું નથી તેમ ન્યાયપાજીત દ્રવ્ય વિશેષ ફળ દાયક થાય છે. - સુપાત્રમાં જેડેલું દ્રવ્ય સાંસારીક સુખ આપવામાં પણ તત્પર છે.
रनुपात्रदानाच भवेद्धनाढयो, धनप्रयोगेण करोति पुण्यं ।
पुण्य प्रभावाद् गमयंति स्वर्ग, पुनर्धनाढयो पुनरेवभोगी ॥१॥ - “સુપાત્ર દાનથકી ધનાઢય થાય છે, ધનના પ્રયોગ કરીને પુણ્યનો, બંધ કરે છે, પુણ્યના પ્રભાવથી સ્વર્ગ જાય છે અને પાછા ધનાઢય અને પાછા ભોગી થાય છે” , ( આ પ્રમાણે ઉત્તરોત્તર ચક્રવત શ્રેણીબદ્ધ સુત્પત્તિ થાય છે માટે પૂર્વેત પ્રથમ શ્લોકમાં કહ્યું છે કે સુપાત્રને વિષે દ્રવ્ય વ્યય કરીને વાંછીત સુખને હસ્તગત કરો. - પછી છઠા પ્રકારમાં હે છે કે–ઉત્તમ માર્ગને સેવનાર જનેના મા. ગે પ્રો ઈને વાંછિત રખને હસ્તગત કરે. એટલે ઉત્તમ પ્રાણીઓ જે મામેં ચાલે તે માર્ગે જવાથી વાંછિત સુખની પ્રાપ્તિ થાય છે તેથી એમ બતાવે કે ઉત્તમ પ્રાણુઓ સન્માર્ગનું શોધન કરવામાં પ્રવીણ હોય છે આ ને તેથી તે માર્ગે ચાલવાનું કહેલું છે. મનનો નાત: પંયા: મહા પુરૂષો જે માર્ગે ચાલ્યા તેજ પંથ” આ પ્રમાણે શ્રી વૃદ્ધ શાંતિ સ્તોત્રમાં કહેલું છે. આ સંબંધમાં વિશેષ લખવા જેવું નથી કારણ કે ભગવંત જે માર્ગ ચાલ્યા, તે ભાગે ગણધરે ચાલ્યા, જે માર્ગ ગણધરો ચાલ્યા તે માર્ગે પૂર્વાચાર્યો ચાલ્યા, જે માર્ગે પૂર્વાચાર્યો ચાલ્યા તે ભાગે સાંપ્રતકાળમાં મુનિ મહારાજે ચાલવું એગ્ય છે અને એવા ઉત્તમ માર્ગે ચાલનારા મુનિરાજના સિદ્ધાંત થકી બતાવેલા માર્ગે ચાલવું તે આપણી શ્રાવક બંધુઓની ફરજ છે અને એ પ્રમાણે ચાલવાથી જ વાંછિત સુખની પ્રાપ્તિ થઈ શકે છે માટે હે ભવ્ય પ્રાણીઓ! એ પ્રમાણે કરવા તત્પર થાઓ.
સાતમ પ્રકાર એ બતાવ્યો છે કે અંતર અરિ અત્યંતર શત્રુ તેને છતીને વાંછિત સુખને હસ્તગત કરે. આ પ્રકારતો અત્યંત શ્રેષ્ઠ છે પણ કરવો મુશ્કેલ છે. કામ, ક્રોધ, લોભ, મોહ, મદ અને મત્સર આ છ પ્રાશુના મોટા શત્રુ છે બાહ્ય શત્રુતે જે અત્યંત કોપાયમાન થાય તે એક ભવમાં જ પ્રાણનો નાશ કરી શકે છે, પરંતુ આ અત્યંતર જ રિપુતો અને નેક ભવમાં ભ્રમણ કરાવે છે અને જન્મ મરણની વૃદ્ધિ કરવાથી ભવ ભવ.

Page #14

૧૨૬
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ. માં મૃત્યુને પ્રાપ્ત કરે છે. આ છએ શત્રુ મહા બળવાન છે એકેકને જીતવાને માટે અતિ ઉત્કટ પ્રયત્ન જરૂર છે. મોટા મોટા પુરૂ પ એના સપાટામાં સહજમાં આવી જાય છે. કોઈક ક્રોધથી પુણ્ય સમુદાયને ભસ્મ કકરી નાખે છે, કોઈ કામને વશ થઈ કૃયા કૃત્યને ભૂલી જઈ દુર્ગતિ ગમનમાં દિપક સદશ કામિનીને ૫ વશ થઈને બે હારી જાય છે. કોઈ લોભના પારાવાર સમુદ્રમાં પ પ ગળકા ખાધાજ કરે છે અને તરવાને માટે ફોગટ ફીણના બાચકા ભરે છે, કોઈક રાસારની સ્ત્રી પુત્ર મિત્ર કુટુંબ ૫. રિવાર અને દ્રવ્ય વિગેરના અનેક પ્રકારના મોહમાં લીન થઈ જાય છે, કોઈક દ્રવ્ય, વિદ્યા, અધિકાર, રૂપ, બળ અને રૌદર્યતા વિગેરે અનેક પ્રકા૨ના અભિમાનમાં અંધ બની જઈને અધરને અધર ચાલે છે અને કેટલાક પ્રાણીઓ મત્સર, ઈર્ષ કે અદેખાઈમાં પિતાના કર્તવ્યને ભૂલી જઈ પારકા છતા અછતા દોષને પ્રગટ કરી નિરંતર પિતાને અધિક માને પોતાના સ્વ. રૂપનું ભાન ભૂલી જાય છેઆ પ્રમાણે એ અત્યંતર રિપુઓ અનેક એ પ્રકારનાં અનઈને ઉત્પન્ન કરે છે માટે વાંછિત સુખ જે મોક્ષ સુખ તેને હરતગત કરવાને ઈચ્છનારા પ્રાણીઓએ તે અવશ્ય પ્રથમ એ પ રિપુનો નાશ કરવામાં પ્રવર્તવું જોઈએ.
છેવટે આઠમો પ્રકાર એ બતાવ્યો છે કે પંચ પરમેષ્ટિ નમસ્કારનું સ્મરણ કરીને વાંછિત સુખને હસ્તગત કરે. આ નમસ્કાર-નવકાર મંત્ર ચાદ પૂર્વનું સાર છે, આ ભવ અને પરભવમાં અનેક પ્રકારના સુખને આપનાર છે અને અનેક ભવ્ય પ્રાણીઓ એ મંત્રરાજના સ્મરણથી યાવત મોક્ષ સુખને પામ્યા છે. શાસ્ત્રમાં સ્થાને સ્થાને એ મહા મંત્રને મરણની આવશ્યક્તા બતાવી છે તેમજ તેથી સુખ પ્રાપ્ત કરનારાઓને દુષ્ટતા આપેલા છે તેથી આ જગ્યાએ તેનું વિશેષ વર્ણન કરવાની જરૂર નથી. ટુંકામાં એટલું જ સમજી લેવાનું છે કે એવું કોઈ પણ કાર્ય નથી કે જે એ મહા મંત્રના સ્મરણથી સિદ્ધ ન થાય પરંતુ તેમાં શુદ્ધ અંતઃકરણના ભાવની જરૂર છે માટે ત્રિકરણ શુદ્ધ એનું સ્મરણ કરીને વાંછિત સુખને હસ્તગત કરો એવું શાસ્ત્રકારનું કહેવું છે અને તે યથાર્થ છે. .
આ શ્લોકની અંદર એટલો બધો ભાવાર્થ રહેલો છે કે એમાંના એક એક પ્રકારને માટે મોટા મોટા ગ્રંથો લખી શકાય. અહી યથામતિ રોક્ષેપથી એના અથવું પ્રકટીકરણ કરેલું છે.

Page #15

પરે૫કાર..
૧૭ વાંચક વર્ગોને યાદ આપવાની જરૂર નથી કે આ ોકજ આવા ઉત્તમ ઉપદેશને શ્રવનાર હોવાથી ચેપનીઆના પ્રથમ પૃષ્ટ ઉપર દાખલ કરેલો છે. દરમાસે દષ્ટિગત થતો હોવાથી તમે એ શ્લોકને ભૂલી ગયા નહીં છે. તેમ છતાં વળી ફરીને આ માસના મુખ પૃટ ઉપરથી એ શ્લેકને વાંચીને તમે પણ એમાં બતાવેલા કાર્યો કરીને વાંચ્છીત સુખને હસ્તગત :રવા તત્પર થાઓ અને વાંછિત સુખને હસ્તગત કરો.
તથાસ્તુ.
પરોપકાર. પરોપકાર મનુષ્ય માવનું અત્યુત્તમ ભૂષણ છે. આ અસ્થીર સંસારમાં જન્મ લઇને પ્રાણી માત્ર પોતાને માટે તે અનેક પ્રકારના પ્રયાસ કરે છે અને પોતાનું ગુજરાન સુખે દુખે ચલાવે છે તેમજ પોતાની વિપત્તિને ટાનવા યત્ન કરે છે પરંતુ અન્યને માટે પ્રયાસ કરનાર કોઈ વિરલા જ હોય છે. જેઓને પોતાની આજીવીકા પૂરતી જ માત્ર આવક છે તેમજ પોતાની આપની દૂર કરવાને પણ અન્યની મદદની જરૂર છે તે તો પરોપકાર શી રીતે કરી શકે? પરંતુ જેઓને પોતાના આયુષ્ય પર્યત આજીવીકાની બીલકુલ ચિંતા નથી એટલું જ નહીં પરંતુ એ કરતાં પણ અત્યંત દ્રવ્ય સંપત્તિ છે અને અનેક જનોની આપત્તિ દૂર કરવાની શક્તિ છે તે છતાં પણ સ્વધર્મીઓને, સ્વજ્ઞાતીવાળાને, કુટુંબોને તેમજ પોતાના મિત્રવર્ગને આજીવીકાથી દુઃખી થતા જોઇને પણ દીલમાં દયા નથી આવતી અને જેઓ તેને ઘટી. ત રીતની મદદ નથી આપતા તેમનું દ્રવ્ય નકામું છે તેમજ જેઓ એજ પ્રમાણે પિતાના ધર્મ વિગેરેને કોઈ પશુ પ્રકારની આ પતિમાં પડેલાં દેખીને તટસ્થપણે જોયા જ કરે છે, છતી શક્તએ આપત્તિનું નિવારણ કરવા પ્રયત્ન કરતા નથી તેઓની શક્તિ નકામી છે અને તેઓની જીંદગી પણ નિરર્થક છે કેમકે પોતાના પ્રાણને જાળવીને તે પશુ પક્ષીઓ તેમજ તે કરતાં ૫ણું તુચ્છ જંતુઓ પ્રયત્ન કરે છે તે તેનામાં અને એવા પરોપકાર વિમુખ રજનોમાં તફાવત શું છે ? કાંઈ નથી. ખરી રીતે તે એવા જનોએ નિરંતર પોતાની શક્તિ અને સંપત્તિના પ્રમાણમાં પરોપકાર કૃત્યને વિષે ત

Page #16

શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ.
ત્પર રહેવું જોઈએ કહ્યું છે કે-રાજય સતાં વિપૂતય: “ સજજનૈની સંપત્તિ પરોપકારને અર્થેજ છે”.
મનુષ્ય વર્ગે પરોપકાર કરવાની જરૂર છે તેમાંતો આશ્ચર્ય જેવું જ શું છે? કેમકે કેટલાક જડ પદાર્થો પણ નિરંતર પરોપકાર કરનારા હોય છે. ચિંતામણિ રત્ન મનુષ્યના મનવાંછીતને પૂરે છે, વૃક્ષ છાયા આપે છે, ચંદન સુગંધ આપે છે, પારસમણી લેહને કાંચન બનાવી આપે છે, રસ કુપીકાનો રસ પણે કાંચન બનાવવામાં સાધનભુત છે. આ પ્રમાણે જડ પદાર્થોમાં પ ણ અનેક પ્રકારની શક્તિઓ ભરેલી છે અને તેનો ઉપયોગ પરોપકારના કાર્યમાં થાય છે.
એક મનુષ્ય પોતાની ઉપર ઉપકાર કર્યો હોય તેનો બદલો આપવા માટે તેના ઉપર ઉપકાર કરે તો રહે પરંતુ ઉલટો અપકાર કરનારા કેટલાએક દુર્જનો હોય છે. શ્રીપાળ મહારાજાએ ધવળશેઠ ઉપર બેસુમાર ઉ. પકાર કર્યો છતાં તેણે તો છેવટ સુધી અપકારજ કર્યો અને તેમાં પિતે પિતાને પ્રાણ ગુમાવ્યું આવા પુરૂષો કનીષ્ટ મનુષ્ય ગણાય છે. જેણે ઉપકાર કર્યો હોય તેના બદલામાં ઉપકાર કરનારા પણ કેટલાએક જ હોય છે તે ઓ મધ્યમ મનુષ્ય ગણાય છે. કૃત્યાકૃત્યને જાણનાર વર્ગમાં ઘણે ભાગ આ પંક્તિમાં મુકવા યોગ્ય છે પરંતુ અપકાર કરનારની ઉપર પણ ઉપકાર કરનારા શ્રીપાળમહારાજા, જયાનંદ કુમાર તથા લલીતાંગ કુમારની જેવા કોઈકજ મહા પુરૂષ હોય છે. એઓ ઉત્તમ જનની પંક્તિમાં મુકવા યોગ્ય છે. ખરે પુરૂષાર્થ અને ખરી સજજનતા તેમજ ખરું તત્વ ગવેષીપણું તે તેનું જ સમજવું કે જેઓ નિરંતર સર્વ પ્રાણીઓ ઉપર ઉપકાર કરવાની બુહિંજ ધરાવે છે અને તેને માટે જ પ્રયત્નવાન છે. શ્રી પાર્શ્વનાથજીને ઉગ્ર ઉપસર્ગને કરનાર કમઠ જેણે નાસીકા પર્યત જળ ભરપુર કર્યું તેના ઉપર પણુ ભગવંત લેશ માત્ર ષ ન લાવ્યા અને તેને પણ બોધિ બીજનાં કારણભૂત થયા. આ ઉત્તમ જનની કર્તવ્યતાના શિખરરૂપ દષ્ટાંત છે.
આ ટુંકા વિષયને સાર એટલો જ છે કે પિતાથી બનતી રીતે દરેક મનુષ્ય પરોપકાર કરવા તત્પર રહેવું અને એ ઉત્તમ શોભા આપનાર ભૂઅષણને ધારણ કરીને સુશોભીત થવું.
તથાસ્તુ.

Page #17

સૂચના.
આ વર્ષના આ સાતમે અક છે. ગ્રાહકેાએ હવે આળમ તજી લવાજમ તાકીદે મેકલવુ જોઇએ. ચાપાની સ્થપ અ હ્યુમાં સારી સેવા બજાવે છે એ ઉપર ધ્યાન આપી લવાજમ એકલવામાં ગવાળા થવુ એ કદરદાન ગ્રાહકેાની ફરજ છે. કે લાકા પાસે એ ભ્રણ ચાર પાંચ વર્ષાના લવાજમ ચડેલાં છે તેવા આળસુ ગ્રાહુકાએ આંખ ઊધાડી લવાજમ મેાકલી આપ ૩. દરવર્ષે ઉઘરાણીને માટે બે પૈસાનેા ખર્ચ થાય છે અને જેઢની ચેાપડીના હુક જાય છે, વળી લવાજમતા જ્યારે ત્યારે વ હેલુ માડુ પણ દેવુ' પડશેજ એ સર્વે આમતને વિચાર કરી ચડેલા પૈસા મનીઆર્ડરથી માકલી આપવા અથવા અમારા એજટાને ભવા
મુંબઇના ગ્રાહકો ઉપરતા આ વર્ષમાં એક વખત પત્ર જ્ઞઆઇ ગયા છે તેઆએ તે માબત ઉપર ધ્યાન આપી લવાજમ વાળી દેવું અને બીજા ગામ વાળાઓએ પણ પુત્ર ખર્ચ કર્યા અગાઉજ ઉદારતા જણાવી દેવી યાનમાં રાખવું કે આ જ્ઞાન ખાતાનું કામ છે. કાઇના ધરતુ નથી.
મુંબઇ, સુરત, ભરૂચ, પુના, વડેાદગ, અમદાવાદ, વીરગામ, ધારાજી, ભુજ વગેરે જેજે ગામમાં અમારા એજટા છે તેનાં નામ મ્હારે પડેલાં છે માટે રાવળ પડે તેમણે તેની માર કૃત માકલવા અને બીજાઓએ મર્ડરથી મેાકલવા ટીકી૨ મેાલનારને ગેરવલે ગયાનુ જોખમ તેને માથે છે.
અમારી ઓફીસમાં વેચાતાં પુસ્તકાનુ લીસ્ટ જુદું હાર પડેલુ છે તે શિવાયની ચાપડીનેા નેાંધ છઠ્ઠા અકના ચેાપાનીઆમાં પ્રસિદ્ધ થયેલછે તે ઉપરથી જેને કાંઇ પણ પુસ્તુક જોઇએ તેહું ખુશીથી અમારી પાસેથી મગાવવુ, વેલ્યુકેએબલથી વવું એ વધારે ફાયદાકારક છે.
મા

Page #18
अनुक्रमणिका. વિષય 1 આ સ સાર એ સારું, 2 સઘપાન નિષેધક, 3 'ધ અને મોક્ષ.. 4 મધુમ્મદુનું દૃષ્ટાંત. 5 ચરચાપત્ર. ટુ વત્તમાન સમાચાર, 7 પાલીતાણાની ધર્મશાળાઓ. 130 ૬૩ર 137 139 143 144 | ખાસ સૂચના જ્ઞાનનુ બહું માન જ્ઞાનાવરણી કર્મનો ક્ષય કરે છે અને જ્ઞાનની આસાતનાથી જ્ઞાનાવરણી ક” અ‘ધાય છે માટે ચાપાનીઓને રખડતુ ન મેલતાં ઊંચે આસને મુકવુ અને પાઘ ત લક્ષપુર્વક વાંચી યથાશક્તિ ધર્મ કાર્યમાં પ્રવત્તવું. અત્યંત ઉપયોગી, સઝાયમાળા શુદ્ધ રીતે બાળ બાધ અક્ષરમાં છાપેલી તયાર થઇ છે ધણું" કરી આ ચામડીમાં તમામ સઝા આવી ગયેલી છે. જ્હોટા કુદના આશરે પાંચશે પાનાની ચાપડી છે. ધમના રાગી માણસાએ અવશ્ય ખરીદ કરવા લાયક છે. કી. રૂ 3) ટપાલ ખર્ચ જુદુકા ગ્રાહકોને સૂચના. વારંવાર લખ્યા છતાં ધણી ગ્રાહકોના લવાજમ હજી સુધી આવતા નથી તેઓએ સમજવું જોઇએ કે આ વર્ષના નવ અ'કતા નીકળી ચુકયા, ચાપાનીયાનું લવાજમ પ્રથમથી લેવાના રીવાજ છે તે પાણા: ભાગ નીકળી ગયા તે છતાં લવાજમ ન માકેલકુ એ ભુલ ગણાય. ઉઘરાણીના કયાડા લખી જ્ઞાન 'ખાતામાં નુકશાન કરાવવું તે કરતાં જલદી લવાજમ માકલી દેવું એ સજજનને ધટીત છેજેની પાસે એક વર્ષ ઉપરાંતનું લવાજમ લેણુ છે તેને તે આળસ તજી દઇ સવરે પેાતાનું લવાજમ મોકલી દેવું અને બીજાઓને તાકીદે મોકલવા ભલાશ્રણ ફેરવી For Private And Personal Use Only