Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
POTU
15
AARI
2
CCTV
KAR
...
Suva
JAIN DHARMA PRAKASH. પુસક ૬ ઠું. ભાદ્રપદ શુદિ. ૧૫ સંવત. ૧૯૪૬ અંક
मालिनी. प्रशम रस निमन, दृष्टियुग्मं प्रसन्न बदन कमल मंकः कामिनी संग शून्यः कर युगमपि यत्ते, शरण संबंध बंध्यं : तदासि जगति देवो, वीतरागस्त्वमेव ॥ १ ॥
प्रगट कर्ता, श्री जैनधर्मप्रसारक सभा
ભાવનગર.
mins
।
अमदावादमां. - पनीर भीटी प्रेसमा શ૦ ૧થુભાઈ રતનચંદે છાપી પ્રરિાદ્ધ કર્યું.
શડ ૧૮. સન ૧૮૮૦ मस ने। ३१-०-० अगाड्या पोरटेन। ३०-3-ong
घुटना ३ ०-२-०
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જો
! . .
. .
.
/
':
,
*
**
'**,
अनुक्रमणिका. વિષય છે નીતિ અને રાજા દુકન પરીક્ષા (લખનાર ને ૨ વચનામૃત (લખનાર મુદ્દે રાજય) ૩િ અવનિત સુકમાળ ૪ મનુષ્ય જન્મની રાકમા શી રીતે થાય છે. પ શ્રી નેમીનાથ જિનતુતિ (દડી)
ખાસ સૂચના - જ્ઞાનનું બહુ માન જ્ઞાનાવરણી કર્યા કરે છે અને જ્ઞાનની આયાતનાથી નાવણી કર્મ બંધાય છે માટે નવાનીઓને રખડતું ન મેલતાં ઉચે આસને મુકૂવું અને આt લક્ષપુર્વક વાંચી યથાશકિત ધર્મ કાર્યમાં પ્રવર્તવું.
, ''
, ,
સર્વે જનધમી ભાઇઓને અવશ્ય ખરીદ કરવા લાયક
ચરિતાવળી.
અથવા
જૈન કથા સંગ્રહ. સર રસીક અને બેધદાયક દેશથી, તે પંદર વાતાઓને મુહ આ ચાપડીમાં છાપવામાં આવશે. એ સંજી કામા એવી સારી રીતે લખવામાં આવશે કે તે વાંચી દરેક વાંચનાર આનંદ પામવા સાથે બંધ પ્રાપ્ત કરો એ ચેડી લગભગ ચાપીની આ જેવડા કદની આશરે ૩૭૫ પાનાની થશે તે સાથે સુંદર અને મજબુત પાકો : ઠાથી ખાવામાં આવી જેનોને માટે આવી એક પણ ચાપડી નથી. આ
અગાઉથી પિરા મોકલી નોમ નંધાવનારે કિંમત રૂ ૧૪ મોકલવા પાછળ થી કિંમત વધારે રાખવામાં આવશેમાટે યાદ રાખવું કે, નેહી ગ્રાહક થનાર પસ્તાશે,
- આ સંબંધી તેમજ બીજા કર્યા સંબંધી પત્ર વ્યવહાર નીચને શિરનામે રાખો,
અમચંદ ઘેલાભાઈ શ્રી જિનધર્મ પ્રચારક સભાના સત્ર
પિતા ન કરો :
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
श्री जैनधर्म प्रकाश
JAIN CHASMA FRAKASH.
એ છે
દિ
ણ
દાહરે, કંટા નાદ વગાડતાં, ખરરર થાય આકાશ; તેમ ભૂતળ ગાંવનું, પ્રગટ જૈનકાશ.
ઈ
t
b
૨
૨
૨
૧
૨
જે
છે
?
તે
છે
જે
છે
જે
૨
૨
૨
૨
૨
૧
૧
૧
ર
છે
જ
રે
પુસ્તક ૫ મું શક ૧૮૧૨. ભાદરવા સુદિ ૧૫. સંવત ૧૯૪૬. અંક ઠે
नीति अने सजन दुर्जन परीक्षा.
[ પુનરાન થી રાતિવિનયગી નથી.] નીતિથી બેસવું અને નીતિથી ચાલવું એ ગણધરોને ત્રિપદી દેતાં વખત સર્વથી પહેલાં જ બતાવેલું છે, બાર ગણધરોએ બાદશાંગી ગુક્ષિત કરી તેમાં પણ વિચારી જુઓ તે નીતિ રૂપી નકુચા પદે પદે સ્થાપન કરેલ છે, નીતિનું બીજું નામ નય છે, જે પુરૂષના અંતઃકરણમાં નીતિની યથાર્થ સ્થિતિ થઈ છે તેનાથી સંદેહ અવિવેક અને વિકૃતિભાવ દર દર૦૪ રહે છે, ચોકીદારના હાથમાં ચેકીપહેરા વખત જ હથિયાર રહે છે અને નીતિમાનના હાથમાં સદા હથિયાર રહે છે.
જે તમારે નીતિ પિદા કરવી હોય તો બુદ્ધિમાનની, કવીશ્વરની, નિર્ચથ મુનિજનોની અને ઉત્તમ શ્રાવકોની પાસે જઈ નિરંતર ઉમેદવારી કરો, નાના ગામડાનો વાસ છોડી શેહેરમાં જઈ વસો; નવીન નવીન શાસ્ત્રનું પરા વર્તન અને શ્રવણ કરે, રાજ્ય સભામાં કે ધર્મનું ઉત્તેજન વધારવા મળેલી બુદ્ધિમાનોની સભામાં પુનઃ પુનઃ ગમન કરો અને મદિરાપાન, પરદારસેવન કૃપણુતા અને પ્રમાદ આટલી વસ્તુનો ત્યાગ કરો. - જેમ પૂર્ણકળાથી ચંદ્ર, પુષ્પફળથી વૃક્ષ, શૃંગાર યોગથી સ્ત્રો, વીરરસથી સુભટ અને શુશ્રુષાથી વકતા શોભે છે તેમ નીતિવાકયથી મનુષ્ય શોભે છે.
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૨૨
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ,
ધનવાનને પક્ષ ન કરવા, નિર્ધનને નિરાદર ન કરવા અને દુનિયા પ્રત્યે' સગમ અનુગ્રહ બુદ્ધિથી એક સરખા ઉપદેશ દેવેશ એ મુક્તિ જનાના મુખ્ય નીતિ માર્ગ છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પૃથ્વીરૂપી સ્ત્રીથી ઉપન્ન થયેલી પ્રારૂપી દિકરીને રાજાએ યથાર્થ રીતે ઉછેરવી તેનાપર પડતાં વિઘ્ના નિવારવાં સજ્જતાને કષ્ટ દેવા ઉદ્દેશ વા થયેલાં. દુર્જનાને નિગ્રહ કરવા એ રાજાએને નીતિમાર્ગ છે,
નીતિદ્વારા પોતાના માલકનુ રાજાનું અને દેરાતુ સદા હિત વાંતુ, રાત્રુ રાજાએથી રાવત ન ખાવી અને કઠિન વચન પણ જે હિતકારી થાય તેમ તે પણું રાજા પ્રત્યે હુવા ભય ન કરવા એ મંત્રના નીતિ માર્ગ છે, રણસંગ્રામમાં વીરરસ દિપણ ન છાંડવા, અને પેાતાના માલકી તારી યથાર્થરીતે ખરાપ્તિથી કરવી એ સુભટે નીતિમાર્ગ છે. રાનમેં બાંધેલા કાયદાનું કદિ ઉલ ધન કરવું -સદાચરણથી લવું અને ભીક્ષુજના પ્રત્યે યુબારક દાન દેવું એ પ્રશ્નને નીતુ માટે છે. આટલે ઘેાડામાં થડે નીતિ માર્ગ પણ સ્થિત રથ નથી. કાલ ઘણાજ આવે કે ભીરતાથી રહિત ફોન માં નામાં ફાં અને દૂરના ફેબ્રુાવ હુંળે ર નીતિ
ન
વ
આજકાલો બત્ હે આ કહું ટુ! સહતનાં સુ કાચ
રીતે વધે ?
આજકાલ તને અત્યંત પ્રયત્ન લઈ જેતુ ભલું કરી આપશે તે ત માથું પાછળથી મા ુજ ચિતવનાર થશે. ભ્રાતૃજને ભાગ્યેજ શુભ ચિં તક હશે. જેનાં તમે જામીન થઇ ઉપકાર કરશે પ્રાયે તે તમારા પાછળ થી ઉપકાર માનશે નહી, જે મનુષ પેાતાના સદ્ગુણાથી દુનિયામાં પ્રખ્યા તીને પામે છે. તેના વૈરી અસખ્યુ થઈ પડે છે, પગલે પગલે તેનેમેટી આતે રહે છે અને દુર્જન મનુષ્યા તેના મિત્ર બની જઈ અંતઃકરણ લઈ પાછળથી દુર્જનતા બતાવવા બાકી રાખતા નથી. સત્ય છે કે સર્પના મુખમાં, વીંછીના આંકડામાં અને દુર્જનના હૃદયમાં વિષ રહે છે. બહુ મીઠું મેલનાર અને બહુ નમી ભજી ચાલનારના અંતઃકરણતા પાર હતેા નથી. ( કહ્યુ છે કે)
मनमनमें फर्क है, नये सोचतुरसुजान; રંગ ટુળો નમે, ગોતા ચોર જવાન.
૧ ચિના
કર.
For Private And Personal Use Only
ધનુષ્ય.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
નીતિ અને સજ્જન દુર્જન પરિક્ષા
43
કુળવાના હાથમાં કમળ ઉગતું નથી અને કુળહીનના મસ્તકમાં સંગ ઉગતાં નથી, તેઓના આચરણથીજ કુલીનતા અને કુલહીનતા જણાઇ આવે છે.
મનુષ્યામાં દુ:ષમ કાળના પ્રભાવથી ગાંભીર્યતાગુણુ ધાજ અલ્પ થઈ ગયેલ છે; વક્રતી સાથે સરલ રહેલુ ગેરફાયદા કારક છે. આજના સમયમાં તમે જેને ગુણુ સંપાદન કરાવશે તે તમને પાછળથી અવગુણી કહેશે, જેને વિવા દેશેા તે વિદ્યાહીન કેહેરો અને જેને સ્થાન આપશે તે તમને સ્થાન ભ્રષ્ટ કરવા પ્રયત્ન કરશે સર્પતે આભૂષણુ પહેરાવવાં અને દુર્જનને શીખા મણુ આપવી તે એક સરખુ છે. જેમ લસણુ વનસ્પતિ કપુર અંતે કસ્તૂરી હી યારીમાં વાલી દુધના ધડવર્ડ સોંચી તે પણ દુર્ગંધતા છેડતી નથી તેમ દુર્જન મનુષ્ય અનેક તરેહતા સત્કાર કરે તે પણ દુર્જનતા છેડતા નથી. વ્યાઘ્ર જાનવર કદાચ ઉપવાસ કરે તા પણ તેને પારણામાં પશુધાત શિવાય અન્ય કૃસુજતુ નથી તેમ દર્જન મનુષ્ય સત બની જાય તે પર તેને ફીલા ા નથી. મતા ત્યા
ભવ
૭ પણ હું ના કરી મંત્ર ન'ની મળયાચળ પર્વતમાં ઉગેલાં ચંદનના ઝાળાં સાપે ખરડના ઝાડને વાવા તે પમ્મુ ઍરડને સુગધતા પ્રાપ્ત થતો નથી તેમ દુર્જનને પણ વિદ્વાનની સંગત ચાય નિર ંતર રહે પણ વિદ્વત્તા પ્રાપ્ત થતી નથી. લીબડાને દુધના ઘડામાં ૧૦૦ દિવશ રાખે અને કાગપક્ષીને દુધના કુંડમાં હાર વાર સ્નાન કરાવે તે પણ તેઓને મીષ્ટતા અને શ્વેતતા પ્રાપ્ત થતી નથી. તેમ દુર્જનના ગુણ્ણા શ્રેષ્ટતાને ધા
રણુ કરતા નથી.
હરેક તરેહુથી સજ્જને તેા સર્વને સુખના સાધને જ મેળવી આપેછે. અપ્રિય વચનેથી પણુ સજ્જન મનુષ્યા વિપર્યંતા ધારણ કરતા નથી. કુહા અને પશુ ચંદનવૃક્ષ સુગધતા આપે છે. સુવર્ણને તપાવે તે વધારે નિર્મળ થાય છે. ચંદનને જેમ ધસે તેમ વધારે સુગંધિ આપે છે. ઇબુદડ પીલાતે થા પશુ માધુર્યતાને છેતેા નથી. તેમ સજ્જને અપરાધી મનુષ્યપર પણુ કરૂણા લાવ્યા વિના રહેતા નથી. સજ્જનેને, તમે સમુદ્રની ઉપમ દેશે તે પણ તે સમુદ્ર સજ્જનેની બરાબરી કરી શકનાર નથી, કેમકે તે ક્ષારેા છે; ચંદ્રમા ક્ષતિ હોવાથી, સૂયૅ સ ંતાપદાતા હોવાથી, લત્ત ૬મી ચંચળ સ્વભાવવાળી હાવાધી, મેરૂ માર્ગ ઘણા છે. પર્વત આપણાથી અ
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ
૮૪
દ્રષ્ય હાવાથી, કામધેનુ ગા પશુ હૈાવાથી, કલ્પવૃક્ષ પરિણામે કા ટરૂપ હોવાથી, અને ચિંતામણિ જડ પ્રાય હાવાથી, કહેા રાજનેાની ખરાખરી તે કેમ કરી શકે? સંગતિ કરવી તે ઉત્તમ અંતઃકરણવાલા સજ્જતાનીજ કરવી.
સુખ દુખ હર્ષ શેક જીવન અને મૃત્યુ પેાતાના કર્મને આધીન છે પેાતાની ચાલ ચુકવી નહી અને વેરીસામે દીનવચન એવું નહીં. આ વિચિક્ષણને ગુપ્ત ખાને છે. કહ્યુ' છે કે~
( દુહૃ।.)
Great Heat कर्मगत, चूक न चलिये चाल; अरितें दीन न भापीये, मरवो अपने काल. १
ગુણુહીન મનુષ્યથી ગુણવાનની પરીક્ષા ગુણી ઉપર ધ્વતિ રહે છે. દુષ્કરતા એ છે ગી રહેવું, જે મનુષ્યમાં લજ્યા ગુણ લજ્યા છેાડી તે સર્વ ગુણુ ડયા જાશે.
કે
સજ્જનેાને શાસ્ત્રકારેાએ એજ માટે વખાણ્યા છે કે તેએના તેત્રા શરમથી અને દાક્ષિણ્યતાથી ભરેલાં હેાય છે. ઉમરાવતાના સમયમાં ઉં ત્તમજને વિશ્ચિત થતા નથી અને પરાભવના સમયમાં દુ:ખિત થતા .નથી. મનુષ્યના સર્વ દિવસે સરખા જતા નથી; રાજા હિરશ્ચંદ્રને એક દિવ સ એવે પણ આવી ગયેા હતેા કે પેાતાની રાણી અને પુત્રને વેચી પે તાને ચાંડાળને ઘેર રેહેવુ પડયું તેપણુ સાચ ન હેાડયું, શિળવતી સતી દમયંતીને પતિના વિરહથી મહા જંગલ અને ઝાડીમાં ક્રવુ ઇતે રૂદન કરવું પડયું હતું તેપણુ તે શિયળથી ન ચુકી એ પ્રમાણે બીજા અનેક દાખલા સજ્જનેની પ્રતિજ્ઞા પાળવાની દ્રઢતા ઉપર છે જે લખતાં પાર આવે તેમ નથી. સજ્જતા અને દુર્જનેાના કાર્યમાં પારાવાર અંતર છે. ઉ ત્તમ મનુષ્યએ સજ્જનતા 'ગીકાર કરવી અને ખરી ફી તે મેળવવી એજ ત્તવ્ય છે,
થઈ શકતી નથી. ગુણવાને
ગુણી થઈ સર્વગુણુ છે
For Private And Personal Use Only
ગયન પો અને જેણે
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
થતા મૃત
वचनाम्टत.
[ सुनिराज महाराज श्री शांतिविजयजी तरफथी, ]
૧-પરનિંદા કરે નહી અને સ્વનિંદા સાંભળી સાભ્યતા લાવે તે મનુષ્ય તે ધન્યવાદ છે.
૨-~-પુત્રાએ પ્રાતઃસમય ઉી માતાપિતાને પ્રણામ કરવું આ રીતિ હાલ કાળ વિરલા પુત્રાએજ શરૂ રાખી હો. માતાપિતા તીર્થની પેઠે પૂજનીક કહ્યા છે.
૩-ધર્મ અને શેક જેમ વધારીએ તેમ વધે અને ધટાડીએ તેમ ધટે છે. ૪—દેવ નિંદાથી દરિદ્રતા આવે ગુરૂ નિંદાથી કુલ ફાય થાય અને શ્રુત (શાસ્ત્રની) નિંદા કરવાથી કુરોગ ઉત્પન્ન થાય.
૫--મૈથુન, વારિપાન, નિદ્રા અને તડકામાં બેસવું આ ચાર વસ્તુ ક્ષુધાતુને માટે વિષ સમાન છે. ~નગ્નપણે સ્નાન શયન અને બે ત્પત્તિ થાય
નક કલાધા કલેશ ઉં
૭~~ડા પાણીથી સ્નાન કરી તરત
જૈનમે લાવી અને ઊમ પાણીથી સ્નાન કરી તરત ગીત ભાજન કરવાથી શરીરની તેકાંતિ ઘટે અને રાગપત્તિ થાય.
૮—અધકારમાં, તડકામાં, વૃક્ષનામૂળમાં અને આકાશમાં (અવગાહે) એસી ભાજન કરવુ. વિશ્ન કારક છે.
૯-રજસ્વલા સ્ત્રીએ પીરસેલું અથવા તેણીયે સ્પર્શે કરેલું મેાજન બુદ્ધિમાતાએ ત્યજન કરવું.
૧૦—સ્નિગ્ધ અને મધુર ભાજન પેહેલાં ખાતુ, ન સ્નિગ્ધ ન મધુર એવુ મધ્યમ ભાજન મધ્યમાં ખાવુ અને ખારૂં ખેડું તિખું તમતમુ ભાજન અંતમાં ખાવુ.
૧૧-કાઈની ભેગા બેસી દ્વીપદાર્થ અન્ન ન ખાવું. એક બીજાનું ઉચ્છી છ કરેલું જીરું આત્ મા પરલોક થય ૫૨ ભાજય ઘેલાં વાક ૨૬ના
બા તુલ્ય, અને
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ ૧૩—વ્યંજન ( ? જ ભક્ષણ કરવાથી બુદ્ધિને માલિન્યતા પોચે છે. ૧૪––ભોજન કર્યા પછી બેધડી વામપાત્ર નિદ્રા રહિત ૨પ કરવાથી વાર
સે (૧૦૦) કદમ ગમન કરવાથી શરીર તંદુરસ્તીમાં રહે છે. ૧૫-જન કા ના પગ ચંપન વા અંગમર્દન કરાવવું ક્ષતિ કારક
છે; સ્નાન, ભારવહન અને નિહાર પણ હાનિ કર્તા જાણો. ૧૬–અજીર્ણ (અપચ) થયું હોય ત્યારે વારિપાન નિંદ્રા અને પંથ કરવો
એ અન્ન પચાવવાના ઉત્તમ ઉપાય છે. ૧૭–રાત્રીએ સ્નાન કરવું શાસ્ત્ર આજ્ઞાથી વિરૂધ છે. ૧૮–રાત્રીએ શયન કરતી વખતે જ્યારે નિદ્રાયુક્ત થવું ત્યારે મુખમાંથી
તાંબુલ, લલાટથી તિલક, કંઠથી પુપમાળ, અને શયાથી સ્ત્રીને દૂર કરી સુવું કારણ કે મુખમાં તાંબુલ રાખવાથી પ્રજ્ઞાક્ષતિ, લલાટે તિલક રાખવાથી અવજ્ઞાદિષ, પુષ્પમાળથી જોત્પત્તિ અને સ્ત્રીને સાથે
લઈ સુવાથી પોતાના બળની હાની થાય છે. ૧૮–દેવાલયમાં, સપના બિલ પાસે અને મશાનમાં બુદ્ધિમાનોએ શયન
કરવું નહીં. ૨૦—-સાત્વિકી પ્રકૃતિવાળે મ ખ્ય ધમણ અને દાની હોય, રાજસી પ્રકૃતિ
વાન વિષયી ભોગી અન વહેમી હોય, તામસી પ્રકૃતિવાળો મનુષ્ય પ્રાય
પાતકી અને લોભી હોય. ર–સામુદ્રિક શાસ્ત્રનું ઉત્તમ વચન શરીરનાં સર્વ અંગમાં ગમે તેટલાં
શુભ ચિહા પડ્યાં હોય પણ જે લલાટમાં કુચિહું પડી ગયું હોય તો તે શુભ ચિન્હો વ્યર્થ થઈ જાય જે લલાટમાં શુભ લક્ષણ હોય તો અન્ય અંગના અશુભ પણ શુભ થાય. વસ્તુતઃ લલાટનું ચિન્હ
બલવત્તર છે. ૨૨–કાર્ય કરવામાં જે પુરૂવને દક્ષિણ (જમણો હાથે અશક્ત હોય અને
વામ હાથ વવારે શક્તિમાન હોય તે નર વાયે વિજયી હોય નહી. સ્ત્રીનો વામ હાથ બલહન અને જમણો હાથ બલવત્તર હોય તો તે
પણ ઠકુરાઈથી રહિત હોય. ૨૩–ગ્રહીતવત્તા (સાવી), કુમારી, પરિવાજિક, સર આવેલી, બહુ
લોભિણી. અતિ ગર્વ છે. એપલ પ્રકૃતિવાળી, રજવલા, વિધવે.
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વચના મૃત.
ભસ્તરે ત્યાગેલી, રાજ્યદ્વારે જનારી, દૂતિ ચિતારી, અને માલણ આ ૧૪ પ્રકારની સ્ત્રી સાથે વિકાર યુક્ત પ્રાતિ સબંધ જોડવો નહીં.
જોડશો તો પરિણામે વ્યથા પામશો. ૨૪-જે સ્ત્રી પુરૂવ દિવશે રતિક્રિયા સેવે છે તેઓને પંડિત પુત્ર ઉત્પન્ન
થતા નથી. કિતું બલહીન નપુસક પ્રાય ઉત્પન્ન થાય છે. ર૫–શયન કરતી વખતે ઈદ્રિ પિત પિતાનાં વિષયોથી નિવર્તન થઈ
જાય. અને મન વિષયથી નિવર્તન ન થાય તો નિદ્રામાં સ્વપ્નો આ વે; જે ઈદ્રિ અને મન બંને નિવર્તન થઈ ગયાં હોય તો સ્વ ,
ન આવે નહીં. ર૬-કવિત્વ શકિતવાંછતા હો તો સાહિત્ય (કાવ્ય ગ્રંથો) ભણ–તિક્ષણ
બુદ્ધિ કરવી હોય તો તર્ક શાસ્ત્ર જુઓ, બુદની વૃદ્ધિ ચાહતા હે. તે નીતિ ગ્રંથ વાંચો અને જે પરમાર્થ જાણવા ઇચ્છા હોય તો સ
વૈજ્ઞપ્રણીત ધર્મશાસ્ત્રનો અભ્યાસ કરો. ર૭–તિષ, વેધક, સામુદ્રિક, સ્વશાસ્ત્ર, શકુન શાસ્ત્ર, મેઘમાલા, અંગ
ફુરસુવિચાર, અને અંગવિધા વિગેરે શાસ્ત્ર ભણવાં બેશક આ લોક માં આદર, યશ-કીતિ અને સન્માન મળવાના હેતુ છે. કિંતુ પરમા
ર્થ તત્વો ધર્મ શાસ્ત્રાથીજ સંપ્રાપ્ત થશે. ૨૮–રસ્તે ચાલતાં એક તાંબુલ વજી બીજું કાંઈ ન ખાવું એ ઉત્તમતાનું
લક્ષણ છે. રહે–ફાર્યસિદ્ધિને માટે ગમન કરતી વખતે પોતાના સ્થાનથી નિકળવું
ત્યારે પોતાની નાશિકાનો જો સૂર્ય સ્વર વહન થતો હોય તો દક્ષિણ પાદ આગળ ધરી ચાલવું. અને ચંદ્ર સ્વર વહન થતો હોય તો વામ યાદ આગળ ધરી ચાલવું, સુષમા સ્વરમાં કાર્ય પ્રસંગે
જાતાં અટકવું. ૩૦––તેલમાં, પાણીમાં, હથિયારમાં, પ્રશ્રવણ (પેશાબ)માં, અને રૂધિરમાં
મનુએ પિતાનું મુખ અવલોકન કરવું નહીં; કરવાથી વિઘ છે. ૩૧–પરદેશ જવું ત્યારે ઘરથી પ્રયાણ કરતી વખત દુધ વા ક્ષીરનું ભજન
જમીને ન ચાલવું, એ સંભોગ ન કરવો, સ્ત્રીને મારકુટ કરી રૂદન કરાવી ન જવું કિંતુ જે માગે તે યથાશકિત આપીને ખુશ કરી * દક્ષિણનાડી ૧ વામનાડી ૨ બેનાડીનું સાથે વાહન
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૮૮
શ્રી જન ધન કા. જવું ચાલતી વખત વન થઈ જાય તો અટકવું. રાબ કરી તરત ન ચાલવું.ક્ષર ન કરાવવું. સારા શકુને, શુભ સમય, દેવ ગુરને
પૂછ દેશાંતર ગમન કરવું. ૩૨–ારે આપણે આપને વિદ્વાન સમજે છે તેને વિદ્યાવૃદ્ધિ થતી નથી માટે
રંચિત છે કે માન મુકી જ્યાંથી મળે ત્યાંથી ગુણ સંપાદિત કરે. ૩૩–ધેનુ (ગાય) ઉપર, મહિપ ઉપર અને ખર ઉપર અણુ ચાલતાં પણ
આરૂઢ થવું નહીં અનિટ રફૂચક છે. ૩૪–પોતાનું અંગ ન બજાવવું, ખાલી બેઠાં તરખલાં ન તોડવાં, ફેગટ
ભૂમિ વિલેખન ન કરવું અને દાંતોથી નખ ન ઉતારવા આ કુલક્ષ
ણો દરિદ્રતાના ચિન્હ છે. ૩૫–અલ્પ વિકલ્પોથી અસ્થિર થએલું મન સ્થિર કર્યું નથી ત્યાં સુધી
મંત્ર સ્મરણ કરી દેવ વશ કરવા ઈચ્છવું તે વૃથા છે. ૩૬–અંતરંગ વૃત્તિથી વિષય વાંછકને મુનિ પણું તાદશ ફળ દાયક નથી. . ઉલટું વિટંબના રૂ૫ છે. ૩૭--જે મુનિ પણું ગ્રહણ કરી બે ચાર વર્ષે કઈ કષ્ટ પડે વા સંસારિક
સુખથી લોભાઈ ગૃહસ્થી થઈ જાય છે તેણે મુનિ થતાં પહેલાં બહુ વિચારવું ઉચિત છે. પાંચ મેરૂ પર્વત માથે ઉપાડવા અને મુનિમણું
સ્વીકારવું એક સરખું છે. ૩૮–મુનિપણાના સંપૂર્ણ કરે જણાવ્યા વિના જે મુનિયો કાચી વયના
મનુષ્યને દીક્ષા દઈ દયે છે તેઓને શાસ્ત્રકારોએ ફક્ત શિષ્ય સંપ્ર
દાયના વધારનારાજ કહ્યા છે. ૩––મુનિજનોને કુટુંબ પરિવાર આ છે, ધર્મ પિતા, ક્ષમા માતા, ક
રૂણ સ્ત્રી, સગુણો પુત્ર પુત્રી અને સંતોષ આદિ ભૂય વર્ગ. ૪૦–-સજ્જનો પરની ઉન્મત્તતા, દાંભિકતા અને વ્યભિચારતા જાણ્યા છતાં
વચનથી મર્યાદા છેડતા નથી યત્કિંચિત્ બોલતા નથી. આથી અન્ય
ઉત્તમ ગુણ તેઓમાં કયો કહીશું? ૪૧–કુલીન વિદ્યાવાન અને વિત્તવાન મનુષ્યો મળવા દુર્લભ નથી પરંતુ
સાત્વિક મનુષ્ય મળવા દુર્લભ છે. ૧ કેશનિમન.
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અવન્તિકુમાલ, ર ---નિકટ રહેલી પાંચ ધોથી પણ જે ચર રહી ઇંદિર દ્વારા
સર્વ વસ્તુનો સ્વાદ લઈ રહ્યો છે તેવા અલક્ષ્ય આત્માને જેણે પર; મામ સ્મરણમાં જોડો અને ઉત્તમ ધ્યાન લયમાં તેણે પ્રવેશ કર્યો તેને ! કામ, ક્રોધ, ભય, મેલ, નિંદ્રા, વિકથા અને સુધા તૃષા આદિ
દેવ કેમ વ્યથા દઈ શકે ? ૩–ઈતિમોને વિપક્ષમાં જોડતાં રવી નહી તેમ નિવારવી પણ નહી [સમીક્ષ
ક–નિવારવી કેમ નહી ? તે પહેલાં કહો—ઊત્તર-અમારૂ વાય પૂણતો થવા દેવું હતું તે પણ આવી જશે ) કિંતુ સર્વઉપાધિનુમળ બુધ ખેંચી સામ્ય કરવું જેથી ઈદિયો આપણે આપ સામ્ય થાય, સમીક્ષકના પક્ષનો ઉતર એ છે કે મન નિવાર્યા વિના ઈદ્રિયોને બલાત્કારે નિવારવાથી ફરી પાછી તે તે વિષયો પર સિંહની પેઠે બમણી થશે, માટે ઊચિત છે કે મને પહેલાં નિવારવું. -~-મધપિ ઇંદ્રિયોનો નિરોધ મનને સામ્ય થવાનું હતું છે પણ મન
સામ્ય થયા વિના તે હેતુ નિરાધાર હોવાથી ટકી શકશે નહી.
अवन्ति सुकुमाल.
પૂર્વે એક વખત આયંસુહસ્તિસૂરિ વિહાર કરતા વન્ત સ્વામિની પ્રતિમાને વંદન કરવા ઊજયિની પ્રત્યે ગયા. ત્યાં બાધાનને વિષે પોતે શિરતા કરી વસતિની યાચના કરવા બે મુનિને નગરમાં મોકલ્યા. તેઓ ભલા શેઠાણીના ઘર પ્રત્યે ગયા. ભદ્રાએ મુનિના આગમનથી આનંદ પામી ઊભા થઈ નમસ્કાર કરી પુછ્યું “ભગવદ્ ! શું આજ્ઞા છે ?” મુનિ વ્યા
કલ્યાણિ ! અમે આર્યસુહસ્તિસૂરિના શિષ્ય છીએ. તેમના આદેશથી વ. સતિની યાચના કરવા આવ્યા છીએ.” તેવારે ભદ્રાએ પોતાની વિશાળ વાહનફટી વસતિને માટે અર્પણ કરી મુનિઓએ સૂરિ મહારાજાની સમીપે જઇ તે વાત નિવેદન કરી એટલે તેઓએ સપરિવાર ત્યાં આવી તે સ્થળને શોભાવ્યું.
અન્યદા પ્રદેવ સમયે આચાર્ય નલિનીગુભ નામે અધ્યયનનું પરાવર્તન કરવાનો આરંભ કર્યો, તે સમયે અતિસુકમાલ નામે ભદ્રાનો દે
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ. વ સહસ્ર રૂપવંત પુત્ર ઘરને સાતમા માળને વિષે પિતાની બત્રીશ સ્ત્રીઓ સાથે વિલાસ કરતો હતો તેણે કર્ણને પ્રિયકારી તે અધ્યયન શ્રવણ કર્યું. સાંભળવાથી પ્રીતિ ઉત્પન્ન થઈ એટલે સમ્યગ પ્રકારે શ્રવણ કરવાને પ્રામાદથી નીચે ઉતરી વસતિદ્વાર પ્રત્યે આવ્યું. ત્યાં ઉભા રહી આ પ્રમાણેનું પૂર્વે મેં કોઈ ઠેકાણે જોયું–અનુભવ્યું છે એમ વિચાર કરતા તેને જાતિમરણ જ્ઞાન થયું. એ જ્ઞાનવડે પિતાતો પૂર્વ ભવ જોઈ આચાર્ય સમીપે ગયો અને નમસ્કાર કરી બોલ્યો હે ભગવન ! હું ભદ્રાને પુત્ર છું. પૂર્વે હું નલિની ગુમ વિમાનને વિષે દેવતા હતા. જાતિસ્મરણ જ્ઞાનવડે હમણા અને તે વિમાનનું સ્મરણ થયું છે માટે પુનઃ ત્યાં જવાને આજે હું પરિવ્રજ્યા અંગીકાર કરીશ.”
એમ બોલી “મને દિક્ષા આપે એ પ્રમાણે વારંવાર પ્રાર્થના કરનાર તે કુમાર પ્રત્યે આચાર્યપાદ બેલા રે બાળક ! તું સુકુમાર છે. અગ્નિથી તપાવેલ લેહ ચણાનો સ્પર્શ કરે એ સુખદ છે પરંતુ જિને પણ વ્રત અને તીચાર રહીત પાળવું એ દુષ્કર છે.
ભવાનંદ બેલ્યોઃ સ્વામિન! પ્રજ્યા ગ્રહણ કરવાને હું અત્યંત ઉકંઠિત છું. ચિરકાળ પર્યત સામાચારી પાળવાને હું સમર્થ નથી પરંતુ દિક્ષા અંગીકાર કરીને સત્વનું અવલંબન ધારણ કરી અનશન ગ્રહણ કરીશ. એમ થોડા સમયનું કષ્ટ હું સહન કરીશ.”
ગુરૂપદ બોલ્યાઃ “મહા ભા! જે દિક્ષા અંગીકાર કરવાને ઉકંઠિત છે તો તે માટે ઘરમાં જઈ તારા વહેલ જનની અનુદા મેળવીને આપ.”
પછી અવન્તિકુમારે ઘરમાં જ એકલી જ થઈ પતી મા પાસે દિક્ષા અંગીકાર કરવાની આડ મા . " - - - નહિ, તેથી નિશા હતા કા ગાન, કરને થયેલ કુમારે ધર એકાંત માં તે પોતાના કેશને 1 , અને રમેવ સાધુનિંગ પ્રહણ કરી ગુજરાન છે. એમ સાધુ વેષ ધારણ કરી શરીરને વિષે નિમવ ધારણ કરતો તે આચાર્ય સમીપે ગયો. ત્યાં આચાર્ય મહારાજે
આ સ્વયમેવ લિંગ ધારણ કરનાર ન થાઓ' એમ વિચારી વિધિ સહીત તેને પ્રવજ્યા આપી. પછી ચિરકાળ પર્યત તપ કષ્ટથી નિર્જર કરવાને અ. સમર્થતા ધારણ કરનાર તે બાળક ગુરૂ મહારાજને પછી અન્ય સ્થાને અને
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અવન્તિસુકમાલ.
૯૪ નશન કરવા ચાલ્યો. તેના ચરણ અત્યંત સુકુમાલ હોવાથી રસ્તે ચાલતા લોહીના સીઆ નીકળવા લાગ્યા તેથી તેના સ્પર્શથી પૃથ્વી જાણે ઈંદ્રગોપામય હોય તેવી જણાવવા લાગી. પછી જ્યાં સ્થાને સ્થાને ચિતાભસ્મથી પૃથ્વીતળ ઢંકાયેલ છે એવી અને યમરાજને પીડા કરવાના સ્થાનરૂપ સ્મશાનભૂમિને વિષે તે ગયે. ત્યાં કંથારિકાના વનમાં કોઈ ખડથી ઢંકાયેલી ભૂમિના મધ્યભાગમાં પંચ પરમેષ્ટીનું ધ્યાન કરતો તે કાયોત્સર્ગ ધ્યાને ઉભો રહે.
એવામાં તેના ચરણતલથી નીકળેલ લોહીને ચાટતી કોઈ જ બુકી પિતાના બાળક સાથે તેજ રસ્તે આવી. તેના પગમાંથી ઝરતા લેહીની ગં. ધથી તેણીએ બાળક સાથે તે કંથારિકાના વનમાં પ્રવેશ કર્યો. ત્યાં પોતાને પ્રિય લાગતી વસ્તુને શોધ કરનારી તે શિયાણીએ લોહીથી ખરડાયેલ અને વસ્તિસુકુમાલના પાદ જોયા–જોઈને જાણે કૃતાંતની સાહેદરા હોય તેમ તે પગને ખાવા લાગી. ચામડીઓ ચટ ચટ તુટવા લાગી. હાડકાઓના કડાકા થવા લાગ્યા, અને લેહી તથા મેદનું ભક્ષણ કરવા લાગી. એમ પ્રથમ પ્રહરમાં એક પગનું તેણે અને બીજા પગનું તેના બાળકોએ ભક્ષણ કર્યું પરંતુ સાત્વિક પુરૂષને વિષે મુખ્યતા ધારણ કરનાર તે કુમાર જરા પણ કપામાને ધવો નહિ. એટલું જ નહિ પણ પોતાના પાદને ભક્ષણ કરનારી તે શિયાલણને જાણે પગ ચાંપનારી હોય તેમ ગણવા લા. એમ બીજે પ્રહરે તેના બે ઉરૂનું ભક્ષણ કર્યું. પરંતુ “આ છ ભલે તૃપ્તિ પામો” એમ કરૂણાને ધારણ કરતો કુમાર લેશમાત્ર ધ્યાનથી ડગ્યો નહિ. બીજા પ્રહરમાં તેને ઉદરનું ભક્ષણ કર્યું. તેટલા સમયે તે બાળકે એમ જ વિચાયા કર્યું કે “આ મારા ઉદરનું મંથન કરતી નથી પણ મારા કર્મનું મંથન કરે છે.” ચોથા પ્રહરને વિષે માવલંત તે કમર ધ્યાને માન્ય કરી નલિની.
. તે સમયે “આ મહાનુંભાવ વંઘ છે, પર માવિક છે એમ જાણે દેવોએ તેના શરીરનો મ હિમાં કવી.
પછી પિતાના ભક્તને ગ્રહને વિષે નહિ જેનારી અવન્તિકુમાલની સ્ત્રીઓ સુહસ્તિસૂરિ સમીપે આવી “વામિન! અમારે ભક્તિ ક્યાં છે એમ પુછવા લાગી. તે વારે ગુરૂએ ઉપયોગ વડે સર્વ વૃત્તાંત જાણી મધુર વાણીવડે તેમને જણાવ્યો. તેઓએ ઘરમાં જઈ સર્વ વૃત્તાંત ભદ્રા સમીપે નિ. વેદન કર્યો. પછી રાત્રી સંપૂર્ણ થઈ એટલે પ્રાત:કાળે ભદ્રા પિતાના પુત્રની
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈન ધર્મ પ્રકાશ, સ્ત્રીઓ સહિત કથારિકાના વનવાળી તે સ્મશાનભૂમિને વિષે ગઈ. ત્યાં ને ઋત્ય દિશાને વિષે પિતાના પુત્રનું કલેવર જોઈને તે અશ્રુને વવાદ વરસાવવા લાગી. પછી તે કુળવધુઓ સાથે અત્યંત વિલાપ કરતી ભદ્રા બોલી “હે વત્સ! પ્રવજ્યા લઈને વિહારવડે એક દિવસ પણ તેં અમારૂ ગૃહાંગણ કેમ ન શોભાવ્યું? હે વત્સ! એવી કઈ રાત્રી કલ્યાણી થશે કે જે રાત્રીને વિષે તું સ્વપ્નમાં અમને દર્શન આપી સજીવન કરીશ? તે નિમહી થઈ વ્રતની ઈચ્છાવડે અમારો ત્યાગ કર્યો પરંતુ તે ગુરૂને વિષે પણ નિમોહી થઈ તેનો ત્યાગ શા માટે કર્યો? એમ બહુ પ્રકારે વિલાપ કરી સમયોચિત રૂદન કરતી ભદ્રાએ શિપ્રાનદિના તટ ઉપર તેની મરણાંત દિયા કરી. પુત્રવધુઓએ પણ અત્યંત રૂદન અને વિલાપ કરવા સાથે શિ. પ્રાને વિષે શખદ્ધરણ ક્રિયા કરી.
પુત્ર મૃત્યુથી ઉત્પન્ન થયેલ કાગ્નિથી પ્રજવલિત થયેલ હદય વાલી ભદ્રા પછી શમતા અમૃતની તરંગિણી રૂપ પ્રત્રજ્યા લેવાને ઊત્કંઠિત થઈ, તે સાથે સર્વ પુત્ર વધુઓ પણ સાસુનો મત અંગીકાર કરવા તૈયાર થઈ. છેવટે એક ગુર્વિણી વધુને ઘરે રાખી બીજી સર્વે પુત્ર વધુ સાથે ભકાએ પ્રવજ્યા અંગીકાર કરી.
તે ગર્ભવતી સ્ત્રીએ એક પુત્રને જન્મ આપ્યો તેણે પિતાના પિતા અવન્તિસુકુમાલના મરણ સ્થાને એક દેવમંદિર બનાવ્યું તે દેવકુલ અધા પિ સુધી મહાકાળ નામથી પ્રસિદ્ધ છે.
વાંચનાર! ઘ| મા અનેક પ્રકારના મુખ પર કરી છે છા ધરાવે છે, દેવતા, ચવ અને વાસુદેવ સદેશ સર્વ પ્રકારનાં ભોગની વાંછા કરે છે. પરંતું એવી રીતે ફકત ઈચ્છા કરવાથી તેના સુખભેગની પ્રાપ્તિ થતી નથી, એટલું જ નહિ પણ કેટલાએક લેશ માત્ર વ્રત નિબ અથવા તપ જપ કરવાથી જાણ્યા શિવાય પોતાને સર્વ પ્રકારની સિદ્ધિ થયેલ માને છે, પરંતુ એવી રીતે પોતાની વાંછા પૂર્ણ થતી નથી પણ - થાશક્તિ વીર્ય ફેરવીને ઉપર અવન્તિસુકમાલે કષ્ટ સહન કથા તેમ સર્વ વસ્તુ ઉપર નિમેંહિ થઈ વસ્તુમાવનું સત્ય સ્વરૂપ જારી યાદિત વ્રત,
૧ ભરના મૃત્યુ પછી સ્ત્રીએ કરવાની પ્રિ.
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મનુષ્ય ભવની સાર્થકતા શી રીતે થાય.
૯૩
નિયમ, તપ જપ કરી શરિરથી કષ્ટ સહન કરે તેનેજ વાંછિત પદાર્થ ની પ્રાપ્તિ થાય છે, માટે સર્વ મનુષ્યોએ સુખને અર્થે યથાશક્તિ ધર્મ ક્રિયા કરવી.
मनुष्यभरनी सार्थकता शी रीते थाय ?
પૂર્ણિમાની શિતળ અને આનંદકારી રાત્રીના પ્રથમ પ્રહરમાં એક શાંત અને રમ્ય સ્થલમાં બેસીને લણ યુવાન મિત્રો કોઈ ગંભીર અને શાવિક વિષય ઉપર ચરચા ચલાવતા હતા.
મોહનભાઈ—ત્યારે મનુષ્ય ભવની સાર્થકતા શીરીતે થાય? શું ભભકાદાર લુગડાં પહેરી ફરવાથી સાર્થકતા થાય? શું છંદગી પત કમાઈને ધનને મોટો સમૂહ એકઠો કરવાથી સાર્થકતા થાય? શું દુનિયાની અંદર મહાટાઈ મેળવવાથી સાર્થકતા થાય? શું ગરીબજને ઉપર રોફ ચલાવ્યાથી સાથકતા થાય? શું મોટી સભાઓ ભરી તેમાં ભાષણો કરવાથી સાર્થકતા થાય? શું સભાઓમાં પ્રમુખ અને મંત્રીઓની પદવી પામ્યાથી સાર્થકતા થાય? શું રાજ્યાધિકાર મેળવ્યાથી સાર્થકતા થાય? શું જગતમાં કીર્તિ મેળવ્યાથી સાર્થકતા થાય? શું સારા સારા શ્લોકો બોલી વકતા કહેવાયાથી સાર્થકતા થાય? શું ઈગ્રેજી ભાષાનો અભ્યાસ કરી સારી સારી ડમી મળવાથી સાકકતા થાય? શું વિધાન પાની | પ્રેમી સાર્થકતા પાયા શું શાતિ અને મજામાં ! ને સાવંતા થાવ એમાં કઈ ક્રિયા કરથી ભવની સાધકડ થઇ એ સમજાતું નથી.
મણીભાઈ- પ્રિય એ પ્રશ્ન તે પછી વિચારવાનું છે પરંતુ પ્રથમ મને તે આ સંસારમાં કઈ સૂખ જ જતું નથી, જન્મપામી પ્રથમ વયમાં વિદ્યાભ્યાસની ચિંતા, યોગ્યય થયે પૈસા ઉપાર્જન કરવાની ચિંતા, પરશુને ગૃહસ્થાવાસ ચલાવવાની ચિંતા, સંતતિ ન થાય તો સંતતિ પામવાની વિનંતા, સંતતિ પામ્યા તો તેનું પોષણ કરવાની અનેક પ્રકાર ચિંતા, તેઓને વિવાહ કરવાની ચિંતા, મહેટા થયે પરણાવવાની ચિંતા વિગેરે આ પ્રક પ્રકારની ચિંતા એજ પરિપૂર્િત રાસાર છે એટલુંજૂ, નહિ પણ તે તો ય દ્રવ્ય પ્રાપ્ત કરવાને પોતાને ગમે તેવા વિરૂદ્ધ વિચારના મંત્રોની
મe:*
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જેને બે પ્રકાશ. ગુલામગીરી અને ખુશામત કરી પ્રપમાં ભાગ લેવો, દ્રવ્યને માટે જ્યાં ત્યાં વલખા મારવા, સગા સંબંધીના વ્યવહાર જાળવવા વિગેરે ઘણું પ્રકા રની ચિંતામાં બળ્યા કરવું; એક ચિંતા મટેકે બીજી તૈયાર જ હોય છે. એમ ચિંતાની પરંપરાવાળા આ સંસારમાં શું સાર છે?
મોહનભાઈ-એમ નહિ. જે પિતે દ્રવ્યવંત હોય, ઘરમાં સારી સ્ત્રી હોય, પુત્ર પુત્રીને પરિવારે યુક્ત હોય, શરીર નિરોગી હોય તે પછી ચિંતા શાની?
મણીભાઈ–અરે એમ સર્વ પ્રકારનું સુખ કોને દેખાય છે? દ્રવ્ય હોય તો તેને વધારવાની ચિંતા અને વધાર્યા પછી સાચવી ચિંતા હોય છે. સ્ત્રી ગમે તેવી હોય તો પણ તેના નાના પ્રકારના કલેશ, એક વસ્તુ હોય તો બીજી નવી વસ્તુ પ્રાપ્ત કરવાની આ પો કરતા બીજ ને વધારે હોય તેની ઈવે પર ગાંક કાર પુરૂષને મુંઝાવે છે; એમ કરતા સા ર અને ડાહી હોય તો સંતતિ ન હોવાને કલેશ હોય છે. વળી બહુ પરિ. વારે યુક્ત હોય તે કોઈને મંદવાડ, કોઈનું મૃત્યું એમ નાના પ્રકારની વ્યાહિંથી સંસાર ભરપુર છે.
મોતીભાઈ–એટલા માટે જ્ઞાનીઓએ સંસારને અસાર કર્યો છે. | મેહનભાઈ–ત્યારે શું આ મનુષ્ય ભવ પ્રાપ્ત કરવામાં કાંઈ લાભ નથી.
મણીભાઈ—એમ હોય તો મનુષ્યાવતાર એ શા માટે ગણાયઅને દેવતાઓ પણ તેની ઈચ્છા શામાટે કરે ?
મોતીભાઈ–મનુષ્યાવતાર શ્રેષ્ટ છે એ પણ ખરું છે અને સંસાર અસાર છે એ પણ ખરું છે.
મોહનભાઈ એ શી રીતે ?
મોતીભાઈ—પ્રથમ તો પૂર્ણ પુન્ય કર્યા હોય ત્યારે જ મનુષ્ય ભવ પ્રાપ્ત થાય છે. વળી મોક્ષ સુખ પ્રાપ્ત કરવાને મનુષ્ય ભવની જ જરૂર છે કારણ કે મનુષ્ય ભવ શિવાય મોક્ષ પ્રાપ્તિ નથી અને એટલા માટેજ શાનીઓએ મનુષ્યભવ શ્રેષ્ટ કહ્યો છે. પણ તે સાથે મનુષ્યભવ પામીને આ સંસારિક સર્વે સિયાઓ ઉપાધિરૂપ છે એમ સમજવું, સંસારને અસાર જાણી તેથી વિરક્ત રહેવું અને ગમે ત્યારે પણ એક વખત મૃત્યુને આ - પ્રવું પડશે એમ જાણું પાપ કર્મથી દુર રહેવું.
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મનુષ્ય ભવની સાર્થકતા શી રીતે થાય. મણીભાઈ–પરંતુ એમ સંસારથી વિરક્ત થઈ દિક્ષા અંગીકાર કરવાની શક્તિ ન હોય તો?
મોતીભાઇ—એ વાત જાદી છે. કદાચ દિક્ષા અંગીકાર કરવાની શક્તિ ન હોય તો પણ બીજી અનેક પ્રકારની ધર્મ ક્રિયાઓથી પુન્ય પ્રાપ્તિ થાય છે. શુભ અને અશુભ બંને પ્રકારના કર્મ ભોગવવાને મનુષ્ય ભવ એ ક સાધન છે. સમગ્ર પ્રકારનું સુખ મળવું એતો પૂર્વ કર્મને આધાર ઉપ ૨ છે. હાલને દૂધમકાળ છે એટલે કદાચ તેવા પૂન્યવાળા પ્રાણિઓ જોવા માં ન આવે પણ સંસારને વિષે સુખી કહેવાય એવા પ્રાણિઓ ઘણા હોય છે. વળી જ્યાં સુખ ત્યાં દુ:ખ અને દુઃખ ત્યાં સુખ રહેલું છે. સર્વ પ્રક કારના કર્મથી મુક્ત હોય તો મોક્ષને જ પામે માટે સંસારની એવી ઉપાધિ ઓ જોઈ મનુષ્યભવથી લાભ નથી એમ વિચારવાનું નથી પરંતુ સંસારને અસાર જાણી પાપકારી કાર્યોમાં ભાગ ન લેવો; અને મનુષ્યભવ પૂર્ણ ભાગ્યોદયેજ પમાય છે એમ વિચારી પુનર્જન્મ ન લેવો પડે અને પરંપરાએ મોક્ષ મેળવવાને લાયક થઈએ તેવા ધાર્મિક કાર્યો કરી મનુષ્ય ભવની સાચંતા કરવી. - મણીભાઈ–ત્યારે તો મોહનભાઈને પ્રથમનોજ પ્રશ્ન આગળ આવ્યા કે આ અસાર સંસારમાં શું સિયાઓ કરવાથી અને કેમ વર્તવાથી મનુખ્ય ભવની સાર્થકતા થાય ? આ પ્રશ્નનો ઉત્તર કહો.
મોતીભાઈ–અષ્ટાદશ દૂષણોએ રહિત, દ્વાદશ ગુણે સંયુક્ત, નરેંદ્ર - ને સુરેંદ્રના સમુહે પૂજિત, અને જેઓ કેવળજ્ઞાન અને કેવળ દર્શનની સં. પદા પામી મોક્ષ સુખને પામ્યા છે તેવા તીર્થંકર મહારાજને દેવ તરીકે માની તેમની વિવિદ્ધ પ્રકારે પૂજા અર્ચા અને ભક્તિ કરવાથી—જેઓએ રસંસારને અસાર જણ પંચ મહાવ્રત અંગીકાર કર્યા હોય, જેઓના વચન ખલના પામે તેવા ન હોય, તેવા ગુરૂ મહારાજાના વચન ઊપર શ્રદ્ધા રાખવાથી–તીર્થકર ભગવંતે પ્રરૂપેલ માર્ગ અને સિદ્ધાંત ઉપર પ્રીતિ ધારણ કરવાથી–સાધુ, સાધવી, શ્રાવક અને શ્રાવિકાએ ચતુર્વિધ સંધની યથા શક્તિ ભક્તિ કરવાથી–હિંસા એ પાપનું મૂળ છે અને અહિંસાથી સર્વ પ્રકારના સુખ પ્રાપ્ત થાય છે એમ જાણી હિંસાનો ત્યાગ કરવાથી અસએ એ અવિશ્વાસનું મુળ છે, કુવાસનાનું ગ્રહ છે અને વિપત્તિનું નિદાને
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ, એમ જણ સત્યવાદીપણું ધારણ કરવાથી–પરધન ગ્રહણ કરવું એ પર પ્રાણ લીધા બરાબર છે વળી તેનાથી રાજ્યદંડ વિગેરે અનેક પ્રકારની વિપત્તિ આવી પડે છે એમ જાણી ચોરી અથવા અદત્તા દાનથી દૂર રહેવાથી–લંપટપણું એ કૂળને કલંકિત કરનારું છે, કીર્તિનો નાશ કરનારું છે, અને ગુણસમુહને દહન કરનારું છે, એ જાણ સ્વસ્ત્રીને વિજ સંતેષ રાખી પરમારાથી પરભુખ થવાથી–પરિયડની મૂછાથી જડતા વૃદ્ધિ પામે છે, ધર્મ વૃક્ષનું ઉમૂલન થાય છે અને પાપમય કાર્યો કરવા પડે છે એમ જાણી પરિગ્રહનું પ્રમાણ કર્યાથી–ધિથી પ્રીતિને નાશ થાય છે, માનથી વિનયને નાશ થાય છે, માયાથી ત્રીવેદ બધાય છે, અને લેભ એ પાપનું મૂળ છે એ વાક્યો ધ્યાનમાં રાખી એ ચારેથી ભવાટવીમાં ભ્રમણ કરવું પડે છે એમ જાણું તે ચાર કષાવનું નિવર્તન કરવાથી તપથી નિકાચિત કર્મના બંધનો ત્રુટી જાય છે એમ જાણી યથાશક્તિ તપ જપ કરવાને ઊંધુકત થવાથી-દ્રવ્ય પ્રાપ્ત થયું હોય તો તેને સુપાત્ર દાન, સ્વામીવાત્મળ, ઉજમણ, પ્રતિષ્ઠા, શાનસંગ્રહ વિગેરે સુમાર્ગે વાપરવાથી–વિગરે તીર્થંકર મહારાજાએ પ્રરૂપેલ, પૂર્વાચાર્યોએ બતાવેલ અને સુગુરૂએ શ્રવણ કરાવેલ શુભકાર્યોમાં પિતાને કાળ નિર્ગમન કરવાથી મનુષ્ય ભવની સાર્થકતા થાય છે. એટલું જ નહિ પણ તેથી પુન્ય ઉપાર્જન કરી પરંપરાએ સુખના ભાજન થવાય છે.
श्री नेमीनाथजिन स्तुति.
દીંડી.
.
.
પાય વંદુ નેમીનાથ શીશનામી, શીવાદેવી નંદ જગત વધ સ્વામી, હરિવંશ ગગનચંદ કંદ વામી.
પાય૦ ૧ તજી નારી પ્યારી મુક્તિ સારી ધારી, ગયા રેવત ગીરીવરે વિચારી; વય શિવ વધુ ભવ્ય કૈક તારી.
પાય૦ ૨ કરૂણાળુ એક આશરે તમારે કરી કૃપા આ ભદધિ ઉતારે, . જૈનધર્મ પ્રસારક સભા તા.
પય૦ ૩
* *
*
*
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
,
,
, ,
,
,
,
,
,
નવી ચોપડીઓની જાહેર ખબર - અમારી ઓફીસમાં વેચાણ મળતી ( ) બુકોનું કીંમતી સહીત લીસ્ટ છપાવીને બહાર પાડેલ છે અને ગ્રાહકોને વહેતા ચલ છે, જોઈએ તેણે પત્ર લખીને મંગાવવું. તેમાં લખ્યા શિ. નાની નવી બુકોની વીગત ૧ અઢીદ્વિપનાં નકશા વિગેરેની હકીકત, (નક
આ શા યુક્ત), ૨-૦ -૦. ૨ શ્રી રાજ્યના નકશા (રંગીત કપડા સાથે) ૧ ૦ ૦ મી જુના નકશા (
રંત કપડા સાથે) ૪. શ્રી વજન ક૯પવૃક્ષ (૨ગીત કપડા સાથે) ગષભ
દેવજીથી પટ્ટાવળી) ૧, ૨૪ ૫ મુનીરાજ શ્રી આત્મારામજી કૃત પુજાઓ વિગેરેની ૦૪-૦ ૬ રીમાર કમારનું ચરિત્ર (બહુજ રસીક) ૭ નવું જિન પંચાંગ (સંવત ૧૯૪૬ ના ચિતરથી પોતાની
૧૯૪૭ ના ફાગણ સુધી) ૦ ૧૦. ૮ નવમરણ મૂળ (શાસ્ત્રી અક્ષરની) ૯ મત રમીક્ષા.
-૧૦ -૦ ૧૦ મિથ્યો પ્રચાર..1 ૧૧ પ્રાત:અરણ મંગળપાઠ,
પુણ્યાશ્રય ચરિત્ર ભાષાંતર ૧૩ થવીરાવાળી ચરિત્ર પદ્યબંધ) Sાં બાંધેલા ૨૦-૨: 0 ૧૪ સિદ્ધાંતચંદ્રીકા ઉત્તરાર્ધ મૂળા ઉપ શ્રી પાંચ પ્રતિક્રમણ સૂત્ર સ્તવન વિગેરે સહીત ૧૪ ૧૬ શ્રી સિદ્ધાચળજી વર્ણન ૧ સદુપદેશમાળા (નિતિ સંબંધી રસીક કથાઓ) ૦૧ર
પિસ્ટેજ જુદું બેસશે.
- It ,
'
'
*
i,
ખુશ ખબર અમૃતસરના રહેનાર ઓસવાળ જ્ઞાતીના ત્રીશ વર્ષની ( ઉમરના, હું દુકામતિ કુશળચંદે કંઠકંમતને અસત્ય જાણી તેનો
ગ કરવા સાથે સંસારાવસ્થાને પણ ત્યાગ કરીને સુસાધુને વય અંગીકાર કરી દીક્ષા ગ્રહણ કરી છે. નામ કેવળ વિજય સ્થાપન કર્યું છે. દિવસનું દિવસ હું ઢકમતન ક્ષીણતા થતી જાય છે, તેની આ પ્રત્યે નિશાની છે. જિન વચન વિરૂદ્ધ વતની રમતની ક્ષીણતા થવી એ એક ખુશી ખબરજ છે.
ગ્રાહકોએ લવાજમ તાકીદે મેકલેવું.
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir -: જે Yi लवाजमनी पहोच. 1 3 શાહ પ્રેમચંદ નાનચંદ - 6 મેતા ઝીણા વા ...) 1 3 શા માણેકચંદ ભગયાના 1-3 શા ગોપાળી ન " --3 શા 0 બાદરચંદ રૂપચંદ ! 1-3 શાક બીભુવનદાસ લાભ છે . 1-3 સંઘવી, શેશકરણ કચરા 0----- શા. બાપુલાલ લખી દ. - 3 શા કેવળ ખીમચંદ. 0-12 શા મમરતલાલ કે એ 1 3. શા. હેમચંદ ભીમચંદ | - - 3 શાહ તુળારામ પસંદ E-3 શા૦ ફતેચંદ ચીકાચંદ | 1 -3 શા કાળીદાસ કેશન 1 3 શા મહોકમચંદ અમીચંદ --- શ૦ નીયાલ પાનાચંદ 1 -3 શા 0 રામચંદ દલછારામ | 3---8 શાહ ખુબચંદ આલમ દ 1 3 શાલ લલું “લાખીદાસ. | 2-11 શેઠ. બેચર ઘેલા 1-3 ગાંધી મોતીલાલ સુરચંદ એ 0-9 શાહ દવજી ખીમ) - 13 શ૦ કીશોરદાસ હાથીચંદ | 13 શા૦ વિધા માણી 1 3 શ૦ મોતીચંદ બુલાખીદાસ | 1-3 શા ધીરશી મદને જી 13 શાલ રામચંદ દલચંદ , 1 3 શાહ સુપડુશા ધરમચંદ છે શ૦ માણેકચંદ લખમીચંદ , 1---- 4 શ૦ દીપચંદ પાનેવિંદ 1 - 3 શાહ લાલચંદ ચતરા 1-2 શા બઇરાજ પસંદ - -- શ૦ પાનાચંદ રળીયાત ! 26 શા ફુલચંદ તારા અંદ 1 3 શાક હરગોવન, સાંકળચંદ | 2-6 શાબ કરી રા') 1-3 શ્રીતા સના મહાજન. | 2-- શા હાલું કોrt ક 1-3 શા કરમચંદ વીરચંદ | 3---(8 શાબ પાનાચંદ મા ! : 1-3 પરી. બાલાભાઈ દલસુખરામ | 2-3 0 મનડા : છે ? 2-6 કાઠી વાડ જનરલ લાઈબ્રેરી | 1-3 શા કાપી લાલ હ ! ! ! --3 શા મોતી હીરાજી 1-3 શા૦ ડકવા વેલાજી ! --3 શાક વનમાળી દે. દા. 1---3 મેગા) રૂપાળ 3 3-0 માસ્તર અમરદ - 4 28 શા મુળરાંદ મગનલાલ | -6 શેઠ તકરાચંદ મેડા કરદ 3 શા૦ વાળજી કુંવરજી | 1-3 દેશી વ્રજલાલ દુર્લભ 1-3 શા મંગળદાસ શામળદાસ | 1-3 શા મજુક રાંદ તારા 1 - -3 શા મુળચંદ અમરચંદ " 1-3 વીરચંદ કાગ) 13 શા૦ જીવણ શામજી ! 1-3 હરજીવન ખીમચંદ - 1 - 3 કાર ચનલાલ રતનચંદ ! --3 , , ન કશી - 3 કપડાંમેરદાસ લીલાચંદ ! ૧-ક કરાઇ રહી છે કે K: For Private And Personal Use Only