Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
TE
J
JAIN DHARAMA PRAKASH.
-
-
-
-
-
.
O
પુસ્તક ૬ ઠું વૈશાક શુદિ. ૧૫ રાંવત. ૧૯૪૬ અંક. ૨ જે
मालिनीत्तम्. प्रशम रस निमग्न, दृष्टियुग्मं प्रसन्न: वदन कमल मंकः कामिनी संग शून्यः कर सुगमपि यत्ते, शस्त्र संबंध वंध्यं । तदसि जगति देवो, वितरागस्त्वमेव ॥ १ ॥
प्रगट की . श्री जैनधर्मप्रसारक सभा
भावनग२.
अमदावादमां. सवनीयुस२ प्रीटी प्रेसमा", શા નથુભાઈ રતનચંદે છાપી પ્રસિદ્ધ કર્યું.
શક ૧૮ ૧૧. સને ૧૮૮૦ મૂલ્ય વર્ષ ૧ ને ૨૧-૦-૦ અગાઉથી પહેજ ૩૦-૩૦ ૬
ट: २ मेन ३.०-२-०
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
'*,
1 . વિષય. ૧ પ્રશ્નોત્તર (લખનાર મુનિરાજ શ્રી આત્મારામ) ર રાસગતિ ૩ સામાયિક ૪ અમદત્ત અને મિત્રાનંદ
ખાસ સૂચના. જ્ઞાનનું બહુ માન જ્ઞાનાવરણી કીનો ક્ષય કરે છે અને રાનની આસાતનાથી રાનાવરણી કર્મ બંધાય છે માટે એપાનીઓને રખડતું ન મેલતાં ઊંચે આસને મુકવું અને આત્યંત લક્ષપૂર્વક વાંચી યથાશક્તી ધર્મકાર્યમાં પ્રવર્તવું.
ગ્રાહકોને ભેટ. રાતે મારનું ચરિત્ર. જે ગ્રાહક તરફથી લવાજમ મળેલું છે તેમને સદરહુ ભેટની બુકો મોકલાવી દીધી છે. જે ગ્રાહુકાએ તેનું પેસ્ટેજ મેકહ્યું ન હોય તેમણે એક ટીકીટ મોકલીને બુક મંગાવી લેવી. અદ્યાપિ પર્યત લવાજમ મેકલાવવાની આળસ કરનાર શાહકે પણ આ ચાલુ થયેલા વર્ષના લવાજમ સાથે એક ટીકીટ વધારે મોકલશે તો હજી એક માસ પર્યત સદરહુ બુકનો લાભ આપશું. - ખરિદ કરવા ઈચ્છનારે દરેક બુકના ચાર આને મોકલવા પશિવાળાને પિસ્ટેજ મફ.
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
*
સ
'
S ;
श्री जैनधर्म प्रकाश.
JAIN DARMA PRAKASH
૧
{
$
$
$
$
- હરે છે. દર $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $ $:
=
હુ
૪ ssssss છે
. દાહરે, છે. ઘંટા નાદ વગાડતાં, ખરરર થાય આકાશ; - તેમ ભૂતળ ગર્ભવતું,પ્રગટયું જેનપ્રકાશ. ૧ SS SS
'*
*$ $ $ $
: -
.
.
-
-
-
-
-
---
પુસ્તક ઠાશક ૧૮૧૨, વૈશાક શુદિ ૧૫. વીર સંવત ૨૪૧૬ અંક ૨ જે
श्री जैन धर्मो जयतितराम्.
प्रश्नोत्तर. अनेक गुण संपन्न श्रीएन्भहाराज श्री आत्मारामजी (ગાજળિયગી) વાળાની શીવાદ __ सोसैटीना सेक्रेटरी डाक्तर होनलना
પાછલા અંકોમાં દર્શાવ્યા પ્રમાણેને પત્ર વ્યવહાર ચાલતાં શ્રીમહારાજથી આભારામજી (આનંદવિજયજી) તરફથી ઉપકેશ ગચ્છની પદાવળી ઉતરાવીને મોકલાવવા ઉપરથી તે સંબંધી પ્રશ્નો હિંદુસ્થાની ભાવામાં લખાઈ આવેલા તે એક સાથે ન લખતાં વાચક વર્ગની સુગમતાને ખાતર તેના ઉત્તર જે મહારાજશ્રીએ મોકલેલા તે દરેક પ્રકો અને દરેક ઉત્તરે અસલ ભાષામાં આ નીચે દર્શાવીએ છીએ.
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૧૮
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ,
૧ પ્રશ્ન---ઉપદેશ ગચ્છક પટ્ટાવળી મે યહ લિખાયુંકે કદાચાર્યને આરા વર્ષ પર્યંત પદતવંગરાન્ટહિત કીયા ઈનશબ્દોયા કયા અર્થ હૈ ? આર યહ કયા ક્રિયા હૈ ?
ઉત્તર---બા∞ યહુ જો શબ્દ હૈ સે। જૈનમત કે શાસ્ત્રષ્ટા પારિભાષિક(સાંકેતિક⟩શબ્દ હૈ.ઇસકા અર્થ યહુ હૈ કે આન-બાજ આચ કેહેતાં આાશ્રવણુ શાકભાજી આદિ ઉવાલ કે તે પાણી કાઢના-સેાઈ હૈ અલ=તરકારી રૂખે ભેજની સાથ-તિસકા નામ આચામ્લ કહેતે હૈ. ભાવાર્થ યહ હૈ કે રૂખા ભાજન પાની કે સાય બીજે કે અપમે એકહિ અખત ખાના સેાભી દિનમેં ખાન, રાત્રિકા નહીં. ઈનકા નામ આચામ્ય કહેતે હૈ. દૈદિનકા ઉપવાસ એક સાથ કરનાં ઉનકા નામ છઠ્ઠ કહેતેહૈ. આર ಕೆ પારણે મે અર્થાત્ તિસરે દિનમેં પૂક્ત રીતિસે આચામ્લ કર ના, આયામ્લસે દૂસરે દિન ફેર છઠ્ઠ કરના, ફેર પારણેવાળે દિન આચામ્લ ઈસરીતિસે* *કરના ઉનક પદપઞાાન્ટસહિત કહેતે હૈ. ઐસા તપ આરાવર્ષ તક નિરંતર કુકુદાચાર્યને કીયા હૈ.
૨ પ્રશ્ન-ઉસી પટ્ટાવળીમે શાસક શેઠકે દૃષ્ટાંતમે વૃદ્ધ ગળેરા આર સળા ચારે હતો ન મવિવ્યતિ લિખા હૈ. ઉસકા કયા અર્થ હૈ ? ઉત્તર—જો સાધુ જ્ઞાનવાન હેતે હૈ અરૂ આચાર્યકી આજ્ઞાસે પાંચ સાત સાધુએક લેકર અલગ વિચરતે હૈં ઉનકુ ગજેરા કહેતે હૈ. એ. સે ઐસે ગણેશ એક ગચ્છમે બહેત હેતે હૈ ઉનમેસેજો ખડા હૈાવે અર્થાત્ જિસકું પ્રથમ ગણેશ પીદી ગઈ હવે ઉન' વૃદ્ધુ રા કહેતેહૈ.
આર સબ્યા નો હતો ન મવિવ્યતિ યહ પાઠે હુમકાં અશુદ્ધ મા લૂમ હેાતા હૈ. હમારે જાતેમે તે ઇસ સ્થાનમે સાવ્યનાપાર હતો ન મવિકૃતિઐસા પાઠ ચાહીએ જિસકા થૈબરાબર સમજમે આ શકતા હૈ. ૩ પ્રશ્ન~~~ઉસી પટ્ટાવળી મેં ૪૨ મે આચાર્ય સિંહરિકાં વસાવે સ્વોર્જ કહે હૈ ઈસ ક્ષકાળકા કયા અર્થ હૈ ?
ઉત્તર-મૃતુ એક સાંકેતિક શબ્દ હૈ. ભાવાર્થ યહુ હૈ કે જિસકે શ રીરમે રૂ. આત્મા મે સંપૂર્ણ આચાર્ય કે જૈસે લક્ષણ ચાહિયે વૈસેહિ લક્ષણ રૂ ગુણુ હવે ઉસક' 5 વિશ્ર્વપદ કહેતે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રશ્નોત્તર ૪ વન-ઉપપટ્ટાવલી મેં લિખા હૈ કે ૪૩ મેં આય ક સરો ઉં ત્ર ગ્રંથ બનાયે હૈ યહ પુસ્તક કયા હાલમેં હૈ યા નહીં ? જે છે તે ઉસમેં કથા બાબત લિખી હૈ ? અરૂં મુજ કે ઉસકી નકલ મિલ શકતી હૈ ?
ઉત્તર–યહ પુસ્તક હમારે દેખનેમેં આજ તલક નહી આયા હૈ ૫ –ઉસીપટ્ટાવળ પટમસવ લિખા હૈસો યા હૈ?.
ઉત્તર–જિન મંદીરમેં આઠ દિન તાંઈ પૂજન કિયા જાતા હૈ આરૂ ચતુર્વિધ સંઘ એકટ્ટા હોતા હૈ ઉસ બખત ગુરૂ શિષ્યને કાનમેં ગુરૂ પરંપરાકા મંત્ર સૂતે છે. મંત્ર સૂનામે પિછે વાસક્ષેપ ડાલને મેં આતા હૈ. ઈત્યાદિ ક્રિયા કરને મેં આતી હૈ તિસકા નામ પદમહેસવા કહેતે હૈ.
પ્રશ્નઊરતીપટ્ટાવળ મેં યહ શબ્દ આતા હૈતન્દ્રનારો સો તક્ષેત્રે વ્ય d: યહ સમક્ષેત્ર કયા હૈ?
ઊત્તર–જિનમંદીર, જિનપ્રતિમા અરૂ જ્ઞાનકેપુસ્તક - ઈનતીનકું નવીન બનાવને; સાધુ સાધ્વીકું અન્ન, પાની, વસ્ત્રાદિક દાન દેના અરૂ શ્રા
૪ ૫ વક શ્રાવિકાકું યથાયોગ્ય ધનાદિ દેના ઈસકા નામ સપ્તક્ષેત્રમે ધન વ્યય કે
રના કહેતે હૈ.
૭ પ્રશ્નન્સી પટ્ટાવળીથી મારિનાથપષ્ટRચ ઈને શબ્દો કા ક્યા અર્થ હૈ?
ઉત્તર–-જૈનમતમે એસે લેખ છે ઋષભ દેવ ઍલેકર ઔરંગજેબ બાદશાહ કે બેટે બાબર બાદશાહ કે બખત પર્વત ૧૬ વખત શત્રુંજય પર્વત કે ઉપર બડે ઉદ્ધાર હૈયે . અરૂ છેટે અસંખ્ય હેયે હૈ તિનસે છેદે ઉદ્ધાર વખતની જે ભદેવ ભગવાન કી પ્રતિમાથી કે તમે ઉ. દ્ધારકે સમયમે પર્વતની ગુપ્ત ગુફામેં રખી ગઇથી. જબ સમરાશાને ૧૫ મા ઉદ્ધાર કરાયા તબ સિદ્ધસુરીસે વિનતી કરી કે મુજકે છડે ઉદ્ધારકી પ્રતિમા ગુફસે નીકળવા દો. તબ ઉન આચાર્યને હસે નિકળવા દી અરૂ સમરાશાને વા. રાત્રુંજય ઉપર સ્થાપન કરી,
ઉદ્ધાર ઉસકે કહેતે હૈ કે બહાત ધન ખચકે જે પૂરાણે સબમદિ. રે દસે નવે બનવાવે.
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
२०
શ્રી જનધર્મ પ્રકાશ.
सत्संगति. સાજને નિરંતર સસંગતિને શોધતા ફરે છે. સસંગતિ પ્રાણીને, અત્યંત લાભકારક થાય છે. જેનો સંગ કરવાથી શુભ મા જોડાવાનું બને ને છે તેને સસંગતિ કહે છે અને જેનો સંગ કરવાથી ઉભાગે જોડાવાનું બને છે તેને દુઃસંગતિ કહે છે. સત્સંગતિ મુનિ મહારાજનો અને ધ
8 શ્રાવકનો સંગ કરે તેનું નામ છે એ બંને સંગ પ્રાણીને અવશ્ય કરવા યોગ્ય છે. જેઓ તે બંને સંગથી પરાંડ મુખ હોય છે તેઓ આ સંસાર વિષે ખુંચી જઈને પોતે દુર્ગતિગામી થાય છે. અને જે તે બંને પ્રકારના ઉત્તમ સંગને વિષે જોડાએલ રહે છે તો સંસારને કાર્ય કરતે સતોપણ ન્યારાપણું ધારણ કરીને યથાશકિત ધર્મ કાર્યમાં જોડાઈને પ્રાંત -
ગતિનું ભાજન થાય છે. ઉત્તમ જનને સંગ પ્રાણીને કેટલા લાભ ઉત્પન્ન કરે છે જે વિષે એક જૈન કવિ કહે છે કે
हरतिकुमतिभित्तेमोहंकरोतिविवेकितां वितरतिरतिसूतेनीतितनोतिगुणावलिं प्रथयतियशोधत्तेधर्मव्यमोहतिदुर्गति
जनयतिवृणांकिनाभीष्टंगुणोत्तमसंगमं ॥ १ ॥ ભાવા–મનુષ્યોને ગુણેકરીને ઉત્તમ એવા જનોને સંગમ હું વાંછિતને નથી પૂરતો અથવું સર્વ પ્રકારના વાંછિત પૂરે છે. કુમતિને હું' રણ કરે છે, અજ્ઞાનનું વિતરણ કરે છે, વિવેક પણ કર કર છે, ર. તાપને આપે છે. નીતિને ઉપજ છે, ને બે કટ કરે છે. અને . સ્તાર કરે છે, ધન ધારણ કરે છે દાન ન કરે છે અને ઉત્તમ નેને કે તે પકારનો અખંડ પૂરે છે. વળી કહ્યું છે કે –
लधुंबुद्धिकलापमापदमपाकर्तुविहर्तुपथि प्राप्तुकीर्तिमसाधुतां विधुवितुं धर्मसमासेवितुं रोदुपापविपाकमाकलचितुस्वर्गापवर्गश्रियं चेत्त्वंचित्तसमहिसेगुणवतां संगतदंगीकुरु ॥ २ ।।
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સસંગતિ.
૨૧ ભાવાર્થ–બુદ્ધિનો સમુહ પામવાને, આપદાનો નાશ કરવાને, ન્યાય માર્ગમાં વિચરવાને, કીર્તિ પ્રાપ્ત કરવાને, સૈન્યને ફેટન કરવાને, ધર્મ, ની સમારોવના કરવાને, પાપવિપાકને રાધ કરવાને, અને સ્વર્ગ તથા મોક્ષ લક્ષ્મીને ઉપભોગ કરવાને જે તે ઈચ્છા કરતો હોય તો ગુણવંતનો સંગ અંગીકાર કર. ન ઉપરના બે શ્લોક ઉપરથી ગુણવંતનો સંગ કેટલો લાભ કરે છે. તે જણાઈ આવે છે. ગુણવંતના સંગ શિવાય જે પ્રાણી કલ્યાણની વાંછા કરે છે તેનું કોઈ પ્રકારે કલ્યાણ થતું નથી. કહ્યું છે કે જે પ્રાણી ગુણીજનના સંગ શિવાય કલ્યાણને ઈચ્છે છે તે નિર્દયપણે પુન્યને વાંછે છે, અન્યાય કરતો તો કીર્તિને વાંછે છે. પ્રમાદી રહ્યા તો ધનને વાંછે છે, બુદ્ધિવિનાનો છતાં કાવ્ય કરવા ઈચ્છે છે, ઉપશમ અને દયા શિવાય તપના ફળને વાંછે છે, તુમતિવાળા છતાં શાસ્ત્ર પઠન કરવાને ઈચ્છે છે, નેતા વિનાનો છતાં ઘટપટાદિ વસ્તુઓને જોવાની ઈચ્છા કરે છે અને ચળ ચિત્તવાળો છતાં ધ્યાન કરવા ઈચ્છે છે એથત એ સંધળા વાના જેમ બને નતાં નથી તેમ ગુણીજનના સંગમ શિવાય કલ્યાણ થતું જ નથી.
ગુણ જનન અંગ ઉપર બે ભેદ બતાવ્યા છે, એક મુનિમહારાજાનો સંગ અને બીજો ધર્મી શ્રાવકનો રાંગ, પ્રાણીઓ આ સંસારને વિષે અનેક પ્રકારની મોહજાળમાં લપેટાઈને ખેંચી રહ્યા છે. કોઇ તે રાત દિવસ દ્રવ્ય મેળવવામાં તપર રહે છે, કોઈ પુત્ર વાંકામાં લાગ્યાં રહે છે, કઈ રી માં તત્પર રહે છે, કોઈ કુટુંબ વર્ગના સાંસારિક પડકારી કાર્યો કરી આપવામાં ગુંથાયેલો રહે છે અને કોઈ બીજી અનેક પ્રકારની વાંનામાં પ્રવત્ત રા ને તુ પણે મે જળમાં મુંઝાઈ રહેલ છે છે . ભયનાં છે મારા મોહમાંથી ન્યારો રાખવા માટે ગુણીજન છે. તો સાથે છે અન્યથા અવર તે રારિક કાર્યોમાં મગ્ન રહ્યા સો દુગતિ પ્રાપ્ત કરે છે. તે પ્રસંગે જે મુનિ મહારાજા સંગ હોય અને નિરંતર જે એક વખત પણ તેમના વંદન નિમિત્તે જવાનો પરિચય હોય તો અનેક પ્રકારનો સદુપદેશ શ્રવણ કરવાથી ચિત્તવૃત્તિ કોમળ થાય છે, પાપ કાર્યથી દૂર રહેવા ઈચ્છા થાય છે. સંસારથી ઉજ્ઞિતા થાય છે, અને સંસારિક કાર્યોમાં રાચવા પણું કમી થાય છે તેમજ બીજા પણ અનેક પ્રકારનાં લાભ થાય છે. ધર્મીદ શ્રાવકનો પ્રસંગ હોય છે તો તે પણ
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ, જ્યારે જ્યારે સાંસારિક કાર્યોમાં બહુજ પ્રવૃત્ત થઈ ગએલ દેખે છે ત્યારે ત્યારે અનેક પ્રકારના ઉદાહરણો વડે સંસારની અનિત્યતા સમજાવે છે, સાંસારિક કાર્યોમાં અત્યંત રાચવાથી થતા પાપકર્મના બંધને પ્રકટ કરે છે, સ્વજને કુટુંબને અર્થે પણ બાંધેલ પાપકર્મને તારે એકલાએ જ ભોગવવું પડશે એમ લક્ષમાં લાવે છે, સંસારના કાર્યો ભવે ભવને વિષે કર્યા છતાં તેનાથી તૃપ્તિ ન પામ્યાનું સમજાવે છે અને છેવટે હરેક પ્રકારે સંસારથી ઊદિપણું કરાવીને સાંસારિક પાપકારી કાર્યોથી પરાડ મુખ કરે છે. આ પ્રમાણે તે બંને પ્રકારના સંગ અત્યંત લાભકારક છે જેનું વર્ણન કરતાં પાર આવે તેમ નથી. એવા મહા ઉત્તમ અને આ લોક તથા પરલોક બંનેમાં હિત કરનાર સસંગતિના લાભનું તો શું કહેવું પરંતુ નીતિ નિપૂણ સન્મિત્રને સંગ પણ અનેક પ્રકારના લાભ કરે છે. કહ્યું છે કે –
पापानिवारयतियोजयतेहिताय गुह्यानिगूहतिगुणान्प्रकटीकरोति आपद्गतंचनजहातिददातिकाले
सन्मित्रलक्षणमिदंप्रवदंतिसंतः ॥ ભાવાર્થ–પાપનું નિવારણ કરે છે, હિતને માટે યોજના કરે છે ગુહ્ય વાતને ગોપવે છે, ગુણને પ્રકટ કરે છે, આપત્તિમાં પડતાં છતાં પણ તજતો નથી અને યોગ્ય સમયે જે જોઈએ તે આપે છે. સન્મિત્રનાં લક્ષણ આવાં હોય છે એમ સંત પુરૂ કહે છે.
વિચાર કરો કે જ્યારે મિત્ર પણ આવે આવા લાભ કરે છે તે પૂત ઉત્તમ સંગત કેટલા લાભને પિન્ન કરે? તું કે રાજા ઉત્પન્ન કરે એમાં કિંચિત્ પણ આશ્ચર્ય નથી માટે સ્વહિતાકાંક્ષી જનોએ અવશ્ય ઉત્તમ જનોનો સંગ કરવો જેથી આ લેક અને પરલોક બંનેનું હિત થાય અને સદ્ગતિના ભાજન થઈ શકાય.
તથાસ્તુ.
सामायिक. સામાયિક એ શ્રાવકને નિરંતર આચરણીય જોયા છે. સાવકોને એ. ગીકાર કરવાના બાર માંહે સામાયિક એ નવમું છે અને એ શિ
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
રામાયિક,
૨૩ ફાવત ગણાય છે. એ વાત તેની પૂર્વ કહેલા આઠ વ્રતને અને આભમુ ણને પુષ્ટિ કરનાર, અવિરતિ કપાયમાં તદાભાવે મળેલી અનાદિ અશુદ્ધ તા–જે વિભાવ પરિણામની–ટેવ તેને મટાડનાર, આત્મિક ગુણનો અનુભવ કરાવનાર અને સહેજસ્વરૂપ રસાસ્વાદની મજા પ્રાપ્ત કરાવનાર છે.
સામયિક–આરિદ્ર ધ્યાનની પરિતિ ?" દિ તે અશુ સાવધ વ્યાપાર તેનો ત્યાગ કરી આ માને માતા પરિણામમાં રાખે છે અથવા મગ 21 રામાણમય માત્ર સામાથિ એટલે રાગને રહીત જીવ ને જ્ઞાનદર્શન અને પારિત્રને આય એટલે લાભ પ્રાપ્ત થાય તેને સામાયિક કહીએ
શાસ્ત્રકાર તેના ચાર ભેદ કહે છે–૧ અમુક પાઠનું અધ્યયન કરી સંપૂર્ણ મુખપાઠ કરીને ઉઠવાનો નિયમ કરી બેસવું એ શ્રુતસામાયિક ૨. શુદ્ધ સમકિત પાળવું તે સમકિત સામાયિક. ૩ બેઘડી પ્રમાણ સાવધ વ્યાપારનો ત્યાગ કરી બેસવું તે દેશવિરતિ સામાયિક. ૪ સર્વવિરતિ સા. માયિક જે સાધુ મુનિરાજ પાળે છે તે ચારિત્ર સામાયિક
પ્રસ્તુત વિષયએ દેશવિરતિ સામાયિકનો છે. દિવસનો સમગ્ર ભાગ - શુભક્રિયા, પાપારંભ, અશુભધ્યાન વિગેરેએ પરિપૂર્ણ સંસારી કાર્યોમાં ગાળતાં તેમાંથી બને તેટલો વખત બચાવી તે સમયમાં સામાયિકાદિ શભક્રિયાઓ કરવી એ ઉત્તમ જનોને ભુષણરૂપ અને સંસારનો ક્ષય કરવાને ર.વનરૂપ છે. ધર્માર્થીજનોની એ ફરજ છે. વળી એ મુખ્ય કારણ છે,
ને તેના ઘણા પ્રકારના લાભની પ્રાપિ છે. કારણ કે સામાજિક અને મુનિશાની વાનકી અથવા નિ છે. નાદિક સંસાર પરિક્રમ - મ કરવા રા છે માટે જે મેક્ષાથી જ હોય તે બેછે : સ્વરૂપ સન્મુખ ચેતના કરીને, સહજ સ્વરૂપની ચાહના ધરીને અને સકળ સાવઘ ત્રિકરણ મે તને સામાયિક કરે. એક સામાયિકો સમય શાસ્ત્રકારે બે ઘડી પ્રમાણુ કહે છે. બે ઘડી પત સર્વ ઇટાનિછ વસ્તુને વિષે સમપરિણામ રાખે–સર્વ જીવને પોતાના આત્મા સ માન . એ સામાયિક સિયાનું રહસ્ય છે. શાસ્ત્રમાં કહ્યું છે કે,
निंद पसंसासुसमो, समोय माणाधमाणकारीसुः सम सयण परजणमणो, सामाइय संगओजीवो..१
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
૨૪
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ,
जो समोसव्वभूएस, तसेसु थावरसुय; तस्स सामाइयं होइ, इमं केवलिभासियं. २
ભાવાર્થ-કાઈ નિંદા કરે, કોઇ પ્રશંસા કરે, કાઇ માન કરે, કઈ અપમાન કરે તેપણ સામાયિકમાં એ પછી સમતારૂપ શુભ પરિણામ રા ખે, સ્વજન તથા પરજનની ઉપર સમભાવ રાખે તેને સાગાયિકી જીવ જા વા. સર્વ પ્રાણીમાત્ર જે ત્રસ તથા થાવર વે છે તેને વિષે સમતા પરિણામ રાખે તેને સામયિક શુદ્ધ હોય એમ કેવી ભગવંતે કહ્યુ છે. सामाइयं तु काउं, हिक जोवि चितएसो आत्तरुत्रीयगओ, नीरथ्यं तम्स सामाइयं ॥ ३ ॥
જે મનુષ્ય આત્ત રાત્ર ધ્યાનને વશ પડી રા.નાવિક કરે, સમાયિકમાં ધર સંબધી સાવ ફામ વિશ્વ તેનુ સામાયિક થિંક હાય.
ભાટે જે પ્રાણી આત્તરદ્ર ધ્યાન ન ધ્યાવે અને શુકલ તથા ધર્મ ધ્યાન ધ્યાવે તે પ્રાણીનુ સામાયિક શુદ્ધ જાણવુ. શાસ્ત્રકારે વ્યવહાર થથી એ પ્રમાણે સામાયિકનું સ્વરૂપ કહ્યુ છે. નિશ્ચય મતે તેા શ્રી ભગવતી ત્રમાં કહ્યુ છે કે
-
अप्पा सामाइयं अप्पा सामायियस्स अठ्ठा
ઈત્યાદિ—આવાજ સામાયક છે અને સામાયકના અર્થ પણ આભાજ છે નિજ શુદ્ધ સ્વરૂપ ભાવમાં રહ્યા આત્મા, ઉપશમ બેકરી રાગદ્વેષરૂપ મેલને ઘેઈ નાખે-આત્મ પરિષ્કૃતિ આદરે પરપરિણતિ નિવારે તેને નિશ્ર્ચય સામાયિક કહીયે. એની ઉપર શુભ દ્રè રાખીને વ્યવહાર સા માયિક પાળવું. કારણ કે વ્યવહાર તે બળવંત છે. તેરમા ગુડાણાસુધી જે જીવ વ્યવહારરૂપ ઘેાડા ઉપર ચડી સંસારરૂપ અટકીનું ઉલ્લંધન કરી જે વારે ગ્રહપ્રત્યે પહોંચે ત્યાંસુધી ઘેાડા જોઇએ. પછી મહેલ ઉપર ચડે ત્યારે ઘેાડાનું કામ ન પડે. એ પ્રમાણે વ્યવહાર એ ધેડાની પરે સાધક છે.માટે તેને છેડી દે! ન જોઇએ,
For Private And Personal Use Only
એમ સામાયિક કરતા સાવધ વ્યાપારનો ત્યાગ થાય માટે સામાયિક એ શ્રેષ્ઠ ક્રિયા છે. એ ત્રત ઉર્ષ આવવુ મા દુર્લભ છે. દેવતાએ પણુ પેાતાના -હ્રદયમાં સામાયિકની સામગ્રી મેળવવા ઇચ્છા કરે છે-જે એક મુદ્રત્ત માત્ર સામાયિક કરવું ઉશ્ય આવે તે મ્હારૂ દેવપશુ સફળ થઈ
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૫
ધમવંત થવું.
સામાયિક. જાય. એ માટે શ્રાવકોએ મનુષ્ય ભવ પામી શુદ્ધ સામાયિક કરવા ઉ.
- તે સામાયિક કરવાની શ્રદ્ધાવાળા શ્રાવકો બે પ્રકારના હોય જે રાજા મંત્રી, સમર્થ વ્યવહારી આદિ રીદ્ધિવંત શ્રાવકો હોય તે તો મોટા આ ડંબરથી આદર સહિત ઉપાશ્રયે મુનિ મહારાજા સમીપે આવીને સામાયિક કરે જેથી શાસનની શોભામાં વૃદ્ધિ થાય. તેને લીધે બીજા અનેક માણસો તે શુભ ક્રિયાની પ્રવૃત્તિમાં ઉઘુક્ત થાય અને જે સામાન્ય મનુષ્ય હોય તે ઉપાશ્રયે પપધશાળાએ, જિનમંદિરમાં અથવા પોતાના ઘરમાં એકાંત સ્થાનકે બેસીને સામાયિક કરે. પરંતુ ઉત્તમ મનુષ્ય જેમ પિતાને ફુરસદ હોય તેમ અથવા ફુરસદ મેળવીને પણ દિવસ પ્રત્યે પિતાથી બને તેટલા સામાયિક કરવા,
કેટલાક દિન પ્રત્યે ઉભય કાળજ એટલે એક દિવસમાં બેજ સામાયિક કરવાનું કહે છે પણ તે શાસ્ત્રોક્ત નથી કારણ કે સાભાવિક કરનાર શ્રાવકને તેટલા સમયને માટે સાધુ સમાન કહેલ છે આ વસ્યક ચર્થી અને પ્રકૃતિ આદિશામાં શ્રાવકને વારંવાર સામાયિક કરવાનું કહ્યું છે
सामाइअ पोसह संहिअस्स, जीवस्सजाइ जोकालो;
सो सफलोबोधव्वो, सेसो संसार फल हेऊ॥ અ--સામાયિક તથા પપધને વિષે રણને જે કાળ જાય તે સફળ જણ અને શેષ કાળ જે છે તે સંસાર ઉપાર્જન કરવાને કા રણભૂત છે. વળી સામાયિક પારવાના સૂત્રમાં કહ્યું છે કે
सामाइअ वयजुत्तो, जावमणे होय नियम संजुत्तो; छिन्नइ असुहं कम्म, सामाइअ जत्तिआवारा. १ सामाइअंमि उ कए, समणो इव सावउ हवइ जम्हा;
एएण कारणेणं, बहुसो सामाइअं कुजा. २ ભાવાર્થ-જ્યાં સુધી જીવ સાવધ વ્યાપારના પચ્ચખાણનેવિષે સંયુક્ત હોય ' વળી સામાયિક વ્રતને વિષે સંયુક્ત હોય ત્યાં સુધી એ અશુભ કર્મને
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ. છે; જેટલીવાર સામાયિક કરે તેટલીવાર અશુભ કર્મ પ્રત્યે છે. એટલા માટે સામાયિક કરતી વખતે શ્રાવક શ્રમણ એટલે સાધુ સમાન હોય. એ કારણ માટે તત્વના . જાણુ પુરૂષે ઘણીવાર સામાયિક કરે.
એ સામાયિક કરતા મનના દશ દેવ, વચનના દશ દોષ તથા કાયા ના બાર દોષ એ પ્રમાણેના બત્રીશ દોષ ન લાગે તે માટે નિંરંતર ઉોગ રાખો. તે બત્રીશ દેવ નીચે પ્રમાણે--
પ્રથમ મનના દશ દોષ---
૧. અવિવેકષ =સામાયિક લઈને સર્વ ક્રિયા કરે પણ મનમાં વિ. વેક નહિ તે. એટલે સામાયિક શું ચીજ છે. વિવેક સહિત સામાયિક કરવાથી કોણ તર્યા છે ? એનાથી શું ફળ પ્રાપ્તિ છે ? એ કોનું સાધન છે? એમાં કોણ પરસાધ્ય છે? વ્યવહાર સામાયિક કર્યું અને નિશ્ચય સામાયિક કયું ? સામાયિકની શૈલીજિનેશ્વરે શા પ્રમાણે કહી છે? વિગેર વિરે વિના જે સામાયિક કરે તે અવિવેકનામા પ્રથમ દોષ.
૨. યશવાંછાષ=સામાયિક કરીને કીર્તિની વાંછના કરે છે એટલે સામાયિકત નિર્જરાનો હેતુ છે અને શિવપદનું સાધન છે તેને બદલે તેને નાથી કીર્તિની જ વાંછના રાખે છે.
૩. ધનવાંછાદ=સામાયિક કરવાથી ધનપ્રાપ્તિની ઈચ્છા કરે તે.
૪. ગર્વદોષ=સામાયિક લઈને મનમાં ગર્વ આણવો કે હું જ ધર્મ . જાણનારો છું, હું કેવું સામાયિક કરૂં ? બીજા મુર્ખ લોકો સામાયિક કરવામાં શું સમજે? વિગેરે કોઈ પણ રીતને ગર્વ કરવો તે.
૫. ભય=એટલે કોઈ પણ પ્રકારના ભયથી લોકોમાં પિતાની નિંદા થશે એવી બીહીકથી સામાયિક કરે પણ મનમાં સામાયિક કરવાનો ભાવ ન હોય તે.
૬. નિદાન દે સામાયિક કરીને ધનાદિકનું અથવા બીજી કોઈ ઈ. છિત વસ્તુનું નિયાણું કરે છે. કારણ કે સામાયિકનું તે મહત ફળ છે તે ન વિચારતાં એવા ખોટા ફાયદા ઉપર લક્ષ રાખી નિયાણું કરી તે વેચી નાંખ્યા બરાબર થાય છે.
૭. સંશયદીપસંશય યુક્ત સામાયિક કરે તે એટલે મનમાં વિચારે કે સામાયિક કરીએ છીએ તો ખરા પણ આગળ ઉપર ફળ થશે કે નહિ? એમ તવની પ્રતીતિ નહિ તે.
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સામાયિક. ૮. કાયદોષ કપાય ભર્યું સામાયિક કરે તે. એટલે કોઈની સાથે રોપવત છે તેથી તેને જવાબ દેવો નથી એમ ધારી સામાયિક કરી બેસે છે. સામાયિકમાં તો પૂર્વે જે કષાય કર્યા હોય તેનો ત્યાગ કરવો જોઈએ એવું રહસ્ય છે છતાં કપાય યુક્ત કરે તો તે દેષિત ગણાય.
૮, અવિનયદો =વિનય રહિત સામાયિક કરે છે. વિનય તે ગુરૂ અથવા સ્થાપનાચાર્યનો જાણો.
૧૦. અહુ માનદ=બહુ માન રહીત સામાયિક કરે પણ ભક્તિભાવથી ન કરે તે.
હવે વચનના દશ દોષ–
૧. કુત્સિત વરાન દોશ=જે વચન સાંભળી કોઇને લજજા, ભય, કવાયાદિક ઉપજે તે કુત્સિત વચન. સામાયિક લઈને એવા કુસિત વચન બોલે તે કુત્સિત વચન દોષ. - ૨. સહસાકાર =સામાયિક લઈ આગળ પાછળનો ઉપયોગ રા
ખ્યા સિવાય અણુવિચાર્યું વચન બેલે તે. - ૩. અસદારોહણ દેસામાયિકમાં કોઈને અસત્ દેવ (તહોમત) મુકે તે.
જ નિરપેક્ષ વામદ=સામાયિક લઈ શાસ્ત્રની અપેક્ષા વિના સ્વતિના વચન બોલે તે.
૫ સંક્ષેપષ સામાયિકમાં સવપાકે વચન સંક્ષેપ કરી લે, અક્ષર પાઠાદિ હીન કરીને કહે છે.
૬. કલહ કર્મ=સામાયિકમાં કોઈની સાથે કલેશ કરે તે.
૭. વિકાદોષ સામાયિકમાં સાય, ધ્યાન, ધર્મકથા, મહા પુરૂષના ચરિત્ર અથવા તીર્થદીકનો મહિમા વિગેરે ક્રિયા કરવાની કહી છે તે પ્રમાણે ન વર્તતા રાજમાદિક વિગેરેની ચાર વિકથા કરે તે.
૮. હાસ્યદેશ=સામાયિકમાં કોઈની મશ્કરી કરે તે.
૮. અશુદ્ધ પાઠદોષ =સામાયિકના સૂત્રાદિક ઉચ્ચાર કરે તેમાં મુખથી સંપદાહીન અવવા હસ્વ અક્ષરને ઠેકાણે દીર્ધ બોલે, કોઈ ઠેકાણે માત્રાહીન અથવા અધિક ઉચ્ચરે, અશુદ્ધ પાઠને ઉચ્ચાર કરે, યદાતા સૂતાક્ષર કહે છે.
૧૦. મુણમુણુ વચન=સામાયિક લઈને ઉતાવળે પાઠને, ઊચ્ચાર
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૮
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ
કરે, સ્પષ્ટ પ્રકટ અક્ષર ને ઊચ્ચારે, પદનું, ગાથાનું ઠેકાણું માલમ ન પડે, માખીને પેઠે બણબણાટ કરે, એમ ગડબડ કરીને પાઠ સંપૂર્ણ કરે તે.
હવે બાર કાયાના દોષ--
૧. સામાયિક કરતી વખતે પગ ઉપર પગ ચડાવીને બેસે, મહામ્ય પર્યાય થકી વિનય ગુણની વૃદ્ધિની હાની કરે. વસ્ત્રવડે. જાનુ બાંધીને બેસે તે પ્રથમદેવ. માટે જે વડે વિનય ગુણ રહે. ઉદ્ધતા ન જણાય, અજયણા ન થાય તેવી રીતે બેસવું.
૨. ચળાસનદેવ =આસનને સ્થિર ન રાખે, વારંવાર આગળ પાછળ ચળાયમાન કરે, પોતે ચપળતા ઘણી કરે તે..
૩. ચળદ્રષ્ટિદ=સામાયિક લઈને દ્રષ્ટિને નાસિકા ઉપર સ્થાપી, મ. નમાં મૃતોપયોગ રાખી, માનપણે ધ્યાન ન કરે, શાસ્ત્રાભ્યાસ કરવો હોય તે જયણાયુક્ત મુહપત્તિ રાખી પુસ્તક ઉપર દ્રષ્ટિ રાખવી, વિગેરે શુદ્ધ સામાયિકની શૈલી જે શાસ્ત્રકારે કહેલી છે તે શૈલીનો ત્યાગ કરી ચકિત મુગ ની જેમ ચારે દિશાએ નેત્રો ફેરવે તે ચળછિદોષ.
૪. સાવદ્ય ક્રિયાશ=કાયાવડે કાંઈ સાવદ્ય ક્રિયા કરે અથવા સાવધ ક્રિયાની સંજ્ઞા કરે તે. - પ. આલંબન=સામાયિકમાં દિવાલ પ્રમુખનો આશ્રય છોડી નિવિષ્ટભ એકાસને બેસવું એ રીત છે તે રીત ત્યાગી દિવાલ થાંભલા વિગે. રને પીઠ લગાડીને બેસે છે. કારણ કે પુજ્યા વિનાની દિવાલ ઉપર ઘણા જીવને વિશ્રામ હોય ત્યાં પીઠ લગાડતા ઘણું જીની વિરાધના થાય અને થવા ઓઠીંગણું દઈ બેસવાથી નિદ્રાદિ પ્રમાદ વધે. અને તેથી શું ચાદિ ક્રિયામાં ખામી આવે તેથી તે દેષ યુક્ત છે.
૬. આકુંચન પ્રસારણ ષ =સામાયિક લઈને કારણે વિના હાથ પગ સંકોચે અથવા લાંબા કરે તે.
૭ આલસ્યદેષ–સામાયિકને વિષે અંગે આળસ મરડે. ટાકા ફેડે, કરડકા કરે, કમર વાંકી કેરે વિગેરે પ્રમાદની બહુલતાના કાર્યો કરે તે.
૮ મટનદોષ =સામાયિકમાં અંગુલિ પ્રમુખને વાંકી કરી કરડકા (ટાકા) કહે . ૬
૮ મલાદેશ સામાકિ લઈને શરીરે ખસ પ્રમુખ થઈ હોય તે વિલુ, મેલ ઉતારે તે.
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અમરદત્ત અને મિત્રાનંદ. ૧૦ વિમાસણ=સમાયશ્ચિમાં અંગ વિમાસણ કરાવે, હાથને ટેકો દે ગળે હાથ દઈને બેસે તે.
૧૧ નિદ્રાદેશ= સામાયિકમાં નિકા કરે તે
૧૨ સામાયિકમાં ટાઢ પ્રમુખના પ્રબળથી પિતાને સમસ્ત અંગે સારી પેઠે વસ્ત્ર ઓઢે તે.
એ પ્રમાણે મનના દશદોષ, વચનના દશદેવ અને કાયાના ૧૨ એ સર્વ બત્રીશદોષ થાય. વિવેકી પુરૂષો તે દેવ ટાળીને શુદ્ધ સામાયિક કરે
(અપૂર્ણ)
अमरदत अने मित्रानंद
(સાંધણુ પાને ૧૫ થી) ત્યાંથી નાસી ચાલતા મિત્રાનંદ મોટા અરણ્યને વિષે દાખલ થયો ત્યાં એક સુંદર સરોવર જોઈ તેમાંથી જળપાન કરી સમીપ રહેલા વટવૃક્ષ તળે વિશ્રામ લેવા સુઈ ગયોતેવામાં સર્પ તેને ડ. કોઈ તપસ્વી ત્યાં થઈને જતો હતો તેણે દયાથી વિદ્યાભિમંત્રિત જળ છાંટી તેને સજીવન કે. કર્યો. પછી તપસ્વીના પુછવાથી તેણે પોતાનો સર્વે વૃત્તાંત જણવ્યો એટલે તે પોતાના સ્થાન તરફ ગયો. પછી મિત્રાનંદ મનમાં વિચારવા લાગ્યો કે હું કદાગ્રહને વશથી મિત્રસંગથી ભ્રષ્ટ થયો. અરેરે! આ કરતાં હું મૃત્યુ પામ્યો હોત તો સારું હતું. હવે કોઈ રીતે મારા મિત્ર પાસે એમ વિચારી ત્યાંથી ચાલ્યો. રસ્તામાં ચોર લોકો તેને પકડી પોતાની પલ્લી પ્રત્યે લઈ ગયા. તેઓએ તેને મનુષ્પગ્રાહક વણિક પ્રત્યે વેચ્યો. તે વણિક પારસકુળ નામે દેશ તરફ જતો હતો. રસ્તામાં એક દિવસ ઉજજ્યનીના બો હ્ય ઉધાનને વિષે રાત્રિના રહ્યા. રાલીનેવિ મિત્રાનંદ પિતાના સ્વલ્પ બં ધને તેડીને નગરની ખાઈને જાળીયા વાટે નગરમાં પેસવા ગયો.
તે સમયે તે નગરને વિષે ચોરને ઉપદ્રવ બહુ વચ્ચે હતોતેથી ભુપતિએ કેટવાળને ચોર પકડવા માટે ઘણી તાકીદ કરી હતી. રાત્રિ રા
વે માર્ગે મિત્રાનંદને ચોરની જેમ પ્રવેરાકો કોટવાળે જોયો.
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૦.
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ,
તરતજ તેને પકડી મયુર બંધને બાંધી યષ્ટિ અને મુષ્ટિના પ્રહારે મારી પિતાના સેવકોને બોલાવી તેનો વધ કરવા આજ્ઞા કરી. તેઓ તેને શિપ્રાનદીના તટ ઉપર આવેલા વટવૃક્ષ સમીપે લઈ ગયા તે સમયે હે રાજન ! તારો મિત્ર વિચારવા લાગે કે “ પૂર્વે શબે જે વચન કહ્યું હતું. તે સત્ય થયું. શાસ્ત્રવિષે પણ કહ્યું છે કે –
यत्रवातत्रवायातु, यद्दातद्वाकरोत्वसौ; तथापिमुच्यतेप्राणी, नपूर्वतकर्मगः १ વિષaો નિર્ષનર્જન, વનમાં તપા શેનઝર, તા . यातिदुरमसौजीवो, पापस्थानाद्यद्भुतः ।
तत्रैवानीयतेभूयोऽ: भिनवप्रौढकर्मणा. ३ ભાવાર્થ—ગમે ત્યાં જાઓ અને ગમે તે કરો તે પણ આ પ્રાણી પૂર્વ કૃત્યકર્મથી મુકાતો નથી. વિભવ, નિર્ધનપણું, બંધન અને મરણ જે પ્રાણુને જ્યાં અને જ્યારે પામવાનું હોય છે તે પ્રાણીને ત્યાં અને ત્યારેજ પ્રાપ્ત થાય છે. આ જીવ દુઃખકારક સ્થાનકથી ભય પામીને દૂર જ રહે છે પરંતુ તેના અભિનવ પ્રોઢ કમ તેને ત્યાંજ પાછો લાવે છે. આ પ્રમાણે વિચારે છે તેવામાં તે આરક્ષક પુરૂએ તેને વૃક્ષ ઉપર બાંધો અને તરતજ તેને પ્રાણ વિયુક્ત કર્યો. અન્યદા ત્યાં રમનાર બાળકની ડેલિકા પણું ઉડીને કર્મયોગે તેને મુખ વિષે પડી.”
પછી તે અંમરદત્ત રાજા ગુરૂના મુખથી પોતાના મિત સબંધી એવા વૃત્તાંત શ્રવણ કરી તેને ગુણોનું સ્મરણ કરતો અત્યંત વિલાપ કરવા લા
ગ્યો. દેવી રત્નમંજરી પણ તેના ગુણ સમુહને યાદ કરી મહત દુઃખ ધારણ કરવા લાગી. બનેને એમ વિલાપ કરતા જોઈ ગુરૂ મહારાજાએ કહ્યું.
" હે રાજન દુઃખને લાગુ કરી ભવસ્વરૂપને વિચાર કરો. આ ચાતુર્ગ તિક સંસારને વિષે પરમાર્થથી વિચારતા પ્રાણિને સુખતો છેજે નહિ. નિ. રંતર દુખેજ વર્તે છે. સંસાર મળે એવો કોઈ પ્રાણિ નથી કે જેને મૃહુએ પીડા નહિ પમાડી હોય. ચક્રવર્તે વાસુદેવ પ્રમુખ મહા પુરૂષો પણ
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અમરદત્ત અને મિલાનંદ મરણને શરણ થયા છે. માટે હે રાજન! શોકને ત્યાગ કરી ધર્મકાર્યને વિછે ઉદ્યમ કરો જેથી આવી દુઃખ સંતતિ પુનઃપ્રાપ્ત ન થાય.”
રાજાઃ “સ્વામીના હું ધબંધ કરીશ પરંતુ મિત્રાનંદનો જીવ ત્યાંથી ચવીને ક્યાં ઉત્પન્ન થયો છે તે કહો.”
ગુરૂ: ત્યાંથી ચવીને તારી આ રત્નમંજરીની કુક્ષિને વિષે પુત્રપણે ઉ. ત્પન્ન થયો છે. કારણ કે તે અન્ય સમયે તેવા પ્રકારનું ચિંતન કર્યું છે. . પરંપૂર્ણ સમયે તેને જ છે ને કે મ એવું તેનું અભિ
રાજ- વામનઃ માત્મા મિલાદને વિના અપરાધે ચિરની જેમ મરણ કેમ પ્રાપ્ત થયું. દેવી ને મજરીને માથે મારીનું કલંક કેમ આવ્યું બાર બાળપણુથી બંધુ વિયાગ કેમ થયો? અને અમારે પરરકર સ્નેહની આધકતા શા કારણથી થઈ? તે કહે.” - પછી મુનિ મહારાજા જ્ઞાનની પ્રેજના કરી તે સંબંધી સ્વરૂપ જ
થી બોલ્યા “હે નરાધિ ! અહીંયા ત્રીજે ભવે તું ક્ષેમંકર નામે કબીક હતો. તારે સત્યશ્રી નામે સ્ત્રી હતી અને તારા ઘરને વિષે ચંડસેન નામને
મકર હતું. તે કમકર અત્યંત વિનીત હેવાથી દંપતિને પ્રિય હતા. એક દિવસ તારા ક્ષેત્રને વિષે તે કામ કરતા હતા તેવામાં પાડોશીને ક્ષેત્ર વિષે કઈ પથિકને ધાન્ય શબા ગ્રહણ કરતો જોઈ ઍલ્યો “અહા આ ચોર છે તેને આ વૃક્ષ ઉપર લટકાવો' ક્ષેતસ્વામિએ તેને કાંઈ પણ ન કહ્યું. એ કોરણથી તે પથિક પોતાના મનમાં ખેદ પામ્યા અને બે જે આ ક્ષેત્રને માલેક કાંઈ પણ બોલતો નથી પરંતુ પરક્ષેત્રને વિષે રહેલો આ પાપાત્મા કેવા નિષ્ફર વચન કહે છે. એમ ચિંતવતો તે પોતાના ગ્રહ પ્રત્યે ગયો. તે કર્મ કરે તે સમયે કોપ સહિત નિષ્ફર વચન બેલવાથી નિવડ કર્મ બાંધવું. તે એક દિવસ ભોજન કરતા પુત્ર વધુને ગળે કવળ અટકે. તે સભયે કૌટુંબિપની સત્યશ્રી બોલી બરે નિશાચરી! તું નાનાં કવળ કેમ બેજ કરતી નથી જેથી ગળે ન અટકે' એમ બોલવાથી તેણુએ નિવડકર્મ બાંધ્યું.
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૨
શ્રી જૈનધર્મ પ્રકાશ - એક વાર ક્ષેમકર કેટબિકે કમકર યે કહ્યું “આજે અહીથી છેડે દુર એક ગામે કાંઈ કામ છે માટે તારે ત્યાં જવું પડશે. તે સમયે મકર આજે મારા સ્વજનને મળવાને ઉહિત છું, એમ સાં. ભળી ઈર્ષાભાવથી કૌટુંબિક બેલ્યો “તને સ્વજનને મેળાપ કઈ દિવસ ન પિશે તેના એવા વચનથી કમરના મનમાં ખેદ થયે પણ ત્યજ સ્થિત .
- એવામાં મુનિ તેના ઘર પ્રત્યે આહાર આવ્યું. તે સમયે તે કેટબિક પુરૂષે હર્ષસહીત સ્ત્રી પ્રત્યે કહ્યું “મુનિ મહારાજાને દાન અને તે પર સદે પાતા આ સત્પાત્રનો એ છે કરિના- ૦૫ : મકવૈવા લાગી અને કફ જાપાનેકવર્ડ નિકારાનને હલાઓ-તે શપ સપિ ડે કરકર મનમાં વિચારવા લાગે કે આ જવાપતી ધન્ય છે જેમાં તે બાજી રામ પિતાના ગ્રહ પ્રત્યે પધારેલા મુનિહારાજાને આ પ્રમાણે સાકાર કર્યો એવામાં દૈવયોગે તે લણેના મસ્તક ઉપર વિદ્યુત પડી જેથી ત્રણ સાથે કાળ કરી સૈધર્મ દેવલોકે દેવપણે ઉત્પન્ન થયા. ત્યાંથી ક્ષેમકરનો જીવ ચવીને હે. રાજન તું થો. સચીને જીવ ચવીને આ રનમંજરી થઈ. કર્મકરનો જીવ ચવીને તારા મિત્ર મિત્રાનંદ છે. જે જીવે વચનવડે જે જે કર્મનો બંધ કર્યો હતો તેને આ ભવે તે તે કેમ ભોગવવા પડયા. બે રાજન, પૂર્વ ભવે હસતા જે કર્મ બાંધ્યું હોય તે પરભવે રૂદન કરતા ભોગવવું પડે છે.”
ગુરૂ મહારાજા એ પ્રમાણે બોલી રહ્યા તેવામાં રાજા રાણી મુછા પામ્યો અને બનેને જાતિ મરણ ઉત્પન્ન થયું. પૂર્વ ભાવનું સમગ્ર સ્વરૂપ જાયું. પછી ચેતના પાર્મને રાજા બે હે ભગવન! તનભાકરવડે આપે જે કહ્યું તે સર્વે તેજ પ્રમાણે હમણાં મેં પ્રત્યક્ષ જોયું. હવે જે ધર્મવિષે મારી જગ્યા સાથે તે ધર્મ કૃપા કરી મને કહે.” ગુરૂએ કહ્યું પુત્ર ઉત્પન્ન થયા પછી તને દિક્ષા પ્રાપ્ત થશે. અધુના તારે શ્રાદ્ધ ધર્મની યતા છે. એટલે રાજાએ સ્ત્રી સહીત શ્રાવકના દ્વાદશ ગ્રત અંગીકાર કર્યા.
*
* *
(અપૂર્ણ)
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
जैन पंचांग. (સંવત ૧૯૪૯ ના ચિતરથી સંવત ૧૯૪૭ ના ફાગણ સુધી.)
જૈન રીતિને અનુસરીને વાર્ષિક તિધિઓની વધઘટ તથા વાર્ષિક જૈન પર્વ દાખલ કરેલ હોવાથી જેમ વર્ગને બહુજ ઉ. પોગી છે. સૂર્યોદય તથા સૂર્યાસ્તના વખતનું કેષ્ટક તથા દિને વસ અને રાત્રીના રોઘડીયાનું કોષ્ટક વિગેરે દાખલ કરેલા છે વાથી વિશેષ ઉપયોગી છે. માટે તેનો લાભ લેવા ઈચ્છનારે
રાવી લેવું. તમને એક સમાન ચાર નકલ ઉપર મંગાયમને સ્ટેજ માફ.
કે
.'
જાહેર ખબર. તમામ પ્રકારની જૈનધર્મની ચોપડીઓ વ્યાજબી કીંમતે અમારી ઓફીસમાંથી મળશે. પરદેશવાળાને પોસ્ટમાં મોકલશું.
'
' .
'
t
"
.
.
એંગ્લો વનોક્યુલર પ્રિટિંગ પ્રેસ,
ઉપરના નામનું છાપખાનું થોડી મુદત થયાં અમે અમદાવાદમાં પાનકોરને નાકે ઘાંચીની વાડીમાં ઉઘાડયું છે, સાંચા, ટાઈપ, વિગેરે તદન સર્વ સામન નવોજ છે. અમારા પ્રેસમાં ગ્રેજ, ગુજરાતી, બાળબોધી, વિગેરે સઘળું કામ થાય છે તથા ઘણી જ સારી રીતે અને કફાયતથી તેમજ માગેલી મૂદતમાં કરી આપીએ છીએ. માટે જે સાહેબને કાંઈ છપાવવું? હેય તેમણે નીચે સહી કરનારને મળવું અથવા પત્ર લખવો અમદાવાદ ) નથુભાઈ રતનચંદ મારફતી આ
Sજ એ નિયુલર પ્રિન્ટિંગ પાનકોરને નાકે ઘાંચીની વાડી.ઈ
- 1
*
*
*
:
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra लवा जमनी पहोच. 1-3 શા. તલકચંદ ભાઈચંદ. 1- શા. ભીખ માનચંદ. 1-3. શા. સાકરચંદ ખેતશી. 1 1-3 શેઠ ઘેલચંદભાઈ જસરાજ. 12-3 વારા. પ્રેમજી ખીમજી. | 1-4 શો ડાયાશા કરમચંદ. 1-3 મેહતા.. રતનચદ ઉજમચંદ | 1-3 શા. ચતુર ગોકળ. 1-3 શા. મગનલાલ મેળાપચંદ | 13 શા. મુળજી ઝવેર. 10. શા. જુઠા વાલજી.. [ 1-3 શાં. બકેર ચત્રભુજ. 1-0 સંધવી. દામાદર નેમચંદ | 1-0 ભાવસાર. લખમીચંદ ગીરધર 13 શા. દેવકરણ ઝવેરચંદ. | 1-3 શા. પદમશી નેમચંદ. 1-3 શા. ગીરધર લાલચંદ. | 26 શેઠ.. નેમચંદ મેળાપચંદ. 13 ગાંધી કાળીદાસ દેવકરણ : 1-3 શા. પીતામર આણંદજી 2- 6 વકીલ.જમનાદાસ નગીનદાસ ! 10 શા. પ્રેમચંદ પીતામ્બરદાસ. 1-3 મેતા. નરશી અમરશી. 1-3 શા. છગનલાલ જીવરાજ 2-6 શા. મેરાજ શામજી. --2 શા. ચુનીલાલ મોતીચંદ 1- શા. ઝવેર ભાઈચંદ, . 1-3 શા. ઉતમચંદ કરમચંદ - 1-3 શા. જગજીવન ડાયાભાઈ. ! 27 રા. 2aa મુળચંદ બાવાભાઈ 1-3 શા. ખુબચંદ રાઈચંદ. 1-3 શા, લલુભાઈ સુરચંદ 2-6 શે. ત્રીકમલાલ વાડીલાલ. 1-4 શા. નેમચંદ ભીમજી 1-3 વકીલ. મગનલાલ સરૂપચંદ. | 2-7 ડાક્તર. જમનાદાસ પ્રેમચંદ 1-3 શા. જેઠીદાસ સાંકળચંદ. 2-0 શા. પાનાચંદ તેજા 1-3 છે. ગુલાબચંદ હંસરાજ. For Private And Personal Use Only