Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ jainadarzanamAM yAgasAdhanA-eka aMgulinirdeza lekhaka : zrI navInathavuM ajarAmara dezI bhAratIya paraMparAmAM coga'zabdanA aneka artha thAya che. haThayogamAM kevaLa zarIranu AreAgya sudhare tevI kasaratA ane Asane tema ja bIjI keTalIka prANAyAma jevI kriyAenu' varNana karavAmAM AvyuM che. havA vinA paNa cAlIza divasa jamInanI aMdara sIla karelA kAthaLAmAM eka ceAgIe rahI batAvyAnA banAva paMjAbanA rAnta raNajitasiMhanA samayamAM banyA hatA. A haDaceAgIe peAtAnA zarIranI sudRDhatAnI sAtheAsAtha niyamena peAtAnA mananI zuddhine paNa vicAra karatA heAya ja che tevuM nathI. paNa rAjayAgamAM- eTale ke pata jila RSie darzAvelA yAgamAM-cittane sthira karavAnA vyavasthApUrvakanA upAye darzAvAyA che. A uparAMta eka zAkhA rAgadveSane dUra karavAnA yatnane yAgasAdhanA kahe che. ane ceAgasAdhanAnA A ja artha janAcAryane mAnya che. jaina tIrthaMkaro A khAmatamAM bahu spaSTa mAdana Ape che. eTaleA ja bheda A aMge jaino ane itara vicArakA vacce che. jaina vicArakA sAmAyika athavA samatAbhAvanA abhyAsane khUba mahattva Ape che. jyAM ApaNA rAgadveSa ni`La athavA kSINu ane tyAM samajavuM ke ApaNe bhagavAna RSabhadeva ane bhagavAna mahAvIrathI mAMDIne hAlanA jainAcArya vacce ekapaNuM sAdhanArI kriyAne avalakhIe chIe. je kriyA anaMtara ke paraMparAe meAhane kSINa karI zakatI nathI tevI kriyAne na yogadaSTimAM te sthAna nathI ja, paraMtu tevI kriyAne sAmAnya dhArmika kriyAmAM paNa sthAna nathI. pravRttione jainadarzanamAM pAMca vibhAgamAM vaheMcI nAkhavAmAM Ave che. paheluM anuSThAna viSAnuSThAna athavA jhera bharelI kriyA kahevAya che. keAI kriyA karatI vakhate bhautika bhAge| ane upabhAgeAnI lAlaca jo preraka baLa hAya tA te kriyAne viSa-anuSThAna kahevAya. e pramANe paraleAkamAM bhAgaprAptinA hetuthI je kriyA zarU thAya che te kriyAone garalAnuSThAna kahevAmAM Ave che. garala eTale dhImuM, lAMbe gALe phaLa dekhADe-asara kare-tevu jhera
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 198 zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNa mahotsava je kiyA pAchaLa koI daSTi ja na hoya tene ananuSThAna athavA jANe ke kiyA na karI hoya tevuM ja phaLa ApanArI e kiyA gaNAya che. je kiyAne pAraMparika hetu cittane samatAbhAva sAdhavAnuM hoya tene tahetu anuSThAna kahevAya che. je kiyA A kSaNe ja samatAbhAvane kAraNe pragaTa thatI hoya ane te ja bhAvane vadhAratI hoya tene amRtAnuSThAna athavA amRtarUpa karaNI kahe che. A pravRttinA prakAre parathI eTaluM to tarata ja tarI Ave che ke AzayanI athavA zraddhAnI vizuddhi e gasAdhanAnuM paheluM ane mahattvanuM pagathiyuM che. jainadarzana pramANe yogasAdhanA eTale traNa ratnonI sAdhanA. A traNa ratno che samyagdarzana, samyajJAna ane samyakracAritra. nava tanuM saMkSepathI ke vistArathI jJAna te samyajJAna. e jJAna para UMDI abhiruci eTale samyagdarzana. samyagdarzana-jJAna pramANe ja pravRtti eTale samyakUcAritra. A traNa rana sAdhavAthI badhuMya saheje sadhAI jAya che. ane A traNa ratnonI virAdhanA karatAM kazuMye sadhAtuM nathI. A prakAranuM vivaraNa vAMcIne saheje evo prazna thaze ke jena yogasAdhanAmAM dhyAnane ke sthAna che ke nahi? AnA uttara saMbaMdhe vicAra karIzuM to tarata ja khyAla Avaze ke dhyAna vinA eka DagaluM paNa mAMDI zakAtuM nathI. zrAvaka eTale ke zramaNopAsaka sarvaprathama jinapUjana kare che, te daramyAna te prabhunuM yathAzakti dhyAna dhare che. parama yogIzvara pArzva nAtha athavA tapazcaryAnA parama Adaza vardhamAnasvAmIne saMbhArate zrAvaka anya pravRttio vIsarI jAya che. je vyakti bhagavAnane dhyAnamAM ekAgra thAya tene samabhAvano sparza thAya che. cittamAM samatAbhAvano sparza thayo eTale zvAsocchavAsa paNa kudaratI rIte maMdamaMda suSumaNA nADImAM vahe che. Ama prANune nigraha karI cittano nigraha karavAne sthAne nigraMtha cittano nigraha pahelo kare che. vaLI, teo cittane uttama dhyeyanuM avalaMbana Ape che. siddhAMtacakavatI zrI namicaMdrajIkRta bRhad dravyasaMgrahamAM kahyuM che ke mA mujjhaha, mA rajjaha, mA dussaha iTThaniTThaatthesu / . thiramicchahi jaI cittaM vicittajjhANappasiddhAoM // 48 // jo tamAre vividha prakAranA dhyAnanI siddhine mATe cittanI sthiratA prApti karavI hoya te gamatA ke aNagamatA padArthomAM meha pAme nahi, rAga se nahi, dveSa seve nahi. (kevaLa paramAtmAnuM ciMtana karatAM karatAM, samarpaNa karI jAta seMpI de ane cittane zAMta karIne svabhAvanI zAMtimAM vizrAMti anubhave.) jaina zrAvaka te jyAre jyAre vizrAMti pAme tyAre AdhyAtmika aneramAM magna bane che. e dhyAnane jena vegazAstramAM dharmadhyAna kahe che. A mATe kavivara samayasuMdarajIe AraMbha parigraha cheDIne ANuzuM re kadi saMvarabhAva ? bhaMga thakI viramI karI besIzuM re kadi bhAvanI nAva ? -ema zrAvaka mana ciMtave. paDimA mekSanI pAvaDI vadhAruM re mArA vratanA aMza; te dina huM sukhiye banuM jema sukhiye re thAya khaga nirmasa, - ema zrAvaka mana ciMtave.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navInacaMdra ajarAmara dezI jenadarzanamAM gasAdhanA-eka aMgulinirdeza 1 dhyAnanA cAra prakAramAM be prakAre sAdhakane tajavAnA duSTa dhyAnanA che ane bIjA be prakAre sAdhake grahaNa karavAnA che. ArtadhyAna eTale parAdhInapaNe pIDA sahana karavI paDe tyAranuM yAna. apriya jane ke apriya saMge AvI maLe tyAre, priya saMyoge esarI jAya tyAre, regonI pIDA bhegavatAM ane amuka kAme pUrAM karavAnI ciMtA AvI paDe tyAre A dhyAna dekhAya che. A dhyAna chaThThA guNaThANa sudhI sAdhakane ochevatte aMze saMtApe che. e nirAzA prerita dhyAna che. raudradhyAna eTale konI pradhAnatAthI amuka prakAranA saMtoSa ke AnaMda anubhava tho te; koInI hiMsA karIne saMtoSa anubhava te hiMsAnaMda raudradhyAna che. keIne jUThe mArga batAvI AnaMda anubhave te mRSAnaMda raudradhyAna che. keInuM dhana lUMTIne AnaMda anubhava te cauryAnaMda raudradhyAna che. ane anyano zo dvArA vinAza karI pitAnI milakata bacAvavI te parigraha saMrakSaNAnaMda radradhyAna kahevAya che. A dhyAna anyane dUbhavavAmAM AnaMda lenAruM krodhapradhAna dhyAna che. dharmadhyAna e jAgRta ane prayatnazIla gInuM zubha dhyAna che. jina bhagavAnanI AjJAo zI zI che ane te kaI kaI bhUmikAnA sAdhakenuM kaI kaI rIte kalyANa kare che tenuM ciMtana cAle tene AjJAvicaya dharmadhyAna kahe che. vizvamAM kalyANa mArgamAM keTalAM badhAM vihyo che, e vighone vicAra karavAmAM Ave tene apAyavicaya dharmadhyAna kahevAmAM Ave che. vaLI, karma bAMdhatAM bhAna rahetuM nathI, paNa tenA pariNAme kevAM kaDavAM lAge che" evA vicArone vipAkaviya dharmadhyAna kahevAmAM Ave che. AkhA vizvanI racanA ane temAM jenI bhinnabhinna sthitinA vicArane saMsthAnaviya dharmadhyAna kahevAya che. A dharmadhyAna sAdhakanA rAgadveSane kApanAra che ane vizuddha zukaladhyAna tarapha laI janAra che. je dhyAnamAM koI rUpI ke arUpI padArthane viSaya levAmAM Avela hoya te nirmohI jJAnInA dhyAnane prathama zukaladhyAna kahevAya che. jyAre e dhyAna eka ja viSayamAM rahe che ane bIjA viSayamAM saMkamatuM nathI tyAre te dvitIya zukaladhyAna kahevAya che. jyAre mananI, vacananI ane dehanI pravRttio ochI thAya tyAre te trIju zukaladhyAna gaNAya. ane jyAre pravRttio thaMbhI jAya tyAre e caudamA guNasthAnanuM pUrvagAmI cothuM zukaladhyAna thAya che. yogamArganuM paheluM baLa che zraddhA (arthAt prIti, ruci), jyAre gazAstranuM chelluM baLa che te pramANenI pravRtti. AnI vaccenA avakAzamAM cagIe sAdhavAnA keTalAka guNone ApaNe vicAra karIe. paheluM ja mahattvanuM sAdhana ApaNe jANIe chIe te saMkalpazaktine daDha karavAne abhyAsa. tene jaina saMpradAyamAM pAkakhANa kahe che. mahayukta pravRttine saMkalpa sahita tyAga e paccakkhANanuM rahasya che. A vratomAM kaMIka gaphalata thaI jAya te bAbata kSamA mAgI levI tene aticAranI AcanA kahe che. jene khamAvavA te maitrIbhAvanuM mULa che, ane te uttama dharma manAya che. vaLI, aDhAra pApanAM sthAnone tajavAnuM smaraNa karavuM, arihaMta, siddha, sAdhu ane vItarAgabhASita dharmanuM ja zaraNa che, ema ciMtavavuM; duSTa vartana thaI jAya tenI niMdA karI tenAthI mukta rahevuM; kalyANamArganAM kAryo saMtanA dAsa banIne karavAM ane anyane e kAryamAM preravA; hRdayanA bhAve vizuddha rahe
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 200 zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNa mahotsava-graMtha tenI svAdhyAya dvArA sadaiva cokI rAkhavI; haMmezAM paMca parameSTInuM smaraNa karavuM; ane maraNa samaye jaMjALa tajIne ane, zakti hoya to, bhajanapANI tajIne samAdhimaraNa mATe mathavuM--e dasa bAbato yogasAdhanA mATe jarUrI che. A mATe nIce mujaba dasa sAdhane upAdhyAya zrI vinayavijayajI mahArAje puNyaprakAza stavanamAM darzAvyAM che : aticAra aloI e vrata dharIe guru zAkha; jIva khamA sakala je ni cerAzI lAkha. vidhizuM vaLI vasarAvIe pApasthAna aDhAra; cAra zaraNuM nita anusare ni de duritAcAra. zubha karaNI anumodIe bhAva bhale mana ANuM; aMte aNusaNa AdarI navapada ja sujANa. A daza sAdhane darzAvyA pachI e ja stavanamAM chelle chApa mArIne vizvAsa pragaTa kare che - ema daza adhikAre vira jinezvara bhAve; ArAdhana ke vidhi jeNe cita mAhIM rAkhe. teNe pApa pakhALI bhavabhaya dUra nAkhe; jina vinaya karaMta sumati amRtarasa cAkhe. Ama aneka maraNa na sudhArI zakyAM tenI ciMtA dhaNIne seMpIne A samayanuM maraNa to samAdhimaraNa karavuM ja che evI jenI pratijJA che evI vardhamAna mahAvIrathI atyAranA svargagAmI mArA gurumahArAja sUripravara zrI vijayavallabhasUrijI sudhInI nigraMthaparaMparA huM bALaka kaI rIte marmapUrvaka samajAvI zakuM ? paNa eka vastu nizcita che ke ahIM -jainadarzanane mAnya gamAM-prANanigraha ke dehanigraha pradhAna nathI, ahIM te vinayaguNanA baLathI kaSAyanigraha ane dhaNInuM dhyAna dharIne, bhagavAnanuM dhyAna dharIne, sahajAmasvarUpa gurumahArAjanuM dhyAna dharIne mehane kSINa karavAne mathavuM ane mehane kSINa karIne ja jaMpavuM tene yoga kahevAya che. sAdho, sahaja samAdha bhalI, bahuta kRpA kInI more sataguru dina dina baDhata calI; sAdho, sahaja samAdha bhalI. paramapUjya haribhadrasUrie paNa ganI ATha daSTio dvArA AvuM ja nirUpaNa karyuM che. jemajema kaSAyanuM baLa ghaTe che tema tema AtmabodhanI vizuddhi vadhe che. mitro daSTimAM dhamI jIva pratye snehabhAva, tArA daSTimAM temAM vizeSatA, balA daSTimAM temAM sthiratA, ane dIprA daSTimAM vizeSa dha thAya che. te pachI sthirA, kAMtA, prabhA ane parA e daSTie aSTAMga yeganI aMtanI cAra bhUmikAone sUcave che. jainadarzanane rAgadveSa ghaTADanAra, ahiMsAne poSanAra kaI paNa bAhya sAdhana grAhya che. Ama ganI sArvabhauma daSTi e jIvananA dizApalaTAnI paNa sArvabhauma daSTi che.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI navInacaMdra ajarAmara dezI jenadarzanamAM gasAdhanA-eka aMgulinirdeza 201 rAgadveSanA daDhamULa saMskAro gurukRpA vinA jItI zakAtA nathI. AthI vinayane dharmanuM mULa kahevAya che. pitAnA Ide cAlanAra vyakti potAnA ja dene TALavAnA yatnamAM gaphalata kare evuM lagabhaga bane ja che. tethI jemaNe cittasamAdhi ane AyuSyane aMte samAdhimaraNa prApta karavuM che, temaNe pratyeka kSaNe jAgRta rahevuM paDaze. "vartamAna kALamAM sarva kALa samAI jAya che." ema te, sAdhana avalaMbatAM, yAda rAkhaze. "A divasa paNa cAlyA jaze" evuM smaraNa duHkhanA prasaMge tene barAbara khyAlamAM raheze. eka vAra samAdhimaraNa sadhAyuM eTale e saphaLatA jevI saphaLatA bIjI kaI thatI ja nathI, mATe ghaNA janma mATenI nirAMta thaze ja, e khyAlathI sAdhaka AzAvaMta raheze. vaLI, namaskAramaMtranuM smaraNa karaze tene zAsananA deva paNa mArgadIpa dharIne unmArge jatA aTakAvaze, emAM saMdeha nathI. a5 sAdhanA paNa anaMta janmamAM rakSaNa karanArI ane tene gasAdhanA kahevAya. aMtamAM eka-be muddA saMbaMdhe kaMIka khyAla bAMdhavA yatna karIe. pahelI bhUmikA graMthibhedanI kahevAya che.? gaMThi tti sudubbheo kakkhaDaghaNarUdagUDhagaMThi vva / jIvassa kammajaNio ghaNarAgadosapariNAmo // (vizeSAvazyaka bhASya, gAthA 115) graMthi bhedavAmAM bahu muzkela e karkaza rAgadveSane (abhyAsathI paDelo) saMskAravizeSa che. A rAga ane dveSa bhautika padArtho paratve che. AthI bhautika padArtho pratye vairAgya ane uttama sAdhanamAM citta parovavAne abhyAsa e be yuganA mahAna sAdhana che. graMthibheda karanAre bhale zraddhAnuM prathama dvAra ja ughADayuM che, paNa e vijaya samagra dehane jItavAne Deke vagADe che, tethI tene gamArgano praveza kahevAya che. te samyagdarzanarUpa prathama ratna che. . vaLI, dravyakarmo pite bAMdhanAra ke cheDanAra kazuMye nathI, e te jIvanA pitAnA bhAva anusAra thatI pudgaladravyanI racanA che. AthI baMdhanA kAraNe-hiMsA ane tRSNa-barAbara jANI levA eTale ke baMdhanAM kAraNonuM yathArtha jJAna te samyajJAna nAmanuM dvitIya ratna che. ane baMdhanAM kAraNone toDI nAkhavA yatnazIla rahevuM te yoga che. ane e ja cAritra nAmanuM aMtima ratna che. bhagavAnanAM vacananA artho paNa dareka bhavyanA kalyANa mATe ja che, e zraddhA hRdayamAM rAkhIne tenA artha karavA te paNa veganiSThA che. AvA gahana viSayanI ahIM te mAtra chAyA ja ApI zakAI che. jijJAsune jinAgamanA gahana graMthe gurugamathI avagAhavA vinaMtI che. ahIM kazIya bhUlacUka jaNAya te sune vinaMtI che ke temaNe kSamAdaSTie nihALavuM. A te mAtra aMgulinirdeza che.