Book Title: Jain Darshan me Karma Siddhant
Author(s): Nityanandvijay
Publisher: Z_Sajjanshreeji_Maharaj_Abhinandan_Granth_012028.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/210681/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina darzana meM karmasiddhAnta --panyAsapravara zrI nityAnandavijaya jI [jaina tattva vidyA ko adhikArI vidvAna prasiddha pravacanakAra dharma prabhAvaka santa bhAratIya darzanoM meM karma-darzana kA mahatvapUrNa sthAna hai| yadyapi pRthvI ke sabhI bhAgoM meM, sabhI darzanakAroM ne karmavAda mAnA hai, parantu bhAratIya darzanoM meM paraspara matabheda hote hue bhI karmavAda ke amoghatva ko sabhI ne svIkAra kiyA hai| vizva ke kavi-manISI karma-phala ke viSaya meM ekamata haiM / aMgrejI ke mahAn sAhityakAra zeksapIyara ne karma-phala ke viSaya meM kahA hai : 'My deeds upon my head.' kavi zihalana mizra 'zAnti zatakam' meM batAte haiM : AkAzamutpatatu gacchatu vA digantamambhonidhiM vizatu tiSThatu vA yatheSTam / / janmAntarAjitazubhAzubhakRnnarANAM chAyeva na tyajati karmaphalAnubandhi // 2 // Apa AkAza meM cale jAe~, dizAoM ke usa pAra pahu~ca jAe~, samudra ke tala meM ghusa baiThe yA cAhe jahA~ cale jAe~, parantu janmAntara meM jo zubhAzubha karma kiye haiM, unake phala to chAyA ke samAna sAtha hI sAtha raheMge, ve tumheM kadApi nahIM chor3eMge / jainAcArya zrImad amitagati kahate haiM svayaM kRtaM karma yadAtmanA purA, phalaM tadIyaM labhate zubhAzubham / pareNa dattaM yadi labhyate sphuTaM svayaM kRtaM karma nirarthakaM tadA / / -sAmAyika, pATha 30 Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jaina darzana meM karma siddhAnta : panyAsapravara zrI nityAnandavijaya jI (apane pUrvakRt karmoM kA zubhAzubha phala bhoganA hI par3atA hai / yadi anyakRta karmoM kA phala hameM bhoganA par3atA ho taba hamAre svakRta karma nirarthaka hI rheN|) jainamatAnusAra prANimAtra ko karma kA phala bhoganA hI par3atA hai| phalotpatti ke lie karmaphalaniyantA Izvara kA bIca meM koI sthAna nahIM hai| bhautika saMskRti meM pale hue loga karmaphala meM vizvAsa nahIM karate / unakI zaMkA hai ki "pApI manuSya sukhI aura sajjana duHkhI kyoM dikhAI dete haiM ?" jainadarzana ke anusAra karma kA phala to avazya hI milatA hai usake milane meM kabhI adhika bilamba bhI ho sakatA hai, parantu karma kA phala na mile yaha to asambhava hai| jainamatAnusAra hiMsaka manuSya kI samRddhi aura sajjana puruSa kI daridratA kA kAraNa kramazaH pUrvajanmakRta pApAnubandhI puNyakarma aura puNyAnubandhI pApakarma hai / hiMsA aura sajjanatA kA kramazaH azubha aura zubha phala avazya milatA hai, cAhe janmAntara meM hI kyoM na mile / ananta labdhinidhAna gaNadhara gautama svAmI bhagavAna mahAvIra svAmI se pUchate haiM : "dukkhe keNa kaDe ?" (duHkha kisane paidA kiyA) bhagavAna ne batAyA : "jIveNa kaDe pamAeNa" (svayaM jIva ne hI duHkha utpanna kiye haiN)| gautama svAmI ne phira prazna kiyA : 'duHkha paidA kara AtmA ne apanA aniSTa kyoM kiyA ?' prabhu ne uttara diyA : 'pramAdavaza / ' pramAdavaza jIva zarIra ko AtmA mAnakara bhogoM kI ora pravRtta hotA hai| zArIrika sukha ke lie vaha hiMsA, zoSaNa Adi duSkarmoM meM lipta hotA hai| yaha usakI ghora ajJAna dazA prakaTa hotI hai / pramAda ke kAraNa jIva rAga-dveSa, krodha, mAna, mAyA aura lobha rUpI kAlupya se kaluSita ho jAtA hai, ataH jIva ko apanI Atma-zakti kA bodha honA Avazyaka hai| samyaktva, svAdhyAya, satsaMgati, zuddha caritra Adi se jIva kI vibhAva dazA miTa jAtI hai aura vaha bahirmukhatA se antarmukhatA kI ora mur3a jAtA hai| antarmukhI AtmA apane antargata vidyamAna ananta catuSTaya-anantajJAna, anantadarzana, anantasukha aura anantavIrya ko apanI nirmala sAdhanA se prakaTa karake paramAnanda meM nivAsa karatI hai / jainadarzana kA karmavAda bhAgyavAda ko svIkAra nahIM krtaa| usake anusAra jIva svayaM apane bhAgya kA nirmAtA hai / isa nirmANa meM jIva kA puruSArtha mahattvapUrNa sthAna rakhatA hai| yadi jIva maitrI, pramoda, karuNA aura mAdhyasthabhAva catuSTaya se vibhUSita hokara satkarma meM puruSArtha kare to usake antar ke kapATa khula jAyeMge aura vaha mAnasa-mandira meM virAjamAna karuNAsAgara vItarAma paramAtmA ke darzana kara skegaa|