Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ jahAMgIra no vidharmI pavitra puruSo pratyeno Adara vidvAno jor3e dharma aMgenI carcA mAM rasa ane aneka saMpradAyonA AcAryo sAtha noM saMparka ane vyavahAra, zekha mubAraka ane tenA putra abula phajala nA dharma sahiSNutA aMge nA vicAro no prabhAva ane sau karatAM vizeSa te samaye cAlatAM dhArmika sudhArA mATe nAM aAMdolanoe kuTumba mAM cAlI pAvatI majahabI bhAvanAyo bAbata mAM akabara mA~ parivartana prANyu hatu / tenA daravArIyo upara e kAryanI bhAre asara hatI. bAdazAhe sarva dharmano abhyAsa karI aMtaHkaraNa ne yogya lAgatA sidhdhAMta mujjaba bartana rAkhavAna mana sAtha vicArI lIdhu / teno putra salIma takhtanazInI pachI jahAMgIranAM TUkA khitAba thI aolakhAyo te paNa tenA bApa akabaranI kI peThe dharma custa musalamAna rahyo na haye, zabe-barAta (1) aye IdanA tahevAro to te pAlato hato; paraMtu te sAthe pArasImonA navaroz2a (2) ane hindunonA divAlI, dazerA, rakSAbaMdhana ane zivarAtri nA moTA hindu tahevAro paNa hindu rAjavIpronIjema utsAhapUrvaka ane dabadabAthI te ujavato hato (3) salImanA janma ( I0saM0 1566) aMge kahevAya che ke akabara yogaNatrIsa ke trIsa barasanI umare pahoMce te agAu tene aneka bAlako thayA~ hatA; parantu temAnu eka paNa hayAta rahyana hatu. pAthI takhta mATe nA tenA uttarAdhikArI aMgenI citA tenA dilane satAvabA lAgI hatI, adhIro banI allAhanI rehamata ne pahoMcelA ( aTale ke mRta ) temaja tasabuphanA rAha upara cAlanArA (yAta) sUphIgronI daramiyAnagIrI te meM siddhi mATe zodhatA pharato hato-dara barase ajamera mAM pAvelI 1. musalamAnoM nI mAnyatA mujaba se rAtri daramiyAna khudAnA hukma mujava phariztA manuSyoM nA jIvana nA kAryoM no hisAba kare che ane temane jIvikA baheMce che, musalmAno namAja paDhe che, jAgaraNa kare che, ane te pachInA divase rojo rAkhe che. 2. IrAna mAM utsava no divasa che. e pachI vasaMta nI zarupAta thAya che. e mArca nI 22 mI tArIkhe par3e che. 3. jahAMgIra nI AtmakathA, tujuke jahAMgIrI mAM aMgenA prAdhAro aneka ThekANe male che.
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 22 DA0 choTubhAI ra. nAyaka zekha muInuddIna ciztI ( mR0 I0 sa0 1236 ) nI daragAhe jAto (1) ane khAhiza bara AvaNe to pagapAlA tenI jiyArata karavAnI mAnatA pahA teNe mAnI, e saMyoge daramiyAna zre sAthai zekha salIma ciztI ( mR0 I0 sa0 1572 ) nAmanA nevuvarasanA vRddha sUphIno sahAro melavavAte tene malayo / jahAMgIre poteja tenI AtmakathA tujuke jahAMgIrImA (2) a aMgegrevI vigata pApI che ke "hajarata arza-AziyAnI (svargastha akabara ) saltanata nI saMsthAz2ArI rAkhavAne allAha pAse thI takhta mATe yogya putranI mAgaNI karyA karatA hatA, tya re tenA mAnItA darabArIyo mAM thI koIka jagA ke zekha salIma nAmano eka daraveza aa taraphanA sUphIyo mAM pavitratA mATe mazahara he ane akabarAvAda (prAgrA) thI bArakosa upara AvelA sIkrI kasbA mAM rahe che Apajo ApanImA grArajU temanI pAgala pradarzita karo to murAdanu jhAr3a temanI duvAnA siMcaNa thI phalAU banaze. te pachIte hajarata (akabara) zekhanI majila Upara gayA ane namratA ane niSThA sAthe dilanI A bAta tenI Agala jAhera karI. tenI murAda phalaze grevA zubha samAcAra temane zekhe ApyA. tyAre temaNe kaha ya ke "have haiM bAdhArAkhu chke te pharajaMdane pApanAM dAmana mAM uchera mATe mUkIza. jema ne apanI bAhya temaja AMtarika barakata thI mahAna thAya. zekha ye prastAva mAnya rAkhyo ane te bolyA ki mubAraka rahe ane tenU nAma ame amArA potAnA nApa uparaja rAkhI dIdhu" thor3Aja samaya mAM niSTAne pariNAme umeda bara pAvI. jannata makAnI (4) (svargastha vAlidA) ne prasava no samaya najIka aAvyo tyAre tene zekhane tyAM mokalavA mAM prAvI ane mAro janma phatehapura mAM zekha salIma nI maMjila mAM thayo. tyAre karAra karyA mujaba nAma salIma rAkhavA mAM pAvyu" jahAMgIra no cAritrya bAbata mA sAmAnya rIte je koI itihAsoM mAM nodhAyu hoya te lakSamA levA mAM Aye to tenA janma samaya nA majakUra ruthelA ane tenA pitA akabara nA darabAra nA dhAmika sahiSNuta bharelA vAtAvaraNa nA prabhAva ne laI ne musalmAne temaja hiMdU ane anya dharmonA pavitra purupo mAM teraNetyAre zraddhA dAkhalI hatI. e bIjI dRSTie vicAra karatAM te samaye hiMduno ane musalamAno mAM jAhera mAM prAvatA nayA mudharelA saMpradAyo aMgenu tenu jJAna nahivata hatu. ekaja allAha nI mAnyatA thI ane majahaba nI cAlu AvatI rur3hinA 1. akabara nAmA tabakAte akabarI, muntakhabuttavArIkha, jahAMgIra nAmA 2. pRSTha 3 (dIbAco) 3. allAha tAlAnu soU UMcA AsamAna upara takhta hovAna manAya che ane tyAM jeno mAlo che te mogala saltanata daramiyAna gujarelA zahenazAhone pAvA khitAbo ApavAM mA prAvatA / 4. koI itihAsa mAMtenu nAma malatu na thI. sujanarAye (khulAsa tut tavArIkha pRSTha 374 dillI) mA mariyamujjamAnI (jamAnA nI mariyama eTale jIsasakA istanI mAtA aMgrejI meM merI) sasaMda tyAMre te hayAtane hovAthI jahAMgIra tene mATe jannata makAnI (eTale ke jannata mAM have jenu sthAna che te) zabda vAparyo che. mariyamujjamAnI tenu adhikAra yuktanAma hatu, akabara nI e begama mUla rajapUta rAjakuvarI hathI.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ jahAMgIra no vidharmI pavitra puruSo pratyeno Adara 23 pAlana thI te saMtoSa mAnato hato. ane, saMto, sUphIyo, sanyAsIno ane dharmAcAryo ne malavA mAM ane temanI sAthe bAta ane carcA karavA mAM teno rasa paDato hato. parantu te sAthe khaTapaTI lokapriya dharmAcAryo ana dharmAdha loko ne mAmAjika ane rAjakIya vyabasthAnI sthiratA malabavAmAM te khataranAka lekha to hato. zIkha guru arjuna Upara tenA zAsana daramiyAna thayelo julama carcAspada che. e guru (janma I. sa 1563) govida vAla mAM rahetau hato. te cothA zIkha guru rAmadAsa no putra hato. bAlavaya thIja AdhyAtmika svabhAva ane dhyAnI citta te dharAvato hovAnI vAta pracalita hatI. I. sa. 1581 mAM zIkha guru tarIke teNAM pitA no te uttarAdhikArI banyo. tenA pUrvagAmInoM nAM hiMdU ane musalamAna sudhArako nA ane temanAM potAnAM bhajano ane kathano no saMgraha AdinAtha graMtha mAM teNe karyo hato. tenu nirIkSaNa karatAM akabara ne arjuna nI Adarza pratibhA nI jhAMkI thaI hatI. te zahanazAha nA avasAna pachI arjuna guru e parezAna hAlata mAM rahetA baMDakhora zAhajAdA khusaroM ne sahAro ApavAnI bhUla karI pAr3I' jene laIne tene mAthe Aphata utarI. guru nA virodhIo evo pUro lAbha uThAvyo ane jahAMgIra pAgala rAjyadroha ane durAcAra nA raMga thI rago ne e bAbata ruju karI. pariNAma zahenazAhe zatruno nI jAla meM phaMsAI paDyo. teNe tene sajA karI ane tenI mAla-milkata japta karAvI (I0 sa0 1606). jahAMgIre potAnI tujuka mAM yA banAva nI vigata pApI che. teNe batAvyu che' ke "biyAha nadI ne kinAre prAvelA goviMdavAla mAM eka hiMdu rahato hato tenu nAma arjuna hatu. te saMta rUpe raheto hato. aneka bholA bhalA hiMduno balke ajJAna ane murkha musalamAnoM ne paMNa teNe potAnI rIti-nIti mAM bAMdhyAjahatA. tezro tenA saMta-jIvana ane tenI pavitratA nI bulaMda AvAje jAherAta karatA hatA. teyo tene guru kahetA hatA. prAju bAjuyI bevakUpha loko ane murkha bhakto tene prAvI malatA rahatA. ane tenAmA tezronI aMdha zraddhAnI ai rIte pratIti karAvA hatA. gurunI traNa cAra pIDhI thI yA dukAna cAlu prAvatI hatI. lAMbA samaya thI mane vicAra aAvyA karato hato ke pA dukAna kADhI nAMkhavI joie athavA to tene musalamAno nI jamAta mAM lAva joie. aMte ebu banyu ke yA raste khusaro prasAra thayo bhane prA nAlAyake tenI sevA melava vAno irAdo karyo. je sthale te raheto hato tyAM teNe mukAma karyo. te tene malyo ane tene keTalIka bAbato jaNAvI. te pachI teNe teno kapAla upara tilaka varyu. ene hiMduno zukaniyAla mAne che. yA bAta mArA sAMbhalavAmAM prAvI. meM tene sampUrNa rIte pokala gaNIne tene mArI pAgala hAjara karavAnA hukma karyo. tenA Azrama tathA tenA bAlakoM ne meM murtajA khAna (nAmanA amaladAra) ne soMpyA ane tenAM mAla milkata japta karAvyA. tene meM sajA pharamAvI" 1. zIkha anuzru ti parA mujaba akabare takhta mATe khusaronI nImapu kaha karI hatI. te bakhate te kAbula rahyo hato. teNe arjuna guru ne nANAMnI madada ApavA AjIjI karI hatI. guru e javAba mAM kA, ke 'mAru nANu garIbo mATe che ane zAhajadAgro mATe nathI. khusaro bolyo ke huM pratyAre garIba, taMga ane nirAdhAra hAlata mAM chuane mArI pAse musApharI karavAmATe kharcanA paisA na thI" guru ajUna te pachI tene pAMca hajAra rupiyA pApyA (Macauliff-Sikh Religion Vol. III pp 84-5; Cunningham-History of the Sikhs & Garrett pp. 53) 1. tujuke jahAMgIrI pR0 35
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ DA0 choTabhAI ra. nAyaka zIkhonI anuzratimAM prA banAva nIce pramANe nodhavAmA aAvelo chaH jahAMgIre guru ne tenI sAme bolAvyA ane kahya ke 'tu eka mahAna saMta che, eka mahAn upadezaka cha ane pavitra puruSa cha, ta garIba ane tavaMgara ne samAna gaNe che. te thI mArA dazmana khasarone teM paisA prApyA e yogya na kayu' arjU ne javAba prApyo ke haiM hindu ke musalamAna, tavaMgara ke garIba, dosta ke dRzmana ema tamAmane mohavata ke napharatanI (pakSapAta) dRSTi thI joto na thI, ane Aja kAraNa thI tArA putra ne meM thor3A paisA tenI musApharInAM kharca mATe ApyA ane nahi ke te tAro virodhI hato te thI, jo meM tene tenI jalatI paristhitimAM sahAya na karI hota ane tArA pitA zahena zAha akabaranI mArA tarapha nI mAyA dhyAna meM rAkhI hota to Ama janatA e mArA hRdayanI kaThoratA mATe mane dhikAryoM hota, ane teyo kaheta ke huM Darato hato, duniyAMnA guru, gurunAnaka nA anuyAyI ne mATe e vinA araNa ghaTatI banata" te pachI jahAMgIre tene be lAkha rupiyAno daMDa karyo ane hiMdu ane musalamAna dharmo viruddhanAM bhajano tenAM grathamAthI kADhI mAMkhavAno tene hukma kryo| tyAre arjuna guru bolyA ke 'je kaI dhana mArI pAse che te raMka nirAdhAra ane ajANyA lokone mATe che, jo tAre dhana joitu hoya totu mArI pAse je cha te laI le; paraMtu jotu daMDa tarIke te mAMgato hoya to hu~ eka koDI paNa tane pApIza nahi; kAraNa ke daMDa dRSTa dUnyavI loko upara lAdavAmAM Ave che ane nahi ke dharmAcAryoM ane sanyAsIno upara / graMthasAhebamAMnA bhajano kADI nAkhavA bAbata mAM je kaI te kA te aMge jaNAvavAnu ke huM saheja paNa te mAMthI kADhI nAMkhIza nahi, ke badalIsa nahi, huM zAzvata Izvara ane paramAtmA no bhakta chu', tenA sivAya koI zAsaka na thI, ane teNe je kaI guru nAnaka thI moDI guru rAmadAsa sudhInA gurupronA ane te pachI mArA hRdaya mAM pragaTa karya che te pavitra grantha sAheba mAM nauMvavAmAM AvelU che, je bhajano temA~ sthAna lIdhe luche te koI hiMdu avatAra ke koI musalamAna paigambara ne mATe apamAna yukta na thI, pegambaro dharmAcAryo bhane avatAro asIma sAzvat Izvara tarapha thI kAryo kare che ema temA zraddhApUrvaka lakheluche, mAru dhyeya satno pracAra ane jUTha no vinAza karavAnu che ane e kAryanI siddhi mA pA kSaNabhaMgUra dehano laya thAya to hu~ mAru aho bhAgyalekhIza. kaMI javAba ApyA binA mulAkAtano oraDo choDI jahAMgIra cAlyo gayo, kAjI te pachI gurune jagAvyu ke 'tamAre daMDa bharavo joie ane nahi to keda bhogavavo joie; ajUna daMDa bharavA mATe phAMlo udharAvavAnI manAI temanA anuyAyIno turataja karI, kAjIpane ane paMDito temanA gratha mAMthI va bhajano kADhI nAMkhe to temane mukti ApavAnI darakhAsta pezakarI, tyAre arjuna jabAba prApyo ke 'manuSyo ne A ane bIjI duniyAM mA sukha ane nahi ke Apatti ApabA graMtha sAhebanI racanA karavAmAM prAvelI che, tene naye sarathI lakhuva ane tamo mAMgoM cho te pramANe temAthI kADhI nAkhava' ane tenAM pheraphAra karavo asaMbhavitache, te pachI zatroe je trAsa temanA upara gujAryoM te sarva gurue zAMta citta ane khAmozI pUrvaka sahanakoM ane na to nisAso nAMkhyo ane na to duHkhano avAja kADhayo, badale su vacana uccA ravA temane vIjI taka prApavAmAM proyI tyAre niDarapaNe teNe javAba prApyo, 'murkhAyo! hatamArA pAvartana thI kadI DaravAno 1. Gokul Chand Narang-Transformation of Sikhism, pp. 31-41.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ jahAMgIra no vidharmI pabitra puruSo pratyeno Adara 25 nathI. A sarva IzvarecchA thIja bane che. je kAraNane laIne A julama tamo mArA upara karo che, temAM mane aAnaMdaja Ave che, zahenazAha nI jANa ane maMjUrI binA vadhAre ne vadhAre trAsa tene pApavAmAM Avyo. aMte eka divase gurU e nadI mAM nahAvAnI paravAnagI melavI ane kinAre jaI deha tyAga karyo !" dabistAne majAhiba mAM jaNAvavAmAM Avyu cha ke guru arjuna ne je daMDa karavA mAM Avyo hato te te bharI zakyo nahi, te thI tene lAhora mA kedakhAnA mA~ rAkhavAmAM Avyo. garamI ne kAraNe ane teprone daMDa tenI pAse thI vasUla karavAne kAma soMpavAmAM Avyu hatu temaNe tenA upara karelA julama ne laIne tevu mRtyu thayu. jahAMgIre arjunaguru ne karelI sajA bAbata mAM siyAsata' ane 'yAsA' zabdo vAparelA che2. 'siyAsata no artha sajA thAya che. ane yAsA no artha moMgoliyA nI bhASA mAM 'phAMsI' thAya che. paratu te samaya baparAtI praziSTa phArasI bhASA mAM samAnArtha zabdo eka sAthe bAparavAnI cAlu AvatI rUDhi mujaba zre bane no upayoga 'sajA' nAja artha mAM thayo hovAnI saMbhAvanA che ane na ke dehAMta daMDa artha mAM. jema ke keTalAMka pustakoM mA~ noMdhavA mA~ Avyu che; majakUra anuzrutimAM paNa dehAMta daMDa karyo hovAno ullekha nathI. ahiM jahAMgIra ane khusro nA saMbaMdha bAbatamAM thor3I spaSTata karavu Avazyaka che, je upara thI arjuna guru ne karelI sajAnA kAraNa no khyAla aAvaze. banyu hatu evaM ke jahAMgIra no moTo putra khusro tenI rajapUta begama mAnabAI ne peTe avatarelo hato. rajapUto no tenI tarapha pakSapAta hato. ane akabara pachI tene takhtanazIna karavAnI peravI temaNe karavA mAMDI hatI. khusaro e chaDe coka bApanI niMdA karavA mAMDI. e mAna bAI sahana karI zakI nahi ane divAnI banI. I0sa0 1604 mAM teraNe apaghAta karyo. akabara bAdazAha paNa gabharAI gayo hato-tethI teNe tamAma saradAro ane vizeSa karIne mAnasiMha pAse jahAMgIra ne baphAdAra rahevAnAM sogaMda levaDAvyA. akabara mAMdo par3atAM kAvatAM zarU thayAM ane jahAMgIra takhtanazIna thatA~ khusroe baMDa kayu. arjuna guru e tene sahakAra Apyo. jahAMgIra nAM ati viparIta saMjogo mAM e banyu ane tene sajA thaI. arjuna guru e baMDakhora khusro ne madada karI ne pakSapAtI valaNa na pradarzita kayuM hota to tene cher3avAnu koI kAraNa jahAMgIra mATe upasthita thAtaja nahi. potAnU jIvana potAnI rIteja te jIvI zakyo hota. jahA~gIra ne pavitra puruSo mATe ati Adara hato. AdhyAtmika jJAnavize mAhitI melavabA bAbata mAM tene tyAre AkarSaNa hatu ane e aMgenA aneka dRSTAMto tenI tujuka mAM bhale che. hi0sa0 1016 (I0sa0 1607) mA te kAbula mAM hato tyAM tene thayelA anubhava nI vigata prApatA te jaNAve che ke-'budhano divasa hato. saradAra khAna no bAga parazAvara (pezAvara ?) najIka Avelo che. tyAM meM mukAma koM. te pachI tenI najIka pAvelA gorakharI tIrtha sthAna tarapha haM gayo, mane prAzA hatI ke ekAda saMta najare paDaze aneM tenA saMparka thI kaIka phAyado 1. hastaprata, gujarAta vidyAsamA saMgraha naM0 i14 2. tujuke jahAMgIrI, pR0 35 3. tujuke jahAMgIrI pR0 50
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 26 DA0 choTUbhAI ra. nAyaka thaze. paraMtu evo saMta to unkA 1 ane kImiyA samAna che. te to ekAMtavAsa sevanArI hoya che, te yA bharelI ThaTha mAM kyA thI hoya ? eka maMDalI meM thaI. te mAM nA sAdhupro ne malatAM dilamAM aMdhakAra sivAya kaMIja prApta thayu nahiM" pAgala upara jahAMgIre lakhyu che ke tyAM anya dharaNAM saMto hatA; paraMtu e sanyAsI thI uttama te maMDalI mA~ koI jobA mAM pAvyo nahi. hi0 sa0 1025 (I0 sa0 1616) no eka banAva che te bakhate jahAMgIra ujjaina mA~ hato, tyAM te goMsAI jadarUpa ne malyo. tenI pAchala to te ghelo thaI gayohato. tenI sAthenI mulAkAta aMge teNe jaNAvyu cha ke' "hoDI mAM besIne huM pAgala cAlyo. meM aneka bAra sAMbhalyu hatu ke jadarupa nAma no eka yogI keTalAka baraso thI ujjaina najIkanA jaMgala mA eka khUraNAmAM bastI thI dUra paramAtmAnI bhakti mAM lIna rahai che. tene malavAnI mArI ghaNI AturatA hatI. hu AgrA pAyatakhta mAM hato, tyAre tene bolAvI tene malavAnI mArI icchA thaI hatI; paraMtu tema karavAM mA~ temane takalIpha par3e evo UMDo vicAra karI meM temane bolyAvo nahi. huM majakUra zahera nI najIka mAM pahoMcyo. hoDI mAthI utarI pagapAlA tene malavA gyo| je jagAe te rahe che te eka guphA che. te teNe eka TekarI mAMthI khodIne banAvelI che. teno praveza meharAbanA AkAre dekhAya che. tenI laMbAI eka gaja ane paholAI dasa gireha che.2 guphA nA e praveza pAgala thI tenA rahevAnu sthala sudhIno bhAga laMbAI mAM begaja ane pAMca gireha ane paholAI mAM savA agiyAra gireha che. ane je guphA mAM te rahe che tenI laMbAI sAr3A pAMca gireha ane paholAI sAr3A traNa gireha che. tenu zarIra pAtalu che.te guphAmAM te muzkelI thI samAI sake che. te mAM na to caTAI ane na to ghAsI nI pathArI. te sAMkar3I ane aMdhArI guphAmAM te ekaloja rahe che. ziyAlAnI ThaMDI havAtAM kaI proDhato nathI, TATano Tukar3o Aju bAju viTAlI rAkhe che, te sivAya bIju kaI kApar3a tenI pAse na thI te pAga salagAvato nathI. maulAnA rUmIe eka daraveza nA moMmAM nIcenI zera mUkI che, te enI hAlata ne anurUpa chaH 'pozize mA roja, tAba AphatAba zaba nihAlIe, lihAfa aja mAhatAba / [divasa amArU vastra che, sUrya amArI garamI che; rAtri (amArI) sAdar3I che ane cAMdanI (amArI) rajAI cha.] tenA sthAne pAse eka talAva che tyAM jaI ne te dara roja be bAra nahAya che. divasa mAM eka bakhata te ujjaina nagarI mAM Ave che, tyAM sAta brAhmaNo mAMthI traNa bAla baccA vAlA che. ane teyo garIba ane saMtoSI hAlata 1. phArasI sAhitya mAM eka kalpita pakSI nu nAma upamA mATe vaparAya che. te aMge ekI mAnyatA che ke tenu nAma jANamA che ane tenA zarIra vize mAhitI na thI. eka samaya tenI saMkhyA ekanIja hoya che. te havAmAM kAyama uDatu rahe che, tenA jIvana no aMta najIka Ave che tyAre te balI mare che ane tenI rAkha mAthI bIju utpanna thAya che. koI durlabha, asAdhAraNa virala ane aprApta vastu nI upamA e nAmathI prApavA mAM Ave che, 1. tujuke jahA~gIro pR0 176-772. eka gireha barAbara traNa A~gala paholAI nu mApathAya ke. e gajano solamo bhAga cha
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________ jahAMgIra no vidharmI pavitra puruSo pratyeno Adara mAM pAnaMda male che. temanAM ghara pasaMda karIne temane tyAM te jAya tero je bhojana potAne mATe taiyAra kare che temAMthI pAMca koliyA bhIkha tarIke tezro pAse thI tenI hathelI mAM le che ane khAvyA binA te progAlI jAya che. tema karI tenI svAdendriya ne tenI lahejata prAptathayA deto nathI ? te bhIkha mATe jAya te mAM zarato cha ke ApanArane musIbata na paDe ane tenA ghara mAM koI strI prasava vAlI temaja mAsika dharma mAM na hoya.ena niyamoprA traNa gharo mAM palAya che. maiM je Alakhyu te mujaba tenu jIvana cAle che. te koI ne malavAnI icchA rAkhato na kI; paraMtu tenI ghaNI khyAti thaI gaI te thI loko tenAM darzana karavA tenI pAse jAya che. te jJAna sampanna che. vedAMta nu jJAna je tasabbupha (sUphIvAda) nujJAna che te mAM te niSNAta che, chaH ghar3I tenI pAse hu~ rahyo ane ghaNI vAto tenI sAthe karI, teno mArA upara bhAre prabhAva paDyo. mArI carcAnI tenA upara paNa asara thaI. mArA vAlide ( akabara ) asIragar3ha ane khAnadeza ( I0 sa0 15661600 ) jItyAM ane AgrA gayA te bakhate ejasthale temaNe tene joya hatA ane tene ghaNI sArI rIte yAda karatA hatA". jahAMgIra hi0 sa0 1027 ( I0 sa0 1618 ) mAM ahamadAbAda thI pAchI ujjaina gayo tyAre pharIthI tenI mulAkAte gayo. hajI' teaMge teNe lakhyu cha ke "jadarupa ne malavAne mArudila talapApar3a thayu. baporanI namAja pachI hor3I mAM besane tenI mulAkAta karavA utAvalo ha~gayo. ane sAMjanA tene ekAMtavAsa nA khUNAM mAM haM dor3I paha~cyo. tenI sAthe meM bAta karI. ilAhI jJAnanA cAra bheda viSe tenI pAse thI aneka bAbato meM sAMbhalI-ne tasavvapha aMgenI vAto nirmala dila thI svAbhAvika paddhati e kare che. tenI sAtha carcA karavA mAM aAnaMda Ave che. tenI vaya sATha sAla jeTalI che. bAvIsa varasa thI teNe dunyavI saMbaMdha tor3I nAkhelA che. ane brahmacarya nA dhoro rastA upara kadama mokelo che. ATha sAla thI te nagnajebI avasthA mAM rahe cha. meM vidAya lIdhI tyAre teraNe kahma ke 'hu~ allAha nA A upakAra kaI bhASA mAM mAnu ke AvA insAphamanda bAdazAha nA jamAnA mAM haiM zAMtimaya dila thI paramAtmAnI bhakti mAM lIna rahuM chu. ane koI paNarIte takalIpha nI dhUla mArA mavasadanA dAmana upara coMTatI na thI". hi0 sa0 1028 ( I0 sa0 1616 ) mAM jahAMgIra mathurA mAM pahoMcyo tyAre jadarUpa tyAMhato. e samAcAra malatAM tenA Ananda no pAra rahyo nahi. e aMgenI noMdha karatA te jaNAve che2 ke, "ujjaina thI goMsAI jadarUpe hiMdunonA tirtha sthAna mathurA mAM sthalAMtara karelu che ane te paramAtmA nA dhyAna mAM lIna rahe che. e khabara mane malI tyAre temanA darzana karavA mAru dila adhIru banyu. zukravAra ne divase haiM utAvale page gayo. ane lAMbo samaya ekAMta mAM nirAMte koI paNa prakAranI bAtacIta karyA binA tyA~ rahyo. khare khara tenI hastI ganImata che. tenI sAthe besabA mAM Ananda Ave che. ane lAbha thAya cha / 1. tujuke jahAMgIrI pR0 254-255 2. vahI pR0 282
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________ 28 DA0 choTUbhAI ra. nAyaka . somavAra' ne divase pharIthI goMsAI jadarupa ne malavA dila aAkarSAyu. niHsaMkoca hu~ tenI kuTIra tarapha utAvalo utAvalo gayo. apane tene malayo. tenI sAthe ucca kakSAnI ghaNI bAta thaI, allAha tAlA tene tAjubo utpanna kare evI zakti alI che. tenI samaja umadA prakAranI, teno svabhAva unnata koTino apane tenI parakha zakti pracaMDa che. te sAthe tenA mA ilAhI jJAna saMgrahita che. duniyAM nI mAyA mAM thI teNe tenu dila mukta karI dIdhelu che. saMsAra tathA temAM je kaI che te tarapha teto pUTha phera velI che. te ekAMta khUNAMmAM niHspRha jIvana gAle che. sRSTi nI cIjo mA thI a|gaja purANu TATa tenI pAse che. jevar3e te tenu gupta aMga DhAMke che. pANI pIvA mATe tenI pAse mATIMnu vAsaNa cha. ziyAlA unAlA ane comAsA mAM te ughADo nagna sire ane nagna paNe rahe che, ati muzkeilI thI dhAvatu bAlaka dAkhala thaI zake evI (sAMkar3I) guphA mAM te rahe che. budhavAra ne divase pharIthI hu~ gosAMI ne malavA gayo. ane pachI tevAthI chUTo paDayo. niHsaMkoca tenI saMgatamA rahI ne tenAthI thayelI judAI mArA niSThAvAna dila upara boja samAna rahI. jahAMgIra hi0 sa0 1027 ( I0 sa0 1618 ) mA~ amadAbAda mAM hato te daramiyAna paNa tede eka sanyAsI kAMkariyAnI pAla Upara malI gayo hato. teNe noMdhyu cha ke "kAMkariyA talAba nI pAla upara eka sanyAsI tUTI phUTI kuTira mAM raheto hato. te hiMdu hato. mAru dila saMtonI saMgata tarapha AkarSAtu rahe tu hovAthI koI paNa prakAranA saMkoca binA zAhI taMbu mAMyI nIkalIne phakIranA jevA tenA basabATa tarapha haiM gayo. lAMvo samaya tenI pAse haiM besI rahyo. tapAsa karatAM jANavAnu malayu ke te sanyAsI jJAna, sajjanatA ane tyAga vRti dharAve che ana paramAtmA aMgenA marma ane adhyAtma nA bheda thI vAkepha che. bAhaya rIte te phakIrI ane daravezoM jevo rahe che ane prAMtarika rIte teNe saMsArI mAyA no tyAga kare lo che". Agala upara jahAMgIra tene vize lakhyUche ke 'tyAM anya aneka saMto hatA; paraMtu te sanyAsI thI caDhe evo te maMDalI mAM koI bIjo najare paDayo nahiM". jaina munimonA pratye paNa jahAMgIra AdaranI lAgaNI dharAvato hato. jainAcAryoM mAM hIra vijaya sUri, vijayasena sUri ane vijaya devasUri jaina samAja nA gorava-ratno che. jahAMgIra nA samaya mAM eka evo banAva banyo ke hIra vijaya sUri nA paTTa dhara vijayasena sUri e vijayadeva sUri ne potAnA paTTa dhara banAvyA hatA. tenA keTalAka ziSyo e te nImaNUka sAme vAMdho uThAvyo ane virodha karyo, e samaye jahAMgIra ne evA e vijaya devasUri ne malavAnu manathayu ane tethI teNe temane potAnA darabAra mAM padhAravAnu AmaMtraNa eka pharamAna dvArA paatthvyu| jahAMgIra mAlavA mAM mAMDU ( mAMDavagar3ha ) mAMhato ane sUri khaMbhAta mAM comAsu pAlatA hatA. pharamAna malatAM temaNe mAMDU tarapha vihAra karyo anetyAM pahoMcI zahenazAha 1. tujuke jahAMgIro pR0 282-83 2. akabara A muni ne ramezA potAnI pAse rAkhato rato anedara vivAre savAre emanA muche thI bolAtA sUrya sara stranAma mAlAnu ekAgratA pUrvaka zravaNa karato rato. (padmazrI munijina vijayajI-jaina itihAsanI jhalaka pR0 181) 3. padmazrI jinavijaya jI-jaina itihAsa nI jhalaka-187
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________ jahAMgIra no vidharmI pavitra puruSo pratyeno Adara 26 ne malyA. jahAMgIra temanI vidvattA, tejasvitA ane kriyA-niSThA joI khuza thayo. ane tezro hIravijaya sUrinA sAcA uttarAdhikArI hobAnI khAtarI thatAM teNe temane 'jahAMgIrI mahAtapA' nI padavI arpaNa karI ane gacchanA sAcA adhinAyaka tarIke tene jAhera karyA. siddhicaMdra jahAMgIra nA samaya mAM eka vidvAna jaina sAdhu hatA. jahAMgIra nA daravAra mAM siddhicaMdra nI hAjara javAbI kholI nIkalI hatI. te thI eka bAra teNe tene sAdhu jIbana no tyAga karIne potAnA darabAra mA~ sAro darajjo svIkArabA dabANa kayu. ane nUrajahAM ne paNa tenA tarapha thI tene bhalAmaNa karI. siddhicaMdra e pralobhana nI darakhAsta pUrvaka TAlI. ane to potAnAM sAdhu jIvana ne dRr3hatA pUrvaka valagI rahyA. siddhicaMdra nu A valaNa jahAMgIra ne pasaMda paDyu nahi. ane teNe ane potAnI icchA no anAdara karyo te thI roSe bharAIne tene jaMgala mA cAlyA javAno teNe hakma kaoN. siddhicaMdra saharSa te pramANe kaMyu. paraMtu siddhicaMdra nA guru bhAnucandra 1 darabAra mAM jabAnu cAluja rAkhyu, jahAMgIre paNa tenA pratyenA Adara mAM kaI kamI karI nahi. paraMtu temanA ziSya ne thayelA gera-insApha ne laI ne temano cahero udAsa raheto hato. tenusAcu kAraNa jahAMgIra ne samajamAM AvatAM tene dhaNo pastAvo thayo. ane te vidvAna jaina sAdhu ne pharIthI darabAra mAM padhAravA teNe AmaMtraNa mokalyute pachIte 'jahAMgIra-pasaMda' kahavAyA. zIkha guru arjuna eka pavitra puruSa hato. ane jahAMgIra tarapha thI tene herAnagati thaI hatI e banAva tenA cAritrya nA prastuta pAsA upara DAdha tarIke gaNavo na gaNavo e eka carcAspada viSaya che. paraMtu e to nirvivAda che ke musalamamAna phakIro ane daravezoM ane hiMdu sanyAsIno ane yogIyo ne malavAnI tenI dhuna hatI, evI vyakti koI ThekANo rahetI hovAnI khabara paDatAM te tene malavA bekarAra thato ane tyAM doDI pahoMcI tene malIne jaMpato. pavitra puruSonAM nirmala ane tejasvI vyaktitva ane vidvattA mAM te rahe to ane temano pUro Adara karato. 1. emanI pratimAnA adbhuta prayoga joIne bAdazAhe emane 'khuza-phehama' no khitAba prApyo hato (AIne akabarI)