Book Title: Hathisinh nu Daheru Author(s): Ravishankar M Raval Publisher: Z_Mahavir_Jain_Vidyalay_Suvarna_Mahotsav_Granth_Part_1_012002.pdf and Mahavir_Jain_Vidyalay_Suvarna_ Catalog link: https://jainqq.org/explore/230279/1 JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLYPage #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haThIsiMhanuM daheruM ravizaMkara ma rAvaLa gArjara nareza mahArAjAdhirAja kumArapALanA samayamAM jaina dharmano prabhAva gujarAtamAM vistAryo tyArathI che jyAre jyAre gurjara dhanikone taka maLI tyAre tyAre temaNe potAnA iSTadevanAM mahAna tIrthadhAmonAM sarjana mATe akhUTa dravya vAparavAmAM je udAratA dAkhavI che te ItihAsaprasiddha banI che. kuMbhAriyA, Abu, zatruMjaya ane rANakapuranAM devamaMdiro tenI pUrNa pratIti Ape che. - A paraMparAe amadAvAdamAM paNa jaina maMdirothI nagarane zobhA ane prasiddhi maLyAM che. gujarAtI muslima sulatAnoe amadAvAda vasAvyuM eTale temanAM makAno ane masjida tathA makarabA uttama ja hoya. temanA rAjadvAre jaina zeThiyAone sAruM sanmAna maLatuM teno lAbha laI temaNe paNa sArAmAM sArAM maMdiro baMdhAvI kIrti prApta karI che. amadAvAda asalathI jaina nagarI che. zAhajahAMnA vakhatamAM jhaverI zAMtidAse bAvana jInAlayovALuM ciMtAmaNinuM daheruM baMdhAveluM paNa auraMgajhebanI subAgIrI vakhate te apavitra thayuM hatuM ane keTalAka samaya sudhI jainonI pratiSThA pAmelI pratimAo bhoMyarAmAM rAkhavI paDI hatI. AvuM ghaNuM kALa cAlyA pachI ogaNasamI sadInA adhavacamAM pahelAMnA rAjyanI asthiratA ane bhaya jatAM rahyAM hatAM ane khAsa karI aMgrejI rAjyamAM lokone zAMti maLI. e zAMtimAM amadAvAdanA lokono bhAMgI paDelo vepAra dhImedhIme sudharyo, jAmyo ane vistaryo eTale jenono maMdiro bAMdhavAno rasa paNa jAgrata thayo ane ogaNasamI sadInA madhyamAM zeTha haThIsiMhanuM moTuM devAlaya dillI daravAjA bahAra baMdhAyuM. zAMtidAsa zeThanA ciMtAmaNi maMdirano nAza thayA pachI evuM moTuM maMdira A ja hatuM. mogalAI pachInI aMdhAdhUdhImAM mUMjhAyelA mulakamAM bIjA koI prAMtamAM e samaye AvI uttama kArIgarIvALuM maMdira bhAgye ja thayuM haze ema kahevuM vadhu paDatuM nahi gaNAya. amadAvAdanA dillI daravAjA bahAra AveluM A suMdara maMdira jyAM sudhI raheze tyAM sudhI haThIbhAI zeThane amadAvAdamAM koI nahi bhUle. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haThIsiMhanuM daheruM : 269 emano janma ozavALa vaNika jJAtimAM vi. saM. 1852mAM thayo hato. emanA pitA kezarIsiMha rezama ane kiramajano vepAra karatA. temaNe e samaye jarUra paDe eTaluM bhaNatara haThIbhAI ne karAvyuM hatuM. haThThIsiMhane nAnA mUkI te gujarI gayA eTale peDhIno vahIvaTa emanA kAkAnA dIkarA mohakamacaMda calAvatA. temanI pAsethI haThIsiMhe vepAravahIvaTa ane paradezanI ADato bAbata khUba anubhava meLavyo. haThIsiMhano vepAra cIna aphINu caDAvavAno hato ane temAM ghaNIvAra moTA sodA paNa karatA. hajAra be hajAra peTIthI ocho sodo teo karatA nahi paNa e vakhate hamaNAnA keTalAka vepArIonI jema koI sAthe dago ramatA nahi ane saMbaMdhamAM AvelA vepArIonI AMTa jALavatA. dAna ApavAmAM varNa ke jAtano bheda rAkhatA nahi. emanI udAratAne lIdhe emanA mRtyu pachI paNa garIba loko temane saMbhAratA. zeTha hImAbhAI ane zeTha maganabhAInI sAthe paMcatIrthano saMdha laI te jAtrAe nIkaLyA hatA paNa rastAmAM roga cAlyAnI khabara maLatAM pAchA AvyA. vi. saM. 1941(I0 1848)nA mahA mahinAmAM emaNe dillI daravAjA hAra moTA maMdiranuM khAtamurta karyuM. e maMdira pUruM thAya te pahelAM temanAM mAtuzrI sUrajabAI mAMdAM paDyAM. emanI Akhara avasthA hatI tevAmAM haThIsiMhane hoThe eka kollI thaI te jherI thaI vakarI. temAM teo cAra divasanI mAMdagIbAda, vi saM. 1941nA zrAvaNa zuda 5ne zukravAre maraNa pAmyA. temanA maraNa pachI eka mahine temanAM mAtuzrI sUrajabAI gujarI gayAM. haThIbhAI nagarazeTha hImAbhAInI putrI rukSmaNIne paraNyAM hatAM paNa temanI AMkhe aMdhApo Avyo eTale hImAbhAInI khIjI putrI prasanna sAthe lagna karyAM. paNa te akALe gujarI gayAM eTale ghodhAnA eka viSNukanAM putrI harakuMvara sAthe temanuM trIjIvAra lagna thayuM. A harakora zeThANInuM nAma amadAvAdamAM Aja sudhI prasiddha che. emanAM pagalAM thayAM pachI zeThanI samRddhi bahu vadhI. te bhaNelAM, vyavahAradakSa, catura ane dharmaprabhAvanAvALAM gurjara nArIratna hatAM. nAmAMkita patinI icchA pramANe temaNe maMdiranuM adhUruM kAma pUruM karAvyuM. peDhI ane maMdiranuM kAma saMbhALavA te jAte peDhI para jatAM ane munImo tathA gumAstAone doravaNI ApatAM. zeTha haThIsiMhane putra nahoto tethI temaNe baMne patnIone pitarAibhAI dolatabhAInA be dIkarA dattaka levarAvyA hatA. paNu emanI alaukika kIrti A haDImaMdirathI ja jaLavAI che. maMdiranI pratiSThA karAvatI vakhate kaMkotrIo kADhI. aneka saMdha AvyA. lagabhaga lAkha mANasa bheguM thayuM hatuM. dillI daravAjAthI zAhIbAganA mahela sudhI lokoe paDAva nAkhyo hato ane saM0 1907nA mahA vada 11ne divase cauda dhaDI ne pAMca paLe zrI sAgaragacchanA bhaTTAraka zrI zAMtisAgarajInA haste 15mA tIrthaMkara zrIdharmanAtha bhagavAna vagere jinapratimAonI aMjanazalAkAthI pratiSThA thaI. amadAvAdanuM A zreSTha devAlaya che. gaI sadInA pUrvabhAgamAM e baMdhAyuM che. prAcIna rIta pramANe maMdiro bAMdhanArA zilpIonA parivAra haju hayAta che te A maMdirathI siddha thAya che. zilpI premacaMda salATe enI racanA karI che. te baMdhAyuM tyAre zikharabaMdha derIonA koTa vacce dherAyeluM samagra nirmANu, cAre pAsanI hariyALI vacce, kharekhara koI denivAsa samuM lAgatuM haze. pAchaLathI najIkamAM yuropiyana Dhabano eka beMgalo ane krUratA moTA koTano daravAjo, grIka svarUpanA koriMthiyana thAMbhalAo ane romana DhabanI kamAnano daravAjo koI paradezIne vimAsaNa karAvI de ke prAcIna bAMdhaNInA devAlaya AsapAsa AvuM yAvanI svarUpa nirmANa karanArAno hetu zo haze. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ra70: zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNa mahotsava carthI paraMtu aMdara praveza karatAM ja maMdiranA darzanabhAga jotAMnI sAthe sthApatyaracanAnI sapramANa ekarUpatAthI prabhAvita banI koI paNa jonArathI AnaMdanA udgAra kADhyA vinA rahevAtuM nathI. maMdiranA balAnaka athavA pravezadvAranA nakazIthI bharapUra staMbho upara evI ja zobhAyamAna mALa racanA che. tenI be bAju minArA jevA beThA ghATanA toDA che, je muslima asara batAve che. DelI ke doDhIthI aMdara jatAM ja vizALa caoNka vacce maMdira najare paDe che. tenI pharatI koTanI jema goThavAyelI derIo AbanA maMdiranI yAda Ape che. e badhI sAthe caoNkamAM bAvana jinAlayo che. sattara rIo dareka bAja para che. nava derIo pAchaLanA bhAgamAM ane pravezadvAranI be bAju cAracAra maLI ATha che. te ane mukhya maMdira maLI jinAlayonI saMkhyA bAvana thAya che. maMdirano raMgamaMDapa pachInI ghaTamaMDapa ane chevaTano gabhAro (garbhamaMdira) : badhuM ja kAma dezI khArA paththara(saMDa sTona)mAM kareluM che. baMne bAju cokamAM javAnAM pagathiyAM che. gUDhamaMDapanI beu bAjunAM pagathiyAMnI caoNkI upara A maMdiranI bAMdhaNIne nAgarazelInuM svarUpa gaNavAmAM Ave che. barnesa ane phargyusana jevA prakAH sthApatyapaMDito A maMdiranI racanAmAM utArelI saMbaMdhaparaMpara ane ekarUpatA upara vArI gayA che. bIje koI ThekANe ahIMnI peThe dareka racanA hetusArI ane mugdhakara banelI jovAmAM AvatI nathI. anekavidha nakazIkAma, pramANa ane khaMDone samagratA ApI mukhya kendra tarapha manane ekAgra karAvanArI virala zakti ahIM prakaTa thatI dekhAya che. aMdarathI najara pheravo, ke bahAra cokamAM jaI koI khUNethI nirIkSaNa karo to aneka prakAranI vividhatAo jotAM chatAM ApaNane gUMcavaNu ke mathAmaNa lAgatI nathI. dareka racanA ke goThaveNa teno hetu saMbhALI AnaMdaprada banI rahe che. - phargyusane kahyuM che: "hindusthAnamAM jaina sthApatya Toce pahoMcyuM hatuM ane musalamAna samayamAM keTalAMka mizraNathI e vadhAre zuddha banyuM. musalamAnI samayamAM paNa jaina maMdiro baMdhAyA temAM A maMdiranI racanA saMpUrNa dekhAya che." A maMdiranI bAMdhaNI ATalI uttama chatAM emAM mAnavaAkRtionuM rUpavidhAna pahelo darajajAnuM na gaNI zakAya. pAMca pAMca sadIothI ApaNA zipIone murilama AdazanAM kAraNe rUpakAmathI vimukha rahevuM paDayuM hatuM tethI AkAramAM upajelI saMdigdhatA ane nizcetanatA bahAra paDI Ave che. - raMgamaMDapanA AThe thAMbhalA para devAMganA ke pUtaLIo che temAM A vAta spaSTa thAya che. thAMbhalAone corasanI aThAMsamAM lAvI goLa ghummaTa karavAnI rIta solaMkI yuganI che. ghummaTanA aMdaranA Tocane vitAna kahe che. vitAnamAM nakazIdAra kaMdorA hoya che, ane TheTha upara jatAM sAMkaDA biMdumAMthI padmazIlAnuM kamaLa, jhumara jevuM zobhe che. raMgamaMDapanI bho upara madhyamAM ja AgrAnA jevuM raMgIna paththaronuM jaDatarakAmathI banAveluM kamaLacakra che tethI zobhA ghaNuM vadhI jAya che. sAme gUDhamaMdiranA eka ja moTA paMcazAkhAvALA nakazIdAra dvAranI be bAju jamIna para be bAju ghumarIo che. A ghUmaTIo nIcenA bhoyarAnI mUrtionI AsAtanA ke aparAdha na thAya te mATe rAkhI che. sthApatyano doSa vahorIne paNa tene zobhA tarIke jagyA karI ApelI che. gUDhamaMDapamAM staMbha nathI. pravezadvAra uparAMta be bAjuthI caoNkamAM javAnA moTA bAraNAM ja che, tethI tyAM prakAza ocho che. paraMtu sanmukha garbhamaMdiranAM traNa dvArA tarapha jatAM dhyAnastha pratimAomAM ekAgra thavA bIjuM aMdhAruM madadarUpa bane che. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ haThIsiMhanuM daheruM : 271 gUDhamaMdiranAM pratimAdArone suMdara mulAyama AkRtiovALI pittaLanI jALIo che. muslima kALamAM udaya pAmelI nakazInA e suMdara namUnA che. gUDhamaMDapanI upara mALa che tethI teno ghummaTa ghaNo UMco gayo che. paNa maMDapanI bAjunA khUNathI upara javAnA dAdara mUkelA che te dvArA uparanA mALe tema ja dhAbA upara jaI zakAya che. maM5nA mALe pharatI goLa aTArI che temAMthI nIceno bhAga jovAya che; tema ja ghummaTa tyAMthI najIka hoI te paranI keTalIka suMdara pUtaLIo nIrakhavAnI sagavaDa maLe che. aTArImAMthI bahAranA dhAbA para jatAM be bAjunAM vimAnagRhonAM cha uparanAM sAmaraNa (ke saMvaraNa) athavA beThAM zikharo ane tenI uparanI kArIgarI najIkathI jevAthI mana bahu tRpti pAme che. tyAM karelI hAthI ane manuSya AkRtio koI samartha kArIgaranA hAthanI prANavAna kRtio che. te sAthe vimAnanI bhIMto paranI kotarelI paththaranI jALIonI nakazI vividhatA sAthe sukumAra zobhAbhara jarUkhAne rAjasthAnI asaravALI kamaLapattinA zirohI ghATInI thAMbhalIo ane kamAno che. kharuM kahIe to samagra maMdiranI racanAmAM A vimAnameDIo ane pravezanuM balAnaka athavA meDIbaMdha doDhI anya jinamaMdiromAM jovA nathI maLatAM evI e benamUna suMdara racanA che. maMdiranA ghummaTo paranI racanAo(saMvaraNa)no sAro paricaya paNa ahIM maLe che. nRtyamaMDapano ghummaTa muslima asarano goLa guMbaja che. paNa tenA kalaza AgaLathI pAMkhaDIo pADI tAjamahelanI jema tenA kaMThanI pAMkhaDIomAM meLavI dIdhI che. gUDhamaMDapanuM sAmaraNa (saMvaraNa) aneka kalazono banelo prAcIna praNAlIno meru (pirAmiDa)ghATa che. tenI bhUmiti vyavasthA ane cokasAI jeI chaka thaI javAya che. dareka kAmamAM gaNita a mApa samajanAra zi9pIonI saMkhyA keTalI haze tenI kalpanA karavI rahI. gUDhamaMDapano moTo baja aMdarathI 24 phaTanA paridhano chatAM mukhya pratimAnA garbhamaMdirInAM paNa zikharo tenAthI vadhAre UMcAI para lIdhAM che. AthI hAra AgaLanAM pagathiyAMthI eka rekhA tyAM sudhI laMbAvIe to bIjI badhI 2canAo anukrame DhALamAM rahe che. nIce UtarI gayA pachI paNa caoNkamAMthI vimAna jarUkhAne judI judI bAjuethI jotAM maMdirane navuM navuM AkarSaNa maLe che. maMdiranA cokanI cAre bAjunI parasALanA dareka staMbhonA mathALe ekeka nRtya ke saMgItanI pUtaLI che. temAM mAtra koI koI kauzalyapUrNa hAthe nirmAyelI manohara hAvabhAvavALI ke sajIvatAbharI maLI Ave che. cakora AMkhane halakuM-bhAre kAma tAravatAM vAra lAgatI nathI. parasALamAM pharatA staMbhonI hAravALI lAMbI cAlImAM najara karatAM alAdakatA anubhavAya che. temAM cAlatAM cAlatAM paNa maMdiranI cAre bAjunI zilpalIlA dekhAya che. AvAM jinAlaya mATe paraMparAsiddha racanA darzAvatA zAstragraMthonuM nirmANa thayuM che. tenuM anuzAsana ane gaNita sAcavIne zilpIone navuM nirmANa karavAnuM hoya che. A maMdiranI uttara-dakSiNa pahoLAI 126 phITa che. bahAranA maM5 (balAka) sivAya pUrvapazcima laMbAI 160 phUTa che. ekaMdare A maMdira amadAvAdanA sthApatyasamUhamAM zeTha haThIbhAInI kIrtinA dhvajasameM hoI dezanA gauravarUpa che.