Book Title: Dwadashar Naychakra Ek Chintan
Author(s): Vikramsuri
Publisher: Z_Rajendrasuri_Janma_Sardh_Shatabdi_Granth_012039.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/230144/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dvAdazAra nayacaka, eka ciMtana 0 lekhaka: 5. pA. tIrthaprabhAvaka AcAryadeva zrI vimasUrIzvarajI ma. sA. rada vAdanI viziSTatA : jainadarzana eTale sarvasApekSa daSTieAnuM kendrasthAna. jagatanI mAtmavAdamAM mAnanArI saghaLI vikAsa patieAne vAstavika samanvaya emAM le che. talasparzI mAna karavAthI enuM anaMta bhaMDANa spaSTa bane che. jagatamAM pratyeka darzananI taTastha vivecanA emAM spaSTa samAyelI che. eka nyAyAdhIzanI jema jenadarzana atyaMta cokkasAIpUrvaka taTasthapaNe pratyaka darzanane nyAya Ape che. ekAMta AgrahanA kAraNe anya dareka darzanamAM pratipakSI darzanane nyAya mApavAmAM aAvyo nathI. jenadarzana ekAntamAM na aTavAtAM madhyasthapaNe je apekSAne jenI vAta sAcI hoya te apekSAe tenI vAta svIkArI pratyeka danane pUrato nyAya Ape che. ghI badhAM ja mATe Arogyaprada che bA ekAnta. ekAnta eTale asatya. athavA ardhasatyanI satya tarIke bhramaNA tema ja prarUpaNA. ghI pacAvI zakanAra mATe Arogyaprada che ane tene na pacAvI zakanAra mATe te Arogyaprada nathI, e ja anekAnta. anekAnta eTale jayAM jyAM je satya hoya tyAM tyAM tene svIkAra ane samarthana. pacAvI zakanAra mATe dhI Arogyaprada che e vAta jeTalI sAcI che, teTalI ja sAcI vAta pacAvI na zakanAra mATe dhI Arogyaprada nathI te che. A baMne apekSAo yathArthapaNe samajI na zakanAra ghIne yathAyogya upayoga nahIM karI zake. tema ja karAvI paNa nahIM zake ane svaparane hAni karI besaze. dhInuM udAharaNa sthUla bhUmikA para che. paNa tenAthI siddha thatI hakIkata sUkSma bhUmikA para paNa eTalI ja sAcI che. eka apekSA svIkArI bIjI apekSA pratye tiraskAra sevanAranI gaNatarI khAhImAM thAya che ane AgrahI satyazodhaka banI zakato nathI. zatanI ghedha anekAnta dvArA ja zakaya bane che. anekAntavAda jainadarzananI viziSTatA che. jainadarzana ekAnta koI paNa darzananuM khaMDana karyA vagara je je apekSAe je darzananI vAta satya hoya te te apekSAe te te darzananI vAta svIkArI sarvane nyAya ane AvakAra Ape che. A enI apratima vizAla daSTi ane udAratAnuM pratIka che. enI A khUbIne anya koIpaNa darzana sparzI paNa zakayuM nathI. jagatane vinAzapaMthe parI rahelA vAdavivAdo ekAntanA AgrahamAM hovAthI anya vAdone samAvavA asamartha che. jayAre jainadarzananI anekAna daSTi te saghaLAMne zAMtipUrvaka samAvavA samartha che. anekAntavAda apanAvI Aje paNa jagata nyAya zAMti ane sukhanuM maMgala sAmrAjya sthApI zake che. A mATe ja jainadarzanamAM nonI carcA che ane prastuta graMthathI nayacakrane viSaya jotAM e vAta spaSTapaNe samajAI jAya che. amArA mate vikramanI pAMcamI zatAbdImAM thayeva mahApuruSa vAdapribhAvaka pU. A. deva malavAdI sU. ma. jenadarzananI naya vicAraNAnA prAcIna ane vicakSaNa tArkika che. teo pote ja pitAnAM A granthamAM jenadarzananI cAlI AvatI naya vicAraNAo keTalI sUkSma hatI te batAve che. teo khUda ja lakhe che ke A graMtha pUrva mahodadhi samRsthita nayaprAbhUta taraMgAgama pramukha kliSTArtha kaNikA mAtra che (bhA. 1. 5. 9 mudrita). AthI nayaprAbhUta jevA pUrvo ane "saptanayazatAra" jevA che e prAcInakALamAM paNa jaina nayavAdanA akhUTa khajAnAo hatA. mA te khUda graMthakAra ja A pitAnA graMthane pUrvarUpa mahAsamudramAMthI uchaLelA nayaprAbhRtarUpa taraMgathI chUTI paDelI eka janakaNikA samAna kahe che. te tenI pAse nathanI pUrvaparaMparA kevI bhavya haze ? temanAM stAva : A zAsanaprabhAvaka jJAnakriyAyogI mahApuruSanA nAmane ullekha sarvaprathama haribhadrasUri ma. nI anekAna jayapatAkAmAM tathA gabidunI paNa TIkAmAM dekhAya che. zAMtisUri mahArAje te nyAyAvatAra vAtikanI vRttimAM mallavAdIsUri mahArAjanI eka kAvyamAM paNa adabhuta stuti karI che. ane vAdivetAla zAMtisUri kRta uttarAdhyayana sutranI prAkRta TIkAmAM te nayacakranA nAmane ullekha ane nayacakranI yukita paNa maLe che. bhadrezvara sU. ma. je prAkRta kathAvalImAM nayacakra ane malavAdIne gya paricaya Apyo che. maladhArI hemacaMdrAcArya kRta vizeSAvazyaka bhAganI TIkAmAM nayacakane nirdeza che. kalikAlasarvaze te 'anumalavAdina tArkikA :' kahIne siddhahemavyAkaraNamAM emanI tArkikatAnI sarvotkRSTatA gAI che. te pachI sahastrAvadhAnI munisuMdarasUri vigere anekAneka AcArya bhagavaMtee nayacakra tathA malyavAdIsUrine vyA che. chevaTanA nyAyAcArya nyAyavizArada yazovijaya upAdhyAyajIe ATha prabhAvakanI sajajhAyamAM mallavAdIsUrine vAdIprabhAvaka tarIke stavyA che ane dravyaguNaparyAyanA rAsamAM pratipAdana karyuM che ke nayacakranA eka aramAM bAre ara UtArI zakAya che. Ama graMtha ane graMthakArane anekAneka jainAcAryoe stavyo che. A vAdiprabhAvaka sUrizvaranI vAdazakita, tarkazakita kharekhara temanA kALamAM paravAdIrUpa tAralAo mATe madhyAhanakALanA tapatI sUrya jevI hatI. emanI racanA paNa eTalI adabhuta che ke temanA kALamAM ane te pUrvamAM racAyelA graMthe ane graMthakAronA marmane laI emanAM ja vacanano AdhAra laIne temanAM vAdone ke siddhAntone alaukika zailIe ane koI paNa kaThora vacanane prayoga karyA vagara vyAjaya koTIe pahoMcADavAno prayatna karyo che. emaNe lIdhelA keTalAka graMtha evA che ke je hAlamAM upalabdha thatAM nathI ane vartamAnamAM upalabdha thatA graMthomAM jovA na maLe evA lAMbA lAMbA pUrvapakSo ane lAMbI lAMbI carcAo ke je jaTila hovA chatAM sarasa ane sarala rItie rajU karI durbhe ghA yukitaothI nirAkaraNa karavAmAM siddhahasta che. emanA granthanA vAMcanAra ane bhaNanArane tarata ja grAhya thaI prakANDa vAdI banAvI de che. e A vizALa ane gaMbhIra grantharatna jena jagatamAM apUrva che. A vizALa grantharAzinuM pUnita saMpAdana mArA gurudeva pU. nAcArya deva zrImadavijya labdhisUrizvarajI mahArAje karela che. tenA caturtha bhAganuM udaghATana bhAratIya tattvajJAnanA niSNAta che. zrI rAdhAkRSNananA hAthe thayela che. tyAra bAda vidravarya zrI jaMbuvijayajIe paNa Adhunika aneka sAdhanane parizramapUrvaka upayoga karI, nayacaka granthanuM prakAzana AraMbhya che. be bhAga bahAra paDayAM che ane trIjo hajI bAkI che tema jANavAmAM AvyuM che. haju abhyAsanI daSTie A granthane vidvAnoe bahu vicAravA jevo che. mAtra atIva saMkSepathI kaMIka tenA viSayane khyAla rAjendra ti Jain Education Interational Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ Ave te hetuthI, caturtha granthanI mArI prastAvanAmAM je keTalAka viSaya Apyo che te vistRta prastAvanAmAM A gUnyanA kartA tema ja anya aitihAsika puruSono samaya nakkI karavAnA ze yatkiMcita prayAsa paNa karyo che. ane te kaudhi che. AdinAtha upApe jevAone vicArapUrNa lAgI che tevuM paNa jAhera thayela he gayela che, mATe jaina vihAranA rasiyA te aitihAsika nirUpaNa te granthanI prastAvanAmAM ja vAMce. atyAre te temAM karAyela nirUpaNanI AchI rUparekhA ja ahIM ApavAmAM Ave che. nayanI vyAkhyA : anekAntavAdanuM jJAna naya jJAna vinA zakaya nathI. naya 'nI' dhAtuthI banelA eka zabda che 'nIyate prAte tattva anena dina naya ke A che enI vyutpatti. have ApaNe enA rUpArtha joIe. pratyeka padArthanA anaMta dharmo che. judI judI daSTie A dharma dA judA che. AmAMnA ISTa dharma samajavA mATenI daSTi vizeSa te naya. pratyeka naya be prakAre che. naya ane durnaya eka padArthanA zaiksa dharmanuM pratipAdana tenA anya dharmonI upekSA karyA vagara kare tyAre te naya kahevAya che ane viparItapaNe kare tyAre te kaya kahevAya che. jema koI kahe ke "vastu sarUpa ja che" te vAta durnaya che kema ke te vAdamAM arUpAno niSedha karIne mAtra rUpatAne ka batAvavAmAM Ave che ane 'vastu sata che' ema kahevAmAM Ave te vAda naya che. kAraNa temAM arUpatAno niSedha karAto nathI. naya ane pramANanI vyavasthA : vastu anaMtadharmAtmaka che te vastu eka dharma dvArAe paNa jaNI zakAya che ane aneka dharma dvArA paNa jANI zakAya che. aneka dharma drArA vastunuM je zAna karAya te pramANa kahevAya che. eka dharma dvArA vastunuM je jJAna karAya te naya kahevAya che. te bannethI vastunuM jJAna thAya che. "pramANa nauradhiMgama" (tattvArtha-1-6) pramANathI vastunuM paripUrNa jJAna thAya che. nayathI eka aMzanuM jJAna thAya che. baMne vastu tattva jJAnamAM upayogI che. vastunuM paripUrNa svarUpa darzAvanAra pramANa che. AMzika svarUpane darzAvanAra naya che. paraspara nirapekSa nayo ekAntavAda rUpa hovAthI jagatane mATe anupayogI che. jagatane upayogI tyAre ja ane huM parasparathI sApekSa bhAve tyakSetraLa ane bhAvathI tenI nAnA avasthAone vicAra karavAmAM Ave. te ja vicAra ane ekAntavAda athavA syAdavAda kahevAya che. jagatanA rakSaka hovAthI syAdavAda leAkanAtha paNaka hevAya che. nayacakranA A ja abhiprAya che ema sthAne sthAne ane aMtamAM sucArU rUpathI nirUpaNa karI jaina zAsananI satyatA sAbita karI che. cakanI upappA ane nayanacakranI utkRSTatA : A graMtharatnanuM nayacakra nAma anvartha ja che. sarvoparI cakravartI banatAM pahelAM jema samasta bharatanA rAjavIone rAjA jItI le che, kAraNa ke cakraratna jenI pAse hoya tene parAjaya koI karI vI. ni. saM. 2503 zakatuM nathI. te sadA vijayI ja rahe che. A graMtharatnanuM paNa evuM ja che. jema zaruyuddhamAM cakraratna zreSTha che tema zAstrayuddhamAM A nayaca ratna zreSTha che. cakraratna vaDe rAjA - mahArAjAomAM cakravartI thavAya che tema A nayacakra vaDe vAdiomAM cakravartI thavAya che, sAmarthyanI A samAnatA siddha karavA ja prastuta grantharatnane nayacakra nAma ApavAmAM AvyuM haze ema anumAna karI zakAya. nayacakrakAra paNa graMthanA aMtamAM ema ja kahe che ke "jema cakravartIone cakravartIpaNuM prApta karavA sArUM cakraratnanI AvazyakatA paDe che tema vAdi cakravartIpaNAne meLavavA mATe A nayacakra ratnanI AvazyakatA che'. khAsa noMdhapAtra vAta to e che, ke sAmarthyanI apekSAe enI ane cakraratnanI vacce jevI sAmyatA che tevI ja sAmyatA racanAnI apekSAe eno ane jainadarzanamAM kAcanI gaNatarI mATe svIkArAyelA kAlacakranI vacce che. nayacakramAM bAra ara che. kAlacakramAM paNa bAra ra che. jema nacakramAM pArthika ane paryAyAdhika ema be vibhAga che, tema kAlacakramAM paNa utsarpiNI ane avasarpiNI ema be vibhAga che. kAlacakranA A banne vibhAga cha cha arane dharAve che, te kramasara eka pachI eka avirAmapaNe AvyA ja kare che. tethI cakane sAmarthyanI apekSAe cakraratnanI ane racanAnI apekSAe kAlacakranI upamA yathArthapaNe ghaTe che. cakraratnanA dhAraka mahAsamartha cakravartI upara saMsAramAM koI paNa vijaya pAmI zakatuM na hovA chatAM kAlacakra ene sahajamAM bharakhI jAya che. tethI cakraratna karatAM kAlacakranI utkRSTatA siddha thAya che paNa (cakromAM) nayacakra ratna sarvotkRSTa che. te phakata sarvaprakAranA vAdono vijaya nathI apAvatuM paNa bhavabhramaNAmAMthI AtmAne mukata karI kAlacakranI asarathI ApaNane para karI tenA para paNa vijya apAve che. nayonI satyAsatyatA : kema ke nayacakranA pradhAna viSaya A ja che! "vidhiniyamabhAgavRttivyatirikatavAdanIMka vadhAvata jainAdanyacchAsanamanuAM bhavatIti vaidharmama" A sUtrarUpa kArikAmAM Aja vastu batAvavAmAM AvI che. vidhi ane niyamanA AdhAre bAra bhaMga thAya che. te bAra bhaMga bAra naya (saha) che. te badhAM paraspara nirapekSa thaIne ajainazAstranI jema vicAra kare te asatyArthane prakAza karavAthI asatya che ane te badhAM paraspara maLIne avirodhapaNe vicAra kare to te jainazAsananI mApaiA vicAraNArUpa hovAthI mata che. kema ke vastu sAmAnya vizeSAdyananta : dharmAtmaka che. te ja rUpe badhA nayAe maLIne sApekSApaNe vicAra karavo joIe. sApekSa nirapekSa vicAra ja cakare. A graMthamAM darzAvyo che. A graMthamAM koI paNa sthaLe naya ane durrayanA bhedanI vicAraNA karI nathI phakata nayonI vicAraNA karI che. jo ke saMmatitarkamAM siddhasenadivAkara sU. ma. nA graMthamAM A bheda jovAmAM Ave che chatAM mallavAdi sU. ma. A bhedone kema sthAna nathI ApyuM ? 19 Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ * A eka mahattvano prazna che. A bAra ara vidhi ane niyamanA bhaMga che. prathama cAra ara vidhibhaMga che. AgaLanA cAra are ubhayabhaMga che. A dvitIya mArga che. zeSa cAra ara niyamabhaMga che. A tRtIya mArga che. A mArga akatRtva kRtakAkRtattva kRtakatvarUpa hetuo dvArA nityatva nityAnitva - anityatvanI sthApanA kare che. A bAra naya jyAre ekamata thaIne paraspara apekSA rAkhIne vartana kare che. "sthAnnitya: "sthAnnityAnitya:, svAdanitya:" zabda evI pratijJA kare che. tyAre paripUrNa arthanA prakAza karAvanAra hovAthI satya svarUpane batAvanAra thAya che. ema nayacakranA tumbamAM vivecana karavAmAM AvyuM che. A ja nayacakra zAstranuM mukhya pratipAgha che. syAdavAda rUpI tumba : A badhA nayanI tamAma yukitane akhaMDita jALavI rAkhanAra syAdvAdarUpI tumbanI racanA karavAmAM AvI che. je bAra bAra no (arono) AdhAra che. e tumba sivAya na TakI zakatA nathI. ema suspaSTa aneka hetuo dvArA nirUpaNa karavAmAM AvyuM che, A tummasvarUpa svAsvAda vinA koI naya vijayI banI zakato nathI. suMdapasuMdanyAye paraspara virodhathI prakRta thaI jAya che. A virodhane haThAvIne syAdavAda badhA nayanuM rakSaNa kare che. eTale A syAdavAda lekane AdhIna banAvavAmAM rAmartha badhA nayavAdono paramezvara che. kema ke paraspara nAnAM ekAntarUpa virodha dUra karIne ekIkaraNa kare che. A ekIkaraNa syAdavAda ja karI zake che. A syAdavAdane anusarIne naya vastunuM nirUpaNa kare to ja te pramANamAM sthAna pAmI zake che. svataMtrapaNe nirUpaNa kare tyAre ekAnta pakaDavAthI niSphaLa jAya che. Ama graMthakAre nayAnuM nirUpaNa karatAM sthAne sthAne darzAvyuM che. nAmanI yathArthatA tathA graMthanI racanA paddhati : nayavAdane cheDo AvI zakato nathI. enI na Adi che na anta. eka cakanI jema te sadA pharate rahI khaMDana ane maMDana karyA ja karato hovAthI graMthakAra maharSioe enI racanA cakrAkAre karI ene nayacakra evuM nAma arpaNa karyuM che. A nayacakraratnamAM bAra ara che. pratyeka be ara vacce eka antara evA bAra aMtara che. pratyeka cAra ara para eka nemi (mArga) ema traNa nemi che ane chelle saghaLAM arone potAnAmAM samAvanAruM kharekhara te saghaLA aronuM ane AgaLa vadhIne kahIe te samagra cakranuM AdhAra - sthAna eka 'tumba che. pratyeka ane eka svataMtra nayavAda che. A cakranA cha ara dravyAdhika daSTi vizeSanA che ane bIjA cha ara paryAyArthika daSTi vizeSanAM che. prathama eka nayane AdhAra laIne sAmAnya vizeSa ane sAmAnya vizeSabhayavAdinA vAdo levAmAM AvyAM che. te pachI tenuM khaMDana ke je darzAvavA attaranI racanA karavAmAM AvI che te karI anya naya mata zarU karavAmAM Ave che. e anya nayamata prathama bIjA vAdionA matamatAMtaronuM aMtaramAM khaMDana karI pachI potAnA matavizeSanuM nirUpaNa kare che. te te aranA aMte graMthakAre te te nayane saMgrahAdi sAta niyone kayA nayamAM samAveza thAya che te batAvIne te nayane sammata zabda vAkaya tathA tadarthane batAvIne te te nayano mULa AdhAra jaina Agama che. ema nirUpaNa karyuM che. eTale badhAM naye Agamana eka eka vAkyanA viSayane laIne potAnA abhiprAya mujaba ekAnta varNana kare che ema darzAvyuM che. dravyAdhika che namAM dravya ane paryAya zabdane judo judo artha darzAvavAmAM Avyo che. ema paryAyArthika cha nomAM paNa dravya ane paryAyana judo judo artha batAvavAmAM Avyo che. Ama bArame ara pUrNa thayA pachI tenuM aMtara (khaMDana) game te naya karI zake che. te nayanuM paNa aMtara tenA pachIne naya; evI rIte khaMDana-maMDana cAlyA kare che. tene aMta Avato nathI. mATe ja tene cakra kahevAmAM AvyuM che. - AzA che ke ahIM apAyela TUMka noMdha paNa te viSayanA jijJAsuone granthamAM AgaLa vadhavA preraNA karaze. * ane khAsa karIne temaNe prAcIna paddhati para vikasAvela temanA pitAnA viziSTa abhigamanA UMDANa sudhI pahoMcaze. '' amane prApta thatAM ullekhathI ame eTaluM te jANI zakayA 'chIe ke pU. umAsvAti ma. tathA pU. yazovijayajI ma.ne. A graMtha bahu ja pachInA kALamAM maLyuM haze. kAraNa ke tenA graMthamAM A viziSTa abhigama aMge nahivata ja mArgadarzana prApta thAya che. jo A samaye graMthakAre A dizAmAM prakAza pAtharyo hota te jema Aje jainazAsana anya navya nyAyanI dizAmAM camake che tema A dizA paNa camakI uThI hota. eTale atyAre te A graMthanA UMDA abhyAsIo pAse e ja AzA rAkhIne A laghu lekhanI samApti karuM chuM. rAjendra jayoti Jain Education Interational