Book Title: Dharmratna Karandaka
Author(s): 
Publisher: ZZ_Anusandhan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/229642/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharmaratnakaraMDaka svIpajJaTIkA sAthe lagabhaga dasa hajAra zloka pramANa kAyA dharAvato prastuta graMtha mahArAjA jayasiMha zAsita zrIdAyikAkUpa nAmanA jinamaMdirathI zobhatA gAmamAM racAyo hato. dAyikAkUpa gAmamA huMvaTa vaMzamAM alaMkArasamA jiMdaka zreSThi ane ajita zreSThi nAme ve bhAIo rahatA hatA. A bane bhAIoe banAvelI pauSadhazALAmAM sthiratA daramiyAna vi. saM. 1172 mA A granthanI racanA karavAmAM AvI che. graMtharacanAmA A. vardhamAnasUrijIne tapasvI ane yazasvI upAdhyAya pArzvacandajIe sahayoga Apyo hato. ___graMthasaMzodhanamA upAdhyAya pAvacandajI uparAMta manizrI nemicandrajIe paNa saMdara yogadAna ApyaM che. A graMthano prathamAdarza lakhavAnuM puNyakArya gaNivarazrI azokacandrajo ane munizrI dhanezvarajoe karyu hutuM. vIsa adhikAromA vaheMcAyelA prastuta graMthamA AvatAM adhikAronA nAma, peTA viSayo, kathAonA nAma vagere viSayAnakramamA vistArapUrvaka batAvyaM che. abhyAsIonI sagamatA khAtara bhinna bhinna TAIpono upayoga ko che. ahIM alaga ApavAmAM AvelA viSayAnakrama upara najara nAkhatA sAthe ja jaNAI Ave che ke prastuta graMthanaM nAma 'dharmaratnakaraMDakadharmarUpI ranono karaMDiyo-taddana yathArtha che. graMthanA mULa zlokonI saMkhyA 376 thAya che'. moTAbhAganA zloka anuSTapachaMdamAM che paNa keTalAka anya chaMdomA paNa che. zloka saraLa sugama ane hRdayaMgama che. keTalAka zloko to vAcatA sAthe samajAI jAya evA saraLa che. ane evA saraLa zlokonI vyAkhyA karavAne badale zloko'yaM spaSTaH lakhI devAmAM AvyaM che. ___ moTAbhAganA zloko te te viSayanA benamUna sabhASito banavAnI kSamatA dharAve che. sAmAnya rote 'dharmakaraMDaka (dha. ra. ka.)nI badhI hastalikhita pratiomA avataraNikA pachI mULa zloka ke zloko ane pachI vyAkhyA-TIkA che. vyAkhyAmA moTe bhAge zlokanA pratIko laI paryAyo ApyA che. sugama zabdonA paryAyo nathI ApyA. ane kyAreka saMpUrNa zlokanI sugama hovAnA kAraNe vyakhyA nathI karI. 1. jo ke graMthanA aMtima zlokamAM kula zloka 335 thatA hovArnu jaNAvyu che. grathite'pi hi vijJeyaM zlokAnAM sarvasaGkhyayA / pUrvAparyeNa sampiNDaya paJcatriMzaM zatatrayam // 376 // [63] Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ vetraNa sthaLe vyAkhyA vistRta che. vyAkhyAmAM AgamAdi graMthonA aneka sAkSIpATho paNa ApavAmAM AvyA che. (jao zloka 47-48, 244-45nI vyAkhyA) kyAreka mULa zlokanA pATha karatA TIkAmAM apAyelA pratIkano pATha bhinna hoya che. TokA svopajJa che. eTale graMthakArane ja pAchaLathI pheraphAra karavAno vicAra thayo hoya ema vanavAjoga che. anya graMthomAM paNa AvaM banataM hoya che. ame jyAre TIkAgata pATha svIkAryo che tyAre TippaNamAM eno nirdeza ane hastapratonA pATha ApI dIdhA che. (jao pR. 163 TI. 1, pR. 217 TI. 1, pR. 218 TI. 1, pR. 229 TI. 1 vagere.) eka sthaLe evaM banyaM che ke praNa zlokonI TIkA che paNa mULa zloko nathI. ame TIkAgata pratIkonA AdhAre mULa zloko goThavIne corasa brekeTamAM ApI TippaNamA nirdeza karyo che. (juo zloka naM. 88-90, pR. 141 TI. 1) eka sthaLe evaM banyaM che ke mULa zloka (147)nA sthaLe pUro zloka nathI. ane TIkAmA 145mI gAthAcaM pratIka ApI zlokAstrayaH sukhAvabodhA evaM ema lakho dIdhaM che. AvA sthaLe zlokanI pUrti karavAnaM amArI pAse koI sAdhana na hovAthI te adhUro ja mUkavo paDayo che. (jao pR. 193 TI. 1) AvaM ja 180nI TIkA pUrI thayA pachI anamaH parvatAkAraH' iti zlokaH sugama eva (pR. 220) lakhyaM che, paNa mULa zloko (172 -199) mAM Avo koI zloka che nahIM. ane anA vinA ja avataraNikAmAM (pR. 217) jaNAvela zlokAnAM saptaviMzatiH thaI rahe che. eTale A zloka graMthakAre pAchaLathI kADhI nAkhyo hoya tema bane. (pR. 200 TI. 1) graMthamA carcya viSayo pracalita ane jANItA che. aSTaprakArI pUjAnA krama ane prakAramA vartamAnamA pracalita kama ane prakAra karatAM pheraphAra che. mUlazuddhiprakaraNanI gAthA 21mAM paNa ahIM dha.ra. ka. (zloka 50-58)mA nirdiSTa krama ane prakAra mujaba ja varNana che. eTale A krama ane prakAranI paraMparA prAcIna hovAnaM jaNAya che. graMthamA ke kathAmA AvatAM viSayone paSTa karavA mATe avataraNo, sAkSIpATho paNa ghaNAM sthaLe ApyAM che. pAMcasothI vadha avataraNomA prAkRta gAthAonI saMkhyA moTI che. avataraNonAM mULa sthAna jyA jyAM zodhI zakAyAM che tyA tyAM te te graMthonA' nAma Adi ApyAM che. avataraNone bhinna TAIpamA mudrita karavAmAM AvyAM che. avataraNonI akAdArAdisUci pariziSTa 3mA ApavAmAM AvI che. ahIM dha. ra. ka, mAM AvatAM avataraNo maNoramAkahA vageremAM paNa maLatAM hoya 1. vizeSa mATe saMpAdana-upayukta graMthasUci juo. 2. jema ke dha. ra. ka. pa. 96 gAthA 82, maNoramAkahA pR. 325 gAthA 997. [64] Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkAmAM ane kathAmAM prasaMge prasaMge saMskRta-prAkRta-apabhraMzamA saMdara sabhASito, anya graMthonI sAkSIo AvyA karatI hoya ja che. keTalIka vizeSa ullekhanIya bAbato graMthamA Ave che te AvI cha : navakAramahimA prAkRta padyamAM (pR. 43-44) pratiSThAvidhivarNana prAkRta padyamAM (pR. 31-35) jinastati (pR. 41, 126-27) aMtimaArAdhanAnaM varNana (pR. 45-47) dharmadezanA (pR. 52-53, 55-56, 99, 114-15, 118) zrAvakadharmavarNana (pR. 108-109) garavarNana (pR. 55) vidyAprasaMsA (pR. 178) vasaMtaRtuvarNana (pR. 66) sarovaravarNana (pR. 82) pravajyAvarNana gadyamAM (pR. 92-93) narakavarNana gadyAmAM (pR. 114) dAriyaniMdA (pR. 102, 372) cAra gatina varNana (pR. 279-80) strImohavarNana (pR. 180) Aryadeza 25 // (pR. 8) azaraNabhAvanA (pR. 213) kathAo gha. ra. ka. mAM mULa zlokanI vyAkhyA karyA pachI viSayane vadha spaSTa karavA mATe prasaMge prasaMge kathAo mUkI che. dasa hajAra zlokapramANa graMthano siMhabhAga - 7000 zlokapramANa-kathAmAM rokAyo che. moTAbhAganI kathAo saraLa padyAmAM che. kavacit AlaMkArika upamA ane zleSano prayoga paNa che. moTAbhAganA padya aSTapa chaMdamA che. kavacit bhinna bhinna chaMdo paNa che. keTalIka kathAo gadyamAM che. jema ke 1durgatAnArIkathA (pR. 132-3), zreNikaddaDhatA 1. durgatAnArIkathAmAM paMcAzaka TIkAnI zabdazaHchAyA che. (pR. 133 TI. 1) amatamukhAsthavirAnI kathAmA maNoramAkahA TippaNa gata prAkRta kathAnuM saMskRta rUpAMtara-- zabdazaH saMskRta chAyA jovA maLe che. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ prasaMga (pR. 153-154), kulavAlakakathA (pR. 334-4), corakathA (pR. 389-90) amRtamakhAsthavirAkathA (pR. 378, 386) jevI keTalIka kathAo gadyamAM che. ane keTalIka padyakathAomAM paNa vacce vacce gadya Ave che. (pR. 238-39, 279-80) gadyavarNana paNa prAsAdika zailIna che. siddharSigaNinA upamitibhava prapaco kathA gadhanI yAda apAve tevaM. kyAMka samAsapracura lAMbA AlaMkArika varNana paNa che. (pR. 402) keTalIka kathAo prasiddha hovAthI saMkSepamA ja pUrNa karI che. zAlibhadakathA (pR. 267 zloka 14), abhayakumAra (pR. 155 zloka 28), mahAvIra prabhu jIvanaprasaMga (pR. 233-4 zloka 18). phalasArakathA (zloka 400 pramANa), narakezarIkathA (zloka 419) ane citrasaMbhUtikathA (446 zloka) jevI keTalIka dIrgha kathAo paNa che. cAlIsathI vadha kathAomAM 20thI vadha prAcIna ane prasiddha aitihAsika che. duSprasahasUri vaktavyatAmAM (pR. 139-40) ItihAsapremIone rasa par3e tevI vigato cha. aSTaprakArIpUjAno mahimA varNavatI ATha kathAo, naracandrakathA (pR. 164-172), Amra-liMvakakathA (pR. 335-338) vagere prAcIna kathAnI zailIe lakhAyelI che. maNoramAkahA mAM paNa aSTaprakArIpUjAnA mahimA upara ane anya viSayo para paNa prAcIna zailInI kathAo che. banemAM (gha. ra. ka. ane 'maNoramAkahA mAM) phalapUjA upara phalasAranI kathA che. paNa kathA taddana jadI jadI che. keTaloka kathAomAM keTalaMka sAmya paNa che. jema ke maNoramAkahA mAM AvatI tejasAranRpakathAno prAraMbhika aMza (pR. 204-207) dha. ra. ka. mAM gaMdhapUjAnA mahimA upara AvatI ratnasandarakathA (pR. 54-63) joDe sAmya che. tejasArakathAnA pAchaLanA aMza joDe (pR. 207-217) dha. ra. ka. gata dIpakapUjA mahimA uparanI bhAnaprabhakathA (pR. 80-93) maLatI Ave che. maNoramAkahA nA prAraMbhamA A. vardhamAnasUrijIe graMthagata kathAo bAvatamA lakhyu che ke - eso kahApabaMdho kao mae maMdabuddhiNA vi dadaM / katthai cariyasameo katthai puNa kappiyANugao // amuka kathAo prAcIna cAritrAnusAra ane amuka kalpanAnusAra racI che. eTale A kathAo kalpanAnusAra banI hovAno saMbhava che. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ rUpakakathAo gha. ra. ka. mAM keTalIka rUpakakathAo paNa che. madhabindunI prasiddha kathA (pa. 15-17) ahIM keTalIka viziSTatA ane vistAra sAthe jovA maLe che.. jugAijiNiMdacariya pR. 19mAM A kathA saMkSiptamA che. zreSThiputratrayakathA(pR. 18-23)mAM pitA dvArA putrone apAyelI hitazikSA a nItizAstranI vAto mArmika che. rudadevanI kathAmAM kaSAyonI bhayaMkaratA batAvavA pAtrono sarasa gUMthaNI cha. ( 221-228) A kathA jugAijiNiMdacariya pR. 198mA prAkRta gadyamA che. vasasAra nI kathA (pR. 168-69) chANAmAMthI ratno banAvavA vagere rasaprada bAta : che. kathAnA pAtronI chelle upanayamAM samajaNa ApI che. zreSThi-tIrthakara, vasusAra = . patraka = jinAgama, bhasma bharelA vahANa = azucimaya kAyA vagere. A kathA maNoramAkahA (pR. 168-169)mA prAkRta gadyamA che. lokakathAo ahIM dha, ra. ke. mA keTalIka lokakathAo paNa che. A kathAo lokasAhingamA ghaNe ThekANe bhinna bhinna svarUpe jovA maLe che. AThaso varSa pahelAM A lokakathAonaM svarUpa kevaM hataM te jANavA ane enI prAcInatA nakkI karavA mATe A kathAoveM adhyayana upayogI bane tevaM che. tArAcandranI kathA (pR. 186--191) ane ratnacUDarAsa (racanA saM. 1509 lagabhaga) ane ratnacUDakathAnaka (racanA vi. saM. 1530) vageremA AvatI ratnacUDanI kathA' joDe sAmya dharAve che. zuka ane sArikAnA moDhe veda, purANa vagerenA havAlA ApI kahevAtI strIcaritra ane puraSacaritranI kathAo (pR. 341 -61) jevI kathAo lokasAhityamA vipula pramANamA najare car3e che'. Ane lagatI svataMtra racanAo paNa sUDAbahoMterI', 'zuksaptati' nAmathI thayelI che AmAM kASTha zreSThinI kathA (pR. 343-48) Avazyaka cUrNi, Avazyaka dAribhadIya 1. vizeSa mATe juo 'lokakathAnA mULa ane kuLa', le. harivallabha cU. bhAyANI. pR. 239-253, 361. 2. vizeSa vigato mATe juo, 'madhyakAlIna gujarAtI kathAkoSa', bhA. 1, pra. sAhitya akAdamI, 'lokakathAnA mULa ane kuLa' (pR. 108-13, 361-62). [67] Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ TIkA, AvazyakamalayagiriTIkA (AvazyakaniyuktigAthA 959 nI TIkAmAM), naMdIsUtranI TIkA, hemavijayakRta kathAranAkara, upadaMzaprAsAda vagaremAM paNa maLa che'. ratnasaMdarakathAmA (pR. 58-59) paNa strIcaritrano prasaMga Ave che. A ja kathAmA (pR. 60-62) yakSAgAramA ekaTA thayelA kApaTiko dvArA kahevAtI Azcaryajanaka ghaTanAonaM najare joyalaM bayAna varNavAyuM che. amRtamakhAsthavirAkathA (pR. 3795-86) javI kathA lokasAhityamA mIThI DosI ane kaDavI DosIno kathA tarIke jovA maLe che'. A kathA ane enI avAMtarakathAo bhaNoramAkala mAM (pR. 35-41) zabdazaH A ja rote prAkRta gadyamA che. zIlasaMdarIkathA (pa. 281-8.5; 'maNoramAkahA mAM (pR. 89 tho) prAkRta gadyamA che. A kathAmAM AvatAM prAkRta padyo 'maNoramAkahAM mAM paNa Ave che. zIlasandarIkathA AkhyAnakamaNikAMzavRtti, paMcazatIprabodha, zAmaLabhaTTanI naMdavatrIsI, naMdopAkhyAna vageremA keTalAka pheraphAro sAthe maLe che'. A uparAMta zubhasaMga-kasaMga kathAmAM (pR. 234-240) AvatI be peTA kathAo, piMgalAkhyAna (pR. 182-189) vagerenA maLa lokasAhityamA hovA saMbhava che. --- -- 3. vizeSa mAhitI bhATe juo lokakathAnA 'mULa ane kuLa' pR. 239-253, 361. 4. juo 'lokakathAnA mULa ane kuLa' pR. 71-76, 129-30, 350-53. 5. vizeSa mATe jao 'lokakathAnA mULa ane kuLa' . 11, 307-11. [68]