Book Title: Dharm ki Diksha
Author(s): Bhagvatilal Rajpurohit
Publisher: Z_Umravkunvarji_Diksha_Swarna_Jayanti_Smruti_Granth_012035.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/211200/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma kI dizA 0 DaoN0 bhagavatIlAla rAjapurohita dharma ke jJAtA tathA usake pracAraka bhArata meM sAdhu kahalAte haiN| dUsaroM kA kAma sAdhane se yaha zabda sArthaka hai| vaise saMsAra ke anya dharmoM meM bhI aise dharmajJa hote hI haiN| dharma-pracAra kA kAma lokopakAra kA to hai hI, bar3A kaSTasAdhya, samayasAdhya aura buddhisAdhya bhI hai| yaha saba sAMsArika baMdhanoM ke rahate sAdhA nahIM jA sktaa| isalie gRhatyAga kI ora unmukha hote haiM / gRhatyAga kara dharma sambandhI jJAna prApta kara usakA jana-jana meM pracAra karane meM hI apanA jIvana apita kara dete haiN| yaha tyAga bhAratIyoM ke lie sadA se praNamya rahA hai| isalie bhArata meM sAdhuoM kA sammAna sadA se rahA hai| zAsaka bhI unake sAmane sadA jhukate Aye haiN| ina dharmajJoM ne dharmagranthoM kI rakSA kii| dharma aura darzana kA adhyayana-ciMtana kara naye dharmagrantha nirmita kiye / bhaviSya ke lie naye jJAnapaMthoM kA pravartana kiyaa| samaya aura paristhiti ke anusAra naye-naye niyama banAye sadAcAra ke, lokAcAra ke sAdhunoM sambandhI bhI, gRhasthoM sambandhI bhii| samaya-samaya para aucitya-anaucitya ke AdhAra para niyama banate, vismRta hote cale gaye / vAstava meM sabhI niyama yugasApekSa hote haiN| jo yuga kA sAtha nahIM dete, ve tyAjya ho hI jAte haiN| para ye niyama hI kAlAntara meM paramparAbaddha hokara rUDhi bana jAte haiN| rUDhi banane para usake kAlaucinya prAdi kA koI tarka nahIM cltaa| phira to vaha andhavizvAsa bana jAtA hai| saba use apanAte haiM para AMkha mUMda kara / jaba A~kha mUMda kara calane lagate haiM to kahIM bhI kue~-gaDDhe meM girane kI sambhAvanA barAbara rahatI hai| taba doSa kisakA ? bhalA A~khoM ke rahate andhe banane kA pariNAma bhI to yahI hotA hai| para kaThinAI bhI hotI hai| rUDhi ko tor3e kauna? jo tor3egA vahI samAja ke rUDhivAdI varga dvArA pratAr3ita hogaa| use sAhasa karanA hogaa| andhavizvAsa ke jue ko utAra pheMkanA sAhasa kA kAma hai| hara koI vaha kAma kara nahIM sktaa| para jo kara letA hai vahI saccA sAdhu hai, cAhe vaha saMnyasta ho yA na ho| gRhasthI meM rahakara bhI aisI sAdhutA kaI loga bar3I saphalatA se nibhA jAte haiM / aisI sAdhutA sabake dvArA prazaMsita to hotI hI hai / deza aura samAja kA jAgarUkatA se mArgadarzana karane se sAdhutva ko sArthakatA prApta hotI hai / usake lie vyApaka dRSTikoNa kI AvazyakatA hotI hai| dharma kI lokopakArI dhArAoM ko samAjonmukhI aura rASTronmukhI kara dene se vaha adhika lokopayogI ho sakatA hai / yaha kArya sarala nahIM hai, to asAdhya bhI nahIM hai| isase dharma sArthaka hotA hai| ise sAdhane vAle kA prayAsa sArthaka hotA hai| usase vaha samAja tathA rASTra kI bhI kucha sevA kara pAtA hai jisakA vaha aMza hai, jisakA vaha pratinidhi hai| kevala pUjA-pATha usa dharma kA cihna ho sakatA hai| para vahI usakA lakSya bana jAye to vaha samAja ke lie upayogI nahIM raha jaataa| dharma kI sArthakatA usakI lokopayogitA meM hai| Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dharma kI dizA | 323 zAMti ke samaya vaha dharma aura darzana kA cintana pariNAma prastuta kare, sadAcAra kA patha prazasta kare / azAMti ke samaya bhI vaha sadAcAra ke AyAmoM kA pracAra-prasAra kare / para na kevala yahI balki una prazAMta kSetroM meM pahu~cakara apanI bAta majabUtI ke sAtha kahe / yaha sAhasa kA kAma hai para vahI sAhasa upayogI hai| sudRr3ha sAhasa se ahiMsA kA mArgadarzana karane vAlA sAhasa prazaMsanIya hai| usake lie svayaM ko homa denA par3atA hai para usa pAhuti meM bhI udAttatA rahatI hai, utsarga rahatA hai, jo sarvazlAdhya hotA hai| usa utsarga kI sabhI zlAdhA karate haiM / mitra bhI, zatru bhii| svadharmI bhI, vidharmI bhii| jo zlAdhA sarvavyApI ho, vahI saccI zlAghA hai| jisakI prazaMsA zatra bhI kare, vaho prazaMsA hai| gAMdhIjI kI prazaMsA isIlie sArthaka hai| ahiMsA pUjA kI vastu nahIM hai / pUjA se vaha kuMThita hotI hai / vaha hai sAdhanA kA mArga / ise sAdhakara gAMdhI gAMdhI bana gaye / karmakSetra meM use sAdhane kI Aja phira AvazyakatA hai| AvazyakatA ke samaya usakA kAryAnvayana ho jAne para hI usakI sArthakatA hai| Aja bhraSTAcAra kA bolabAlA hai| satya kisI anajAna guhA meM jAkara chipA baiThA hai / hiraNya ne satya ke pAtra kA mukha Dhaka diyA hai| yaha to lokayAtrA hai| usa hiraNyapAtra ko haTAne kA prayAsa hI saccI sAdhutA hai| sAtha ke lobha meM sabhI vyApArI parigrahI bana jAte haiM / eka sAtha para asaMkhyoM kI durgati / usa mArga para bhI vicAra honA hI cAhie / asteya ke upadeza se kAma nahIM clegaa| corI kI dizAe~ khojakara una para AghAta karanA hogaa| daheja prathA, balAtkAra jaise ghRNita mArgoM se logoM kA mana haTA pAye to dharma sArthaka hai, to ve upadeza sArthaka haiM, to ve vyAkhyAna sArthaka haiM, to ve dharmagrantha sArthaka haiN| anyathA kisa kAma ke ve saba? samAja meM anAcAra bar3hate raheM, dharmAdhikArI cupacApa unheM dekhate sahate rheN| yaha to anAcAra ko unakI mauna svIkRti hai| samAja unase mArgadarzana cAhatA hai| sacce mArgadarzana ko pUrA samAja svIkRta karatA hai| usa svIkRti ke lie mArgadarzaka ko Age AnA hogA / prAge vahI pA sakegA jisake pAsa hala hai| hala usake pAsa hI hotA hai jisake pAsa buddhi aura utsarga kI bhAvanA aura dar3ha prAtmazakti hai| dharma janatA se apekSA karatA hai para janatA kI bhI dharma se apekSA hai| dharma lokopakAra ke lie sahI arthoM meM unmukha ho to hI usakI sArthakatA hai| dharma kI vaha mAnavatA kI bar3I sevA hogii| vahI sevA sArthaka hogii| vahI dharma satya hai, vahI ziva hai, vahI sUndara hai| kyoMki dharma dharma ke lie nahIM hotA usakA lakSya mAnava kA abhyudaya hai| -12, vIra durgAdAsa mArga, ujjaina (ma0pra0)