Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane rASTratva anAdi kALathI manuSyanI pravRttimAtrane hetu sukhaprApti rahyo che. aneka vastuonI pAchaLa sukhane mATe bhamyA chatAM sukha mRgajaLanI mAphaka dUra ne dUra jatuM jAya che ane Ama niraMtara zAzvata sukhanI kheja cAlyAM kare che. aMte "keDe chokaruM ne gAmamAM zodhyuM" e lokokti pramANe parama sukhanuM dhAma aMtaramAM ja-AtmAmAM lAgyuM. Ama AtmAnI zodha karavI, tenA svarUpane oLakhavuM e ja parama zreyane mArga jaNAya. A zreyamArga te dharma. paraMtu dharmamAM AtmAnI sUkSmatA ane pAralaukikatA para eTalo badhe bhAra mUkAyo ke AtmA dehadhArI che ane dehadvArA jagata sAthe tene nikaTano saMbaMdha che ane te saMbaMdha AtmasvarUpanI prAptimAM avagaNuM na zakAya e vAta ja jANe bhUlAI gaI pariNAme jaDabharatanI peThe kuTuMba ane samAjathI DarIne dUra bhAgavAmAM ja mekSa rahelo che evo vairAgyane bhUla bharela Adarza raju thayo. samAjamAMthI nAsI chUTavAnA-bAhya sanyAsanA mithyA prayatno thayA. dharma, derAsare, maMdira, masajado ane devaLomAM keda thayo. dhArmika ane vyavahArika evA jIvananA beTA bheda paDyA. dharma ane jIvanane jANe chUTAcheDA thayA. daitAdvaita Adi aneka tattvavAdanA jhaghaDA jAgyA ane saMpradAyanA khAbocIyAmAM dharma DULyo. A doSanA nivAraNArthe bhagavAna buddha AtmAnA svarUpanI vAta ja choDI dIdhI che. temanI eka AkhyAyikA A saMbaMdhamAM ghaNuM badhaprada che. temanA eka ziSya AzaMkA karI ke "mahArAja A jagatanI utpatti kema ane kyAre thaI tene hetu zo haze,
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane rASTratva 137 AtmAnuM svarUpa zuM, tene ane jagatane zo saMbaMdha ? ItyAdi tattvabodha Ape kadI karyo nathI, tyAM saMyamAdi dharmanuM pAlana zA arthanuM ? tene uttara maLyo "bhAI, eka dardIne tIra lAgyuM che ane te vaidya pAse jaIne kahe che ke "mAruM A tIra kADhe, paNuM jarA ubhA rahe, prathama mane kahe ke A tIra mAranAra koNa ane kevo haze? zA hetuthI tIra mAryuM haze ? te kaI dizAmAMthI AvyuM haze ?' A mUrkha dardInA jevI tuM vAta kare che. AtmA ane jagatanA svarUpanI vyartha jijJAsA choDI kartavya pAlana kare ane tema karatA satyajJAnanI prApti yathAkALe saheje thaI raheze." AmA dehI che, ane cittadhArA dehI pravRtti kare che. pravRttimAM karmabaMdha na thAya ane mokSa maLe te mATe cittazuddhinI AvazyakatA che. A cittazuddhi aneka sAttvika guNonA sapramANu vikAsa vinA zakya nathI, ane A guNavikAsa jIvananA aneka vyApAramAM ja thaI zake che. satya, ahiMsA, abhaya, kSamA, sahanazIlatA Adi aneka guNone utkarSa ane kasoTI samAjamAM ja zakya che e saheje samajAze. vaLI jyAM sudhI deha che tyAM sudhI samAjano kevaLa tyAga zakya paNa nathI. ekAntavAsIne paNa nirvAha mATe koIne koI para AdhAra rAkhavo ja paDe che. Ama che te tyAga zAno thaye? samAjano nahi paNa tenA pratyenA dharmano ja. samAja taraphathI poSaNa ane rakSaNa meLavyuM che chatAM tenA pratyenuM pitAnuM RNa kabUla nathI karavuM e to AjanA devALInI jema leNadArene jANe oLakhatA ja nathI enA jevuM thayuM. TUMkamAM samAjane tyAga azakya che ane tene prayatna dharmadaSTie aniSTa che. samAjamAM kuTuMba, jJAti, rASTra, sakaLa manuSyasamAja bhUtasRSTi mAtrane samAveza thAya che. Aje ApaNe mAtra samAjanA eka mahattvanA aMga, rASTra pratyenA ApaNu dharmanI vAta vicAravAnA chIe.
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ 138 paryuSaNa parvanAM vyAkhyAne jema pUrvanA kaNAnubaMdha karIne amuka kuTuMbamAM janma thAya che ane tyArathI ja tenA pratyenA dharma prApta thAya che, tevI ja rIte amuka dezamAM janma thavo te paNa RNAnubaMdhanuM kAraNa hoI zake ane tethI janmathI ja janmabhUmi pratyenA dharma prApta thAya che. je bhUminAM anna jaLa vacce A kAyA dhAraNa piSaNa ane rakSaNa pAme che, jenI saMskRtinuM dhAvaNa ApaNe dhAvyA chIe tenA pratye, tenI. janatA pratye ApaNe sevAdharma che te samajAvavuM paDe tema che ? ApaNe A rASTradharma vizALa vizvadharma bhUtadharma athavA AdhyAtmikadharma sAthe avireAdhI che, bake susaMgata che. pAtivatyamAM parapuruSane dveSa nathI, iSTadevanI bhaktimAM anya devane tiraskAra nathI, tema sAcA rASTradharmamAM para rASTra pratye dveSa ke tiraskAra nathI. rahyo. potAnA kuTuMbanuM nyAyarIte dhAraNa piSaNa ane sattvasaMzuddhi thaI zake te mATe tenA niyaMtA banavuM e khare kuTuMba dharma che tevI ja rIte rASTranAM dhAraNa poSaNa ane sattvasaMzuddhi nyAyyarIte zakaya bane te sArU rASTrane mATe svarAjya meLavavuM te kharo rASTradharma che. AmAM para rASTranuM rAjya pacAvI pADavAnI adharma yukta vAta nathI. alabatta ApaNA rASTrane pararAjyanI dhuMsarImAMthI mukta karavAnA prayatnamAM pararAjyane dekhItI hAni lAgavAne saMbhava che; paraMtu ApaNuM rASTra mukitane je mArga grahaNa karyo te dharmayukta hevAthI te hAni ApaNane doSakara nathI. A mArga te kayo ane tenI viziSTatA zuM che te joIe. rASTra muktine mArga ahiMsAne grahaNa karyo che. koI paNa aMgrejane vALa sarakho vAMke ryA vinA, tene gALa sarakhI dIdhA vinA, manathI paNa tenuM bhUMDuM icchayA vinA mAtra zAMta paNa javalaMta satyAgrahathI svarAjya meLavavAne ApaNe dAro che. A prakAranuM prajA prajA vaccenuM yuddha jagatanA ItihAsamAM avanavuM che. A yuddhane praNetA hiMdano ake jagatano sarvazreSTha santa puruSa che. nyAyayukta hiMsaka yuddhane paNa dharmayuddha kahevAne pracAra che..
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane rASTratva 139 to A te ethIya vizeSa nyAyayukta ahiMsaka yuddha che ane tethI te sAce ja dharmayuddha che. temAM sAdhya temaja sAdhana bane dharmayukta che. AvA zuddha dharmayuddhanA vijyamAM jenadharmano paNa vijaya rahelo che. kemake bannene mukhya siddhAMta ahiMsA che. jene potAnA sAcA ahiMsA dharmane oLakhe ane A dharmayuddhanuM rahasya samaje to teo dezane tAre ane pitAnA dharmane divijaya karAve. sAMprata rASTradharmanuM-bIjuM viziSTa aMga khAdI pracAra che. khAdI pracAra eTale daridranArAyaNanI sevA. pRthvInA paDa para garIbamAM garIba deza ApaNe hiMdustAna che. dezanI sevA eTale garIbanI sevA ane te kevI rIte sau koI karI zake ? jyAM kare hADapiMjarone eka TANuM paNa pUruM anna maLatuM nathI ane badalavAne bIjuM vara maLatuM nathI. tyAM tene rojano ekapiso paNa vadhAre maLe te tene te mahera samAna thAya. tyAre zuM temane mATe annakSetra kholavAM ke roja dakSiNa vaheMcavI ? A mAge to parApUrvathI ApaNe tyAM pracalita che paNa A upAya to vyAdhi karatAM paNa bUro thaI paDyo che e kaNa nathI jANatuM ? mATe khara upAya to gAMdhIjIne reTiyAmAM jaDA. A. sudarzanacakra ja dezanI garIbAI thoDIka paNa pheDI zake tema che. ghera ghera reMTiyA cAle ane aneka kAMtanAra. ane vaNakarene rejI maLe, vastra maLe ane paradeza ghasaDAI jatI rU. 60 karoDanI lakSmIdezamAM rahe. jena dharmamAM dayAdharmane prAdhAnya ApyuM che A dayAdharmanuM pAlana khAdI dvArA daridronI sevA sivAya bIjI kaI rIte sarasa thavAnuM hatuM ? jema jema uMDA UtarIne vicArazuM tema tema spaSTa mAluma paDaze ke zreyArthIne rASTradharma pratye AMkhamIMcAmaNuM kare cAle temaja nathI. je teNe cittazuddhi karavI hoya, guNatkarSa dvArA jIvana AdhyAtmika banAvavuM hoya te samAjanA anyAya sAme ahiMsaka yuddha laDavuM ja joIe. ane pararAjayanI dhuMsarI taLe rASTranuM
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ 140 paryuSaNa parvanA vyAkhyAna pIsAI javuM enAthI bIje gaMbhIra anyAya zo hoI zake ? ane A mahA anyAyano pratikAra karavAmAM jIvana sarvasva homAya temAM AdhyAtmika unnati zuM jevI tevI che? dharma-AdhyAtmiktA e jIvana vyA5ka tatva hoya ane e ja te gulAmI prajAne. dharmapAlana ane AdhyAtmika vikAsa saze zakya che? AdhyAtmika jIvana jIvanArane Dagale ne pagale gulAmI-AMtar ane bAhya-sAme thavuM ja joIe. zreyArthIne, mumukSune rASTrayuddhamAM jhaMpalAvye ja chUTake che. duHkhanI vAta e che ke zreyArthIo ja-sAdhu sAdhvIo ja je yuddhamAM mokhare rahevA lAyaka che ane rahevA joIe-te tenAthI doDha gAu dUra bhAge che. temaNe jANavuM joIe ke parama zreyArthI A yuddhane sArathI che ane satya, ahiMsA, brahmacarya, aparigraha Adi yama niyamAdinuM jemaNe pitAnA jIvanamAM vizeSa pAlana karyuM che, tevA zreyArthIo tenA sainika sAthIo che ane cheDe ghaNe aMze paNa saMyamI jIvana jIvanArAone ja sinika thavAnuM Alphana che. sainikemAM saMyamI jIvananI jeTale aMze khAmI hoya che teTale aMze laDatamAM paNa khAmI rahe che ja. jemane cA bIDI vinA cAle nahi, bhUkha tarasa TADha taDake veThI zake nahi, saheja vAtamAM cheDAI paDato hoya, jenI jIbha kAbumAM na rahe, kuTuMbano bhAra mAthe hoya, parigraha khUba vadhAre hoya A mANasa sanika thAya to potAne ane dezane lajave. AthI ulaTuM sAdhu sAdhvIo jeo satyaniSTha, brahmacArI aparigrahI, kSamAzIla, ane sahanazIla che ane je zreyArthIe mahAtratone potAnA jIvanamAM utAravA mathI rahyA che teo bhale vidvAna na hoya, vaktA na hoya, zikSita na hoya, bhale strI hoya, vayamAM yuvAna hoya to paNa laDatane vadhAre suMdara rIte dorI zake ane yaza apAvI zake. A yuddhanuM hathiyAra buddhi karatAM cAritra vizeSa che asAdhutAnI sAme sAdhutAe laDavAnuM che.
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ dharma ane rASTratva 141 tyAre have sAdhu sAdhvIo jIvanane marma samajI dezanI hAkalane mAna Ape to dezane ajaba palaTo thaI jAya ane svarAjya hastAmalakata thAya. paNa temane keNa samajAve sAdhusaMghanI jema jema saMgha paNa eTale ja prabaLa che. jaina saMdha pitAno rASTradharma samaje to sAdhusaMghane vinavI, page paDIne ane chevaTe temanI sAme satyAgraha karIne paNa samajAvI zake. have jamAne ulaTo Avyo che. prajA rAjane dore che, majUre muDIdArane dore che yuvAne vRddhone dore che te dharmasaMdha dharmAcAryo ane sAdhuone dere temAM kAMI navAI nathI. aMtamAM AjanA pavitra paryuSaNanA mahotsava nimitte ekaThA thayelA sakaLa zreyArthIo rASTradharmanA yathArtha pAlana dvArA pitAne ane mAtRbhUmino mokSa sAthe e prArthanA. zAradA maMdira amadAvAda paryuSaNa parva 1986 5 caMdulAla kAzIrAma dave (bI. e. ela. ela. bI. )