Book Title: Das Parmita
Author(s): Bechardas Doshi
Publisher: Z_Sangiti_004849.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249412/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 16. dasa pAramitA (pAramitA eTale koI paNa sadAcArI guNane tenI utkRSTa sthiti parvata keLavavo te. dAkhalA tarIke karNarAjAe dAnapAramitA keLavI hatI ane harizcaMdrarAjAe satyapAramitA potAnA jIvanamAM sAMgopAMga utArI hatI. buddhadevanI prajJApAramitA kahevAya che e to atyaMta jANItI bInA che. jIvananA evA dasa paramodAtta guNo buddhadharme prabodhyA che. vidvAna paMDitajIe potAnI rIte e sarvanI ahIM samajaNa ApI che. paNa A pAramitA zuM mAnavI eka ja jIvanamAM prApta karI zake che? bauddhadharma kahe che enI taiyArI pUrvajanmonAM karmakarmAtaro para vizeSa avalaMbe che. prajJApAramitAnuM amUlya biruda pAmelA buddhadevanA pUrvajIvananI kathA eTale jAtakakathA. A kathAo mULa pAlImAM lakhAyelI che, ane paMDitajI pAlI bhASAnA vidvAna che. A kathAonuM pAna karavAno lhAvo A ja lekhaka dvArA maLanAra che e ApaNe mATe AnaMdanI vAta che.) mANasamAtranuM dhyeya vA sAdhya zAzvata AnaMda che. te mATe pratyeka mANasa atUTa prayatno karyA ja kare che. paNa azuddha sAdhanovALA prayatno karavAthI koI paNa mANasa nirbheLa AnaMda meLavI ja zakato nathI. (1) nitAMta AnaMda mATe zuddha vicArazaktinI sauthI prathama apekSA rahe che. mANasa potAnI prajJAne barAbara na keLave ane sArAsArano vicAra karavAnuM sAmarthya na meLave, tyAM lagI e sAttvika AnaMdanI jhAMkhI karI. zakavAno nathI. barAbara buddhi keLavAyA pachI ane sArAsArano vicAra karavAnI zakti maLyA pachI paNa te pramANe AcaraNa na thAya to paNa vizuddha AnaMdane badale bhaLato ja AnaMda mANasane phasAvI de che. eTale prajJAne keLavavA sAthe manamAM udAratA lAvavAno paNa vizeSa abhyAsa pADavo joIe. (2) udAratA keLavanAranA manamAM tyAgabhAva ane sahanazakti e baMne guNo vikasavA joIe. sahanazakti vikasavAthI ApaNI dazA sama karI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 - saMgIti zakAya che. kadI viSamatA khaDI thAya to paNa sahanazaktinI keLavaNInA prabhAvathI e viSamatAne paLavAramAM dUra karI zakAya che. koInA viruddha vA vibhinna AcAra ke vicAra ApaNane leza paNa pajavI zakatA nathI ane sarva koI sAthe ApaNe mitrabhAve vartI zakIe chIe. tyAgabhAvanI Teva pADavAthI ApaNA manamAM dhana vA bIjI jarUrI cIjone choDatAM jarA paNa acakAvApaNuM rahetuM nathI. ApaNo ja bhAI dhana vagarano hoya vA bIjAM sAdhana tene na sAMpaDelAM hoya, tenI jANa thatAM tarata ja tyAgabhAvano abhyAsI te bhAI mATe dhanano ke sAdhana-vastuono tyAga karatAM kSaNa paNa vilaMba nahi kare. mATe zAzvata AnaMda mATe prajJAzodhananI peThe tyAgabhAvano paNa abhyAsa karavAnI savizeSa jarUra rahe che. ApaNA pUrvaja saMtoe potAnA bhAIonAM (temane mana tamAma AtmAo bhAIo ja hatA). sukho mATe dhana to zuM paNa prANo paNa temaNe kADhI ApyA che. e badho prabhAva tyAgabhAvanI Tevo che. upara kahelA guNo keLavavA sAthe sAttvika AnaMdanA icchuke potAnAM AcAra, pravRtti, raheNIkaraNI paNa keLavavAM joIe. (3) emAM zIlasadAcAranI pradhAnatAne barAbara jALavI rAkhavI joIe. mANasa buddhimAna hoya ane sAthe udAra paNa hoya chatAM tenAmAM sAdI raheNIkaraNI ane saMyamazIla vRtti na hoya to tenA e baMne guNo tene maLyA na maLyA jevA che. saMyama vinAnA e guNo ucca AnaMdanI prAptimAM vipna samAna che. mATe pUrvokta baMne guNo sAthe trIjo guNa zIla-sadAcArano paNa jarUra keLavavo joIe. uparanA traNe guNo keLavyA chatAM paNa zarIra ane mana nabaLAM hoya, pagale pagale mANasa nirbaLa thato hoya ane jokhamanuM koI kAma AvI paDatAM ja kAyara banato hoya, to te traNe guNo taddana nakAmA che. (4) eTale prajJAvizodhana, udAratA ane sadAcAranA guNonuM phaLa cAkhavAnI vRttivALAe zarIra ane manane savizeSa sabaLa rAkhavAM joIe. ema karavA mATe zarIrane keLavavuM joIe ane mananI paNa tAlIma levI joIe. TADha, tApa, zaradI ane game tevuM vAtAvaraNa hoya to paNa zarIra tene vinA mUMjhAye sahI zake. potAnA dhyeyamAM e Apattio aMtarAya karanArI na thAya eTaluM zarIrabaLa zAzvata AnaMdanI prApti mATe keLavyA sivAya cAle ja nahi. sAthe sAthe evuM ja daDha mana paNa taiyAra karavuM joIe, Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasa pAramitA 0 137 jethI koI paNa vipatti sAme AvatAM te jarA paNa potAnA sAdhyathI calita na thAya. je mANasa satya ja bole che tene rAjA harizcaMdranI peThe zArIrika Apattio ane mAnasika AghAto ghaNAM sahana karavAnAM Ave che. eve vakhate zarIra ane mana na kasAyAM hoya to mANasa potAnuM dhyeya na cUkI jAya ane nitAMta AnaMdane badale koI narakAgAramAM ja paDI jAya. mATe zarIrabaLa ane manobaLa e ukta traNa guNo jeTaluM ja jarUrI che. vartamAnamAM to tamAma mANasoe e bhUlavAnuM nathI. (5) A sAthe kSamAnA guNane paNa khUbakhUba keLavavo ghaTe. mANasa DAhyo hoya, dAnI hoya, sadAcArI hoya ane zarIre tathA manathI paNa baLuko hovA chatAM, te vAtavAtamAM ciDAto hoya, potAnA krodhanA Aveza upara teno aMkuza na hoya ane jayAM-tyAM game te kAraNe mijAja gumAvI deto hoya, to te paNa vizuddha AnaMda pAmI zakato nathI mATe vizuddha AnaMdano anubhava karavAnI dhAraNAvALAe kSamAno guNa khAsa karIne keLavavo joIe. kSamAnA guNane keLavavAthI koI bahArano AghAta ke mAnasika AghAta ApaNane aDI ja zakato nathI ane enI ApaNA zarIra ke mana upara kazI asara paNa thatI nathI. kSamAsvabhAvI mANasa sadA prasannamukha hoya che. (6) A sAthe mAnavI jo satyane visarI jAya to to badhuM ekaDA vinAnA mIMDA jevuM ja che. mATe jenAmAM uparanA pAMca guNono meLa hoya tenAmAM satyAgraha na hoya, satyane meLavavA mATenI tamannA na hoya ane satyane meLavavA mATe jIvana paNa kurabAna karavAnI vRtti na pragaTe, to zAzvata AnaMdanuM dhyeya ghaNuM cheTuM rahI jAya. mATe ukta pAMca guNonI sAthe satyAgrahano guNa paNa savizeSa rIte mANase potAnA manamAM keLavavo ja rahyo. (7) A sAthe mittI e savvapUpasunI vRtti paNa cittamAM majabUta rIte keLavAvI joIe. eTale ke "tamAma manuSyo-pachI bhale te game te dezanA, game te jAtanA, game te raMganA ke game te bhASA bolanArA vA game tevo AcAravicAra dharAvanArA hoya, -mArA mitro che ane temano paNa huM eka adano mitra chuM. mANaso to zuM paNa pazuo, pakSIo, kITapataMgo, kIDImaMkoDAo ane jhADapAna, pANI, havA, Aga,mATI vagere tamAma cetanAmaya tattvo paNa mArA mitro che ane huM paNa temano mitra che. arthAt tamAma sRSTi mArA mitrarUpa che ane tamAma sRSTino huM sakhA chuM. mAre koInI paNa sAthe vairavirodha nathI--e jAtanI bhAvanA keLavyA vinA upara kahelA Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 * saMgIti tamAma guNo nakAmA nIvaDe che ane pUrNa AnaMdano mArga bhulAI jAya che. eTale A sAtamo maitrI-vRttino guNa vAraMvAra manana karI manamAM evo jamAvI devo joIe, jethI ApaNe koInA duHkhanuM kAraNa na banIe ane anya koI duHkhanuM kAraNa jaNAya, to te mitra taraphathI AveluM duHkha samajI tene hasatA vadane sahI laIe. (8) Ama sAta guNo keLavyA pachI paNa koI paNa sacetana ke acetana padArthamAM ApaNI Asakti hoya to mUA nahi ne pAchA thayA jevuM ja thAya. eTale Asakti hoya to ApaNAmAM lobha, kAma, dveSa vagere durguNo rahevAnA ja. lobha, kAma, vaiSa e badhA ja AsaktinAM saMtAna che. eTale uparanA sAta guNovALA ApaNA manamAM kyAMya Asakti bharAI paDI hoya, to e sAte guNo durgaNo ja banI javAnA ane cirakAlIna AnaMda mATeno ApaNo prayatna cirakAlIna duHkhanuM phaLa lAvavAno. tethI e barAbara samajI levuM joIe ke ApaNA tamAma vyavahAramAM-lAbhamAM, alAbhamAM, sukhamAM, duHkhamAM, bhojanamAM, lAMghaNamAM, svajanamAM ke parajanamAM ema tamAmamAM-ApaNe jAgRti sAthe anAsakti keLavavI joIe ane manane sarvatra anAsakta rahevAnI Teva pADI devI joIe. ema thAya to ja ApaNe mATe sAttvika AnaMdanAM pagathiyAM caDavAM sahelAM thaI jaze; nahi to e mATe e pagathiyuM to zuM paNa pagathiyAMno somo bhAga paNa ApaNe kadI paNa nahi caDI zakIe. (9) A pachI ApaNe ApaNI dhyeyasiddhi mATe e anAsakta mananI vizeSa daDhatA mATe upekSAvRttine paNa keLavavI paDaze. ApaNo aMgata vyavahAra hoya, kuTuMbano vyavahAra hoya ke samAjano vyavahAra hoya, te tamAma vyavahAramAM ApaNe kartavyabuddhithI pravRtti karatA hoIzuM ane sAthe ja upekSAvRttine paNa keLavya rAkhIzuM, jethI ApaNe kyAMya rAgadveSamAM nahi lapasI paDIe, baMdhanamAM nahi paDI jaIe ane barAbara daDhapaNe ApaNe tamAma vyavahAra zoka ane moha dUra karI calAvI zakIzuM. ApaNe ApaNA koI svajanane tenA hita mATe thoDI zikhAmaNa ApI. tene te pramANe vartavAnuM ApaNane vacana paNa ApyuM chatAM tenA zarIra ane mananI pUrI taiyArI na hovAthI te te pramANe vartI zakato nathI. e joI ApaNe duHkha 1. duSTa e krUra mANasonI pravRtti joIne temanA tarapha doSabuddhi ke roSa na karatAM taTastha vRtti keLavavI-A paNa upekSAvRtti kahevAya che. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasa pAramitA 0 139 mAThuM lagADIe ane tenA tarapha ThapakAbharI najare jovA lAgIe to pariNAme ApaNI vRtti tenA tarapha DhaSavALI paNa banI jAya. e sthiti na Ave teTalA mATe ja A navamo guNa upekSAvRtti keLavavAno che. ApaNe ema samajIe ke e bhAI potAnA saMskArane ThIka na karI zake, tyAM sudhI koInI paNa zikhAmaNa tene aDI ja na zake. bhale pachI zaramanA mAryA potAnA vaDIlane ke mAnanIyane temanI zikhAmaNa pramANe vartavAnAM vacano Ape, paNa te bhUmikA zuddha kya sivAya te pramANe vartI ja zakavAnA nathI. eTale emanI pAchaLa ja paDavuM ane chAzavAre ne chAzavAre temane bodha ApavA besI javuM, e bodha ApanAra ane bodha sAMbhaLanAra ema baMnene hAnirUpa che. IzvaramAM zraddhA hoya to ema samajavuM ghaTe ke e bhAI upara hajI sudhI IzvarAnugraha thayo nathI. karma ke puruSArthamAM vizvAsa hoya to ema jANavuM joIe, ke haju sudhI e bhAI karmavaza che ane ethI ja teo AvI rUDI vAtane AcAramAM mUkavAno puruSArtha karI zakatA nathI. ApaNe to koInA sArA mATe phakta nimittarUpa thaI zakIe. bAkI karavuM na karavuM, AcaravuM na AcaravuM e to bIjAnA hAthanI vAta che. Ama samajI ApaNe ApaNI satyavRtti jarUra cAlu rAkhIe paNa koI vyakti pratye, kuTuMba pratye vA samAja pratye koI tiraskArano bhAva na keLavIe. A upekSAvRttinI keLavaNInuM pariNAma che. eTale zAzvata AnaMdanA sAdhake A navamo guNa paNa meLavavo ghaNo jarUrI che. (10) have chello ane dasamo guNa ApaNI pratijJAonI daDhatAno che. ApaNe vizuddha AnaMdanI prAptinA lakSyanI siddhi mATe je je bAhya AcAro ane niyamo khAvA-pIvAnA, bolavA-cAlavAnA, sUvA-besavAnA ane vinoda-vilAsanA niyamo pALavAnA hoya te tamAma niyamone daDhapaNe vaLagI rahevuM joIe; e niyamono leza paNa bhaMga na thavA devo joIe ane ApaNI jAta mATe temAM eka paNa apavAda na rAkhatAM barAbara custapaNe-kaDakapaNe enuM dhyAnapUrvaka ane samAja sAthe akSarazaH pAlana karavuM joIe. e bAhya niyamo ke AcAro pALavA sAthe je je AMtaravRttio (AMtaraniyamo-AcAro) keLavavAnA-pALavAnA hoya, te tamAmane eka jhoDanI jema vaLagI rahevuM joIe. jANatAM eTale ApaNI zuddhi hoya tyAM sudhI to eka paNa cUka na thavI joIe. evI ApaNI aDagatA hoya to ApaNe anAyAse ApaNA lakSya sAttvika AnaMda meLavI zakIzuM. atyAre je vizuddha AnaMda ApaNane kAgaLa upara maLe che, te ApaNA AtmArUpa thaI Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 * saMgIti jaze, ane enuM sukha ApaNe to mANIzuM paNa ApaNA tamAma baMdhuone paNa e sukhamAM bhAgIdAra banAvI zakIzuM. mArI namra samaja pramANe upara je dasa guNo vize lakhavAmAM AvyuM che, te dase guNo meLavavA mATe ApaNe jarUra prayatna karIzuM ane zAzvata AnaMdanA vAcananuM zubha pariNAma bhogavI zakIzuM. upara je dasa guNo jaNAvelA che, temAMnA keTalAka to ekabIjAmAM samAI jAya tevA che. chatAM kevaLa spaSTatA khAtara e ekabIjAmAM samAI jatA guNone paNa pradhAnatA ApavA mATe ahIM judA judA gaNAvelA che. eTale sAttvika AnaMdanI prAptinI icchAvALo vAcaka e lakhANamAM punarukti na gaNatAM te te guNonI mahattA ane AvazyakatA para ja potAnuM dhyAna Theravaze. bauddha graMthomAM e guNo mATe "dasa pAramitA' zabda yojelo che. buddha thanAra umedavAre potAnA pUrvanA jIvanamAM e dase pAramitAo keLavI hoya to ja te pariNAme buddha banI zake che. buddha thanAro koI AtmA akasmAta buddha banI zakato nathI athavA te kAMI ema ne ema adhdharathI TapakI paDato nathI. jeNe potAnA pUrvajIvanamAM e pAramitAo pUrepUrI keLavelI hoya, te ja buddhapadane lAyaka thaI zake che. "pAramitA' zabdanI vyutpattinI carcAmAM ahIM paDavAnI jarUra nathI. paNa teno bhAvArtha e che ke guNane tenI pUrNatA sudhI, tenA pAra sudhI keLavIne potAmAM prakaTa karavo; jema ke dAnapAramitA eTale dAnaguNane eTalI hade keLavavo ke koI duHkhI-arthI potAnuM dhana, rAjaya ke bIjo vaibhava mAMgavA Ave to tene tamAma prasanna mukhe ApI devuM; eTaluM ja nahi paNa zarIrano koI bhAga-AMkha vagere avayavo paNaApI devAnI jarUra paDe, athavA kadAca eTalethI paNa kAma na sare ane AkhuM zarIra ja ApI devAnI pharaja AvI paDe, to te paNa vagara AnAkAnIe prasannatApUrvaka ApI devAya evI je manovRtti keLavavI tenuM nAma dAnapAramitA keLavI kahevAya. bhAratane AjhAda karavAmAM je je zuddha satyAgrahIoe potAnAM zarIra sudhdhAMno je bhoga Apelo che, te A dAnapAramitAmAM AvI zake. vadhAre samaja mATe prajJApAramitAne samajAvI dauM : prajJA eTale buddhi. arthAt buddhinA guNane eTalI hada sudhI keLavavo joIe ke te tamAma pravRttinA guNadoSa barAbara jANI zake. tenAM pariNAmo paNa samajI zake ane vyavahAranA ke paramArthanA tamAma koyaDA te barAbara ukelI zake, jethI potAnI uccocca AnaMdanI sAdhanAmAM te buddhibaLa barAbara khapa Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ dasa pAramitA 7 141 lAge. prajJApAramitAe pahoMcelo manuSya svayaM pratibhAsaMpanna, prakhara pratibhAsaMpanna hoya. te koI DhoMgathI ke bIjI game tevI lAlacathI kadI paNa na bhoLavAya. eTaluM ja nahi paNa te potAnI buddhinA prabhAve potAnAM svajanone, potAnA tamAma vyavahArone ane sAmAjika kAryone paNa barAbara thALe pADe, jethI temAM jhaghaDA ke saMtApa UbhA na thAya ne temane barAbara calAve. bauddha graMthomAM e dasa pAramitAono krama A pramANe che : (1) dAnapAramitA, (2) zIlapAramitA, (3) naiSkarmapAramitA, (4) prajJApAramitA, (5) vIryapAramitA, (6) kSAMtipAramitA (7) satyapAramitA, (8) adhiSThAnapAramitA, (9) maitrIpAramitA ane (10) upekSApAramitA. meM ahIM A krama thoDo badalyo che ane te A pramANe che : (1) buddhinA guNano vikAsa-prajJApAramitA, (2) udAratAnA guNano vikAsadAnapAramitA, (3) sadAcAra ane saMyamanA guNano vikAsa-zIlapAramitA, (4) zarIrabaLa ane manobaLanA guNano vikAsa-vIryapAramitA, (5) kSamAnA guNano vikAsa, kSamApAramitA--kSAMtipAramitA, (6) satyAgrahanA guNano vikAsa--satyapAramitA, (7) maitrInA guNano vikAsa--maitrIpAramitA, (8) anAsaktiguNano vikAsa-naiSkarmapAramitA, (9) anAsaktinA guNanI daDhatA mATe upekSAnA guNanI khilavaNI-upekSApAramitA ane (10) vratamAM dRDhatAnA guNanI khilavaNI--adhiSThAnapAramitA. meM je mAro krama goThavyo che te mAtra mArI buddhi anusAra che. A jamAnAmAM jyAM-tyAM pAkhaMDo UbharAvA maMDyAM che. dharmamAM zuM ke vyavahAramAM zuM, jayAM joIe tyAM aneka vAdo ane paMtho navAnavA pedA thavA lAgyA che. temAMthI bacavA ane potAnI sanniSThA kAyama rAkhavA mane buddhinA guNanI khilavaNIne vizeSa agatya ApavAnuM ucita jaNAyuM che, mATe ja meM ahIM prajJApAramitAne prathama sthAna ApeluM che. pachI to je je pAramitAo ApelI che temAM kramano vizeSa pheraphAra karelo nathI. chatAM thoDo phera to jarUra karela che. AmAM kyAMya vizeSa hAnikAraka cUka thaI che ema koI vAcakane jaNAya, to teo mane jarUra sUcavaze eTale mane temanuM sUcana vAjabI jaNAze, to jarUra pheraphAra karIne sudhArIza, tema ja temanuM RNa paNa nahi. bhUluM. bAkI to 'mundre muzke minnA' e to che ja. A pAramitAonI samaja ApyA pachI have pachInA aMkomAM e dareka Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 142 - saMgIti pAramitAo vize mahAsaMta buddhamaharSinI vAto lakhavAnI che. e vAto mULa pAli bhASAmAM (mAgadhI bhASAmAM) lakhAyelAM jAtakomAM ApelI che. te ghaNuM karIne sAtaso jeTalI che. temAMnI je vizeSa rucikara ane vAcakane preraka thaI zake evI haze, temane ahIM agrasthAna ApanAra chuM. sauthI prathama maharSi buddha potAnA pUrvajIvanamAM kevA kevA prasaMge e prajJApAramitA keLavI hatI ane tethI temane sukhaprAptimAM kevI sagavaDa maLI hatI, te vize sAragrAhI kathAo AlekhavAno chuM. teno mULa AdhAra upara jaNAvelAM jAtako-jAtakakathAo che. mArI dhAraNA che ke svAthya barAbara rahyuM to samagra jAtakakathAo rucikara thAya e rIte sArarUpe ane pAramitAnA krame "akhaMDa AnaMdanA vAcakone pUrI pADuM, ane evI paNa umeda che ke enA lakhANathI mane potAne cittazuddhino moTo guNa sAMpaDe ane vAcakone paNa e guNa sAMpaDe; kAraNa ke svAdhyAya moTo lAbha kare che. lakhanArane paNa svAdhyAya karavo paDe che ane vAcanArane paNa svAdhyAya karavo paDe che. "zivamastu sarvana ti: ' - akhaMDa AnaMda, phebru. - 1949