Book Title: Chaturvinshati Jin Stuti ke Praneta Charitrasundar Gani hi Hai
Author(s): Vinaysagar
Publisher: ZZ_Anusandhan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/229614/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 127 sapTembara 2009 caturviMzati-jina-stuti ke praNetA cAritrasundaramaNi hI haiM ma. vinayasAgara bacapanA, bacapanA hI hotA hai / isameM bhI bAlahaTha ho to usakA to kahanA hI kyA ? bAlyAvasthA meM bAlahaTha isa bAta kA huA ki pustakoM para sampAdaka ke nAma para merA nAma honA cAhie ! jJAna kucha bhI nahIM thA / na vyAkaraNa kA jJAna thA, na sAhitya kA aura na hI sampAdana kA, thA to sirpha haTha thA / usa samaya maiM siddhAntakaumudI par3ha rahA thA / jJAna nAma kI koI vastu nahIM thI / avasthA 16-17 varSa kI thI / hA~, itaH pUrva saMvat 2042-43 meM zrI nAhaTA-bandhuo ke samparka meM rahakara hastalikhita granthoM kI lipI par3hane aura mUrtistha lekhoM kI lipI par3hane kA abhyAsa jarUra ho gayA thA / sAtha hI hastalikhita granthoM ke saMgraha kA bhI lobha paidA ho gayA thA / isI kAraNa khoja karate hue mujhe tIna hastalikhita granthoM kI pratiyA~ prApta huI jo ki aprasiddha thI / jinake nAma isa prakAra haiM :- zrIsundara racita caturviMzati-jina-stutayaH, puNyazIla gaNi racita caturviMzati-jinendra-stavanAni aura padmarAjagaNi racita bhAvArivAraNapAdapUrti-stotram / bAlahaTha ke kAraNa ina granthoM kA sampAdana prArambha kiyA, jabaki mujhe padaccheda ityAdi kA bhI jJAna nahIM thA / tInoM laghu pustikAe~ prakAzita huI, to AtmasantuSTi huI ki maiM sampAdaka bana gayA / jaba ye pustakeM saMzodhana ke lie svargIya gaNivarya pUjya zrI buddhimunijI mahArAja ko bhejI gaI to unhoMne saMzodhita kara mujhe vApisa bhijavAI / azuddhiyoM kA bAhulya dekhakara maiM hatAza ho gayA, kintu phira bhI prayatna cAlU rahA / ___ zrIsundara racita caturviMzati-jina-stutayaH kI hastalikhita prati zrIvallabhagaNi likhita thI aura vaha saMskRta avacUri ke sAtha thI / granthakAra ke nAma ke Age zrIsundaragaNi likhita thA / yaha zrIsundaragaNi kauna the, jJAta nahIM / isa pustaka kI bhUmikA sva. zrI agaracandajI nAhaTA ne saprema likhI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 128 anusandhAna 49 thI / isameM unhoMne anya kRti na milane ke kAraNa zrIsundara kI hI kRti mAnA aura yugapradhAna jinacandrasUri kI ziSya paramparA meM svIkAra kara pratipAdana bhI kara diyA / zrIvallabhagaNi likhita prati kI lekhana puSpikA isa prakAra hai : "iti zrIsundaraH-paNDitaprakANDa zrIsundaramuniviracita zrImat caturviMzati-jinAdhipati-stuti-vRttiH samAptA // likhitA paM. zrIvallabhagaNinA ||shriiH||" isa yamakamaya stuti kA Adyanta isa prakAra hai : yugAdideva stutiH / nityAnantamayaM stuve tamanaghaM zrInAbhisUnuM jinaM, vizvezaM kalayAmalaM para-mahaM modAttamastApadam / nityaM sundarabhAvabhAvitadhiyo dhyAyanti yaM yogino, vizve'zaMkalayAmalaM paramahaM modAtta-mastApadam // 1 // xxx zrIvIra-jinastutiH / vIrasvAmin ! bhavantaM kRtasukRtatati hemagaurAGgabhAsaM, ye maMdante samAnanditabhavikamalaM nAtha ! siddhArthajAtam / saMsAre duHkhamasmin jitaripunikarA saMzrayante ghanApAye'mandaM te samAnaM ditabhAvikama-laM nAtha siddhArthajAtam // 1 // lekhana puSpikA meM zrIsundaramuni viracita hI likhA hai aura lekhana meM apanA nAma zrIvallabhagaNi likhA hai / zrIvallabhagaNi zrIjJAnavimalopAdhyAya ke ziSya haiM aura inheM saMvat 1654 ke pUrva hI gaNipada prApta ho cukA thA, ataeva yaha saMvat 1654 ke pazcAt kI hI lekhana prazasti hai / samaya kA pravAha abAdha gati se calatA rahA / isa varSa munizrI suyazacandravijayajI ne saMketa kiyA ki isa kRti ke kartA cAritrasundaragaNi haiM, prati prApta huI hai ! isakI phoTokaoNpI bhI inhoMne bhejI / pustaka kA Adyanta Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sapTembara 2009 129 avalokana karane para bhI mUla meM granthakAra kA nAma prApta na ho sakA / kintu vIrajinastuti ke caturtha padya meM 'sundarAcArasArA' zabda prApta hotA hai / isameM prayukta 'AcAra' zabda se caritra grahaNa karane para aura sundara zabda cAritra ke bAda grahaNa karane para cAritrasundara siddha hotA hai| munizrI suyazacandravijayajI ko prApta prati 16vIM sadi kI likhita hai / avacUri sahita hai / lekhana saMvat nahIM diyA hai| patra saMkhyA 7 hai, paMcapATha hai kintu kaI patra agnibhakSita haiM aura kinAre bhI khaNDita hai| lekhana puSpikA kA prakAra dI gaI hai : "iti zrI bRhadtapogacchanAyaka bhaTTA. zrIratnasiMhasUri ziSyopA. zrI cAritrasundaragaNiviracitAH sundarastutayaH sampUrNA / granthAgrantha 196 zloka, ||ch| granthA 527 sarva" isameM spaSTata: upAdhyAya zrI cAritrasundaragaNi viracita likhA gayA hai| kintu, avacUri ke anta meM "sundarastutyavacUriH" aisA likhA hai / isameM zrIsundara zabda hI likhA gayA hogA / aisA sambhava hai ki zrIvallabhopAdhyAya ne apane nAma ke samAna hI 'zrI' dIkSAnAma aura 'sundara' nandIpada ke samAna hI isake kartA bhI zrIsundara mAnA hoM / isIlie zrIvallabha ne 'zrIsundara' kRta hI likhA hai / anya kisI bhI sthAna para yaha nAma bhI prApta nahIM hotA hai / isakI solahavIM sadI kI eka prati mujhe prApta huI hai jo ki mUla gAtra hai / isameM spaSTataH cAritrasundaragaNi racita likhA hai| isase spaSTa hotA hai ki yamakabaddha stuti cAritrasundaragaNi kI hI hai| mUla pATha hI hai, isameM avacUri nahIM dI gaI hai / sambhavataH yaha avacUri svopajJa hI ho / zrI cAritrasundaragaNi bRhat tapAgacchIya ratnasiMhasUri ke ziSya the / jinhoMne ki saMvata 1847 meM zIladata nAmaka kAvya kI racanA kI thii| AcAropadeza Adi bhI prApta haiM / ataeva yaha svIkAra karane meM koI Apatti nahIM hai ki isa kRti ke kartA cAritrasundaragaNi tapAgacchIya hai /