Book Title: Bhojan Vichitti
Author(s): Samaypragnashreeji
Publisher: ZZ_Anusandhan
Catalog link: https://jainqq.org/explore/229641/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sapTembara 2009 ajJAtakartRka bhojanavicchitti: saM. sAdhvI samayaprajJAzrI jUnI gujarAtI bhASAmAM bhojana vidhinuM varNana karatI A eka rasika racanA atre ApavAmAM AvI che. 'bhojanavicchitti' nAme A racanA kartA ke lekhaka ajJAtaprAya che. 131 bhojanamaNDapanA varNanathI zaru thatI A racanAmAM kramazaH bhojanocita vAsaNa-bAjaTha vagerenuM, pIrasavA AvanArI strIonuM majedAra varNana thayela che. bhojananA thAla vagere gaMgodakathI paravALelA hoya che; gaMdA, eMThA ke melA nahi. dhovAnuM pANI paNa gaMgAjaLa, game te pANI nahi. pIrasanArI strIo paNa 16 zaNagAra sajelI, vaLI laghulAghavI arthAt sAmAne khabara paDe te pahelAM pIrasI pIrasIne AgaLa cAlI janArI evI sphUrti dharAvatI te strIo che. te pAchI udAra hoya, ApavAmAM khuza thatI hoya, temano hAtha 'dolatI' - zukanavaMto hoya; e hAthe levuM game ane te bhAre hoMzIlI tethI dhasamasatI - doDI doDI Ave pIrasavA mATe. pIrasavAno krama paNa samajavA jevo che : sau pahelAM phalahala kahetAM phaLo ane mevA pIrasavAmAM Ave che. phaLo, ane te karatAMya mevAnAM dravyonAM nAmo vAMcatAM ja moM pahoLaM thaI jAya ! te pachI Ave pakavAnnano vAro. vividha pakvAnnanAM nAmo vAMcatAM to moMmA pANI ja chUTe ! paraMtu lADUnAM nAmo ane prakAranuM vaividhya to vAMcIne ja tRpta karI mUke che. te pachI 'zAli' eTale cokhA (pAta) pIrasAya che. 'je jImIiM vicAli' eTale bhojanamadhyamAM te samaye bhAta levAnI prathA hovI joIe. cokhAnA paNa kevA keTalA prakAro dekhADela che ! keTalAMka nAmo to sAva navAM ja lAge. e cokhAnI cokkhAInI vAta paNa majA paDe tevI che. juo - tene khAMDe che nabaLI strI, arthAt gharamAM beThAM beThAM gharaDI strIe te khAMDyA haze tene chaDavAnuM kAma sabaLI kahetAM sazakta bAIo kare che. tene zodhanArIno hAtha haLavo hoya, to vINe tenA nakha moTA-sArA hoya, jethI kAMkarA vagera tarata vINI levAya. strInA Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 132 anusandhAna 49 amuka nakha moTA kema rAkhavAmAM Ave che, tenuM kAraNa kadAca A vAtamAM jaDe che. e cokhA oranArI strI uttama hoya, to tene osAvavAvALI strI sughaDa hoya phUDa nahIM. ane sujANa - rasoInI kalAbhAM pAraMgata strI te cokhAne (sIjhe eTale) UtAre. AvA cokhAnA bhAta pIrasAyA che. e pachI Ave che dALa. vividha jAtanI dALanAM nAmo ApaNI rucine uddIpta karo mUke kharI. dALa pachI aneka prakAranAM ghI pIrasAtAM hoya che, sugandhI ghI sadA Adeya - khAvA lAyaka hoya ja, paNa nAka paNa (tenI sugandhIne) pItuM ja rahe che. apoSaNa pate eTale roTalI-poLIno vAro Ave che."phUkanI mArI phalasai jAI, ekavIsano eka kolIu thAI" A vAkyamAM e poLI kevI pAtaLI - bArIka ane suMvALI hoya teno aMdAja maLI rahe che. roTalI sAtha joIe zAka. ahIM zAkanAM aneka aneka nAmo AlekhyAM che. emAM 'muMTha kacarAnA' kyA zAkanuM nAma che te samajAtuM nathI. 'dhapuMgArIyA' e kaI kriyAnuM sUcana karato zabda haze, te khabara nathI. zAka sAthe ja bhAjI paNa anekavidha pIrasAya che. A koI jaina dharmane lagatA utsava - jamaNanuM varNana nathI, tethI AmAM mULAnI bhAjI ke sUraNanI vAta hoya to uchaLI paDavA jevuM nathI. have Ave che athANAM, ane te pachI vividha prakAranAM vaDAM pIrasAtAM jovA maLe che. chelle tyAM maracuM paNa pIrasAya che. evaM maracuM ke moMmAM ghAle ke camacama thAya, paNa turata ja gaLe UtarI jAya. bhojananI uttamatA mATe prayojela eka vAkya to jabaruM lakhyuM che ke "ghaNuM suM vakhANIi ? devatA paNi khAvAne Talavalai !" o pachI 'paleva' pIrasAya che. palevano artha khabara nathI paDatI. kadAca 'dhANI' hoya to hoya. pAMca jAtanI to paleva pIrasAya che ! mukhazuddhi mATe haze kadAca. te pachI pIvAnAM pANI mUkAyAM che. pANIthI mukhazuddhi thatAM tarata prathama dahIM ane pachI chAzanAM dhoLa tathA karabA rajU thAya che. ahIM 'chachanAlAyai' zabda che temAM samajaNa paDI nathI. chacha e chAcha - chAzanuM sUcana karato zabda haze ? A pachI kogaLA (calu) karavA mATe pANI apAya che te paNa keTalI Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sapTembara 2009 133 jAtanAM che ! ane te vidhi patyA pachI Ave che 'mUMchaNa' Ano artha pratanA hAMsiyAmAM tenA lekhake ja lakhe la che : 'mukhavAsaH' te sopArI pramukha mukhavAsa, ane challe pAnabIDAM ApIne bhojanakriyA pUrI karAya che. e pachI padhArela mahemAnone paherAmaNImAM bhAtabhAtanAM vastro arpaNa thAya che. kesara-candananAM chAMTaNAM karIne tela-attaranAM vilepana lagAvAya che e pachI 32 jAtinAM ghareNAM (grahaNA) upahArarUpe apAya, tenA keTalAMka nAmo Apela che. A rIte kuTumbanuM sAmIvacchala (jamaNa) karyA bAda chelle vividha jAtinAM puSpo tathA phUlanI mALAo saMghavA tathA paheravA apAya che. cheka challe (vidAya veLAe) hAthamAM phaLa Ape che ane zIkha (rUpiyA) paNa Ape che. Ama bhojanavidhi pUro thAya che. pUjya zrIe betraNa varSa agAU thoDAMka chUTaka pAnAM zIkhavA tathA lakhavA mATe ApelA. temAM 3 pAnAMnI A pratanI jheroksa paNa hatI. A prata upara kacchamAMDavInA kharataragacchanA jJAnabhaNDArano nambara tathA sikko che, tethI AvRM zikSaNa ApanAruM jJAna vadhAranAruM kArya karavA mATe A prata ApanAra pUjyazrInI ane mAMDavInA jJAnabhaNDAranI huM hamezAM RNI rahIza. bhUlacUka thaI hoya to sudhArI levA vinaMti karUM chu. thoDAka ajANyA zabdonI noMdha ramaNIraka ramaNIya AMDaNI bAjoTha (?) kATakI kATa nI titarai teTalAmAM prIsaNahArI pIrasanArI laghalAghavI laghulAghavI - capalatA phalahala phaLa - mevo vagere prIsai pIrase che. sakharA karaNA phalajAti pUge - pahoMce pUjai Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 134 koDi silemI girI parighala nibalI halavai kAbalI ciNa surahA muMThakacarA saraghU dhupaMgArIyA soA vathUyA sinA paleva chachanAlA pAMDala pANI pAMbhaDI aTANaM covA gahaNA koDa - manoratha sulemAnI (?) gara- garbha bharapUra nabaLI haLave kAbulI caNA surabhi-sugandhI saragavo dhUpa- aMgAriyA arthAt sagaDImAM baLIne bhaDathuM thayela (?) sUvA (nI bhAjI) vatthulA (bhAjI) bhInA (?) pATalAnI sugandhavALaM (?) pAmarI - pItAmbarI cUvo ghareNAM atra punaH granthAntarANusAreNa bhojanavicchitta (tti) prAhaH mAMDyo uttaMga toraNa mAMDavauM, turata baisavAno navo je ramaNIka AMgaNo, te to nIla ratanataNo / sakharA mAMDyA AsaNa, tihAM baisatA kisI vimAsaNa Agai mUMkI sonAnI AMDaNI, te kima jAiye chAMDaNI / anusandhAna 49 Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sapTembara 2009 Upari sonAnI thAla, atyaMta ghaNuM visAla vicamai causaThi vATakI ligAra nahI jAti kATakI / gaMgodaka dIdhA thAla kacolA nai hAtha pavitra kIdhA sagalI pAMti baiThI titarai prIsaNahArI paiThI / te kahavI sola zRMgAra sajyA bIjA kAma tajyA hAthanI rUDI, bihuM bAMhe khalakai cUDI / laghalAghavI kalA mana kIdhA mokalA cittanI udAra, ati ghaNuM dAtAra / dolatI hAtha, paramesara dejo tehano sAtha dhasamasatI AvI sagalArai mana bhAvI / to pahiluM phalahala prIsaiM, te kahevo- sagalArAM hIyA hIMsai / pAkA AMbAnI kAMtalI, te bUrAkhAMDasuM bharI anai pAtalI pAkA kelA, te valI khAMDasuM kIdhA bhelA / sakharA karaNA te valI pIlAvaraNA nIlI nAraMgI raMgai dIsatA suraMgI / nIlI rAyaNa te piNa prIsI bhAyaNa dADimanI kalI khAtAM pUje ralI / nimajA nai akhoDa khAtAM pUrjeM koDi drAkha anai bidAma keI kAgadI keI syAma | silemI khArika anai khajUra, te piNa prIsyA bharapUra nAleranI girI mAlavI guMdasuM bharI / nIbUM khATTA anai mIThA ehavA to kihAMI na dIThA cArolI nai pisatA loka jimaiM hasatA / vale selaDI anai sadAphala tepiNa prosyA parighala hivai pakavAna ANa te kehavA vakhANai / satapuDA khAjA turata kIdhA tAjA sadalA nai sAjA moTA jANai prasAdanA chAjA / 135 Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 136 anusandhAna 49 pachai prIsyA lADU jANe nAnhA gADU kuNa kuNa te nAma jimatAM mana rahai ThAma / te kehevA lADU ? - motIyA lADU, dAliyA lADU seveiyA lADU, kITIyA, - tilarA0, magarIyA lADU, jhagarIyA lADU, siMhakesarIyA lADU, cUramAnA lADU / valI bIjA ANyA pakavAna, jImatAM vAdhaI mukhano vAna kuNa kuNa jAti, navI navI bhAMti / dahIvaDAM guMdavaDI, phINA sapharAsoTa mAhe nahI kAMi khoTa pAtalI seva, prIsI ruDI Teva / tattA ubhA(nA?) ghevara talyAM guMda, kuMDalAkRta jalebI, sIrA lApasI / mITho magadda, Acho mAla nigadda khAMDano cUramo sAkarano cuurmo| pachaI prIsI sAlI, je jImII vicAli te kuNa kuNa jAta khAtAM upajai umeda / sugaMdhasAli, suvarNasAli, dhaulI sAla, kalama sAla, pIlI sAla, sudha sAli, kaumudI sAla, kalamasAli, kukaNa sAli, devajIrI sAla, rAyabhoga sAla, nIlI sAli / valI sAThI cokhA, akhaMDa cokhA, evA cokhA jANavAnibalIyai khADyA. sabalI strIya chaDyA, halavaI hAthai sodhyA, nakhavatI strIi vINyA, uttamastrIyai oryA, sughaDa strIyai, osAyAsujAMNa strIyai utAryA, ehavA aNIyAlA co0 (cokhA) sugaMdha sarasa pharaharA kUra prIsyA / valI hivai dAli Avai / te kehavI?maMDovarA maganI dAli, kAbalI ciNarI dAli, gujarAtI tUaranI dAli, ur3adanI dAli, jhAliranI dAli. maTanI. maranI magaranI Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sapTembara 2009 varaNa pIlI pariNAmai sIyalI / valI paribala ghI prIsyA / paNi te kehavA ghI ?AjanA tAvyA ghI, gAyanA ghI, majIThavaraNIyA ghI, surahA ghI nAka pIyai ghI sadA Adeya ghI ehavA ghI prIsyA / hivai polI prIsI / paNi te kehavI polI ?AchI pAtalI polI, ghI mAMheM jhabolI, phUkanI mArI phalasai jAI ekavIsano eka kolIu thAI / hivai sAka Avai / paNi te kehavA sAka ?nIlI chamakAI DoDInA sAka, TIMDorAnA sAka, TIDasInA sAka, cIbhaDAnA0, kolAnA0, kArelAnA sAka, kaMkoDAnA0, karamadAnA0 kAliMgaDAnA0, kelAnA0, ArIyAnA0, tUrIyAnA0, muMThakacarAnA0, kharabUjAnA 0, matIrAnA0, mogarInA0, nIMbUyAnA0, AbolinA0, vAlhoranA, caurAphalI 0, gavAraphalInA0, saraghUnI phalI, sAMgarI, kAcarI, kayaranA0, AvalAnA0, phoganA0, nIlIpIparanA0, rAInA khATA sAka, mIThA sAka, khArA sAka, talyA0, vaghArIyA0, dhupaMgArIyA, chamakAyA0, ehavA sAka jAMNavA / valI prIsa bhAjI te uparI sahU ko huI rAjI te kuNakuNa jAta ? sarasavanI bhAjI, soAnI bhAjI, mUlAnI0 vadhUyAnI 0, ciNAnI0, caMdalevA0, methInI0 ehavI aneka prakAranI bhAjI jAMNavI | hivara athANA prIse / / piNa te kahevA 2mirA athANA, nAnhA keranA0, bAMsanA0. --- 137 Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 138 anusandhAna 49 parvatI rAInA / ehavA aneka prakAranA athAnA jANavA / hivai vaDAno sAka aavai| te kehavA vaDA ?maricAlA vaDA, talyA vaDA, korA vaDA, kAMjI vaDA, gholavaDA, maganI dAlinA vaDA, uDadanI dAlinA vaDA. ghaNai tailai sinA. ghaNai gholai bhelaa| maricAMnI ghaNI cimitkAra, atyaMta ghaNuM sukamAla piNa kehavA ? hAthai lIghA uchalaI, muhaDAmAMhi ghAlyAM turata galai / ghaNuM suM vakhANIiM ? devatA pANi khAvAnai Talavalai / / hivaI paleva Avai / piNa te kehavI paleva? cokhAnI paleva, jvAranI paleva, bAjarInI paleva, haladiyA paleva, sabaDikIyA paleva / hivai vicaI pIvAnA pANI / te kehavA pAMNI ?-- sAkaranA pANI, drAkhanA pANI, gaMgAnA pANI, tADhA hIma sItala pAMNI / / ehavA pAMNI jaannvaa| hive upari chachanAlAyai dahI AvaI / te kehavA vakhANai ?- gAinA dahI, bhaisanA dahI, sathUrA dahI, kAThA jamAvyA dahI, madhurA dahI / hivai dahInA ghola AMNa / te kehavA ? sajIrAlA ghola, salUNA ghola, jADA ghola, tehanA bharyA kacolA, cokhA setI jImatAM thayA raMgarola / valI sakharA karabA, bharI ANyA garabA mAMhi rAI, jImatAM DhIla nahI kAI / upari jIrA lUNaro prativAsa karaNahArI paNi khAsa / hivai calu karivAnA pANI Avai / pAMDala pANI, kevaDAva(vA)sita pAMNI, kathAnA pANI, kapUravAsita pAMNI, caMdanavAsita pAMNI, elacIvAsita pANI, gaMgodaka pANI, ehavA pAMNIsuM calU karAvyA / Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ sapTembara 2009 I hivai mUMchaNa' Avai / te piNa kehavA mUMchaNa ?vAMkaDI sopAnI phAla, civala sopArInI phAla, valI tIkhA lavaMga, jAvaMtrI, jAyaphala, elacI, pAkA pAna / nAgaravelanA pAna, ghaNAM AdaranaiM mAMna, ghaNAM gIta neM gyAna, ghaNAM tAna nai mAMna / pachai bhalA gyAMna, ghaNAM tAna nai mAMna / pachai bhalA vastra pahirAvyA / te kuNa kuNa ? - devadUSyavastra ratnakaMbala pAMbhaDI khIrodaka aTANaM khAsA mulamula bhairava sAlu adhottarI naramA thiramA selhA kapUradhUli mahAamUla kasabI mukhamala cINI masaMjara bulabulacasamA kathIpA pATU TasariyA saNiyA navatArI kuMjara pramukha vastra paMcaraMga pahirAvyA / valI kesarIyA chATaNAM kIdhA / bhalA vIlepaNa kIdhA / bAvannA - caMdana, aragajA ehavA aneka covA pAMcela (?) kevaDela, mogarela, ehavA aneka tela piNa sarirai lagAyA / valI batrIsa jAtinA grahaNA te piNa ApyA / puruSa athavA strIyAMdikanA grahaNA ApyA te kahe chai / have grahaNA vakhANeM / te kuNa kuNa ? mugaTa 1. kuMDala 2. tilaka 3. hAra 4. dorA 5. bIrabala 6. pramukha aMgada baiharakhA 7. navagrahI 8. muMdraDI 9. kaNadorA 10. hAthapaganA kaDalA 11. sAMkalI 12. paNuMcIyA 13. mAdalIyA 14. pramukha ehavA grahanA AdhyA / ehavI kuTaMba sAmIbhaktivacchila kIdhI / valI aneka prakAranA phUla tehanI mAlA karI 1. 'mukhavAsa' iti Ti. pratau / 139 Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 140 anusandhAna 49 pahIrAvyA te jANavA / te phUla kehavAmogaro javAda poIsaDA pramukha DIle lagADyA / havai phUlamAlA diyeM - jAI, juI, kuMda, macakuMda, kevaDo, cAMpA, marUvo, mogaro, dAmaNo, ketakI, mAlatI, pramukhanA phUlanI mAlA pairAvI, phala hAthamAM dIIdhA / / sIkha dIdhI // saMpUrNaH / / C/o. prabhAgiridarzana dharmazAlA taleTI roDa, pAlItANA