Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhogI bhamai saMsAre - bhagavAna mahAvIra (bhogI saMsAramAM bhame che.) uttarAdhyayana sUtranA yajJIya' nAmanA adhyayanamAM nAnI paNa sarasa tattvabodhaka vAta Ave che. vArANasI nagarImAM cAra vedano jANakAra evo vijayaghoSa nAmano brAhmaNa yajJa karI rahyo hato. te vakhate e nagaramAM jayaghoSa nAmanA eka muni padhAryA. temaNe mAsakhamaNanI AkarI tapazcaryA karI hatI. pAraNA mATe teo gocarI vahoravA nIkaLyA hatA. teo vijayaghoSa nAmanA brAhmaNanA yajJanA sthaLe AvI rahyA hatA. munine vacce ja aTakAvIne vijayaghoSe kahyuM, "he muni, yajJa mATe vividha vAnagIo ame banAvI che, paraMtu ame tamane bhikSA nahIM ApIe. mATe bIjA koI sthaLe jaI tyAMthI bhikSA grahaNa karo. amArI yajJanI vAnagIo to brAhmaNo mATe ja che. e brAhmaNo paNa evA hovA joIe ke jeo cAra vedanA jANakAra hoya, teo yajJArthI hoya, jyotiSazAstra vagere che aMganA abhyAsI hoya ane jeo potAnA AtmAno tathA bIjAnA AtmAno uddhAra karanAra hoya.' vijayaghoSanAM AvAM vacanathI jayadhoSa muni nArAja na thayA. temaNe kahyuM, he brAhmaNa ! mAre have tamArI bhikSA nathI joItI. ema karavAmAM mAre koI dveSa nathI ke svArtha nathI. mAre mAtra eTaluM ja kahevuM che ke tame vedonuM, yajJanuM, jyotiSanuM ane dharmanuM mULabhUta gUDha rahasya jANatA nathI.' jayadhoSa munino prabhAva eTalo badho hato ane emanI nirmaLa, nirdoSa mukhamudrA eTalI tejasvI hatI ke vijayadhoSa ane tyAM yajJamAM beThelA sabhAjano
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 334 jinatattva temane joI ja rahyA. teone ema thayuM ke A koI jJAnI mahAtmA che. eTale teoe kahyuM, "he munirAja ! tame ja e rahasyo amane samajAvo.' pachI jayaghoSa munie temane veda, yajJa vagerenuM sUkSma rahasya samajAvyuM. sAco brAhmaNa koNa kahevAya, sAco sAdhu koNa kahevAya, sAco tApasa koNa kahevAya tathA ahiMsAdi paMca mahAvratanuM AtmoddhAramAM keTaluM mahattva che te temaNe samajAvyuM. ethI vijayaghoSa brAhmaNa para enI ghaNI moTI asara paDI. eNe pachI saMsArathI virakta thaIne jayaghoSa muni pAse ja pravrajyA grahaNa karI. tyAra pachI saMyamanI utkRSTa ArAdhanA karIne ane potAnAM karmone khapAvIne jayaghoSa muni ane vijayaghoSa muni baMne kevaLajJAna pAmyA ane kAlAnukrame siddhagatine varyA. jayaghoSa munie vijayaghoSa brAhmaNane tyAre je bodha Apyo haze te to bahu vigate haze. carcAvicAraNA ane praznottarI paNa thaI haze. e badhI vigato prApta nathI, paraMtu temAMthI sAragarbha thoDIka gAthAo bhagavAna mahAvIre A adhyayanamAM ApI che. A gAthAo hRdayamAM vasI jAya evI che. A gAthAomAM paNa je keTalIka coTadAra paMktio che temAMthI mAtra traNa zabdanI paMkti mar3a saMsAre ' keTalI badhI mArmika ane arthasabhara che ! uttarAdhyayana sUtranI AkhI gAthA nIce pramANe che : uvalelo hoi bhogesu, abhogI novalippaI / bhogI bhamai saMsAre abhogI vippamuccaI / / [ bhogothI upalepa thAya che (bhogI karmabaMdhathI lepAya che), abhogI lepAto nathI. bhoga saMsAramAM bhame che, abhogI vimukta thAya che. ] - vartamAna sAMsArika jIvana upara dRSTipAta karIe to moTA bhAganA jIvonI dainika pravRtti te potAnI saMjJAone saMtoSavAnI che arthAt bhogo bhogavavAnI che. AhAra, nidrA, maithuna, parigraha ityAdi saMjJAnA baLe jIva tevI tevI pravRtti kare che. tiryaMca gatinA jIvonI pravRtti to potapotAnI indriyo anusAra jIvana jIvavA mATenI che. mukhyatve to teo AhAranI zodhamAM ane AhAra maLyA pachI te khAvAmAM ane prajotpattimAM potAnuM jIvana pUruM kare che. manuSyajIvanamAM bhogavilAsanuM pramANa vadhu che. AhAra, vastra, raheThANa, vAhano ityAdi sahita pAMca indriyonA sukhabhoga mANavA nIkaLelo manuSya
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhogI bhamai saMsAre 335 tevA prakAranI pravRttio satata karato rahe che. vaijJAnika sAdhano vaDe temAM prati paNa ghaNI thatI rahe che. AnaMdadhanajI mahArAja kahe che tema sakala saMsArI indriyarAmI che.' mAtra 'munigaNa AtamarAmI' hoya che. duniyAnI aDadhAthI vadhAre vastI to janmAntaramAM mAnatI nathI. je jIvana maLyuM che te sukhapUrvaka bhogavI levuM joIe evI mAnyatA teo dharAve che ane e dizAmAM ja teono puruSArtha hoya che. AkhI jiMdagI sAruM sAruM khAdhuMpIdhuM hoya ane sarasa moMghAM vastro, vAhano, raheThANo dharAvatA hoya, manoraMjananI pravRttio jemaNe mANI hoya teonuM jIvyuM saphaLa ane sArthaka gaNAya evI temanI mAnyatA hoya che. jIvana mATe e ja teono mApadaMDa hoya che. paraMtu bhautika jIvana sukhI hoya, sarva prakAre anukULatAvALuM hoya, icchAnusAra badhAM kAryo thatAM hoya to paNa evA jIvanano aMta Ave ja che. AvA keTalAka lokone aMtakALe ajaMpo satAve che. basa, A badhuM vasAveluM ane bhogavavA mATe ekatra kareluM badhuM ja mUkIne cAlyA javAnuM ? vaLI bhogaveluM sukha kSaNika che. evuM bhautika sukha bhogavatI vakhate sthUla AnaMdano anubhava hoya che. paraMtu pachI samaya jatAM enI smRti zeSa thatI jAya che. sArAmAM sAruM khAdhuMpIdhuM hoya, mijabAnIo mANI hoya, paNa thoDAM varSa pachI enI smRti paNa tAjI thatI nathI. vismRti badhe ja pharI vaLe che. pAMce indriyonA viSayo saMsAramAM pAra vagaranA che. te bhogavatI vakhate kSaNika skUla sUkha hoya che, paNa pachI e du:khanAM nimitta banI jAya che. jo padArthonA bhogavaTAthI mAtra sukha ja hoya to saMsAramAM duHkha hoya nahIM. paNa A bhogavaTo ja duHkhane - IrSyA, dveSa, laha, kaMkAsa, laDAI, yuddha vagerene notare che. eTale jyAM sthUla bhautika sukha che tyAM duHkha paNa che ja. vaLI e sukha paNa tatkAlIna kSaNika hoya che. 'uttarAdhyayanasUtra'mAM bhagavAne kahyuM che : khamamettasokkhA bahukAladukkhA pakAmadukkhA anikAmasokkhA | saMsAramokkhassa vipakkhabhUyA khANI aNatthANa u kAmabhogA / A kAmabhogo kSaNabhara sukha ane bahukALa duHkha ApanArA che, ghaNuMbadhuM duHkha ane thoDuMka sukha ApanArA che. te saMsAramuktinA pratipakSI-virodhI che ane anarthonI khANa jevA che.
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ 339 jinatattva "bhogI bhamaI saMsAre" eno viparIta artha karIne koI ema paNa mAne ke jeNe saMsAranA bhoga bhogavavA che teNe saMsAramAM badhe bhamavuM joIe. jyAM jyAM bhoga bhogavavAnAM sthAno che tyAM pahoMcI javuM joIe, jeNe bhoga bhogavavA che eNe bhamatA rahevuM joIe. vartamAna kALamAM to bhamavA mATenAM jhaDapI vAhano vadhyAM che eTale samagra duniyAmAM bhamavAnI - bhoga bhogavavAnI pravRtti vadhI gaI che. paraMtu A moTuM ajJAna che. bhogI bhamaI saMsAre' ema je bhagavAne kahyuM che te eka janmanI dRSTie nahIM, paNa janmajanmAntaranI dRSTie, karmanI jaMjIronI daSTie kahyuM che. jIvanuM janmAntaranuM paribhramaNa saMsAramAM satata cAlatuM ja rahe che. e cakra cAlavAnuM mukhya kAraNa to bhoga bhogavavA mATenI lAlasA che, arthAt bhogo mATeno rAga che, Asakti che. jyAM sudhI bhogavRtti che, bhogabuddhi che tyAM sudhI karmabaMdhanI paraMparA to cAlu ja rahevAnI. jyAM sudhI karmaparaMparA che tyAM sudhI mukti nathI. eTale bhogI jIvane saMsAramAM paribhramaNa ja karavAnuM rahe che. sAmAnya rIte loko potAnuM jIvana sukhI banAvavA mATe udyamazIla rahe che. sukhanI vyAkhyA ane kalpanA darekanI judI judI hoya che. AhAra, vastra, vastI, vAhana ityAdi e mANasanA sukhanAM prAthamika sAdhano che. paraMtu mAtra sAdhano ke padArtho ja nahIM, emAM rahelI Asakti e ja mokSamArgamAM moTo aMtarAya che. "AcArAMgasUtramAM kahyuM che : kAmesu giddhA NicayaM karenti, sesiccamANA puNarenti gabhaM / [ kAmabhogamAM gRddha eTale ke Asakti rAkhanAra jIva karmono saMcaya kare che. karmothI baMdhAyelo jIva pharI garbhavAsamAM Ave che. ] AcArAMgasUtra'mAM anyatra kahyuM che : hindrA no rUpakuparimALA !! [ viSayomAM Asakta jIva lokamAM eTale ke saMsAramAM paribhrama kare che. ! sthUla indriyothI mANaso bhoga na bhogavatA hoya topaNa temanA cittamAM te indriyonA padArtho mATeno anurAga jo hoya to tevA mANaso bhogI ja gaNAya. kyAreka sthUla bhogavaTA karatAM paNa AvA mAnasika bhogavaTAmAM
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ bhogI bhamai saMsAre 337 tIvratA vadhu hoya che. sthUla bhogavaTo to prAya: eka ja vAra hoya, paNa mAnasika bhogavaTo to vAraMvAra, anekavAra hoI zake che. aneka garIba lokone lUkhuMsUkuM khAvAnuM maLatuM hoya che. teo khAya che tyAre temAM temane eTalo rasa paDato nathI. teo khAtI vakhate rAjIrAjI thAya evuM paNa ochuM bane che. paraMtu tethI khAvA mATenI temanI Asakti ochI thaI gaI che ema na kahevAya. sarasa bhojana maLatAM teo prasanna thaI jAya che ane evuM vAraMvAra maLe evI vRtti paNa rahe che. matalaba ke svAdiSTa bhojana mATenI temanI Asakti to aMtaramAM paDelI hoya che. khAsUkA AhAra vakhate te pragaTa thatI nathI. keTalAka mahAtmAoe bIjo badho tyAga karyo hoya che. gharabAra, kuTuMba parivAra, mAlamilakta emaNe tyAgI dIdhAM hoya che. Ama chatAM bhojana mATeno emano rasa chUTato nathI. koIkane prazna thAya ke abhogI karmathI lapAto nathI ane abhogI karmathI mukta thAya che ema kahyuM che, paraMtu jIvananA aMta sudhI mANasane khAvA to joIe che, paheravAnuM vastra joIe che ane TADha, taDako ke varasAdathI bacavA raheThANa joIe che, upakaraNo joIe che. eTale ke jIvanaparyata mANasa vividha padArthono upabhoga karato rahe che, to pachI ene abhogI kevI rIte kahevAya ? eno uttara e che ke jIvananA aMta sudhI mANasa khorAka ke pANI na le to paNa havAno upayoga to ene avazyaka karavo ja paDaze. jIvananuM astitva che tyAM sudhI AhArapANI levAtAM ja raheze. vastra, vastI paNa rahe che. paraMtu jIvanI emAMthI bhogabuddhi jyAre nIkaLI jAya che eTale e abhogI thAya che. jyAM sudhI bhogabuddhi-sukhabuddhi che, rAga che, Asakti che, gamavA - na gamavAnA ane anukULatA - pratikULatAnA bhAvo che, kartRtva ane bhokatRtvanI vRtti che tyAM sudhI jIva bhogI che. bhogapadArtho sAthenuM enuM bhAvAtmaka anusaMdhAna jyAre sadaMtara nIkaLI jAya che tyAre te abhogI bane che. UMDI saMyamasAdhanA vagara AvuM abhogIpaNuM AvatuM nathI ane Ave to bahu TakatuM nathI. dasavaikAlika sUtramAM kahyuM che : vatthagaMdhamalaMkAraM itthIo sayaNANi ya / acchaMdA je na bhuMjaMti na se cAi ti vuccai / / vastra, sugaMdhI managamatA padArtho, ghareNAM, strIo, palaMga-Asana vagere je potAne prApta nathI ane tethI mANasa bhogavato nathI tethI te tyAgI na
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ 338 jinatatva kahevAya. ] je ya kaMte pie bhoe laddhe vippiThi kubbaI / sAhINe cayai bhoe se hu cAhi tti yuccaI / / [ je mANasa manohara, priya bhogo pAmyA chatAM ane te potAne svAdhIna hovA chatAM tenA tarapha pITha pherave che eTale ke teno tyAga kare che te nizce tyAgI kahevAya che. ] jyAM sudhI saMsArano bhaya lAgato nathI tyAM sudhI bhogavilAsa game che. mANasane e game che emAM mukhyatve mohanIya karma kArya kare che. jyAM sudhI mohanIya karmano prabaLa udaya hoya ane mANasanI Atmika jAgRti na hoya to saMsAra ane raLiyAmaNo lAge che, bihAmaNo nathI lAgato. saMsAranA bhogavilAsa tarapha enI dRSTi rahe che ane enI bhogabuddhi sateja rahe che. saMsAra ene bihAmaNo lAge, choDIne bhogavavA jevo lAge tyAre ja enI bhogavRtti nabaLI paDe che ane cAlI jAya che. upAdhyAya zrI yazovijayajI mahArAje "jJAnasAramAM kahyuM che :" bibheSi yadi saMsArAd mokSaprAsiM ca kAGakSasi / tadendriyajayaM kartuM sphoraya sphArapauruSam / / [ jo tuM saMsArathI bhaya pAme che ane mokSaprAptinI icchA rAkhe che, to indriyo upara vijaya meLavavA mATe dedIpyamAna parAkrama phorava. ]