Book Title: Bhagwan Buddha
Author(s): Bechardas Doshi
Publisher: Z_Sangiti_004849.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249410/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 14. bhagavAna buddha vaizAkhI pUnamane divase kSatriya kuLabhUSaNa dharmasaMzodhaka rAjaputra siddhArtha buddha thayA. rAjaputra siddhArthe saLagatA saMsArane joIne tene zAMti pamADavAnI daSTie ane pote paNa paramazAMti meLavavAnA hetuthI bhikSapada svIkAryuM. AkarAM tapa karyo, zarIra mAtra hADakAMno mALo banI gayuM, nasenasa dekhAvA lAgI, sagaDImAM bharelA kolasA sagaDIne calavatAM khakhaDavA lAge, tema rAjaputranA zarIranAM tamAma hADakAM khakhaDavA lAgyAM. kevaLa pANI upara ghaNo vakhata vitAvyo, kevaLa khaDadhAnya upara paNa mahinAonA mahinA calAvyuM, gomUtra ane gobara upara paNa zarIrane TakAvI rAkhyuM; sakhata tApamAM, ThaMDImAM ane muzaLadhAra varasate varasAde paNa Asanane calita na thavA dIdhuM, potAnI pAchaLa paDelI tRSNAnI senAne paNa dAda na dIdhI ane Ama kaThorAtikaThora, ghorAtighora sAdhanA karatAM karatAM bebhAna paNa banI javAno prasaMga AvI gayo; chatAM te vajakAya vIranara DhIlo na paDyo te na ja paDyo, ane chevaTe teNe gayAmAM bodhivRkSane nIce besIne buddhatva prApta karyA pachI ja hAza karI. e mahAtyAgI samartha saMzodhaka buddha bhagavAne potAnA samayanA dharmasamAjano citAra ApatAM "suttanipAta nAmanA graMthamAM 19mA brAhmaNadhamikasuttamAM prAcIna brAhmaNo ane arvAcIna brAhmaNo vize je hakIkata varNavelI che, te Aje paNa eTalI ja sAcI che; teno sAra A pramANe che : "eka vAra bhagavAna buddha zrAvastI nagarInA jetavanamAM anAthapiDika zeThe bhikSuone mATe arpaNa karelA ArAmamAM rahetA hatA. te vakhate kozaladezanA vatanI keTalAka gharaDA kulIna brAhmaNo bhagavAna pAse AvyA. bhagavAnane kuzala samAcAra ane sukhasaMyamanI hakIkata pUchI teo badhA eka bAjue beThA, ane temaNe bhagavAnanI sAthe prAcIna brAhmaNo ane arvAcIna Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha 0 113 brAhmaNo vize je saMvAda karyo te A pramANe che : brAhmaNo : he gautama ! AjakAlanA brAhmaNo jUnA brAhmaNonA brAhmaNadharmanA AcAra mujaba vartanArA dekhAya che kharA? gautama : he brAhmaNo ! AjakAlanA A brAhmaNo jUnA brAhmaNonA AcAra mujaba vartana karanArA dekhAtA nathI. brAhmaNo : jo Apa gautamane A carcA karatAM khAsa takalIpha na jaNAtI hoya, to Apa amane jUnA brAhmaNono AcAra samajAvo. gautama : he brAhmaNo ! jUnA brAhmaNono AcAra tamAre samajavo hoya ane te vize tamAre sAMbhaLavuM hoya, to huM kahuM chuM te dhyAna daIne sAMbhaLo. brAhmaNo : vAru, Apa kaho, ame sAvadhAna mana karIne je Apa kahezo tene barAbara sAMbhaLIzuM. gautama : jUnA brAhmaNo saMyamI hatA, tapasvI hatA ane pAMca iMdriyonA viSayono tyAga karIne brahmaciMtanamAM tatpara rahetA hatA. te brAhmaNo pAse pazuo nahotAM, dhana na hatuM, dhAnyano saMgraha paNa na hato. svAdhyAya e ja temanuM mahAmUluM dhana hatuM ane teo e brahmanidhinuM zraddhA ane bhaktithI rakSaNa karatA rahetA hatA. AmajanatA temane sAru zraddhApUrvaka bhojana taiyAra karIne bAraNAmAM temanA AvavAnI rAha jotI khaDI rahetI. AmajanatA ema ja samajatI ke AvA saMyamI ane tapasvIo mATe A rIte bhojana ApavuM e ja yogya hatuM. moTAM moTAM saMpanna rASTro AvA brAhmaNonI pUjA karatA, Adara karatA, bahumAna karatA. tevA brAhmaNo haMmezAne mATe avadhya hatA ane dharmathI surakSita hovAne lIdhe ajeya hatA tathA sadAcArasaMpanna hovAne kAraNe teo game te kuTuMbamAM jaI zakatA temane game te gharamAM ke kuTuMbamAM jatAM koI aTakAvatuM na hatuM. prAcIna brAhmaNo aDatALIsa varSa sudhI kaumAra brahmacaryane vizuddhapaNe pALatA ane te daramiyAna prajJAnA vikAsane tathA zIlanI saMpattine vadhAratA. te prAcIna brAhmaNo kadI paradArAgamana to karatA ja nahi athavA koI kanyA, strI ke vidhavAne vecAtI ke bhADe paNa na rAkhatA. sAcA snehavALo strIsahavAsa ja temane mAnya hato. Rtusamaya sivAya teo bIje samaye kadI paNa strIsaMga karatA nahi. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 114 0 saMgIti te prAcIna brAhmaNo brahmacarya, zIla, saraLatA, komaLatA, namratA, tapa, samAdhi, ahiMsA ane kSamA vagere guNonI stuti karatA ane potAmAM e badhA guNo pUrNapaNe vikase e mATe satata prayatna karatA rahetA.. temano brahmA nAmano AgevAna puruSa dRDha parAkramI hato. teNe to svapre paNa kadI strIsaMga karyo nathI. Aje paNa tevA prAcIna brAhmaNono AcAradharma keTalAka sunna brAhmaNo sAcavI rahyA che ane teo e prAcIna brAhmaNonA brahmacarya, zIla tathA kSamA vagere guNonI prazaMsA karatA dekhAya che.. te prAcIna brAhmaNo besavAnAM pAtharaNAM-Asano, vastra, ghI, cokhA ane tela vagere padArthone bhikSAmAM mAgI lAvIne athavA dhArmika rIte te padArthone ekaThA karIne yajJa karatA. te yajJamAM teo kadI govadha karatA ja nahi. te prAcIna brAhmaNo ema samajatA, ke jevAM potAnAM mAbApa che, jevAM potAnAM bhAI-bhAMDu che, jevAM potAnAM bIjAM sagAMvahAlAM che evI ja A gAyo che. A gAyo amAruM ane AmajanatAnA poSaNanuM avalaMbana che, saune sukha ApanArI che, paramamitrarUpa che ane AkhAya saMsArane jenAthI poSaNa maLe che evI khetI A gAyo upara ja TakI rahI che. A gAyo anna ApanArI che, baLa denArI che, kAMti vadhAranArI che, sukhazAMtine phelAvanArI che; A badhuM barAbara samajIne te prAcIna brAhmaNo yajJamAM kadI paNa gAyono vadha karatA ja nahIM. vaLI e tejasvI prAcIna brAhmaNo majabUta bAMdhAvALA hatA, yazasvI hatA ane potAnA dharmanA AcAra pramANe daDhapaNe vartanArA hatA tathA kRtya ane akRtyano viveka karavAmAM bhAre kuzaLa hatA ane jyAM sudhI e brAhmaNo potAnA dharmamAM daDhapaNe sthira rahyA, tyAM sudhI teo ane AmajanatA paNa sukhI hatAM. paraMtu rAjAo taraphathI maLatI dakSiNAo, dhananA DhagalAo ane ghareNAMothI suzobhita strIo jevI atyaMta kSudra vastuo temane maLavA lAgI, tyArathI temanI buddhi badalAI gaI. rAjAo potAnA svacchaMdane poSavA mATe temanI pAse navI navI vyavasthAo karAvavA sAruM jyArathI uttama ghoDA joDelA ratho temane dakSiNAmAM ApavA lAgyA, uttama mahelo temane bheTa karavA lAgyA tathA gAyonAM ToLAM Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha 0 115 temane arpaNa karavA lAgyA ane ochAmAM pUruM suMdara strIonAM najarANAM temane rAjAo taraphathI thavA lAgyAM, tyArathI te tamAma asAra ane niHsattva vastuomAM brAhmaNo lobhAI gayA ane te lAlacane lIdhe teo potAno prAcIna dharma cUkI gayA. AthI teoe eTale A lAlacu brAhmaNoe navA navA maMtronI racanA karavI zarU karI ane teo rAjA ikSvAku pAse pahoMcyA ane teo tene kahevA lAgyA ke, ''he rAjA ! tArI pAse puSkaLa dhana che, dhAnya che mATe tuM yajJa kara tathA tArI pAse saMpatti khUba che mATe paNa tuM yajJa kara." jyAre ikSvAku ratharSabha rAjAne brAhmaNoe Ama samajAvyuM, tyAre te rAjAe azvamedha, puruSamedha, samyakpAza, vAjapeya ane nirargaLa yajJo karIne brAhmaNone dakSiNAmAM khUba dhana ApyuM ane gAyo paNa moTI saMkhyAmAM bheTa karI, tathA raMgaberaMgI vastro bheTa dharyAM; navAM navAM suMdara pAtharaNAM, Asano ApyAM ane uttama ghoDA joDelA ratho tathA alaMkAro paherelI suMdara strIonI paNa bheTa karI. A uparAMta uttama mahelo, imArato ane dhAnyathI bharelI koThIonI koThIo paNa arpaNa karI. A rIte yajJomAM vividha dakSiNAo meLavIne tyAgI aparigrahI brAhmaNo parigrahI paisAdAra banyA. ema karatAM karatAM temanI lolupatA vadhavA lAgI ane tRSNAmAM teo taNAvA lAgyA. pachI to teo pote meLavelI paMDitAIne baLe vArevAre maMtro racIne rAjAo pAse javA lAgyA ane kahevA lAgyA, ke ''he rAjAo ! tamArI pAse jamIna che, jalAzayo che, sonuM che, rUpuM che, dhAnyanA koThAra che, gAyo paNa besumAra che ane manuSyone upabhogamAM Ave evI cIjavastuono to tamArI pAse pAra nathI, tethI tame yajJa karo.' AvI rIte rAjAone brAhmaNoe samajAvyA tethI te rAjAoe yajJomAM lAkho gAyone mArI nAMkhI. je gAyo taddana garIba ane rAMkaDI hatI, je gAyo pagathI ke ziMgaDAMthI koIne jarA paNa IjA karatI na hatI, je gAyo potAnA eka paNa avayavathI koIne kazI harakata pahoMcADatI nahIM ane gheTAM jevI taddana gabharU zAMta hatI tathA ghaDA bharI bharIne roja dUdha ApyA karatI tevI hajAro ane lAkho gAyone ziMgaDAe jhAlI jhAlIne rAjAo yajJamAM mAravA lAgyA. A rIte adharmarUpa govadhane dharmanuM rUpa maLavAthI devo, pitRo, iMdro, Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 116 * saMgIti asuro ane rAkSaso hAhAkAra karavA lAgyA ane gAyo upara zastra paDyuM jANI bhAre nArAja thaI gayA. bahu prAcIna samayamAM lokone mAtra traNa roga hatA : 1 icchA, ra bhUkha ane, 3 ghaDapaNa. paNa A rIte govadhanA phelAvAthI tathA yajJamAM bIjAM bIjAM pazuono ghAta thato hovAthI janatAmAM bIjA aneka rogo UbharAyA, phelAyA ane ene lIdhe tamAma loko kamote maravA lAgyA. govadha vA pazuvadharUpa eka jUno jaMgalI adhama utpanna thayo tethI yAjako nirdoSa gAyone vA anya pazuone yajJamAM mAravA lAgyA ane dharmano nAza karavA lAgyA. sujJa ane vicAraka loko AvA hiMsAmaya yajJonI niMdA karavA lAgyA ane yAjakone jotAM ja temanI dhRNA karvA lAgyA. A prakAre dharma-kharo ahiMsAno AcAra-vipattimAM AvI paDyo tethI janatAmAM buddhibheda vadhavA lAgyo, vaizyo ane zUdro sau je eka hatA teo judA paDI gayA, kSatriyomAM paNa bhaMgANa paDyuM ane patnIo pationI avagaNanA karavA lAgI. Avo bhraSTavADo phelAtAM sArA sArA kSatriyo, brAhmaNo ane bIjA loko paNa have koI prakArano bhaya rAkhyA vinA svacchede vartavA lAgyA ane bhogavilAsanAM cena uDAvavA lAgyA. brAhmaNo : he bhagavAna ! tame amane sAcI vAta karI che, sAcI hakIkatanI mAhitI ApI che; mATe he gautama! have ame badhA tamAre zaraNe AvIe chIe, dharmanuM zaraNuM svIkArIe chIe tathA bhikSusaMghanuM zaraNa laIe chIe ane AjathI ame badhA have tamArA upAsaka banIe chIe. bhagavAna buddha ane mAranI senA taM maM padhAnapahitattaM nardi neraMjaraM pati / viparakamma jhAyaMtaM yogakkhemassa pattiyA // sAra zrI gautamabuddha pote ja kahe che ke niraMjarA nadIne kAMThe ghaTAdAra vaDanA jhADanI nIce sthira Asana jamAvI jyAre huM nirvANanI zodha mATenA prayatnamAM garakAva thaI gayo hato, tyAre lAlaca ane tRSNArUpa mAra potAnA lAvalazkara sAthe AvIne mane Ama kahevA lAgyo : namucI karuNaM vAcaM bhAsamAno upAgami / kiso tvamasi duvvaNNo aMtike maraNaM tava // Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha 117 sAra: e mAra mArI pAse AvIne jANe mArI dayA khAto hoya tema mane kahevA lAgyo : "are sukumALa rAjaputra ! tuM ghaNo dUbaLo paDI gayo che, tAruM rUpa paNa jatuM rahyuM che ane tuM jhADanA ThUMThA jevo durvarNa lAge che. are bhalA yuvAna ! mane lAge che ke have tAruM mota tArI aDoaDa AvI gayuM che. sahassabhAgo maraNassa ekaMso tava jIvitaM / jIva bho jIvitaM seyyo jIvaM pujJAni kAhasi // sAra : "are bhoLAbhAI ! tArAmAM maraNanAM to hajAro cihno dekhAI rahyAM che, tAruM jIvana to mAtra have eka Tako ja bAkI che. bhalA mANasa ! jIvavAno prayatna kara, jIvavuM e ja zreya che, jIvato nara bhadrA pAme e vAta tuM kema bhUlI jAya che? carato ca te brahmacariyaM aggihattaM ca jUhato / pahUtaM cIyate pulaM kiM padhAnena kAhasi // sAra : "bhale ne tuM brahmacarya pALa, agnihotra karIne havana homa karyA kara ane ema karavAthI tane ghaNuM ghaNuM puNya maLaze, to pachI tuM A nirvANanI zodhanA lapharAmAM kayAM paDyo ? duggo maggo padhAnAya dukkaro durabhisaMbhavo / imA gAthA bhaNaM mAro aTThA buddhassa santike // sAra : "are bhAI! nirvANano rasto bhAre kaThaNa che, e raste cAlI zakavuM vizeSa musIbatabharyuM che ane lagabhaga mANasa mATe to e taddana asaMbhavita jevuM che, mATe huM tane cetavuM chuM ke ahIMthI ja tuM pAcho vaLI jA." A gAthAone bolato ane Dara batAvato mAra (tRSNAnI senA) buddhanI pAse AvIne UbhI rahI. taM tathAvAdinaM mAraM bhagavA etadavi / pamattabaMdhu pApima yenatthena idhAgato // sAra : jyAre mAre bhagavAnane upara pramANe kahyuM, tyAre dhIragaMbhIra prazamamaya buddha tene javAba ApatAM zarUAtamAM ja jaNAvI dIdhuM ke, "he pApiyA, pramAdIvRttivALAnA belI! tuM ahIM zA mATe Avyo che, te huM badhuM barAbara jANuM chuM." aNumattena'pi puonaM attho mahaM na vijjati / yesaM ca attho punaM te mAro vattumarahati // Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 118 0 saMgIti sAra : "mAra ! teM mane brahmacarya pALavAnI ane homahavana karyA karI puNyano saMcaya karavAnI suphiyANI zikhAmaNa ApI, paraMtu mAre to mAtra eka nirvANanI ja apekSA che. mAre teM kahelA evA puNyanI jarUra ja nathI; chatAM jeone tArI sUcanA pramANenA puNyasaMcayanI jarUra hoya, tene tuM tArI vAta samajAvI zake che. asthi saddhA tato viriyaM paJJA ca mama vijjati / evaM me pahitattaM pi kiM jIvamanupucchasi // sAra : "he mAra ! tuM samajI le ke mArAmAM acaLa zraddhA che, ane e zraddhA pramANe ja mAro aDaga puruSArtha che ane mArI prajJA paNa evI ja teja che. A prakAre huM A mArA sAdhya evA nirvANanA mArgamAM dRDhacitta chuM, chatAM tuM mane jIvavAnI vAta zA mATe pUche che ? ahIM to 'kareMge yA mareMge' e ja eka jIvanasUtra che. kAM to nirvANa meLavavuM yA dehane pADI devo. lohite sussamAnamhi pittaM semhaM ca sussati / maMsesu khIyamAnesu bhiyyo cittaM pasIdati / bhivyo sati ca paJJA ca samAdhi mama tiTThati // sAra : "are mAra ! A sAdhanAthI cittamAM prasannatA thAya che tenI tane zI khabara paDe ? kaThora sAdhanA karavAthI lohI sukAI jAya che e kharuM, ane lohI sukAI jatAM pitta ane kapha e banne sukAya che ane mAMsa tathA carabI vagere paNa kSINa thAya che; e badhI tArI vAta kharI che, paNa ema thatAM mArA cittamAM bhAre prasannatA pragaTe che, ema thavAthI mArI smRti bhAre teja bane che; ane smRti teja banatAM mane suMdara samAdhi sAMpaDe che, mATe mAra ! mArA lohI sukAvAnI tAre ciMtA karavAnuM kazuM kAraNa nathI. tassa mevaM viharato pattassuttamavedanaM / kAme nApekkhate cittaM passa sattassa suddhataM // sAra : "A rIte uttama anubhava meLavato huM nityaprati ullAsapUrvaka rahuM chuM, mArA manamAM kAmonI (kAmasukhonI) leza paNa apekSA nathI. tuM A mAruM zuddha sattva jo, to tane khabara paDe. kAmA te paDhamA senA dutiyA arati vuccati / tatiyA khuppipAsA te catutthI taNhA pavuccati // Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ bhagavAna buddha * 119 paMcamaM thInamiddhaM te chaTThA bhIrupavuccati / sattamI vitikicchA te makkho thaMbho te aTThamo / lAbho siloko sakkAro micchAladdho ca yo yaso / yo cattAnaM samukkaMse pare ca avajAnati // esA namuci te senA kaNhassAbhippahArinI / na taM asUro jinAti jetvA ca labhate sukhaM // sAra : "he kALiyA mAra ! tArI senAnI mane barAbara khabara che. pahelAM to tuM mANasane rUpa, rasa, gaMdha, sparza, zabda evA AkarSaka viSayo dvArA lalacAve che. pachI tAro bIjo prahAra becenI upajAvavAno zarU thAya che. trIjI vArano tAro ghA bhUkha ane tarasanI pIDA UbhI karavAno che ane cothI tArI senA cittamAM tRSNA-AzA-vAsanAne UbhI karavArUpa che. tAruM pAMcamuM zastra ALasa pedA karavAnuM che. tane khabara che ke bhalabhalA zUrA loko paNa eka mAtra ALasa-bedarakArIne lIdhe potAnuM kAma bagADI nAkhe che. tAruM chaThTha hathiyAra bivaDAvavAnuM che; arthAt koI paNa zUra bhayathI TharI jAya evA bhayaMkara bihAmaNAM dazyo sAdhakanI AMkha sAme tuM UbhAM karavA mAMDe che. tAro sAtamo ghA sAdhakanA manamAM zaMkAkuzaMkA UbhI karavAno che arthAt sAdhaka ghaNA lAMbA samaya sudhI kaThorAtikaThora sAdhanA kare ane tenuM pariNAma na jue to tene ema thavA lAge che ke "zuM mAruM sAdhya barAbara che ke kalpita che? zuM e sAdhya koIe meLavyuM haze ke nahIM ? vA A jagatamAM evuM koI sAdhya haze kharuM ?' Ama DAmADoLa thayelo sAdhaka potAnA lakSyathI bhraSTa thAya ja. he mAra ! tAruM AThamuM hathiyAra to vividha prakAranuM che : tuM mANasanA manamAM krodha ke IrSyA UbhI thAya tevuM vAtAvaraNa UbhuM karI de che. temAM na phAve to ahaMkAra UbharAI javA jevI sthiti saraje che. emAMya tuM na phAve to uparAupara lAbho batAvIne lalacAve che ane e rIte sAdhakane phasAve che. e ja rIte mAnapratiSThA ane mithyA ADaMbarathI kIrti maLe temAM sAdhaka phasAI jAya evI ghaTanA kare che. Ama thatAM asAvadhAna sAdhaka phulAI jAya ane potAnI jAtane vadhAremAM vadhAre uttama, moTI, pratiSThita mAnavA lAge ane bIjA tamAma manuSyonI niMdA vA avajJA karavA taiyAra thaI jAya ane evI vAsanA vA vRtti pedA thatAM sAdhaka ekadama potAnA lakSyathI bhraSTa thaI jAya che. he kALiyA mAra ! tArI senA bhAre jIvaleNa ghA karanArI che. je zUravIra na hoya tene to tuM harAvI ja nAkhe. paraMtu je kharekharo sAvadhAna zUravIra Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 120 * saMgIti hoya, te to tene jItI jAya che ane pUrNa zAMtine pAme che. esa mujaM parihare dhiratthu iya jIvitaM / saMgAme me mataM seyyo yaM ce jIve parAjito // sAra: "mAra ! tuM ema samajI le ke A sAdhaka jevo-tevo nathI, teNe to laDAImAM maravuM svIkArIne ja A saMgrAma zarU karelo che ane e mATe to A muMjanuM ghAsa mAthe bAMdheluM che. je yoddho laDAImAM hArIne pAcho phare tenuM jIvana dhikkArane pAtra che. hArIne jIvavA karatAM to maravuM ja zreyarUpa che ema mAro daDha saMkalpa che." chevaTa mAra thAkyo ane te bolavA lAgyo ke : satta vassAni bhagavaMtaM anabaMdhi padApadaM / otAraM nAdhigacchissaM saMbaddhassa satImato // sAra: "huM bhagavAnanI pAchaLa pAchaLa niraMtara sAta varasa sudhI pharyA karyo, paNa A bhAre cakora ane tIvra jAgrata smRtivALA saMbuddha puruSamAM kayAMya pesavA jeTaluM jarA paNa kANuM meLavI zakyo nahIM." A rIte mahAzUra siddhArtha rAjaputre sAta varasa sudhI mAranI senA sAthe khAMDAnA khela khelyA; paraMtu chevaTe mAra pote ja hAryo ane vaizAkhI pUrNimAne divase AjathI pacIsaso varasa pahelAM e rAjaputra siddhArtha, bhagavAna buddha banI gayA ane sArA bhAratamAM bhAre prakAza phelAvyo. - akhaMDa AnaMda, me - 1955