Atmanand Prakash Pustak 089 Ank 06

Author(s): Pramodkant K Shah
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531999/1

Page #1

શ્રી ન થતીમાન ૬ શeta જાઢ - ભાવનગર
આત્માનંદ પ્રકાશ.
જીની સૂક્ષ્મ કેટીની અહિંસા, સ્યાદ્વાદ સિદ્ધાંત અને સવ વિરતિ માણના દાતાર માત્ર અરિહંત
પરમાત્મા છે.
પુસ્તક : ૮૯ અ ક : ૬
આરમ સંવત ૯૬ વીર સંવત ૨૫૧૮ વી ક્રમ સંવત ૨૦૬૮
એપ્રીલ ૧૯૯
|

Page #2

અ નુ ક મ ણિ કા
ક્રમ
લેખ
લેખક
(૧)
(૩)
(૪)
શ્રી મહાવીર જિન સ્તવન ચરમ તીર્થાધિપતિ શ્રી મહુવીર. | ૫. પૂ શ્રી વજી સે-વિજયજી મ. સા. ૫૪ પ્રભુનું સંક્ષિપ્ત જીવન ચરિત્ર શ્રી મહાવીરસ્વામીએ કરેલા ચોમાસાએ ભવસાગર તરવા નવ નાવા નૌકા-૯ વ્યાખ્યાતા : પૂ ૫, પ્રદ્યુમ્ન વિજયજી ગણી. ૬૦ ભગવાન મહાવીરે કહ્યું
મુનિશ્રી વાત્સલ્યદીપ ધમનું મૂળ વિનય છે શ્રી મહાવિરસ્વામીના સત્તાવીસ ભવની ટૂંક
ટાઇટલ - ૩ હકીકત અને ૩૦ વર્ષનું સંક્ષિપ્ત ચરિત્ર
Linne
| આ સભાના નવા આજીવન સભ્ય છે (૧) શ્રી શ્રીકાન્તભાઈ ઈદુલાલ મહેતા-કટક.
(૨) શ્રી મનુભાઈ ચંપwલાલ ધ્રુવ-ભાવનગર. (મહારાજા મેડીકલ સ્ટોર) (૩) શ્રીમતી મધુકાન્તા ભોગીલાલ શાહ–ભાવનગર. (૪) શ્રીમતી જોતિબેન કીશોરભાઈ શાહ–ભાવનગર,
-: યાત્રા પ્રવાસ :-- શ્રી જેન આત્માન’દ સભા ભાવનગર તરફથી સંવત ૨૦૪૮ ના ચૈત્ર સુદ ૧-૨ ને શનિવાર૨વિવાર તા. ૪-૪ ૯૨ ને ૫-૪-૯૨ ના બે દીવસની યાત્રા પ્રવાસ શ્રી સિદ્ધાચલજી તીર્થ ઉપર રાખવામાં આવ્યા હતા. ચૈત્ર સુદ ૧ ને દીવસે દાદાના રંગમંડપમાં નવ્વાણ પ્રકારી પૂજા ભણાવવામાં આવી હતી. જેમાં નીચેના સદગૃહે સ્થાની વ્યાજુ ૨૪મમાંથી સવાર સાંજ ગુરુ-ભકિત તેમજ ૨૫ાવેલ સભ્યાની ભકિત કરવામાં આવી હતી. ૧ શેઠ શ્રી વનમાલીદાસ ગોરધનદાસ (૫છેગામવાળા) ૬ શેઠ શ્રી સાકળચંદ મોતીલાલ મુળજીભાઈ ૨ શેઠશ્રી પેપરલાલ રવજીભાઈ સાત '૭ શેઠશ્રી કપુરચંદ હરીચ'દ માચીસવાળા ૩ શેઠશ્રી ખીમચંદભાઈ પરશોત્તમદાસ
૮ શેઠશ્રી વૃજલાલ ભીખાભ ઈ દલાલ (બારદાનવાળા)
ઢ શેઠશ્રી નાનચંદ તારાચંદભાઈ ૪ શેઠશ્રી હઠીચંદ ઝવેરભાઈ શાહ
| (હ: શ્રી ભૂપતરાય નાથાલાલ શાહ) | (૯: શ્રી ભૂપતરાય નાથાલાલ શાહ) ૧૦ શેઠ શ્રી બાબુલાલ પરમાણુ'દદાસ શાહ ૫ શેઠશ્રી કાન્તીલાલ રતીલાલ સાત

Page #3

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
માનતંત્રી
શ્રી પ્રમોદકાંત ખીમચંદ શાહ એમ.એ, બી. કેમ, એલ. એલ બી.
વિAિSER ..
源源源源來源强强强强强强强纽乘斑狐欧联强盗短孫癌療理療斑
盛盛密密欧赛盈盈密密密凝密图1
શ્રી મહાવીર તે જિન સ્તવન જગપતિ તારક શ્રી જિનદેવ,
દાસને તેમ છું તાહરા, જગપતિ તારક તું કિરતાર,
મનમોહન પ્રભુ માહરે. ૧ જગત તાહરે તે ભક્ત અનેક,
મારે તે એક જ તું ધણ; જગપતિ વીરમાં તુ મહાવીર,
મૂરતિ તારી સહામણી. ૨ જાપતિ ત્રિશલા રાણુને તન,
ગ દ્વાર બંદર ગાજીએ જગપતિ સિદ્ધારય કુળ શણગાર,
રાજ રાજેશ્વર જગપતિ ભગતેની ભાંગે છે ભી,
ભી પડે પ્રભુ પારીખે; જાપતિ તુહી પ્રભુ અગમ અપાર,
સમયે ન જાય મુજ સારીખે. ૪ જગપતિ ઉદય નમે કર જોડ,
સત્તર નેવ્યાસી સમે કિં; જગપતિ ખંભાત જંબુસર સંઘ,
ભગવત ભાવશું ભેટિયે. ૫ 路密密密密窗盛感密密密密密密锣密密密窗密:盈聚密密窗窗感凝露颂窗密密底
強斑战狼强强强强强强强强强强强强批斑跟甜甜球对环球斑斑斑斑拉

Page #4

斑發盛盛密密盛盈發盈盛盛密密盛盛密密窗康盛;盈盈盈盈盈珍密密窗密密密
ચરમ તીર્થાધિપતિ શ્રી મહાવીર પ્રભુનું
સંક્ષિપ્ત જીવન ચરિત્ર
દર
'
,
, ,
પ. પૂ. શ્રી વજસેનવિજ્યજી મહારાજ સાહેબ 盈轻盈盈盈盛葵盛盛盛發密度弱密密窗盛怒:密密密窗密度密密室密密密窗
જ બુદ્વીપના ભરતક્ષેત્રમાં બ્રહ્મણપુર નામે એક ગામ હતું. ત્યાં અષભદત્ત નામે બ્રાહ્મણ રહેતા હત અને દેવાના નામની તેની ભાર્યા હતી અષાઢ સુદ છઠ્ઠના દિવસે નંદનમુનિને જીવ દશમાં દેવલોકમાંથી અવીને દેવાનંદાની કુક્ષિમાં અવતર્યો. અને તે વખતે તીર્થકર ભગવાનના જન્મને સૂચવનારા ચૌદ મહાસ્વપ્નને દેવાન દાએ દેખ્યા અને પ્રાતકાળે પિતાના સ્વામીને વાત કહી અને સ્વપ્નના ફળ તરીકે તેમણે કહ્યું કે વેદને પારંગામી એવા પુત્રરનની તને પ્રાપ્ત થશે. દેવાનંદાના ગર્ભમાં પ્રભુના આવ્યા પછી ૮૨ દિવસ વ્યતીત થયા અને સાધમ ઇંદ્રનું આસન કંપાયમન થયું અવધિજ્ઞ નથી પ્રભુને દેવાનંદાની કુક્ષિમાં આવેલા જાણી શદ્ર વિહાસન પરથી ઉભા થઈને નમસ્કાર કરીને આ પ્રમાણે ચિવવા લાગ્યા. જગતનાં ચિતા૧ી જગતના નાથ એવા અહિત હું શા છીપમાં ખેતીની જેમ
કાજ કરી
•., જિ
:
:
પ
ર
[આમાનંદ-- છે.

Page #5

ઇફવા વિગેરે ક્ષત્રિય વંશમાં જ ઉત્પન્ન થાય સૌધર્મ ઈંદ્ર પણ આસન કંપાયમાન થવાથી પ્રભનાં છે એમ વિચારીને નૈમેષી દેવને બોલાવીને જન્મભિષેક મહત્સવ કરવા માટે આવ્યા. પ્રભુને ક્ષત્વરે આજ્ઞા કરી અને પ્રભુને ક્ષત્રિયકુંડ નગરના મેરુગિરિના શિખર ઉપર લઈ ગયા તે અવસરે સિદ્ધ થૈ નામના રાજાની ત્રિશલા રાણુની કુક્ષિમાં ભક્તિની કેમળ ચિત્તવાળા શકને વિચાર આવ્યો સંક્રમ કર્યો આ રીતે પ્રભુનાં ગર્ભ હરણને પ્રસંગ કે આટલા બધા જલનો ભાર પ્રભુ શી રીતે સહન થયો અને ત્રિશલા મહારાણીએ ચૌદ મહાવાને કરશે ? ઈંદ્રની શંકા દુર કરવા માટે પ્રભુએ લીલા જોયા સ્વપ્નના ફળ તરીકે ત્રણ લોકના નાથ માત્રથી વામચરણના અંગુઠાથી મેરુગિરિન દબા તીર્થકર પ્રભુ અવતર્યા છે એ પ્રમાણે સ્વપ્ન તત્કાળ આખો પર્વત કંપાયમાન થયા. અવધિપાઠકે એ કહ્યું.
જ્ઞાનથી ઇંદ્ર મહારાજા નિહાળે છે કે આ શો ઉત્પાત પ્રભુ ગર્ભમાં આવ્યા ત્યારે મારા હલન થયા છે ? પ્રભુના પરાક્રમની લીલા ત્યાં જાણવામાં ચલનથી માતાને વેદના ન થાય” માટે સ્થિર રહ્યા. આવી અને ઇંદ્ર મહારાજાએ કહ્યું કે હે નાથ ! પ્રભુ સ્થિર રહ્યા તેથી માતાને ચિંતા થઈ કે મારા અસાધારણ એવું તમારું માહા... મારા જેવા ગર્ભને શું થયું? નાશ પામે કે કેઈએ ગર્ભ સાધારણ કેવી રીતે જાણી શકે માટે મે જે વિપહરી લીધો, હવે મારે જીવવાનું કામ નથી. આ રીત ચિતવું તે મારું દુષ્કૃત્ય મિથ્યા થશે. પ્રમાણે ત્રિશલા મહારાણી ઘણે ખેદ પામ્યા. એ પ્રભુનાં જન્મ મહોત્સવને ઉજવીને પ્રભુને સમાચારથી રાજા સિદ્ધાર્થ પણ ખેદ પામ્યા ત્રણ માતા પાસે સ્થાપન કર્યા. રાજા સિદ્ધાર્થ પણ ન નના ધણી પ્રભુ એ અવધિજ્ઞાનથી જાણીને તરત પરમાત્માને જન્મ મહત્સવ કર્યો. કારાગૃહમાંથી હલન ચલન શરૂ કર્યું. તે વખતે પ્રભુએ ચિતળ્યું સર્વ કેદીઓને છોડી મૂક્યા અરિહંત જમ ભય કે હું હજ અદષ્ટ છું, છતાં મારા માતા પિતાને પ્રાણીઓને ભવમાંથી પણ છોડાવે છે. પ્રભુ ગર્ભમાં મારાં પર આટલે સ્નેહ છે તે હું દીક્ષા લઈશ આવ્યા ત્યારથી ધનધાન્યની વૃદ્ધિ થવા લાગી માટે તો જરૂર સ્નેહના વશથી તે મૃત્યુ પામી. માટે પ્રભુનું “વર્ધમાન” એવું નામ પાડ્યું. અને પ્રભુ માતાપિતાના જીવ હું દિક્ષા લઈશ નહિ, આ મેટા ઉપસર્ગોથી પણ કંપાયમાન થશે નહિ એવ પ્રમાણ પ્રભુએ ગર્ભમાં જ અભિગ્રહ કયો. લેકૅ ધારીને જ પતિનું “મહાવીર એવું નામ ઈન્દ્ર નર નાથના પણ માતાપિતા પર કેવી અદ્ભુત મહા એ પાયું. ભક્તિ છે. એ સૂચવે છે કે માતાપિતાને અત્યંત
એક વખત આઠ વર્ષની વયે પ્રભુ સમાન ઉપકાર છે.
વયવાળા રાજપુત્રની સાથે રમતાં હતાં. ઇંદ્ર મહાઅનુક્રમે ગર્ભ સ્થિતિ પૂર્ણ થયે છત, સર્વ
રાજાએ દેવતાઓની સભામાં પ્રભુ મહાવીરનાં દિશાઓ પ્રસન્ન હતી સર્વ ગ્રહ ઉચ્ચ સ્થાને
પરાક્રમની વાત કરી. તે સાંભળી કઈ મત્સરા દેવ આવ્યા હતા પવન અનુકૂળ વાતે હતે. જગત
જગત મહાવીરને હુ ક્ષેભ પમાડું એવું ધારીને પ્રભુની બધું હર્ષથી પૂર્ણ થયું હતું તે સમયે તે નવ
સાથે ક્રીડા કરવા આવ્યા. દેવે ત્યાં આગળ સર્ષ માસ અને સાડા સાત દિવસ વ્યતીત થતાં ચૈત્ર
થઈને રહ્યો. પ્રભુએ લીલા માત્રમાં તે સપને દર સુદ તેરસના દિવસે ત્રિશલા દેવીએ સિંહના લાંછન.
ફેકી દીધે. પછી રમતમાં જે હારે તે પોતાને વાળા સુવર્ણ પાન કાંતિવાળા અત્યંત સુંદર પુત્રને
પીઠ પર ચડાવીને વહન કરે એ પ્રમાણેની શરત જન્મ આપ્યા.
હતી તે દેવ હારી ગયું અને પ્રભુ તને પીઠ પર છપન દિકુમારીકાઓનું આગમન થયું પછી ચડ્યા. તે દેવ તે વધવા લાગ્યા પ્રભુ ( 3 એ બીલ-૯૨

Page #6

જાણી ગયા અને મુષ્ટિ મંત્રના પ્રહારથી નામન કરી નાંખ્યા, તે દેવ પણ ઇંદ્રએ વર્ણન કરેલા ભગવાનના થૈ ને પ્રત્યક્ષ જોઇને પેાતાનુ સ્વરૂપ પ્રગટ નમન કરીને પેાતાના સ્થાને પાછા ગયા.
દીક્ષા લીધા પછી ત્રણ જગતના પતિ મહાવીર સ્વામીએ ત્યાંથી વિહાર કર્યાં. હવે પરીષહે। અને ઉપસગે'ની ફાજ જાણે પ્રભુની પાછળ જ પડી ન હાય એ રીતે સૌ પ્રથમ ગાવાળિયાથી પ્રભુને ઉપસર્ગ ચાલુ થયા, પ્રભુના શરીર પર જે સુગધી દ્રવ્યના વિલેપન કર્યાં હતા તેની સુગ'ધથી ખેં'ચા’ ભમશને ઉપસ' શરૂ થયા. શૂલપાણ નામના
પ્રભુ આઠ વર્ષના થયા એટલે મેહવશ માતાપિતા પ્રભુને નિશાળે લઈ ગયા. તે વખતે પશુ ઈંદ્રનું સિંહાસન કંપાયમાન થયું, અરે શુ' સ`જ્ઞઇને
રાજા આવ્યા અને પ્રભુને ઉપાધ્યાયના સ્થાને બેસાડયા અને પ્રભુને મહાત્મ્ય વધાર્યાં,
પ્રભુને ભણવાનુ હાય ? એમ વિચારીને ઇંદ્ર મહાયક્ષે પણ પ્રભુને ઘેર ઉપસર્યાં કર્યાં. ચડકૌશિક સપને પણ પ્રભુને ઘેર ઉપસગ॰ થયા છતાં પણ કરુણાસાગર એવા પ્રભુએ ખુજી બુગ્ઝ ચડકૌશિક એવા મીઠાં-મધુરા વચન વડે તેને પ્રતિબેાધ્યે. અને વેરની સામે પણુ પ્રેમના આદર્શને। આ
દૃષ્ટાંત આપતા ગયા.
અનુક્રમે યૌવન વયમાં પ્રભુ આવતા ગૃહવાસથી વિમુખ હાવા છતાં પણ ભાગકમ' પણ ભાકી છે અને માતાપિતાની આજ્ઞા પણ માનવી જોઇએ એમ વિચારીને યશે।દા નામની રાજકન્યા સાથે પાણુગ્રહણ કર્યુ. વિષય સુખ અનાસક્તપણું ભાગવતા પ્રભુને પ્રિયદના નામની પુત્રી થઈ પ્રભુના જન્મથી ૨૮ વર્ષાં વ્યતીત થતાં માતાપિતા મૃત્યુ પ.મ્યા અને પ્રભુએ ભાઇ નદિવધનની પાસે દીક્ષા લેવાની રજા માંગી.
નદિ ન પણ શાકથી ગદિત થને ખેલ્યા કે હજુ માતાપિતાના (વયેગ ભૂલાયા નથી અને દીક્ષાની વાત કરી વધુ દુ:ખી શા માટે કરે છે? જયેષ્ઠબ'ના આગ્રહથી પ્રભુ ભાષયતિ થઈ, એક વરસ ગૃહસ્થાવાશ્વમાં નિગ’મન કર્યું.
લેાકાંતિક દેવતાઓએ આવીને હું પ્રભુ! તીથ પ્રવર્તાવા' એ પ્રમાણે વિજ્ઞપ્તિ કરી પ્રભુએ વાર્ષિક દાન આપ્યુ. ત્યાર પછી શિખામાં આરૂઢ થઇને જગત્ પ્રભુ ઉદ્યાનમાં પધાર્યાં પ્રભુએ ત્યાં સ આભૂષણાના ત્યાગ કર્યાં. પંચ મુષ્ટિ લેચ કર્યાં, ઈંદ્ર મહારાજાએ પ્રભુના શરીર ઉપર દેવદૃષ્ય નાખ્યુ’. પ્રભુએ ‘રવિ સામા' ની પ્રતિજ્ઞા કરી. આ રીતે જન્મથી ત્રીસ વરસ નિગ`મન થતાં માગશર વદ દશમના દિવસે દિવસના પાછલ પહેારે હૂના તપ કર્યાં છે એવા પ્રભુને ચારિત્રની સાથે
મન:પર્યવ જ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું.
૫૬ ]
સુષ્ટ નામના એક નાગકુમાર દેવે ત્રિપૃષ્ઠના ભવનુ વેર સભારીને પ્રભુને ઉપસર્યાં કર્યાં. પ્રભુએ સમભાવે તે ઉપસમેને સહન કર્યાં અને તે વખતે ક'બલ-શ મલ નામના બે દેવે આવીને ઉપસગ નુ‘ નિવારણુ કર્યુ.
તે અરસામાં ગે।શાળે મળ્યા અને પ્રભુને શિષ્ય ગયા તે ગે શાળા પેાતાની પ્રવૃત્તિ દ્વારા પ્રભુને અનેકવિધ કષ્ટો આપવામાં નિમિત્તભૂત બન્યા. ત્યારપછી કટપુતના નામની વ્યતરીએ પણ પ્રભુને ભયંકર ઉપર કર્યો. પ્રભુને તેના દ્વારા કરાયેલા શીત ઉપસ'ને સહન કરતાં વિશેષ પ્રકારનું અવધિજ્ઞાન પ્રગટ થયું, સામ નામના દેવે પણ કાર્યોત્સર્ગી કરી રહેલા પ્રભુને એક રાત્રિમાં ૨૦ ઘેાર ઉપસગેર્યાં કર્યા છતાં પણ પ્રભુ પે:તાના ધ્યાનની ધારામાંથી ચલિત ન થયા, ૬ મહિના સુધી પ્રભુને ઘાર ઉપગેરૂં કરીને પાછા જતા હતા ત્યારે પણ પ્રભુની આંખા કરુણાથી આ થયેલી હતી. ભયંકર ઉપસગાં કરનારની સામે પણ પ્રભુની કરુણા બેનમુન હતી
• ત્યાર પછી પ્રભુએ ઘાર અભિગ્રહ ધારણ કર્યાં કે ‘કોઈ તી અને સુંદર રાજકુમારી દાસીપણાને પામેલી હા, પગમાં લાખડની એડી હેાય. મથુ
ભામાને દ્વ-પ્રકાશ

Page #7

મૂ ડેલુ' હાય, ભૂખી હાય, રૂદન કરતી હાય, એક પગ ઉંબરમાં મને ખી તે બહાર રાખી એડી હાય તેવી સ્ત્રી સૂપડાંને ખૂણે રહેલાં અડદના ખાકુળા મને વહેરાવે તે હું પારણુ કરીશ,’
પ્રભુનાં અભિગ્રહનુ પારણું ચંદનબાળાએ કરાભ્રુ', રાજકુમારી હાવા છતાં પણ પરિસ્થિતિ વશ ધનાવહુ શ્રેષ્ઠીને ત્યાં ઉછરી રહી હતી અને મૂલા શેઠ છીએ ઇર્ષ્યાવશ તેની આવી સ્થિતી કરેલ, ક્ષુધાથી તે પીડીત હતી. એડીથી માંધેલ હતી. માથે મુફ્તિ કરેલ હતી અને સૂ પઢાંના ખૂણે અડદના ખાકુળા શેઠે તેને આપ્યા હતા અને એડી તાડવાને માટે લુહારને ખેલાવવા માટે શ્રેષ્ઠી બહાર ગયા અને તે વખતે રાજકુમારી વિચારે છે કે મારે રાજકુળમાં જન્મ કયાં ? અને મારી આ સ્થિતિ કયાં ? આ નાટક જેવા સ’સારમાં દરેક વસ્તુ અન્યથા થઈ જાય છે. છતાં પણ કેઇ અતિથિ આજે મને મળે તે તેને આપીને પછી હુ જમુ'. આવી દુ.ખી સ્થિતિમાં પશુ તેને બીજાને આપીને જસુ' એવા ભાવ આવે છે તે તેની ઉત્તમ પાત્રતા છે. આ દેશના આ સંસ્કૃતિ હતી કે અતિથિને જમાડયા પછી જમવુ, તેવામાં વીર પ્રભુ શિક્ષાને માટે ફરતાં ફરતાં ત્યા આવી ચડયા અને ચ ંદનાએ પાંચ માસને પચ્ચીસ દિવસનું પ્રભુને પારણું કરાવ્યુ' દેવતાઆએ પદિવ્ય ત્યાં પ્રગટ કર્યાં અને ઈન્દ્રએ કહ્યુ કે પ્રભુને જયારે કેવળજ્ઞાન થશે ત્યારે વીરપ્રભુની પ્રથમ શિષ્યા થશે,
ત્યાર પછી સૌથી છેલ્લે ઉપસગ પણુ ગાવા ળિયા દ્વારા કાનમાં ખીલાં ડોકાવવા દ્વારા થયા. ખક વૈદ્યે તે ખીલાને ક યા. તે વખતે પ્રભુને અસહ્ય વેઢના થઇ તેમની ચીસના નાદથી પૃથ્વી પણ ફાટી ગઈ આ પ્રમાણે પ્રભુને ઉપસગાંને પારંભ ગોવાળિયાથી શરૂ થયા અને પૂર્ણતા પશુ
ગાળથી થઈ. ખીલાના ઉદ્ધારના ઉપસર્ગ ત પ્રભુના ઉત્કૃષ્ટ ઉપગ હતા. આ રીતે સાઠા ખર ૨૫ સુધી ઘેાર ઉપગે અને પરીષણા સહન કરતાં
એ પ્ર લ ૯૨
પ્રભુ પૃથ્વીતલ પર વિચર્યાં. સાડા બાર વર્ષ - । તપમાં પણ પ્રભુએ ત્રણસેાને એગણપચાસ પારણાં કર્યાં. આમ પાર તપને કરતાં પ્રભુ ઋજુવાલિકા નામની નદીના કિનારે આવ્યા. અને ત્યાં આગળ શામવૃક્ષની નીચે ઉત્કટિકા આસને રહીને યુ નની ધારામાં વર્તીના ક્ષેપક શ્રેણી પર આરૂઢ થયેલાં પ્રભુતા ચાર ઘાતીકમ' તત્કાળ તૂટી ગયા અને વૈશાખ સુદ ૧૦ના દિવસે પ્રભુને કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન થયું.
દેવતાઓએ આવી પ્રભુના કેવળજ્ઞાનને મહા ત્સવ કરવા માટે સમવસરણના રચના કરી અને પ્રભુ સિંહાસન પર બેઠાં ઈંદ્ર મહારાજાએ પ્રભુની સ્તુતિ કરી અને પ્રભુએ પણ દેશના આપવાની શરૂઆત કરી.
પ્રભુ દેશનાની અંદર ચાર પ્રકારના ધર્મોનુ
વર્ણન કરી રહ્યા છે દાન-શીલ, તપ અને ભાવ તેમાં દાન એ ધર્મનું પ્રથમ અંગ છે, દાનથી ધમની વૃદ્ધિ થાય પરિગ્રહ સ'જ્ઞાને દૂર કર વાની વૃત્તિથી નિત્ય દાન ક્રિયાના અભ્યાસ કેળવવે જોઇએ. સાત ક્ષેત્રમાં પેાતાની શક્તિ પ્રમાણે દાનને પ્રવાહ વહાવવા જોઇએ ગૃહસ્થના જીવનમાં દાનધમ ની મુખ્યતા હોવી જોઇએ. અભયદાન, જ્ઞાનદાન, સુપાત્રદાન, અનુક’પાદાન એમ દાનના અનેક પ્રકાર
થાડામાંથી પણ ઘેાડી આપવાની વૃત્તિ હાવી જોઇએ. દુ:ખી જીવાને જોઇને અપાતુ દાન અનુકપા કહેવાય છે, અનુક`પા દાનથી હૃદયની કામળતાં અખડ રહે છે. જગતમાં જૈન શાસનની પ્રભાવના ધાય છે. દરિદ્રતાના નાશના ઉપાય દાન છે પુણ્યના યાગે પ્રાપ્ત થયેલી લક્ષ્મીના સાતક્ષેત્રમાં યાગ્ય વિનિમય કરવાથી દાન ધર્મ દ્વારા લક્ષ્મીની સાથ તા થાય છે, નહિતર એ લક્ષ્મી રિગ્રહના ખધનમાં જકડાવીને દુ'તિમાં લઈ જવા માટે નિમિત્ત બને છે. આવી રીતે દાન ધર્મ'નુ' રહસ્થ
પ્રભુ સમજાવી રહ્યા છે.
શિયળ ધમ માં પ્રભુ સમજાવી રહ્યા છે કે ઇન્દ્રિયાના અસચમ એ આપત્તિઓના માગ છે
[૫૭

Page #8

અને ઈન્દ્રિયોનો સંયમ એ સંપદાનો માર્ગ છે તેથી પ્રભુના નિર્વાણને જાણીને તે સમયે ભાવ દીપશક્તિ મુજબ ક્રમે ક્રમે સંયમને જીવનમાં અમલી કને ઊછેદ થવાથી સર્વ રાજાએ દ્રવ્ય દીપક કર્યા બનાવી તેના પ્રત્યે અત્યંત આદર કેળવવાની ત્યારથી લેકમાં દીપેન્સવી પર્વ શરૂ થયે.
વીર પ્રભુના નિર્વાણને મહિમા કરીને ઈંદ્ર અનાદિ આહાર સંજ્ઞાને કાપવા માટે તપ એ મહારાજા ન દીશ્વર દ્વીપમાં અાઈ મહેસૂવ કરીને પરમ શસ્ત્ર છે. નરકમાં રહેલે જીવ અકામ પોતપોતાના સ્થાને ગયા. નિજાવડે અસહ્ય દુઃખ સહન કરવાથી ૧૦૦ વર્ષમાં જેટલાં કમે ખપાવે છે તેટલા જ કમ આ રીતે ગૃહસ્થપણામાં ૩૦ વર્ષ અને વ્રતમાં એક નવકારશીનું પચ્ચક્ખાણ કરનારો ખપાવી શકે ૪૨ વર્ષ એમ ૭૨ વર્ષનું આયુષ્ય પૂર્ણ થયું. છે તે પછી ભગવંતની આજ્ઞા મુજબ વિશેષ તપ ઇન્દ્રભૂતિ વિગેરે ૧૧ ગણધર હતા. મેઘકુમાર, કરનાર તે અનેકગણું ફળ પ્રાપ્ત કરે
આદ્રકુમાર. નંદીષેણ. ધના, શાલીભદ્ર વિગેરે ભવનો નાશ કરવા માટે ભાવધર્મ એ અમેધ
અને કેને પ્રભુએ ઉદ્ધાર કર્યો. રાષભદત્ત અને સાધન છે ભય કરમાં ભયંકર પાપીઓ પણ ઉત્કૃષ્ટ
દેવાનંદાનો પણ પ્રભુએ ઉદ્ધાર કર્યો. ભયંકરમાં ભાવમાં ચડી જાય છે ત્યારે ક્ષણવારમાં કમ ખપાવી
ભયંકર મહાપાપી રેણિયાં ચેર ગૌશાળાનો પરમપદને પ્રાપ્ત કરે છે. ભારત મહારાજને પણ
પ્રભુએ ઉદ્ધાર કર્યો. અરિ ત્યાદી ભાવનાથી ભાવિત થતાં આરિસાભવનમાં આ રીતે પરમાત્માએ અનેક આમાને ઉદ્ધાર કેવળજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થયેલી હતી. કહેવત છે કે કર્યો. ગૌતમ ગણધર પણ દેવશર્મા બ્રાહ્મણને પ્રતિજેવા ભાવ તેવા ભવ” માટે ભવને સુધારવા માટે બેધીને પાછા ફર્યા અને માર્ગમાં જ પ્રભુનાં પણ ભાવ સારા લાવવા જોઈએ આ રીતે દાન- નિર્વાણના સમાચાર સાંભળ્યાં અને તે વિચારવા શીલ-તપ-ભાવ એ ચાર ધર્મનું વાન કરી લાગ્યા કે પ્રભુનું એક દિવસમાં જ નિર્વાણ હતું. સંસારની અસારતા સમજાવી.
છતાં શા માટે મને દૂર મોકલ્યા. અત્યંત શોકાતુર અનુક્રમે વિહાર કરતાં કરતાં પૃથ્વી તલને બનીને કરુણ વિલાપ કરવા લાગ્યા ભાવનામાં પાવન કરતાં પ્રભુ અપાપાપુરીએ પધાર્યા. હરિપલ આગળ વધતાં વિચારે છે કે પ્રભુ તે વિતરાગ હતા. રાજાએ સ્તુતિ કરી પ્રભુ એ સેળ પહોર ધી નિમમ હતા. મેં વ્યક્તિગત રાગ અને મમતા છેલી દેશના આપી.
રાખી તે રાગદ્વેષ તે સંસારના હેતુ છે. તેને છેલા દિવસની રાત્રિ એ પિતાનો અંત, ત્ય ગ કરવા માટે પ્રભુએ મારે ત્યાગ કર્યો છે. સમય નજીક જાણને પ્રભુએ વિચાય કે ગોતમનો આ પ્રમાણે શુભધ્યાન પરાયણ થતાં ગૌતમસન
સ્નેહ મારા પર અત્યંત છે અને તે જ તેને પક શ્રેણીને પ્રાપ્ત થતાં ઘાતિમનો ક્ષય કરીને કેવળજ્ઞાનની પ્રાપ્તિમાં અંતરાય કરે છે. તેથી તમે કેવળજ્ઞાનને પામ્યા. દેવશર્મા બ્રાહ્મગુને પ્રતિબોધવા માટે મોકલી આપ્યા આ રીતે ચરમ તીર્થાધિપતિ, આસને ઉપકારી અને અહી કાર્તિક માસની અમાવાસ્યાની પરમાત્મા મહાવીરનું ચરિત્ર વાચી વિચારીને સૌ પાછલી રાત્રિએ ચંદ્ર સ્વાતિ નક્ષત્રમાં આવતાં કોઈ અવ્યાબાધ સુખનાં ભેતા બનો એ જ છો તપ કર્યો છે. એવા પ્રભુને જીવનદીપ બુઝાઈ મંગલ કામના ગયે ઊર્ધ્વગમન કરીને પ્રભુ મેક્ષમાં ગયા.
૫૮]

Page #9

ય
શ્રી મહાવીર પરમાત્માએ છદ્મસ્થપણામાં ને કેથળી પણામાં એકર્ ૪૨ વર્ષના શ્રમપર્યાયમાં કરેલા ચામાસાના અનુક્રમ નીચે પ્રમાણે-
૧ અસ્થિકગ્રામે
૨ રાજગૃહી-નાલંદાપાડે
૩ ચ’પા
૪ પૃષ્ઠચંપા ૫ ભદ્રિકા
૬ ભદ્રિકા
૭ આલમિકા
૮ રાજગૃહી
વભૂમિ ( અનાય" )
૧૦ શ્રાવસ્તિ ૧૧ વિશાળા
૧૨ ચપા
૧૩ રાજગૃહી ૧૪ વિશાળા
૧૫ વાણિજયગ્રામ
૧૬ રાજગૃહી ૧૭ વાણિજ્યગ્રામ
૧૮ ાગૃહી
૧૯ રાજગૃહી ૨૦ વૈશાળી
૨૧ વાણિજ્યગ્રામ
૧
સ્થકગ્રામે
ૐ ચ પા–પૃષ્ટચ’પા ૧૨ વિશાળા-વાણિજ્યગ્રામ
૧૪ રાજગૃહી-નાલંદાપાડા દ મિથિલા
૨૨ શજગૃહી
૨૩ વાણિજ્યગ્રામ ૨૪ ાગૃહી ૨૫ મિથિલા
૨૬ મિથિલા ૨૭ મિથિલા
૨૮ વાણિજ્યગ્રામ
૨૯ રાજગૃહી
૩૦ વાણિજયગ્રામ ૩૧ વૈશાળી
૩૨ વૈશાની
૩૩ રાજગૃહી
૩૪ રાજગૃહી-નાલ દિપડા ૩૫ વિશાળા
૩૬ મિથિલા
૩૭ રાજગૃહી
એકદ૨ ૪૨ નીચે પ્રમાણે
૨ ભદ્રિકા
૧ આલ‘ભિક
૧ શ્રાવસ્તિ
૧ વભૂમિ ( અનાય* ) ૧ અવાપાનગરી (પાવાપુરી
૩૮ રાજગૃહી-નાલંદાપાડા
૩૯ મિથિલા
૪૦ મિથિલા
૪૧ રા ગૃહી ૪૨ પાજાપુરી

Page #10

હું તો ' ' ''rt *
ક
- 1
+ *'"
રામ + '
, : '''''=* "LY"* Tyri
* *
iE '' Rછે
鐵摄像鐵磁鐵路總還鹽變革源黨總像
તપપદ મધુસાગર તરપી
નવ નાપા નૌકાવ્યાખ્યાતા : પૂ. પ. પ્રદ્યુમ્નવજયજી ગણી.
Eછે.'' **
.
' : *ી
,
8.
':
* :
આજે એળીને છેલ્લો દિવસ, તપપદનો શાસ્ત્રમાં જે ચાર પ્રકારનાં કર્મો બતાવ્યાં છે. દિવસ, સાથે ચૈત્રી પૂનમ, શ્રી રાષભદેવના પ્રથમ બદ્ધ, પૃષ્ટ, નિધત્ત, નિકાચિત્ત તે ઉત્તરોત્તર ગણધર શ્રી પુ હરિક સવામીજી પાંચ કોડ મુનિવરો મત અતિનિબિડ છે. તેમાં પણ નિકાચીત કર્મ સાથે મેક્ષે પધાર્યાને દિવસ, આજે નવપદનું તે અવશ્ય જોગવવા જ પડે છે. આવા નિકાચિત માંડલુ રચાશે તેમાં સિદ્ધપદની પાસે જ આ કર્મો પણ આ તપ વડે ખરી પડે છે. આ અવસરતપપદનું સ્થાન છે, એટલે સાધુપદ, ૧૫૫દ અને પિણીમાં થયેલા ચોવીશ તીર્થકરોમાં આપણા સિદ્ધપઢ એમ ક્રમસર આવે. સિદ્ધપદનું અનન્ય આસન ઉપકારી શ્રમણ ભગવાન મહાવીર સ્વામી કારણ તપ છે. સિદ્ધ થવું હોય તેને તપ કરવું એ સૌથી વધુ તપ કર્યું છે.
“સાડા બાર વરસ જન ઉત્તમ વીરજી ભૂમિ પ્રભુના શાસનમાં તપ શબ્દની વ્યાખ્યા અને
ન ઠાવી હો, તેના ભેદની વિચારણું ખૂબ હેતુ પૂર્વકની
ઘોર તપે કેવલ લહયા તેના પઠમ વિજય છે તમને આયંબીલ જેવું તપ કે ઈ પણ ધર્મ માં નહી મળે આપણે સામાન્ય રીતે પિતાનાં ઘm ગરમાં રહેવા ઈચ્છીએ છીએ. એ ન મળે તે કઈ પ્રભુજી સાડાબાર વર્ષમાં કયારે પણ આપણી મિત્રનાં ઘરમાં રહી છે. પણ કયારેય શત્રનાં ઘરમાં જેમ લાબા થઈ સૂતા નથી. સાડાબાર વર્ષમાં રહેવા ઈચ્છતાં નથી. ઉપવાસ એ ઘરનું ઘર છે. માત્ર બે ઘડીની નિદ્રા ! અને જે તપ કર્યું તે આય બિલ એ મિત્રનું ઘર છે. અને વિગઈ એ તપ પણ કેવુ ! વધીને પ્રભુએ છ મહીનનું તપ શત્રનું ઘર છે. આ બીલ એ એવુ તપ છે. જે કર્યું છે. ધારા તે લાંબા કાળ સુધી કરી શકે તપાગચ્છનાં એવા લાંબા ૧૮૦ ઉપવાસનું પારણું થયું. પ્રચંતક અચાર્યશ્રી જગચંદ્રસૂરીશ્વરજીએ આ તપ પછી એ નહી કે હવે થોડા દિવસ આમ રાખીએ.
જીવનભર કર્યું હતું. આઠે કમમ જેમ મોહનીય પછી કરીશું. પારણને બીજે દિવસે જ વળી તપ કમ જીતવું દુકર છે. તે રીતે પાંચ ઈન્દ્રીયોમાં શરૂ અને આ જે તપ કર્યું તે બધું નિજળ કયું. અનન્દ્રાયન જીતવી મુશ્કેલ છે. રસને દ્રાયને ચેવિહાર કર્યું. ચાહે તો ઉનાળે હોય તે પણ, જીતવાના ઉપાય બાય બીલ તપ છે.
આવા તપ પણ અભિગ્રહવાળા કર્યા. જેમકે ચદન -
નમે પાયા”
: નામાન - પ્રકાશ

Page #11

બાળાજીના હાથે જે અડદના બાકળાનું પારણું બેડી, અને આ આંસુની ધાર હેય, આવા થયું તે અભિગ્રહવાળું તપ હતું આ તપમાં અભિગ્રહ હતા. પ્રભુ જ ભિક્ષા માટે નગરમાં વિશની સંખ્યા પહેલેથી નક્કી ન હોય. એટલે પધારે છે. નગરનાં યોગ્ય ભકિતવંત શ્રાવક શ્રાવિકા રોજ મધ્યાહન સમયે ભિક્ષા માટે પ્રભુ નગરમાં પ્રભુને શેને આભગ્રહ હશે. જ્યારે પૂર્ણ થશે ? પધારે. દ્રવ્ય ક્ષેત્ર કાળ ને ભાવથી એમ, એવી ચિંતા કરે છે અભિગ્રહ પૂર્ણ ન થાય એટલે
જે ચાર પ્રકારને અભિગ્રહ હોય તે જ જ્યાં એક પહોર વીતે એટલે પાછાં ગામ બહાર જઈ એ ચારે પ્રકારનો અભિગ્રહ પૂર્ણ થાય ત્યાં ભિક્ષા કાઉસગમાં લીન બની જાય. સ્વીકારે, રોજ જ જવાનું, અભિગ્રહમાં એક
આમને આમ પાંચ માસ અને પચ્ચીસ દિવસ નિયમ છે કે જે બનવાનું હોય, બની શકે તેમ હોય તેને જ અભિગ્રહ લેવાનું. આપણને કયારેક
વીતે છે. છવ્વીસમાં દિવસે જ આ ઘટના બને છે એમ લાગે કે ગમે તે અભિગ્રહ લઈએ તે પણ આ બાજુ ધનાવહ શેઠને ત્યાં રાજપુત્રી ચંદના થાય ? હા પૂર્ણ થાય જ પણ કયારે તે નક્કી પ્રત્યે મૂલા શેઠાણીને રોષ થયે છે હેરાન કરવા નહીં. તમારી પાસે ધીરજ જોઈએ. આ મેકે શોધે છે. એમાં ધનાવહ શેઠ બહારગામ કાળમાં પણ આ બની શકે છે, બને છે. જેમ કે ગયા છે. જોઈને લાગ મળી ગયો ચંદના તે એક મુનિવરે એવા અભિગ્રહ લીધેલું કે મારે કમળનું ફૂલ. હજામને બોલાવી માથે મુંડન લીલું શાક ત્યાગ, કેઈ આઠ વર્ષની દીકરી રોતી કરાવ્યું. હાથમાં બેડી નંખાવી નીચે ભેયર માં રોતી ચપાથી શાક બહેરાવે તે ખપે. કે પૂરી દીધી. ખાવા પીવાનું કશું મળતું નથી વિચિત્ર લાગે તેવો અભિગ્રહ છે. પણ આ પૂણ મનમાં નવકાર ગણે છે. પુરાણાં રાજમહેલનાં
સાત વર્ષ પૂર્ણ થયો. પોતે ગોચર તે દિવસો યાદ આવે છે ને આંખે આંસુ ઉભરાય છે. જતા જ એમાં એક વાર મોડા જવાનું થયું. દિવસ ઉપર દિવસે વીતે છે. ત્રણ દિવસ ગયા છે. ઘ માં બે જણા માં અને દીકરી. માં ચેકડીમાં ધનાવહ શેઠ આવી ગયા છે. આવતા વેત પૃચ્છા વાસણ માંજતા હતા. દીકરી નાની રીસાયેલી, કરે છે, પણ મૂલા ગલાં તલાં કરે છે. જવાબમાં નિશાળે જવાની ના પડે. માં એ ઠપકો આપે. કહે છે એ તે ક્યાક રખડતી હશે. મને શી તણી રંડ. તેમા મુનિ મહારાજે ધર્મલાભ કહ્યો. ખબર. પછીને દિવસ એટલે ચોથો દિવસ, તે માના તે હાથ કાચા પાણીએ અડેલાં છે. દીકરી દિવસે તે જમવા ટાણે ધનાવહ શેઠ ન માન્યા, સિવાય કંઈ નથી. ઘરના બધાએ જમી લીધું છે. નોકર-ચાકરને પુછયું. ચંદના કયાં છે? કણ એટલે બીજુ કાંઈ નથી માત્ર થોડું શાક છે. તે બેલે, બધાને મૂલાએ ડારો દીધો હતો પણ ધના હરાવવાનું કહ્યું. હરાવવા ચમચી નથી. જે વહને એક ઘરડી દાસીએ જોખમ લઈને પણ હતી તે માંજવામાં છે. એટલે બાજુમાં પડેલું ચપુ કહી દીધું. ધનાવહ દાદરો ઉતરી ભંયરામાં દેડયા લીધું. ચંપા વડે હોવે છે, આ રીતે અચાનક જ અંધારામાં કશું દેખાય નહી, દીવો કર્યો કમાડ
મુનિ મહારાજને સાત વર્ષ અભિગ્રહ પૂર્ણ ખોલીને જુવે તે ચંદનાની એ ખામાંથી શ્રાવણ થયા. પ્રભુને પણ અભિગ્રહ છે તે દુષ્કર છે દ્રવ્યથી ભાદર વરસે છે. હાથે પગે બેડી છે તેને ઉપર સૂપડાંમાં અડદના બાકુળા, ક્ષેત્રથી એક લ્ગ ઊબ- ડીને બહાર ઓરડામાં ઉમરા પાસે લઈ આવ્યા, રાની બહાર અને એક પગ ઊબરની અંદર કાળથી ચંદનાનું પડી ગયેલું નીમાણું મોટું જોઈ ધના. બધા રિક્ષાચરો મિક્ષા લઈ ગયા હોય, ભાવથી વહને થયું કે આને પહેલા કાંઈ પણ ખાવાન રાજપુત્રી, દાસી બને શી માથે મુ ડી, હાથે પગે આપવું જોઇએ. દાસીને કહ્યું જ તે લાવી
એ ઘ લ ૯૨)

Page #12

આપ! મૂલાએ ચારે ખૂણા સરખા કરી મૂકયા હતાં. તે પછીના શ્રી વર્ધમાન સૂરિ રચિત મનોરમાં છેવટે ઢોર માટેના અડદના બાકુળા મળ્યા. પણ વગેરે ગ્રંથમાં સ્પષ્ટ છે કે જ્યારે પ્રભુ પધાર્યા લેવાનું કામ નહી બીત ઉપર લટકતું સુપડુ લીધું. ત્યારે પિતાના રાજકુંવરીના જીવનના દિવસો સંભારી સુપડામાં અડદનાં બાકુળ લાવીને શેઠને આપ્યા. તે રડતી જ હતી, રૂદન પ્રભુ પાછા ફર્યા તે નિમિ શેઠે ચંદનાને આપી બેડી તેડાવવા લુહારને તનું નથી પણ પિતાના જ જીવનના દુ:ખનું છે. બોલવવા પોતે જ ગયા, ચંદનાને મનભાવ થયો એટલે આપણે હવે આ પ્રભુનાં પ્રસંગમાં કે કઈ અતિથિં આવે તે આપીને લઉ તે વખતે આટલો ફેરફાર કરવા જોઈએ. આટલું પ્રાસંગિક જ પ્રભુ મહાવીર ભિક્ષા માટે પધાર્યા, પ્રભુએ જોયું વિચારીને આપણે મૂળ વાત પર આવીએ, પ્રભુએ તે ચારે અભિગ્રહ પૂર્ણ થયા હતા. ભિક્ષા લેવા પણ પોતાના શકલ કમનો ક્ષય એજ ભાવમાં પ્રભુએ હાથ પ્રસાર્યા ચંદનાએ ભાવ પૂર્વક અડદના જાણે છે છતાં આવું ઘોર તપ કર્યું. તપ બાકળા વહોરાવ્યા. તે જ વખતે પંચ દિવ્ય દેવ વિના આત્માની સુષુપ્ત શક્તિ જાગૃત થતી નથી,
દર્ભિ ગડગડી બેડી તૂટી ગઈ, વાળ નવા આવ્યા. પૂજ્ય ઉપાધ્યાય મહારાજે કહ્યું છે કેસાડાબાર કરોડ નૈયાની વૃષ્ટિ થઈ રાજા બોલ્યા
आत्म शक्ति समुत्थान चेता वृति આ સેનૈયા ચંદનબાળાનાં છે બીજા કેઈ લેશે ?
निदृति भाष: નહી?
આત્માની શક્તિને જાગૃત કરે અને મનની સાંભળીને ચંદના બેલ્યા છે. આ મૂલા તે ,
વૃતિને સુષુપ્ત કરી લબ્ધિ શબ્દને અર્થ શકિત મારા પરમ ઉપકારિણી છે. તેને કઈ દુઃખે દેશે
થાય છે. અત્યંતર તપની પુષ્ટિ માટે બાહ્ય તપ નહી. એમને જો આવું ન કર્યું હતું તે પ્રભુને
કરવાનું છે. અત્યંતર તપથી વીર્ય સ્કૂરાયમાન લાભ મને ક્યાંથી મળત. કેવી વિદ્યા યાત્મક દૃષ્ટિ છે!
થાય અને આત્માની અસિત્ય અને અનંત શક્તિ ઉપકાર કરનારને તે ઉપકારી બધા માને પણું
છે, તેને ઉધાઠ થાય છે. એવી શક્તિના ઉઘાડનું
તે અપકારીને ઉપકારી કેણ માને ! આવા વિરલા જ
જે -લબ્ધિની પ્રાપ્તિનું એક માત્ર કારણ તપ છે.
આવું તપ તેજ આપણું લક્ષ્ય છે. તપ અણુહાર આ પ્રસંગે એક વાત કહેવી જરૂરી લાગે છે સ્વરૂપ છે. આહાર તે સંસારનો પર્યાય છે. જ્યાં કેગ જાણે શથી આવી પણ એક વાત પ્રચલિત આહાર ત્યાં સંસાર જ્યાં આહાર નથી ત્યાં સંસાર છે કે પ્રભુ પધાર્યા અને ચંદનાની અખમાં આંસુ નથી. સિદ્ધ ભગવતે અશરીરી છે માટે અણહારી ન હતા. અભિગ્રહ અધૂરો જણાયા અને પ્રભુ છે. તે સંસારી નથી પણ મુક્ત છે, એટલે ગેમિપાછા ફર્યા. પ્રભુને પાછા ફરતાં જોઈને ચંદનાને ન્તિક-બાહ્યતપ કરીને નિત્ય અત્યંતર તપને દ થયું અને આંસુ ઘસી આવ્યા. આંસુ આવેલા સંસ્કાર દઢ કરવાનો છે. આવું તપ કરનારા એવા જોઇને અભિગ્રહ પૂરું થય જાણી પ્રભુ પધાયો એવા આત્મા પ્રભુના શાસનમાં- શ્રીસંઘમાં સંખ્યા અને અડદના બાકુળાની ભિક્ષા લીધી.
બંધ થયા છે. આપણી પાસે સમયની મર્યાદા છે આ વાત તર્કથી પણ અસંગત છે. અને એટલે માત્ર બે ઉદાહરણ જોઈશું. એક પ્રભુ શાસ્ત્રથી પણ સંગત નથી પ્રભુ જેવા પ્રભુ એક મહાવીરના કાળનું ઉદાહરણ અને બીજુ તેઓના વાર આવી જાય અભિગ્રહ પૂર્ણ ન થાય અને તે જ નિર્વાણ પછી આઠસો વર્ષ પછી થયેલા મનને વખતે થોડી વાર રહી ફી ત્યાં પધારે ? આ કેમ ઉદાહરણ જોઈશું. મનાય? વળી આવશ્યક સૂત્ર ચુદ્ધિ જેવા પ્રાચીન શ્રમણ ભગવાન મહાવીર મહારાજાના સમયનું
મને !
આત્માન-પ્રકાશ

Page #13

ઉદાહરણ એટલે સ્વનામધન્ય કામંદી નગરીના ધના તે અવાજ આવતા હતા. કાઉસ યાને ઉભા અણગાર. આ તપવન મુનિરત્નનું નામ અને હેય ત્યારે સુકાયેલાં ઝાડનું ઠુંઠું ઉભુ હોય તેમ જીવન પ્રસિદ્ધ છે. એનુત્તરપપાતિક આગમમાં લાગે. આપણે આ આદેશ છે. તેઓનું વર્ણન છે.
આપણે તે આ તપ કરીએ. પણ શરીરને વિશ્વની વિધિ ભાષામાં રાજા-મહારાજા, ગો ન પડે તેની કાળજી રાખીએ. એક એકારાણી-મહારાણીના અલંકાર પ્રચુર વર્ણને ઘણાં સણું કરીએ તે પણ પહેલા નવકારશીનું વાપરીએ મળશે, પણ એક તપસ્વી મુનિનું આવું આદર્શ વચ્ચે બપોરનું જમણ અને છેલ્લે સાંજનું વાળનું વર્ણન આ આગમ સિવાય ક્યાંય જોવા નહી મળે. વાપરીને એકાસણું પુરૂં કરીએ એળી વર્ધમાન એમાં આખા શરીરના અંગોપાંગનું વર્ણન છે. તપને પાયે, ઉપધાન, અઠ્ઠાઈ, આ બધાં મગધસમ્રાટ શ્રેણિકે પ્રભુને પૂછયું છે કે આપના ભૌમિત્તિક તપ કરીને રાત્રિ જન ત્યાગ, કંદમૂળ શિમાં ઉત્કૃષ્ટ અણગાર કોણ છે?
અભક્ષ્ય ત્યાગ, દ્વી દળ ત્યાગ, ઉકાળેલું પાણી “મુનિવર ચૌદ હજારમાં, શ્રેણિક સભા મોઝાર પીવું, નીત્ય નવકારશી વગેરે નીયત શરૂ કરવા વીર જિદ વખાણ, ધન ધનને શણગાર” જઈએ. બાર મહીનામાં મહત્વનાં પર્વ દિવસોમાં
પ્રભુ તો જે પ્રશ્ન જ્યારે પૂછાય તે હવે જે તા અવશ્ય તપ કરવું જ જોઈએ. અઠ્ઠાઈ ઘર, સંવમુનિની પરિણતિ નિર્મળ હોય, વર્ધમાનભાવે હોય,
સરિ, જ્ઞાનપાંચમ, મૌન એકાદશી, ત્રણ ચૌમાસી ચઢીવાતી હોય તેનું નામ છે. પ્રભુના જ્ઞાનમાં તે આટલા ઉપવાસ બે શાશ્વતી ઓળીમાં બે આયંવેળાએ આ કામંદી નગરીના બત્રીશ રમણી આદિ
બિલ, માગશર વદી દશનું પાર્શ્વનાથ પ્રભુના ધન-ધાન્ય પરિવારને વૈરાગ્યથી જનારા ધનના આરાધનાનું એકાસણું આટલું તે પ્રાણાતે પણ અગર હતા એટલે કહુ, ધન્ના કાકદી ઉત્કૃષ્ટ કરવું જ જોઈએ એવા નિધોર હોવો જોઈએ. અણગાર છે, તે વખતે તેઓનો ચારિત્ર પર્યાય ની રાત્રે ભજનને ત્યાગ પાંચ તિથિ અને માત્ર નવ મહિનાનો હતો. નવ મહિના સંયમ.
અમાસ પૂનમ લાલેતરીને ત્યાગ, બ્રહ્મચર્યનું ધમની નિર્મળ આરાધના કરીને અનુત્તર વિમાનમાં પાલન, આટલા સંસકાર તે જડબેસલાક હવા
જોઇએ. ઉપન થયા, જયારે તેઓ એ તપ કરતાં ત્યાં આહાર નિરસ
આખા વર્ષમાં આપણા તપના દિવસ ભેગાં વાપરતાં. તપ પરીષહ-ઉપસર્ગ સહીને કાયાની
કરીએ તો માંડ દસ બાર દિવસ થાય અને બાકીના
બધા પારણાનાં, એક એવા મહા પુરૂષ થઇ ગયા મતા ઉતારી દીધી હતી.
કે જેઓના જીવનમાં એક વર્ષમાં માત્ર ચોત્રીશ રાgિ mતકૃતઃ' શ્રેણિક તેમને વંદના
જ પારણાના દીવસો આવતા હતા, તેઓનું નામ કરવા ગયા. તમને જોયા છે તેમનું શરીર કૃષ થઈ
કૃષ્ણર્ષિ હતું. ગયું હતું. હાથની આંગળીઓ સાગરી જેવી થઈ ગઇ હતા. કાન સુકાયેલા કઠી બઠ જેવા થઈ ગયા ચા fમાકુaRા વ્રતમના . હતી, પગના તળિયા લાકડાના સપાટ જેવા થઈ
भिग्रहान दुग्रहान् , ગયા હતાં. ચાલે ત્યારે શરીર ચાલતુ હોય તેવું વધે થાસ્ત્રજઘiાન પુરૂસ્ટ કો. ન લાગ પણ વેn ની જા આમ જ
પિયામાર: | સ્વશકિતથી ચાલે છે તેમ લાગે. ચાલે ત્યારે કાલ ઘાદ હતાં કાર ચ: સાવ ભરેલું ગાડું ચાલ અને જે અવાજ આવે
पारणां त्रिंशत એ પ્રાલ - ૯૨ !

Page #14

समापाल विबोधनः शमघनः
વિરાસ્તા મુદ્દે ? ||
જેણે મિંત્ર વિયેાગ દુ:સહુ થતાં દીક્ષા લીધી આકરી,
ધાર્યાં. ઘેર અભિમહે। પદ જલે,
દરે કીધા ઝેરને.”
શાખા વર્ષ વીષે સદા તપ કરે
ને ચેાત્રીશ પારણાં, તે રાજા પ્રતિખેાધ દાચિં ભગવન,
કૃષ્ણષિને પ ́દના.
હવે આપણે નવ દીવસની આરાધનાના ઉપ સ હાર વિચારી લઈ એ
રહેતા માનવું કે તપ પરીણતા થયુ છે. તપ કરવુ એ એક વાત છે, અને તેને પરીક્ષમાવવુ તે બીજી વાત છે, જેમ ખારાક ખાવા અને ખાધેલે ખેરાક પચાવવા તેમ આ પણ એના જેવુ' જ છે.
એવા એવા ઘેાર તપ કરે, અભિગ્રહુ ધારણ કરે તેથી ઘણી ઘણી લબ્ધ-શક્તિ પ્રગટી હૅતી. તેમના પગ ધોયેલા પાણીથી ઝેર ઉતરી જતાં તેએ જ્યાં પારણાં કરે તે સ્થાને શ્રાવકા ચૈત્યનું નિર્માણુ
આવા પરમ તામય જીન્નન જીવનારો દેવ
ગુરૂને ધ' મળ્યા. લેાકત્તર શાસન મળ્યુ એટલે કરતાં, કારણ કે આવા મહા તપસ્વી જે ભૂ મિવિશ્વાસ જન્મવા જોઇએ કે જ્યાવ ટળશે. અને સમ્યકત્વ મળશે, સમ્યકત્વ મળ્યુ. મિથ્યાત્વે ટળ્યુ એટલે મનની રૂક્ષતા ચિંતતા અને રકતા જશે. અને તેને સ્થાને પ્રભુના મરણની ભીનાશ, પ્રભુના નામની ભરપૂરતા અને પ્રભુની કૃપાની સમૃદ્ધિથી ચિત્ત ઉભરાવા લાગશે. પ્રભુની કૃપાથી આ સાધ્ય છે.
પર બેઠા હૈાય તે ભૂમિનો આનાથી ઉતરતા ઉપયેાગ ન થવે જોઈ એ, ઢિયાતા ઉપયાગ થવા જોઇએ. તેમનાથી ચાંઢયાતા તીર્થંકર પરમાત્મા છે એટલે તેમનુ' ચૈત્ય બનાવતા. તેઓ મુખ્યત્વે નાગાર રાજસ્થાન) તરફ વીચરતા હતા. તેએ ઘર તપ પરીષદ સહતાં તેથી તેમનુ શરીર શ્યામ પડી ગયુ હતુ. તેને ખબર પડે કે મારા મલમૂત્ર, શ્લેષ્મ, થુકમાં રેગહર શક્તિ છે, છે. એવી અહીન લાદેને ખબર પડી ગઈ છે. તેજ ક્ષણે તેઓ એ ગામથી ત્રિંદ્ગાર કરી જાય. આવી નિસ્પૃહતા તએમાં હતી. આ નિવૃત્તા એ પણ મહાન તપ છે. આભ્યતર તા છે. ગમે તેવા પ્રચંડ દુ:ખ કે પરિતાપને કાઈ ને પણ દોષ દ્વીધા વીના સહન કરી લેવા તે પણ તપ છે ક્ષમા
પણ એક તપ છે,
આજે તપ છે અને આવતી કાલે પારણાં આવશે, તપથીનાં પારદક્ષા આવતી કાલે લેલુપતા ન જાગે ચીત્ત વૃત્તિ ઉપર સયમ
૬]
આવતી કાલે પ્રભુની ઢબર પૂર્ણાંક નૈવેદ્ય પૂજા કરી આહારની આસકિત કેમ કરી છૂટે તેવી પ્રાથના કરવાની છે. હવે આપણા પાપે, વિરતિ લેવાતી નથી, લેવા માટે જોઇતી રકિત નથી, અટલે અકિત છે; તેથી પાપ છે, આસકિંત છે. માટે પાપ છે એવું નથી. આટલુ' તે અંક્રૂ થઈ જવુ' જોઇએ એટલે કે આપણા પાપે। આકિત ના નહી પણ અશકિતના હાવા જોઇએ.
“દન દુ”ભ સુલભ કૃપા થકી ’'
પ્રભુના શાસનની ત્રિકરણ ચેગે કરેલી આરાલબ્ધિધનાનુ ફળ વાયા નથી મળતું વાયરે પણ નથી મળતું અમૃત ક્રિયા માટે કહ્યું છે ને “ફળ તીઢાં
નહી' આંતરેાજી.’
તા આવી નવપદજી મહારાજની નથ-દિવસની આરાધનાના પ્રમાવે જીવતાં ખુમારી મરતાં સમાધિ, પરલેકે સદ્ગતિ. ३२ મળશે. સાથેનુ અનુસધાન જેવુ છે. પાપ સાથેને કારણ કે પ્રભુ અનુબ’ધ તાડયા છે, તેથી પ્રભુનું અનાયાસ સ્મરણ સતત રહે છે. અને સહસારનાં પાપ પ્રવૃત્તિ પ્રત્યે હવે સહેજ અકારણ અણગમા જાગે છે, આ સામાન્ય ઉપલબ્ધિ નથી.
શ્રીપાળને પણ નવ નાટક શાળા મળી હતી પણ કયારે પણ તેણે એ નાટકે ટીકી ટીકીને
'આત્માનંદ પ્રકશ

Page #15

જોયા નથી. સુરસુંદરીએ નાટક શાળામાં હતા પણ તમય તત્પર ચિત્ત થયું તસ જ્ઞાન શું તેમને તે સાવ છેલે તેની ખબર પડી છે. આવા વીતરાગ દેવને અન્યગના વ્યવચછેદ દ્વારા આરાધક પુરુષને પ્રાપ્તમાં મુછ ન હોય, અને અને અગનાં વ્યવચછેદ દ્વારા આરાધવાના છે. અપ્રાપ્તની ઈચ્છા ન હોય. પેલા ધાતુ વાહીએ
બીજી કદી નહી ભાજ, કહ્યું કે આટલું સેનું લઈ જાવ, પરાણે આપતા
તને કદી નહીં તજુ હતે. તે શ્રીપાળે કહ્યું કે,
આ આપણે અફર નિર્ધાર છે આ શાસન “કુણ ઉચકે એ ભાર”
સાથેનો આદિ અનંત સંબંધ સ્થાપીને આપણે આ પ્રાપ્તમાં નિર્લેપતા છે અનાસકિત છે.
આ ભવને આપણે પહેલે ભવ બનાવી દઈએ
આ પહેલે ભાવ નકકી થયે, તે છેલ્લે ભવ નક્કી આપણા માટે શ્રીપાલ મયણાનું જીવન એ આદર્શ
થઈ ગયા સમજ. જયાં સુધી મોક્ષ ન મળે ત્યાં શ્રાવક-શ્રાવિકાનું જીવન છે. તેમાં રહેલી
જ સુધી પ્રભુ અને પ્રભુનું શાસન અવશ્ય મળે તેવી કૃતજ્ઞતા આદિ ગુણમંડિત જે સજજનતા છે ? તે આપણે આપણા જીવનમાં લાવવાની છે. આ પ્રાર્થના કરીએ આરાધનાના ફળ સ્વરૂપે તે જ
માગીએ. સજજનતા એ ધમને પામે છે. તેઓની શ્રી મે સિદ્ધ ચક પ્રત્યેની શ્રદ્ધા વિશ્વાસ કેવા દઢ છે.
દુખમાં સમાધિ અને સુખમાં સદ્દબુદ્ધિ
મેળવીને જીવન ખુમારીથી અને મરણ સમાધીથી સિદ્ધચક મુજ એક મને રથ પૂરશે, મહોત્સવ રૂ૫ બનાવીએ, ભવો ભવમાં પ્રભુનું
એહીજ મુજ આધાર વિઘન સરિ ચૂરશે. શાસન પામીને ઉત્તરોત્તર મંગળ માળા વરીએ થિર કરી મન વય કાય, રહ્યો એક ધ્યાને શુ, એ જ, મુનિશ્રી વાત્સલ્યદીપજીના ત્રણ પુસ્તકોને
ભવ્ય વિમેચન સમારોહ. સુપ્રસિદ્ધ ચિંતક, વકતા, અને લેખક જૈન મુનિવર્ય શ્રી વાત્સલ્યદીપજીના ત્રણ પુસ્તકો (૧) ભીતર સુરજ હજાર. (૨) તુમ ચંદન હમ પાણી, (૩) રણથી ઝરણનું ભવ્ય વચન. સંસદ સભ્ય શ્રી હરિહ ચાવડાના હસ્તે થયું, અને તે પ્રસંગે તેમણે પિતાની લાક્ષણિક શૈલીમાં જણાવ્યું કે મુનિશ્રી વાસભ્યદીપનું સર્જન તેમણે ગુજરાતી ભાષાના અગ્રણી સેજ કેમ સ્થાન આપે તેવું સમૃદ્ધ છે, આ સર્જનમાં માનવીને ખોટુ કરતા અટકાવવાની શક્તિ છે. હું તેને અંતથી આવકારું છું.
લાયન્સ કલબના હોલમાં યોજાયેલા આ સમારોહમાં પૂ. મુનિશ્રીની પ્રેરણાનુંસાર પતિ દલસુખભાઈ માલવણીઆનું સન્માન કરવામાં આવ્યું હતું. આ પ્રસંગે ઉબેધન કરતાં ડે. કુમારપાળ દેસાઈએ પૂ. મુનિશ્રી વાત્સલ્યદીપના સર્જકત્વને બિરદાવ્યું હતું. શ્રી વાત્સલ્યદીપ ફાઉન્ડેશનના મેનેજીગ ટ્રસ્ટી શ્રી રજનીકાંત શાહે પ્રતિવર્ષ ટ્રસ્ટ તરફથી રૂ. ૫૦૦૧ ના એવો જૈન સાહિત્યના અભ્યાસીને આપવાની જાહેરાત કરી હતી, | મુનિશ્રી વાત્સલ્યદીપજીએ સૌનાં ધર્મપ્રેમને અભિનંદતુ આશિર્વચન કહ્યું હતું. વિશાલ જૈન સમાજ અને અગ્રણીઓની ઉપસ્થિતિમાં આજે જૈન લેટસ ગૃપની સ્થાપના કરવામાં આવી હતી.
ઉપરક્ત પુસ્તક ગુર્જર ગ્રંથરત્ન કાર્યાલય, ગાંધીરોડ, અમદાવાદ તથા નવભારત સાહિત્ય મંદિર પ્રિન્સેસ સ્ટ્રીટ, મુંબઈ તથા અન્ય જૈન પુસ્તક વિક્રેતાઓને ત્યાં થી મળશે.

Page #16

ભગવાન મહાપીરે કહ્યું :
ઘર્મનું મૂળ પિનય છે
લેખક : મુનિ વાત્સલ્યદીપ
ગઝહિંના રળિયામણા માર્ગ પરથી અનં- જંગલભૂમિ ભણી ગયેલે ને ત્યાં સરોવરમાં મેં લમ્પિનિધાન શ્રી ગૌતમસ્વામી પસાર થઈ રહ્યા પાત્ર રમવા મૂકયું તે મુનિજી કહે કે એમાં છે એમના દેહ પર ચારિત્ર્યનું તેજ ઝળાંહળાં પાપ લાગે!” પ્રભુ, એ દેષન’ મને પ્રાયશ્વિન થાય છે. મુખમંડળની પછવાડે વિસ્તરેલું આભા આપો !” મંડળ એમના સાનની ગવાહી દે છે નેત્ર માણ
સમગ્ર સમવસરણમાં બિરાજતા દેવ, મુનિઓ, તીને એ ચાલે છે ને ચિત્તમાં પ્રભુ શ્રાવક, શ્રાવિકાઓને જિજ્ઞાસુઓ : આ બાળમુનિ *ી વચનો રમ્યા કરે છે. આજે જ પ્રભુને અઇયુત્તાની ધર્મ પરિણત અંતરભાવનાને નિહાળી પિતે એક સવાલ કર્યો હતો.
રહ્યા હતા. આટલે નાના બાળક, પિતાના જીવ. પ્રભુ, ધર્મનું મૂળ શું?”
નને નિર્મળ રાખવા કેવા પ્રયત્નશીલ છેસૌના એ પ્રશ્ન સાંભળીને જ્ઞાની પરમાત્માના મુખ અતરમાં તેના પ્રતિ અહોભાવભરી અનમેદના પર વિમલ હાસ્ય રમી રહ્યું હતું. તેમણે કહ્યું છલકાઈ હતી ત્યાં પ્રભુએ કહ્યું : હતું, “મને, ધર્મનું મૂળ વિનય છે.
‘ઈર્યા પથિકા સૂત્ર બેલ!” એ ઉત્તરમાં કેવું સત્ય ઝળકી રહ્યું છે ગણધર એ સૂત્ર બોલતા બોલતાં જ આ નાન તમસ્વામીને વિચાર આવી ગયો : વિનય વિના સંયમી "નિને કેવળજ્ઞાન થયું: પવિત્ર એ સાધના ધર્મ ન હોય: વિનય વિના વિદ્યા ન હોય : વિનય
જીવનમાં અવી મહ ન નિખ ળતાનું સિંચન કર્યું એ તો જીવનની પિઠિકા છે, જીવનની આધારશિલા કોણ? વિનય એ જીવનના આધારોટ છે વિનય વિના જિંદગીનો વિકાસ થતું નથી. માનવીને સન્માગ વાળે છે. ગુમરાહને જીવનારા આજે જ, પ્રાત:કાળે સમવસરણમાં કેવું બન્યુ? આપે છે. ગુરુ પદને અય માહમા છે. ગુર , એમના ચિત્તકાશમાં એ પ્રસંગ અવતર્યો :
હાય છે, શિષ્ય છે. બન્નેનું સમાન ઘડતર થાય એ બાળક મુનિ બાળ મુનિ અઈયતા પ્રભુની છે. એક વિકાસ સિદ્ધ કરે છે. એક વિના સન્મુખ નતવદને ખડો થઈ ગયો ત્યારે તેના ચહેરા બીજામાં શું ખૂટે છે ? વિનય ! Sા વનયની વિવેકની કેવી દીપિત મહાતી હતી! ગોશાલક પણ ભગવાનનો જ શિષ્ય ને ! ક , વો નાનો છે એ એની નાની નાની એમના ચિત્તમાં પ્રસંગોની દુશ્યાવલિ રચાઈ : કીકીઓમાં આંસુની ઝલક હતી. એણે આવીને જ્યારે આત્માની અનંત તાકાત વિસરાઈ ગઈ હતી. પ્રભુને કહ્યું : “પ્રભુ, આજે હું સ્થવિરમુનિ સાથે મદિરે મંદિરે માનવી અંગતસુખો કાજે આસરી
[આમાનંદ-પ્રકાશ

Page #17

ઉપાસનામાં મસ્ત હતે. યોની ધૂમ્રસેરોમાં મહાવીરને મિટાવીને એને શિષ્યવનું કલંક દૂર હજારો અબેલ જીની હત્યા આક્રન્દ કરતી હતી. કરવું હતું. એના માર્ગના સૌથી મોટા કંટક માણસ માનવતાને કચડી મોટો બનવા મથતા હતા. ભગવાન મહાવીર હતા. એ દૂર થાય તે ગોશાલક શુદ્ર અને નારી મરણના અભિશાપ જેવું જીવન જગતમાં અપરાજય બની જાય. જીવતા હતા, ત્યારે, સુકાયેલી વેરાન ધરતીને ગોપાલકના અંગઅગમાં ઝનુન વ્યાપી રહ્યું. મહારાવવા જેમ વર્ષા આવે એ રીતે હિણાયેલી એ
" એ સાત આઠ પગલાં પાછો ફર્યો. આંખોમાંથી માનવતાને કરી સ્થાપવા ભગવાન મહાવીર જેવા નીકળતી ભસ્મીભૂત કરનારી પ્રચંડ આગને મહાવીર જગદીપક પૃથ્વી પર આવ્યા,
પર ઠેરવીને એણે ભયંકર ફૂત્કાર કર્યો. સળગતી ભગવાન મહાવીર પિતાના સત્ય અને અહિં. આગનું એક પ્રચંઠ વતુળ ભગવાનના દેહને સાના ઉપદેશથી ધર્મચક્રવતી તરીકે પ્રસિદ્ધ થયા.' વીંટળાઈ વળ્યું. સંસાર ત્યાગ પછી પહેલે જ પગલે અજાણ્યો
પણ આ શું? ગોશાલક ક છે વધુ વિચાર કરે ગોવાળ ગુસ્સાને કારણે રાશને માર મારવા દોડયા તે પહેલાં તે એ તેજ વર્તુળ મહાવીરના દેહમાં કિન્તુ તેમને ત્યારે તે બન્ને બચાવી લીધા. પછી પ્રવેશવાને બદલે એમની પરકમ્મા કરીને ગોશાલક તે કોની પરંપરા ચાલી ને અંતે આ આ
તરફ ધર્યું ને ગોશાલકના દેહમાં સમાઈ ગયું ગોશાલક !
અને પળવારમાં તે ગોશાલક વિરૂપ બની ગયા ! ગશાલક ભગવાન મહાવીરને એકમાત્ર પ્રતિસધી માનીને તેમને મિટાવી દેવા આવે.
ભગવાને એટલું જ કહ્યું : શ સ્ત્રચર્ચાને બદલે તેણે ગાલીપ્રદાન આરણ્યું: “એક દિવસ તને મારા પર અંધ અનુરાગ શ્રમણ ભગવાન મહાવીરના મુનિઓમાં ઉશ્કેરણીનું હતું. આજે તું દ્રષમાં અંધ બન્યું છે: રાગ મજુ ઘૂસી રહ્યું. કિ તુ ભગવાને એટલું જ કહ્યું : અને ઢોષ એ તે એક જ ઢાલની બે બાજુ છે.
એને વિસરી જા. સ્વસ્થ થા! શાંત થા! આમાના એની પ્રકૃતિ જ એવી છે. પ્રકૃતિને પ્રાણ
કલ્યાણનો વિચાર કર!” સાથે જ જાય તેના પ્રત્યે કેધને બલે કરણ જ
સાતમાં દિવસે કારમી વેદના અનુભવો ગશાલક વધુ ગુસ્સે ભરાયે, કટુવચન બોલવા ગશાલક મૃત્યુ પામે ! લાગ્યો. એને શખ મણ આપવા આવેલા ભગવાનના અને સિંહ અનગાર! એ પણ શિષ્ય જ ! શિષ્ય સર્વાનુભૂ. મુનિને એણે બાળીને ખાક કરી એક ઉપસર્ગ કરે તે બીજે વેદને જોઈને હેરાન નાખ્યા ! અમના રથાને આવેલા સુનક્ષત્ર મુનિ થઈ જાય! ગોશાલકે મૃત્યુ પામતા પૂર્વે આગાહી પણ ગાશ,લકની આ બેમાંથી નીકળતી પીગળી કરી કે ભગવાન પણ છ માસથી વધુ નહિ જીવે. જવાળાઓમાં ભસ્મીભૂત થયા.
ત્યારે સિંહમુનિની વેદનાને સીમા નહેતી રહી ? સર્વત્ર ભયનું વાતાવરણ ફેલાયું : કેટલાક ભગવાનને પિત્તદોષ થયે, શરીર સૂકાઇને કાટ ભયને ભક્તિથી વદી રહ્યા. આવા સમયે ભગવાન થઈ ગયું ! મહાવીર આગળ આવ્યા. એમણે બીજા મુનિઓને ભગવાનની આ અવસ્થા નિહાળીને સિંહ અન. પાછળ રાખી સ્થાન સંભાળ્યું,
ગારની આંખોમાંથી આંસુ વરસવા લાગ્યાં. મનમાં ગોશાલક માટે આ સૌથી મોટી ઘડી હતી. થયું કે પ્રભુની આવી દશા ! જગ ને સનેડ ઓ પક્ષ- ૨)
મારા

Page #18

અને પ્રેમને અનુપમ સંદેશો આપનારની આવી ધન્ય ઘડી હતી. પ્રભુએ એ ઔષધ આવ્યું ને અવસ્થા !
એમની કાયા કંચનવણી બની ગઈ. સિહ અનગારની હદયની વેદનાએ માઝા મૂકી અને આનંદ અનુભવતી રેવતી અને પરમહતી એના નયનોમાંથી અશુને ધધ વહેતું હતું. સુખને અનુભવ કરતા સિંહ અનગારના જન્મ
ભગવાને સિંહ અનગારને બોલાવ્યો ને કહ્યું: મરણના ફેરા ટળી ગયા.
તારે શેક હું ઘણા વખતથી જાણું છું. મનચક્ષુ સમક્ષ એ સંપૂર્ણ ઘટનાવલિ પસાર તને મારા દેહ પર મોહ છે ભલ, દેડની માયા થઈ રહી હતી ત્યારે ગણધર ગૌતમસ્વામીને થતું કેવી ?”
હતુ : પ્રભુએ કહેલી વાત તદન સત્ય છે. ધર્મનું ભગવાનની આવી મધુરવાણી સાંભળીને સિંહ મૂળ વિનય છે. વિનયમાંથી જ ભક્ત જન્મે છે. અનગારને થોડી સાંવના થઈ કિન્ત પ્રભુનો કશ - વિનય જ શ્રદ્ધાને કેળવે છે. સૌને વિકાસની ઝંખના દેહ એનાથી જે જો ન હતો. એણે કહ્યું :
થાય છે, અને મોક્ષનો અભિલાષ થાય છે, કિન્તુ
સો એને પ્રાપ્ત કરી શકતા નથી? કંઈક ખૂટે છે. આપનો કુશ દેહ મારાથી જોઈ શકાતો નથી.
એ વિનય ખૂટે છે. એટલે નમ્રતા ખૂટે છે. અભિએનો કેઈ ઉપાય ખરો ?”
માન, દ્રષ. રાગ તો ભવસાર સજે છે. જે આ સમયે ભગવાન મહાવીરે કહ્યું કે “મેઢિય ભવને ભય સંપૂર્ણ મિટાવી દે છે એવા પરમાત્મા ગામના ગાથા પતિની પત્ની રેવતી પાસે જા, એણુ પાસે જવા વિનયન ધન વિના કેમ ચાલશે? વિનય બે ઔષધ તૈયાર કર્યા છે. એક મારા માટે તૈયાર વિના ન સાવ મળે, ન મુક્ત, જેના અંતરના યુ છે. ને બીજુ સામાન્ય કારણ માટે તૈયાર આંગણે વિનયને દીપ જલે, એને નિત્ય દીપાવલિ. કર્યું છે મારા માટે તૈયાર કર્યું છે તે ન લાવતા,
રાજગૃહિના રળિયામણા રાહ પર પસાર થતા કિંતુ સામાન્ય કારણ માટે તૈયાર કરેલું ઔષધ
ગુણશીલચૈત્યભણી વળ્યા ત્યારે ગણધર ગૌતમ
દવામીએ ભગવાન મહાવીરને મનોમન વંદના કરી: સિંહ અનગારને તે તરત જ રેવતીના ઘરે પ્રભુ, આપે જ આત્મકલ્યાણકારી વિનયનો માર્ગ પહેર્યો. એણે સામાન્ય કારણ માટે તૈયાર કરેલું શીખવ્યું છે : બાપને પ્રણામ પ્રભુ ! ઔષધ માંગ્યું રેવતી માટે આ જીવનના પરમ
લાવજે.'
શેકાંજલિ શેઠશ્રી ગંભીરદાસ ઓઘડભાઈ શાહ તા. ૨૫-૧-૯૨ ના રોજ મુંબઈ મુકામે સ્વર્ગવાસી થયેલ છે. તેઓશ્રી આ સભાના પ્રેદ્રન સભ્ય હતા. તેઓશ્રી ઉદારદીલના ધાર્મિક વૃત્તિવાળા અને મિલનસાર સ્વભાવના હતા. તેમના કુટુંબીજનો ઉપર આવી પડેલ દુઃખમાં અમે સમવેદના પ્રગટ કરીએ છીએ તેઓશ્રીના આત્માને પરમ શાન્તિ મળે તેવી પરમાત્મા પાસે પ્રાર્થના કરીએ છીએ.
શ્રી જૈન આત્માનદ સભા,
ભાવનગર,
[ આમ નં--

Page #19

શ્રી મહાવીરસ્વામીના સત્તાવીસ ભવની ટ્રક હકીક્ત ભવ ૧ લે -પશ્ચિમ મહાવિદેહ ક્ષેત્રમાં નયસાર નામે ગામેતી [સમકિન પ્રાપ્તિ.] ભવ ર જે સૌધમ દેવ લેકમાં દેવ. ભવ ૩ જે ભરત ચક્રવત્તીના પુત્ર મરીચિ, ત્રિદ'ડીપણાની શરૂઆત. ભવું ૪ થી પાંચમાં દેવલોકમાં દેવ ભવ ૫ મા-કલાક નગરમાં કૌશિક બ્રાહ્મણ ત્રિદંડી. ભવ ૬ ઠ્ઠો કૃણા નગરીમાં બ્રાહ્મણ ત્રિદ‘ડી. ભવ ૭ મે - સૌધમ દેવલોકમાં દેવ. ભવ ૮ મે -અગ્નિદ્યો1 બ્રાહ્મણ ત્રિદડી. ભવ હે મા-બીજા ઈશાન દેવલોકમાં દેવ, ભવ ૧૦ મા મંદિરપુરમાં અગ્નિભૂ તિ નામે બ્રાહ્મણ ત્રિદંડી. ભવ ૧૧ મે-ત્રીજા સનતકુમાર દેવલોકમાં દેવ. ભવ ૧૨ મા-વેતાંબી નગરીમાં ભારદ્વાજ નામે બ્રાહ્મણ ત્રિદ‘ડી. ભવ ૧૩ મા-ચોથા મા હે'દ્ર કપમાં દેવ, ભવ ૧૪ મા-રાજગૃહી નગરીમાં સ્થાવર નામે વિપ્ર ત્રિદ ઠી. ભવ ૧પ મા-પંચમાં બ્રહ્મ દેવલોકમાં દેવ.
અસખ્ય ભવભ્રમણ ભ૩ ૧૬ મે -વિશ્વભૂ તિ નામે ક્ષત્રિય. નિયાણ' કરનાર. ભવ ૧ ૭ મે-સાતમા મહાશુક્ર દેવલોકમાં દેવ. ભવ ૧૮ મા-પિતનપુરમાં ત્રિપૃષ્ઠ નામે વાસુદેવ, ભવ ૧૯ મે-સાતમી નરકે નારકી. ભવ ૨૦ મા સિંહ ભવ ૨૧ મો-ચેથી નરકે નારકી.
અસંખ્ય ભવભ્રમણ ભવ ૨૨ મો - સાધારણ મનુષ્ય, ચક્રવતી થવાનુપુન્ય બાંધનાર, ભવ ૨૩ મા-પ્રિય મિત્ર ચક્રવતી મહાવિદેહે મુકા નગરીએ, ભવ ૨૪ મા-સાતમા મહાશુક્ર દેવલોકમાં દેવ.. ભવ ૨૫ મો-છત્રિકા નગરીમાં નંદન નામના રાજર્ષિ. ભવ ૨૬ મે દશમા પ્રાણુત દેવલોકમાં દેવ. ભવ ૨૭ મા શ્રી મહાવીર પ્રભુ, શ્રી મહાવીર પરમાત્માના ગૃહસ્થપણાના ૩૦ વર્ષનું સંક્ષિપ્ત ચરિત્ર
શ્રી મહાવીર ૨ વામીના ૨૭ ભા પૈકી ખાસ ધ્યાન આપવા લાયક ત્રીજો ભવ મરિચીને છે કે જેમાં તેમણે નીચગાત્ર બાંધ્યું'. પછી ૧૮ મા ત્રિપૃષ્ઠ વાસુદેવને ભવ છે કે જેમાં અનેક પ્રકારના અશુભ કર્મો બાંધા બાદ ૨૫ મે ન’ઢનમુનિના ભવ છે કે જેમાં લાખ વર્ષ પયત સતત માસ. ખમણની તપસ્યા કરી અને તીર્થ'કર નામકમ નીકાચીત કયુ .

Page #20
Atamnand Prakash Ragd. No. G. BV. 31 વીર પ્રભુ છેલ્લા 27 માં ભવમાં પ્રાણુતિ નામના દશમા દેવલાકથી ૨ચની બ્રાહ્મણ કે ગામે ઋષભદત્ત બ્રાહ્મણને ત્યાં દેવાનંદાની કુક્ષીમાં અશાહ શુદિ 6 ડું ઉપન થયા માતાએ 14 જુના જોયા, ઋષભદત્તે તેનું ફળ કહ્યું કે-“ તમને અતિ ઉત્તમ પુત્રની પ્રાપ્તિ થશે.' આ હકીકતને 82 રાત્રિ વ્યતીત થતાં, સૌધર્મેન્દ્રો ભરતક્ષેત્ર તરફ ઉપગ દઈને જોયુ તે વીર પ્રભુના ઇષને દેવાનર્મદાની કુક્ષીમાં ઉત્પન્ન થયેલ જોયો. એટલે તે હકકીત અધકિત જાણી હરિ નૌગમેષી તેને મોકલી તે ગર્ભ ક્ષત્રિયકુંડ ગામે સિદ્ધાર્થ રાજાની રાણી ત્રિશલા માતાની કુક્ષીમાં મૂકાખ્યો ત્રિશલા માતાએ 14 સ્વપ્ન જોયા વુપ્ત પાઠકે તેના ફળ કહ્યા, અનુક્રમે દેહલા પૂરતાં ગભ વૃદ્ધિ પામ્યા અને ચૈત્ર શુદિ 13 શે પ્રભુનો જન્મ થયા. પ્રભુનું' પ્રસૂ તિકાર્ય કરવા 56 દિશકુમારિકાઓ આવી. ત્યાર પછી સૌધર્મેન્દ્ર માતા પાસે આવી પાંચ રૂપ કરી પ્રભુને મેરુ પર્વત પર લઈ ગયા. ત્યાં બધા ઇ દ્વાર્દિકે મળી પ્રભુના જન્મોત્સવ કર્યો. પછી સૌધર્મેન્દ્ર પ્રભુને ત્રિશલા માતા પાસે મૂકી ગયા. પ્રાતઃકાળે સિદ્ધાર્થ રાજા એ જન્મોત્સવ કર્યો અને બારમે દિવસે પ્રભુનું વર્ધમાન નામ પાડયું. પ્રભુ આમલકી ક્રીડા કા ગયા. ત્યાં એક દેવે આવી પ્રભુ | બળની પરીક્ષા કરી અને પ્રભુને અતુલ બળી જાણી મહાવીર નામ આપી સ્વસ્થાને ગયો. પ્રભુ અ8 વર્ષના થતાં માતાપિતાએ નિશાળે મૂકવાને મહાસવ કર્યો. પ્રભુ તો જનમથી ત્રણ જ્ઞાનયુ ક્ત હતા એટલે ગુરુ થનાર અધ્યાપકના સંશયને દૂર કર્યા, પ્રભુ યૌવનવયુ પામતાં માતાપિતાએ યશોદા રાજપુત્રી સાથે પરણાવ્યા તેને પ્રિયદર્શીના નામે પુત્રી થઇ. તેને સુહાનાના પુત્ર જમાલ સાથે પરણ્યાવી. પ્રભુને નહીવન નામે મોટાભાઈ હતા. સુદશના નામે બહેન હતી. પ્રભુએ ગભર માં કરેલા નિયમ પ્રમાણે તેમની 28 વર્ષની વયે જ્યારે માતાપિતા સ્વર્ગવાસી થયા ત્યારે પોતાના ચારિત્ર લેવાના ભાવ નદીવર્ધનને જથી ખ્યા. તેમના આગ્રહથી બે વર્ષ પ્રભુ સંસારમાં અનાસક્તપણે રહ્યા. એક વર્ષ પછી ક્રાંતિક દેવા આવ્યા બાદ એક વર્ષ પ્રભુએ અખ 8 દાન દઈ દીક્ષા માટે નતીવધનની આજ્ઞા માગી. તે વખત સવ’ ઇદ્રાદિ ત્યાં આવ્યા. પ્રભુને દીક્ષા મહોત્સવ કર્યો. નદીધને દીક્ષાનો વરઘોડો કાઢયા, પ્રભુ જ્ઞાતપડ ઉદ્યાનમાં પધાર્યા અને વરઘોડેથી ઉતરી, વસ્ત્રાભૂષણા તજી દઈ, માગશર વદિ 10 મે (ગુ. કાર્તિક વદિ 10 મે ) છઠ્ઠના તપ કરી, સ્વયમેવ પંચમુછી લાચ કરી, કરમભ‘તે ઉશ્ચર્યા, તે જ વખતે પ્રભુને મન:પર્યવજ્ઞાન ઉત્પન થયુ'. પ્રભુએ સ્વજનોને પૂછીને ત્યાંથી વિહાર કર્યો. ઇંદ્રાદિક નદીશ્વર દ્વીપે જ છ અઠ્ઠાઇમહાસલ કરીને સ્વસ્થાને ગયા. ન‘દીવર્ધન પ્રભુને નમીને સ્વસ્થાને ગયા. તંત્રી : શ્રી પ્રમાઝાન્ત ખીમચંદ શાહ પ્રક્રામ્ય : શ્રી જૈન ખતમાનદ સભા, ભાવનગર, મુક : શેઠ હેમેન્દ્ર હરિલાલ, આન's પ્રી. પ્રેસ, સુતારવાઢ, ભાવનગર. For Private And Personal Use Only