Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્મ સંવત ૯૧ ( ચાલુ ) વીર સં', ૨૫૧૨
| વિક્રમ સંવત જેઠ ૨૦૪૨
૫૮ ૩
પ. પૂ. આન‘દઘનજી મહારાજ સાહેબ તજ મત કુમતા કુટિલ કે સંગ, જાકી સંગતે' કુબુદ્ધિ ઉપજત હૈ, પડત ભજનમે ભ ગ તજ (૧) કોવે કુ કયા કપુર ચગાવત, દ્વાનો લ્હાવત ગંગ, ખર કુ’ કી ના અરગજું લેપન, મર્કટ આભૂષણ અંગ તજ૦ (૨) કડા ભય પયપાન પિલાવત, વિષ હું ન તજત ભુજંગ, આનન્દધન પ્રભુ કાલી કાંબલીયા, ચઢત ન દુજો રંગ તજ (૩) અડી કુમપ્રિવાળા અને કુટિલ મનુષ્યની સંગતિનો ત્યાગ કરવાની હિત શિક્ષા દર્શાવી છે. કાળી કાંખ નીને બીજો ૨'ગ ચઢતા નથી- એમ શ્રી આનન્દઘનજી ઉ પ દેશે છે,
દુભત્ર અને અભવ્યને ધમ' ની વાત સ્ટેચતી નથી. દુર્યાનથી અને કુસંગતિથી શુભ ધ્યાન માંથી ભ્રષ્ટ થવાય છે. તેથી અધ્યાત્મ-જ્ઞાનીઓ એ નાસ્તિક - શઠ મનુષ્યથી દૂર રહેવું જોઈ એ.
પ્રકાશક : શ્રી જન આત્માનંદ સભા–ભાવનગર. પુસ્તક : ૮૩ ] જુન-૧૯૮૬ [ અંક : ૮
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૧૦
૧૧૧
અ નુ કે મ ણ કો ક્રમ લેખ
લેખક
પૃષ્ઠ (૧) અન્તરાત્માને નિર્દેશ
ફતેહચંદ ઝવેરભાઈ શાહ
૧૦૯ જીવન-કલા સામાજિક કાર્યો માટે મળેલ પૂજ્ય ગાંધીજી ભેટને ઉપયોગ કઈ રીતે કાંટાં રખાની જોડી સી. રાજગોપાલાચારી
૧૧૩ ધર્માભાસ
રતિલાલ માણેકચંદ શાહ સુખી થવાની કળા
પ. પૂ. શ્રી કુંદકુ દવિજયજી મ. સા. ૧૧૭ (૭) ભક્તિ વિણ નહિ મુક્તિ
રમેશ લાલજી ગાલા
૧૧૮ (૮) સ ય શું ? એ શી રીતે મળે ? પ. પૂ. હેમચંદ્રાચાર્ય
રણવીર (૧૦) સમક્તિ
સંકલન : હીરાલાલ બી. શાહ ૧૨૩ (૧૧) આ પગે ઉપકાર કરીને ભુલી જવું વિનુભાઈ ગુલાબચંદ શાહ ૧૨૪
૧૧૫
૧૨ ૦
૧૨૧
આ સભાના નવા આજીવન સભ્ય
(૧) શ્રી હીરાલાલ જમનાદાસ શાહ -ભાવનગર (૨) શ્રી મહીપતરાય જમનાદાસ શાહ-ભાવનગર (૩) શ્રી રજનીકાન્ત બાબુલાલ શાહ-ભાવનગર
જેઠ સુદ ૧ રવિવાર
શ્રી આત્માનંદ સભાની વર્ષગાંઠ નિયત કાર્યક્રમ મુજબ શ્રી તાલ દેવજગિરિ પર તીર્થકર ભગવાન શ્રી સુમતિનાથના દર્શન અને પૂજાની ઝ ખના સભાના સભ્યોને હૃદયે વસી હતી, સવારના ૯-૧૦ સુધીમાં સારી સંખ્યામાં સભ્યો હાજર થઈ ગયા. ચા-પાણી પતાવીને સહુ ઉ૯લાસ અને ઉમ ગભર પૂજા કરવા પહોંચી ગયા. શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુ તથા શ્રી સુમતિનાથ પ્રભુની પૂજા કરી, સ્નાત્રમાં હાજર થઈ ગયા. પછી ખૂબ આ નદ અને ભક્તિપૂર્વક પૂજાનો લાભ લીધા. દુનિયાની જ જાળમાંથી એક દિવસ તો છૂટયા—અને ભક્તિના લાભ સારા મળે—તેથી પુનિત અને ધન્ય દિવસ સહુએ માન્યા. આ રીતે બીજી યાત્રા વખતે સારી સંખ્યામાં સભ્યો હાજર રહે તેવી નમ્ર વિનંતી.
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી પાન
તંત્રી : શ્રી પિપટલાલ રવજીભાઈ સલત
વિ. સં. ર૦૪ર જેઠ : જુન-૧૯૮૬
વર્ષ : ૮૩]
[ અંક : ૮
આનંદઘન જીવન પ્રગટાવવા
* અન્તરાત્માને નિર્દેશ ૪
લેખક ફતેહચંદ ઝવેરભાઈ શાહ કષ્ટોતણાં નિર્માણથી અભિભૂત થઈ ગભરાય શું? શ્રદ્ધાવડે સંસારચીલે કાપતા કરમાય શું ? આવી મળે છે જે પ્રસંગે અશુભ કે શુભને વિષે, કરી તુલ્યવૃત્તિ શાંતિથી કર ચિત્ત સંયમ દશ દિશે. ના તુચ્છ તું ! નથી દીન તું ! સામર્થ્ય તારૂ જે રહ્યું, સંતપ્ત કાં કર ચિત્ત હારું ! આયુ નિષ્ફળ જે વહ્યું, નિલેપ બનવા મોહજલ સંપર્કથી તૈયાર થઈ, શુભ સાધવા સાક્ષી બની દુર્વાસના જીતી લઈ. એકત્ર કરવા તે બળો જે મુદ્ર ઇચ્છાના હતા, ઈદ્રિય તણા ચાંચ૦થી જે છિન ભિન્ન થયા હતા, સંયમ કરી તું જ તે સમ્યકત્વ દૃષ્ટિમાં હવે, રોળાય તારા ચરણમાં અધ્યાત્મની સિદ્ધિ જવે.
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
*
*
* છે જીવળી-કબી.
# #
જગતમાં સાધન-સામગ્રી પૂરતાં પ્રમાણમાં છે. જીવનમાં અવસર અને જીવનના સાધનો પ્રાય: સહુ માટે સમાન છે. કેટલાક લેકે મળેલ અવસરને સોનેરી અવસર બનાવી દે છે. સાધનને મહાન ઉપકરણ રૂપ બનાવી લે છે અને જીવનને સફળતાના શિખર પર લઈ જાય છે. કેટલાક લો કે સેનેરી તકને મિટ્ટીમાં મીલાવી દે છે.
એક ગાડીમાં ત્રણ મુસાફર સફર કરી રહ્યા હતા. એક ભારતીય, એક જાપાની એક ચીની. રસ્તામાં એક સ્ટેશન આવ્યું. ત્રણે જણે શેરડીને એક એક ટૂકડો ખરીદ્યો.
ભારતીય શેરડીના ટૂકડા કરી, ચૂસી તના છતાં ડબ્બામાંજ ફેંકી દીધા. ડબ્બામાં ગંદકી ફેલાઈ માખીઓ બણબણવા લાગી.
જાપાનીએ ચાકૂ વડે શેરડી છલી, ટુકડા કર્યા ચૂસી અને છતા વગેરે એક કાગળના ટૂકડામાં પડીકું બનાવી ડબ્બામાં મૂકી દીધું.
ચીનાએ ચાકુ કાઢયું, શેરડી છોલી, છીલકા ઉતારી જુદા રાખી દીધાં. શેરડીના ટૂકડા ચૂસ્યા અને છોતા કચરાના ડબ્બામાં નાખી દીધા. પછી બેગમાંથી રંગની પ્યાલી કાઢી, છલકાને રંગ્યા. તરકીબથી કાપીને સરખા કર્યા, અને એક સરસ પંખે બનાવ્યો. બીજું સ્ટેશન આવ્યું ત્યારે તે પંખો એક રૂપિયામાં વેચી દીધે. શેરડી ખરીદી હતી ફક્ત ૨૦ પૈસામાં. શેરડી ખાધી અને છિલકાંના એક રૂપિયા ઉપજાવે.
જીવન કલા અસારમાંથી સાર ખેંચવાનું શિખવે છે. નિરૂપયોગી અને બેકારને પણ ઉપયોગી બનાવવું–તે જીવન કલા. પત્નીને એક ટાણે તુલસીદાસે સાંભળ્યા અને ભગીમાથા યોગી બની ગયા,
પત્નીની હંસી અને આંસૂ સહ જુવે છે પણ સુભદ્રાને એક આંસૂ દેખીને, ધનજી ભેગોની વિષમ જાળમાંથી નીકળી ગની નૌકા ઉપર આરુઢ થઈ ગયા. મડદું તે સહુ જુવે છે પણ સિદ્ધાર્થકુમારે એક મડદું જોયું અને જીવનની અસારતાને બોધ પામી સાધના માટે નીકળી પડયા. - કલકત્તામાં એક નિવૃત્ત ન્યાયાધીશ સાંજે ફરવા નીકળ્યા હતા. ઝુંપડી પાસે આવેલ એક બુઢાએ પુત્રીને અવાજ દીધે, “બેટી ! સંદયા થયાને કેટલો સમય વીા ગયે. હજુ સુધી તે દીવા પ્રકટાવ્યા નથી.”
ન્યાયાધીશે ચિંતનમાં ડૂબકી મારી, મારા જીવનમાં સંધ્યા ઢળ્યાને કેટલાય સમય વીતી ગયો છે. હજુ મેં પણ દીપક પ્રગટાવ્યો નથી.” જીવનમાં પરિવર્તન આવ્યું. ઘરની જવાબદારી પુત્રોને સોંપી સંન્યસ્ત સ્વીકારી લીધું.
જૈન જગત ના સૌજન્યથી
૧૧૦
[
માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સામાજિક કાર્યો માટે મળેલ
ભેટનો ઉપયોગ કઇ રીતે ? • પૂજ્ય ગાંધીજી
અને તે હાર મારી પત્ની માટે હતે. તે ભેટ બાર-વિગ્રહ પૂર્ણ થયો હતો. યુદ્ધ-ફરજ- પણ પ્રજાકીય કાર્યને લઈને હતી. તેથી તેને માંથી મુક્ત બન્યો હતો. મને લાગ્યું કે ભારત બીજાથી અલગ ન પાડી શકાય. જે સાંજે આવી મને બોલાવી રહેલ છે. મિત્રો પણ આગ્રહ કરી ભેટ મને મળી તે રાતે મને ઊંઘ ન આવી. રહ્યાં છે. અને અહીં વધુ રહેવાથી મારું કાર્ય બેચન મને મેં રૂમમાં આંટા માર્યા કર્યા; પણ પૈસે બનાવવામાં ઝુકી પડે !
ઉકેલ ન સૂ. ભેટ જતી કરવી તે પણ મુશ્કેલ તેથી મેં સહકાર્યકરોને મને મુક્ત કરવા હતું અને તે રાખવી પણ તેટલું જ મુશ્કેલ હતુ. વિનંતી કરી. ઘણી મુશ્કેલી બાદ મારી માગણી
જો હું રાખું તે મારા બાળકો અને મારી એક શરતે માન્ય રહી– જે સમાજને જરૂર
પત્નીને શું લાગે? તેઓને સંપૂર્ણ સાદગીના પડે તો મારે ફરી આફ્રીકા જવું. શરત કપરી
પંથની તાલીમ અપાતી હતી. સેવાનું વળતર હતી છતાં નેહ-બંધને મારી પાસે તે શરત
ફકત સેવા જ. “માન્ય રખાવી.
મારા ઘરમાં કીમતી અલંકાર ન હતા. ઈશ્વરે મને સ્નેહ તંતુથી બાંધી છે. અને અમારું જીવન સાદાઈના ૫થે સરતું હતું. તે હું તેની બંદી છું , –મીરાબાઈ, પછી અમારી પાસે સેનાની ઘડિયાળ કેમ હાઈ
મારે માટે પણ આ સ્નેહ-તંતુ તેડવાનું શકે? અમે સોનાના હાર કેમ પહેરી શકીએ? અશકય હતું. આ વખતે હું ફક્ત નાતાલના હીરાની વીંટીઓ કેમ પહેરીય? બીજી બાજુ સંપર્કમાં હતો. નાતાલના જ હિન્દીઓએ મને પ્રેમ હું ઝવેરાતના આકર્ષણ પર વિજય મેળવે તેમ અમૃતથી નવડાવી દીધો હતો. વિદાય-સભાઓ ઉપદેશ આપતું હતું. તે હવે આ ઝવેરાતનું ઠેર ઠેર યોજવામાં આવી. કીંમતી ભેટ મને મારે શું કરવું ? ધરવામાં આવી. આ ભેટોમાં સોનું, ચાંદી ઉપરાંત મેં નક્કી કર્યું કે આ ભેટે હું ન રાખી શકું. હીરા જડિત વસ્તુઓ પણ હતી.
મેં એક ટ્રસ્ટી મંડળનો ડ્રાફટ તૈયાર કર્યો, તેમાં આ રવીકારવાને મને શો અધિકાર? સ્વી. રૂસ્તમજી પારસી અને બીજાને ટ્રસ્ટી તરીકે કારીને હું એમ કહી શકું કે મેં વળતર વિના નીમ્યાં. બીજી સવારે મારી પત્ની અને સંતાને સેવા આપી છે? મારા અસીલોની ભેટ સિવાય સાથે ચર્ચા વિમર્ષ કર્યો અને છેવટે આ ભારે તમામ ભેટ સમાજની સેવા માટે હતી. બેજમાંથી મુક્ત બન્યા.
એક હારની કિંમત પચાસ ગીની થતી હતી- બાળકો એ મારી દરખાસ્ત સહેલાઈથી સ્વીકારી જુન-૮૬]
[૧૧૧
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
તમે
લીધી. તેઓએ કહ્યું, “આ કીમતી ભેટેની આપણે ઓળખું છું. તમે મારા દાગીના પડાવી લીધા. જરૂર નથી આપણે તે સમાજને પાછી સોંપવી તમે મને તેની સાથે પણ શાંતિમાં રહેવા ન દે. જોઈએ. જરૂર પડશે તો આપણે સહેલાઈથી તમે પુત્રવધૂઓ માટે અલંકાર લાવી રહ્યા હોય ખરીદી શકશું.” હું ખૂબ ખુશ થયા. “હવે તમે તેવી કલ્પના પણ હું કેમ કરી શકું? તમે તે તમારી માતાને સમજાવશો ને ?-મેં કહ્યું. અત્યારથી મારા પુત્રને સાધુ બનાવી રહ્યા છો.
તેઓએ કહ્યું, “ચોક્કસ. આ અમારું કાર્ય. નહિ, અલકારો પાછા નહીં જ અપાય. વળી તેમને અલંકાર પહેરવાની જરૂર નથી. અમારે માજ
'મારે મારા હાર ઉપર આપને શો અધિકાર? માટે તેમને રાખવાની પણ જરૂર નથી. જ્યારે મેં જવાબ આપ્યો, “શું તે હાર તમને અમારે જરૂર નથી ત્યારે તેમણે તે જતાં કરવામાં મારી સેવા બદલ કે તમારી સેવા માટે અપાય શા માટે ના પાડવી પડે?' પણ બોલવું સહેલું છે, કરવું અઘરું છે.
Iએ કરેલ સેવા મારી પત્નીએ કહ્યું, “તમારે ભલેને જરૂર ન બરાબર છે, મેં રાત દિવસ આપને માટે શ્રમ હાય. તમારા બાળકને પણ જરૂર ન હોય. ઉઠાવ્યો છે. મારા ઉપર કામનો ઢગલો ખડક આપની શેહમાં, ભલે આપના સૂરમાં સૂર પુરાવે છે, અને મને અશ્રુઓ સારી બનાવી છે. આ હું પહેરું તેમાં આપની પરવાનગી ન જ મળે બધું મેં આપની સેવા ખાતર કર્યું છે.” પણ મારી પુત્ર-વધૂઓ માટે શું ? તેમને તો તે ધારદાર વચને હતા. કેટલાક હૃદય સંસજરૂર હોય જ. કોને ખબર કાલે શું બને ? રવા પણ નીકળી ગયા. પણ મેં તે અલંકાર પ્રેમ પૂર્વક અપાયેલ ભેટ જતી કરવામાં હું પાછા આપવાનો નિર્ણય લીધો હતો. છેવટે એક છેલલી જ રઈશ.”
યા બીજી રીતે તેમને સમજાવવામાં મને સફળતા આ પ્રમાણે દલીલોનો ધોધ વહેતો બો મળી. ૧૮૯૬ થી ૧૯૦૧ સુધીમાં મળેલી બધી અને છેવટે તેમાં અબુધારા પણ ભળી. પણ બાળકો ભેટ સુપ્રત કરવામાં આવી. ‘સ્ટ-ડીડ તૈયાર મક્કમ હતાં અને હું અડગ હતો. નરમાશ કરવામાં આવ્યું. બેંકમાં થાપણ રૂપે મુકવામાં થી કહ્યું, “બાળકને તે હજુ હવે પરણાવવાના આવ્યો. તેને ઉપયોગ મારી ઈચ્છા મુજબ કે છે. તેમને નાની વયમાં આપણે પરણાવવા ટ્રસ્ટીઓની ઈચ્છા મુજબ સમાજ માટે વાપરવાનું માગતા નથી જ. જ્યારે તેઓ મોટા થશે ત્યારે નકકી કરવામાં આવ્યું. તેઓ પિતાનું સંભાળી લેશે. વળી આપણું ' આ નિર્ણયને મને કદી પસ્તાવો થયો નથી પુત્રે માટે આપણે અલંકારોની શોખીની પત્ની અને મારી પત્નીને પણ તેમાં જ ડહાપણ છે તેમ ઓ લાવવા માગતા નથી, એમ છતાં જ્યારે સમજાયું. આ નિર્ણયે અમને ઘણાં પ્રલોભનેજરૂરત ઉભી થશે ત્યારે હું તો છું જ. ત્યારે માંથી બચાવી લીધાં છે. તમે મને કહી શકશે.”
હું મારો સ્પષ્ટ મત છે કે પ્રજાકીય કાર્ય. શું હું તમને પૂછું? હું આપને બરાબર એ કદી કીંમતી ભેટ સ્વીકારવી જોઈએ નહિ.
ક્ષમા યાચના આ માસિક અંકમાં કઈ અશુદ્ધિ રહી ગઈ હોય અથવા કોઈ ક્ષતિ મુદ્રણ દોષ હોય તો તે માટે મનસા, વસા, મિચ્છામિ દુક્કડમ્.
-તંત્રી.
૧૧૨)
[આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
A Pair of Sandals
(
કાંટાં ૨ખાળી. જે.ડી.
લેખક : સી. રાજગોપાલાચારી
મનલનપુર દુષ્કાળ ગ્રસ્ત ગામ. તેમાં અર્ધ “તેઓ અહિં છે?” ભૂખ્યા રહેતા ચમારોને વસવાટ. મોચીના તેમાંની એક છે. બીજો અનાજ લેવા ધંધાથી નિર્વાહ ચલવે. પણ તે ગામમાં આજુ
આવ્યું નથી પણ તેની પત્ની અનાજ માટે બાજુના ગામનું હટાણું સારું. તેથી સત્તા
આવી છે.” ધીશોએ તાડીની દુકાનની પરવાનગી આપેલ. આ મચી બની વસાહત વાળું ગામડું તાડીને
“શું તેઓએ ગુન્હો કબૂલે છે?” છકજામાં ફસાયેલું
તે ગઈ રાત્રે ઢીંચીને આવેલ અને તેની દુષ્કાળ રાહત માટે ત્યાં કેદ્ર અમે સ્થાપ્યું. પત્ની સાથે કંકાસ કરતા હતા. આખું ગામ અમારા આગ્રહને વશ બની તેઓએ તાડી નહી જાણે છે. તેઓ એ ગુન્હો કબૂલવો જોઈએ.” પીવાની પ્રતિજ્ઞા લીધેલ. તેઓએ તે વચન મેં કહ્યું, “તેઓ શું કહે છે? પાળ્યું પણ ખરું.
ગુન્હેગારે કહ્યું, “ગઈ કાલે હું મારી પત્ની એક વખત મારી કુટિર પાસે મોચી લેાકા સાથે કજિયો કરતો હત– તે વાત સાચી, શું સાથે મુનિમ આવે. ગુરૂવારે આશ્રમ પાસેથી
માણસ પોતાની પત્ની સાથે કલહ ન કરી શકે? અધ કિંમતે અનાજ તેમને મળતું. મેં પુછયું, પરણિત જીવનમાં શું આવું ન બને? શું બન્યું છે?
તે તાડી ઢીંચી છે કે નહિ, કે આરોપ “ કશ નહિ તેઓએ આજે તાડી પીધી છે. પાટે છે કે નહિ તેટલું જ જણાવ, તમારામાં અમે આપને તેની તપાસ કરવા વિનંતી કરવા એક પણ તાડી ખરીદે તે અમારે આખા ગામ આવ્યા છીએ.”
માટેની રાહત બંધ કરવી પડે.” આ વખતે હું અન્ય મંડળને પત્ર લખવાના તેણે કહ્યું, “તે વાત જુઠી છે !” કામમાં હતે.
મેં અધીરતાથી કહ્યું. “આજે જે તમે મને કહ્યુ, " બજાઆ શું કર્યું છે ?" તાડીના પૈસા ભર્યા હોય તે તેમ અર્થ નીકળે તેઓએ કહ્યું કે તે વાત સાચી છે. બન્ને કે તમે બઝાર ભાવે અનાજ ખરીદવાના પૈસા કંકાસ કરતા હતા, પણ પીધા–બાબત અમે કશું ધરાવે છે. હવે અમે રાહત બંધ કરી દઈએ જાણતા નથી. તમે પીવા ઈચ્છતા હો તે તેમ કરો.”
મેં ગુન્હેગારને પૂછ્યું, “તો પછી મુનિએ મેં પૂછ્યું, “ગુન્હેગાર કેણ કેણ છે? તારા પર જ કેમ આરોપ મૂકે? શું તેને મુનિએ કહ્યું, “બે માણસે.”
તારા પ્રત્યે અભાવ કે કોઈ ગ્રંથી છે?” જુન-૮૬]
[૧૧૩
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
તેણે કહ્યું, હા, છે જ; કારણ કે ટેકરી પર “હા” કામ કરવા ગયેલા છે તેઓનું અનાજ ટિકિટ
“આ રહ્યું ચામડું જે તમને પિષે છે. તેને પર લેવામાં આવે છે. તે વાત મેં ખુલ્લી પાડી છે. તમારા બંને હાથમાં લો.” મેં તેને મારા સેન્ડલ
મેં મુનિમને કહ્યું, “આમ છે ખરું?” બતાવ્યા.
મુનિએ કહ્યું, આ વૃદ્ધ પુરુષને પૂછો કે તેના તેણે તે હાથમાં લીધા. પુત્રે તાડી પીધી છે કે નહિ. તે ગુન્હેગારને હવે હું બોલું તેમ બોલો–ઈશ્વરની સાક્ષીએ, પિતા છે અને મારા પિતાને ભાઈ છે ! એની ચામડીના રોગંદ પૂર્વક કહું છું – રાદ પ્રશ્નની પતાવટ કરે.” મેં તે વૃદ્ધને કહ્યું, શું તારે પુત્રે તાડી
તે પ્રમાણે તે બે. પીધી હતી ?”
મેં પૂછયું, તારા પુત્રે તાડી પીધી હતી?” “તે કજિયે કરતે હતો તે વાત સાચી.” વૃદ્ધ પુરુષે તરતજ એકરાર કર્યો અને મારા
અરે તેને તોડી પીધી હતી કે નહિ? તરફ પહોળી આંખે જોઈ રહ્યો. તે વૃધે કહ્યું, “ના, તેણે તાડી નથી પીધી. મારો શ્વાસ થંભી ગયો. ક્યારેક ચમત્કાર ફક્ત તકરાર ચાલતી હતી.”
બને છે પણ આ ચમકારે તો મને આંજી દીધે. મુનિએ કહ્યું, તે વાત તેને સોગંદ પૂર્વક મેં યુવાનને કહ્યું, “ઉપર મુજબ તૂ સેગંદ કહેવાનું કહે.”
લેશે ને ?. મેં કહ્યું, “આપ સહુ આ વૃદ્ધના સોગંદ મે માનેલું કે તે પોતાની મૂળ વાતને વળગી પર કીધેલા શબ્દો સ્વીકારશે ? ”
રહેશે. તેઓએ સંમત્તિ આપી.
તેણે સેન્ડલ ઉપાડયા અને કહ્યું, “હા, મેં કેવી રીતે અને ક્યાં સોગંદ લેવરાવવા તેની તાડી પીધી હતી. આ રીતે ન ભૂલાય તેવા મારા મનમાં ગડમથલ ચાલી. તેઓ બેલેલ પ્રસંગ પતી ગયે. વાતમાં ફરી બેસે. એવી મને શ્રદ્ધા ન હતી, વૃધે પિતાના પુત્રની તરફેણમાંજ ટેકે આ .
એ વખતે મારા કાંટા રખા મને મૂક રીતે હતો. હવે ખાલી વિધિ પતાવી, વાત પર પડદે કહેતા હતા, “ના, તમે શ્રદ્ધા માં ડગમગી ગયા પાડી દેવાનું મને મન થયું. મારાં બાર વર્ષના હતા- ભૂલ હતી. સત્ય અને માન (અહોભાવ) બેરિસ્ટરના અનુભવ એ તરફજ ઢળતા હતા. મૃત્યુ પામતા જ નથી.” .
જ્યારે આ ઉપર હું વિચારતો હતો ત્યારે મારી ખરેખર કાંટા રખા ફક્ત ઉપયોગીજ ચીજ નજર નીચે પડેલા મારા સેન્ડલ” પર પડી. નથી પણ તેઓ ગરીબ મિચીઓ માટે “રોટલો મેં વૃદ્ધને બેલા.
અને શ્રદ્ધાનું પ્રતીક છે. દરેક માનવીએ તે તમે બધાં ચામડા દ્વારા જીવન નિર્વાહ પહેરીને ધીમેથી તેમજ માનભરી લાગણી ધરાવી કરે છે, ખરું ને?
ચાલવું ઘટે.
૧૧૪]
[અમિાનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ધમ.ભા.સ. લે. રતિલાલ માણેકચંદ શાહ
નડીઆદ
સત પુરુષે કહી ગયા છે કે, ભગવાન છે, તે નિત્યનિત્ય છે, અવિનાશી છે, અચળ છે, આત્માને બહારમાં ઢંઢવાની જરૂર નથી, તેતો સનાતન છે. તમારી ભીતરમાંજ રહેલો છે તે દેહરૂપી મંદિરમાં કસ્તુરી મૃગની નાભિમાં છે, છતાં સુવાસ અખંડ, આનંદ, જ્ઞાન, સુખમાં બિરાજે છે કયાંથી આવે છે, તેની તેને સમજ નથી તેથી કારણ કે તે તેના ગુણો છે. ભગવાનને બહારમાં તે મેળવવા ત્યાં ત્યાં ઝાંવા નાખે છે અને માથા શોધવો તે માનવીની મૂર્ખતા છે; તમારે આમાં પટકી કરે છે, તે કેવળ તેની ભ્રાંતિજ છે, છે જ ભગવાન છે; તેનું તમને દર્શન થયું નથી પિતાનામાં અને તેને શોધે બહાર તે તે મલે એટલે તેના પ્રત્યે તમને શંકા છે અને દેહને જ ખરી? ક્યાંથી મલે. એ જ પ્રમાણે પોતે આન દ
માની રહ્યા છો. ખરેખર હું એટલે આત્મા જ્ઞાન-સુખ રૂપ હોવા છતાં અજ્ઞાનતાને વશ વતી અને આમ એટલે ભગવાન; આમામાં જે મૂળ બહારના પદાર્થો જેવા કે, સ્ત્રી-દ્રવ્ય-વાડી ગાડી ગુણે પડયા છે; તેનું પ્રગટીકરણ કરી એ એટલે બાગ-બગિચા-બંગલા, કુટુંબ, પરિવારદિઆપણે પણ ભગવાન. જે જે ભગવતે થયા માં થી સુખ શોધતે ભમ્યા કરે છે અને છેવટે પહેલાં આપણા જેવા જ ભટકતા આમા થાય છે દુઃખને અનુભવ એટલે પસ્તાય છે; હતા, તેઓ એ પ્રથમ સમક્તિ પ્રદુત કર્યું પિલા મૃગની જેમ આપણે સંસારરૂપી જ ગલમાં અને આત્માને આત્માથી ઓળખી તેમાં પુરુષાર્થ વિષયરૂપી કાંટાઓમાં સુગંધરૂપી સુખ શોધીએ તેમજ વીર્યને ફેરવતાં, સ્વસ્વરૂપમાં રમમાણ છીએ અને છેવટે દુઃખી થઈએ છીએ. રહી રાગ-દ્વષને વિલીન કરી કેવળજ્ઞાનનો આવિ
- અજ્ઞાનદશા એજ સંસાર સાગરમાં ડુબકીઓ કાર કર્યો અને પ્રભુતાનું પ્રગટીકરણ કર્યું, તે
- ખાવાનું મુખ્ય કારણ છે, તે દષ્ટાંત દ્વારા અત્રે પ્રમાણેને પુરુષાર્થ આપણે જે આ ચરીએ તે
સમજાવવામાં આવે છે. એક બેબી તળાવના આપણે પણ પૂર્ણતાને પામીએ જે નિઃશંક
આરે લૂગડાં ધોઈ રહ્યો હતો, તે જગ્યાએ એક હકીકત છે. પ્રભુતા પ્રાપ્ત કરવા માટે બીજે કઈ
વૃક્ષ હતું, તેના પર સમડીએ માળો બાંધે હત; રાહ નથી તેમજ તે કોઈને ઈજા નથી. અંધ- તે માળમાં સમડીએ હીરા-માણેક જડીત સુર્વણમમાં અધમ માનવી પણ જે વિભાવમાંથી સ્વ. ને હાર, જે રાજાની રાણી અગાસીમાં સ્નાન ભાવમાં આવે, અને વીતરાગ ભગવતે બતાવેલ
લ કરી રહી હતી તેણે સ્નાન કરતી વખતે ગળા
છે ? આધ્યાત્મિક પથ પ્રયાણ કરે તો તે પણ માંથી કાઢી બાજુમાં મૂક્યો હતો તે ઉપાડી લાવી પૂર્ણતાને પામી શકે છે.
માળામાં મુકી હતે, તેનું પ્રતિબિંબ પાણીમાં તુજ તે છે” તે જેવો છે તેવો જાણી પડી રહ્યું હતું. તે દશ્ય જોઈને, બેબીને લાગ્યું સુખી થા, મત્વા ધીરે હર્ષ શેક જાતિ” કે, હીરા-માણેક જડીત સુવર્ણ હાર પાણીના તે ભગવાનને જાણી ધીર પુરુષ રાગ-દ્વેષ તજે તળીએ પડેલ છે. તે કાઢવા માટે તેણે અથાક
જુન-૮૬]
[૧૧૫
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રયત્ન કર્યો પણ તે હાર તે મેળવી શકે નહિ. કાંઈ કરી શકે નહિ; માટે આત્માના ગુણો દેહ. છતાં મેળવવા પ્રયત્ન ચાલુજ હતું. સાંજ માંથી પ્રગટે નહિ, ગમે તેટલી કેશિશ કરવામાં પડી તે દરમ્યાન એક સંત ત્યાં પધાર્યા, તેમણે આવે છતાં દેહ તે જડ છે, તેને કાંઈ સમજ ધોબીને પૂછયું કે, આ શું કરી રહ્યા છો ? નથી, તે કાંઈ જાણતું નથી, જાણનાર, દેખનાર ધોબી બે હાર જે પાણીને તળીએ પડેલે તે અંદર બેઠે છે, ત્યાં તેને શે છે. કર્તા ભક્તા છે તે કાઢી રહ્યો છું. સંત નિરીક્ષણ કર્યું અને (સંસારીપણામાં) પણ તેજ છે. જે કાંઈ ગણો
બીને કહ્યું, હાર પાણીમાં નથી, તે તે વૃક્ષ તે “તેજ” છે માટે તેને ઓળખે, તેને બે પરના સમડીના માળામાં છે. તેને જે દેખાય છે; અને તેનું પ્રગટીકરણ કરે. એટલે કે જ્ઞાનદર્શન, તે તો તેનું પ્રતિબિંબ છે; આખી જીંદગી સુધી ચારિત્રનું પ્રગટીકરણ કરો આજ આ ધ્યાત્મિક આ પ્રમાણે કર્યા કરીશ તે પણ હાર તે તારા રાહ છે, પથ છે, ધોરી માર્ગ છે. બીજે કંઈ હાથમાં આવશે નહિ. જે વસ્તુ જ્યાં હોય ત્યાં રાહ નથી, પથ નથી. માટે સત્ય સમજી એ સત્ય તેને શોધવામાં આવે તે જરૂર મલે, માટે ઝાડ આચરીએ અને સત્યમાં શ્રદ્ધા રાખી આગળ પર ચઢ એને માળામાંથી તે મેળવ, તે વૃક્ષ પર વધીએ. ધર્મ બહારમાં નથી તે તો કેવળ ધર્મા. ચડ અને માળામાંથી હા૨ લઈ આવ્યા. તે ભાસ છે. ધર્મને બહાર ન હૃઢ અંદર જ પ્રમાણે વિવેકી સજજને ! આત્મતત્ત્વરૂપી કરો જરૂર મળશે પ્રયત્ન કરો, પુરૂષાર્થ આચરે રન જે પોતાનામાં જ છે. એટલે જે તે ત્યા શોધે આત્માની અનુભૂતિ કરો, સમકિત પ્રાદુર્ભત કરો, તે જ તે ત્યાંથી મળે તેમ છે, બહાર શોધતા અમાના ગુણોનું પ્રગટીકરણ કરી, અને તે પથ તે કદી પણ મલે નહિ.
પર આગળ બઢતા છેવટે કેવળજ્ઞાનનો આવિષ્કાર
કરો અમે પુર્ણતાને પામો. કરવા જેવું જે કાંઈ ચેતનના ધર્મો ચેતનમાં છે (ગુણ), જડના છે તે આજ છે, બીજુ ફેફાં ખાંડવા જેવું છે. ગુણે જડમાં છે (ધર્મો) એક દ્રવ્ય બીજા દ્રવ્યનું કાંઈ હાથ લાગશે નહિ, આ શાને સાર છે.
હે જીવ! હારા શરીરરૂપ વાવડીમાં આયુષ્યરૂપ જલને કાળ (દિવસ-રાત) રૂ૫ અરઘટ્ટ પ્રતિ સમય ક્ષણે ક્ષણે ઉલેચી
જ રહેલ છે, તે હવે તું નિશ્રે કાળક્રમે એક ક્ષણે અવશ્ય 3 મરણ પામવાને જ છે. તે જયાં સુધીમાં તું નિરા બાધ
જીવન જીવી રહેલ છે, ત્યાં સુધીમાં પુણ્યનું ભાથું બાંધી લે, જેથી કદાચિત્ ચિતે મરણરૂપ વિદાય લેવાનો અવસર આવે તે હુને જરા પણ દુઃખ ન થાય !!!
હે પુણ્યાત્મન્ ! હવે તો તું જરા બેધ પામ! હવે તે તો આ જગતના પદાર્થોની માયા મમતા મૂક! જાણી જોઈને, કે હાથે કરીને તું શા માટે હારા આત્માને પ્રમાદવનમાં ભટકાવે છે? જો તું હમણું નહિ સમજે તે નિશ્ચિ ભવાંતરમાં તું ઘણું દુ ખાને પાત્ર-ભાજન બનીશ. જે દુ:ખોને ભોગવતાં ત્યારે તે દમજ નીકળી જશે, અને પસ્તાવાને તે પાર જ નહિ રહે ! માટે હજુ પણ ચેત !!
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
સુખી થવા.છી. કળ.. ,
પૂ. મુનિરાજશ્રી કુંદકુંદવિજયજી મ. સાહેબ
અ, નૃપતિ સભા ભરીને બેઠો હતે. કવિઓ યશગાન કરતા હતા. નગરજનો અને સામંતોથી સભા ચિક્કાર હતી. એટલામાં સભામાં ચાર સાધકે આવ્યાં.
ઘણા સમયથી રાજા સાચા સાધકની શોધમાં હતો. વળી તે સત્સંગ-પ્રેમી હતો તેણે સાધકનું ઉચિત સન્માન કર્યું. બેસવાને આસન આપ્યાં. યથાવિધિ વંદના કરી રાજાએ પ્રાર્થના કરી.
આપના આગમનથી સભા પાવન થઈ. આપને કઈ વસ્તુની જરૂરત હોય તે આજ્ઞા કરો.”
પ્રથમ સાધકે કહ્યું, “રાજન ! અમને કઈને કઈ આપનાર મળી રહે છે. આ૫ આપિ તે ઠીકને ન આપે તૈયે ઠીક. “તે આપ એ બતાવે ” રાજાએ પૂછયું, “ આપ આ દુઃખી દુનિયામાં સુખ કેવી રીતે માની રહ્યા છે?”
મારા સુખમાં અંતરાય કરનારને કોઈ પણ ભેગે પીસી નાખીને મારા હક્કનું સુખ મેળવી લઉં છું.” પહેલા સાધકે જણાવ્યું.
રાજાએ કહ્યું, “આપને કશું મળી શકશે નહિ.”
ઉપર મુજબ બીજા સાધકને પૂછવામાં આવ્યું તેણે કહ્યું, “મારા અધિકારના સુખમાં તરાય નાખનારને હું ઘઉંમાંના કાંકરાની જેમ વીણી વીણીને દૂર કરું છું. તેથી મારા સુખમાં કદી ખામી આવતી નથી.”
રાજાએ સાધકના ચરણમાં દશ રૂપિયા મૂક્યા, અને કહ્યું, આપના માટે આટલું જ ધાર્યું છે.” - ત્રીજા સાધકે તેજ પ્રશ્ન સાંભળી, ઉત્તર આપ્યો “હું દુઃખી સંસારને જ સુખ માનીને જીવું છું. ઘઉં મળે કે કાંકરે. જે મળે તેને પેટમાં પધરાવી આનંદ માનું છું. મારા અધિકારના સુખને હું બીજાની પાસેથી મનાવી પટાવી મેળવી લઉં છું.”
રાજાએ તેના ચરણમાં એક સો રૂપિયા મુક્યા. પ્રણામ કરીને કહ્યું, “આપની જીવન ચર્યા આટલા મૂવયની છે.” રાજાએ ચોથા સાધકને પૂછયું, “મહાનુભાવ! આપ જીવનમાં કેવી રીતે સુખ મેળવે છે ?”
સાંભળે રાજન્ ! બીજા નંબરના સાધક કરતાં મારું જીવન ઉલટું છે. તેઓ જ્યારે ઘઉંમાંથી કાંકરા વીણીને કાઢી નાખવામાં મુખ માને છે ત્યારે હું કાંકરામાં છૂટા છવાયા પડેલા
(અનુસંધાન પાના નંબર ૧૧૯ ઉપર)
જુન-૮૬]
[૧૧૭
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
# ભકિત, વિણ íહિ મુકિત, gi
લેખક - રમેશ લાલજી ગાલા-લાયજા મોટા
છે કે જે ધર્મ મળ્યો હોવા છતાં જે સમજુ વિશ્વનાં સમસ્ત છ સુખ, શાંતિ ને માનવી અધર્મ આચરશે તે તેના જેવો પાપી સાહેબીને વધારે ઝંખે છે પણ પિતાને કરેલ જીવે આ દુનિયામાં બીજે કઈ હશે કે કેમ તે કૃત્યોથી એને દિવસે ને દિવસે ઉલટું જ જેવા પ્રશ્ન થશે. સાંસારિક સુખોની તે ઘેલછા ભવ મળે છે તેથી નિર્બળ બનતું જાય છે અને ભટકાવનાર થાય છે ત્યારે ધર્મ તરફની ઘેલા પરાધીનતા ભોગવે છે. પણ જ્ઞાનીઓ કહે છે કે ભટકાવનારને અટકાવે છે અને છેવટે સદ્ગતિ આવા સંજોગો હોવા છતાં જે માનવી પોતાની પણ અપાવે છે. માણસાઈને ન છોડે તે કહે છે કે દેવતા પણ ધર્મ તરફ વિમુખ બનેલા માનવીને ઉપદેશક એને નમસ્કાર કરે છે કારણ કરી ગ સૂત્રમાં ફરમાવે છે કે હે માનવી સમુદ્રની વચ્ચે પડેલા કહ્યું છે કે જસ્ટ ધમ્મ સયા મણ દેવાડપિ તે
રત્ન ચિંતામણિ શોધવો મુશ્કેલ છે તેમ આ નમસંતિ એટલે કે ધ્યાવત, અહિસાવત, ભવસમદ્રમાં પડી ગધેલા માનવ ભવને ફરી ધર્મવંત, લાગણીવંત વગેરે વિશેષણોવાળા શોધો મહા મુશ્કેલ છે માટે હું માનવી ! ચેત ! મનુષ્ય પૂજક ગણાય છે પછી ભલે સાધુ હોય ચેત ! જરા ચેતીને ડગલાં માંડ. નહિં તે કાદવકે સંસારી.
માંથી બહાર નીકળવું ભારે પડશે જેમ નાનકડો અત્યારના સમયમાં માનવી પોતે નિર્ગુણી શિયાળ જેવો પ્રાણી એ રાવત જેવા મોટા હાથીને બની ગયા છે એટલે ન કરવા જેવું કરી નાખે ઠગી મહા કીચડમાં ફેંકી દીધે એટલું જ નહિ છે એટલું જ નહિ પણ દુરાચાર ને ભ્રષ્ટાચાર પણ યમધામ પહોંચાડી દીધું. તે આપણને શું આચરતે વઈ ગયો છે સર્વ જીવોમાં જ્ઞાનમય, સાંસારિક લાલસા રૂપ શિયાળ માનવ રૂ૫ ઐરાપ્રગનિરાલ જા કેઈ જીવ હોય તે પૃથ્વી ઉપર વત હાથીને ભા
વત હાથીને ભવરૂપ કાદવમાં ખેંચાવી નહિં બે પગે ચાલનારે મનુષ્ય જ છે તે જ મનુષ્ય મકે ? અને યમધામ રૂપ અધોગતિમાં નહિં આજે પ્રગતિ ને બદલે અગતિ તરફ પ્રયાણ પહોંચાડશે? કરી રહ્યો છે.
આગમ કહે છે કે ઉત્તમ, ઉત્તમોત્તમ, મધ્યમ, શાસ્ત્રમાં મનુષ્યને મોક્ષને અધિકારી ગણે વિમધ્યમ, અધમ અને અધમાધમ એમ છ છે કારણ દેવ નારક અને તિર્યંચ પિતાને ધર્મ પ્રકારના મનુષ્યમાંથી છેલ્લા બે પ્રકારના મનુષ્યોમાટેની હિન સામગ્રી-સામગ્રી ન મળવાને લીધે ને છોડી દઈએ તે પણ પહેલા ચાર પ્રકારના તેઓ વિશેષ ધર્મ આચરી શકતા નથી જ્યારે મનુષ્ય ઉત્તરોત્તર સદાચારવાળા હોય છે પણ મનુષ્યને બધી સામગ્રી મળી હોવા છતાં શાંતિને આજના કળિયુગના સમયમાં એક પણ એ માર્ગે જવાને બદલે સાંસારિક સુખો પાછળ દેટ મનુષ્ય નથી કે જે મોક્ષને અધિકારી હોય મૂકી રહ્યો છે. પૂર્વાચાર્યા તે ચોખ્ખું કહી દીધુ અર્થાત્ પરમશાંતિને પામી શકે. ૧૧૮]
[આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ભૌતિકવાદના અભ્યાસીઓ આવતી કાલને અસન્માર્ગે જઈ રહ્યા છે એ શું અનુચિત નથી ? તુચ્છ માની કહે છે કે આજે તો મઝા કરીએ આજે એવા પણ ઠગી જેવા હોય છે. દેખાય કાલે કેણ દીઠી? એના અનુસંધાનમાં હિત છે કે પિતે શુભ કાર્યો કરી ન શકે અને જે કારીઓ કહે છે કે અરે ભલા ! જેને તું મને કરતે હોય એને અટકાવવા જોરદાર પ્રયત્નો છે તેમાં તું હાજર છે અને જેને નથી માનતો કરતો હોય અહીં પણ જ્ઞ ની ભગવંતે કહે છે તેમાં પણ તું જ હાજર છે એમ સમજ. માટે કે હે માનવી ! તને જો ભવાતરે સુખ જ જોઇતુ સમયાનુસાર શુભ કાર્યો કરી પરમાર્થ શોધી લે. હય દુઃખ જરાય ગમતું ન હોય તો બીજા જેથી ભવિષ્યમાં કલ્યાણવત થઈ શકે. વળી, હે વડે કરાવાતા શુભકાર્યોમાં અંતરાય રૂપ ન થા માનવ ! મહા પુન્યાને મળેલા માનવ દેહને નહિં તે આનું પરિણામ તને દુઃખમાં ભેગવવું વિસરી જઈશ તે ફરી તને આ માનવ દેહ પડશે. અને બીજી વડે કરાવાતા શુભ કાર્યોમાં મળે મુશ્કેલ થશે. કારણ માનવી ધારે તો જો તુ સારૂપ હોઈશ-રાજી હાઇશ-અનુમોદના મુક્તિ અને ધારે તો નિગોદમાં પણ જઈ શકે કરીશ તે ચેકકસ શુભ પરિણામોનો અંધકારી આવી તાકાત અન્ય કઈ પણ એમાં નથી. બનીશ. વધ રે તો શું ? માટે જ હે માનવી
- પરમશાંતિની ઝંખના તને રગેરગમાં હોય સમય મળે છે સાધના માટે,
તે મહા પુરુષ વડે બતાવેલા માર્ગે ગમન કર. - સાધવું હોય તે સાધ,
એ વગર તારું કલ્યાણ નથી નથી, ને નથી. નહિં તે પસ્તાઈશ પાછળથી, જયાં હશે અંધારું ગાઢ.
એક કવિએ પણ સાચું કીધું છે કે... આવું અતિ સુંદર વાણીનું ઉપદેશ હોવા જે તને જોઈએ પરમશાંતિ તે ભજી લે છતાં ભોગ વિલાસી માનવી સમાને બદલે ‘આમાં ”માં ભક્તિ.
(અનુસંધાન પાના નંબર ૧૧૭નું ચાલુ) ઘઉંને વીણીને સુખ માનું છું. સુખ અને અધિકાર એ છીનવી લેવાને કે બળાત્કાર મેળવવાનો વિષય નથી. એટલું જ નહિ પણ એને દુનિયામાંથી ડૂબકી મારી સુખને શોધી લેવું પડે છે.
જમથી આજ સુધીમાં દુઃખ જ દુખ ભેગવતાં જેટલું સુખ અનાયાસે સાંપડી જાય તેને હું જીવનને નફે માનું છું. જીવન વ્યાપારમાં ખોટ આવી પડે તે તે ભેળવી લેવામાં હું અનેરી કહેજજત માનું છું. આપની ભેટ મને જરૂરી નથી.”
ચોથા સાધકના વાક્યથી રાજાને ઉંડી અસર થઈ, સિંહાસન પરથી ઉતરીને, તેના ચરણમાં વંદન કર્યા. તેમને રાજગુરૂપદે સ્થાપ્યા.
બીજા ત્રણેય મનમાં કાંઈક બબડતા ત્યાંથી વિદાય થયા.
સુખ જોઈએ છે? તે તેને દુઃખમાંથી શોધી કાઢે. આ રીતે મળેલું સુખ અમૃત સમાન મીઠું છે માગીને કે ઉછીનું ઉધાર મેળવેલું સુખ નિસ્તેજ છે. કોઈને દુઃખ આપી કે બળજબરીથી છીનવી લીધેલું સુખ મૃત છે, કડવું ઝેર જેવું છે. ત્યારે કેઈને હણીને મેળવેલું સુખ એને જે સુખની સંજ્ઞા આપીશું તે પછી દુઃખ કોને કહીશું?
આ છે સુખ-દુઃખની સમસ્યા. તેને ઉકેલવી અઘરી છે. પણ સાચા ઉકેલ દ્વારા આંતરસુખની છે બીજાને પણ સુખી બનાવશે. જુન-૮૬]
[૧૧૯
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
-X-X-X-X-X-X-X-X-X
X-X-X-X
સત્ય શું ? એ શી રીતે મળે, ?
૫. પૂ. હેમચ'દ્રાચાર્ય
X-X-X-X-X-X-X-X-X-X-X-X-X-X-X સિદ્ધરાજે આ પ્રશ્ન પડિતાને પૂછ્યા. દરેક પંડિત પાતપેાતાના સ'પ્રદાયની પ્રતિષ્ઠા સ્થાપવામાં તત્પર દેખાયા. એમને મન સત્ય માટે સ'પ્રદાય નહિ, પણ સ'પ્રદાય માટે સત્ય હતું.
ત્યારબાદ સિદ્ધરાજે પૂ. શ્રી હેમચ ંદ્રાચાય ને આ વિષે પુછ્યું.
આચાર્ય ભગવંતે એક પૌરાણિક વાર્તા કહી, એ વસ્તુનું સુ ંદર રીતે દન કરાખ્યું. એક વખત કેાઈ એ પેાતાના પતિને બીજી સ્ત્રીના માહુપાશમાંથી વશ કરવા માટે, કાઈ તાંત્રિકની મદદથી, તેને બળદ બનાવી દીધા. પાછળથી એ વસ્તુના પશ્ચાતાપ થયા, પણ તેના કોઈ ઉપાય હાથ લાગ્યા નાહ. તેના વારણની તેને કાઈ ખબર ન હતી. સ લેાકે તેની નિંદા કરવા લાગ્યા.
એક વખત તે પેાતાના બળદ-ધણીને ચારા ચરાવતી વૃક્ષની છાયામાં બેઠી હતી. એટલામાં ત્યાં શિવ-પાવતી નીકળ્યાં. પેલી સ્ત્રીને રાતી જોઈને પાર્વતીએ શ ંકરને તેનું કારણ પૂછ્યું. શ કરે બની હતી તે હકીકત કહી. પાર્વતીને દયા આવી. તેમણે શંકરને એ સ્ત્રીને પતિ પાછા હતા તેવા કરી આપવા વિન'તી કરી. “તે ઝાડની છાયામાં જ બળદને પાછુ પુરુષપણું મળે તેવું ઔષધ છે’—એમ કહીને શંકર અંતર્ધાન થઈ ગયા.
પેલી બાઇએ તે સાંભળ્યું. પણ ઔષધ કયુ છે-એની એને ખબર ન હતી. એણે એ છાયા ફરતી રેખા દોરી તેમાં જે ઘાસ હતું તે બળદને ખવરાવવા માંડયું. જ્યારે એમ કરતાં કરતાં, પેલું ઔષધ બળદના ખાવામાં આવ્યું ત્યારે ત પાછા પુરુષપણાને પામ્યા,
માણસને પણ પેાતાને કયા ઔષધની અગત્ય છે, તેની ખબર નથી હાતી; એટલે સત્યના માર્ગ ગૂઢ હાવાથી, જે માસ સ દન પ્રત્યે સન્માન રાખે, તને સત્ય મેળવવાના વધારે તક મળવાના સંભવ છે.
એક તે સિદ્ધરાજ સ્વભાવથી સવ ધમ સમન્વયમાં માનનારા હતા. તેમાં પૂ. હેમચ`દ્રા ચાયના આ ઉપદેશે વધારે સમભાવી બનાવ્યેા.
સ્વર્ગ વાસ
નોંધ
શ્રી સાકરલાલ ગાંડાલાલ વેલાણી વરતેજવાળા મુબઈ મુકામે તા. ૫-૬ ૧૯૮૬ના રાજ સ્વર્ગવાસી થયા છે. તેએશ્રી આ સભાના માનવંતા પેટ્રન હતા, તેઓ આ સભાને ખુબજ સહારૂપ હતા. ધાર્મિ ક ભાવના જ્યારે તેઓ પુજા ભણાવતાં ત્યારે મહેકી ઉઠતી. સદ્ગતના આત્મા ચિરસ્થાયી શાંતિ પામેા.
૧૨૦]
For Private And Personal Use Only
[આત્માનંદ પ્રકાશ
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
:
૨ણવી,૨ શ્રી સુમતિનાથ ચરિત્ર
આ જંબુદ્વીપના દક્ષિણાર્ધ મધ્ય ખંડમાં પણ અમારે એક પ્રાર્થના કરવી છે. અમરપુર નામનું સમૃદ્ધનગર હતું. તેમાં શ્રી રણવીર બોલ્યા, “હે ભગવન્! મને આદેશ જિનેશ્વર દેવનું મંદિર ખૂબ શોભતું હતું. કરે હું આપની શી સેવા કરૂં? ” રણમાલ નામનો રાજા રાજ્ય કરતો હતો. તેને મુનિવરે બયા, “પ્રાણાતિપાત વગેરે પાંચ વીરશોભા નામે પટ્ટરાણી હતી. તેને રણવીર આસની નિવૃત્તિ કરે. નામે પુત્ર હતા.
રણવીર બોલ્યો, “હે ભગવન્! ભારેકમ તેનો એકજ દુર્ગણ તમામ ગુણોને કલંકિત હું સર્વ આ ની નિવૃત્તિ તો નહીં કરી શકું. કરતે હતો. તે હતા જુગારને શેખ. એક દિવસે પણ પરસ્ત્રી વિરમણ સ્વરૂપ વિરતિ આજીવન રાજાએ તેને ઘત ન રમવાની સલાહ આપી. પય તો અવશ્ય કરીશ.” પણ નિવિવેકી જેવા વ્યસનો ત્યાગ કરી મુનિવર બેધયા, “આ વ્રત પણ સકલ શકતા નથી.
કલ્યાણ સંપદાઓનું કારણ છે, સંકટને નિવાર- જ્યારે રાજકુમારે જુગાર છોડયા નહિ ત્યારે નારું છે. તથા સ્વર્ગ અને મોક્ષ સુખનું અદ્વિતીય
જાએ પડતો વજડાવ્યા, “કેઈએ પણ ત હેતુ છે. ત્યારબાદ રણવીરે તે વ્રત અંગીકાર રમવું નહિ.”
કર્યું અને મુનિવરે એ ઈષ્ટ સ્થાન પ્રતિ પ્રયાણ એ સાંભળતાંજ રણવીરે માન્યું કે મારું કર્યું. અપમાન થઈ રહ્યું છે. તરતજ તે એક ખડગ અનુક્રમે રણવીર કેશલદેશના ભષણ સમાન લઈને કોઈ ન જાણે તેમ ચાલી નીકળ્યા. શ્રી પુર નગરે પહોર, રાજવી મહાસેન હતા.
પરિભ્રમણ કરતાં રાજકુમારે, માર્ગમાં અહીં પણ જુગારમાં ફસાયે, ધન મેળવવા મુનિઓને ઉપદ્રવ કરતાં ચોર જોયાં.
૨૧ ઝાડ સોનૈયાના સ્વામી શ્રીપુ જ શેઠને ત્યાં કરુણાદ્ર રાજકુંવરે હુંકારે કરી, ચોરોને ખાતર પાડવા પ્રવેશ કર્યો. શેઠ હિસાબ તપાસતાકહ્યું, “ અરે દુષ્ટો ! ઉભય લેકને વિરુદ્ધ એવું હતાં. પુત્ર બાજુમાં બેઠા હતા. હિસાબ ન મળતાં આ શું માંડયું છે?”
શેઠ પુત્રને ઠપકો આપતા હતા. પુત્ર મૌન રહ્યો. પછી સંગ્રામ જામી પડે. કેશરીસિંહ જેવા એટલે ગુસ્સામાં ચામડાની ચાબુક પુત્રની પીઠ તેણે બધાંને નસાડી મૂક્યા.
પર મારીને કહ્યું, બેલ, હિસાબ કેમ મળતો મુનિવરને કુશળ માર્ગે લઈ આવ્યો. નથી ? ”
મુનિવરોએ કહ્યું, “હે ભદ્ર! જીવનની આ દશ્ય જોઈ રણવીર વિચાર્યું “આ લોભી અપેક્ષા રાખ્યા વિના તમે અમારું રક્ષણ કર્યું. શેઠ, ધન માટે પુત્રને મારે છે. આવાનું ધન તેથી તમારા આવા સચ્ચરિત્રથી થોડા કાળમાં લેતાં તે કદાચ મૃત્યુ પામે ! સંપદાઓ પામશે.”
ત્યાર પછી તે લીલાવતી વેશ્યાના મંદિરે
જુન -૮૬j.
[૧૨૧
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પહોંચ્યા દીપકના પ્રકાશમાં તેણે પરૂ ગળતાં ભેગવ અન્યથા તું સંકટમાં પડીશ.” કેઢીયા પુરૂષ સંગાથે સૂતેલી લીલાવતી વેશ્યા આ બધી વાત ગુપ્ત રીતે રાજાએ સાંભળી. જોઈ.
ત્યાર બાદ કામ વિવશ બનેલ રાણીએ વાળને કે ધનને લેભ ! પિતાના શરીરને ધન વિખેરીને મોટા અવાજે આક્રંદ કર્યા. માટે તૃણ તુલ્ય માન્યું. “હું જે આનું ધન “બચાવે, બચાવો.” લુંટુ તો તેનું હૃદય જ કુટી જશે.”
પહેરગીરે જાગ્યા, રાજાએ આદેશ કર્યો, એમ વિચારી તે ઉદ્યાનમાં પહોંચે. પાટલા “દ્વારપાલે ! આ ચોરને માર્યા વિના પકડો.” ઘે લઈ રાજમંદિરે આવ્યા. ઘા કરી પાટલા અનુક્રમે રાત્રિ પૂર્ણ થઈ. રાજસભાના સમયે ઘને ફેંકી અને પછી દોરડાના આધારે ચઢીને રાજા સિંહાસન પર બિરાજમાન થયા. સત્ય ઝરૂખામાં પ્રવેશ્ય.
લોકો ચગ્ય સ્થાને બેઠા છે. ત્યાં સૂતેલા રાજાએ માન્યું કે આ રાણી
રાજાએ કેટવાલને આદેશ કર્યો, “ચોરને
અહી હાજ૨ કરો.” અન્યમાં આસક્ત છે. હવે જોઈએ શું બને છે. તેથી કપટ નિદ્રા કરી રાજા સૂતો રહ્યો.
કોટવાલ ચોરને તેડી લાવ્યો. ચોરને જોતાં જ રણવીરને જોતા જ રાણી, કામદેવના બાણથી
- રાજાએ વિચાર્યું , “આ કોઈ તેજ સ્વી ઉત્તમ વિધાયેલી. આવનાર પુરુષ પર રાગિણી બની :
પુરૂષ છે. મત્રીએ કહ્યું, “ આ ઉત્તમ પુરુષ અને ભેગ-સુખ માટે પ્રાર્થના કરી અને પૂછ્યું
. પણ શું ચોરી કરે છે ?” “તમે કેણ છે”
રાજાએ પૂછ્યું, “તમે કેણ છો ?” રણવીરે કહ્યું, આ સમયે પરઘરમાં પ્રવેશનાર કુમાર બોલ્યો, “મને ઓળખીને આપને બીજે કેણ હોઈ શકે? '
શું કામ છે?” - રાણીએ માન્યું. “આ ચાર નથી, પણ કોઈ રાજા બેલ્યા, “પરસ્પર વિરુદ્ધ એવા તમારા વિશિષ્ટ પુરુષ છે.” આ જ પુરૂષ મારે માટે ઉત્તમ ચરિત્રને જોઈને મને સંદેહ થાય છે માટે પૂછું છું.” છે તેથી કામાવેશના કટ ક્ષે કુમાર પર ફેંકયા. કુમારે ચિંતવ્યું કે રાજાએ રાત્રિની તમામ
કુમારે પૂછયું, “આપ કોણ છે?” વાત જાણી છે. પ્રથમ રાણીને અભયદાન અપાવ્યું
રાણી બેલી, “હું અહીના રાજાની વસંત પછી તમામ બીના કહી સંભળાવી. સેના નામની પટ્ટરાણી છું.”
રણવીરની વાત સાંભળી ખુશ થયેલા રાજાએ કુમારે, સંવેગ ભાવથી ભવિત ચિત્તવાળા રણવીરને પુત્ર રૂપે સ્વીકાર્યો. અને મોટું રાજ્ય બની કહ્યું, “તમે મારી માતા તુલ્ય છે.” આપ્યું. રાણીએ કહ્યું, “કેવી રીતે .”
આ અવસરે રણવીર વિચારે છે કે સકલ કુમારે કહ્યું, “પરસ્ત્રી વિરમણ વ્રત મેં ગુરુ જગતના છ ઉપર વાત્સલ્યવાળા અને કરૂણામાં સમક્ષ સિદ્ધ પરમાત્માની સાક્ષીએ ગ્રહણ કરેલ તત્પર એવા ગુરૂદેવે જે સ્ત્રી વિરમણ વ્રત છે તેવી પરસ્ત્રીઓ મારે માટે માતા સમાન છે. કરાવેલ તેનું જ આ ફળ છે. - રાણી બોલી, “જો તું આવો ધર્માથી છે તે ચિંતામણી કામધેનું, કલ્પવૃક્ષ-વગેરે પુણ્યાનું ચેરી કેમ કરે છે?”
સારે જ સુખ આપે છે. રણવીરે કહ્યું, “કર્મની પરિણતિ વિચિત્ર ગુરૂદેવ જ્યારે ઉભય લોકના સુખ આપનાર છે માટે જ માતાજી! આવું અકાર્ય કરવું પડે છે.” છે. તેથી ચિંતામણી કામધેનુ અને કલ્પવૃક્ષથી
મહારાણીએ કહ્યું, મારી સાથે વિષય સુખ પણ ગુરૂદેવ ચઢીયાતાજ છે. ૧૨૨)
[આમાનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
છે
9
# #
#
#
# #
E 8
9
3
F 0, @ 8, કારણ
જ
છે
GB RP 9
8
B
માં છે કે, શ
૨
+ ના મજા B
& We - Book
તે
“સમકિંત,
મલિન શ્રી હી
સંકલન : શ્રી હીરાલાલ બી. શાહ
બાપા કે તમે 9 કલાક B
BE A Rાથ મા ચડાવી #લાકડી
Bક જs PG ABક : + ધ = દલ છે 8 3
રાત-નિયમ, તપ, જપ આદિ ધર્મ ક્રિયાની ના
કાળમાં મુક્તિ પામે છે. તે સમકિતની પાછળ
ના જ્ઞાન અને ચારિત્ર અનુગામાથી થતાં મોક્ષમાર્ગ સંપૂર્ણ સફળતાને આધાર સમક્તિ ઉપર છે.
બને છે. મુદેવ, સુગુ, અને સુધર્મ આ તત્ત્વ ત્રયીઉ પર જેમને અચલ અને અટલ વિશ્વાસ હોય. તેને સમક્તિ-દષ્ટિ આત્મા પાપના અટપ બંધ સમક્તિવંત આને કહેવાય. સમક્તિને બધિ- બાંધે છે. કુટુંબનું પ્રતિપાલન કરતો હોવા છતાં બીજ પણ કહેવાય છે.
તે કુટુંબમાં ઓતપ્રોત બનતે નથી સમક્તિને
સહગ થતાં જીવના આચરણ અને જીવન | સર્વ દેપ રહિત અને વીતરાગ હોય તેને
સમ્યગ્ર બને છે. દેવ માનવા કંચન-કામિનીના ત્યાગી અને પાંચ મહાવ્રતોને ધારણ કરનાર ગુરુ હોય તેમને ગુરુ
સમક્તિની પાંચ લક્ષણ છે. જેના વડે સમમાનવા. જેઓ વીતરાગ થયા છે અને તેજ ક્તિ ગુણ ઓળખાય છે તેને લક્ષણો કહેવાય છે. વીતરાગ દેવે કહેલા સ પૂર્ણ અહિંસક ધર્મને પહેલું લક્ષણ “ઉપશમ” છે. જે ક્રોધના ધર્મ તરીકે સ્વીકારે એવી જે અટલ શ્રદ્ધા તે ત્યાગરૂપ હિતકારી લક્ષણ છે. જેથી અપરાધ સમક્તિ જાણવું.
કરનાર મનુષ્ય ઉપર પણ મનથી ખરાબ વિચારતા આ સમક્ત સંસાર-સમદ્રને તરવામાં વહાણ નથી અને સમતા રાખી તેનું હિત થાય તેમ સમાન છે. અને મોક્ષ-મહેલમાં પ્રવેશ કરવા વતે છે અથવા મધ્યસ્થ ભાવે વર્તે છે. દરવાજા સમાન છે,
બીજું “સંવેગ” નામે લક્ષણ છે. જે દેવનું ગ્રથિ ભેદ થતાં અન તાનબંધીના ચાર અને મનુષ્યનું સુખ પણ દુઃખરૂપ જાણે છે. કષાય અને દર્શનમોહ એટલે સમક્તિ મોહનીય, કેમકે તે સુખ પૌગલિક છે. તે સુખ અસાર મિશ્રમેહનીય, અને મિથ્યાત્વ મોહનીય મળી અને ક્ષણભંગુર છે. જ્યારે મોક્ષનું સુખ અવ્યા સાત કર્મ ફાતના ક્ષય-ઉપશમ કે ક્ષયોપશમ - બાધ, અક્ષય, અવિનાશી અને અનંત છે અને થવાથી, તે તે પ્રકારના સમક્તિ ભાવની પ્રાપ્તિ તેને જ એકાગ્ર મને ઈચ્છે છે. થાય છે. સમક્તિ પ્રાપ્ત થતાં આતમ-ક્ષ અને ત્રીજું “નિર્વેદ” નામે લક્ષણ છે. સંસાર મા-દિશા નક્કી થાય છે.
અસાર છે. રાગ, દ્વેષ, ક્રોધ, માન, માયા, લોભ જેમ આંખ પોતાને દર્પણ વિના જોઈ શક્તી અને મહાદિ વિભાવ જનિત જન્મ, જરા, મરણ, નથી તેમ આત્મા સમક્તિ વિના પિતાને સમજી
રેગ. શેક, વિયેગ, બંધન વિગેરે સંસાર શકતો નથી. સમક્તિ પામવાથી જીવ શુકલ દેખથી બંદિખાનાની જેમ ત્રાસ પામીને અને પાક્ષિક બને છે. અને તે અવશ્ય અર્ધ પરાવર્તન (અનુંસંધાન ટાઈટલ પેજ ૩ ઉપર જેઓ)
જુન-૮૬]
[૧૨૩
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આપણે ઉપકા૨ કરીછો. ભૂલી જવું ”
ભાવનગરની શ્રી જેન આત્માનંદ સભા તથા શ્રી યશોવિજયજી ગ્રંથમાળાના ભૂતપૂર્વ પ્રમુખ, મહાદય પ્રેસના માલિક મારા બાપુજી સ્વ. ગુલાબચંદ લલુભાઈ શાહની તૃતીય પુણ્ય તિથિએ (૧૬-૬-૮૬) તેમના જીવનની સત્ય ઘટના મુજ્ઞ વાંચકોને પ્રેરણાદાયી નીવડશે એ હેતુથી લખવા પ્રેરાય છું. વાત એમ છે કે આજથી લગભગ ૨૪ વર્ષ પહેલાં કેર્ટ ઉપાશ્રયમાં શ્રી ચિત્રભાનું યાને મુનિ ચંદ્રપ્રભસાગરનું ચાતુર્માસ હતું. તેમની સુંદર વ્યાખ્યાન શૈલી અને વ્યક્તિત્વે મુંબઈને ઘેલું કર્યું હતું.
મારા બાપુજી મુંબઈ આવેલ અને અમે બને તેમનું પ્રવચન સાંભળવા ગયેલ, પ્રવચન પછી દેરાસરમાંથી નીચે ઉતરતાં દરવાજામાં એક સુંદર વસ્ત્ર પહેરલ લગભગ ૫૦ વર્ષની ઉંમરના સજજન મારા બાપુજીના ચરણમાં મરતક નમાવીને નીચે મૂકી પડયાં. મારા બાપુજી કહે, ‘ભાઈ આ શું કરે છે ? હું તમને ઓળખતા નથી. તમે કાંઈ ભલ કરતાં લાગે છે.” તે ભાઈ બાલ્યા, “વડીલ તમે મને ક્યાં થી ઓળખો? પણ તમારો મારા પર મોટો ઉપકાર છે. અને તે વાત નિરાંતે સાંભળવા આપશ્રી મારા ઘરે પધારે એજ વિનંતી. ” મારા બાપુજીએ કહ્યું. કે ભાઈ અમો એક સ્નેહીની મોટરમાં આવ્યા છીએ, અને તેમને ત્યાં માટુંગા જમવા જવાનું છે ને મુંબઈમાં સમય તે પાળવું જ પડે. છતાં, ચાલે તેમની ગાડીમાં બેસી દશ મીનીટ વાત કરીએ” તે ભાઈએ કહ્યું, કે વડીલ આજથી લગભગ ૩ર વર્ષ પહેલાં (૧૯૨૮) હું આપના ભાવનગરમાં આને દ પ્રેસમાં નેકરી કરતો હતો અને લગભગ ત્રણ મહીના કપ ઝીટરનું કામ કરેલ અને ચાર રૂપિયા માસિક પગાર હતો. મારી વિધવી બા અને હું બેજ કુટુંબમાં હતા, સ્થિતિ ઘણી જ કફોડી હતી. એવામાં અમારા દૂરનાં સગાં મુંબઇથી ભાવનગર આવલ. અને તેમણે મારી બાને સમજાવ્યું કે બાબુને મુંબઈ મોકલે તે તેને માટે પારસી અગર ખાજા ગૃહસ્થમાં નોકરી અપાવીશ. તેમને તે લોકો સાથે સારો સબ ધ હતો. આ નોકરી માં કઈ દિવસ ઉંચો નહી આવે ? વળી જ્યાં સુધી કમાશે નહીં ત્યાં સુધી મ, રા ઘરે રહેવા જમવાની સગવડ કરી આપીશ. દૂરના સામાન્ય સ્થિતિના સગાં પણ એ જમાનામાં મદદ કરતાં. બહુ સમજાવટ પછી મારી બા કબૂલ થયા. મને પણ મુંબઇ જવાની ખૂબ ઉક ડા થઈ, પણ જવાના પૈસા કયાંથી કાઢવા? તે વખતે મુ બઈનું રેલવે ભાડું લગભગ દશ રૂપિયા હતું. વળી તે દરમીયાન અમારી શેરીમાં રહેતાં એક લહાણા ગૃહસ્થ મુંબઈથી આવેલ ને તેઓ પાચનીની આસપાસ રહેતાં હતાં. ને મારે ગુલાબવાડીમાં જવાનું હતું. તેઓ મારી બાને મળ્યા અને સાચવીને લઈ જવાની ખાત્રી આપી. આ સથવારે કેમ જવા દવાય ? બે દિવસ પછી તે ભાઈ જવાના હતાં મેં બહુ વિચાર કરીને પ્રેસમાં બપોરના બાર વાગે બધા નોકર જમવા જતા ત્યારે હિમ્મત કરીને તમારા ટેબલ પાસે ઉભો રહ્યો. આપે પૂછયું છોકરા કેમ ઉભા છો? શું કાંઈ કામ છે. ? જે હોય તે કહે. મે આપને મારી વાત કરી અને બારેક રૂપિયા મળે તે મુંબઈને ચાન્સ મળે તે મારી અને મારી બાની જિંદગી સુખી થાવ મારી વાત સાંભળી
૧૨૪]
આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આપ બે મિનિટ મૌન થઈ ગયા. અને પછી મારી સામે જોઈને ઉભા થઈને ખિસ્સામાંથી પાર રૂપિયા આપે મને આપ્યા. અને કહ્યું, કે જા તને ચાન્સ મા તો હોય તો રાજી થાઉં છું', હું આ પને નમન કરીને જાતા હતા ત્યાં આપે મને પાછા બાલાવ્યા ને કહ્યું, ‘ કે ત્યાં પરચુરણ ખર્ચ માટે લે આ બે રૂપિયા રાખ. માંગ્યા તા બાર ને મળ્યાં ચૌદ ? તે બાબતે આપના પગાર પણ ઘણા ટૂંકા હતા પણ આપે ગજબની ઉદારતા દેખાડી. ઉત્સાહથી ઘેર ગયા ને મારી બાને વાત કરી અને તે ભાઈ સાથે મુ ખઈ પણ આવી ગયા. વડીલ આજે હુ' એક પારસી ફર્મમાં સારા હોદ્દા પર છું તેનું બધુ' શ્રેય આપને છે. મારા બાપુજીએ કહ્યું, “ કે તમે સ જજન છે અને ધર્મપ્રેમી છે. અને ઉપકાર ભૂલતાં નથી. તે ટૂંકમાં મને રાજી કરવા હોય તે તમને એટલું જ કહુ’ કે ‘ તમે પણ તમારી પાસે કોઈ નિરાધાર -દુઃખી નિઃસહાય મદદ માટે આવે તો યથાશક્તિ મદદ કરજે. સામી વ્યક્તિ આ પણા ઉપકાર યાદ રાખે કે ન રાખે પણ આપણે ઉપકાર કરીને ભૂલી જવું'.
આ શબ્દો સાથે છુટાં પડયાં ત્યારે તે ભાઈની આંખમાંથી પ્રેમના-આ ભાના અમૃતબિંદુ ટપકતાં હતાં.
| લી. વિનુભાઈ ગુલાબચંદ શાહ
( અનુસ ધાન પાના નંબર ૧૨૩નું ચાલુ ) વીતરાગ કથિત ધર્મ તેમાંથી તા૨નારા છે એમ રાખે તેને “ અનુકંપા ” કહે છે. જાણીને તેજ ધમ વડે ભવભ્રમણ થી છૂટવાને પાચમું લક્ષણ * * આ તિક્તા ” નામે છે. વીતઇચ્છે છે.
રાગ દેવે જે વચન ભાખ્યું છે તે જ સત્ય છે ચોથું લક્ષણ “ અનુક'પા ?” છે. તે અનુક' પા
તેમાં કઈ સદેહ નથી. જિનેશ્વર ભગવાને ભાષેલા એટલે દયા બે પ્રકારની છે. ૧. દ્રવ્ય દયા. ૨.
સર્વ વચને અન્યથા ન જ હાય, સત્ય જ હોય, ભાવદયા. દ્રવ્ય દયા એટલે દુઃખી, દીન, રાગી, એવી બુદ્ધિ જેના મનને વિષે છે અને આવી દઢ શાકવાન જે પ્રાણીઓ હોય તેના તેવા પ્રકારના આ સ્તા એટલે શ્રદ્ધા જેને છે તેને “આસ્તિક્તા” | તમાં મ દુઃખ દૂર કરવાં તે છે. ભાવદયા એટલે કહે છે. ધર્મ રહિત પ્રાણી ધર્મ નહી કરે તો બીજી ગતિમાં સમક્તિ બે પ્રકારથી ઉત્પન્ન થાય છે. ૧ નિસદુઃખી થશે અને ધર્મ કરશે તો બીજી ગતિમાં ગંથી એટલે સહજ પરિણામ ભાત્રથી ઉપરન સુખી થશે એવું ચિતવે અને ધર્મથી પતિત થાય છે. ૨ અધિગમથી એટલે સુગુરૂના ઉપદેશથી, પ્રાણીને ધમ વિષે સ્થિર કરે. આ રીતે યથા જિનેશ્વર દેવની ભક્તિથી, સર્વજ્ઞ શાસ્ત્રના વાચન શક્તિ એ બંને પ્રકારની દયા કરવામાં ઉદ્યમ અને અભ્યાસથી ઉત્પન્ન થાય છે.
ઘરમાંથી જીવ-જંતુઓને કેમ દૂર કરશે ? ૧. ઘરમાં વંદા હોય તો ચૂનાનો ટુકડો મૂકી રાખવો. ૨. ગ૨મ તાવડી ઉપર કપુર મૂકતા તેની ગ ધથી મરછરે ને ત્રીસ દૂર થશે. ૩. કીડીઓના દર આગળ તમાકુનો ભૂકો ભભરાવવાથી કીડીઓના ત્રાસ જશે. ૪. ઉધઈ ન પડે તે માટે પુસ્તકની આજુબાજુ તમાકુના પાંદડાં પાથરવા. ૫. રસોડામાં ખૂણે ખાંચરે કે કબાટ-ગાદલા માં ક સારી ઓ થતી હોય તો ત્યાં કપુર મૂકવુ'.
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Atmanand Prakasb ] [Regd. No. G. BV. 31, - કીંમત 20-0 0 20 00 છે છે દરેક લાયબ્રેરી તથા ઘરમાં વસાવવા જેવા અલભ્ય ગ્રંથા | સંસ્કૃત ગ્રથા કીંમત | ગુજરાતી પ્રથા ત્રીશછી શ્લોકા પુરુષ ચરિતમ | શ્રી શત્રુંજય ગિરિરાજ દર્શન 6-0 0 | મહાકાવ્યુ મ્ ૨-પૂર્વ 3-4 વિરા ન્યૂ ઝરણા 2-50 પુસ્તકાકારે ( મૂળ સંસ્કૃત ) ઉપદેશમાળા ભાષાંતર 3 0 00 ત્રિશષ્ટિ ક્ષાકા પુરુષચરિતમ્ ધમ" કૌશલ્ય 3-00 મહાકાવ્યમ્ પવ 2-3-4 નમસ્કાર મહામંત્ર 3-09 પ્રતા કારે ( મૂળ સંસ્કૃત ) પૂ૦ અગમ પ્રભા કર પણ વિજયજી દ્વાદશા૨' નયચક્રમ ભાગ 1 60-00 શ્રદ્ધાંજલી વિશેષાંકઃ પાકુ બાઈન્ડીંગ 8-00 દ્વાદશાર’ નયચક્રમ ભાગ રજો. 4-00 10-00 સ્ત્રી નિર્વાણુ કેવલી ભક્તી પ્રક૨ણુ-મૂળ 10-00 ધર્મ બીન્દુ ગ્રંથ જિનદતા આખ્યાન સુક્ત રત્નાવલી ૦-પ૦ આ સાધુ-સાધ્વી યોગ્ય આવશ્યક સુક્ત મુક્તાવલી ૦-પ૦ e ક્રિયાસૂત્ર પ્રતાકારે જૈન દર્શન મીમાંસા ક-૦ 0 પ્રાકૃત વ્યાકરણમ્ 25-00 શ્રી શત્રુજય તીર્થના પંદરમે ઉદ્ધાર ગુજરાતી ગ્ર’થા આ હેતુ ધર્મ પ્રકાશ 1-0 0 શ્રી શ્રી પાળરાજાના રાસ આમાનદ વીશી 2 0 0 0 શ્રી જાણ્યું અને જોયું બ્રહ્મચર્ય ચારિત્ર પૂજાદિત્રયી સ ગ્રહ : 3-00 શ્રી સુપાર્શ્વનાથ ચરિત્ર ભાગ 2 જે અમિવલ્લભ પૂજા 10-00 શ્રી ૪થા રત્ન કોષ ભાગ 1 14-00 ચૌદ રાજલક પૂજા શ્રી ઓમકાન્તિ પ્રક્રાશ નવપદજીની પૂજા 3-00 શ્રી જ્ઞાનપ્રદીપ ભાગ 1-2-3 સાથે ગુરુભક્તિ ગહેલી સગ્રહ હૈ, સ્વ. પૂ. આ. શ્રીવિ, કસ્તુરસુરીશ્વરજી 20 - 00 ભક્તિ ભાવના 1-00 શ્રી સુમતિનાથ ચરિત્ર ભાગ-૧ 15 - 00 હું અને મારી ના 5-0 0 e by 5 ભાગ 2 35-00 જૈન શારદા પૂજનવિધિ 0-50 5-00 1-0 0 છે . 2-00 લખા :- શ્રી જૈન આત્માન 6 સભા ખારગેઈટ, ભાવનગર (સૌરાષ્ટ્ર ) તtત્રી : શ્રી પોપટભાઇ રવજીભાઇ સલત શ્રી આમાનદ પ્રકાશ તત્રી મંડળ વતી પ્રકાર૪ : શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા, ભાવનગર. મુદ્રમ : શેઠ હેમેન્દ્ર હરિલાલ, આનંદ પ્રી. પ્રેસ, સુતા૨વાઢ, ભાવનગર, For Private And Personal Use Only