Atmanand Prakash Pustak 081 Ank 08

Author(s): Popatlal Ravjibhai Salot
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531921/1

Page #1

US9)
આ સંવત ૯ (ચાલુ) વીર સે'. ૨૫૧૦
વિક્રમ સંવત ૨૦૪૦ જેઠ
પર મેષ્ટિ મત્રની સાધના માટે
ગુણ, II,મ. ગ્રો.
લે, મિદાસ શાન્ત દાન્ત ગુણવત, સંતની સેવાકારી,
વારિત વિષય કષાય, જ્ઞાન થ ન સુવિચારી; [ રયાદવાદ રસ સંગ, હંસ પાર શમરસ ઝીલ,
શુભ પરિણિમ નિમિત્ત, અશુભ સર્વ કર્મ નઈ ખીલઈ; તાદશ નર પરમેષ્ટિ પદ, સોધનના કારણે લહઈ, સાહ રામજી સુત રત્ન, નામદામ ઈણિ પરિ કહેદ..
Benewe
પ્રકાશક : શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા ભાવનગર
પુસ્તક : ૮૧ ]
જુન : ૧૯૮૪
e
[
એ કે : ૮

Page #2

પૃષ્ઠ
૧૧૮
૫
e અ નુ કે મણિ કા ક્રમ લેખ
લેખક ૧ પદ-પર
પરમ પૂ૦ આનન્દઘનજી મ. સાહેબ ૧૧૩ ૨ આનંદમય જીવન હા
૫. પ્ર. ભદ્રગુપ્તવિજયજી ગણિવર ૧૧૫ ૩ ચિતળિયે યાને ટીપકીવાળા પટ્ટો લેખક : સર આર્થર કોનન ડાયલ
અનુવાદંક : પી. આર. સાત ૪ સત્ય સદા વિજયતે
લે. શાસ્ત્રી રમેશ લાલજી ગાલા ૧૨૩ જ્ઞાનામૃત લે. રતિલાલ માણેકચંદ શાહ
૧૨૫ ૬ દાનમાં સર્વોત્કૃષ્ટ જ્ઞાનદાન
પૂ૦ અકલ કવિજયજી મ. સાહેબ
૧૨૮ - ૭ સર્વદાતા જિનેશ્વર
પ. પૂ૦ ઉપાધ્યાય યશોવિજયજી મ. ટા. ૫. ૩ શ્રી જૈન આત્માનંદ સભાને વાર્ષિક ઉત્સવ સંવત ૨૦૬૦ના જેઠ સુદ ૪, તા. ૩-૬-૮૪ના રવિવારે તળાજા મુકામે સારી સંખ્યામાં
ર રહ્યા હતા. ઉલ્લાસ પૂર્વક ભક્તિરસની અમૃત પાન સાથે. ઉત્તમ ભાવથી ગુજતા હદયે, આક'ઠ તૃતિના મસ્ત હૈયે અપૂર્વ લાભ લીધો હતો. તાલધ્વજગિરિના ઝેલણે ઝુલતા શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુના મંદિરમાં સ્વ. શેઠશ્રી મૂળચંદ નથુભાઈ તરફથી સગીત જમાવટ સાથે રાગરાગિણી પૂર્વક બહુ ઠાઠથી પૂજા ભણવામાં આવી હતી. તેમજ સ્વ. વારા હઠીસ'ગ ઝવેરભાઈ તથા ભાવનગરવાળા શેઠશ્રી નાનચંદ તારાચંદ તથા શેઠશ્રી ધનવંતરાય રતીલાલ છગનલાલ ( અંબીકા સ્ટીલવાળા ) તથા શેઠશ્રી સાત ચુનીલાલ રતિલાલ અને તેમના ધર્મ પત્ની જસુમતીબેન ચુનીલાલ તથા ભુપતરાય નાથાલાલ શાહ ( મહાવીર કોરપોરેશનવાળા ) અને તેમના માતુશ્રી અજવાળીબેન વછરાજની રકમના વ્યાજવડે સભાસદ બંધુઓના ભોજન સમાર‘ભ રાખવામાં આવ્યા હતા. સભ્યોની સભામાં ખુલ્લે હૈયે ચર્ચાઓ થઈ હતી. તેમજ સભા જ્ઞાન પ્રસાર માટે વધુ પુસ્તકો છપાવે અને તે માટે જ્ઞાનભક્ત દાતા અને સંપર્ક સાધે તેવી સહુ સભ્યોએ અભિલાષા વ્યક્ત કરી હતી. યાત્રામાં ગેસ્ટની પણ સંખ્યા સારી હતી. જીવનમાં ભક્તિ સભર દિવસ વીતતાં સહુએ ખૂબ આનંદ અનુભવ્યા હતા.
e સ્વર્ગવાસ નોંધ e શ્રી અનિલાલ નેમચંદ કાપડીયા ( ઉં. વર્ષ ૭૮ ) તા. ૨૯-૫-૧૯૮૪ના રોજ ભાવનગર મુકામે સ્વર્ગવાસી થયેલ છે. તેઓ શ્રી મીલન સ્વભાવના તેમજ ધાર્મીક વૃત્તિવાળા હતા, આ સભાનો તેઓશ્રી આ જીવન સભ્ય હતા. તેઓશ્રી સભા પ્રત્યે ઊંડો રસ ધરાવતા હતા, તેઓશ્રીના સ્વર્ગવાસથી આ સભાને ઘણીજ ખોટ પડી છે, પરમ કૃપાળુ પરમાત્મા તેઓશ્રીના આત્માને પરમશાન્તિ અર્પે તેવી પ્રાર્થના

Page #3

આ સભાના નવા માનવંતા પેટને શ્રીયુત નટવરલાલ નાથાલાલ વખારીયાની
\ જીવન ઝરમર રાધનપુર શહેરના જૈનોની ખાસ વિશિષ્ટતા છે. મોટા ભાગે ધર્મચુસ્ત હોય છે. ત્યાગ, વૈરાગ અને ધર્મના સંસ્કારો જાણે ગળથુથીમાંજ પાયા હોય ! સંયમને માર્ગે જનારાઓની સંખ્યા પણ ઘણી. શ્રી નટવરલાલભાઇનો જન્મ એવાજ એક ધર્મ પરાયણ વખારીયા કુટુંબમાં શ્રેષ્ઠીવર્ય શ્રી નાથાલાલ રાવજીભાઈ વખારીયાને ત્યાં માતુશ્રી ચંદનબેનની કુક્ષીએ સંવત ૧૯૮૭ના ચૈત્ર વદ ૫ ના શુભ દિવસે થયો હતો.
શ્રી નટવરલાલભાઈ બાલ્યવસ્થાથી જ ખુબ બુદ્ધિમત્તા સરલ સ્વભાવ, સર્વની સાથે હેત અને પ્રેમથી વર્તન વિવેકભરી વાણી અને પરોપકોર વૃત્તિના કારણે સૌને પ્રેમ જીતી લેતો . નિશાળમાં મિત્રો અને શિક્ષકોને પ્રેમ સારી પેઠે સંપાદન કરેલો. ભણવામાં સદાય આગળ પડતો નંબર લાવતા. ચીવટ-ખત અને ઉદ્યમથી નોનમેટ્રીક સુધી અભ્યાસ કરી ધંધામાં ઝે પલોવ્યું..
રાધનપુરમાં સ્કુલમાં ફી ન હતી પણ નવાબ સાહેબે ફી. રૂા. ૧) હાઈસ્કુલમાં નાખી તેની સામે એક અરજી તૈયાર કરી બધા વિદ્યાથીઓની સહી લઇ પોતે જાતે નવાબ સાહેબ પાસે ગયા. એમની વિનયપૂર્વકની અરજીથી નવાબ સાહેબ રાજી થયા અને ફી નાખવાનું’ રદ કર્યું. વળી નવાબ સાહેબે આશિર્વાદ આપ્યા કે આવા પરોપકારના કામે જીવનભર કરતો રહેજે.
ધાર્મિક અભ્યાસમાં પણ નવમરણ વગેરેનો સારો અભ્યાસ કર્યો. અત્યારે પણ દરરોજ નવસમરણ અચુક ભણવાના.
એમના પમ પત્ની તે ધર્મના રંગે રંગાએલા હતા. પરંતુ બહુજ નાની વયમાં લગભગ થાડો વર્ષ અગાઉ આ ફાની દુનીયાનો ત્યાગ કરી સ્વર્ગવાસી થયા. એમની પાછળ ૧ દીકરો ૩ દીકરી એમ ચાર સંતાનો મૂકીને ગયા. શ્રી નટવરભાઈને માત્ર ૩૬ વર્ષની નાની વયમાં ભરયુવાનીમાં કુટુંબને બાજો, વ્યાવહારિક બાજે માથે પડયે. અને બાળકોના હિત ખાતર તેમજ સાચા પ્રેમના સંસ્કાર પ્રભાવથી પુનઃલગ્ન ન કર્યું. બે દીકરીઓ પરણાવી છે. આ બાબતમાં બહુ ઉંચા વિચારો ધરાવે છે અને પવિત્ર જીવન પરોપકારી જીવન જીવવા માંજ આનંદ માને છે.
ધંધામાં એમની કુશળતા ઘણી છે, શેર સબ-બ્રોકર તરીકે એમનો ધંધે છે. પ્રેકટીસ ઘણી સારી છે, એ બધા કરતાં સેવાના ક્ષેત્રમાં એમના હિસ્સા સારા પ્રમાણમાં છે.
તેઓ મુંબઈના ગુલાલવાડીમાં આવેલ શ્રી ચિંતામણી પાર્શ્વનાથ ભગવાનના જૈન દહેરાસરમાં ટ્રસ્ટી છે. મુંબઈના શેરબજાર-ટેક એકસચેઈન્જ સ્ટાફ યુનિયનના પ્રમુખ છે. રાધનપુર જૈન પ્રગતિ મંડળની કમિટીમાં વિવિધ પ્રકારની સમાજની સેવાના કાર્યો કરે છે, તે સબ કમિટીઓ માં સત્ય છે, રાધનપુર ભોજનશાળાના ટ્રસ્ટી છે, રાધનપુર આયંબીલ શાળાના ટ્રસ્ટી છે. એ રીતે અનેક સંસ્થાઓમાં સેવા આપી રહ્યા છે. એમની છ ભાઇઓ પૈકી મોટાભાઈ માણેકલાલભાઈ સેવાના ભેખધારી હતા, એક ભાઈ અમેરિકામાં છે, ત્રણ બહેનો પૈકી એક બેને ૫૦ પૂ૦ આચાર્ય દેવશ્રી ૧૦૦૮ શ્રી નીતિસૂરિશ્વરજીના સંઘેડા માં દીક્ષા લીધી છે, આ રીતે એક સેવાભાવી ધર્માનુરાગી શ્રીયુત નેટવરલાલભાઈ આ સભાનો માનવ તા પેટ્રન પદે સ્વિકારતાં સભા ગૌરવ અનુભવે છે.

Page #4

Page #5

•AT KOT :
તંત્રી શ્રી પોપટલાલ રવજીભાઈ સલત
વિ. સં. ૨૦૪૦ જેઠ : જૂન–૧૯૮૪
વર્ષ : ૮૧]
પદ પર પરમપૂજ્ય આનન્દઘનજી મહારાજ સાહેબ મેરે પ્રાન આનન્દઘન તાન આનન્દઘન માત આનન્દઘન તાત આનન્દઘન
ગાત આનન્દઘન જાત આનન્દઘન મે. (૧) ભાવાર્થ:- શ્રીમદ્ આનન્દઘનજી કહે છે કે હવે તે મને દુનિયામાં કઈ પણ વસ્તુ પિતાની ભાસતી નથી. હવે તે એક આનન્દને સમુહભૂત આત્મા જ પ્રિય લાગે છે, આનન્દઘન આત્મા તેજ હવે મારે પ્રાણ નિર્ધાર્યો છે. આજ સુધી હું બાહ્ય તાનમાં પ્રેમ ધારણ કરતા હતા, હવે હું સમજ્યો છું કે મનવડે જે તાન ઉત્પન્ન થતું હતું તે હું નથી. હવે તે ભાવ તાન આનન્દઘન આત્મા જ છે-એમ નિશ્ચય કર્યો છે. શરીરાદિકને ઉત્પન્ન કરવામાં સહાયી ભૂતને હું માતા માનતો હતો પણ હવે ચે અને જાણ્યું કે જગતમાં જન્મના સંબંધે અનેક માતાએ કરી પણ કઈ સન્ય સુખ આપવામાં સમર્થ થઈ નહિ; તેજ પ્રમાણે પિતાની બાબતમાં. તેથી હવે આનન્દઘન આત્મા તેજ મારી માતા અને પિતા. ચાર પ્રકારની જાતિનો ત્યાગ કરીને મેં આત્માને જાતિ તરીકે માન્ય છે.
કાજ આનન્દઘન સાજ આનન્દઘન
સાજ આનન્દઘન લાજ આનન્દઘન મે. (૨) ભાવાર્થ:- હવે મારે સર્વ પ્રકારના કાર્યરૂપ આનન્દઘન આત્મા છે. આત્મ વિના હવે મારે કોઈ પણ બાહ્ય કાર્યનું પ્રજન નથી. બાહ્ય કાર્યોમાં જેવા જેવા પ્રકારની વાસના રહી

Page #6

હોય છે તેવા તેવા પ્રકારના અવતારે પુનઃ ધારણ કરવા પડે છે. તેથી બાદ્યના સર્વ કાર્યમાંથી લક્ષ્ય હઠાવીને જ્ઞાનાદિ અનંત સુખરૂપ કાર્યમાંજ હું આત્મા છું એમ મેં નિશ્ચય કર્યો છે. આત્મા સિવાય અન્ય સાજનું મારે મમત્વ નથી. આત્માને જ મેં સર્વ પ્રકારને સાજ ધાર્યો છે. દુનિયામાં જે લજજા ગણાય છે તે ખરેખરી લજજા નથી. કેમકે તેથી સત્યસુખ અનુભવાતું નથી. હવે આનન્દ આત્મા જ લાજ છે એમ મેં નિશ્ચય કર્યો છે.
આભ આનન્દઘન, ગાભ આનન્દઘન
નાભ આનન્દઘન, લાભ આનન્દઘન મે. (૩) ભાવાર્થ :- હવે મારે બાહ્ય આભ પર મમવ કરવાની જરૂર નથી. બાહ્ય આભ (મેઘ)થી વૃષ્ટિ થાય છે અને તે દુનિયાને જીવાડે છે, પણ સદાકાલ સુખ આપવાને સમર્થ નથી. મારે આનન્દ સમુહભૂત આત્મા ખરેખર આભભૂત છે. તેમાં ઉપશમ-અમૃત ઘન રહ્યો છે. તેની પ્રાપ્તિ બાદ જન્મ મરણના દુઃખ રહેતા નથી. દુનિયાની રીતે બાહ્ય ગાભ-ગર્ભ કહેવાય છે તે પણ સત્યસુખનો પ્રદાતા નથી. તેનાથી દુઃખનો જ અનુભવ થાય છે. આત્મામાંથી જ અનન્ત સુખ પ્રગટે છે તેથી આત્મા જ ગર્ભરૂપ છે. આઠ ક રૂપ નાભિ તેજ મારો આત્મા છે. નાભિ કમળમાં આઠ ચક પ્રદેશનું ધ્યાન ધરતા આમ જ્યોતિને પ્રકાશ થાય છે. બાહ્ય પદાર્થોને લાભ તે ખરે લાભ નથી-ક્ષણિક છે, ખરા સુખને આપનાર નથી. આત્માના જ્ઞાન, દર્શન, ચારિત્યાદિ સદગુણોને લાભ જ ખરે લાભ છે; તે લાભ આત્મારૂપ છે.
–એમ શ્રીમદ આનન્દઘનજી કહે છે.
AB B
B
ક
SR.
છે કારણ
#
0 થી
8
ના 9 $ * # 8 ''દં!'
'
k
. જ
# #
જા
#
જા
!
#
પ્રગટ થઈ ચૂકેલ છે સુમતિનાથ ચરિત્ર ભાગ-૧ લે તથા શ્રી સુમતિનાથ ચરિત્ર ભાગ-ર જે જેની મર્યાદીત નકલે હોવાથી તાત્કાલિક મંગાવી લેવા વિનંતી છે. અને તે બન્ને ભાગે મૂળ કીંમતે આપવાના છે. શ્રી સુમતિનાથ ચરિત્ર ભાગ-૧ લે (પૃષ્ઠ સંખ્યા-રર૪) કીંમત રૂપિયા પંદર. શ્રી સુમતિનાથ ચરિત્ર ભાગ-૨ (પૃષ્ઠ સંખ્યા-૪૪૦) કીંમત રૂપિયા પાંત્રીશ.
-~: સ્થળ :--
શ્રી જેન આત્માનંદ સભા ઠે. ખારગેટ : ભાવનગર : (સૌરાષ્ટ્ર)
A Bરી
$
$ $
સ
$
િતા. 8 : બહારગામના ગ્રાહકેને સ્ટેજ ખર્ચ અલગ આપવાનું રહશે.
#
:
જ કરી
-
#DB
'
ન
'
G &
T
9
૧૧૪]
[આત્માનંદ પ્રકાશ

Page #7

B
, B
#
##
# 8
9
અા 68મય. જીવ60, . ? પચાસ પ્રવર શ્રી ભદ્રગુપ્તવિજયજી ગણિવર
ઉપનિષદના પરઋષિને શિષ્યએ પ્રશ્ન કર્યોઃ શાસ્ત્રોના સારી પેઠે જાણકાર છે, શબ્દના પ્રભાવી ગુરુદેવ! જીવન દર્શન અંગે કંઈક કહેશે?” સોદાગર છે પણ વિષાદ ને વિવાદથી અળગા
આનંદ!” પૌરઋષિએ મૌનને મહાસાગરમાંથી નથી. રીજ અને ખીજથી મુક્ત નથી! બહાર આવતા માત્ર એક જ શબ્દનો ઉચ્ચાર કર્યો. એવા લોકોને બી મેં જોયા છે. કે જેઓ
પ્રભ, અમને જીવન દર્શન કરાવો ! જીવન દેરાસરમાં જઈને પરમાત્માને પૂજે છે, સ્તવે છે, દર્શન દવે અમારા સમાજના કેડિયામાં પણ ઉકેગના ઊંબરાથી ઉપર નથી ઉઠી શક્યા ! પેટા !”
એવા લોકોને હું જાણું છું કે જેઓ ઘોર “વત્સ, આ એક જ શબ્દમાં સમગ્ર જીવનનું તપશ્ચર્યા કરી કરીને દેહને ગાળી દે છે, શરીરને દર્શન સમાયેલું છે !”
સૂકવી દે છે. પણ એમના ચહેરા પર જુઓ તે અમને સ્પષ્ટ નથી સમજાતું... મહાત્મન્ મણમણ ઉદાસીનો આધાર છવાયેલે છે. વેદનાની ડું વધુ વિશ્લેષણ કરવાની મહેરબાની કરશે ?? હા લાગે . લઇ છે એમના અસ્તિત્વને !
આનંદ એજ આપણા જીવનનું ઉદ્ભવે આ બધું કેમ? કારણ કે આ લોકો પાસે સ્થાન છે. આનંદ એજ આપણું કેન્દ્રબિન્દુ છે ! “અનંદ નામનું અમૃત નથી ! આ લેકે સ્વઆનદ જ આપણે સ્વભાવ છે. આનંદ જ ભાવદશાથી સે ગાઉ દૂર રહ્યા છે, સહજજીવન આપણું અંતિમ લક્ષ્ય હોઈ શકે આનદ સહજ અસ્તિતવની સાથે એમનો સમખાવા પૂરતો
યે સંબંધ નથી ! વિષયાનંદ નહી, પણ આત્માનંદ અમૃત છે.
પ્રત્યેક પળ આનંદથી ઓળઘોળ હેવી વિષયોમાં આનંદની અભિવ્યંજના તદ્દન બેહૂદી
જોઈએ ! અસત્ છે. અદ્ધિક સુખાનુભૂતિ અને આનંદની
જરાયે ખેદ નહીં! અનુભૂતિ આત્યંતિક રૂપે અલગ વસ્તુ છે. પ્રિય વિષયેના અભાવમાં, ઈન્દ્રિજન્ય આવેગોની
જરીયે ઉદ્વેગ નહી ! ગેરહાજરીમાં આનંદની અનુભૂતિ ઉઘડતી કળીની
કઈ આવેગ નહી !
કેઈ આવેશ નહી ! જેમ ખીલી રહે, વિકસી રહે એવી સાધના કરવી આવશ્યક છે. સાધના....પ્રત્યેક સાધન માત્ર
વિષાદ નહી! આનંદની યાત્રા છે ! જીવન આનંદ માટે છે,
વિવાદ નહી! અસ્તિત્વ આનંદ આપે છે!
અવસાદ નહી! એવા લોકોને હું જાણું છું મળે છું. જેઓ
કે વિખવાદ નહી! જૂન-૮૪]
[૧૧૫

Page #8

પૂર્ણજ્ઞાની પુરુષે કહે છે. શ્રદ્ધાવાન, જ્ઞાન- સાંનિધ્ય-સહવાસ માત્રથી જ બીજા જીના વાન અને ચારિત્રવાન માણસ ક્યારેય ખેદ, કલેશ-ઉદ્વેગ શમી જાય છે. આવેગે વીરમી ઉદ્વેગ કે વિષાદથી પીડિત ના હોય શકે ! જાય છે. એની તે આંખોમાં આનંદ ઉછળતો હોય. જે લોકોને આવા આનંદપૂર્ણ અસ્તિત્વને
હોઠ પર અ નંદ ઉઘડત હોય. સહવાસ સાંપડે છે અઆ ખરેખર ધન્ય છે ! શબ્દોમાં આનંદ ઉભરતો હોય. આવા મહાપુરૂષના સાંનિધ્યથી જેમણે આનંદના હાથમાં આનંદ ઉતરતે હોય. અમી ઘૂંટડા મળી જાય છે એ તો ધન્યાતિ
મનમાં આનંદ ઉમડતો હોય. ધન્ય છે ! ગમે તેવી બાહરી સ્થિતિ હોય કે પરિસ્થિતિ
આનંદનો અભ્યાસ કરે જોઈએ! જ્યારે હોય ! પૈસા ચાલ્યા જાય. નેહી- વન મા ક્યારેય પણ તમે પ્રકૃતિના ખોળામાં ચાલ્યા ફેરવી લે. આપણું પારકા ની જય, દુનિયા
જાવ, જ્યાં કુદરતે ખેએ ભરીને સૌન્દર્ય વેર્યું
હોય, એવા હરિયાળાં મેદાનો, લે લાછમ પહાડે બદનામ કરી મૂકે, શરીર રે ગેના પાશમાં જક
માં જયારે રખડવાનું મળે ત્યારે આંખે બંદ ડાઈ જાય, છતાંયે મનમાં તે આનંદના દીવા
કરીને પ્રકૃતિના સાંનિધ્યમાં ડૂબી જાજે, પ્રકૃતિમાં અવિરત જલ્યા કરે ! એની ત: ચારેક ફીકી
ખવાઈ જાજે, આનંદને સ્ત્રોત ભીતરમાંથી ફૂટી ના પડે કે પાતળી ના પડે ?
નીકળશે. - એક વાર સ્વામી રામતીર્થને સરદાર પૂરણ- જ્યારે ક્યારેક કોઈ રમણીય તીર્થમાં જાવ, સિંહે પૂછી લીધું
કે જ્યાં લોકોની બહુ ભડ ના હોય, ટેળાઓ “તમારા જ્ઞાનનું રહસ્ય શું છે?” ના હોય, કલાહલ કે શોરબકેરના હેય, ત્યારે
મારા જ્ઞાનનું રહસ્ય એટલે હર હાલતમાં, ત્યાં રહી જાજે. દેરાસરમાં જાવ ને નયનરમ્ય દરેક પરિસ્થિતિમાં ખૂશ રહેવું ! ખૂશખૂશાલ મૂર્તિની સામે બેસીને બંદ આંખે એ મૂર્તિના બનીને જીવવું !”
સૌંદર્ય માં ખોવાઈ જવાની કોશિશ કરજે. પાર્થિવ પણ એનાથી લાભ શ?”
ખૂબસૂરતીમાં તે ખૂંપવાનું લખાયુ જ છે લલાટે,
ક્યારેક અપાથવ સૌંદર્યમાં ખોવાઈ જવાની ભઈલા, આનંદની અમીરાતથી વધીને બીજો
મજા બી માણવા જેવી છે! એ છલકાતા પવિત્ર વળી કે લાભ જોઈએ છે '' જ. હું પૂર્ણ વાતાવરણને ભીતરમાં ભરી લેજે. આનંદથી રૂપેણ નિશ્ચિત બની જાઉં છું , ત્યારે હું સૂષ્ટિને પરિપૂર્ણ પરમાત્મા પાસેથી આનંદ મેળવીને જ શહેનશાહ બની જાઉ છું! આખી દુનિયા ત્યારે જપને મને મારું સામ્રાજ્ય ભાસે દે. અને સમ્રાટ જ્યારે ક્યારેય કઈ પ્રસન્નમના મહાત્મા બની જાઉ છું !”
પાસે જવાનું થાય ત્યારે એમના નામે શબ્દના કેવી મહત્વની અને લાખ રૂપિયાની વાત સાથિયા પૂર્યા વગર મૌનના મત વિણવા માટે કરે છે. સ્વામી રામ! સમ્ય જ્ઞાન, સાચું જ્ઞાન કવિશ કરજે, મૌનપણે એમના અસ્તિત્વને માણસને નિશ્ચિત અને નિર્ભય બનાવે છે. નિર્ભય માણવાનું શીખજો. આનંદની અવનવી અનુભૂતિ અને નિશ્ચિત મનુષ્ય જ સદા-સર્વદા આનંદની સાંપડશે ! અનુભૂતિ કરી શકે, મેળવી શકે!
- જ્યારે ક્યારેક કેઈ દુઃખી ને સહાયતા આનંદપૂર્ણ અસ્તિત્વથી સભર વ્યક્તિના કરીને એમના દુઃખમાં સહભાગી થવાનું સદ્૧૧૬]
[આનંદ પ્રકાશ

Page #9

ભાગ્ય સાંપડે અને તમારા સહયોગના સહારે “હું આનંદને અભ્યાસ કરી રહ્યા હતા !” એના ચહેરા પર સ્મિતની સુરખી છવાઈ જાય ત્યારે તમે પણ આનંદથી ભરાઈ ઉઠ!
આનંદને અભ્યાસ? એ વળી શું? કેવી
રીતે?” શાંતિનિકેતનમાં કવિવર રવીન્દ્રનાથ ટાગોર, એક વાર પોતાના નિવાસસ્થાનની બહાર મેદાનમાં “હાસ્તો, આવા મધુર અને ઉર્જસ્વી વાતાખુરસી નાંખીને બેઠા હતા, આંખો પર પલકનો વરણને હદયમાં ભરતો રહું છું. અવારનવાર પડદો હતા અને હોઠ પર સ્મિતના કુલે ખીલ્યા આનાથી મને આનંદને અભ્યાસ કરવાની તક હતા. કલાકાર નંદબાબુ આવીને કયારનાચે મળે છે ! નંદબાબુ, આનંદ એ તો અમૃત છે, કવિવરની સમીપે બેસી ગયા હતા. રવીન્દ્રનાથે અમૃત ! એને લખી ન શકાય કે કહી ના શકાય જયારે આંખો ઉઘાડી, નંદબાબુ સામે જોયું. અને કવિવર પાછા ડૂબી ગયા આનંદના આપૂછયું :
લેકમાં ઊંડે ઊંડે..!!! ક્યારે આવ્યા, નંદબાબુ?”
બધા આનંદને પ્રાપ્ત કરે. અડધો કલાક થયે હશે, આપ ભાવ- સહુ ના આવેગ, ઉદ્વેગ અને વિષાદસમાધિમાં લીન હતા.”
વિખવાદ દૂર થઈ જાઓ !
श्री हेमचन्द्राचार्य कृतम् प्राकृत व्याकरणम् ( अष्टमोऽध्यायः.) શ્રી જૈન આત્માનંદ સભાનું પ્રકાશન-૯૪મું રત્ન છે. સાચા અર્થમાં તે રત્ન જ છે કેમકે તેના વિવિધ કારણે પ્રાકૃત ભાષાના અભ્યાસીને પુનિત ભાષાથી પ્રકાશિત કરે છે. પ્રાચીન પ્રાકૃત ભાષાના વ્યાકરણોમાં આ પુસ્તકનું અદ્વિતીય સ્થાન છે. અર્વાચીન વિદ્વાનેએ આ પુસ્તકને બીરદાવ્યું છે. અભ્યાસને સંપૂર્ણ જ્ઞાન મળે અને તુલનાત્મક અભ્યાસ થાય તે માટે આ પુસ્તકમાં નવ Appendices આવેલ છે. જર્મન જેવા દેશમાં તેમજ મહાન વિદ્યાપીઠની માંગ સારી છે. તે જ તેનું મૂલ્યાંકન છે. Price Rs. 25_00
Dolar 5-00
Pound 2-10
: પ્રાપ્તિસ્થાન : શ્રી આત્માનંદ સભા ખારગેઈટ, ભાવનગર,
ક્ષમા યાચના આ માસિક અંકમાં કઈ અશુદ્ધિ રહી ગઈ હોય અથવા કોઈ ક્ષતિ મુદ્રણ દેષ હોય તો તે માટે મનસા, વસા, મિચ્છામિ દુક્કડમ્.
તંત્રી.
=
જૂન–૮૪]
[૧૧૭

Page #10

ચિતળિયો યાને ટિપકી વાળો, પદો,
(ગતાંકથી ચાલુ)
લે. સર આર્થર કોનન ડોયલ અનુવાદક : પી. આર. સાત
કૃપયા બેસે.”
થોડી જ મિનિટમાં અમારૂં ગૃહદ્વાર જોરદાર કામઢા હોગ્સ” ધક્કાથી ગાજી ઉઠયું. એક ખડતલ મનુષ્યની તેનું હાસ્ય વિસ્તૃત બન્યું. કાયા નજરે પડી. મસ્તક પર શ્યામ ઊંચી ટેપી,
કેટલેન્ડ ચોર્ડ વાળા હોમ્સ” લાંબે કેટ, હાથમાં ઝુલતે ચાબુક, વિશાળ ભાલ પર અનેક રેખાઓ, સૂર્ય તાપથી તપેલું કપાળ,
- હાર્દિક રસાસ્વાદને અભિનય કર્યો અને કહ્યું, દુષ્ટ આવેશથી અંક્તિ મુખાકૃતિ વાળે દેહ, એક
આપની વાત મજેની છે. જ્યારે આપ અહિંથી બાજુથી બીજી બાજુ તરફ ફર્યો. તેને જોતાં જ
જ પધારે ત્યારે બારણું બંધ કરજો, અહીં તે નર્યો લાગે કે કઈ શિકારી પક્ષીનો આભાસ પુરો દુષ્કાળ-અનાવૃષ્ટિ છે.” પાડે છે,
“મારા પ્રશ્નનો જવાબ મળશે ત્યારે જ હું વ્યક્તિ બોલી, “કેનું નામ હોમ્સ છે? જઈશ. મારા કાર્યમાં વચ્ચે ન આવે. હું ભયંકર
માનવી છું.” એમ કહી આગળ વધ્યા. સળિયે “મારૂં જ નામ, મારે લાભ આપને મળશે.
ઉંચકે, તેને વાળે અને પડકાર ફેંક. મારા આપ કોણ?” ડે. ગ્રીસ્તી રોયલેટ, સ્ટોક મોરન
હાથમાથી આ૫ કેવી રીતે મેળવે છે તે હું
જોઉં છુ.” તેમ કહી તગડામાં તેને ફેંક. કુટુંબને” હસે નમ્રતાથી કહ્યું, “ખરેખર !
વેટસન, આપણી બેદરકારીથી આપણી નાની “એમ કરી શકે તેમ નથી. મારી સખીને નુકશાન ન પહોંચવું જોઈએ. નાસ્તો ઓરમાન પુત્રી અહીં આવી હતી. હું તેનું પતાવ્યું. પછી હામ્સ શહેરમાં જઈ કાર્ય પાછળ પગલું દબાવતે આવું છું. તેણે આપને શું
લાગી ગયે, કહ્યું છે ?'
જ્યારે તે પાછો ફર્યો ત્યારે એક વાગી ગયે વર્ષમાં આજે સારી ઠંડી છે.” હસે કહ્ય. હતો. તેના હાથમાં નોંધ અને આંકડાથી ભરપૂર “અરે ! તેણે આપને શું કહ્યું છે ? આવે. ભૂરા કાગળ હતા. તેણે કહ્યું, વોટસન ! મેં શમાં આવી ધારદાર અવાજ સાથે તે બોલી ઉઠ્યો. તેની પત્નીનું ‘વીલ” જોયું તેના રોકાણની વાર્ષિક
આવક પહેલાં હજાર પાઉન્ડ થતી હતી. હવે મેં સાંભળ્યું છે કે પરિણામ સારું આવે.”
- ખેતી પેદાશના ભાવ ઘટવાથી વાર્ષિક આવક “શું તમે આડે માર્ગે ચડાવવા માગે છે? ૭૫૦ પાઉન્ડ જેટલી છે. તેમાંથી દરેક પુત્રીને ચાબુક હલાવતાં તેણે કહ્યું. આપ કુટિલ બીરાદરને ૨૫૦ પાઉન્ડ વાર્ષિક આવક મળે. દરેક છોકરી હું ઓળખું છું. તમે કોઈના માર્ગમાં માથું પરણી જાય તે પિતાની આવક ખૂબ ઘટે. તેથી જ મારનાર હોમ્સ છે.
લગ્નના કાર્યમાં આડખીલી રૂપ બનવાને તેને મારો મિત્ર હસ્ય.
મુખ્ય આશય છે.” ૧૧૮]
[આત્માનંદ પ્રકાશ

Page #11

હવે આપણી ઢીલ ગંભીર નુકશાન કર્તા પણ અહીં રીપેરીંગની કશી જરૂર જણાતી બનશે; કારણ કે તે ભઈ આપણો ધ્યેય જાણી નથી. આતે મને ખસેડવાની ચાલબાજી છે.” ગયે છે. આપ ખીસામાં વેલ્વર મૂકી તૈયાર
એમજ લાગે છે, ત્રણે રૂમ નાની પરશાળમાં થાઓ. અત્યારે જ ગાડી મંગા' છું. વેટરલ
ખૂલે છે. વળી તેમને બારીઓ પણ છે-જે કે જલ્દી પહોંચવું પડે.
નાનાતેમજ બન્યું. વોટરલથી ગાડી મળી ગઈ–
કઈ તે દ્વારા પ્રવેશી શકે તેમ નથી.” લેધરલેન્ડ સુધીની. ત્યાંથી અન્ય વાહન દ્વારા આગળ વધ્યા. વેટસન ગંભીરતા પૂર્વક વિચારી
“આપ અંદર જઈ શટર બંધ કરે.” રહ્યો હતો. તેણે મારે ખભે હલાવ્યું અને તેણીએ તેમ કર્યું. હોસે બહારથી ખોલવા ઘાસના મેદાન તરફ અંગુલીનિર્દેશ કર્યો. કેશીષ કરી પણ વ્યર્થ. મજાગરા તપાસ્યા. તે હતું એક મોરનનું જૂનું ઘર
છરીની અણી ઘુસાડી, ઉંચકવા ઈચ્છા કરી. પણ ગાડીવાને તેમાં સુર મીલાવ્યું. અને કહ્યું,
ત: છરીની અણજ પેઠી નહિ. ત્યારબાદ અંદરની “આ રસ્તે ટૂકે છે જુઓ, પિલી ખાન જઈ તલાશ કરી. રહ્યાં છે તે તરફથી કેડી માર્ગ જાય છે. આંખ એક જાડું દોરડું જોઈ હોસે પૂછ્યું, “આને પર છાજલી કરી, દષ્ટિ નાખી, હસે કહ્યું, “હું તેની સાથે સંકલન છે? ધારું છું કે તે કુમારી સ્ટેનર છે. ગાડીવાનનું ગૃહરક્ષકના રૂમ સાથે.” સૂચન સ્વીકારી, બને ઉતરી પડયા, ભાડું “બીજી વસ્તુઓ કરતાં આ વિશેષ નવું ચૂકવી દીધું.”
લાગે છે.” વાડ આગળ આવી મેં કહ્યું, “બપોર બે વર્ષ પૂર્વે જ તે મૂકાયું છે.” પછીની શુભેચ્છા. કુમારી સ્ટેનર અમે અમારું આપની બહેનની માગણીથી?” વચન પાળ્યું છે.” અમને જોઈ તે ખૂબ હર્ષ પામી. અમારી સાથે હસ્તધૂનન કરી કહ્યું. “ના, મારી બહેને તેનો કદી ઉપયોગ પણ
આપની ખૂબ ઈન્તજારી કરતી હતી. ડોકટર કર્યો નથી. અમારે અમારી જોઈતી ચીજો જાતે રોયલેટ શહેરમાં ગયે છે, સાંજ પહેલા આવા જ મેળવવાની હોય છે. હસે ભેંયતળિયું વાની કોઈ વકી નથી.” ડોકટર અમારે ત્યાં તપાસ્યું. પાટિયા પરની તીરાડો તપાસી, છેવટે આવેલ-તેમ મેં કહ્યું, ત્યારે તેનો દેહ કીકો પથારી નજીક ગયા. દોરડું ખેંચ્યું. જણાયું કે પડી ગયા. તે શું મારી પાછળ પડેલ ??? તે “ડમા’ મુંબું હતું-કોઈ ઘંટ વગાડે તેમ ન
એમ લાગે છે, પણ તું ચિંતા ન કર. જે હતું. ‘અરે ! વોટસન જો તો ખરા, તને કોઈ તે લુચ્ચાઈ કરશે તે તેનાથી વધુ લુચ્ચાઈ અમે,
3 તાર સાથે જોડેલ નથી પણ વેન્ટીલેટર ઉઘડે છે બતાવશું. અમે હવે તારા રક્ષક છીએ.” તે સ્થળે હુક સાથે જોડેલ છે.”
પછી મકાનનું બારીકાઈથી નિરીક્ષણ કર્યું. “કેવું અર્થવિહિન ! આવું તો ક્યાંય નજરે છેવટને રૂમ ડે. રોયલોટન, વચ્ચેને રૂમ તેની પડયું નથી.” બહેનને અને ત્રીજે કુમારી સ્ટેનરને. - હસે કહ્યું, “ઘણું વિચિત્ર ! અરે આ
તે બોલી, “હવે હું વચ્ચેના રૂમમાં રાત્રિ વેન્ટીલેટર તે બીજા રૂમમાં ઉઘડે છે.” વીતાવું છું, રીપેરીંગ ચાલે છે તેથી
કુમારી સ્ટોનરે કહ્યું, “તે તદ્દન અદ્યતન છે. જૂન-૮૪]
[૧૧૯

Page #12

ઘંટડીના દેરડાની સાથે જ તેની ઉત્પત્તિ છે તે ધર્મશાળા ખરુંને?” બની છે.”
હા, તે કાઉન-ધર્મશાળા.” પછી તેઓએ ડોકટરને ઓરડે તપા. “સરસ, ત્યાંથી આપને રૂમની બારીઓ તેમાં એક સેઈફ જોઈ અને પૂછ્યું, “આમાં દેખી શકાય છે?” શું છે?”
ચોક્કસ.” મારા પિતાના ધંધાને લગતા કાગળ.”
“તમારે માથાના દુ:ખાવાના ન્હાના તળે શું તમે તે જાતે જોયા છે!”
તમારી રૂમમાં જ રહેવાનું છે જ્યારે તમારા હા, થોડા વર્ષો પૂર્વે
ઓરમાન પિતા આવે ત્યારે પણ, જ્યારે તે - “શું તેમાં બીલાડી નથી?”
રાત્રિના તેના રૂમમાં સૂવા જાય ત્યારે બારીના ,“ના, કેવી વિચિત્ર વાત!”
સટર્સ ખોલી નાખવા, તેના પર નિશાની રૂપે
એક દીપક મૂકે.” સારું આ જુઓ,”—એમ કહી કબાટ ઉપથી દૂધની રકાબી ઉતારી બતાવી.
હા, બરાબર ” “ના અમે બીલાડી પાળી નથી. ચિત્તો
બાકીનું અમારા પર છોડે. અને વાનર છે. વિશેષ તપાસ કરતાં તેની નજર
પણ આપ શું કરશે?” ચાબુક પર પડી. તેને ગુંચળું વાળી લટકાવેલ. અમે તમારા રૂમમાં રાત્રિ વીતાવશું જે ટસન! આપ શું ધારે છો?
અવાજ તમને ડરાવે છે તેની તલાશ કરશું.” એ તે સાદે ચાબુક છે.”
આપે અફફર નિર્ણય કર્યો છે ?” અરે ભાઈ! તે સામાન્ય નથી. ગુન્હા “કદાચ” તરફ જેનું મન વળેલું હોય છે ત્યારે તે ખતર- “તે પછી કહ-મારી બહેનના મૃત્યુનું નાક બને છે.”
કારણ કહો.” બહાર નીકળી હસે કુમારિકાને કહ્યું, “હવે “હું જણાવું તે પહેલાં તેની સાબિતી રજુ દરેક બાબતમાં આપે મારી સલાહ પ્રમાણે કરવાનું હું વધુ પસંદ કરું છું.” વર્તવું પડશે.”
મારી બહેનના મૃત્યુનું કારણ કહે. શું તે ચક્કસ, હું આપ કહેશે તેમજ કરીશ.” ખરેખર ભયથી જ મૃત્યુ પામી હતી?”
ઢીલ પિસાય તેમ નથી. આ૫ની આજ્ઞા- “ ના, હું એમ ધારતું નથી. બીજુકેઈ કારણ કિતતા ઉપર આપનું જીવન અવલંબે છે.” છે. પણ અમારે હવે જવું જોઇએ. જો ડોકટર
ખાત્રી આપું છું કે દરેક આજ્ઞાને અમલ આવે અને અમને જોય જાય તે અમારી મુસાફરી થશે જ.”
એળે જાય. બહાદુર બને. પ્રથમ હું અને મારે મિત્ર આપના “સલામ, અમારા કથન પ્રમાણે ચાલશે, તે ઓરડામાંજ રાત્રિ વીતાવશું.”
ભયને હાંકી કાઢશું,” તે સાંભળી વટસન અને કુમારીકા વિસ્મિત અમે “કાઉન ઈન”માં બેઠક રૂમ અને શયન બન્યા.
રૂમ મેળવી લીધાં. તે ઉપલે માળે હતાં. ત્યાંથી હા, તેમજ થશે, વળી હું સમજાવું-પેલી એન્યુ દરવાજો અને સ્ટોકમેરી ગૃહ નજરે ૧૨૦]
[આત્માનંદ પ્રકાશ

Page #13

પડતાં. સંધ્યા સમયે ડોકટર ગાડીમાં આવી વસેને “હા માં માથું હલાવ્યું. પહોંચે, લોખંડના દ્વાર ખોલવામાં છોકરાને બત્તી હોલવવી પડશે કદાચ તે વેન્ટીલેટર વાર લાગતાં, તે ગજર્યો અને મારવા મુઠી ઉગામી. દ્વારા જેઈ જાય. એક બેઠક રૂમમાં દીપક પ્રગટય, તે અમે અહિંથી હેન્સે કહ્યું, “ઉંઘતા નહિ, રીવોલ્વર તૈયાર જોઈ શક્યા.
રાખજો, હું પથારી પાસે બેસું છું. તમે ખુરશી વોટસન ! આપને સાથે રાખતા મન પાછું પર બેસે.” પડે છે.”
- વોટસને રીવર બહાર કાઢી, ટેબલ ઉપર હું ત્યાં આપને ઉપયોગી થઈ શકીશ?” મૂકી, હોમ્સ પાસે નેતરની સોટી હતી. તે તેણે તમારી હાજરી ખૂબ જરૂરી છે ” બાજુમાં તૈયાર રાખી. પાસેજ દીવાસળીની પેટી
અને મીણબત્તી શખ્યાં, પછી બત્તી હેલવી; અને તે હું જરૂર આવીશ.”
અંધકાર ઓઢી લીધે. કેટલોક સમય આ સ્થિતિ“આપને આભાર.”
માં પસાર થયું. એકાએક વેન્ટીલેટરની દિશામાં વૃક્ષો વચ્ચે આવેલ મકાનમાં ૯ વાગે બત્તી પ્રકાશ ચમક્યો અને તરતજ બંધ. બળતા તેલની હોલવવામાં આવી. બે કલાક મંદ ગત્તિએ પસાર કડક વાસ અને ગરમ થતી ધાતુની વાસ આવી. થયા. એકાએક ૧૧ વાગે અમારી સામે એક બીજાના ઓરડામાં કોઈકે બત્તી પટાવી હતી. પ્રકાશ ચમક.
હિલનચલન ને ધીમો અવાજ સંભળાયો. પછી પગભર ઉભીને કહ્યું, “તે જ સૂચના-ચિન્હ નરી શાંતિ. એ રીતે અધ કલાક વીતી. પછી વચ્ચેની બારીથી આવે છે.”
કીટલીમાંથી નીકળતી વરાળના સંસ્કાર જે બહાર નીકળતાં અમે માલિક સાથે વાત અવાજ સંભળાયો. તે જ ક્ષણે હામ્સ કૂદયે દીવાકરી. અમે એક સંબંધીને મળવા જઈએ છીએ. સળી પેટાવી અને બેલના દેરડાને સેટીથી ફટકાયું. કદાચ રાત્રિ ત્યાંજ વીતે. અમે આગળ વધ્યા. વોટસન, યુને? જોયુંને ? ” ઠંડે પવન થપાટ લગાવી રહ્યા હતા. ત્યારે એક
પણ તેણે કશું જોયું ન હતું. જયારે હસે પીળો પ્રકાશ અમારા હેતુને અનુરૂપ સૂચને દીવાસળી પટાવી ત્યારે મેં ધીમે સ્પષ્ટ સંસ્કાર આપી રહ્યો હતો.
જેવું સાંભળ્યું. પણ વોટસનની આંખો અંજાઈ મકેલીથી રસ્તે કરતાં આગળ વધ્યાં. જેવા ગઈ હતી. કેને હોસે ફટકાર્યો તે તેને ખબર અમે બારીમાંથી પ્રવેશ કરવા જતાં હતાં તેવામાં ન પડી. પણ તેણે જોયું તો હોમ્સનો ચહેરે એક ભયંકર દેખાવનું બાળક ઘાસ પર પટકાયું ભયગ્રસ્ત અને ફીકકી બની ગયા હતા. અને ઝડપથી અંધકારમાં ઓગળી ગયું.
તેણે ફટકારવાનું બંધ કર્યું હતું અને વેન્ટીહે ઈશ્વર ! આપે જોયું કે ?”
લેટર તરફ તાકી રહ્યા હતા. તે જ સમયે બાજુના હેપ્સ પણ આશ્ચર્ય પામેલ પણ તુરત જ ઓરડામાંથી એક ભયંકર ચીસ સંભળાઈ, તેમાં યાદ આવ્યું કે તે તે માંકડું હતું, પછી અમે મિશ્રિત હતાં ક્રોધ, ભય અને દર્દ, તે ચીખે અંદર પ્રવેશ્યા. હોમ્સ અવાજ કર્યા વગર શટર આજુદાજુના લોકોને જાગૃત કર્યા. અમારા હૃદય બંધ કર્યા, બત્તી મેજ પર મૂકી ચોમેર દૃષ્ટિ ફેરવી. થીજાવી દીધા, તેઓ એક બીજા સાથે તાકી રહ્યાં.
“હેજ પણ અવાજ આપણો વિનાશ છેવટે ઉદ્ધવસ્થાનમાં જ ચીસ વિલય પામી. નોતરશે.”
‘આનો અર્થ શું ?” વેટસને કહ્યું,”
જૂન-૮૪]
[૧૨૧

Page #14

હોસે કહ્યું, બસ, બધુ જ પતી ગયું–તે પર ધસી આવે છે-તે સત્ય છે. ખાડે છેદનાર પણ ઉત્તમ પ્રકારે. રીલવર ઉઠાઓ આપણે ખાડામાં પડે છે. ચાલો આપણે આ પ્રાણીને રેયલેટના રૂમમાં જઈએ.
તેની ગુફામાં ધકેલીએ. કુમારિકા છે કેઈ સહીગંભીર રરે તેણે દીવો પ્રગટાવ્યો. પરસાળ સલામત સ્થાને લઈ જઈએ. પછી ભલે પોલિસ માં થઈને દાકતરના રૂમ પાસે ગયા. બારણું
બનાવ વિષે જાણકારી મળે તેમ કહી તેણે ખખડાવ્યું, અવાજ ન આવ્યો. આગળિો કેર ડાકટરના પગ પાસેથી ચાબુ ખેંચી લીધા. અને બન્ને અંદર દાખલ થયા.
સપની ડોકમાં ગાળિયો કરી ફેક અને ભયંકર તેઓની દૃષ્ટિ પર અકથ્ય ચિત્ર પડયું.
સ્થાનમાંથી ઉપાડી, તેજુરીમાં મૂકયા અને તેજુરી
બંધ કરી. મેજ પર શ્યામ દવે હતો. શટર અર્ધ ખુલ્લા હતા. તેજુરી ઉપર તેજમય કિરણ પડત. કોઈના અધિકાર કે હક ઉપર ત્રાપ મારવી હતું. તેજુરીનું બારણું ખુલ્યું હતું. લાકડાની ખુરશી અને ઝુંટવી લેવા પ્રયત્ન કરે તે ભયંકર દેષ છે. ઉપર ડોકટર બેઠો હતો-ભુરે જ અને પગમાં બીજાના જાન સાથે બાજી ખેલવા જતાં, ટર્કીશ ચંપલ. ખોળામાં લાંબો ચાબુક. સિલિંગ બાજી પિતાનાજ જાન પર ખેલાય છે, કુદરતને તરફ આંખે જડાઈ હતી. તેના ભવાં ફરતો ત્યાં ડેર છે પણ ન્યાય છે. વિચિત્ર પીળો પટ્ટો-ટીપકીવાળે. જાણે કે જોરથી
ડેધ માનવીને મહાન દમન છે. માનવીની કપાળ પર બાંધ્યો ન હોય. તેઓ પ્રવેશ્યા ત્યારે તેણે ન કર્યો અવાજ કે ન થઈ કેઈ ગતિ.
* સારી એવી કારકીર્દિમાં ધૂળ મેળવી દે છે. હોમ્સ ધીમેથી કહ્યું, “ટપકી વાળ પઢો! પાશવી બળ પર આધાર રાખે નરી મૂર્ખતા ટિસને એક પગલું આગળ ભર્યું. તરત જ છે. માથાની જાળ બીજાને સપડાવે કદાચ, પણ દાકતરના વાળમાંથી નાનકડું સર્પનું માથું બહાર અંતે જાળ ગૂંથનાર તેમજ સપડાય છે. માટે આવ્યું.
ધ પર વિજય મેળવવા પ્રયત્ન કરો. કપટી હોમ્સ બૂમ પાડી, “એ એડર જતો રીતરસમને તીલાંજલી આપે. પોતાને જે મળે સર્પ - સૌથી ભયંકર. દંશ પછી દશ સેકન્ડમાં તેમાં સંતોષ રાખી સુખી જીવનની મજા હાણે. દાકતર ખલાસ થઈ ગયેલ છે. હિંસા હિંસા કરનાર
(સંપૂર્ણ)
શ્રી શત્રુંજય ગિરિરાજ દર્શન શાશ્વતા વીર્થની ઉપાસના આવા પુનિત પુસ્તકના વાચન દ્વારા વિશેષ રીતે થઈ શકે છે. તેથી આ પુસ્તક દરેક ઘર વસાવવા જેવું છે.
નવ્વાણું યાત્રા કરનાર ભાયવં તને, વષતપ કરનાર તપસ્વીઓને, તેમજ શ્રી જૈન સંઘના શ્રાવકો અને શ્રાવિકાઓને પ્રભાવનામાં આપવા લાયક પુસ્તક છે. આ પુસ્તકમાં પુનિત તીર્થના પંદર ફેટાએ છે કિંમત ફક્ત ૬૦૦ રૂપિયા જે વ્યકિત સે કે સૌથી વધારે પુસ્તક મંગાવશે તેમને દશ ટકા કમિશન આપવામાં આવશે.
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા ખારગેઈટ
ભાવનગર ( સારા )
૧૨૨]
[આત્માનંદ પ્રકાશ

Page #15

સત્ય, સદ. વિજયતે,
-: લેખક :શાસ્ત્રી રમેશ લાલજી ગાલા, (લાયની મોટા)
સત્યનો હંમેશા જય થાય છે, શાસ્ત્રકારે તું સત્યની પ્રતિજ્ઞા લઈશ એટલે તારી પત્ની કહે છે કે જ્યાં સત્ય ત્યાં ઈશ્વરને વાસ છે એટલે તારાથી દૂર રહેશે ખરી? “હા, મહાત્માજી! ઈશ્વર પ્રાપ્તિ માટે ક્યારે પણ અસત્ય બોલવું તમે કહો છો એમ જ છે તે જ સત્ય છે.” એમ નહિ. સત્ય કાર્યમાં અહંનિશ હિંમત રાખી શુભ કેવી રીતે ? સંતજીએ હસીને પૂછયું, ત્યારે પ્રવૃત્તિ આદરવાથી વિજયની પ્રાપ્તિ થાય છે, પેલાએ આતુરતાથી જવાબ આપ્યો, “હે મહાત્મા ! પછી ભલે લેકે તરફથી અહોભાવ મળે કે નહિ. હું મારી સ્ત્રી પાસે જ્યારે સત્ય હકીકત કહેવા જે શુભ કાર્ય કરતા હોવા છતાં ભય, શરમ, બેસું ત્યારે એ દૂર ખસી મારાથી રિસાઈ જાય લજજા કે મુશ્કેલી ગણે છે તે ક્યારે પણ વિજય છે એટલું જ નહિ પણ ક્યારેક પિયરે જઈ અહીં મેળવી શકતો નથી. [ સત્યને દર્શાવતી એક સુંદર [ મારા ઘરે ] આવવા ચોખી નો કહી દે છે. કથા જાણવા જેવી છે.]
માટે હે સંતજી! આવી પ્રતિજ્ઞા હ લેવા સમર્થ એક નગરમાં એક સંત બાવાજી સત્યાસત્યને નથી.” આટલું કહી તે ત્યાંથી પોતાને માગે ઉપદેશ આપી રહ્યા હતા, લાખોની સંખ્યામાં ચાલ્યો ગયો. બાકીનાઓને પ્રતિજ્ઞાથી શુશોભિત શ્રોતાજને એ ઉપદેશ ઝીલી રહ્યા હતા. ઊપ- કરી આશીર્વાદ આપી છૂટા કર્યા. દેશાન્ત સંતજીએ કહ્યું કે સંતના સમાગમમાં પ્રતિજ્ઞા લેનારાઓમાં ઘણી સ્ત્રીઓ પણ હતી, આવ્યા પછી જે એકાદ નિયમ નહિ સ્વીકારીએ તેમાં એક સાંઈ નામની પણ સ્ત્રી હતી, તેને આ તે આપણે જે પામર જીવ બીજે કયાંય સંતજનો ઊપદેશ નસેનસમાં લાગી ગયો હતો, મળ દુર્લભ થશે. આ વાત સાંભળી સૌ શ્રોતા- સંતજીને ઊપદેશ સાંભળ્યા બાદ ભય-શરમજનોએ ઊભા થઈ કહ્યું, “મહાત્માજી ! અમને લજજા કે મુશ્કેલીને જોયા વગર સત્ય કામ ગમે એવી આપત્તિમાં પણ ખોટું ન બોલવાની કરવામાં એ આતુર રહેતી-કયારે પણ અચકાતી પ્રતિજ્ઞા આપે, સૌ શ્રોતાજનોનો એક જ નહિ. અવાજ સાંભળી સંતજી અચરજ પામી ઉભા છેડા સમય બાદ એક વખત મહા ભયંકર થઈ ગયા અને પાછળ જોયું તે એક માણસ દુકાળ પડ્યા, ચારે દિશામાં ક્યાંય પાણી નહિ, બેઠેલે જેવાય. માણસને જોઈ સંતાથી રહેવાયું માનવીએ તે શું પણ પશુ-પક્ષોએ પણ પાણી નહિ, તેણે મોટેથી ક , “હે ભલા ! બધા સિંહે વગર તડફડવા લાગ્યા, અન અને પાણી વગર ઊભા થઈ ગયા, તે આપ સાહેબ કેમ વિલંબ જીવવું મુશ્કેલ થઈ પડયું એટલે બધા જીવન કર્યો?” સંતજીનો અવાજ સાંભળી પેલે માણસ જીવવા જે જતા રહ્યા. આથી એ દેશને રાજા ઉઠી સાહેબજી પાસે આવ્યો અને કહ્યું, “હે પુણ્ય “એભલ ને ચિતા થઈ, ને પ્રજાનું દુઃખ દૂર આત્મા ! મારાથી સત્ય પાળી શકાય તેમ નથી કરવા વિચાર કરવા લાગ્યા, વિચારાન્ત પોતાના એટલે ક્ષમા માગું છું” અરે ભલા માણસ ! પુત્રને રાજ્ય સેપી ઘોડે સવાર થઈ પોતાના નાના રોગ તડ પર થી એમ શાસ્ત્રોક્ત છે મહેલથી જંગલમાં જતો રહ્યો, ત્યાં એક વિદ્યાધર એ શું તમે નથી સમજતા ? વળી ભાગ્યવાનું! જ્યોતિષીઓનું મઠ જોયું. તેમાં વેદ જ્ઞાતા
જૂન–૮૪]
[૧૨૩

Page #16

સુપ્રસિદ્ધ ચુનંદા નામે એક પ્રખર તિષ હિતે, સુકવ્યા શરીર લૂછી શરીરની ધ્રુજારીને દૂર કરવા આ મહાપ્રભાવિક મહાત્મા જોઈ રાજાએ નમ્રતા લાગી. આમ માતા જેમ બાળકને તેમ પેલી સ્ત્રી ભાવે કહ્યું, “હે મહાત્માજી ! વં પ્રવિવાર તા. ઘેડેસવારને બાકી રહેલી રાત્રિ દેહની ગરમીને.
થી પૂજામાં સિ મિ છમ મમ સ્પર્શ કરાવતી પાસે રહી. રાત્રિના છેલ્લા પ્રહરે કામ દા રાજ્ઞઃ વજ' ત્યાં કાતિષ પેલા પુરુષની ચેતનામાં જાગૃતિને સંચાર થયો
ત, જનન, રજનન ! રાક ન ! ત્યારે આંખ ખાલી જુએ છે તે પડખામાં જ માતાની રાજાએ પોતાની વિગત કહેતા કહ્યું, “હે જ્યોતિને જેમ અજાણ–ચારણ માતાને જોઈ વિચારવા ધંર ! અમારા પ્રદેશમાં મહા ભયંકર દુકાળ પડે લાગે કે ખરેખર આજે પણ આ પાવન પૃથ્વી છે એ અટકાવવા કેઈ સારે ઉપાય બતાવે ઉપર સતીઓ છે. ધન્ય જનની અને જન્મભૂમિને જેથી મારી પ્રજા સુખી થાય,” આ વાત સાંભળી કે જે કળિયુગમાં પણ ઉપકાર કરનારી મારી માતા પિતાના વિદ્યાના બળથી જ્યોતિષિએ કહ્યું, હે સમાન આ સ્ત્રી આજે જેવાઈ. આમ એક સતી રાજન્ ! મેલી વિદ્યાના જાણનાર કઈકે મૃગલાના નારીને ઉપકાર માની, આશીર્વાદ મેળવી સવાર શિંગડે મંત્રેલું માદળીયું બાંધી દીધેલ છે એ થતાં જ પોતાના પ્રદેશ તરફ રવાના થયો. માદળીયું છૂટે તે તમારા દેશમાં વરસાદ પડે એવી સંભાવના છે.”
આ બાજુપતે કરેલ રાત્રિ દરમિયાન ઉપકાર
વૃત્તિ બીજા દિવસે પિતાની સખીઓને જણાવી મંત્રના જાણનાર જ્યોતિષની વાત સાંભળી દીધી અને દુનિયાને તે બીજાની ફજેતી કેમ રાજા તરત જ મૃગલાની શોધમાં નીકળે થોડા થાય એ જ જોઈતું હોય. એટલે આ બાજુ પણ દિવસના પ્રયને બાદ એ કાર્ય સિદ્ધ કર્યું સાંઇની વાત સાંભળી એની ઠેકડી ઉડાડવા લાગી, અને મુશળધાર વરસાદ વરસ્યા. અતિ વરસાદને અને મશ્કરી કરવા લાગી, કઈ ખરાબ બેલ કારણે રાજા પોતે પણ પાણીથી લદબદી ગયો બોલવા લાગી, કેઈ એને વેશ્યા વગેરે પણ કહેવા અને ઠંડીથી ધ્રુજવા લાગ્યા જેમ તેમ રસ્તા લાગી. કે એનાથી દૂર રહેવા લાગી, કઈ એને ઓળંગી નેસમાં પહોંચ્યા. ત્યાં દૂરથી એક સુંદર ભિખારણ સંબોધવા લાગી. આવી તે અનેક મકાન દેખાયું. મધરાતનો સમય હતો, આજુ- વાતોથી એને સતાવવા લાગી, પણ આટલાથી બાજુ વિસામાં જેવું ન દેખાતા રાજા પોતાના સતીઓ ડરી જાય તે સતી કહેવાય કેવી રીતે? ધ્યાનમાં જોડાને હંકારતે આગળ ને આગળ એ તો લેક નિંદાથી ડર્યા વગર પોતાનું કાર્ય જઈ રહ્યા હતા. ત્યાંજ દૂરથી આવતા ઘેડાન કરવા લાગી. હણહણાટ શબ્દ સાંભળી પેલા મકાનમાંથી એક સ્ત્રી બહાર આવી, જોયું તે એક અસવાર ભીને
હવે થોડા દિવસ બાદ પરદેશ ગયેલા બધા કપડે તરબોળ, ઘેડાને હાંકતો હાંકતો આગળ
પાછા ફર્યા સાથે સાંઈને પતિ પણ પાછો આવ્યો, ઘસી રહ્યા હતે આ દૃશ્ય જોઈ પેલી બાઈ દયાથી પણ લોક
આ પણ લેક પાસેથી સાંઈની હકીકત સાંભળી, પીગળી ગઈ અને ભય રાખ્યા વગર ઘોડેસવાર "
આ ઘરમાં પ્રવેશ ન કર્યો અને સાંઈને જેમતેમ કહેવા પાસે ગઈ અને તેને ચિતા મુક્ત કરી પોતાના લાગ્યા, આ બધુ સહન કરતી પતિને સમજાવતી મકાનમાં લઈ આવી. એટલું જ નહિ પણ જેમ કહેવા લાગી, “હ પતિદેવ ! દુનિયા દેરંગી છે. માતા પુત્રની, પત્ની પતીની તેમ આ જુવાન બાઈ તુચ્છ અને હલકટ સ્વભાવની સ્ત્રીઓ તરફ પુરુષે અજાણ્યા ઘોડેસવારની સંભાળ રાખવા લાગી. ધ્યાન આપવું ન જોઈએ, છતાં આપને મારા તરફ એના ભિજાઈ ગયેલા વચ્ચે કાઢી એક બાજુ (અનુસંધાન પાના નં. ૧૨૭ ઉપર) ૧૨૪]
[આત્માનંદ પ્રકાશ

Page #17

શાળામૃત
જ્ઞા.61.મત,
, ભારત પર
-: લેખક :રતિલાલ માણેકચંદ શાહ
મુ. નડીઆદ
જ્ઞાનનું ફળ વિરતિ છે, જ્ઞાનનું ફળ ત્યાગ તન્હામૃત પામવાની દુર્લભતા ખાસ ધ્યાન છે, સંચમ છે, પરિણતિની નિર્મળતા છે. ખેંચે તેવી છે, વલેણું વલેનારની ઈચ્છા તે (૧) તત્ત્વ સંવેદન જ્ઞાન જોઈએ, (૨) આત્મા
તર માલ પિતાને હસ્તગત કરવાની હોય પણ નુભવ બરાબર જોઈએ, (૩) અંતરની જ્યોતિ
વલવતાં આવડે નહિ, તે માખણ છાશ સાથે બરાબર જાગ્રત થવી જોઈએ, (૪) અંદરથી સાચી
મલી જાય, માત્ર માખણને તારવી લેવું અને પરીક્ષા થવી જોઈએ. સ્વ–પરનું જ્ઞાન અને ઉંડા
સહેજ પણ બગાડ થવા ન દેવ એ તે હોંશિણમાં તેનું દર્શન અને પ્રતીતિ થાય ત્યારે
યારીનું કામ છે, અહીં ગગન મંડળ એ ભગઆનંદઘન પદની પ્રાપ્તિ થાય માટે અનુભવ કરે,
વાનની વાણું છે. આકાશ દ્વારા એ કાન સુધી અંતર તિ જગાવે અને ઘટ–અંતરને પર,
પહોંચે છે, ગણધર દ્વારા એ ગૂંથાય છેતે ખરૂં આનંદનું સ્થાન છે, ત્યાં અનંત આત્મ
(જમાવાય છે), અને વલોણા દ્વારા પ્રત્યેક પ્રાણી દર્શન છે. ત્યાં સંપર્ક, સંબંધ કે મૂંઝવણનો સુધી તે પહોંચે છે, બાકી તો વખતસર લેવા અંત છે, ત્યાં અનંત આત્મ દર્શન છે મોક્ષપ્રદ આવે તે ઘણા ખરા તેવા ભવ્યને છાશ મલે છે, છે. ત્યાં જાગતી જીત છે અને ત્યાં છેવટે નિર્વાણ માલ અમૃત છે તે તે કોઈ ભાગ્યવાન મિક્ષ છે. અંદર ઊતરે અને તે જણાશે, રહસ્ય
વિરલાને મલે છે. શે, અને તે આવિષ્કાર પામશે. પૃથક્કરણ ગગન મંડલ મેં ગાય વીઆણી, વસુધા કરો અને તે તરી આવશે, વલે તો માખણ
દૂધ જમાઈ ઉપર તરી આવશે. આપણે વેપાર માખણ મેળ- સઉરે અને ભાઈ! વલોણું વલોવે તે. વવાને જ હવે ઘટે, છાશમાં ભરમાઈ જવું ન
તત્ત્વ અમૃત કેઈ પાઈ-અવધૂ-૫ ઘટે. પુરુષાર્થ કરે તો પામશે, બારણું ખટખટાવશે તે ખુલશે માટે અનુભવ જોવા
શાસ્ત્રના સાસ્ત્રો વાંચી જાય, સાંભળી જાય કે
ગોખી જાય પણ જે પૃથકકરણ શક્તિ કે તુલનાઅને ઘટ અંતરને પરો .
ત્મક શક્તિ ન આવી હોય તે દુરાગ્રહમાં પડી યેગી અંદર જ છે, તેને બહારમાં શોધવા જાય, તત્ત્વજ્ઞાનમાં એકાંત મઈ થઈ ગયે કે જવું પડે તેમ નથી. તેની પરીક્ષા કરવી પડે તેમ તત્ત્વ દૂર ચાલ્યું જાય છે, પછી તે વિચારણા નથી, તે ઘટ-અંતરમાં છે, એ સાચી ધ્યેય મૂર્તિ કરે કે વાદવિવાદ કરે પણ એનું પૂર્વ અધ્ય છે, એ ધ્યાતા છે, એ ધ્યાનથી પ્રાપ્ય છે અને ચિત્ત તત્ત્વને પ્રાપ્ત કરી શકતું નથી. એ ધ્યાન કરનાર પણ છે. તે સ્વયં, આનંદનો ઘન સત્યની બીજી બાજુ જોઈ શકતા નથી અને હાઈ આનંદ પદને પામનાર પણ એજ છે, આ સાધન ધર્મોની વિચારણામાં તે આ વાત ભારે વાતનું જે સંવેદન કરે તે ખરે ગુરુ છે અને આકરું રૂપ લે છે. સાધનને સાધનની કોટિમાં સાચે યેગી છે.
રાખવાને બદલે એને સાધ્ય ધારી મેટી યુદ્ધ
જુન-૮૪
[૧૨૫

Page #18

ભૂમિકાઓ ઊભી કરી દે છે, અર્થ વગરની ચર્ચાને ધ્યાનમાં રાખવા યોગ્ય છે, ઈસ્ટ વસ્તુનો વિયોગ એમાં આખે ઉદ્દેશ ભૂલી જાય છે અને પોતે થાય, ન ગમે તેવી વસ્તુ મળી જાય, તેને પરિજે રીતે સાધનધર્મો કહે. તેનાથી જરા પણ જુદા ણામે માનસિક ક્ષેભ થાય અને વસ્તુ તરફ પડનારને ગમે તેટલાં હલકાં સંબોધને આપવામાં અશુચિ થાય તે આર્તધ્યાન નામક વૈરાગ્ય છે, તેને જરાપણ સંકેચ થતું નથી. આ પરિસ્થિતિ બરી કે છોકરો મરી જાય, જેલમાં જવાનું થાય,
જ્યાં થાય ત્યાં તત્ત્વ અમૃત પ્રાપ્ત થયું નથી પૈસે ખોઈ બેસાય કે આગ પાણીથી નુકશાન એમ સમજવું.
થાય, ત્યારે ઉપર ચ િવૈરાગ્ય થાય છે તે ધર્મની બાબતમાં બાહ્યાડંબરને સાધ્ય માન
આતં ધ્યાનાત્મક કહેવાય છે, આમાં હેય ઉપાદેય વામાં આવે, નિર્માલ્ય ઝગડાઓ શરૂ કરવામાં
બુદ્ધિ હોતી નથી, ઉદ્વેગ, વિષાદ, કલ્પના તરંગ ઈતિ કર્તવ્યતા ઘારવામાં આવે, ત્યાં તન્હામૃત
આદિને વશ થઈ પ્રાણી વિરાગ દેખાડે તે માત્ર મેળવવાની ભાગ્યશીલતા પ્રાપ્ત થઈ નથી તેમ
વ્યવહાર દષ્ટિએ વૈરાગ્ય કહેવાય છે, એને આત્મ સમજવું, માત્ર ક્રિયામાં પરિપૂર્ણતા માનવામાં
વિકાસમાં કશું સ્થાન નથી. આવા વૈરાગ્યને આવે, ક્રિયા અંતગર્ત રહેલા રહસ્યને સમજ- કેટલાક દુઃખ ગર્ભિત વૈરાગ્ય પણ કહે છે. મેહથી વાને પ્રયત્ન પણ ન કરવામાં આવે, ત્યારે
પણ વૈરાગ્ય થાય છે. મેહ એટલે અજ્ઞાન સમજવું એ પ્રાણીને ખરું તત્ત્વ રહસ્ય પ્રાપ્ત
આત્માનું સ્વરૂપ બરાબર જાણ્યા સિવાય એકાત થયું નથી.
દષ્ટિએ એને નિત્ય કે, અબધ્ય માનીને સંસારની
નિર્ગુણતા સમજીને વિરાગ થાય તે મહ ગર્ભિત ઘણી વખતે તે ધર્મને નામે પશ્ચાત્ ગતિ
વિરાગ્ય કહેવાય છે. એમાં સંસાર તરફ, વિષયે થઈ જાય છે, ક્રિયા કરવાને નામે મગજ ફરતી આંધી ચઢાવી દેવામાં આવે છે અને ધર્મિષ્ઠ
તરફ અરુચિ થાય છે, પણ વસ્તુઓને અને
આત્માનો સંબંધ બરાબર ઓળખાયેલ ન હોઈ દેખાવાનો ડોળ કે ભ્રમમાં ધર્માધતાને પિષવામાં
પૂરતો લાભ લઈ શકતા નથી. આ અજ્ઞાન જન્ય આવે છે. અહીં તવામૃતની પ્રાપ્તિ થઈ નથી,
વૈરાગ્ય છે. ઉચ્ચ કેટિના સાચા વૈરાગ્યની ભૂમિકા પણ માત્ર છાશ મળી છે એમ જાણવું. ઇંદ્રિયના
માં સમ્યજ્ઞાન હોય છે. વસ્તુને વસ્તુગતે ઓળખી ભેગે ને કાળા ભયંકર સર્પના શરીર જેવા જાણીને
જીવ–અજીવને પરસ્પર સંબંધ વિચારી ત્યાગમેટાં રાજ્યને ધૂળ સમાન જાણીને, બંધુઓને
વૃત્તિ થાય તે જ્ઞાન ગર્ભિત વેરાગ્ય કહેવાય છે, બંધના કારણરૂપ જાણીને વિષને ઝેર મેળવેલાં
એ પ્રાણી દ્રવ્ય-ગુણ-પર્યાયને ઓળખે છે, સંસાર અન્ન સમાન જાણીને, ઋદ્ધિને રાખેડીની સગી
બ્રમણના કારણને સમજે છે, અને વિશિષ્ટ બુદ્ધિ બહેન સરખી જાણીને અને સ્ત્રીઓના સમૂહને
–સમજ પૂર્વક સ્વ-પરના વિવેચન સાથે ત્યાગ તરખલાના ઢગલા સમાન જાણીને તે સર્વ પદાર્થો
કરે છે, તે જ્ઞાન ગર્ભિત વૈરાગ્ય છે, સિધ્ય સાધન ઉપરની આસક્તિ તજી દઈ, તેનાથી અનાસકત આ વૈરાગ્ય થઈ પડે છે. અને પ્રાણીઓને સાધ્ય રહી, એટલે તેમના તરફ રાગ-દ્વેષથી અનાકુળ સુધી પહોંચાડી દે છે. મેક્ષના સાધનમાં આ રહી. ધરા વાસિત બની વિરક્ત આત્મા મુક્તિને વૈરાગ્યને ખાસ સ્થાન છે. આ વૈરાગ્ય એ સમ્યપ્રાપ્ત કરે છે.
કનું લીંગ છે. અને તેનો સમાવેશ નિવેદ” શ્રી હરિભદ્રસૂરિ મહારાજ વૈરાગ્ય પર આખું શબ્દમાં કરવામાં આવ્યા છે. વિકાસ માર્ગમાં અષ્ટક લખી દસમાં અષ્ટકમાં વેરાગ્વના ત્રણ એની ખૂબ ઉપયુક્તતા છે. એની વિચારણમાં પ્રકાર બતાવે છે, આર્તધ્યાન નામક, મહગભિત પૂર્વ પુરુષોએ અનેક વાતે અનેક પુસ્તકોમાં અને સજજ્ઞાન સંગત આ ત્રણે પ્રટારો બરાબર કરી છે. ૧૨૬]
[આત્માનંદ પ્રકાશ

Page #19

પુણ્ય પણ આખરે સોનાની ખેડી છે અને સંસારમાં રઝળાવનાર છે, અને પાપ-અશુભા દય તે ગમતુ ના, પણ વાસ્તવિક રીતે બન્ને પાપ અને પુણ્ય નકામાં છે, ભગવાને ફેકી દેવા ચેાગ્ય છે અને એમ કરીને નવીન કર્મબંધ અટકાવવા ચાગ્ય છે તે અટકાવવાના ઉપાય પુણ્યથી રાચવું નહીં કે પાપથી મૂ ઝાવું નહિ,
એ છે.
પુણ્ય–પાપ પાડાશી ખાચે, માન–કામ દોઉ મામા; મોહનગરકા રાજા ખાયા, પીછે... હી પ્રેમ તે ગામા. અવધૂ-૩ ભાવ પાંચ પ્રકારના છે (૧) ઔપમિક, (૨) ક્ષાયિક, (૩) ક્ષાાપશમિક, (૪) આદાયિક, (૫) પારિણામિક, અજીવમાં સદર પાંચ ભાવવાળા પર્યાયાના સહવ થાં, તથા એ પાંચે અજીવનું સ્વરૂપ થઈ શકતા નથી. ઉપરના પાંચ ભાવ એકી સાથે બધા જીવામાં હોય છે. એવા નિયમ નથી, મેક્ષમાં ગયેલ મુક્તાત્મામાં ક્ષાયિક, પારિણામિક એ બેજ ભાવ હોય છે, સંસારી
( અનુસંધાન પાના ૧૨૪નું ચાલુ ) અવિશ્વાસ હોય તા જેમ રામ સીતાની તેમ આપ મારી પરીક્ષા કરી શકો છા. અને સાચે જ શકાને ટાળવા પતિએ પાતાની સતી સ્ત્રીને તેલની કઢાઈમાં ધકેલવા લાગ્યા. ત્યાં મોટા ચમત્કાર થયા કે બીન્તુ' કાંઇ કોઇને ખબર પડયા વગર તેલ પાણી બની ગયુ’, અને પતિના દેહમાં ભયંકર વેદના શરૂ થઇ. એ વેદના શાંત થવાને
ન−૮૪]
જીવામાં કોઇ ત્રણ ભાવવાળા, કોઇ ચાર ભાવવાળા અને કોઈ પાંચ ભાવવાળા હોય છે, આવા પ્રકારના બે ભાવા ક્ષાયિક અને પારિણામિક જ માત્ર રહે છે, અને બાકીના ભાવા ખસી જાય એ જીવનનો હેતુ છે, પણ એ સ્થિતિએ પહેાંચવા માટે અંતરવૃત્તિ, સચ્ચારિત્ર, ત્યાગ, વિરાગના ભાવની જરૂર છે,
જ્યારે આત્મભાવ પ્રકટ થાય, અંતરની આત્મદશા જામી જાય અને પરમાત્મ સ્વરૂપ પ્રાપ્ત કરવાની લેમાં આત્મ નિમજ્જન થાય છે, ત્યારે પરભાવ પર કાબૂ આવે છે, ત્યારે બાહ્વાત્મભાવ ખસી જાય છે, ત્યારે સ્વસ્વરૂપની ઝાંખી થાય છે અને વહેલું કે મોડુ આ ભવમાં કે અન્ય ભવમાં છેવટે આજ આપણે કરવાનુ છે, તે કર્યા વગર છૂટકા નથી, જ્યાં સુધી તે કરીશું નહીં ત્યાં સુધી ચારગતિના વિષચક્રને પ્રેરક બળ મલ્યાજ કરશે, જે અત્યંત દુઃખપ્રદ છે, તેમાંથી છૂટવાના પુરૂષાર્થ આચરીયે તેજ સાચા પુરૂષાર્થ છે, બાકીનું બધુ જ ભવભ્રમણ કરાવનાર છે તે ન ભૂલવુ જેઈ એ.
અદલે વધવા લાગી એટલે સતી સાંઈ પેાતાના શીલખાના પ્રભાવથી પતિની પીડાનું હરણ કરી ઈશ્વરનું ભજન ભજતાં જીવન પુરું કર્યું.
આથી જ સતીઓને અનુલક્ષી યુરોપના એક વિદ્વાને કર્યુ છે કે ઇશ્વરના ગુણોને બાદ કરતા આપણે સૌથી વધુ ઋણી સ્ત્રીના છીએ એથી કયારે પણ સ્ત્રીને દુઃખ થાય આવા કાર્યો કરવા એ મહા પાયુ છે.
ભેટ સળશે
શ્રી જૈન આ માનદ સભા ભાવનગર તરફથી તેમના સભાસદાને “વૈરાગ્ય ઝરણા → ની પુસ્તિકા ભેટ આપવાની છે. તા સ્થાનિક સભાસદોને શ્રી સભાની એફીસમાંથી લઇ જવા નમ્ર વિનતિ કરવામાં આવે છે, બહારગામના સભાસદોને પોસ્ટથી મેકલી આપવામાં આવશે.
શ્રી જૈન આત્માનદ સભા, ભાવનગર.
[૧૨૭

Page #20

1
#s
દા.61.માં સર્વોત્કૃષ્ટ જ્ઞાળી.દાહી,
લેખક : પૂજ્ય અકલંકવિજયજી મહારાજ સાહેબ
અનંતજ્ઞાની વીતરાગ પ્રભુએ ધર્મનું સ્વરૂપ આગમ-શાસ્ત્ર, ચરિત્રે, લખવાં લખાવવાં-છપાસમજાવતાં કહ્યું કે ધર્મ ચાર પ્રકારે થઈ શકે વવાં એ ત્રીજા નંબરનું સુપાત્રદાન છે. એ ત્રણે છે. દાન કરવાથી, શીઅળ પાળવાથી, તપ કર- સ્થાવર તીર્થ છે, અને સાધુ-સાધ્વી શ્રાવકને વાથી, અને શુભભાવના ભાવવાથી. દાન, શીલ, શ્રાવકા એ ચતુર્વિધ સંઘ તે જંગમ તીર્થ છે. ને તપ એ ત્રણેમાં શુભ ભાવતે જોઈએ જ. છતાં તેમની ભક્તિ, વૈયાવચ્ચ, કરવા રૂપ છે. જેનાગમ એકલે ભાવ પણ મેક્ષે પહોંચાડી શકે છે. ચાર અનુયોગમાં વહેચાએલું છે. તેમાં દ્રવ્યાનુગૃહસ્થને માટે ધર્મની શરૂઆત દાનથી જ થાય યાગ, ગણિતાનુયોગ ને ચરણકરણનું ગ. વધારે છે. દાન એટલે ત્યાગ. આપણી પાસે જે વસ્તુ સંમજણવાળા માટે છે. પણ ધર્મકથાનુગ તે હોય તે બીજાને આપીએ તે દાન કહેવાય છે. આબાલ-વૃદ્ધ સર્વને ઉપયોગી છે, મહા પુરૂષોના અહિંસા. સંયમ, અને તપ એ રીતે પણ ધર્મ જીવનચરિત્ર વાંચી ગ્યતા મુજબ દરેક જીવ ત્રણ પ્રકારને કહેલ છે. એમ જુદી જુદી અપેક્ષાએ આત્મવિકાસ સાધી શકે છે. જ્ઞાનદાનને જ ધર્મ સમજાવ્યું છે. તે દરેકમાં જીવદયા મુખ્ય પ્રકાર છે, કઈ વકૃત્વકળાથી ઉપદેશ આપી સમછે. આ બધું સમજાવવું, અને હેય ત્યાગ કરવા જાવે છે તે કોઈ લેખન કળાથી સારાં સારાં
ચ, રેય જાણવા યોગ્ય. અને ઉપાદેય આદરવા ચરિત્ર લખી ધર્મનું સ્વરૂપ સમજાવે છે. આજે યેગ્યની સમજણ આપવી તે જ્ઞાનદાન સર્વોત્કૃષ્ટ વ્યાવહારિક જ્ઞાન વધતું જાય છે. જ્યારે ધાર્મિક છે. અભયદાન, જ્ઞાનદાન ને ધર્મોપગ્રહ દાન એમ રસ ઓછું થતું જાય છે. પુસ્તક છપાવી તેનું ત્રણ પ્રકારે દાન ગણાય છે, તેમજ બીજી રીતે મમત્વપણું રાખી એકઠું કરી મૂકી રાખવાથી ઉધઈ અભયદાન, સુપાત્રદાન, અનુકંપાદાન, ઉચિતદાન લાગી જતાં ફેંકી દેવું પડે છે. પણ છુટથી જ્ઞાનને ને કીર્તિદાન એમ પાંચ પ્રકારે પણ કહેવાય છે, પ્રચાર કરવાથી તે લાભ જ થાય છે. આપણી તેમાં પ્રથમનાં બે ઉચ્ચ કોટીનાં દાન છે, તે સ્વર્ગ પાસે એકથી વધુ પુસ્તક હોય તે બીજાને લાભ અને અપવર્ગ એટલે મેલનાં સુખને આપનાર કેમ મળે તે વિચારી તેને દૂર કરે અને છે, દરેક જીવ માત્રને પિતને સમાન ગણી તેનું ઉદારતાથી સર્વને ઉપયોગમાં આવે તે રીતે વર્તવું રક્ષણ કરવું, બચોવવું એ પ્રથમ ધર્મ છે, અને જોઈએ. વિષમકાળે જિનબિંબજિનાગમ ભવિયણકું તે અભયદાન તરિકે પ્રખ્યાત છે. બીજું સુપાત્ર- આધાર. એટલે કે આ કાળે જિનેશ્વર ભગવાનની દાન સાતક્ષેત્રમાં ધનનો વ્યય કરે તે છે. તે પણ પ્રતિમા અને જિનેશ્વરે કહેલું આગમ–સૂત્ર એ પહેલા જેટલું જ મહત્વનું દાન છે. સાતક્ષેત્રોમાં બન્ને ઉપગી છે. સમ્યગ જ્ઞાનથી સમ્યગશ્રદ્ધા પહેલા નંબરમાં જીર્ણોદ્ધાર એટલે જૈનતીર્થને ઉપન્ન થાય છે. શ્રદ્ધા વિવેક ને કિયા એ ત્રણેથી ઉદ્ધાર માટે જૂના મંદિરે સમરાવવા અને જરૂર આત્મવિકાસ સધાય છે. સકળ ક્રિયાનું મૂળ હોય ત્યાં નવાં જિનમંદિર કરાવવાં, પ્રતિમા જે શ્રદ્ધા તેહનું મૂળ જે કહીએ તેહ જ્ઞાન ભરાવવી એ બીજા નંબરનું સુપાત્ર દાન છે. નિતનિત વંદી જે તે વિણ કહો કેમ રહીયે રે
૧૨૮]
આત્માનંદ પ્રકાશ

Page #21

એટલે પ્રથમ સમ્યજ્ઞાનની જરૂર છે. તેમાં તીર્થ". સુંદર બંધ થાય છે તે મુજબ વર્તવાથી ઉત્તમ કર વગેરેના ચરિત્રો વાંચવાથી ત્યા સ્તવન સઝાય- આત્મવિકાસ સાધી શકાય છે, માટે જ્ઞાનદાન એ ના અર્થ વિચારવાની ત્યા પ્રકરણ અને કર્મ ગ્રંથનું સર્વોત્કૃષ્ટ દાન છે. તેને જેટલો બને તેટલા પ્રચાર જ્ઞાન મેળવવાથી સમ્યકત્વ નિર્મળ થાય છે. જ્ઞાનને કરવો આવશ્યક છે.
સર્વદાતા જિનેશ્વર
લે. પ. પૂ. ઉપાધ્યાય યશોવિજયજી હૈ જિનેશ્વર ! આપ જેવા દાનવીર હોય
પછી ક૯પવૃક્ષ પાસે કોણ હાથ લાંબો કરે ? હે જિનવર ! આપ જેવા દાનવીર મેળવીને
પછી ચિંતામણિ પાસે કાણુ માંગે ? હે જિનેન્દ્ર ! પ્રસન્નતાથી ઇચ્છિત દેનાર આપ મળ્યા
પછી કામધેનુ પાસે કાણુ ખેાળા પાથરે ? હૈ જિનેશ ! ઉદાર દરિયાવ દીલ આપનો સંબંધ થયે પછી ફટાક કુટકણિયા કામધટ પાસે કોણ
ભિખ માંગે ?
હે જિનેશ્વર ? કલ્પવૃક્ષ, ચિંતામણિ, કામધેનુ, કામઘટ, આ બધાં આપની પ્રસન્નતા હોય ત્યાં સુધી પ્રસન્ન.
અને આપ અપ્રસન્ન હોય તો તે સા અપ્રસન્ન છે! આથી હે જિનેન્દ્ર ! બુદ્ધિમાન માટે આ પેજ એક સેવ્ય પૃય વૈદ્ય છે.

Page #22
Atmanand Prakash Regd G. BV. 31. -- અમૂર્ય પ્રકાશન :અનેક વરસોની મહેનત અને સ ાધનપૂર્વક પરમ પૂજય વિદ્વાન - ઋનિરાજશ્રી જે ઇમુ વિજયજી મહારાજના વરદહસ્તે સંપાદિત થયેલ અજોડ અને અમૂલ્ય ગ્રંથ હા.ઉ.૨ 6યચક્રમ, પ્રથમ, અને દ્વિતોય, ભાગ આ અમૂલ્ય ગ્રંથ જેમાં નાનું અદ્ભુત વણ ન છે તે દરેક સાધુ મુનિરાજો તથા સાધ્વીજી મહારાજ માટે અતિ ઉપયોગી ગ્રંથ છે. દરેક ગૃહસ્થ એ અને સમાજની દરેક લાયબ્રેરી માટે વસાવવા જોઈ એ. આ યુથ માટે પરમ પૂજય આચાર્ય શ્રી વિજયધમસૂરીશ્વરજી મહારાજ જણાવે છે કે ભાવનગર શ્રી જૈન આ માનદ સંભાએ આ પુસ્તકનું પ્રકાશન કર્યું તે એક મોટા ગૌરવની વાત છે. જે વિદ્વાન મુનિ મહારાજ, સાધ્વીજી મહારાજ, તથા શ્રાવકે તેમજ શ્રાવિકા એને જૈન દર્શનના અભ્યાસ માટે ખૂબ જ ઉપયોગી નીવડશે. ભારતભરમાં અનેક જન સંસ્થા એ છે. તેઓ એ પ્રગટ કરેલા પુસ્તકમાં આ! * કાદશા ર’ નચચક મને શ્રેષ્ઠ સ્થાને મૂકી શકાય તેમ છે. માટે શ્રી જન આ માનદ સભાને ધન્યવાદ ઘટે છે. ( કીંમત રૂા. 40-00 પેસ્ટ ખર્ચ અલગ ) બહાર પડી ચુકેલ છે જિનદત્તકથાનકેમ ( અમા' નવું પ્રકાશન ) - પ્રસ્તુત જિનદત્તકથાનક સંસ્કૃત ભાષાના અભ્યાસીઓ માટે ખાસ ઉપયોગી એવા કથાચ'થે છે. સ્વ. પૃદય પાદ આ ગ મ પ્રભાકર ધ્રુત-શિલવારિધિ શ્રી પુણયવિજય ) મહારાજની. ઇચ્છાનુસાર આ ગ્રંથ પ્રકાશન કરવામાં સફળ થતા ખુબ આનંદ અને સંતોષ અનુભવાય છે. અમારી વિનતિને દૃઢ નમાં લઇને પરમ પૂજય સાધ્વીજી મહારાજશ્રી એ.કારશ્રીજી મહા રાજે આ ગ્રંથનું સ પાદન—સ શોધનનું કાર્ય કરી આપવાની કૃપા કરી છે.' આ કથાનકને ગુજરાતી ભાષા માં પણ સંક્ષિપ્ત સાર આપવા માં આવ્યા છે. આ ગ્રંથ દરેક લાયબ્રેરીમાં વસાવવા ચાચું છે. ( કિમત રૂા. 8-00 ) ' લખા શ્રી જૈન આત્માનદ સભા : ખારગેટ, ભાવનગર, ત’ત્રી : શ્રી પી. પટભાઈ રવજીભાઈ સલાત શ્રી આ માનદ પ્રકાશ તત્રી મંડળ વતી e પ્રકાશક : શ્રી જૈન આત્માન 6 સભા, ભાવનગર, મુદ્રક : શેઠ હે મેન્દ્ર હરિલાલ. આ નંદ પ્રી, પ્રેસ, સુતા રવાડ, ભાવનગર, For Private And Personal Use Only