Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આત્મ સં. ૮૮ (ચાલુ) વીર સં', ૨ ૫૦ ૮ e વિક્રમ સંવત ૨ ૦ ૩ ૯ અને
અ વધુ કયા માગુ ગુનાહીના. બે ગુન ગનિ ન પ્રવીના
| પરમ પૂજય ચાગીરાજ આનંદઘનજી મહારાજ સાહેબ ગાય ન જાનુ', બજાય ન જોવું ન જાનું સુર ભવા; રીઝ ન જાનું રીઝાય ન જાનુ', જાનુ પદ સેવા,
અવધ કયાં માંગુ ગુન હીના. વૈદ ન જોન', કિતાબ ન જાનું', ન લક્ષણ છે'દા; તર કવાદ વિવાદ ન જોન', ન જોનું સુર કવિ ફંદા;
e અવધ કયા માંગુ ગુન હીના. જ૫ ન જોનું, તું નામ ન જોવું ન જોનું કથાવાતા; ભાવ ને જોન', ભગતિ ને જો ન જાને ન સીરા તાતા,
e અવધે કયા માંગુ ગુન હીના. ગ્યાનું ન જોન', વિગ્યાન ન જોનુ, ન જોનું ભજનામા; * આનંદધન પ્રભુ કે ધર દ્વાર, ૨ટન કરૂં ગુણધામા,
પ્રકાશક : શ્રી જૈન આત્માનદ સભા-ભાવનગર પુસ્તક : ૮ ૦૩ ઓકટોબર ૧૯૮૩ [અંક : ૧ ર
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
અ નુ ફ મ ણ કા
લેખક
ક્રમ
મ
લેખ
૨..
૪.
૫.
૧. આતમ પરમાતમ પદ પાવે પ. પૂ૦ ચોગીરાજ ચિદાનંદજી મ. સા. ૨૦૧ અવળે રાહ અનાદિના રતિલાલ માણેકચંદ શાહ
૨૦૨ જિનભક્તિનો મહિમા
પ. પૂ૦ શ્રી વિનયવિજયજી મ. સા૨૦૪ શ્રી દીવાળી પર્વની મહત્તા પ. પૂ૦ મુનિશ્રી અકલ'કવિજયજી મ સા. ૨૦૫ વર્તમાન ચાવિશીના તારણહાર જિનેશ્વર ભગવતેના નામોલ્લેખ ઇતિહાસ ઉપર આછેરી નજર સં'. મુનિશ્રી હરિભદ્રસાગરજી મ. સા. ૨૦૭ સતી સુરસુંદરી
પ. પૂ૦ આ. શ્રી વિજયઅમૃતસૂરીશ્વરજી મ. સા.ના શિષ્ય પૂ૦ મુનિરાજશ્રી દાનવિજયજી મ. સા.
२०८ મનોવૃત્તિએ તેમનું માર્થાન્તરીકરણ લે. “ શાહુલ ' મુનિશ્રી મોહનલાલજી ૨૧૧ ૮. આરામ શોભા
પ. પૂ આ.શ્રી વિજયયપ્રભસૂરિજી મ. સા. ૨૧૪ સભાસદ બધુઓ અને સભાસદ બહેન,
સવિનય જણાવવાનું કે સં'. ૨૦૪૦ના કારતક સુદ ૧ને શનિવાર તા. પ-૧૧-૧૯૮૩ના રાજ બેસતા વર્ષની ખુશાલીમાં મંગળમય પ્રભાતે આ સભાના સ્વ. પ્રમુખશ્રી શેઠશ્રી ગુલાબચ દભાઈ આણંદજીભાઈ તરફથી પ્રતિવર્ષ કરવામાં આવતી દુધ પાર્ટીમાં (૯-૦૦ થી ૧૧-૦૦ ) આપશ્રીને પધારવા સપ્રેમ અમારું આમ ત્રણ છે.
કાર્તિક સુદ પંચમીને બુધવાર સભાના હાલમાં કલાત્મક રીતે જ્ઞાન ગોઠવવામાં આવશે તો દશન કરવા પધારશોજી.
પાલીતાણા મુકામે ઉજવાયેલ ૮૧ વલ્લભ જયંતિ ??_ પૂ. વલ્લભસૂરિજીના સમુદાયના સાધ્વીજી પૂ ચરણુશ્રીજી, ડો બાવીશી તથા શ્રી એમ. કે. બગડિયાના પ્રયાસથી ઉજવાઇ હતી,
આ પ્રસ ગે શેઠશ્રી જીવગુલાલ તરફથી ‘ન દિપેણ, મહાપૂજન’ ભણાવવામાં આવેલ - પ. પૂ. આચાર્ય શ્રી ચ દ્રોદયસૂરિ એ માંગલિક સંભળાવ્યું પછી શ્રાવિકાશ્રમની બહેનોએ વલ્લભ ગીત” ગાયુ. - ડો. બાવીશીએ પૂ સ્વ. વલ્લભસૂરિજીના જીવનના પ્રસગે વર્ણવેલ. ગુરુજી માનતા કે શ્રાવકે કેળવાયેલ હશે તે સમજવુક ધમ આરાધના કરશે આગળ ધપાવશે. તેઓશ્રીએ જૈન વિદ્યાલયની સ્થાપના કરી તેમજ સાધમિક ફંડ એકત્રિત કરેલું. પાકીસ્તાન વિરતારમાં જોખમભરી સ્થિતિ હતી ત્યારે દરેક શ્રાવ કે ને નીકળી જવા કહ્યું, “ જબ તક એક ભી શ્રાવક યહાં ભય મે હૈ ઓર ન નિકલ જાય તબ તક મ નહિ નિકલું ગા.” આ તેમની ભાવના વ્યક્ત કરે છે. | ત્યારબાદ શ્રી માણેકલાલ ખગડિયાએ તેઓશ્રીએ પ’ાખીઓને ધર્મ પરાયણ બનાવ્યા વગેરે હકિકત કહી.
(ટાઈટલ પેજ ૩ ઉપર )
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(IT) FIES
નાયત
કરી
જ
તંત્રી : શ્રી પોપટલાલ રવજીભાઈ લેત વિ. સં. ૨૦૩૯ આસો : ઓકટોબર-૧૯૮૩
વર્ષ ઃ ૮૦]
[અંક : ૧૨
આનમ પરમાતમ પદ પાવે
પ. પૂ. ગીરાજ ચિદાનંદજી મ. સા. આતમ પરમાતમ પદ પાવે, જે પરમાતમ શું લય લાવે. સુણ કે શબ્દ કીટ જંગી કે, નિજ તન મનકી સુધ બિસરાવે; દેખ હ પ્રગટ ધ્યાનકી મહિમા, સેઇ કીટ ભંગી હે જાવે. (૨) કુસુમ સંગ તિલ તેલ દેખ કુનિ, હાય સુગંધ ફૂલેલ કહાવે; શક્તિ ગર્ભ ગત સ્વાનિ ઉદક હોય, મુકતા ફલ અનિદાન ધરાવે. પિન પિયુમદ પલસાદિકમેં, ચંદનતા જપુ સુગંધથી આયે; ગંગામેં જી આણ આણકે, ગંગોદકી મહિમા ભાવે. પારસકે પરસંગ પાય કુનિ, લેહા કનક સ્વરૂપ લખાવે; ધ્યાતા ધ્યાન ધરત ચિત્તમેં, ઈમ યેય સ્વરૂણૅ જાય સમાયે. ભૂજ સમતા મમતા તજ તન શુદ્ધ સ્વરૂપથી પ્રેમ લગાવે ચિદાનંદ ચિત્ત પ્રેમ મગન ભયા, દુવિધા ભાવ સકળ મિટ જાવે.
B/P 10 B BTP B. By BA BCA BCE E - 09 0 0 mo 9, am nu nam
tat g
of wાઈ કંકી નાઇ:
BA BA BRાર છે
B
&#MBBSP એ
સ
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
અવળેા રાહુ અનાદિના
આપણે ત્યાં વિજળી ( ઇલેકટ્રીક ) ના પ્રકાશ ચાલુ હોય અને તે રાત્રીના એકાએક બધ થઇ જાય તે આપણે કેવા અકળાઇ ઉઠીએ છીએ ? જે ક્રામ કરતા હાઈ એ તે પડતુ મૂકવુ' પડે, અજવાળાથી ટેવાયેલા આપણા નયના આકુળવ્યાકૂળ થઇ ઉઠે, અજંપા વધી જાય, જાણે આપણે અંધારું એહી બેઠા હાઇએ અને બધા સ પ બેઠા હૈઇએ તેમ જણાય, અજ'પેા વધી જાય તેથી ધીરજ પણ ગૂમાવી બેસીએ અને વીજળી વાળાને ભાંડવા મડી પડીએ અને પાછી લાઇન
ગૂમાવી
શરૂ થાય અને વિજળી ગોળાએ ઝગમગી ઊઠે, ત્યારેજ આપણને શાંતિ થાય, આનદ થાય, કામની શરૂઆત થાય, અંધારૂ ઉલેચાય જાય, પ્રકાશ પથરાઇ જાય અને કામમાં રક્ત બની જવાય.
પર`તુ આપણે વિચારીએ કે અનાદિ કાળથી આપણા આત્મા અજ્ઞાનદશાને કારણે અધારી એઢીનેજ બેઠા છે. તે સ'સારરૂપી અ'ધારામાં ફૂટયા કરે છે, અથડાયા કરે છે, અટવાયા કરે છે, છતાં પણ તે અધારૂ દૂર કરવાની તેની સહેજ પણ ઉત્કંઠા પ્રદિપ્ત થતી નથી. આ એક મધ્ય નહીં તે બીજી છે પણ શુ' ? પહેલાં જગતની અધારાની પરિસ્થિતિનો ખ્યાલ કરે, અઢાર ક્રોડાકોડ સાગરોપમનો ગાઢ અંધકાર, આ સે, અસે। કે હજાર વર્ષના પ્રશ્ન નથી પરંતુ અનંતઃ વર્ષાની હકીકત છે. અજ્ઞાનતા એટલે અંધકાર, જ્ઞાન એટલે પ્રકાશ), તે સમયે ધમ' જેવુ કાંઇ હતું જ નહિ, જ્યાં ધર્મ પ્રત્રત માન ન હોય ત્યાં અધારું કેટલુ ગાઢ હેય ? ધમ એટલે પ્રકાશ અને ધમાઁ વિહીન દશા એટલે પ્રગાઢ અધકાર આટલું પહેલાં આપણે સમજી લઇએ ( નારકીમાં કેવળ આ ધકાર સિવાય કાંઇ હેતુ જ નથી ) અને આપણે આત્મા અને તઃકાળ ત્યાંજ નિવાસ કરે છે
૨૦૨
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
રતિલાલ માણેકચંદ શાહ-નડીઆદ
એટલે આપણા સિવશેષ સમય અંધકારમાં વ્યતીત થાય છે. જ્યાં ધર્મ આચરવા નિ છે ( એટલી બધી દુઃખની વેદના હાય છે કે શ્રીજી કાંઈજ યાદ આવે નહીં ).
અનાદિ કાળથી પ્રત્યેક ગતિમાં જીવેાની ઉત્કંઠા રૂપ, રસ, ગં, સ્પર્શી, શબ્દાદિ ઇંદ્રિયજન્ય સુખા મેળવવાની હોય છે. તે તરફનું આકષ ણુ તીવ્ર હેય છે. અને આજે પણ એજ પરિસ્થિતિમાંથી આપણે પસાર થઇ રહ્યા છીએ. આત્માના મૂળગુણુ ઉંગતિ તરફ ગમન કરવાના છે, પણ આપણે જઈ રહ્યા છીએ અધોગિત તરફ, પશ્ચિમ તરફ દોટ મૂકનારા, પૂનુ લક્ષષિ ંદુ કયાંથી પામી શકશે ? તેમ અનાદ કાળથી આત્મા દડે છે. ઈન્દ્રિયજન્ય સુખા પછવાડે ( ઇન્દ્રિયના વિષયે રૂપ, રસ, ગંધ, સ્પર્શ, શબ્દ), તેની પછવાડે રહ્યો છે, પણ પાતે પોતાની તરફ ખેતા નથી પાગલ બની આજીવ અનાદિ કાળથી દેટ મૂકી આત્માથી આત્માને અનુભવ કરતા નથી ), પરના ચૂંથણા ચૂંથ્યાજ કરે છે, પેાતા તરફ દોટ મૂક્તાજ નથી, બહારમાં જ દોડયા કરે છે. આપણા ચક્ષુએ બહારનુ બધુ જ નિહાળે છે, પણ પેાતાને જ જોતા નથી, આ આપણું મેટામાં મેઢું અપલક્ષણ ગણાય. સમરત વિશ્વની પંચાત ડાળે, પણ પાનાની પંચાતમાં પડતા નથી ( ભીતરમાં જોતા નથી !, જેમકે ખાંખમાં કણી પડી હોય અને તે લાલધૂમ બની ગઈ હોય છતાં ચક્ષુએ પોતાના નયના જોઇ શક્તા નથી.
આપણા આત્મા પણ ઇંદ્રિય જન્ય સુખા (વિષયા ) મેળવવા ઉત્સુકતા ધરાવે, પણ પેાતાના વિચાર ન આવે, ત્યાં સુધી તે સુખે અનથકારી
તૈવેશ ખ્યાલ કયાંથી આવે ? તે વિષયે વિષ જેવા છે તે ચાંથી સમજાય ? સાગરેયમ ચાલ્યા
આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જાય પણ આ વિષયે અનર્થકારક છે. ફાવનાર દષ્ટિ વી લે. આ સંજોગે મળેલ શરીર પણ છે, હેય છે તેવી બુદ્ધિ ક્યાંથી થાય ? અઢાર કેડા તારૂં નથી, આવા તે અનેક શરીરે મેળવ્યા અને કોડ સાગરોપમ ગયા છતાં પણ ઈદ્રિયજન્ય ભેગો છોડયાં તે જગતના અન્ય પદાર્થો તારા દુખપ્રદ છે. દુઃખને હેતુભૂત છે તેમ સ્વપ્ન પણ કયાંથી હોય શકે ? આટલું બરાબર સમજી લે.
ખ્યાલ આવ્યો નથી. જે અનાદિની અવળી ચાલ વિષયે વિષ સમાન છે જે ચાર ગતિમાં છે. સમસ્ત વિશ્વ એકજ પથનું પ્રવાસી છે. સ્પર્ધાદિ ૨ખડાવી મારે છે અને ભયંકર દુઃખેનું પ્રદાન લીનતામાં લીન એવાઓને તે છોડવા જેવા છે તે કરે છે. માટે વિભાવમાંથી સ્વભાવમાં આવ, સ્વસમજાતું નથી. કેઈ કહે તે સાંભળવા તૈયાર સ્વરૂપની અનુભૂતિ કર, સમક્તિને અવિષ્કાર કર, નથી, તે પછી આચરવાનો તે પ્રશ્ન જ કયાં રહ્યો ? આત્મામાં રમમાણ રહે અને વીર્ય તેમજ પુરુષા
જ્યારે કોઈ સદ્ગુરુ મળી જાય અને તેને ને તે તરફ ફેરવ, આત્માના મૂળ ગુણનું પ્રગટી સમજાવે કે, હે ભાઈ! તું અર્ધગતિ તરફ જઈ રહ્યો કરણ કર, રાગ-દ્વેષને વિલીન કર અને દર્શનછે, તું કયા જઈ રહ્યા છે, તેનું તને ભાન નથી. જ્ઞાન-ચરિત્રની ઐકયતા સાધી શુકલ ધ્યાન ધ્યાવી માટે સમજ, તેમ કરવું યોગ્ય નથી. ત્યાંથી પાછો કેવળજ્ઞાનને આવિષ્કાર કર ને પૂર્ણતાને પામ. ફર, જગતને પ્રત્યેક પદાર્થો પરિવર્તનશીલ, વિના આજ કરવા જેવું છે. આજે નહીં તે કાલે. આ શક, ચલાવેલ છે. તે તને અક્ષય સુખ બક્ષી ભવમાં નહીં તે અન્ય ભવમાં, આ કર્યા સિવાય શકે નહિ. તે છેડવા જેવા છે, તેના ઉપરથી છૂટકો નથી, તે પછી અત્યારે જ શા માટે નહિ?
2
,
* * *
b TM H Bird EB5
E3
BB flu s Is My jio
3 B
B
B Book git BrEsBERBri 83 કા B hua
પ્રગટ થઈ ચુકેલ છે શ્રી શ્રી પાલ મહારાજાનો રાસ પ્રગટ થઈ ચુકેલ છે જેની મર્યાદિત પ્રતે હેવાથી તાત્કાલિક મંગાવી લેવા વિનંતી. મૂળ કીંમતે આપવાને છે. તેની મૂળ કીંમત રૂપિયા વીસ રાખેલ છે; તે તાત્કાલિક મંગાવી લેવા વિનંતી.
શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા . ખારગેટ : "ભાવનગર : (સૌરાષ્ટ્ર )
ફતે તા. ક. ૪ બહાર ગામના ગ્રાહદોને પટેજ ખર્ચ સહીત રૂપીઆ દેવીસ અને વીશ આ
પૈસાનું મનીઓર્ડર કરવા વિનંતી.
એકબર ૮3 |
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
CCCCCCCC
CC30
૨૪]
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જિન ભક્તિને મહિમા પ. પૂ. શ્રી વિનયવિજયજી મ. સા. પ્રણમી શ્રી ગુરુરાજ આજ, જિનમ દિર કે; પુન્ય ભણી કરશું સફલ જિન વચન ભગેરે. (૧) દેહરે જાવા મન કરે ચેાથ તણુ ફળ પાયે જિન જીહારવા ઉઠતાં છઠ્ઠુ પોતે આવે. (૨) જઇશું. જિનવર ભણીએ, મા
ચાલતા;
હૈ।વે દ્વાદશ તણું પુન્ય ભક્તિ માલ તા. (૩) અપથ જિનવર તણા એ, પ`દરે ઉપવાસ;
દીઠો સ્વામી તણે ભુવન, લડ્ડાએ એક માસ. (૪) જિનવર પાસે આવતાં, છ માસી ફૂલ સિદ્ધ;
આવ્યા જિનવર ખારણે, વાં તપ કુલ ભિત્ર. (૫) સે ઉપવાસ પુણ્ય, જે પ્રદક્ષિણા દેતાં; સહસ વર્ષ ઉપવાસ પુણ્ય, જે નજરે જોતાં. (૬) ફળ ઘણા ફૂલની માલ, પ્રભુ કંઠે ઠવતાં; પાર ન આવે ગીત નાદ, કેરાં લઘુતાં. (૭)
શિર પૂછ પૂજા કરા એ,સુર રૃપ તણા ધૂપ; અક્ષત સાર તે અક્ષય સુખ, દાપ તનુ રૂપ (૮)
નળ તન મન કરી એ ઘુણતાં ઇન્દ્ર ગીશ,
જિનવર
નાટક ભાવના ભાવતાં પામે પદવી જગીશ. (૯) ભક્તિ “ વલી એ, પ્રેમ પ્રકાશી, સુણી શ્રી ગુરુ વયણ સાર, પૂર્વ ઋષિ ભાખી; (૧૦) અષ્ટ કર્મીને ટાળવા, જિનમંદિરે જઇશું', ભેટ ચરણ ભગવ ́તના, હવે નિ`ળ થઇશુ.. (૧૧)
For Private And Personal Use Only
CC360C
[ આત્માનંદ પ્રકાશ
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી દીવાળી પર્વની મહત્તા
પ. પૂ. મુનિશ્રી અકલંકવિજયજી મહારાજ સા.
પ્રભુ મહાવીર સ્વામી કારતક વદ ૦)) એટલે જીવેની રક્ષા કરવાનું કહે તેનાજ ભક્તો આવું ગુજરાતી આસો વદ ૦)) ના રોજ મધ્યરાત્રીએ હિંસાત્મક કાર્ય હરગીજ કરે નહિ. માટે નહિ પણ તેથી પણ ઓછી રાત્રી બાકી રહેતાં આપણે જૈન તરિકે ઓળખાવાને દા કરતા નિવાણ પામ્યા. તે દિવસની યાદગિરિ નિમિત્તે હોઈએ તે પહેલી જ તકે આપણા ઘરમાં નાનું આપણે દીવાળી પર્વ ઉજવીએ છીએ. પ્રભુ મહા બાળક પણ ફટાકડા ફોડે નહિ તેવા સંસ્કાર વીરસ્વામી પિતાને નિર્વાણકાળ જાણી અપાપા- પણ ખાસ જરૂરી છે. આજે પણ ધર્મ દીવા નગરીમાં આવી હસ્તિપાલ રાજાની કારકુન સભામાં ળીને છઠ્ઠ કરી પૌષધ લઈ શ્રી મહાવીરસ્વામી ઉતર્યા તે વખતે અઢાર ગણરાજાઓ જેમાં નવ સર્વજ્ઞાયનમ:, શ્રી મહાવીર સ્વામી પારગતાય નમઃ મલકી ને નવ લચ્છવી જાતિના હતા. તેઓ કામ અને શ્રી ગૌતમસ્વામી સર્વજ્ઞાનમઃ એ પદોની પ્રસંગે એકઠા થયા હતા. પ્રભુએ સોળ પ્રહર વીસ વીસ નવકારવાળી એટલે છ હજારને જાપ સુધી દેશના આપી. તે સાંભળવા ફક્ત આહાર કરે છે. દીવાળીને દેવવંદન રાત્રે ત્રણથી ચાર પૌષધ લઈ અઢારે ગણ રાજાએ ત્યાં બેઠા હતા. વાગતા સુધીમાં કરે છે ગૌતમસ્વામીને મહાવીર પ્રભુને નિર્વાણ કાળ આવતાં ઈન્દ્ર ત્યાં આવી પ્રભુ પર અનહદ રાગના કારણે કેવળજ્ઞાન થતું પ્રભુને કહ્યું કે આપ ક્ષણ આયુષ્ય વધારે તે નહિ જ્યારે તેમના હાથે દીક્ષિત થએલા કેવળજ્ઞાન ભસ્મરાશી ગ્રહની પીડા શાસનને ભોગવવી પડે પામી જતા. તેથી ગૌતમસ્વામીએ પ્રભુને તેને નહિ. ત્યારે પ્રભુએ ઈદ્રને કહ્યું કે હે ઈન્દ્ર? ખુલાસે પુછતાં પ્રભુએ કહ્યું કે, હે ગૌતમ ! તું તીથકરો પણ આયુષ્યમાં વધારો કરવા સમર્થ ઘણું કાળથી મારી સાથે સ્નેહથી બંઘાયેલ છે નથી. અવશ્ય જે ભાવિભાવ બનવાનું છે તેમાં તે પ્રશસ્ત છતાં રાગના કારણે તેને કેવળજ્ઞાન થતું ફેરફાર થશે નહિ. ભસ્મરાશી ગ્રહ ઉતર્યા પછી નથી. તે શગ જતાં તું કેવળજ્ઞાન પામીશ. ત્યાર શાસનને ઉદય થશે પાંચમા આરામાં ત્રેવીશ પછી તારો નિર્વાણ થતાં આપણે બન્ને સરખા ઉદયકાળ આવશે. તેમાં કુલ બે હજાર ને ચાર થશે અને આદિ અનંતકાળ અનંત સુખને પામશું યુગપ્રધાન આચાર્યો થશે. તે પછી પ્રભુએ પુણ્ય હવે પ્રભુએ પિતાને નિર્વાણકાળ જાણી ગૌતમપાપનાં વિપાકને દેખાડનારાં અધ્યયન હ્યાં. પાંચમાં સ્વામીને રગ કાઢવા માટે દેવશર્માને પ્રતિબોધવા તથા છઠ્ઠા આરાના ભાવ કહી બતાવ્યા. છેલ્લું નિમિત્તે મોકલ્યા ગૌતમસ્વામી પ્રભુની આજ્ઞાનુસાર મરૂ દેવા અધ્યયન ભાવતાં પ્રભુ નિર્વાણ પામ્યા. દેવશર્માને પ્રતિબોધી પાછા ફરતાં લેકના મુખથી ભાવ ઉદ્યોત જતાં દેવાએ ત્થા અઢારે ગણ રાજા- પ્રભુનું નિર્વાણ થયાના સમાચાર જાણી ઘણો વિલાપ ઓએ દીપક પ્રગટાવી દ્રવ્ય ઉદ્યોત કર્યો ત્યારથી કરવા લાગ્યા. છેવટે અનિત્યાદિ ભાવનાઓ ભાવતાં દીવાળી પર્વ દીપક પ્રગટાવી ઉજવવાનું શરૂ થયું. તેમને રાગ ગયે કે તરત જ કેવળજ્ઞાન ઉત્પન્ન પણ ફટાકડા ફોડવાનું હિંસાત્મક કાર્ય તે પછીના થયું દેએ પ્રભુને નિર્વાણ મહોત્સવ ઉજવ્યું ને કઈ સમયે મહામિથ્યાત્વી અને અજ્ઞાની લેકે એ પ્રમાતે ગૌતમસ્વામીને કેવળજ્ઞાન મહત્સવ શરૂ કરેલ લાગે છે. જે પ્રભુ ત્રસને સ્થાવર તમામ ઉજળે. પ્રભુના નિર્વાણ પહેલાં પણ મુનિ સુવ્રત
ઓકટોબર '૮૩)
[૨૦૫
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સ્વામીના તીર્થમાં થએલ વિષ્ણુકુમારે નમુચીને ૪. દેવવંદન પ્રભુના નિર્વાણ તથા ગૌતમસ્વામીશિક્ષા કરવા લાખ જનનું રૂ૫ વિફર્વેલું. તેઓ ના કેવળજ્ઞાનનું કરવું.
જ્યારે શાંત થયા તે પછી સંઘે પરસ્પર જુહાર ૫. અતિથિ સંવભાગ કર. એટલે સાધુકરી સુખશાતા પછી ત્યારથી નવું વર્ષ ગણાયું. ૧
: સાધ્વીને કે તેમના અભાવે શ્રાવક-શ્રાવકાને ઘેર એટલે કારતક સુદ ૧ ના દિવસે શ્રાવકે પરસ્પર
પર લાવી ભેજન વગેરેથી ભક્તિ વૈયાવચ્ચ કરવું. જુહાર કરવા લાગ્યા. પ્રભુના નિર્વાણથી ન દીવર્ધનને બહુ શેકમાં હતા. તેમને શોક નિવારવા તેમની ૬. ઘણા શ્રાવકો અઠ્ઠમ કરી કારતક સુદ રના બહેન સુદર્શનાએ નંદીવર્ધનને પિતાને ઘેર લાવી પારણું કરે છે. ભેજન વગેરે કરાવી શાક મૂકાવ્યા ત્યારથી ભાઈ અધિકસ્ય અધિક ફલં. ધર્મકરણી જેટલી વધુ બીજનું પર્વ કારતક સુદ ૨ બન્યું. આ રીતે બને તેટલી કરવી. દિવાળીના દિવસોમાં સારા ભક્ષ્ય દિવાળી પર્વની મહત્તા શાસ્ત્રમાં વર્ણવેલી છે. તે પકવાન બનાવી ચતુર્વિધ સંઘની ભક્તિ કરવી. તે પર્વની ઉજવણી નીચે મુજબ શક્તિ અનુસાર સ્વામીવચ્છલ કરવું. ભેજન તાંબુલાદિ કરાવી દરેક ભાગ્યશાળીએ કરવી.
પહેરામણી તરિકે વસ્ત્ર પાત્ર પૂજામાં ઉપકરણે, ૧. આસો વદ ૧૪ તથા અમાસને છરૃ તપ જ્ઞાનદર્શન ચારિત્રનાં ઉપકરણે વગેરે યથાશક્તિ કરવો. પૌષધ બે દિવસ કરવા.
ભેટ આપવા. સર્વ જીવ પ્રત્યે મૈત્રી ધારણ કરી ૨. ત્રણ ગણુણ ગણવા પૂર્વક કુલ સાઈઠ સર્વનું ભલું ઇચ્છવું. અને સર્વ સાથે ક્ષમાપના નવકારવાળીને જાપ કરે.
કરવી. ખમવું ને ખમાવવું એ જૈન ધર્મને ૩. બ્રહ્મચર્ય પાળવું, દેવદર્શન, જિનપૂજા, સાર છે. ગુરુપૂજન, વ્યાખ્યાન-શ્રવણ.
પ્રગટ થઈ ચૂકેલ છે સુમતિનાથ ચરિત્ર શામ-૧ લે તથા શ્રી સુમતિનાથ ચરિત્ર ભાગ-૨ જે જૈની મર્યાદિત નકલે હોવાથી તાત્કાલિક મંગાવી લેવા વિનંતી છે. અને તે બન્ને ભાગે મૂળ કીંમતે આપવાના છે. શ્રી સુમતિનાથ ચરિત્ર ભાગ-૧ (પૃષ્ઠ સંખ્યા-૨૨૪) કીંમત રૂપિયા પંદર.
શ્રી સુમતિનાથ ચરિત્ર કાગ-૨ (પૃષ્ઠ સંખ્યા-૪૪૦) કીંમત રૂપીઆ પાંત્રીશ. આ તે બને ભાગે એકી સાથે મંગાવી લેવા વિનંતી છે.
:- સ્થળ – શ્રી જેને આત્માનંદ સભા
ઠે. ખારગેટ : ભાવનગર : (સૌરાષ્ટ્ર) તા. ક. : બહાર ગામના ગ્રાહકોને પોસ્ટેજ ખર્ચ અલગ આપવાનો રહેશે.
P
$B De
D
B,
મ મ
H B
મ મ મ
B
: 1
B
Bી:{} }
0
E +8. 9.5 છે
T F
& Dર
AE 5
૨૦૬]
આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વર્તમાન ચોવિશીના તારણહાર જિનેશ્વર ભગવંતના
નામોલ્લેખ ઇતિહાસ ઉપર આછેરી નજર..
સં. મુનિશ્રી હરિભદ્રસાગરજી મ. સા. (P. H. B.) લાયજાતીર્થ કચ્છ
આ અવસર્પિણી કાળમાં તારણહાર તીર્થકર (કમળ)ને સમુહ જેવી હતી. ગર્ભમાં આવ્યા બાદ પરમાત્મા ૨૪, ભગવંતે થયા, જેઓ જગતને માતાને કમળ શય્યા ઉપર સુવાને દેહદ થયે માટે અસાર એવા સંસારને છેડી મેક્ષ સુખ તેને દેવેએ પૂર્ણ કર્યો, તથા પ્રભુને દેહ પડ્યું મેળવવાને અમુલખ ઉપાય રૂ૫ ધર્મને ઉપદેશ પુષ્પના લાલરંગ જે હોવાથી પ્રભુ પ્રભુજીનું દેતા ગયા છે. એ ૨૪ તીર્થંકર પરમાત્માનું ટુંક નામ પડયું. નામ પરિચય આપણે જોઈએ..
શ્રી સુપાર્શ્વનાથ – જેમના પડખા સુંદર છે, શ્રી બાષભદેવસ્વામી-સર્વ તીર્થકરોની માતા- ગર્ભમાં આવ્યા બાદ માતાને પડખામાં કેદ્ર થયેલ એ સ્વપ્નમાં પ્રથમ હાથી દેખે છે, જ્યારે મરુદેવા તે મટી ગયે તેથી સુપાર્શ્વનાથ. માતાએ વૃષભ જોયેલે તેથી આપણે પ્રથમ ભાગ- શ્રી ચંદ્રપ્રભ સ્વામી - ચંદસમાન નિર્મળ - તનું નામ કષભદેવ અને આદીનાથ પડયુ - કાંતિવાળા તથા ગર્ભમાં આવ્યા પછી માતાને ચંદ્ર
શ્રી અજિતનાથ - તેઓશ્રીના માત-પિતાને પાન કરવાને દેહદ થયેલ તેથી.... પાસા રમવાની ટેવ હતી. રમતમાં હંમેશા માતા
શ્રી સુવિધિનાથ – પ્રભુજી દરેક કાર્યમાં પ્રવિણ હારી જતા, પણ જ્યારથી તેઓ ગર્ભમાં આવ્યા ત્યારબાદ કદી હાર્યા નહતા, એથી અજિતનાથ. હતા. ગંભ'માં આવ્યા બાદ માતા વિશેષ ધર્મા
રાધનામાં જોડાયેલા. તથા પ્રભુના દાંત પુષ્પ કળી શ્રી સંભવનાથ - પ્રભુજીની સ્તવન કરનાર જેવા સુંદર હોવાથી બીજું નામ પુષ્પ દંત હતું. આ ભવમાં સુખી થાય છે. પ્રભુજી ગર્ભમાં આવ્યા
શ્રી શીતલનાથ – સમગ્ર જીના સંતાપને દુષ્કાળ હતો, પણ ગર્ભમાં આવ્યા બાદ અણધાર્યો વરસાદ વરસ્યો, પૃથ્વી ઉપર ધાન્યને સંભવ થયો. હરનારા. ગર્ભમાં આવ્યા પછી પીત દાહગ્રસ્ત તેથી આપણું ત્રીજા તીર્થંકર પરમાત્માનું નામ
પિતાના શરીર ઉપર માતાએ હાથ ફેરવતાંજ દાહ
શાંત થઈ જતાં શીતળતા વ્યાપેલી તેથી શીતળનાથ. સંભવનાથ. શ્રી અભિનંદન સ્વામી - તેઓ ગર્ભમાં આવ્યાં શ્રી શ્રેયાંસનાથ – કલ્યાણ કરનારા કુટુંબમાં
થયેલે ઉપદ્રવ શાંત થવાથી અગીયારમાં તિર્થ બાદ માતાને દરદેજ ઈન્દ્ર મહારાજા વંદન કરી ય જતા તેથી અભિનંદન સ્વામી.
" કરનું નામ શ્રેયાંસનાથ.
- શ્રી વાસુપૂજ્ય સ્વામી - પ્રભુજી ગર્ભમાં શ્રી સુમતિનાથ – ગર્ભમાં આવ્યા પછી માતાને આવ્યા બાદ દરરોજ ઇન્દ્ર રત્ન વડે પૂજા કરતા વિવાદમાં સુંદર નિશ્ચય કરાવનારી બુદ્ધિ સુઝી તેથી અને પિતાનું નામ વાસુપૂજ્ય હતું તેથી. પ્રભુજીનું નામ સુમતિનાથ.
શ્રી વિમલનાથ -- જેમનાં જ્ઞાનાદિ ગુણે શ્રી પીપભુ સ્વામી – પ્રભુજીની કાન્તિ પ નિર્મલ છે. કર્મમળ રહિત છે. પ્રભુજી ગર્ભમ ઓકટોબર '૮૩)
(૨૦૭
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આવ્યા બાદ માતાનું શરીર તથા મતિ નિર્મળ ગર્ભના પ્રભાવે માતાએ મુનિના જેવા સુંદર થયેલ તેથી તેમાં પરમાત્માનું નામ વિમલનાથ વ્રતે ગ્રહણ કર્યા તેથી મુનિસુવ્રત સ્વામી.
શ્રી અનંતનાથ – જેમના અનંત જ્ઞાન-દર્શ શ્રી નમિનાથ ભગવંત – ઉપસર્નાદિ જેને નાદિ ગુણો પ્રગટયા છે, ગર્ભમાં આવ્યા બાદ નમ્યા છે એવા તથા ગર્ભમાં આવ્યા બાદ રાજમાતાએ ગામમાં ફેલાયેલા તાવના ઉપદ્રવને દૂર માતાના તેજસ્વી મુખદર્શનથી શહેર પર ચડી કરવા અનંત ગાંઠવાળો દોરો બાંધ્યો. તેમજ આવેલા શત્રુઓ નમી પડ્યા, અને ચાલ્યા ગયા અનંત સંખ્યાવાળી રત્નની માળા જોઈ તેથી તેથી એકવીશમાં તિર્થપતિનું નામ નમિનાથ. અનંતનાથ.
શ્રી નેમિનાથ ભગવંત - પાપ રહિત એવા શ્રી ધર્મનાથ પ્રભુ – દુર્ગતિમાં પડતા ને અરિષ્ટ નેમિ. ધર્મરૂપ ચક્રની મર્યાદા કરનાર, ધારણ કરે તે ધર્મ. એવા ધર્મનાનાથ પ્રવર્તક શ્રી કરોડ દેવ ઈન્દ્ર-રાજાઓ દ્વારા નમન કરાયેલ ધર્મનાથ સ્વામી,
તથા ગર્ભ પ્રભાવે માતાએ ઉંચા ગગને ઉછળતું શ્રી શાંતિનાથ – સર્વત્ર શાંતિ કરનારા ગર્ભમાં તેજસ્વી ચક્ર દીઠેલ એવા અનિષ્ટ નેમિનાથ. આવ્યા બાદ દેશમાં ફેલાયેલ મરકીને ઉપદ્રવ ગર્ભવંત માતા અચિરાદેવીએ અમૃત છાંટી શાંત
શ્રી પાર્શ્વનાથ સ્વામી - સમગ્ર ભાવના કર્યો તેથી શ્રી શાંતિનાથ.
જાણકાર, એક અંધારી રાતે પ્રભુની માતાએ
નજીકમાંથી જતા કાળા સર્પને જોઈ વચમાં રહેલે શ્રી કુંથુનાથ ભગવંત - ગર્ભમાં આવ્યા બાદ રાજાને હાથ ઉંચો કર્યો તેથી રાજાએ જાગ્રત થઈ માતાએ સ્વપ્નામાં પૃથ્વી ઉપર કુંથુઆ સમાન દીપક મંગાવી કાળા ભમર સર્પની ખાત્રી કરી. ઝીણા રત્નને ઢગલે જોયેલે, તથા પ્રભુના જન્મ ગર્ભના પ્રભાવે રાણીની-માતાની દષ્ટિ તેજ બની પછી કુંથુઆ જેવા નાના નાના જીવની જયણું અને ધર્મ નજીક રહ્યા તેથી શ્રી પાર્શ્વનાથ. પાળવાની પ્રવૃત્તિ થઈ એટલે શ્રી કુંથુનાથ ભગવંત
શ્રી મહાવીર સ્વામી – આપણા છેલા તીર્થ”. શ્રી અરનાથ પ્રભુ - ગર્ભમાં આવ્યા બાદ કર શ્રી વર્ધમાન મહાવીર સ્વામી. દેવેદ્વારા પરીક્ષા પ્રભુની માતાએ સ્વપ્નમાં રત્નમય આરે (પાળ) કરાયેલા, તથા એ પરીક્ષામાં શુરવીરતાપણું દાખજેયેલ તેથી અરનાથ.
વનાર, દેવદ્વારા અપાયેલ નામ દુનિયાના પરાક્રમી શ્રી મલ્લીનાથ સ્વામી - પરિષહરૂપ મહા. તે વીર પણ આપ મહાવીર. ચરમ તીર્થપતિનું મલેને હરાવનાર, કષ્ટોને દૂર કરનાર, ગર્ભના શાસન હજી ચાલી રહ્યું છે ને ભવિષ્યમાં ૧૮ મહિમાથી માતાને સર્વઋતુઓના સુગંધી પુષ્પ હજાર વર્ષ સુધી ચાલશે. તેઓશ્રીએ અનેક ઉપયુક્ત શય્યામાં સૂવાને દેહદ થયેલ. તે દેવે પૂર્ણ સગા સંકટો સહન કરેલા તેથી મહાવીર કહેવાયા. કરેલ. તેથી મલિનાથ સ્વામી.
ક્ષત્રિયકુંડ નગરના મહારાજા સિદ્ધાર્થને ત્રિશલા શ્રી મુનિસુવ્રત સ્વામી – જગતની ત્રિકાળ મહારાણના પુત્ર રત્ન હતા. અવસ્થાને સારી રીતે જાણનાર, સુંદર વ્રતવાળા.
ક્ષમા યાચના આ માસિક અંકમાં કોઈ અશુદ્ધિ રહી ગઈ હોય અથવા કોઈ ક્ષતિ, મુદ્રણ દોષ હોય તે તે માટે મનસા, વસા, મિચ્છામિ દુક્કડમ .
૨૦૮)
[આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
તી
સરરીતી
લેખક ૫૫ આ વિથ અલગ રજીસ આ ભાશિષ્ય પૂ. માતાજ શ્રીહાવિજરાજય આ
( ગતાંકથી ચાલુ ) શરણાઇના સુરા ગુંજી ઉઠયાં. ઢોલનગારા ગગડયાં. માંડવે લીલા તેારણેા બંધાયા. સાજન માજન આનદને હિલોળે ચઢયા છે. કુશાગ્રપુર નગરમાં લગ્નના ઉત્સવ ઉજવાઈ રહ્યો છે. ઘનવાહનની પુત્રી કમલાવતીનુ' પણીગ્રહણ કરવા હસ્તિનાપુરનેા રાજા અમરકેતુ કુશાગ્રપુરમાં ઘોડે ચડીને
આવ્યા છે. ધવળ મંગળ ગીતાથી માંડવા ગાજી ઉડયેા છે. મ ગલ મુહૂતે લગ્નવિધિ થઇ. અંતે નિમિત્તજ્ઞની ભવિષ્યવાણી સાચી ઠરી. રાજા અમરકેતુ અને કમલાવતી પાત્ત્તનાપુર આવી પહોંચ્યા નગરજનેાએ ભાવભર્યું સ્વાગત કર્યું.
સાગરશ્રેષ્ઠિના હૈયામાં પણ શ્રીકાંતાની ચિંતા સતાવ્યા કરતી હા. તેણે નિમિત્તજ્ઞને મેલાવીને
એકટોબર '૮૩]
પાતાથી પુત્રીના લગ્ન સ`ખ'ધી પ્રશ્ન પૂછ્યા. નિમિત્તજ્ઞએ ખુબજ વિચાર કરીને જણાવ્યું કે હું શ્રેષ્ઠિવ ! તમારી પુત્રીને એક કાળેા ઝેરી સર્પ કરડશે, અને તેના ઘણા ઉપાયા કરવા છતાં કોઈ દવા ઉપચારાથી ઝેર નહિ ઉતરે પણ...કોઇ એક પુરૂષ દ્વારા તેના પુણ્ય પ્રભાવથી શ્રીકાંતાનું ઝેર ઉતરશે. અને તે ઝેર ઉતારનાર જ આપની પુત્રીના સ્વામી મનશે. આ ર.તે નિમિત્તજ્ઞની ભવિષ્યવાણી સાંભળી આશ્ચર્યંમાં ડુબેલા રાજાએ સ્વસ્થ થઈ ભાવિભાવ જે ખનવાનું હશે તે મનશે તેમ જાણીને નિમિત્તજ્ઞા યોગ્ય સત્કાર કરી વિદાય આપી પેાતાની પ્રવૃત્તિમાં લાગા ગયાં.
કુશાગ્રપુરની રાજકુવરીના લગ્ન પછીની વિદાય તેની સખી શ્રીકાંતાને અકળાવી રહી હતી. કમલા વતીની સાથે પડછાયાની જેમ સાથેને સાથે રહેનાર સુખમાં ને દુઃખમાં સાથ આપનાર શ્રીકાંતાની આંખના આસુ સુકાતા નથી, તેના પિતા સાગર શ્રેષ્ઠિએ હ્યુ બેટા આજે નહિ તે કાલે છૂટા તા પડવુ જ પડશે આજે તારી સખીથી તારે જુદાએક પડવું પડે છે. કાલે મારાથી પણ જુદા થવું પડશે. અંતે સ્ત્રી તે પરાયુ ધન છે. બેટા શાંત થા, હવ તા તુ મોટા થઇ છે, કાલ પાર પાતાને સાસરે જવાના સમય આવશે અને ઘરની જવાબદારીના ભાર આવશે. પિતાના હિતવચનોએ શ્રીકાંતના મનને શાંત કર્યું.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
હસ્તિનાપુરના મનારમ ઉદ્યાનમાં વાવને કાંઠે એક પુરૂષ દુઃખથી ત્ર્યંત્રે બનેલે આંખમાંથી આંસુ સારતા બેઠા હતા જાણે ઉપર આભ અને નીચે ધરતી, હતાશા અને નિરાશામાં માનવીની બુદ્ધિ કામ આપતી નથી. નિરૂપાયે નિરાધાર દશામાં બેઠેલા તે પુરૂષને જોઇને
તેજસ્વી યુવાન તેની પાસે આવ્યા, તેણે નિરાશ થયેલા પુરૂષને કહ્યુ, ભાઇ....શા માટે રડ છે એવુ શુ દુખ છે ? મને જણાવા તે! હું મારાથી બનતું બધુ કરી છૂટીશ
પુરૂષે-યુવાન સામે જોઇને કહ્યુ, “ભાઇ તુ ં મારા દુઃખને જાણીને શું કરીશ. મારા દુઃખરૂપ ની દવા તું શું કરી શકવાનેા છે !” ભલે હું ના કરી શકું' પણ મને તમારી વાત કરે। પછી મારાથી જે ખનશે તે હું કરીશ. નિરાશામાં આશાનુ એક
[૨૯
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કિરણ પ્રકાશે તેમ પુરૂષને યુવાન પર શ્રદ્ધા બેઠી ગીના રૂપમાં કુમળા બાળકને ભેગ દેવા તૈયાર અને તેણે પિતાની વાત શરૂ કરી
થયેલ છે. તે પહેલા જ મારે કાંઈક કરવું પડશે. હે પુણ્યશ! હું દેવશમાં છું. સિંહગુહા યુવાન અંદરથી ઉકળી ગયું હતું. છતાં શાંતિને નામની પલ્લીને અધિપતિ એક સુપ્રતિક છે. તેને ધારણ કરતે અને કળથી કાર્ય સિદ્ધ કરવાને એકને એક પુત્ર જયસેન અને હું રમાડતે હ, પ્રયત્ન કરતો ગીને ઉદેશીને બોલ્યા, હે યેગી. એટલામાં બે ઝટાધારી જોગીઓ આવી ચઢયાં, રાજ! આ બાળકને જઈ મારા અંતરમાં તેને કશું જ બોલ્યા ચાલ્યા વગર તેઓ જયસેનને પ્રત્યે ભ્રાતૃત્વનું વાત્સલ્ય ઉભરાય છે. તમે જે માંગે મારી પાસેથી બૂટને ઝાડીમાં કયાંય નાસી છૂટયાં. તે આપવા તૈયાર છું પણ આ બાળક મને સોંપી હું પાછળ દોડે પણ તેઓ હાથ ન આવ્યા. ઘો. ગી-યુવાનની વાત પર લલચાય અને છે છતાં પગલાને અનુસરતે હું એક અટવીમાં વિચારવા લાગ્યું કે મારે સાથી બજારમાં ગયા પહોંચે. તે વખતે તે સૂર્ય પણ થાકીને પશ્ચિમ છે. તે આવે તેના પહેલા મારૂ કાર્ય સધાતુ ક્ષિતિજની પથારીએ પિઢી ગયો હતો. છતાં નીરવ હોય તે શો વધે છે? મનમાં નકકી કરીને ભેગી શાંતિમાં બે યેગીની વાતચીત મને સંભળાઈ. તે છે. બીજો સાથીદાર આવે તે પહેલા એક લાખ દિશામાં આગળ વધી એક બાજુ છૂપાઈને હું સોનીયા આપે તે બાળક સંપી દઉં. તકને લાભ સાંભળતું હતું. તેની વાતચીત ઉપરથી એમ લઈ યુવાને પિતાના હાથમાંથી મુદ્રિકા કાઢીને લાગ્યું કે બાળક જયસેનને એક જક્ષિણીની સિદ્ધ ગીના હાથમાં ધી યેગી રાછરેડ થઈ ગયા. વિદ્યા સાધવા માટે ભેગ દેવાનું હતું. આ વાત તે બાળક સોપી દીધું અને ગીતા બીજુ કાંઈ સાંભળતા જ હું ધ્રુજી ગયે. પણ હું એકલે પણ વિચાર્યા વગર ત્યાંથી ચાલતે થયે. તેમની પાસે કેવી રીતે જઈ શકું પણ આજે સાત ભાઈ દેવશર્મા ! હવે આ બાળકને તમે સંભાળે સાત દિવસ થયા હું અને જયસેન અહીં કેદી હવે તમે બંને સ્વતંત્ર છે. મુક્ત છે ચાલે તરિકે સપડાઈ ગયા છીએ પણ. પણ એક જલદી હવે તમે મારે આવાસે બંને જણા મારે નિસાસો નાખતા પુરૂષ આગળ બેલી શકો નહિ. ત્યાં ભેજન લઈને પછી ખુશીથી પલ્લી તરફ જજે. આગંતુક યુવાનનું લેહી ઉકળી ગયું. તેણે પ્રાણના એ યુવક બીજો કોઈ નહિ પણ ગામના પ્રતિભેગે પણ જયસેનને બચાવવા તૈયારી બતાવી છત ધનવમને પુત્ર ધનદેવ હ. ધનદેવે દેવશર્માની વાત સાંભળીને તે તુરત જ વડલાની બાળકને બચાવી લીધે આ સઘળી બીના ધીમે ઘટામાં આવી પહોંચ્યા. એક ગીને કુમાર જય- ધીમે આખા ગામમાં પ્રસરી ગઈ. ધનદેવની પ્રશંસા સેન બેઠા હતાં. ત્યાં પહોંચ્યા. યોગીના મુખમુદ્રા આખા ગામમાં ઘરે ઘરે થવા લાગી. જેઈને યુવાનને થયું કે આ ગી છે કે નરભેગી
(ક્રમશ:). આદિ નામ પારસ અહે મન મેલા લેહ,
પરસત હી કંચન યા છૂટા બંધન મેહ આદિ નામ નિજ સાર હૈ બૂઝિ લેહ સો હ સ,
જિન જા નિજ નામ કે અમર ભયે સે બંસ. આદિ નામ નિજ મૂલ હૈ મંત્ર સબંડાર,
કહે કબીર નિજ નામ બિન બડી મૂઆ સંસાર, નામ રતન ધન પાઈ છે ગાડી બાંધી નખેલ, નાહી પન નહીં પારખૂ નહિ ગ્રાહક નહિ મોલ. લે. સંત કવિ કબીર
[ આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
મનવૃત્તિઓ તેમનું માર્ગોત્તરીકરણ
લેખકઃ “શાર્દૂલ” મુનિશ્રી મેહનલાલજી
-
---
માનસશાસ્ત્રીઓની અદ્યતન સંશોધન અનુ રહેનારની પાચન ક્રિયા મંદ બને છે. રસ સાવ સાર માનવીઓની સમગ્ર પ્રવૃત્તિઓનું કેન્દ્ર બંધ થાય છે અને નાડી-જાલ સૂકાય છે. નિંદનીય મવૃત્તિઓ છે.
વૃત્તિઓથી કેન્સર જેવા અસાધ્ય રોગ જન્મે છે. સર્વ પ્રથમ વૃત્તિઓમાં સૂક્ષ્મ પરિસ્પન્દન વૃત્તિનો અર્થ :થાય છે. પછી તે પુષ્ટ બનીને પ્રવૃત્તિઓના જનક, સંચાલક સંરક્ષક અને વિકાસક બને છે. વૃત્તિ
બદ્ધ ચેતનાની પરિણતિ એટલે વૃત્તિ. એ એના ઉમેષ પર પ્રવૃત્તિઓને પરિવેષ આધારિત પરિણતિ વિભિન્ન હોય છે. ચેતનાનું શુદ્ધસ્વરૂપ બને છે. વૃત્તિઓના બીજમાં, તે કઈ દિશામાં ન હોવાથી આ ભ્રામક અને ચચળ પરિણતિએ વળશે તથા કેવા પ્રકારનું સ્વરૂપ ધ રણ કરશે-તે ઉભરે અને મિટે છે, તેમની પાછળ મૌલિક અંતર ગર્ભિત રહે છે.
કારણ હોય છે. પૂર્વ જન્મના કર્મ યા આમ - કલિકાલ સર્વજ્ઞ આચાર્ય હેમચંદ્રસૂરિના
સંસ્કાર તેમની નિષ્પત્તિના મૂળ નિમિત્ત બને છે.
ઉચી ગશાસ્ત્રમાં, મહર્ષિ પતંજલિના એગદર્શનમ,
આ અપેક્ષાએ વૃત્તિના નિયંત્રણ માટે કર્મ
નિરોધ અને પરિશધ આવશ્યક છે, બીજ ન આચાર્ય તુલસીના મનનુશાસનમાં, યુવાચાર્ય
હોય તે ફળ ન હોઈ શકે. વૃત્તિઓ બીજ મહાપ્રજ્ઞજીના ચેતનાનું ઊર્ધ્વરેહણ આદિ ગ્રંથમાં
પણ છે અને ફળ પણ છે. તેઓ પૂર્વ આત્મવૃત્તિઓને પ્રકાર, વૃત્તિઓની શુદ્ધિકરણની પ્રક્રિયા, વૃત્તિવિલય આદિ બાબતો પર માર્મિક વિશ્લેષણ
આ સંસ્કારના ફળ છે અને નવા બંધને બીજ છે. મળી આવે છે.
વૃત્તિમાં પ્રવૃત્તિ - વૃત્તિઓને પ્રભાવ -
વૃત્તિ સજાગ બનતાં જ તેમાં પ્રવૃત્તિના રંગ જીવના સર્વાગી વિકાસ અને તેના સમસ્ત
2 ચમકવા લાગે છે. વૃત્તિ બીજ-રૂપમાં પ્રવૃત્તિની
- રૂપરેખા પિતામાંજ સમેટી લઈને ઉભરતી કિયાકલાપોમાં વૃત્તિઓ જ મુખ્ય ભાગ ભજવે છે.
હોય છે. વૃત્તિઓના બીજ અવચેતન મનની જે તરફ વ્યક્તિની વૃત્તિઓ ઉત્સુક રહે છે તે
મિટ્ટીમાં દબાયેલા રહે છે. પરિસ્થિતિ સ્વરૂપ જલ તરફ તેને જીવન પ્રવાહ વળે છે. માનસિક, શારીરિક, અને વ્યાવહારિક સર્વ ક્રિયાઓ ઉપર
અને હવાનો સહેજ સ ગ મળતાં જ અંકુરિત
બને છે. કોઈ પણ વૃત્તિ નિકૃષ્ટ નથી હોતી. દરેક વૃત્તિઓની ઘેરી અસર હોય છે. વૃત્તિઓને વિકૃત
વૃત્તિમાં સૂમ અથવા સ્થૂલ પ્રવૃત્તિના પ્રાણ સમાકરતાં વ્યકિત મામૂલી બને છે અને વૃત્તિઓને
* યેલા હોય છે. અને તે પ્રત્યક્ષ અથવા પક્ષમાં પબૂિત કરવાથી વ્યક્તિ મહાન બને છે. વૈજ્ઞાનિક પરીક્ષણ દ્વારા સંપૂર્ણતઃ સિદ્ધ થયું ?
સાકાર બને છે. છે કે ઇર્ષા, ચિંતા, ભય, ઉત્તેજનાના તીવ્ર અવે. ત્રણ પ્રયોગ -- ગોળી વ્યક્તિ માનસિક અને શારીરિક રૂપમાં બીજોની માફક વૃત્તિઓના સંબંધમાં પણ રેગી બની જાય છે, પ્રતિપળ ચિંતામાં મગ્ન અને વિજ્ઞાનના નિષ્ણાતોએ ત્રણ પ્રકારના ઉપક્રમ રહેનારી વ્યક્તિને અસર થાય છે, ભયભીત પ્રસ્તુત કરેલ છે. ઓકટોબર’૮૩]
[૨૧૧
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(૧) દમન (૨) માર્થાન્તરીકરણ (૩) વિલય, ત્રીજો પ્રયાસ છે વૃત્તિ વિલયને - દમન-Suppression-મહદ્
અરે આ અંશે આ વૃત્તિ ક્ષય તે સર્વોપરી છે. વૃત્તિનું પૂર્ણ
ની છે તો પા પ્રયોગ અજમાવવામાં આવે છે, કેમકે તે સુગમ,
જ રૂપમાં ક્ષયીક૨ણ કરવાથી પરમ શાન્તિ મળે છે. સુકર અને સરળ છે. અધિક લેક વૃત્તિઓને
આ વૃત્તિઓ ક્ષય પામતાંજ ફક્ત શાનિત જ રહે છે. છૂપાવવાનું અને દબાવવાનું ઉપયુક્ત માને છે.
બીજા તમામ હો નષ્ટ બને છે. સમગ્ર ઉતારઅન્દરમાં તેમને રોકી રાખવાને ઉપાય શોધે છે.
2 ચઢાવની, નિમ્ન-ઉન્નત ભાવની પૂરી ધારા તૂટી પરંતુ બળપૂવક વૃત્તિઓને દબાવી રાખી શકાતી
જાય છે. નથી. જબરદસ્તીથી તેમનું દમન કરવામાં આવે તે જ તેઓ ભારી વિપત્તિઓની ઉત્પાદક બને છે. દમન
વૃત્તિ વિવિધ સંવેદને ઉત્પન્ન કરે છે. વૃત્તિઓના અંતરે ગમાં મહાન પ્રચંડ પ્રતિક્રિયા આનંદ અને વિષાદને જન્મ આપે છે. પ્રિયતા (re_action) હોય છે. વૃત્તિઓનું અધિક દમન અને અપ્રિયતાને ઉભરાવે છે. સંગ્રહભાવની લલક મનમાં ઉન્માદ ઉત્પન્ન કરે છે. સમય જતાં. તે જગાવે છે ભેગની લપટ ઉઠાવે છે, દુનિયાની દૂસરા માર્ગ દ્વારા વિકૃત અને ઘાતક બની, સમૂચી ક્રિયાઓ અને પ્રતિકિયાઓના તાણાવાણા નિકળવા પ્રયત્ન કરશે. દરમાં સર્ષને અથવા શરીર. ગુંથે છે. વૃત્તિઓના વિલયીકરણ સાથે જ ચેતના માં રગને કેટલે સમય રોકી શકાય? અંતે તે પરમ શુદ્ધ બને છે, આભા બંધનથી મુક્ત બની, તે ખૂંખાર બનીને બીજે રસ્તે નિકળી પડે છે. અક્ષય સુખને પામે છે. રેગને અંગરે રોકવાની ક્રિયા બીજા રોગને નિમં વૃત્તિઓની સંખ્યા :ત્રણ દેનારી બને છે. તેમજ વૃત્તિઓને દમન કરનારી પ્રક્રિયા કિદાપિ લાભદાયક બનતી નથી.
સંખ્યા બાબતમાં જુદા જુદા મત છે. જૈન
આગમ-સ્થાનાંગ સૂત્રમાં આહાર, સંજ્ઞા, ભયસંજ્ઞા, માર્થાન્તરીકરણ :- બીજી પ્રકિયા.
મૈથુન સંજ્ઞા અને પરિગ્રહ ( સંગ્રહ) સંજ્ઞા-એ Canalisation-નદીના પ્રવાહને નષ્ટ કરી ચાર મોલિક મનોવૃત્તિઓ માની છે. પ્રજ્ઞાપના શકતું નથી. પરંતુ તેનું વહેણ બદલી શકાય અને સમવાયાંગ સૂત્રમાં ૧૦ અને અભિધાન છે. વિનાશ તરફ વહેતા જલ-પ્રવાહને વિકાસની રાજેન્દ્ર ખંડ ૭ પાનું ૩૦૧માં ૧૬ વૃત્તિઓને દિશામાં પ્રવાહિત બનાવી મહાન લાભ મેળવી ઉલ્લેખ છે. શકાય છે, વૃત્તિઓના રૂપાન્તરણથી સઘળું રચના
ન આધુનિક પાશ્ચાત્ય મને વૈજ્ઞાનિકોએ ૧૪ ત્મક અને આનંદદાયક બને છે, જે વિધ્વંશાત્મક .
મૂળ વૃત્તિઓને સ્વીકાર કર્યો છે જ્યારે કેટલાકે (Destructive) અને કલેશપ્રદ છે, તે માર્ગો
આ સંખ્યા ૧૬ સુધી પહોંચાડી છે. નરરીકરણથી રચનાત્મક (Constructive) અને સરસ શાહિદાયક બને છે. અશુભ-શુભમાં અને મર્ગાિન્તરી કરણ - અશ્રેયસ્કર-શ્રેયસ્કરમાં પરિણમે છે.
નવા સંશોધન મુજબ ૧૬ મૌલિક વૃત્તિઓ માર્ગોત્તરીકરણના ઘણા લાભ છે. પરંતુ સ્થૂલ મનોવૈજ્ઞાનિકોએ સ્વીકૃત કરી છે. પદાર્થોની રૂપાન્તર–પ્રક્રિયા જેટલી સુગમ છે તેટલી (૧) જિજ્ઞાસા-કુતૂહલવૃત્તિ :- આ વૃત્તિને સૂમ પ્રવૃત્તિઓની પરિવર્તન- પ્રકિયા જટિલ અને કૌતિક પદાર્થોને નિષ્ફળ જ્ઞાનથી તેમજ વ્યર્થ કિલષ્ટ છે. એકાગ્રતા, દઢ સંકલ્પ અને નિરન્તર બાબતની જાણકારીની લલકથી હટાવી પરમ સત્ય, અભ્યાસ દ્વારા માર્ગાતરી કરણને પ્રશસ્ય પથ આત્મા, બનધ, મોક્ષ, સૂર્ણ સ્વરૂપ અને કમ બની શકે છે.
આદિ ધારાઓ તરફ વાળી શકાય છે.
૨૧૨
આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(૨) સંગ્રહવૃત્તિ :- લેભ અને મેહ વશ મહસૂસ કરી શકે છે. બની, ક્ષણિક વસ્તુઓ અને વિનશ્વર વસ્તુઓના ૦ આત્મપ્રકાશન યાને અહંભાવ વૃત્તિ - સંગ્રહભાવથી દૂર કરી, જ્ઞાન, શ્રદ્ધા, સંપ, આ વૃત્તિને કેઈ મહત્વપૂર્ણ કાર્યમાં પ્રયુક્ત કરી, ચારિત્ર્ય આદિ આદર્શ ગુણે અથવા યૌગિક અદ્દભૂત ક્ષમતાની અભિવ્યક્તિ અપીને સર્વોત્તમ શકતઓના સંયોજનમાં પ્રયુક્ત કરી શકીએ.
આત્મ-ખ્યાપન કરી શકાય છે. હું સર્વથા અભિ(૩) જીરા વૃત્તિ – કઈ વ્યકિત તરફ નવ સુજન કરી શકું છું. હું મારા ભાગ્યને ઘુ અને તેની બુરાઈ કરવાને બદલે, દુર્ગુણ અને વિથતા –-એવી દૃષ્ટિથી ઉત્કૃષ્ટ કલાકૃતિનું
વ્યસનોના ત્યાગમાં અથવા તામસિક ચિંતન નિર્માણ કરીને શુદ્ધ અને પરિચય આપી કુતિ અધ્યયન વિરુદ્ધ જોડી શકીએ. શકાય છે.
(૪) આહાર અનેપણ વૃત્તિ :-આને ફક્ત (૧૮) અનુવર્તન યા અહીનતા વૃત્તિ :શરીર માટે ભજન પૂરની સીમિત ન રાખીએ. આ વૃત્તિને મનુષ્ય મહિમાવંત અને ગરિમાપૂર્ણ દિમાગ માટે પવિત્ર વિચાર, જનસેવાર્થ યેજને વ્યક્તિઓના અનુસરણમાં, ગુણવાન પાસેથી ગુણ સત્યાસત્યના નિશ્ચય, શાંતિ, પવિત્રતાના અન્વ. શીખીને, શ્રેષ્ઠ જનેને સન્માન દેવામાં પ્રયુકત ષણમાં ઘુમાવી શકીએ.
કરી શકે છે. એ રીતે પિતાના ગુરુજન તથા (૫) નિગ્રહવૃત્તિ-બુરી આદતે તથા નિકૃષ્ટ પૂજ્યના માર્ગ નિર્દેશનમાં ચાલીને પ્રતિષ્ઠિત વિચાર અને દૂષિત સ સ્કારેને નિહિત કરી બની શકે છે. ઉત્તમ બનાવવાના રૂપમાં બદલી શકીએ. અધમ (૧) હાસ્ય વૃત્તિ અથવા કીડાવૃત્તિ :ભાને રોકવામાં ભેજી શકીએ. આમ નિયંત્રણમાં આ વૃત્તિને વ્યાપક પ્રગ કરીને, દુનિયાને એક પ્રયુક્ત કરી શકીએ.
વિશાલ નાટકનું સ્વરૂપ આપીને, સદા આનંદિત (૬) પલાયનવૃતિ - જીવનની જટિલતાથી કે ડર્ષિત રહી શકીએ. દુન્યવી પ્રત્યેક કર્મને નાસભાગ ન કરતા. અશિષ્ટ વ્યવહાર તથા નિ નાટકના એક પાર્ટ (વેષ) માનીને ખેલ આચરણથી પલાયનના સ્વરૂપમાં તેને પરિવર્તિત માફક સહજ અને સાધારણ બનાવી શકાય. કરો અને તન્દ કુત્સિત કાર્યોથી અપને આપ પિમ પરિસ્થિતિને સરળતાથી પાર કરી શકાય. બચાવો.
(૧૨) સહાનુભુતિ વૃત્તિ - આ દ્વારા, (૭) રચના થા નવનિર્માણ વૃત્તિ - આ દુખિયાના દુઃખ દૂર કરીને, વ્યસનાસક્ત વ્યક્તિ વૃત્તિને દિવ્ય સૃષ્ટિની રચનામાં અથવા જીવનના એને દુર્બસના સકંજામાંથી છેડાવી, અપકાર સર્વમુખી નિર્માણ માં તથા આધ્યાત્મિક અને કરનાર ઉપર ઉપકાર કરીને તથા પોતાના સ્વભાવમાં રચનાત્મક આનંદની પ્રાપ્તિમાં પ્રયોગ કરી શકાય. દયભાવે સતેજ બનાવી શકાય છે. ક્ષણિક નિર્માણને મોહ તેડીને અમર નિષ્પત્તિમાં (૧૩) અનુકરણ વૃત્તિ :- આ વૃત્તિને ઉપયોગ થઈ શકે.
પ્રયોગ, માનવી મહાત્માઓની દિવ્યતા કે મહત્તાને (૮) સામાજિક અથવા ચૂથ વૃત્તિ :- આ પિતાનામાં પ્રાપ્ત કરાવી, તેમની જેમ સાદું વૃત્તિને મનુષ્ય શ્રેયકારી સત્સંગ કરીને અથવા જીવન અને ઉચ્ચકક્ષાની વિચાર શ્રેણી રચીને કરી સ્વથ સામાજિક સંગઠનમાં પ્રેમપૂર્વક રહીને શકે છે. યોગીના અનુકરણથી મનુષ્ય યોગી બની પવિત્ર સંકલ્પમાં પ્રયુક્ત કરી પોતાના એકાકી શકે, સજજનનું અનુકરણ કરી સજજન કે પુરુષ પણને હટાવી શકે છે અથવા સામુદાયિક ભાવને (અનુસંધાન પાના ૨૧૬ ઉપર)
ઓકટોબર '૮૩)
[૨૧૩
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
8 આરામ શોભા છે
વ્યાખ્યાનકાર પ. પૂ. આચાર્યશ્રી વિજયનયપ્રભસૂરિજી મ. સા.
(ગતાંકથી ચાલુ)
મતી લઈ તે પ્રધાને અગ્નિશર્મા પાસે જઈને રાજા તે મંત્રી કન્યા પાસે ગયો ને કહેવા લાગ્યો માટે તેની કન્યાની માંગણી કરી. તે સાંભળી કે, “હે મનહર મુખવાળી કન્યા! તારી ગાયે અગ્નિશમાં ખુશી થયે. હું પાછી લાવી આપું છું. તું દેડતી નહીં કારણે બીચારે બ્રાહ્મણ! સ્વપ્નમાં પણ સાંભળવા કે તારી સાથે વન દોડવાથી અમારા રાજા તેમજ ન મળે તેવી વાત સાંભળી હર્ષઘેલે બન્યો અને સકળ સૈન્ય ભયભીત થાય છે માટે તું પાછી વળ નિખાલસ પણે કહ્યું. તારા વળવાથી વન વળશે. હાથી-ઘડા અમને મળશે અને સર્વ સૈનિકે શાંત થશે.” આ સાંભળી તે મંત્રીશ્વર ! મારા પ્રાણ પણ રાજાને અધીન વિધુત્રભાને દયા આવી તેથી તે પાછી ફરી સાથે છે તો પછી અન્ય બાબતનું પૂછવું જ શું?” સાથે વન પણ મુકામે આવ્યું. રાજાના આદેશથી વિપ્રને રાજા જેવા જમાઈ મળે તે વાત ચિંતામણિ તેને સુભટો ગાય પાછી લાવ્યા અને બધે શાંતિ રત્ન સમાન લાગી. સ્થપાઈ. પછી પ્રધાને કહ્યું, “હે પ્રજાપતિ ! આપે એક ક્ષણને વિલંબ વગર, વિદ્યાને લઈને જે અદભૂત ઘટના દેખી તે આ કન્યાના માહા આશીવચન કહી, ઉચિત આસને બેઠી તે સમયે ભ્યને પ્રતાપ છે.રાજા વિચારે છે કે આ કે ઈ પ્રધાને વિપ્રના શબ્દો કહી સંભળાવ્યા. કાલક્ષેપ સ્વર્ગથી ઉતરેલી દેવી તે નહિ હોય ? અથવા અસહ્ય બનવાથી, નૃપતિએ તાત્કાલિક બ્રાહ્મણ સમક્ષ કેઈ નાગકન્યા હશે? અસુર કન્યા હશે ? નહીતર કન્યા સાથે ગાંધર્વ લગ્ન કર્યા વિદ્યુતપ્રભાના
તિષી દેવી હશે? પણ રાજાએ થોડી જ વારમાં મસ્તક ઉપર નંદનવન શોભતું હોવાથી, રાજાએ તેના શારીરિક લક્ષણેથી નિશ્ચય કર્યો કે આ તેનું નામ આરામ શોમાં રાખ્યું. વિપ્રને શ્વસુર માનુષી જ છે પણ દેવી નથી. વળી દુર્બળ શરી બનાવ્યાથી, નૃપતિએ તેને બાર ગામ બક્ષિસમાં રના ચિન્હો પરથી એ નિશ્ચય કર્યો કે તે કન્યા આપ્યા. કુમારી જ છે. એમ ધારી કપટ રહિત તે રાજા
રાજાએ આરામ શોભાને હસ્તિપર બેસાડી તેના પર અનુરાગી થયા, ભૂપતિના ભાવ જાણી
નગર તરફ પ્રયાણ કર્યું. તે સાથે જ અતિશય પ્રધાને કન્યાને કહ્યું, “હે ભદ્ર! આ જિતશત્રુ 9
વર શેભાયમાન ઉદ્યાન પણ છત્રની પેઠે તેઓ સાથે રાજા સાથે લગ્ન કરી તારા જન્મને કૃતાર્થ કર.”
| આશશમાર્ગે ચાલવા લાગ્યું. નૃપતિ સીમાડા તક ત્યારે કન્યા શરમાઈ ગઈ. એની દષ્ટિ ભૂમિમાં
દષ્ટિ માં પહોંચ્યા તે પહેલાંજ નગરને સુંદર રીતે શણગાર. કાઈક શોધવા લાગી નીચે મુખે તે બોલી, “હે વામાં આવ્યું હતું. રાણી સાથે રાજાએ નગર મંત્રીશ્વર! જે તમે કહે છે તે યોગ્ય છે પણ પ્રવેશ કર્યો. સ્વમુખે વિવાહની વાતે કુળવાન કન્યાને ન છાજે. નંદનવનની અતિશયતા નિહાળી જનતા વિસ્મય માટે પાસેના ગામમાં અગ્નિશર્મા નામના મારા ચકિત બની. નર-નારીઓ અંદર અંદર વાત પિતા રહે છે તેમને પૂછો.” પછી રાજાની અનુ કરવા લાગી, “ધન્ય છે આ નૃપતિને, ખરેખર
૨૧૪]
[આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આ પ્રભાવ તેને પૂર્વ ઉપાર્જિત પુણ્યનું જ ફળ થી યુક્ત સિંહ કેસરીયા વિષ મિશ્રિત મોદક તૈયાર છે. મોટા માંધાતા ચક્રવતી કે વાસુદેવ આવી કર્યા. તેને એક ઘડામાં ભરી, તેનું મોઢું બંધ સમૃદ્ધિ પામ્યા હોય તેમ કયાંય વાંચવામાં આવ્યું કર્યું. પછી પતિને કહ્યું, “આપ આ ઘડે પુત્રી નથી. જુઓ તે ખરા ! ઊંચે આકાશમાં આધાર સિવાય કોઈને પશે નહિ. આપણી બહાલી રહિત, નજરે પડતું નંદનવન! ફળફૂલથી લચી પુત્રીને કહે છે કે આ મોદક તારા માટે જ છે. પર વો! પ્રબળ પુણ્યને ઉદય હોય તેજ તેથી તૂજ વાપજે, બીજા કેઈને આપીશ નહિ, આવી સમૃદ્ધિ સાંપડે
કેમકે જે તું બીજાને આપીશ તે આ લાડવા આ પ્રમાણે લેકોના વિવિધ વાર્તાલાપ સાંભ- સારા નથી એમ કહી કુટુંબની અપભ્રાજના કરશે. બતે રાજા પોતાની પત્ની આરામ શોભા સાથે નિંદા કરશે; ઉત્તમ દ્રવ્યથી બનાવ્યા ન હોવાથી મહેલમાં આવ્યા. દેવ નિમિત, દિવ્ય પ્રભાવ યુક્ત રાજકુળમાં હાંસી થશે. અમે તે ગામડાના રહેઉદ્યાન પણ રાજાના ભવન પર અવકાશમાં સ્થિર વાસી. સુંદર માદક બનાવવાની રાતુરાઈ અમને થઈને કહ્યું. નૃપતિ અને આરામશોભાના દિવસે કયાંથી આવડે?'' આનંદમાં વ્યતિત થવા લાગ્યા.
ભદ્રિક સ્વભાવી ભટ્ટ ભાર્યાના કપટને જાતે
હતું. તેથી તે સીલબંધ ઘડે લઈ ચાલી આ તરફ અઝિશર્માની નવી પત્નીએ એક
નીકળે. રસ્તામાં ઘડાને માથા પાસે રાખી નિદ્રા પુત્રીને જન્મ આપ્યું. શુકલ પક્ષના ચંદ્રમાની
લેને તેમજ વારંવાર સીલબ ધ મોઢાને જેતે.
જ પિઠે તે વૃદ્ધિ પામતી, અનુક્રમે યુવાવસ્થાને બારણે
છે ચાલતાં ચાલતાં એક મોટા વડના વૃક્ષ પાસે આવ્યો. પહોંચી. તે જોઈને, તેની માતાને વિચાર આવ્યું
થાક તે ખૂબ લાગ્યા હતા શીતળ છાયાથી જે આરામ શતા મતને ભેટે તે મારી પુત્રીમાં
આરામની ઈચ્છા થઈ શરીર લંબાવ્યું કે તરતજ નૃપતિ આસક્ત બની, લગ્ન કરે. ગમે તે ઈલાજે
જ ગાઢ નિદ્રામાં પોઢી ગયો. હવે શકય સરખી શક્યની પુત્રીને મરવું.
વિચારને કર્તવ્યમાં મૂકવા, તેણે જાળ બીછાવી. પેલા નાગકુમારે અવધિજ્ઞાનથી બ્રાહ્મણને પતિને કહ્યું, “હે પતિ! આપણે અત્યાર સુધીમાં સૂતલે છે. આ બ્રાહ્મણ નગરમાં શા માટે જ પુત્રી માટે કશું મિષ્ટાન્ન મોકલ્યું નથી. તે તે હશે ?—એવા વિચાર આવ્યો. તરતજ રહસ્ય વિચાર કહી કહે.”
જાયું “અરે ! હું આરામ શોભાને પાલક
પિતા મજુદ છું તે તેનું અકાળે મૃત્યું કેમ થઈ અગ્નિશર્માએ કહ્યું, “હે ભદ્ર! આપણી પુત્રીને શ? હજ બાલાનું પુણ્ય જાગતું છે, પ્રબળ છે.” કશી કમીના નથી તે બધી ભાંજગડ શા માટે! તેમ વિચારી નાગકુમાર દેવતાએ વિષમિશ્રિત તે તે મહેલમાં કપૂરના કોગળા કરે છે તે મોદકનું અપહરણ કર્યું બીજા અમૃત તુલ્ય સ્વાદ
સાંભળી, સ્ત્રીએ કહ્યું, “હે પ્રાણનાથ ! આપનું વાળાં દિવ્ય મોદક તેમાં મૂક્યા અને પૂર્વવત્ કહેવું ઉચિત છે, પણ માતા પિતા તરફથી મળેલી ઘડે સરખે કરી દીધું. નજીવી કે ડી વસ્તુ પણ સમૃદ્ધ પુત્રી ઇચ્છે છે. આરામ કરી, બ્રાહ્મણ રસ્તે પડે. રાજદ્વારે તેથી મોદક જેવી કાંઈ પણ ખાવા જેવી વસ્તુ પહોંચી પ્રતિહાર દ્વારા સંદેશે રાજાને પહોંચાડશે.
પ્રતિહારે પ્રાર્થના કરી, “હે નાથ ! આરામ શોભા પત્નીના ગાઢ આગ્રહને વશ બની બ્રાહ્મણે રાણીના પિતા રાજ દ્વારે આવ્યા છે. આપના દર્શ પત્નીને મોદક બનાવવાનો આદેશ આપ્યો. પતિની નની ઈચ્છા રાખે છે. આપ આજ્ઞા આપો.” આજ્ઞા મળવાથી, તે દુછાએ ઉત્તમ પ્રકારના દ્રવ્ય- રાજવીએ પૂછયું, “શું અગ્નિશર્મા પોતે આવ્યા એકબર '૮૩)
[૨૧૫
મોકલે ”
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
છે? તેમને માનપૂર્વક તેલ લાવ.”
દકે અમૃત રસથી બનાવ્યા છે કે કઈ દેવની અગ્નિશર્માએ ઉપસ્થિત થઈ આશીર્વચન કહ્યા. સહાયથી બનાવ્યા?” તેથી રાજાએ આરામ મદકને ઘડે તેમની સમક્ષ મૂકી, ઉચિત આસને શેભાને કહ્યું, “હે સુવદનિ! કદી ન જોયેલ એવા બેઠે. રાજવીએ પ્રથમ કુશળ સમાચાર પૂછ્યા. આ મોદક તારી બહેનને આપ. પછી કહ્યું, “હે શ્રીજઆપ આ ઘડામાં શું મેદકના સ્વાદથી સહ ખુશ થઈ, અને સારી લાવ્યા છે ?”
એવી પ્રશ સા કરી. બ્રાહ્મણે કહ્યું, “આરામ શોભાની માતાએ વિદાય વખતે વિપ્રે રાજાને વિજ્ઞપ્તિ કરી. તેને માટે ઉત્તમ પ્રકારના મેદક મે કલ્યા છે. “હે દેવ ! મારી પુત્રીને છેડા દિવસ મારે ઘેર નૃપતિ ખુશ થયા અને તે ઘડે આરામ શબાના મોકલે. તેને માતાના દર્શનને લાભ મળશે ?” મહેલમાં મોકલી આપે. વિપ્રને વસ્ત્રાભૂષણ રાજાએ હસીને કહ્યું, “હે ભદ્ર! આપ સરળ આદિથી સત્કાર કર્યો. હર્ષિત હદયવાળો રાજા સ્વભાવી લાગે છે. રાજપત્ની સૂર્યના કિરણને રાણીના મહેલમાં આવ્યો. રાણીએ આપેલ આસન પણ પામી શકતી નથી. તે પછી મેકલવાની પર સ્થાન લીધું, તરત જ રાણીએ ઉત્સુકતા પૂર્વક વાત જ શી ? કહ્યું, “હે સ્વામિન્ ! ઈચ્છા થાય છે કે ઘડો બને ઘેર આવી તમામ હકીકત પિતાની - ઉઘાડું આપ અનુમતિ આપશે ને?” રાજાએ પત્નીને કહી. તે સાંભળી દુષ્ટ અધ્યવસાયવાળી તે કહ્યું, “હે માનિન ! સ્વેચ્છા પૂર્વક તેને ઉઘાડ” વિચારવા લાગી “ ધિક્કાર હો મારી બુદ્ધિને !
રાણીએ આજ્ઞાને અમલ કર્યો કે તરત જ થોડા વિષથી કામ નહિ સરે તેમ ખબર હોત તો મગધની છળ છૂટી. સમગ્ર આવાસ સુગંધમય પણ કાંઈ વાંધો નહિ, હવે ઉગ્ર વિર્ષને ઉપયોગ બની ગયા. રાજા વિચારમાં પડે, “શું આ કરીશ”
( ક્રમશઃ) (અનુસંધાન પાના ૨૧૩ નું ચાલુ) બની શકે.
સંસ્કૃતિ અને અધ્યાત્મ સંરક્ષમાં જોડીને, માનવ (૧૪) કામ વૃત્તિ - આ વૃત્તિને હલકટ મૂલ્યાના મહાનિધિને સુરક્ષિત કરી શકાય છે. કક્ષા કે તુચ્છ કક્ષામાંથી વિહાટ તરફ વાળી શકાય (૧૨) દૈન્ય વૃત્તિ - આ વૃત્તિને આપણે પ્રભુભક્તિ અને પ્રભુ પ્યારમાં એ રીતે જી શકાય છે
અહંભાવના વિસર્જનમાં અથવા નમ્રતાનો ગુણ જે રીતે મીરાએ ગિરધરના પ્યારમાં પોતાની જિ.
વિકસાવવામાં અથવા ક્ષણભંગુર ભોવિક પદાર્થ જાતને ગરકાવ બનાવી અથવા સૂફી સન્ત પરમા
મને સહારે દેનાર નથી તેવા મંતવ્યમાં જેડી માને પિતાની સજની માની તેમાં પ્યાર ભરી
શકીએ. દે છે. તે રીતે પણ થઈ શકે છે. આ રીતે ભગ વાનમાં અનન્ય શ્રદ્ધા-ભક્તિ કરી શકાય. બચ્ચા
આ રીતે નવા દૃષ્ટિકોણ દ્વારા સમગ્ર વૃત્તિઓ એના શિક્ષણ અને નિર્માણમાં આ રીતે મોડ નું માર્ગોત્તરીકરણ થઈ શકે છે તે જીવનને સર્વથા આપી શકાય.
ને વળાંક આપી શકે છે તથા સુખ, સમૃદ્ધિ (૧૫) સન્તતિ સંરક્ષણ નિ:- આ અને ઉન્નતિના શિખર પર ચઢાવી શકે છે. વૃત્તિને કઈ દિવ્ય સંરક્ષણમાં જોડી શકાય છે. ( જૈન જગતના સૌજન્યથી ) હિન્દી પરથી
પી. આર. સેલત ૨૧૬]
[ આત્માનંદ પ્રકાશ
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈન સમાચાર
ભાવનગર કૃષ્ણનગર ઉપાશ્રયે ખીરાજમાન પરમ તપસ્વી મુનિ ભગવંત શ્રી સંજયવિજયજી મહારાજ સાહેબ સતતુ ૨૩ વર્ષથી એકાંતર આયંબીલ તથા બેસણા, કે તેથી વધુ ઉપવાસ છ આદિ તપ કરી રહ્યા છે. નાદુરસ્ત તબીયતે પણ ત૫ ઉપર સંપૂર્ણ શ્રદ્ધાને લીધે કયારેય છુટે માઢે વાપરતા નથી..
- તથા બીરાજમાન મુનિભગવંત શ્રી અકલ'કવિજયજી મહારાજ સાહેબ પણ પરમ તપસ્વી છે. વધમાન તપ ઉપર સંપૂર્ણ શ્રદ્ધા છે, આ ત૫ બીલકુલ પ્રમાદ રહિદ આચરી રહ્યા છે. આખા દિવસ લેખન કાર્ય ચાલુ રાખે છે. લોક ભાગ્ય રૂચીકર ગ્રથો, પુસ્તકાલયાનું પ્રકાશન કરાવે છે. કમ ગ્રથનું' પણ સરળ ભાષાંતર ગુજરાતીમાં કરી પ્રકાશન કરી રહ્યા છે, e પ. પૂ. અકલ'કવિજયજી મહારાજ સાહેબે ૯૮ની વધુ માન તપની ઓળી ખુબ સુખ શાતા પુર્વક ભાદરવા શુ. ૪ ના કરેલ છે. - પ. પૂ. સાધ્વીજી મહારાજ શ્રી શીલરત્નાશ્રીજી મહારાજ સાહેબે પણ વધમાન તપની ૫૦મી ઓળી નિર્વિને શાતા પૂર્વક કરી છે. a શ્રાવક-શ્રાવિકાઓએ પણ પ. પૂ. તપસ્વી મુનિ ભગવડતા તથા સાધ્વીજી મહારાજ સાહેબની શુભ નિશ્રામાં સારી માટી સંખ્યામાં અઠ્ઠમ તપ અને છટ્ટ તપ, દીપક વ્રતની આરાધના કરી છે. નવ લાખ નમરકાર મંત્રની સમુહજા૫ આરાધના કરી છે. સમગ્ર ચાતુર્માસ દરમ્યાન અઠ્ઠમતપ અeખલીત ચાલુ રહ્યા છે. અને આ અફેમતપના આરાધકને શ્રીમતી કનકલતાબેન ધીરજલાલ શાહુ તરફથી ચારે માસ દરમ્યાન બહુમાન કરાય છે.
તપસ્વી મુનિઓના સ’ાગે જ્ઞાતે દરજી હોવા છતાં છેલ્લા વર્ષોથી જૈન ધમ ઉપર શ્રદ્ધા બળવત્તર થવાથી ઉપવાસ, છઠ્ઠ, અટ્ટમ, અટ્ટાઇ આદિ તપ કરતાં આ બહેને આ ૧૨સે માસક્ષમણની અપૂર્વ તપશ્ચર્યા કરી છે. અને શાસનદેવના પસાયે ખુબજ સુખશાતા શહી છે.
બીજા શ્રીમતી તથા શ્રીમાન વસંતરાયે પણ શાસનદેવની અસીમ કૃપાથી માસક્ષમણની અપૂર્વ તપસ્યા કરી છે. ત્રીન્દ શ્રીમતી સયબહેન ખાન્તીલાલે સિદ્ધિતપની આરાધના કરી છે. પંદર ! અગીયાર, આઠ ઉપવાસની અને છટ્ટ અટ્ટમ આદિ તપ સારી સંખ્યામાં થયેલ છે. ઉપરના ત્રણે તપસ્વીનું' મહેમાન શ્રી કૃષ્ણનગર જૈન સોસાયટીએ કર્યું છે.
બન્ને તપસ્વી મુનિ ભગવતેનું પારાગુ કરાવવાનો લાભ કૃષ્ણનગર જૈન સોસાયટી (સ'ઘ)ના મંત્રીશ્રી હિંમતલાલ અનોપચંદ મેતીવાળાએ લીધા હતા વાજતે ગાજતે બન્ને મુનિ ભગવંતે, ચતુર્વિધ સંઘ સાથે તેમને નીવાસસ્થાને આવી માંગલિક તથા પ્રવચન ફરમાવેલ. તથા પ્રભાવના કરવામાં આવી હતી, - કૃષ્ણનગરમાં બીરાજમાન મુનિભગવંતો તથા પ. પૂ. સાધ્વીજી મહારાજ સાહેબ તથા અન્ય શ્રાવક-શ્રાવિકાની તપશ્ચર્યા નિમીત્તો એક પંચાહ્નિકા મહોત્સવનું શ્રી કૃષ્ણનગર સોસાયટી તરફથી ભા. સુ. ૧૪ થી ભા. વ. ૭ સુધીના કરવામાં આવેલ. મહોત્સવને અંતે શાન્તિસ્નાત્ર ભણાવવામાં આવેલ. અને કૃષ્ણનગર સોસાયટીનુ' સ્વામીવાત્સલ્ય રાખવામાં આવેલ. !
Re ( ટાઇટલ પેજ ૨નું ચાલુ ) શ્રી જૈન આગેવાન શ્રેષ્ઠીવર્ય શ્રી ખૂબચ'દભાઈએ ગુરુજીના રાજસ્થાન પરના ઉપકાર વિષે જણાવ્યુ'.
પૂ૦ ગુરુદેવોએ તેમના જીવન પ્રસંગેનો ઉલ્લેખ કર્યો. પૂર્ણાહુતિ કરતાં શ્રી બગડિયાએ સહુનો આભાર માન્યા.
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir Atmanand Prakash Regd. G. BV. 31 રાઇ છે. 2 છે જ કાં એ નાવલી દરેક લાઈબ્રેરી તથા ઘરમાં વસાવવા જેવા અલભ્ય ગ્રંથો સરસ્કૃત કીમત | ગુજરાતી ગ્ર’થા કીમત વીશષ્ટિ શલાકાપુરુષ ચરિતમ્ મહાકાવ્યમ્ 2 ધૃવ 3-4 શ્રી જ્ઞાન પ્રદીપ ભાગ 1-2-3 સાથે પુસ્તકાકારે ( મૂળ સંસ્કૃત) કે.વ. પૂ. આ. શ્રી વિ. કસ્તુરસૂરીશ્વરજી 0 0 યુનું કૌશલ્ય નીશાષ્ટિ ચાલાકા પુરુષચરિતમ્ નસુકાર મુદામ, 3 0 0 મહાકાવ્યમ્ પર્વ 2-3-4 ચૂાર સાધન 3 0 0 પ્રતાકારે ( મૂળ સંસ્કૃત ) દ્વાદશાર’ વ્યક્રમ ભાગ ૧લા પૂ. અગમ પ્રભાકર પુણ્યવિ ત્યજી 4 0 0 0 કાઠશાર’ નયચક્રમ ભાગ ૨જો શ્રદ્ધાંજલિ વિશેષાંક : પાકુ ખાઇ-ડી' 1 0 ધુમ બિન્દુ ગ્રંથ બી નિવણ કેવલી ભક્તિ પ્રકરણ-મૂળ 10-00 0 0 સૂકા નાવલી નવમરણાદિ સ્તાત્ર સ દાહ: ઇ-૫ 0 o-50 શ્રી સાધુ-સાધવી યેાગ્ય આવશ્યક 3- 0 0 જેન હી ન મીમાંસા ક્રિયાપુત્ર પ્રતાકારે શ્રી શત્રુ'જય ગિરિરાજ દર્શન માત વ્યાયામ શ્રી વીતરાગ મહાદેવ સ્તોત્રમ્ શ્રી શત્રુ'જય તીર્થ ને 5 દરમે ઉદ્ધાર અાહ તુ ધુમ સકારા 1-00 ખાઇથોપિાધ્યાય આત્માન' ચાવીરની પ્રાકૃત વ્યાકરશુ. બ્રહ્મચર્ય ચારિત્રા પૂજાદિાયી સંગ્રહ e ગુજરાતી ગ્ર’થા આત્મવલભ પૂજા 10-00 શ્રી સુમતિનાથ ચરિત્ર ભાગ-૧ 15-00 ચૌદ રાજલક પૂજા 1- 0 શ્રી સુમતિનાથ ચરિત્ર ભાગ-૨ . 25-0 આત્મવિશુદ્ધિ 3- 0 0 શ્રી શ્રીપાળરાજાને રાસ 2 - છે . નવપદજીની પૂજા શ્રી જાયુ’ અને જોયુ' આચાર પદેશ 3- 0 0 શ્રી સુપાર્શ્વનાથ ચરિત્ર ભાગ 2 જો ગુરુભક્તિ ગહું'લી સ ગ્રહ 2- 0 0 શ્રી કાવ્યસુધાકર Re - Do બુક્તિ ભાવના 1- 0 0 શ્રી કયારત્ન કેાષ ભાગ ૧લે - 14-00 હ’ ને મારી બા | 0 શ્રી આત્મક્રાન્તિ પ્રકામા 3-00 જેન શારહા પૂજનવિધિ ૦પ૦ રી છે ? લખા :- શ્રી. જૈન આત્માનંદ સભા ખારગેઇટ, ભાવનગ૨ (સૌરાષ્ટ્ર) - પેસ્ટ જ અલા 'ત્રી : શ્રી પોપટભાઈ રવજીભાઈ સલાત શ્રી આત્માન 6 પ્રકાશ ન'ત્રી મ ડળ વતી પ્રક.શક : શ્રી જેન આમાનદ સભા, ભાવનગર, મુવક : શેઠ હેમેન્દ્ર હરિલાલ આનંદ પ્રી. પ્રેસ, સુતારવાડ, ભાવનગર. For Private And Personal Use Only