Atmanand Prakash Pustak 073 Ank 12

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531834/1

Page #1

SD),
મામ સ’, ૮૧ (ચાલુ) વીર સં' ૨૫૦૨
| વિક્રમ સં', ૨૦૩૨ આમે
વાર્ષિક લવાજમ રૂા. ૭
riotee
હાઇ
पढम नाणं तओ दया, एवं चिट्ठइ सव्वसंजए । સાળી ’િ વાણી, વિ' વા નાgિ૬ છે ફાāનમ્ |
સાધનામાં પ્રથમ સ્થાન જ્ઞાનનું છે અને પછીનું સ્થાન ઇયાનું છે. આ રીતે એટલે પહેલા જાણકાર થયા પછી જ અહિંસાના વ્રતને સ્વીકારીને તમામ સંયમી સાધકો પોતાના સંયમ ઉપર ખડા રહી શકે છે. અજ્ઞાની શું કરી શકે ? જ્ઞાન વગરને સાધક દયાપ્રધાન સયમને શી રીતે પાળી શકે.
* * *
પ્રકાશક : શ્રી જન આમાનદ સભા-ભાવનગર
પુસ્તક : ૭૩ ]
બાફરોબર ૧૯૭૬
[ અંક : ૧૨

Page #2

મ ણ કા
લેખક
પૃષ્ઠ
૨૧૧
મનસુખલાલ ટી. મહેતા
ઇશ્વર પેટલીકર
૨૧૨ २१६
૧ વિનયસૂત્ર २ नास्ति रागसमो रिपुः ૩ નરકનાં ત્રણ દ્વાર ૪ અવિસ્મરણિય
એક ભાઈ બહેનને ઝઘડો ૫ અનેકાંતવાદ અને અહિંસા ૬ સ. ૨ ૦૩૧ને હિસાબ છ પેટ્રનની નામાવલી ૮ વાર્ષિક અનુક્રમણીકા | ૯ સમાચાર સંચય
દિલીપકુમાર રાય અમૃતલાલ તારાચંદ
૨૩૦
૨૩૬
આ સભાના નવા આજીવન સભ્ય - રમેશચંદ્ર જેસીંગભાઇ શાહુ-મુંબઈ
લેખકોને વિનંતી લેખકેને વિનંતી કે તેઓએ પોતાના લેખ શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા, ખારગેઈટ ભાવનગર, એ સરનામે જ મોક્લવા.
-તંત્રી
આત્મકલ્યાણ અર્થે પૂજા ભણાવવામાં આવી
આચાર્યશ્રી વિજયકમળસૂરીશ્વરજી મહારાજની સ્વર્ગારોહણ તિથિ અંગે ગુરુભક્તિ નિમિત્તે તથા આ સભાના ભૂતપૂર્વ ઉપપ્રમુખ સ્વ. શેઠ ફતેહચંદ ઝવેરભાઈ શાહની જન્મ તિથિ હોવાથી તેમના પુત્ર ભાઈ હિંમતલાલ તરફથી સ્વર્ગસ્થના આત્મકલ્યાણ અર્થે ભાવનગર જૈન આત્માનંદ સભાના લાઈબ્રેરી હાલમાં આસો સુદી ૧૦ શનિવારના રોજ શ્રી પાર્શ્વનાથ પંચ કલ્યાણકની પૂજા ભણાવવામાં આવી હતી અને પ્રભાવના કરવામાં આવી હતી.
આ ભા ર ..... શ્રી ઊંઝા ફાર્મસી લિમિટેડના માલીક સ્વ. શેઠશ્રી ભેગીલાલ નગીનદાસભાઈ તરફથી ધાણા વર્ષોથી પંચાંગ ભેટ મોકલવામાં આવે છે. આ વર્ષે પણ સંવત ૨૦૩૩ની સાલના કાતિક જૈન પંચાંગ સભાના બંધુઓને ભેટ આપવા મોકલેલ છે તે માટે અમે આભાર વ્યક્ત કરીએ છીએ.

Page #3

આ સભાના નવા માનવતા પેટ્રન શ્રી છોટાલાલ જમનાદાસ શાહ. જીવનની ટૂંકી રૂપરેખા
વ્યવહાર અને નિશ્ચય, આધ્યાત્મિક અને ભૌતિક એમ બંનેને સમન્વય જેમના જીવનમાં થયેલું જોવામાં આવે છે, એવા શ્રી છોટાલાલભાઈને જન્મ આજથી પર વર્ષ પહેલાં સંવત ૧૯૮૧ના મહા શુદિ ૧૩ તા. ૬-૨-૧૯૨૫ના દિવસે તેમના મોસાળ મહુવામાં થયા હતા. તેમનું વતન ભાવનગર જીલ્લાના શિહાર તાલુકાનું વરલ. તેમના કુટુંબના વડીલ સ્વ. પૂ. કરશન દાદા અને દાદીમા રળિયાતમાં, અત્યંત ધર્મનિષ્ઠ અને સેવાભાવી હતા. આ પરિવારમાં આજે તે નાના મોટા લગભગ બસો જેટલા પૌત્ર-પૌત્રીઓ છે. આવા બડભાગી કુટુંબમાં જન્મ પ્રાપ્ત થ એ પણ પૂર્વ જન્મમાં મહાન પુણ્યકર્મો સંચિત કર્યા હોય તે જ શકય બને. મહુવાના સુપ્રસિદ્ધ શ્રેષ્ટિવર્ય શ્રી વનમાળીદાસ જાદવજીના તેઓ દેહિત્ર થાય.
શ્રી છોટાલાલભાઈના માતુશ્રી સ્વ. કપુરબેન તેમને
દશ વર્ષના મૂકી સ્વર્ગવાસ પામ્યાં. બાલ્યાવસ્થામાં માતાનું મૃત્યુ એ મોટામાં મોટું દુઃખ છે. પરંતુ માતા વિહોણા અનેક બાળકમાં કુદરતી રીતે જ બુદ્ધિશક્તિ, તર્ક શક્તિ અને સમજણશક્તિને ભારે વિકાસ થતા જોવામાં આવે છે. * અંગ્રેજીમાં એક કહેવત છે કે, When one door is shut another opens, દુઃખની સાથે સુખની પણ સંકલના રહેલી હોય છે, પણ તે સમજાય છે માડી મેડી. હળાહળ ઝેર પછી જ શંકરને અમૃતને સ્વાદ સાંપડ્યો’તે.
વરલમાં પ્રાથમિક અભ્યાસ પૂર્ણ કરી શ્રી છોટાલાલભાઈ માત્ર ૧૪ વર્ષની ઉંમરે મુંબઈ આવ્યા અને વધુ અભ્યાસ મુંબઈની યુનિટી હાઈસ્કુલમાં કર્યો. તેમના પિતાશ્રીને મુ બઈમાં કોલસાને ધંધે હતા અને છોટાલાલભાઈ પણ એ જ ધંધામાં જોડાઈ ગયા. શ્રી જમનાદાસભાઈને સ. ૨૦૧૬માં સ્વર્ગવાસ થયા. આજથી લગભગ વિસેક વર્ષ પહેલાં શ્રી છોટાલાલભાઈએ કેલસાનું કામ બંધ કરી પિતાને સ્વતંત્ર કૃસિબલમ્સ (ધાતુઓ ગાળવાની કુલ્લી)નો ધંધો શરૂ કર્યો અને તેમાં બુદ્ધિ પૂર્વક અત્યંત વિકાસ કર્યો. તેમને ત્રણ બંધુઓ છે. સૌથી મોટા શ્રી કનૈયાલાલભાઈ અને તેમનાથી બે નાનાભાઈએ શ્રી ગુણવંતરાય તથા શ્રી ચંપકલાલભાઈ. એક ભાઈશ્રી મનહરલાલ માત્ર ૧૪ વર્ષની વયે જ સ્વર્ગવાસી થયા. શ્રી છોટાલાલ ભાઈને એક જ બહેન છે, તેમનું નામ હીરાબેન. ભાવનગરવાળા શ્રી વર્ધમાન મનજી તેમના સસરા થાય,

Page #4

સ'. ૨૦૦૦ની સાલમાં ૧૯ વર્ષની વયે શ્રી છોટાલાલભાઈના લગ્ન પાલિતાણા નિવાસ ( હાલ સુરત ) શ્રી નાગરદાસ તારાચંદની પુત્રી ચિ. કલાવતીબેન સાથે થયા હતા. પરંતુ સં. ૨૦૧૫માં કલાવતીબેન એક પુત્ર શ્રી દેવેન્દ્રભાઈ અને બે પુત્રી એ શ્રી કુમુદબેન અને અને કોકીલાબેનને નાની વયના જ મૂકી સ્વર્ગવાસ પામ્યાં. શ્રી દેવેન્દ્રભાઈ આજે હાર્ડવેરનું કામ કરે છે. શ્રી કુમુદબેનના લગ્ન થઈ ગયા છે.
શ્રી છોટાલાલભાઈના દ્વિતિય લગ્ન સંવત ૨૦૧૬ની સાલમાં રાજપરા નિવાસી શ્રી મણીલાલ નરશીદાસના સુપુત્રી શ્રી પુષ્પાબેન સાથે થયા. તેમને બે પુત્રો છે, મોટા પુત્ર શ્રી દિપકભાઈ કૈલેજ માં ઈન્ટર સાયન્સને અભ્યાસ કરે છે, ત્યારે નાને પુત્ર શ્રી અતુલ હાઈસ્કુલના છેલ્લા ધોરણમાં છે.
શ્રી છોટાલાલભાઈની સેવા ભાવના તેમજ સમાજને ઉપયોગી થઈ પડવાની તેમની ધગશ ખાસ પ્રશંસાને પાત્ર છે. સેવા ગુણ એ જીવનનો સર્વશ્રેષ્ઠ ગુણ છે, તેથી જ કહેવાય છે કે સેવાધર્મુ: Yરમજટ્ટનો કોનિ મg 4: અથત સેવાધમ તે પરમ ગહન છે અને યાગિજનાને પણ દુર્લભ છે. તેઓ જૈન સેવા સંઘના પ્રમુખ છે. જૈન સહાયક ફંડના મુખ્ય કાર્યકર છે અને તન-મન-ધન પૂર્વક તેમાં રસ લે છે. તળાજા બેડ'ગની મેનેજીંગ કમિટીના સભ્ય છે. વિશાશ્રીમાળી જ્ઞાતિના સેક્રેટરી છે. જૈન સેવા સમાજ અને બીજી સેવા કાર્ય કરતી અનેક સંસ્થાઓ સાથે સંકળાયેલા છે.
કુટુંબીજના પ્રત્યેનો સદુભાવ તેમજ વડીલો પ્રત્યે તેમને પૂજ્યભાવ પણ પ્રશંસાને પાત્ર છે. થોડા સમય પહેલાં તેમના કુટુંબના વડીલ શ્રી નાનચંદભાઈ મુળચંદ શાહના મણિ મહોત્સવ પ્રસંગે તેમના પ્રત્યે પૂજ્યભાવ દર્શાવતા શ્રી છોટાલાલભાઈ તેમજ તેમના બંધુઓ તરફથી એક સમાન પત્ર અને શાલ અપવામાં આવ્યા હતા. આવી કુટુંબભાવના વર્તમાન કાળે કવચિત જ જોવામાં આવે છે.
જગતમાં અનેક ધમે છે અને અનેક ધર્મશા છે, પણ આ બધા ધર્મશાસ્ત્રોમાં ઉત્તમોત્તમ કોઈ ધર્મશાસ્ત્ર હોય તો તે ‘જીવનશાસ્ત્ર’ છે. અનેક શાસ્ત્ર જાણ્યા અને સમજ્યા ? પછી પણ જે “જીવનશાસ્ત્ર’ ન જોયું હોય તો બધું ફેગટ છે. આ જીવનશાસ્ત્રને એક મહા વિદ્વાને એક જ વાકયમાં સમાવી લેતાં કહ્યું છે કે, “જે પ્રમાણે જીવન ગાળવાથી ઓછામાં ઓછું અકલ્યાણ થાય અને વધારેમાં વધારે કલ્યાણ સધાય તે જ ઉત્તમ અને સાચું જીવનશાસ્ત્ર છે.” આ વાત શ્રી છોટાલાલભાઇના ખ્યાલમાં છે એટલું જ નહિ પણ તેને અનુરૂપ જીવન તેઓ જીવે છે.
તળાજાની બોર્ડ ગમાં, પાલિતાણા યશોવિજયજી ગુરુકુળમાં તેમજ ખાસ કરીને મધ્યમવર્ગના લેકેની સેવા કરતી સંસ્થાઓમાં તેઓ યથાશક્તિ દાન આપે છે, તેમજ તન-મન-ધન પૂર્વક પોતાની સેવા પણ આપે છે.
શ્રી છોટાલાલભાઈ જેવા સંનિષ્ઠ, સચ્ચરિત અને સેવાભાવી મહાનુભાવ પેન તરીકે આ સભામાં જોડાયા તે બદલ અમે આનંદ અને ગૌરવ અનુભવીએ છીએ અને તેમના હાથે અનેક શુભ કાર્યો થાય તેવી હાર્દિક શુભેચ્છા સાથે વિરમીએ છીએ.

Page #5

popa
વર્ષ : ૭૩
તંત્રી : શ્રી મનસુખલાલ તારાચંદ મહેતા
F
E
poo
श्रीमानह બીઆ
વિ. સ’. ૨૦૩૨ આસે। : ૧૯૭૬ એકટાખર
અંક : ૧૨
સહતંત્રી : શ્રી કાન્તિલાલ જગજીવનદાસ દેશી
વિનય-સૂત્ર
વૃક્ષના મૂળમાંથી થડ ઊગે છે, થડમાંથી જુદી જુદી શાખાએ ફૂટે છે, એ શાખાઓમાંથી બીજી નાની ડાળા ફૂટે છે, એ ડાળેા પર પાંદડાં ઊગે છે પછી તેને ફૂલ આવે છે, ફળ લાગે છે અને ત્યાર બાદ તે ફળે!માં રસ જામે છે.
અને
એ જ પ્રકારે ધ રૂપ વૃક્ષનું મૂળ વિનય મેક્ષ તે મૂળમાંથી પ્રગટ થતા ઉત્તમાત્તમ રસ છે. વિનયથી જ મનુષ્ય કીર્તિ, વિદ્યા, શ્લાઘા-પ્રશંસા અને કલ્યાણ-મ`ગળને શીઘ્ર મેળવે છે.
૨૦ ૨૦ ૨. ૩૦ ૨. ગાથા -૨)
popa

Page #6

नास्ति रागसमो रिपुः
લે. મનસુખલાલ તારાચંદ મહેતા
પ્રાચીન કાળની કથા છે.
સિંહની ગર્જના સંભળાણી. મૃગલીએ પોતાને પિતાની સંમતિ અનુસાર ભરત રાજાએ વિશ્વ. જીવ બચાવવા જોરથી કૂદકે મારી સામે કાંઠે રૂપની પુત્રી પંચજની સાથે લગ્ન કર્યા. પિતાના નવા પ્રયત્ન કર્યો. પરંતુ તેમ કરવા જતાં, મૃત્યુ પછી ભારતે ઘણા વર્ષ રાજ્ય કર્યું અને તે પ્રસવકાળ નજીક હોવાના કારણે મૃગલીનું દરમિયાન તેને સુમતિ આદિ પાંચ પુત્રે થયા. બચુ જમીને જળમાં પડી ગયું. બચ્ચાની એ યુગમાં રાજાએ તેમજ અન્ય સૌ પણ વૃદ્ધા ?
માતા તે પ્રસવકાળની વેદના અને ભયના કારણે વસ્થામાં બધી જંજાળ છેડી જગલમાં જઈ સામે કાંઠે પહોંચતાં જ મૃત્યુ પામી. આશ્રમમાં રહી સાધના કરતા. ભરત રાજાએ
ભરત ઋષિનું હૃદય આ દશ્ય જોઈ વિષણ પણ પિતાનું રાજ્ય પાંચ પુત્રોને વહેંચી આપી,
બની ગયું. તેણે વિચાર્યું કે આની માતા તે પિતે નેપાળમાં જઈ ગંડકી નદીના કિનારે એક 1
મૃત્યુ પામી, હવે એનું લાલન પાલન કરશે આશ્રમમાં રહી સાધના કરવા લાગ્યા.
કોણ? દયા અને અનુકંપાને વશ થઈ ભરત રાજામાંથી ઋષિ બનેલા એવા ભરત બ્રાહ્મ કર્ષિ તે બચ્ચાને પિતાની સાથે આશ્રમમાં મહતમાં જ ચાર વાગે નદીમાં સ્નાન કરવા લઈ ગયા અને બચ્ચાની માતા બનવા દઢ જતાં અને ધ્યાન તેમજ જપમાં પિતાનું જીવન સંકલ્પ કર્યો. વિધિની લીલા પણ કેવી વિચિત્ર વ્યતીત કરતા હતા. પૂર્વ જીવનનું વિસ્મરણ છે ! સ્વજનની તૃષ્ણા, ઉપકરણ-વસ્ત્રોની તૃષ્ણ, થઈ ગયું. સંસારના વિષયોમાં ફસાયેલા એને દેહની તેમજ તમામ પ્રકારના ભૌતિક સુખેની મેહમાયા કનડતા નથી કારણ કે તેઓને કનડ- તુણા, સત્કાર-માન-પૂજા-પ્રતિષ્ઠાની તૃષ્ણ માંથી વાની જરૂર નથી પડતી, એ આપ મેળે જ મુક્ત થયેલા આ ભરત ઋષિના હૃદય તટ પર રીબાતા હોય છે. પણ જેઓ વિરક્ત જીવન પિલી મૃગલીનું બચ્ચું કામણ જમાવી બેઠું. ગાળતા હોય છે, તેને જ મોહમાયા પજવતા ધર્મશાસ્ત્રોએ તેથી જ કહ્યું છે કે સંગો –મૂનાહોય છે. વિશ્વામિત્ર તપસ્વી ન હતાં ત્યાં સુધી જીવેળ, વત્તા સૂવા રંપરા | અર્થાત જીવને મેનકા ચૂપ બેઠી હતી, પણ તેઓ તારવી બન્યાં નાશવંત, અનિય એવા જે પદાર્થોને સંયોગ એટલે તુરત જ મનકા તેની પાસે દોડી આવી. થાય છે, તે જ દુઃખની પરંપરાના કારણરૂપ એટલે મેહમાયાને વધુ ભય સંસારીઓ કરતાં બની જાય છે. મૃગલીને પાણીમાંથી બહાર ત્યાગીએ અને જ્ઞાનીઓ માટે વધુ હોય છે. લાવવાને ભરતજીને આશય તે પવિત્ર હતા,
માયા પોતાનું વિશિષ્ટ સવરૂપ ધારણ કરી પણ પછી તેની સાથે માતાને જે સંબંધ જોડ્યો આવા મહાપુરૂષમાં પ્રવેશ કરતી હોય છે. તેમાં માયાને-રાગને ભરતજી પર વિજય હતે. ભરતજીનું પણ એમ જ બન્યું. બ્રાહ્મમુહુર્તમાં રાગ-માયા અત્યંત ઠગારા અને ધૃત છે, તેની ભરતજી જ્યારે નદીમાં સ્નાન કરી રહ્યાં હતાં પકડ એવી વિચિત્ર હોય છે કે એની પકડમાં ત્યારે નદી કાંઠે એક મૃગલી પાણી પીવા આવી. ફસાનારને તે પ્રથમ તે મીઠી મધ જેવી લાગે હુજ પાણી પીવાનું શરૂ કરે ત્યાં તો દૂરથી છે. એમાંથી ઉત્પન્ન થતી પરાધીનતા અને
માનંદ પ્રકાશ

Page #7

પામરતાને ખ્યાલ તે જીવને બહુ મેડે મેડે સાધ્વીજીના જીવને માત્ર રાગના કારણે પેલે આવે છે.
હીરે હવે તેની નજીક ગોળીરૂપે જન્મ લે ભરતજી તે પેલી મૃગલીના બચ્ચાને પડ્યો. ત્યાગ જેમ માનવને સફળતાના શિખરે
પહોંચાડે છે, તેમ રાગ માનવીને એ શિખર લાલન પાલન કરવા લાગ્યા, સાધનામાં ખલેલ પડવા લાગી. એક પ્રકારના સંસારમાંથી મુક્ત
નીચેની ઊંડી ખાઈમાં ધકેલી દે છે. શિખર બની અન્ય પ્રકારને સંસાર શરૂ થયું. ધીમે
જેટલું ઊંચુ તેટલી જ તેની ખાઈ પણ ઊડી. ધીમે મૃગલી મટી થતી ગઈ. ભરતજી તે તેને ભરત અષિની બાબતમાં પણ કાંઈક આવું જ પ્રેમપૂર્વક રમાડે, ખવરાવે અને પોતાની ગોદમાં બન્યું. ભરત ઋષિને અંતકાળ નજીક આવ્યા પણ બેસાડે. બચુ આડુ-અવળું જાય છે અને તે વખતે પેલી મૃગલી પ્રેમભાવે ઋષિના વહેલું મોડું આવે તે ભરતજીના જીવને ભારે દેહને ચાટ્યા કરતી હતી. પશુઓમાં પણ રાગ વલે પાત થાય. પૂર્વ સંસ્કારોને માણસ ભૂલી તે હોય જ છે. કેઈ કઈ વખતે ઘોડે, કૂતરો શકે છે, પણ તે ભૂંસાતા નથી. નિમિત્ત મળે કે ગાય પોતાના પ્રિય માલિકનું મૃત્યુ થતાં એટલે જાગ્રત થઈ આવે છે. જ્યાં રાગ આવે અનાજ-પાણીને ત્યાગ કરી દઈ પિતાને પ્રાણ ત્યાં સંસાર ઊભો થાય છે. ગૃહસ્થાશ્રમમાં ત્યજી દે છે. અલબત્ત, અહિ તે એક મહા ભરતજી પોતાના સંતાનને રમાડતા, એ જ્ઞાની. મહા તપસ્વી અને મહા ત્યાગી ઋષિ સંસ્કાર નિમિત્ત મળતાં પાછા જાગ્રત થયા. મુનિ હતા. પરંતુ રાગની નાગચૂડ ને એવી અલબત્ત, વાસનાને વિષય બદલાયે પણ તેનું ભયંકર હોય છે કે, તેની પકડમાંથી આવા બીજ તે અંતરમાં અવિચ્છિન્નપણે પડેલું જ મહાત્માઓ પણ છૂટી શકતા નથી. મૃત્યુ હતું. વૃક્ષને કાપ્યા પછી પણ તેનું બીજ વખતે ભરત ઋષિ વિચારી રહ્યાં હતાં કે હવે જમીનમાં જ રહી ગયું હોય, તે નિમિત્ત આ નિરાધાર મૃગલીની સાર-સંભાળ કેણ મળતાં એ બીજ વૃક્ષનું રૂપ ધારણ કરે છે. કરશે? તેઓ ભારે વિહ્વળ થઈ ગયા અને એવી જેવું વૃક્ષનું, તેવું જ વાસનાનું પણ છે. દશામાં પ્રાણ છેડી, ભરતજીના જીવે એ જ
મૃગલીની કૂખમાં જન્મ ધારણ કરી મૃગરૂપે જ્ઞાની મહાત્માઓએ તેથી જ કહ્યું છે કે,
છે કે, જમ્યાં. આનું જ નામ વિવિત્રા જતિઃ પરમાત્માનું ધ્યાન કદાચ ન થઈ શકે તે પણ ખરેખર! કર્મરાજાને કોઈની પણ શરમ પહોં ચાલશે, પણ જગતના કોઈ સ્ત્રી પુરૂષ કે જડ ચતી નથી. પદાર્થોનું ધ્યાન તે ન જ કરવું. નિ:સ્નેહી યાતિ નિર્વાઇ' નેઢો નહ્ય વારનુ રાગમુક્ત ભારત જેવા મહાન ઋષિને રાગબદ્ધ સ્થિતિના દશા એ જ નિર્વાણ છે અને રાગ એ જ તમામ કારણે મૃગરૂપે જન્મ લે પડ્યો. આપણે ત્યાં અનર્થોનું મૂળ છે. જૈનકથા સાહિત્યમાં એક કહ્યું છે કે કોઈ પણ જીવન દુઃખના નિમિત્ત સાધ્વીજીની કથા આવે છે. જ્ઞાની, તપસ્વી અને રૂપ કદી ન બનવું, કારણ કે ઘણી વખત ઉત્તમ શુદ્ધ ચારિત્રના એ સાધ્વીજીએ દીક્ષા લેતી આત્માઓને પણ નજીવી ભૂલના કારણે હલકી વખતે છૂપી રીતે એક હીરે પિતાની પાસે નિમાં જન્મ લે પડતું હોય છે. જીવની રાખેલો અને અંતકાળ સુધી તેને રાગમાંથી વાત તે બાજુએ રહી, પણ જડ પદાર્થોની મુક્ત ન બની શક્યા. એવા રાગને કારણે કાળ બાબતમાં પણ હંમેશા સાવચેતી પૂર્વક વર્તવું. ધર્મ પામ્યાં પછી, એવા નિર્મળ ચારિત્રવાળા ઋષિ પત્ની અહાથા જેવી સુશીલ સ્ત્રીને પણ
એકબર, ૧૯૭૬
: ૨૦૧૩

Page #8

જરા જેટલી ખેલના માટે શિલારૂપ બનવું ન થાય એ રીતે સાવચેતી પૂર્વક જીવે છે. પડ્યું” તુ માનવમાત્રે પવિત્ર અને વિશુદ્ધ બનવું મૌનાવસ્થાના કારણે લે કે તેને “જડભરત' જોઈએ કે જેના સંસર્ગથી જડનું પણ પરિ તરીકે ઓળખે છે. સંસારના લોકોને સંત વર્તન થાય. રામના વનવાસ વખતે, વનમાં અને મુનિજને જડરૂપ ભાસે છે, પણ જ્ઞાન તેને પગની રજ અહલ્યા રૂપ પેલી શિલા પર દૃષ્ટિએ તે સંસારના ભૌતિક સુખમાં રચ્યા પડી અને એ રજના સ્પર્શથી શિલાનું નારીમાં પડ્યા રહેતા જ સાચા જડ છે. જીવને આ પરિવર્તન થયું. જીવનની વિશુદ્ધતા અને દેહને તેમજ અન્ય ભેગ પદાર્થોને જે સંગ પવિત્રતાને આવે અને પ્રભાવ છે. છે, તે બધું મિથ્યા અને સ્વપ્ન જેવા અસાર
મૃગ સ્વરૂપે પણ ભરતઋષિને તેના પૂર્વભવનું છે. આ બધા જગતની એંઠ રૂપ છે, કારણ કે જ્ઞાન હતું. દેહ મૃગને મળ્યો પણ તેની અંદર જીવને આવી બધી સામગ્રીઓ અનેકવાર મળી આત્મા તે ઋષિને જ હતું. રાગના કારણે તેણે છતાં કયારેય તૃપ્તિ નથી થઈ અને કદી થવાની મૃગ બનવું પડયું, કારણ કે કર્મનો સિદ્ધાંત પણ નથી. તૃપ્તિ ત્યાગમાં છે ભેગમાં નથી. દરેક જીવને એક સરખો લાગુ પડે છે. ત્યાં ત્યાગના માર્ગે ગયા વિના જન્મ-મરણની કોઈ લાગવગ કે લાંચ રુશવત ચાલી શકતી આળપંપાળમાંથી છુટી શકાતું નથી. નથી. મૃગે નદી કાંઠે રહી વૃક્ષના સુકા પાંદડા લેકે દંભીને પૂજે છે, સાચાને પીડે છે. ખાઈને જીવન પસાર કર્યું અને આયુષ્ય પૂર્ણ ભરતજીના જીવન અંગે પણ આમ જ બન્યું. થયા પછી એક બ્રાહ્મણ દંપતીને ત્યાં પુત્ર રૂપે એક વખત રહૂગણ રાજા પાલખીમાં બેસી બ્રહ્મ જન્મ લીધે. એ વખતે પણ તેને તેના પાછલા જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવા કપિલમુનિ પાસે જઈ રહ્યા હતા. બંને જન્મની સ્મૃતિ હતી. રાગ-દ્વેષમાંથી પણ વચમાં પાલખીને એક ઈ ભાગી ગયે, મુક્ત થયા વિના જીવને મુક્તિ પ્રાપ્ત થઈ એટલે ગામ લેકેએ તેની જગ્યાએ જડભરતને શકતી નથી, એ નવું સત્ય તેને પૂરેપૂરું સમ પસંદ કર્યો, જ્ઞાનીઓ જગતના રંગરાગ અર્થે જાઈ ગયું હતું. શ્રેષ એ કડવું ઝેર છે, જે નથી જીવતા, તેઓ જીવે છે પ્રારબ્ધ કર્મો સહેલાઈથી છોડી શકાય છે, પણ રાગ એ ભેગવી લેવા માટે. ભરતજી પાલખી ઉપાડતાં સ્વાદિષ્ટ ઝેર છે. તેમાંથી મુક્ત થવું એ લોખંડના વિચારે છે કે પાછલા જન્મમાં અનેકની પાસે ચણ પચાવવા જેવું દુષ્કર છે. શ્રીમદ્ થશે. મારી પાલખી મેં ઉપડાવી છે, હવે એ પ્રારબ્ધ વિજયજી ઉપાધ્યાયે તેથી જ રાગની સઝાયમાં કર્મ આ રીતે ભગવાય જાય છે તેમાં શું કહ્યું છે કે, “રાગે વાહ્યા હરિહર બ્રહ્મા, ખોટું છે? ભરતજી વચમાં વચમાં કૂદકે મારે રચે નાચે કરે અચંભા રે.” અર્થાત હરિ, અને પાલખી ઉપરને દાંડી જાને વાગે બે હર, બ્રહ્માદિક લૌકિક દેએ પણ રાગને પર ત્રણ વખત આમ બનતાં રાજા વિફર્યો અને વશ પડી જવાથી કઈક પ્રકારની કુચેષ્ટાઓ બોલ્યાઃ “એય જડભરત ! હું રહૂગણુ રાજા છું, કરેલી છે અને તેથી તેઓ તત્વોષી મધ્યસ્થ તારા જે જડભરત નથી. ફરી વખત આમ જમાં ઉપહાસ પાત્ર થયેલા છે. મદિરાને વાંદરાની માફક કૂદકો મારીશ, તે ઘાણીમાં નશે માણસને પાગલ બનાવે છે, પણ રાગનો પીલી તારો જાન લઈશ ! નશે માણસને અંધ બનાવે છે.
ભરતે વિચાર્યું કે આ બાપડો રાજા બ્રહ્મ હવે તે ભરતજી મોટા ભાગે મૌન જ જ્ઞાન લેવા જાય છે, એટલે એવા જ્ઞાન માટે રાખે છે. કેઈ જીવ પ્રત્યે કે પદાર્થ પ્રત્યે રાગ લાયક બને તે કાંઈક ઉપદેશ આપું ! ભરતે
આત્માનંદ પ્રકાશ

Page #9

રહૂગણને કહ્યું “રાજન ! બ્રહ્મજ્ઞાન પ્રાપ્ત કરવા પકડી લીધાં. પિતાના પાછલા બંને ભની પ્રથમ તે તારે વિનમ્ર બનવું પડશે. નમ્ર બન્યા વાત કરી ભરતજીએ કહ્યું: “રાજન ! તું તે વિના જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરી શકાતું નથી. પગ તળે માત્ર સિધુ દેશને રાજા છે, પણ હું તે મહાન જીવ જંતુ આવે એટલે તેને બચાવવા માટે રાષ્ટ્રને રાજવી હતે. રાજપાટ પુત્ર, પુત્રીઓ, કૂદકે માર પડે છે. તું મારા દેહને ઘાણીમાં સુકોમળ પત્ની, ભવ્ય રાજમહાલય, મોજશોખના પોલીશ તે પણ તેથી કાંઈ મારા આત્માને વિપુલ સાધન, અનેક દાસદાસીએ, અપૂર્વ નાશ થવાનો નથી. આત્મા તે અમર્ત્ય, અજર કીર્તિ અને માન પ્રતિષ્ઠા-આ બધાને ત્યાગ કરી અને અમર છે, તેને કદી પણ નાશ થઈ શક્ત આત્મસાધના અર્થે હું વનમાં ગયે, પણ નથી. તલવાર અને મ્યાનની માફક દેહ અને પ્રારબ્ધકર્મ બાકી હશે એટલે એક મૃગલીના આત્મા પણ ભિન્ન ભિન્ન છે અને એ બંનેના બચ્ચા પ્રત્યે રાગ થય. એ રાગના બંધનમાંથી ધર્મો પણ ભિન્ન ભિન્ન છે. આત્મા નિલેપ છે, હું મુક્ત ન બની શકે અને એના ફળ રૂપે મનનો દષ્ટા છે, સાક્ષી છે. તારા અને મારા રાજન ! આજે તારી પાલખી ઉપાડવાને વખત દેહને નાશ તે એક દિવસ નિશ્ચિત છે, કારણ આવ્યું. માટે બ્રહ્મજ્ઞાન જરૂર પ્રાપ્ત કર, પણ કે એજ દેહને ધર્મ છે. દેહ તે આપણે ભૂલે ચૂકે રાગના બંધનમાં કદી ન ફસાતો.” અનંતીવાર પ્રાપ્ત કર્યા અને નાશ પામ્યા, પણ ખેદની વાત તે એ છે કે તેમ છતાં ભવ. શ્રીમદ્ ભાગવતની કથાના ચોથા કંધમાં ભ્રમણનો અંત ન આવ્યું. દરેકે દરેક આત્મામાં આ કથાને અંતે કહેવામાં આવ્યું છે કે “જડપરમાત્માને અંશ રહે છે. તે પછી તેમાં ભરત’નો જન્મ એ ભરતઋષિને અંતિમ ભવ રાજા કેરણ? નેકર કેશ? માટે રાજના નાના હતા અને ત્યાં તેમના ભવભ્રમણને અંત આવી પ્રાપ્ત કરવું હોય તે નમ્ર બની જા! અહં. ગયા. ધર્મશાએ સ્પષ્ટ કહ્યું છે કે જીવે ભાવીને જ્ઞાન કદી પણ પ્રાપ્ત થઈ શકતું નથી. સંગને કારણથી જ દુઃખની પરંપરા પ્રાપ્ત
ભરતજીની વાત સાંભળી રાજા એકાએક કરેલી છે, તેથી સર્વ પ્રકારના સંયોગ સંબંધ પાલખીમાંથી નીચે કૂદી પડ્યો અને તેના ચરણે મન, વચન અને કાયા વડે ત્યાગ કરવા ગ્ય છે.
જ્ઞાનને દીપક પ્રગટાવશે તે હતાશાને અંધકાર હટીને દિવાળી પ્રગટી રહેશે.
જો
1
દરેક પ્રકારના
.
આ સ્ટીલ તથા વુડન ફનચર માટે { C મહાલક્ષ્મી સ્ટીલ કોર્પોરેશન છે
શો રૂમ – ગાળ બજાર - ભાવનગર - ફોન નં. 4525
એકબર, ૧૯૭૬

Page #10

નરકના ત્રણ દ્વારા
લેખકઃ ઈશ્વર પેટલીકર
-
-
-
- -
[ આપણે ત્યાં કહ્યું છે કે સત્તાર: પ્રથમ ઘર્મ: જ્ઞાન ગમે તેટલું હોય પણ જો એ જ્ઞાનને અનુરૂપ આચરણ ન હોય, તો તેવા જ્ઞાનનો કોઈ અર્થ નથી. માનવી પોતાના મનને પૂછે કે તેને જે સંપત્તિ, સુખ પ્રાપ્ત થયા છે તેને તે લાયક છે કે નહિ? તટસ્થ દૃષ્ટિએ આ પ્રશ્નને વિચાર કરશે તે લાગશે કે તેને તે લાયક નથી. લેભવૃત્તિને સંતોષથી ડામવી જોઈએ. વધારે મેળવવાની ઈચ્છા કરવાથી જ પાપ કરવાનું મન થાય છે. જે માણસ એમ માને છે કે મને એાછું મળ્યું છે, તે જ માણસ પાપ માર્ગે ધન પ્રાપ્ત કરવા લલચાય છે પ્રધાનતા ધનની નથી પણ ધર્મની છે. ધનથી સુખ પ્રાપ્ત થાય છે એ જગતને એક મોટામાં મોટે ભ્રમ છે. સુખ જોઈએ છીએ ? સુખ સંયમ, સદાચાર અને સંસ્કારથી પ્રાપ્ત થાય છે જીવનને અંતે આપણી સાથે ધન નહિ, ધર્મ આવે છે ધનને મહત્વ આપનારનું જીન આધ્યાત્મિક દષ્ટિએ કંગાલ બની જાય છે અને ભૌતિક દૃષ્ટિએ પણ તેનું જીવન અશાંત અને કલેશમય થઈ જાય છે. જે માર્ગે સર્પનો રાફડે હોય અગર હડકાયા કુતરાને વાસ હય, તે માર્ગે આપણે નથી જતા. પરંતુ ધન પ્રાપ્ત કરવા અર્થે પાપ-અન્યાય-અનીતિના માર્ગે જવું એ તો પેલા સપના રાફડા અગર હડકાયા કૂતરાના માર્ગે જવા કરતાં પણ વધુ બદતર છે. કમને કાયદે સ્પષ્ટ કહે છે કે તમે જે કાંઈ ખોટુ કરશે, તેનું ફળ અવશ્ય ભોગવવું જ પડવાનું. માણસના દુષ્કર્મનું ફળ કેવી કેવી રીતે ભોગવવું પડે છે, તેને સરસ ખ્યાલ લેખકે કરતુત લેખમાં આપેલ છે.
-સંપાદક ]
માણસ અમુક વિષયની બાબતને અજાણ મહિમા સાંભળવામાં ગમે તેટલે સારો લાગત હોય તે એને અજ્ઞાની ગણવામાં આવે છે. આ હેય, પણ વ્યવહારમાં જડ-અસત્ય-અનિતિ સામાન્ય વ્યવહારને ગજ છે. પરંતુ ગીતાની વિના ચાલે નહિ ! જેમણે કેવળ ભૌતિકજીવનને પરિભાષામાં કોઈ ગમે તેટલે બહુશ્રુત હોય, સ્વીકાર કર્યો છે, તેમને એ અનુભવ થાય છે તે પણ એ મહાઅજ્ઞાની હોઈ શકે, અને તેની ના પણ નહિ. ભૌતિક જીવન એટલે કામના માતૃભાષાની ફક્ત ચાર જ ચોપડી ભણેલી રામ એનું જીવન હું આજ આટલું કમાયો છું, કૃષ્ણ પરમહંસ જે દુનિયાદારી વિષે ખાસ
આવતી કાલે બમણું કમાઈશ અને પરમ દિવસે જાણ હોય તો પણ મહાજ્ઞાની હોઈ શકે. આ
સૌથી વધુ કમાઈશ. મેં મોટા ભાગના મારા હિંદુ ધર્મના શબ્દકોષ પ્રમાણે જે કેવળ ભૌતિક
હરીફેને ધૂળ ચાટતા કરી દીધા છે, બાકી રહ્યા જીવનને ખ્યાલ કરી તેના સુખ માટે પ્રવૃત્તિ
છે તેને કાલે પૂરા કરીશ, પરમ દિવસે મારા કરે છે તે અજ્ઞાની છે.
તરફ કઈ ઉંચી આંખ કરવાની હિંમત નહિ આ અજ્ઞાનના પ્રતાપે જ લોકોને મુખે કરે! હું આજે રાજવૈભવ ભોગવું છું, આવતી સાંભળવા મળતું હોય છે કે સત્ય અને ધર્મને કાલે ઇંદ્રભવ ભેગવીશ અને પરમ દિવસે ખુદ
આમાનંદ પ્રકાશ

Page #11

વિષ્ણુને પણ ઈર્ષા થશે તેવા વૈકુંઠમાં બિરાજીશ પરંતુ એવી શિક્ષા પ્રત્યક્ષ થતી જોવા મળતી અને મારી સેડની રૂપસુંદરીને જોઈ લક્ષમીનું નથી ત્યારે ધર્મને જય અને અધર્મને ક્ષય અભિમાન પણ ઉતરી જશે.
એ ન્યાય કેમ ન થયે, તેમ વિમાસણ થાય છે. આ પ્રકારની કામનાઓ માનવી કપટ, આ પ્રકારના ન્યાયની કલપના ઇશ્વરને કોઈ છેતરપિંડી, જુઠ વગેરે અનિતીને માર્ગે સાધ્ય રાજા જે હાજરાહજૂર કલ્પવામાંથી ઊભી કરતા જાય છે અને ધર્મ એને કયાંય આડે થયેલી છે. જેમ કેઈ ગુના બદલ પૃથ્વી ઉપરને આવતું નથી કે અસત્યને લીધે એના પાસા રાજા નાગરિકને સજા કરે અને તેની માલકયાંય પબાર ન પડ્યા હોય તેવું બનતું નથી. મિલકત લૂંટી લે, તેમ સ્વર્ગમાં બેઠેલા પ્રભુએ આથી એને ઘડીભર થાય છે કે ઈશ્વરનું તૂત શિક્ષા કરવી જોઈએ. પરંતુ ઈશ્વર દેહધારી દેવ છેડા વેદિયાઓએ નાહક ઉભું કર્યું લાગે છે. નથી, સર્વ વ્યાપક ચૈતન્ય સ્વરૂપ છે. એના એ છે જ નહિ, કેવળ અજ્ઞાનીઓને એની બીક વિનાની કઈ જગા ખાલી નથી એમ કહેવામાં બતાવી પુરોહિતે એમને ધંધો ચલાવે છે! આવે છે, તે કેવળ એને મહિમા ગાવાની જે એ હેય તે ધર્મ કહે છે તેમ મને દંડ કલ્પના નથી, હકીકત છે. છતાં સર્વ જગાએ ન દે ! હું ભેગવિલાસ માણે છે, છતાં મારી એ ચૈતન્ય નરી આંખે ન દેખાતું હોય તે તંદુરસ્તીને આંચ આવી નથી. દગા ફટકાથી તેનું કારણ એ ચૈતન્ય એક સરખું વિદ્યમાન ધંધો કરું છું છતાં ખોટ આવી નથી, ન જ
જ નથી. આ સર્વવ્યાપક ચૈતન્યને ન્યાય પૃથ્વીના નફે લખું છું, મારી પ્રતિષ્ઠા પણ વધતી જ
રાજાના કાયદા જેવું નથી. એને ન્યાય સર્વ રહી છે. સત્તા ઉપર બેઠેલા પ્રધાને પણ મારી
ધર્મ સ્વીકાર્યો છે તે પ્રમાણે કર્મફળને ન્યાય ખુશામત કરે છે, પુરોહિતે-સેવકો પણ મને માણસે જીવનનિર્વાહ માટે કર્મ ન કરવું, કમાવું
છે. કર્મમાં ફળ અને શિક્ષા બંને સમાયેલાં છે. માન આપે છે, પછી લોકો મારી શેહમાં તણાય નહિ તેમ ગીતાએ કહ્યું નથી. ગીતા તે આગ્રહ એમાં શી નવાઈ છે? આ દુનિયામાં હું નથી કરે છે કે કર્મ કરીને, કમાઈને જ જીવન માનતો કે મારા જે કોઈ સુખિયા હાય! નિર્વાહ કર જોઈએ. જીવનનિર્વાહમાં જરૂરી જે પ્રભુ છે અને તે અધમને શિક્ષા કરે છે, યાતને સ્થાન છે અને ભૌતિક જીવનની એ તેમ વેદિયા માને છે તે એ ક્યાં ઉઘે છે? જરૂરિયાત અન્ન, વસ્ત્ર અને રહેઠાણ સ્વીકારાયેલી
આ પ્રકારના અજ્ઞાનમાં કેવળ એ વર્ગ જ છે. ગીતા કાળમાં એનું જ સ્વરૂપ હતું તે જ ખેંચાય છે તેમ નહિ, જે ધર્મભીરુ છે અને આજે પણ રહેવું જોઈએ એમ જડ વલણ નીતિથી જીવવા પ્રયત્ન કરે છે, તેને પણ શંકા રાખવાનું ન હોય. આ જરૂરિયાતે જમાને થતી હોય છે કે આવા અનીતિમાનેને પ્રભુ જમાનો બદલાતી રહે તે પણ એણે એક ધ્યેય કેમ શિક્ષા નહિ કરતે હોય? અમક શ્રદ્ધાળ ચૂકવાનું નથી કે ભૌતિક જીવન જેવું જ એવું પણ માનતા હોય છે કે ફલાણાએ એવાં માનવીને આધ્યાત્મિક જીવન પણ છે અને જેને કાળા કામે કર્યો છે કે, એ મરશે ત્યારે કીડ ભેગ લેવાય તેવી વકરેલી એ જરૂરિયાત ન પડશે ! મતલબ કે રોગથી રિબાઈ રિબાઈને હોય. જો એ જરૂરિયાતોને વકરાવશે અને કામ મરશે. વળી અનીતિથી ધન મેળવ્યું છે એટલે નાઓને છૂટો દેર આપશે, તે એની શિક્ષા એનું ભગવાન ઝૂંટવી લીધા વિના નહિ રહે. એ કર્મમાં જ રહેલી છે.
ઓકટોબર, ૧૯૭૬
1 ૨૧૭

Page #12

અમેરિકાને બહુજન નાગરિક, યંત્ર યુગ થાય છે. એને પિતાને ખબર હતી નથી કે પહેલાંના કાળમાં જે સુખ-સગવડે રાજા મહા. એમની કામના જરૂરી છે કે નહિ? સુખદાયક રાજાઓએ પણ ભગાવી નહોતી તે આજે છે કે નહિ ? ગરીબ માણસ માને છે કે એને ભગવતો થયો છે અને આવતી કાલે ચંદ્ર રહેવાને નાનું સરખું ઘર, સારી રીતે નિર્વાહ ઉપર પણ સવારી લઈ જશે. પરંતુ આ જરૂ. ચાલે તેટલી આવક હોય તે એ સુખી થશે. રિયાત-સુવિધાઓ વટાવી જઈને કામનાની પરંતુ એ પ્રાપ્ત થાય છે ત્યારે એને નાના ઘરથી દેટમાં પ્રવેશ થયેલ હોઈ એની શિક્ષા પણ સંતોષ થતો નથી. એનું કારણ એ નહીં કે એને ભોગવવી પડે છે. જગતના એ સમૃદ્ધમાં
મોટાની એને જરૂર છે, પરંતુ બીજાઓ એથી સમૃદ્ધ દેશમાં ગાંડાઓની સંખ્યા સૌથી વધુ
મોટા અને વૈભવી આવાસમાં રહે છે એટલે છે. માનસિક દર્દીથી પીડાતાની સંખ્યા પણ વધુ દર લાગે છે. એ પગે ચાલતે કામે જતું હતું
એના જેવું રહેઠાણ ન મળે ત્યાં સુધી સુખ છે. ગરીબાઈ જ ગુનાઓની જનેતા મનાય છે, ત્યારે એને સાઈકલની જરૂર લાગી. સાઇકલ પરંતુ શ્રીમંતાઈ પણ સરખી જ જનેતા છે,
આવી ત્યારે સ્કુટરની જરૂર દેખાઈ. એ પ્રાપ્ત એટલે ગુનાઓનું પ્રમાણ, ચોરી, લૂંટ, ખૂન, થયું ત્યારે કાર વિના સુખ દૂર જતું રહ્યું. કાર બળાત્કાર, ભૌતિક સમૃદ્ધિ વધવા સાથે વધતાં આવ્યા પછી એને નવી ઝંખના નહિ રહે તેમ રહ્યાં છે !
માન્યું હતું, પરંતુ એ આવી ત્યારે ખબર માનવી આધ્યાત્મિક જીવનની અવગણના પડી કે બીજાના જેવી મેટી સગવડવાળી કારનું કરીને કેવળ ભૌતિક સુખની કામના કરે છે દુઃખ સાલવા માંડયું. એ બધાને એ જીવનની ત્યારે એ સફળ થાય તે લેભની અને નિષ્ફળ જરૂરિયાત માને છે અને એને પ્રાપ્ત કરવાથી જાય તો ક્રોધની શિક્ષા થાય છે. કામનામાં જીવન ધોરણ ઊંચુ જાય છે તેમ એને ભણાવ સફળ થતાં આજે આ મેળવ્યું તે આવતી કાલે વામાં આવ્યું છે. એ માટે એને વધુને વધુ પેલું, એમ તેને લેભ બળતામાં ઘી હોમાય તેમ ધન જોઈએ છે અને એ ધન મળવાને કારણે પ્રદીપ્ત થતા જાય છે. એ આધ્યાત્મિક જીવનની એની જરૂરિયાત વધતી જ જાય છે. પરવા ન કરે કે ઈશ્વરના ન્યાયને હસી કાઢે, તેથી એ કાંઈ મિથ્યા થતાં નથી. અંધ પ્રકાશન
ગામડા ગામમાં સ્ત્રીને જાતે દળવાનું, ખાંડઈન્કાર કરે તેથી પ્રકાશનું અસ્તિત્વ લેપ થત વાનું, કૂવેથી પાણી ભરવાનું હોય છે એટલે નથી. કામનાઓની શિક્ષા લેભ અને ક્રોધ છે. એને હલર, ઘંટી અને પાણીના નળ આવતાં લેભ વધતું જાય તેમ અસંતોષ વધતો રહે છે. સુખ લાગે છે. પરંતુ શહેરમાં એ સુખ ગૃહિણને લેભની આ દેડથી એને માનસિક તાણ પડે પહેલેથી પ્રાપ્ત થયેલું છે એટલે ઘર સાફસૂફ છે, મીઠી પેશાબ કે હૃદય રોગનો હુમલો થાય કરનાર, કપડાં-વાસણ ધનાર નેકરની જરૂરિ છે. આ દર્દો નવા યુગમાં માનસિક તાણને લીધે વાત લાગે છે. એ હોય તો એ બહારની પ્રવૃત્તિ પેદા થયેલાં છે અને કૃષિ જીવનમાં એ તાણ કરી શકે અને એનું જીવન ચાર દીવાલની નથી. ત્યાં એ દર્દો પ્રમાણમાં જવલ્લે જોવા મળે છે. બહાર નીકળે, પરંતુ નેકરની જરૂરિયાત
જ્યાં લેભ પેદા થાય તેટલા પ્રમાણમાં કામના સંતોષાતાં એને બાળકે સાચવનાર આયાને ન સંતોષાય ત્યાં એનાથી ઊલટી ક્રોધની શિક્ષા અને તે પ્રાપ્ત થતાં રયાની જરૂર લાગે છે.
૨૧૮
આમાનંદ પ્રકાશ

Page #13

જે ઘરમાં રસાયા છે તે ઘરમાં નજર કરવામાં છે. મતલબ કે અમેરિકામાં વાહનની માફક આવશે તે મોટા ભાગમાં રસોયાની જરૂરિયાત જીવનની ગતિ ધીમી ચાલતી નથી આથી. એ માટે ઊભી થઈ છે કે ધનની છત થઈ છે. ભારતમાં ગરીબાઈનાં દુઃખના ભેગ કોને ઘરમાં એટલું બધું કામ વધી ગયું હોતું નથી થતા જોવા મળે છે, તે અમેરિકામાં શ્રીમંતાઈને કે રસાયાની જરૂરિયાત હોય. આમ જરૂરિયાત દુઃખેને ભેગા થાય છે. પ્રભુ ધન શિક્ષા કરીને વધારતા જવાથી તે વધતી જ જાય છે અને તે ઝૂંટવી લેતું નથી, પરંતુ કર્મના ફળ રૂપે લેભ માટે ધન પાછળ રેસમાં ઊતરવું પડે છે. આ અને ક્રોધ નિરાશાના ફળની શિક્ષા મળતી રેસ એવી નથી કે બધાને ઘોડો વિનમાં આવે. હોય છે. જેને ઘેડો પાછળ રહી જાય છે તેને ક્રોધ, હતાશા, ઈર્ષા, વેર વગેરે લાગણીઓ જમ્યા
ગરીબ માણસને ધનમાં જ સુખ દેખાય છે વિના રહેતી નથી. આ માનસિક તાણને લીધે આ
થી એટલે એને લેભ અને ક્રોધની શિક્ષા ધનને મગજનાં દર્દો વધતાં રહે છે.
લાભ મળતો હોય તે કંઈ વિસાતમાં લાગતી
નથી એ શિક્ષા વેઠી લઈને પણ શ્રીમંતાઈનું ભારતમાં વાહને ઝડપથી હાંકવાથી ફળ ચાખવા મળતું હોય તો એમાં એ નફાને અકસ્માત થાય છે, ત્યારે અમેરિકામાં એથી ધંધે માને છે. પરંતુ ગીતા-હિંદુ ધર્મ એને ઊલટું છે-વાહને ધીમે હાંકવાથી અકસ્માતે સૌથી મોટામાં મોટી શિક્ષા માને છે. કામ, થાય છે! ત્યાં વાહને એટલાં બધાં છે કે એક ક્રોધ અને લેભ એ ત્રણ નરકના દ્વાર છે. રસ્તા ઉપર જવા આવવાની ત્રણ ત્રણ લાઈને ગરીબાઈનાં દુઃખ માણસ ધર્મ માર્ગો પુરુષાર્થ હોય છે. દરેક લાઈનમાં ગતિને તફાવત હોય કરે તે સહેલાઈથી ફેડી શકે છે, પરંતુ શ્રીમંતાઈ છે, સૌથી ઝડપથી હાંકનારની એક હાર, મધ્યમની માટે ધર્મ વિહીન માર્ગ લીધા પછી એનાં જે બીજી અને તેથી ઓછી ત્રીજી એ ગતિ પ્રમાણે દુઃખ પેદા થાય છે, તે ફેડવા એટલાં સહેલા લાઈનની બદલી કરી નાખવાની હોય છે. આથી નથી. અજ્ઞાનને લીધે માણસને તે સમજાતું ઝડપથી ગતિ ધીમી કરવા જાય કે પાછળથી નથી. જે કામનાઓ પાછળ ધર્મ વિમુખ થઈને સ્પીડે આવતા વાહનને અકસ્માત થતો હોય પડેલે હોય તે સાચા અર્થમાં અજ્ઞાની છે.
પાઠશાળાઓ, ધાર્મિક શિક્ષકો અને યુવાન પ્રજાનું
અત્યંત લોકપ્રિય માસિક જૈન શિક્ષણ સાહિત્ય પત્રિકા સુંદર બેધદાયક કથાઓ તેમજ પાઠશાળા અંગે પ્રેરક અને
માર્ગદર્શક લેખો દરેક અંકમાં આપવામાં આવે છે. છેલા ૧૯ વર્ષથી જૈન સમાજની અનુપમ સેવા કરતું માસિક
વાર્ષિક લવાજમ રૂા. ૫-૦૦
વિગત માટે લખો :
જૈન ધાર્મિક શિક્ષણ સંઘ ઠે. શાંતિનાથજી જૈન દહેરાસર, પાયધુની, મુંબઈ નં. ૪૦૦૦૦૩ ઓકટોબર, ૧૭૬
: ૨૧૯

Page #14

અવિસ્મરણીય
એક ભાઈ-બહેનના ઝઘડા
મારા જીવનની આ એક અવિસ્મરણીય ઘટના ઘણાં વર્ષોં પૂર્વ બની હતી પણ સ્મરણ પટ પર તે ચિરકાળ માટે અતિ થઇ ગયેલી છે. એમાં ત્રણ જ પાત્રો હતાં–મારા મહાન પિતા અને અમે એ તેમનાં પ્રિય બાળકો. g ત્યારે આઠ વર્ષના કિશાર હતા અને પેાતાના લાવણ્ય અને મીઠા સ્વભાવથી સને પ્રિય એવી મારી બહેન છ વર્ષની હતી.
મારા પિતા દ્વિજેન્દ્રલાલ રાય એક તેજસ્વી કવિ, કટાક્ષ લેખક, ગીતકાર અને નાટ્યકાર હતા. સાહિત્યકાર, સ’ગીતકારા અને નાના અસંખ્ય પ્રશ ંસકે એમની ચાહના મેળવવા હમેશ આતુર રહેતા. તે બધા દરરોજ એમની બેઠકમાં ભેગા થતા અને પિતાને કાવ્યે અને ગીતા સભળાવતા. તે એક ચિત્તે સાંભ ળતા અને ઘણીવાર તે સાંભળીને આંસુ વહાવતા. માવ, સંસ્કારિતા અને આતિથ્ય માટે સુકીર્તિ મેળવનાર અમારી માતા ૨૭ વર્ષની વયે અકાળ અવસાન પામી હતી. અમે બે બાળકો ત્યારે નાનાં હતાં અને અમે શું ગુમાવ્યુ છે. તેનું અમને ભાન પણ નહતું. પણ પિતા તેને ખૂબજ ચાહતા હતા અને ખાર વર્ષ બાદ પેતે મૃત્યુ પામ્યા ત્યાં સુધી તેને શેક કરતા રહ્યા હતા. પિતા પાછલી ત્રીશીમાં જ હતા છતાં પુનઃ લગ્ન કરવા મિત્રા જ્યારે જ્યારે તેમને દખાણ કરતા ત્યારે તેઓ કહેતા કે માણસ ઘણીવાર પરણી શકે, પણ એકથી વધુ વાર ચાહી શકે નહિ. સાથે કટાક્ષમાં તે ઉમેરતાં મારા માટે તે। કા નિર્માઈ ચૂકયુ` છે. નાના એ બાળકો પ્રત્યે પાડોશીએ અશ્રુ સારવા લાગી જઇને જે યા બતાવે છે તેમાંથી મારે તેમને
*
૨૨૦ :
લેખક : શ્રી દિલીપકુમાર રાય
ખચાવવાનાં છે અને મારાં સાહિત્યિક છે।ડવાં એને ભિન્ન વિવેચકોના વાવાઝોડાં સામે રક્ષવાના છે. '
પિતાએ એ વચન પાળ્યું. તેમના કરતાં વધુ ખતીલા અને માયાળુ પિતા તેમજ વધુ સભાન અને પરિશ્રમશીલ કલાકાર કદી થવાના નથી. માત્ર એ વસ્તુઓ માટે જ તે જીવતા, જેને વારવાર ઉલ્લેખ કરતા તેઓ થાકતા જ નહિ, એક તેમની કલા, જેની તેઓ પૂજા કરતા અને બીજા અમે એ બાળકો, જેમને તે મેટાપે।તાથી કદી દૂર રાખતા નહિં. સમયના વહેવા સાથે તેમનામાં કોઇ ફેરફાર થયેા હાય તા તે એટલા જ કે પેાતાની પ્રેમાળ પાંખા હેઠળ તેમણે અમને વધુને વધુ ખેંચ્યા અને માતાની ખાટ અમને કયારેય લાગી નિ
આ લેખના પ્રયાજનરૂપ ઘટના કેમ ખની તે જોઇએ : અમે ત્યારે કલકત્તામાં હતાં, જ્યાં મારા પિતા થોડાં વર્ષના ગાળામાં જ પેાતાનાં શ્રેષ્ઠ નાટક અને ગીતા લખીને કીર્તિને શિખરે પહેાંચવાના હતા. એક દિવસ અમે ત્રણેય પાટલા પર બેસીને સવારનુ` ભાજન કરી રહ્યાં હતાં. પિતાનો પાટલે ભીંતની લગોલગ મારી સામે જ હતા. મારી મધુર બહેની માયા તેમની ડાબી તરફ એડી હતી. રસાયા ચાંદીની ત્રણ મેાટી થાળીમાં ભેજન પીરસી ગયે। હતા અને વારે વારે આવીને ગરમા ગરમ વાનીએ આપી જતા હતા. આથી કયારેક અમારે ઘેાડી
શ
પણ જોવી પડતી. પણ પિતાને ભાગ્યે જ તેનું ધ્યાન હતું. વાસ્તવમાં ઘણીવાર તેએ એટલા બધા વિચારમગ્ન રહેતા કે પેાતે શુ'
આત્માનંદ પ્રકાશ

Page #15

ખાઈ રહ્યા છે તેનું પણ તેમને લક્ષ રહેતું મારો ગુસ્સો ઝડપથી વધી રહ્યો હતો. હું નહિ, જે દશ્ય મારા કાકા કાકીઓને ખૂબ જ ઉપણે વિચારી રહ્યો હતો પણ કશું જ નહિ રમૂજ પમાડતું.
સૂઝતાં મેં તેને દબડાવવાને સલામત માગે તે ચિરસ્મરણીય પ્રભાતે અમારી એક કાકીએ અપનાવ્યો. પિતાનું ધ્યાન ન હોય ત્યારે આંખે માયાને એક સુંદર પાટલે ભેટ આપ્યા હતા. વડે હું તેને ડરાવવા લાગે પણ તે નમતું ઉજજવળ લાલ રંગના એ પાટલા પર વિવિધ આપવા તૈયાર નહોતી અને વારંવાર માથું ભાતની અલ્પના આલેખવામાં આવી હતી. આ ધુણાવતી હતી. છેવટે મારા ગુસ્સાએ માઝા પાટલા ઉપર, ઉમળકાથી ચમકતા ગાલે સાથે મૂકી. આજ સુધી તે સ્વેચ્છાએ મારી સેવા સિંહાસન પર નાની રાણી શી માયા બેઠી હતી. કરતી આવેલી તે હું અત્યારે વિસરી ગયે. દર બબ્બે મિનિટે તે બેલ્યા કરતી હતી; “જુઓ સ્વભાવથી તે વફાદાર હતી અને હું તેના દાદા ! ન સરસ પાટલે કે ચળકે છે, મોનીટર અને આગેવાન જેવો હોઈને મારા જાણે દર્પણ! નહિ બાપુ?”
માટે સર્વ પ્રકારના દડા કરતી. તેમાં તેને માયા સામે મને જરાય છેષ નહોતે. તે આનંદ આવતે. પણ આજે જાણે તે પરીકુમારી આનંદના ઉદ્દગારો સાથે ઉમળકામાં જ્યારે બની હતી અને પિતાએ સ્વહસ્તે તેને તિલક જ્યારે તાળી પાડતી ત્યારે બાપુ સસ્મિત ડોકું કર્યું હતું એટલે જે વિશે પોતાને અધિકાર હલાવી તેને પ્રેત્સાહન આપતા હતા. હું તેમને હતું તેમાં તે નમતું શાની આપે? હું ડાળ ખૂબ ચાહતે હતે. એટલે માયા તરફ તેઓ કાઠું કે સામે પડકારમાં તે પિતાનું નાનું જેમ જેમ વધુ હસવા લાગ્યા તેમ તેમ માયાના મસ્તક ઉછાળતી. વાળના સોનેરી ગુંચળામાં સંદર પાટલાની સામે મારા જના અને ઝાંખા મઢાયેલું એ લાચાર છે સુંદર લાગતું હતું, પાટલાનું મારું દુઃખ વધવાં લાગ્યું. મારા પણ મારો મિજાજ ઉગ્ર હતું અને એ સૌ દર્યની ગૌરવને ઉપહાસતા પડકાર સમાં તેના મુક્ત મને પડી નહોતી. હું બેફામ બનતે ગયે હાસ્યમાં વહેતા આનંદ પ્રત્યે સ્મિત કરવા અને સાનભાન ગુમાવી બેઠો. મેં નિષ્ફળ પ્રયાસ કર્યો. પિતા સન્મુખ હતા રયે આવે છે કે નહિ તે જેવા પિતાએ એટલે માયા સામે આંગળી પણ ઊંચી કરી જમણી તરફ મસ્તક ફેરવ્યું અને મને તક મળી શકાય તેમ નહોતું.
ગઈમાયાને મેં અચાનક ધકકો લગાવી દીધા. પછી મેં ભ્રકુટિ ચડાવવા માંડી અને એકાએક આવેલા ધસારાને તે ટાળી શકી નહિ ઈશારોથી તેના પાટલાની મા પાટલા સાથે અને ભારે અવાજ અને તીણી ચીસ સાથે તે બદલી કરવા સૂચવ્યું. પહેલાં તે તે કઈ જમીન પર ઉથલી પડી. સમજી નહિ અને મારી સામે તાકી રહી. પછી ઝબકારાની જેમ તેણે મારે અર્થ પકડી
પિતા ચંકી ઉઠ્યા. તત્ક્ષણ તેમને સુંદર લીધો. તેને ચહેરો તંગ બન્યો અને આંખમાં
ચહેરે ગુસ્સાથી ઉગ્ર અને લાલ બની ગયો. રેષ આણી તેણે જોરથી માથું ધૂણવ્યું. હું
તેમની ક્રાધભરી આંખો મારા પર મંડાઈ રહી. ધૃણા અને ભયથી કાંપી ઊઠ્યો. મારો અનાદર
આ શું કર્યું... વાંદરા ?” તેઓ ગઈ ઊડ્યા. થઈ રહ્યો હતો. મારૂં વડપણ નીચું જઇ રહ્યું કે
નાની નિર્દોષ બહેનને ઈજા કરવાની તારી આ હતું. લાંબા સમયની મારી સત્તા મારી આંખો હિંમત ?” આજ સુધી મને કદી ઠપકે મળ્યો સામે જ લય પામી રહી હતી અને છતાંય તું નહોતું. મારી શરમને કઈ પાર નહોતે, પણ કશું જ કરી શકતે નહોતા! અસહા!! તેથી યે વધુ તે હું ભયભીત બની ગયા અને
એકબર, ૧૯૯૬

Page #16

બેઠક પરથી કૂદી દૂર ખૂણામાં જઈ નત મસ્તકે પણ એને ફરી વઢશે નહિ...બાપુ! હું એ દબાયેલે હું ઊભો રહ્યો. મારા તરફ જરાયે નહિ સહી શકું, બાપુ!” ધ્યાન આપ્યા વિના પિતાએ નીચે પડી ગયેલી
હું બેબાકળો થઈ ગયો હતો. પછી મુંઝાયે મારી બહેનને ઊંચકી લીધી અને કોમળતાથી અને ઉમટતા આંસુઓને ગળવા મથતે દેડી પિતાના ખળામાં બેસાડી, આંખમાં આંસુ છતાં ગયે. હું ચમકી ગયો હત! માયા જેવી માયા તેમની તરફ હસી રહી ત્યાં સુધી તેમણે નાની બાળકીના હાથમાં પિતા રડે! મારા માટે તેના શિરે હેતભર્યો હાથ ફેરવ્યા કર્યો પણ બીજી યિા ઊંધી ચત્તી થઈ ગઈ. શું વિચારવું ક્ષણે જ તેના કલંકી અને હુમલાખોર ભાઈ પર મને કંઈ સમજાયું જ નહિ. નજર પડતાં જ તેનું હાસ્ય ઊડી ગયું. તે તુરત તે રાત્રે, હંમેશની જેમ ભેગા મળેલા થોડા ઊભી થઈ અને દેડીને સીધી મારી પાસે આવી. મિત્રો સમક્ષ પિતાએ ઘેરા અવાજે એક લાંબા
દાદા! ચાલે, મારો પાટલો તમે લે. એ વર્ણન કાવ્યનું પઠન કર્યું. તેનું શિર્ષક હતુઃ હું તમને આપું છું. તે સખેદ બેલી પણ એક ભાઈ બહેનને ઝઘડે”. કાવ્ય વાચન મેં તેને હડસેલી દીધી. “ચાલી જા !” હું પૂરું થયું ત્યારે માયાએ મારા કાનમાં કહ્યું : રેષથી બોલ્ય.
દાદા ! જુઓ, ત્યાં દૂર ફૂલદાની પાસે ઓ દાદા! એમ ન કરે.” આંસુથી ચમ
ધળી લાંબી દાઢીવાળે માણસ. એ પણ કતી આંખોએ તે મને વિનવી રડી. દેખી ન આંખ લૂછી રહ્યો છે.... જુઓ !” થાવ, દાદા ! ચાલે. મારા પાટલા પર બેસે, થોડા વર્ષ પછી
ડાં વર્ષ પછી “આલેખ્ય” (ચિત્ર) નામના અને ખુશ થાવ. હું એ ફરી નહિ માગું. તમને તેમના સંગ્રહમાં આ કાવ્ય પ્રસિદ્ધ થયું. બંગાળી વચન આપું છું. એ તમારે છે-હંમેશ માટે સાહિત્યનું એ “કલાસિક'કાવ્ય ગણાય છે. એમાંની - હું દ્રવી ગયા હતે પણ મારો ભારે માન
ડી પંક્તિઓ અહીં ઉતારું છું. પ્રસંગ ઘટના ભંગ ગળી જઈ શકે તેમ નહોતું. આમ
વર્ણવીને કવિ છેલ્લે ભાવમયતાથી કહે છે – અનિશ્ચિત દશામાં હું ઊભે હતો ત્યાં પિતાજી કેવું રમણીય ચિત્ર
કેવું રમણીય ચિત્ર! એ નાની મધુરી બાળા! પાટલા પરથી ઊઠ્યા. તેમની આંખો આ નિર્ચાજ નિ:સ્વાર્થના કોણે તેને પાઠ પઢાવ્યા? બની હતી. એક પણ શબ્દ બોલ્યા વિના તેઓ માનવીની સહદયતા કેવી પ્રગટાવે સીધા માયા પાસે આવીને બેસી ગયા અને
* આ દેવી નિસ્વાર્થ ભાવના ! તેને બાથમાં લઈ લીધી. માયાએ તરત જ એના એ જોઈને, આ ઉપહાસવાદી નાનકડા હાથે એમની ડોક ફરતા વીંટી દીધા સર્વ શુભને તુચ્છકારનારા તને હું અવગણું છું. અને ‘બાપુ.બાપુ...” કરતી રડવા લાગી. અનિદ્રપણે તમે વળી કરશે દલીલ, બીજી જ ક્ષણે પિતાજી (અમારા મહાન,
“આ જગત છે મેદાન સેતાનને ખેલવાનું'. મોટા પિતા!) પણ તેના નાના ખભા પર '
| કિન્તુ હવે એ ન સાચું,
- આજે નિહાળ્યું મેં કંઈક જુદું. માથું મૂકી નાના બાળકની જેમ રડી પડ્યા, વિમળ અને અમર્યાં જ્યાં, અને નાની બાળા તેમને આશ્વાસન આપવા
કરુણુ ગુલાબ છે. બનના પાઠ બદલાઈ ગયા છે તે આ પૃથિવીતણું જીવન, ઓ બાપુ! બાપુ” તે બોલવા લાગી
શાને ગણું દેવી-દેવી? “બાપુ રડે નહિ.મને જરાય વાગ્યું નથી
૨૨૨ :
આત્માનંદ પ્રકાશ

Page #17

અનેકાંતવાદ અને અહિંસા
hill/lNS,
ળિmunછે.
k
અમૃતલાલ તારાચંદ દોશી
ભગવાન મહાવીર એક પરમ અહિંસક હોય અને છતાં અહિંસક બની રહેવાને ટૅગ તીર્થંકર હતા. મન, વચન અને શરીર આ કરે એ નરી વિડ બના જ હતી. ત્રિવિધ અહિંસાની પરિપૂર્ણ સાધના ખાસ કરીને તેથી પરમ શણિક ભગવાન મહાવીર માનસિક અહિંસાની પ્રતિષ્ઠા વસ્તુ સ્વરૂપના ૨૦
જોયું કે આજે આખું વાતાવરણ અને રાજ યથાર્થ દર્શન વિના થવી અશકય હતી. અમે ભલે શરીરથી બીજા ની હિંસા ન કરીએ
કરણ ધર્મ અને મતવાદીઓના હાથમાં રમી પરંતુ જે વચન-વ્યવહાર અને મને ગત વિચારે
ન રહ્યું છે. જ્યાં સુધી આ મતવાદીઓને વસ્તુ વિષમ અને વિસંવાદી હોય તે શારીરિક
સ્થિતિના આધારે યથાર્થ દર્શનપૂર્વક સમન્વય
નહીં થાય ત્યાં સુધી હિંસા અને સંઘર્ષની અહિંસાનું પાલન પણ અતિ કઠણ છે. પિતાના
જડ નષ્ટ નહીં થાય. તેમણે ઉગ્ર તપના બળે મનના વિચારને અર્થાત્ પિતાના મતને પુષ્ટ
આત્મા ઉપર લાગેલા કમોંના પડળને દૂર કરી કરવા માટે માણસ હંમેશા ઉગ્ર શબ્દોને
વિશ્વતને સાક્ષાત્કાર કર્યો અને બતાવ્યું કે પ્રયોગ કરતા આવ્યા છે અને પરિણામે અથ
સંસારના પ્રત્યેક જડ અને ચેતનતત્વ અને ડામણ થવાના પ્રસ ગે ઉભા થતા આવ્યા છે.
ધર્મોના ભંડાર છે. તેના વિરાટ સ્વરુપને સામાન્ય ભારતીય શાસ્ત્રાર્થોને ઈતિહાસ આવા પ્રકારના અનેક હિ સક કાંડેથી રક્તમય બનેલા પાના
માણસ પૂર્ણ રૂપથી જાણી શકે નહીં. તેનું યુદ્ધ ઓથી ભરેલો છે.
જ્ઞાન વસ્તુના એક એક અંશને જાણીને પિતાતેથી એ અત્યંત આવશ્યક હતું કે–
નામાં પૂર્ણતાનું મિથ્યાભિમાન કરીને બેઠું છે.
વિવાદ વસ્તુમાં નથી. વિવાદ તે વસ્તુને સમજવાઅહિંસાની સર્વાગીણ પ્રતિષ્ઠા માટે વિશ્વના
વાળાની દષ્ટિમાં છે. જે મિથ્યાભિમાનને નાશ પદાર્થોનું યથાર્થ જ્ઞાન હોય અને સાથે જ વિચાર શુદ્ધિ મૂલક વચન શુદ્ધિની જીવન
વસ્તુને સમજવાની દષ્ટિ પ્રાપ્ત થાય તે જ વ્યવહારમાં પ્રતિષ્ઠા થાય. એક જ વરતુના
તેઓને વસ્તુઓના વિરાટ અનન્ત ધર્માત્મક કે
અનેકાંતાત્મક સ્વરૂપની ઝાંખી થાય. વિષયમાં પરસ્પર બે વિરોધી મતભેદે ચાલતા રહે, પોતાના પક્ષના સમર્થન માટે ઉચિત- ભગવાન મહાવીરે આ મતવાદીઓને સંબઅનુચિત શાસ્ત્રાર્થો થતા રહે, પક્ષ અને પ્રતિ- પીને કહ્યું કે, જુઓ પ્રત્યેક વસ્તુ અનંત ગુણ પક્ષોના સંગઠન થતા રહે અને શાસ્ત્રાર્થમાં પર્યાય અને ધર્મોને અખંડ પિંડ છે. તે પિતાની હારનારાઓને તેલની ધગધગતી કડાઈઓમાં અનાદિ અનન્ત સંતાન પરંપરાની દષ્ટિથી નિત્ય જીવતા ભૂંજી નાખવાની શરતો કરવામાં આવતી છે. કયારેય પણ એ સમય નથી આવવાને ઓક્ટોબર, ૧૯૭૬

Page #18

કે જ્યારે વિશ્વના રંગમંચ પરથી એક કણને હા, વસ્તુની સીમા અને મર્યાદાનું ઉલ્લંઘન પણ સમૂલ વિનાશ થઈ જાય. અથવા તેની ન થવું જોઈએ. તમે ઈચછે કે જડમાં ચેતનત્વ સંતાન પરંપરા ઉખડી જાય. સાથે જ તેના ગતવામાં આવે કે ચેતનમાં જડત્વ, તે તે પર્યાયે પ્રતિક્ષણ બદલી રહ્યા છે. તેના ગુણ નહીં મળી શકે. કારણ કે દરેક પદાર્થોના પિત ધર્મોમાં પણ સમાન અથવા વિરૂપ પરિવર્તન પાતાના નિજ ધર્મો સુનિશ્ચિત છે. ચેતનના થઈ રહ્યું છે. તેથી તે અનિત્ય પણ છે. આવી ગુણ ધર્મો અચેતનમાં નહીં મળે અને અચેતનના જ રીતે અનંત ગુણ, શક્તિ, પર્યાય અને ધર્મ ગુણ ધર્મો ચેતનમાં નહીં મળે. હા, કેટલાક પ્રત્યેક વસ્તુની પિતાની સંપત્તિ છે. અમારે એવા સાદેશ્ય મૂલક વસ્તુ આદિ સામાન્ય સ્વલ્પ જ્ઞાનલવ એમાંથી એક એક અંશને ગ્રહણ ધર્મો છે જે ચેતન અને અચેતન બનેમાં કરીને મતવાદનું સર્જન કરી રહ્યું છે. મળશે. પરંતુ બધાની સત્તા જુદી જુદી છે. આત્માને નિત્ય માનનારે પક્ષ પોતાની બધી આ રીતે જ્યારે વસ્તુ સ્થિતિ જ અનેકાન્ત શક્તિ અનિત્યવાદીઓને પરાસ્ત કરવામાં લગાવી મયી કે અનંત ધર્માત્મિકા છે, ત્યારે મનુષ્ય રહ્યો છે તે અનિત્યવાદીઓનું ગુટ નિત્યવાદી- સ્વાભાવિક જ એ વિચારવા લાગે છે કે બીજે એને ઉખેડી નાખવા પિતાનું બધું બળ વાપરી વાદી જે કહી રહ્યો છે, તેની સહાનુભૂતિપૂર્વક રહ્યા છે. આ જોઈ ભગવાન મહાવીરને મત- સમીક્ષા થવી જોઈએ, અને તેનું વસ્તુ સ્થિતિ વાદીઓની બુદ્ધિ અને પ્રવૃત્તિ પર અત્યંત મૂલક સમીકરણ થવું જોઈએ. આમ પિતાની દયા આવતી હતી,
સ્વ૫તા અને વસ્તુના અનંત ધર્મપણાના
A જ્ઞાનથી નિરર્થક ક૯પનાઓને ભ્રમ ભાંગી જશે તેઓ બુદ્ધની માફક આત્માનું નિત્યત્વ
અને અહંકારને નાશ થવાથી માનસ સમતાની અને અનિત્યત્વ, પરેલેક અને નિર્વાણ વગરને સૃષ્ટિ સર્જાશે, જે અહિંસાની સંજીવની લતા અવ્યાકત (વર્ણન ન કરી શકાય તેવા) કહીને છે. માનસ સમતા માટે અનેકાન્ત દર્શન જ બૌદ્ધિક નિરાશાની સૃષ્ટિ ઉત્પન્ન કરવા નહોતા એક માત્ર સ્થિર આધાર બની શકે છે. આ માગતા.
પ્રમાણે જ્યારે અનેકાન્ત દર્શનથી વિચાર તેઓએ ઉદ્ઘેષણા કરીને કહ્યું કે-વસ્તુને તમે શુદ્ધિ થઈ જાય છે, ત્યારે સ્વભાવતઃ વાણી માં જે દૃષ્ટિકોણથી જોઈ રહ્યા છે તે વસ્તુ તેટલી જ નમ્રતા અને પરસમન્વયની વૃત્તિ ઉત્પન્ન નથી. બીજા પણ અનંત ધર્મો તેમાં રહેલા છે,
થઈ જાય છે. તેથી જૈનાચાર્યોએ વસ્તુની
અનંત ધર્માત્મકતાને પ્રગટ કરવા માટે “સ્થાત્ કારણ કે તેનું વિરાટ સ્વરૂપ અનંત ધર્માત્મક
શબ્દના પ્રયોગની જરૂરત બતાવી છે. શબ્દોમાં છે. તમને જે દષ્ટિકોણ તેમાં જણાતું નથી તે
એ સામર્થ્ય નથી કે તે વસ્તુના પૂર્ણ સ્વરૂપને માટે સાચા હૃદયથી ઈમાનદારીપૂર્વક ઊ ડે એકી સાથે કહી શકે. તે એક સમયમાં એક જ વિચાર કરશે તો તેને વિષયભૂત ધર્મ પણ ધર્મ બતાવી શકે છે. તેથી તે જ વખતે વસ્તુમાં તેમાં વિદ્યમાન છે તેમ તમને જણાયા વિના રહેલા શેષ ધર્મોના સૂચન કરવા માટે “સ્વાતું નહીં રહે. મનમાંથી પક્ષપાતની દુરભિસંધિ શબ્દનો પ્રયોગ કરવામાં આવે છે. “સ્માતને કાઢી નાખો અને બીજાના દષ્ટિકોણને વિષયને અર્થ છે સુનિશ્ચિત દષ્ટિકોણ અથવા અમુક પણ સહિષ્ણુતાપૂર્વક શોધ તે તે ધર્મ પણ નિર્ણત અપેક્ષાએ “સ્વાતને અર્થ શાયદ, ત્યાં જ ઝળકી રહ્યો તમને લાગશે. સંભવ કે કદાચિત છે જ નહીં.
અમાનદ પ્રકાશ

Page #19

સંપત-જ્યાં અનેકાન્તદર્શન મનમાં જ્યાં વિચારો સમાપ્ત થઈ જાય છે. જ્યાં સુધી માધ્યસ્થભાવ વીતરાગતા અને નિષ્પક્ષતાને પેદા વસ્તુસ્થિતિ સ્પષ્ટ નથી થતી ત્યાં સુધી વિવાદો કરે છે ત્યાં સ્વાદુવાદ વાણીમાં નિર્દોષતા-બેલ ચાલ્યા જ કરે છે. અગ્નિ ઠંડી છે કે ગરમ? આ વામાં સંયમ લાવવાને અવકાશ આપે છે. વિવાદની સમાપ્તિ અગ્નિને હાથથી સ્પર્શ કરવાથી
આ પ્રમાણે અહિંસાની પરિપૂર્ણતા અને જેમ થઈ જાય છે, તેમ એક એક દષ્ટિકોણથી સ્થાયિત્વની પ્રેરણાએ માનસશુદ્ધિને માટે ઉત્પન્ન થતા વિવાદ અનેકાંત વસ્તુના દર્શનથી
અનેકાન્ત દર્શન’ અને વચનશદ્ધિને માટે પોતાની મેળે સમાપ્ત થઈ જાય છે. “સ્વાદુવાદ' જેવી નિધિઓને ભારતીય દર્શનના
- માનસ શુદ્ધિને માટે વિચારોની દિશામાં કેશાગારમાં અર્પણ કરી છે.
સમન્વયશીલતા લાવવાવાળી અનેકાંત દષ્ટ જૈન તીર્થકરોએ આ પ્રમાણે સર્વાગીણ આવી જવા છતાં પણ તદનુસારિણી ભાષા શિલી અહિસાની સાધનાનું વૈયક્તિક અને સામાજિક ન બતાવવામાં આવે તો તેને સાર્વજનિક બંને પ્રકારના પ્રત્યક્ષાનુભૂત માર્ગ બતાવ્યા. ઉપગ થવો અસંભવ હતું. તેથી અનેકાંત તેઓએ પદાર્થના સ્વરૂપનું યથાર્થ નિરીક્ષણ તે દૃષ્ટિને સારી રીતે પ્રતિપાદન કરનારી સ્યાદ્રકર્યું જ, સાથે જ પદાર્થોને જોવાને, તેનું જ્ઞાન વાદ” નામની ભાષા શૈલીનો આવિષ્કાર તે જ કરવાનો અને તેના સ્વરૂપને વચનથી કહેવાને અહિંસાના વાચનિક વિકાસના રૂપમાં થયે. માર્ગ પણ બતાવ્યું. આ અહિંસક દષ્ટિથી જે જ્યારે વસ્તુ અનંત ધર્માત્મક છે. તેને જાણવા ભારતીય દર્શનકારેએ વસ્તુનું નિરીક્ષણ કર્યું વાળી દ્રષ્ટિ અનેકાંત દષ્ટિ છે. ત્યારે વસ્તુના હોત તો ભારતીય જપથાને ઇતિહાસ આટલે સર્વથા એક અંશને નિરૂપણ કરનારી ભાષા રક્તરંજિત ન બનત અને ધર્મ તથા દર્શનની વસ્તુનું યથાર્થ પ્રતિપાદન કરનાર ન થઈ શકે, નામે માનવતાનું નિરસન પણ ન થાત. પરંતુ તેથી વિવણિત ધર્મવાચી શબ્દના પ્રયાગ વખતે અહંકાર અને શાસનની ભાવના માનવને દાનવ અને અન્ય અવિક્ષિત સમગ્ર ધર્મોના અસ્તિબનાવી દે છે અને તેના ઉપર મત અને ધર્મનું વને સૂચન કરનાર “સ્થાત ” શબ્દના પ્રયોગને
અહું' તે અતિ દુર્નિવાર બને છે. યુગયુગમાં ન ભૂલવો જોઈએ. આ “સ્થાત ” શબ્દ એક આવા જ દાનને માનવ બનાવવા માટે એવો પહેરેદાર છે કે જે વિવક્ષિત ધર્મવાચી સંતો આજ સમન્વયદષ્ટિને આ જ સમતી
* શબ્દને સમસ્ત વસ્તુ પર અધિકાર કરવાથી રોકે ભાવનું અને આ જ સર્વાંગીણ અહિંસાનો ઉપદેશ છે. અને કહે છે કે ભાઈ! અત્યારે શબ્દ દ્વારા આપે છે. આજ જૈન દર્શનની વિશેષતા છે. બોલો હોવાથી જે કે તું મુખ્ય છે, છતાં
આ અનેકાંત દર્શન વાસ્તવમાં વિચારવિક એને અર્થ એ નથી કે આખી વસ્તુ પર તારે સની ચરમ રેખા છે. ચરમ રેખાથી મારું જ અધિકાર છે. તારા અનંત ધર્મ ભાઈ આ કહેવાનું તાત્પર્ય એ છે કે બે વિરૂદ્ધ વાતમાં વસ્તુના તે જ રીતે સમાન અધિકારી છે, જેવી શુષ્ક તર્ક જન્ય કલ્પનાઓને વિસ્તાર ત્યાં સુધી રીતે તું. આમ સ્યાત શબ્દ અનેકાંતને ઘાતક છે બરાબર ચાલતું જ રહેશે જ્યાં સુધી તેનું કાઈ અને બીજા અવિવક્ષિત ધર્મોનું રક્ષણ કરનાર વતુપશી સમાધાન નહીં મળે. અનેકાંત પહેરેદાર છે. એ રીતે સ્વાદુવાદ એક ભાષાદષ્ટિ વસ્તુના તે જ સ્વરૂપનું દર્શન કરાવે છે, શૈલીને ઉત્તમ પ્રકાર છે.
ઓકટોબર, ૧૯૭૬

Page #20

૨૨૬
શ્રી જૈન આત્માનંદ સં. ૨૦૩૧ આસો વદી | રૂ. પૈસા | રૂ. પૈસા
ફંડ અને જવાબદારીઓ
બીજા અંકિત કરેલા ફંડ!
(ધસારા, સીકીંગ, રીઝર્વ ફંડ વિ.) મા ફંડના પરિશિષ્ટ મુજબ
૧૯૧૭૬૮-૫૨
જવાબદારીઓ :
ખર્ચ પેટે
૩૧-૫૩
અગાઉથી મળેલી રકમ પેટે
૧૦૪૩૩-૬૦
ભાડા અને બીજી અનામત રમે પેટે
૯૭૨-૦૦
અન્ય જવાબદારીઓ
૩૯૦-૦૮
૧૨૪ર 9-૨૧
કુલ રૂા.
૨૦૪૧૯૫-૭૩
ઉપરનું સરવૈયું મારી અમારી માન્યતા પ્રમાણે રહના કંઠે તથા જવાબદારીઓ તેમજ મિત તયા રહેણનો સાચે અહેવાલ રજુ કરે છે. ટ્રસ્ટીની સહી : શાહ ગુલાબચંદ લલુભાઈ

Page #21

२२७
સભા–ભાવનગર અમાસના રોજનું સરવૈયું
લિકત
છે.
પૈસા! રૂ.
પૈસા
૧૧૮૨-૮૦
સ્થાવર મિલકત : ગઈ સાલના બાકી રોકાણ : સીકયોરીટીઝ :
શ્રી મહાલક્ષ્મી મીલના શેર
૨૦૦-૦૦
૨૦૦-૦૦
ડેડસ્ટોક તથા ફરનીચર ઃ ગઈ સેલના બાકી
૪ર૩૫-૦૦
૪૨૩૫-૦૦ ૭૬૭૪-૦૩
સ્ટોકઃ પુસ્તક સ્ટોક એડવાન્સીઝ : ભાવનગર ઈલેકટ્રીક કુ.
નાકરને પુસ્તકો તૈયાર કરવા માટે બીકાઓને
૧૩૫૮-૩૦ ૨૨૮૯-૭૬ ૨૫૪૪-૩૮
૬૧ર-જ
વસુલ નહિ આવેલી આવક ?
ભાર
૨૭૬૨-૫૭
૭૦-૦૦
બીજી આવક
૨૭૭૨-૫૭
રોકડ તથા અવેજ: (અ) બેંકમાં સેવીંઝ આતે સ્ટેટ બેંક તથા દેના બેંક .... ૧૫૬ ૦૫-૨૮
બેંકમાં ફિકસ્ડ અથવા કેશ ડિપોઝીટ ખાતે | દેના બેંક તથા યુનિયન બેંક
૬૦૩૫૬-૫૭ (બ) ટ્રસ્ટી/મેનેજર પાસે નામ ભીખાલાલ ભીમજીન્નાઈ ....
૧૪૩૬-૯૬
૭૭૭૮-૭૭
ઉપજ ખર્ચ ખાતું : ગઈ સાલની બાકી ઉધાર ...! ૭૮૪-૧૦
ઉમેરોઃ ચાલુ સાલની તુટના ઉપજ ખર્ચ ખાતા મુજબ ... ૩૦૧૯-૦૫
૩૮૦૪-૦૫
સરવૈયા ફેરના
૧૬-૧
કુલ રૂા.
૨૦૪૧૯૫-૭૩
તા. ૩-૭-૧૯૭૬
ભાવનગર
અમારા આ સાથેના આજ તારીખના રીપોર્ટ મુજબ
Sangbavi & Co. ચાટર્ડ એકાઉન્ટન્ટસ એડીટર્સ

Page #22

૨૨૮
શ્રી જૈન આત્માનંદ સં. ૨૦૩૧ના આ વદી અમાસના રોજ
| રૂ. પૈસા | શા પૈસા
આવક
ઉ૪૬૮-૦૦
ભાડા ખાતે – (લેણી મળેલી ) વ્યાજ ખાતે – (લેણી મળેલી ) * બેન્કના ખાતા ઉપર
૪૨ ૫૭-૪૫
૪ર ૫૭-૪૫
બીજી આવક:
પસ્તી વેચાણ આવક
૧૭૮-૯૭
૫૮૫ ૦૦
જાહેર ખબર આવક વાર્ષિક મેમ્બર ફી
અનામત પુસ્તક વેચાણ
૭૩-૩૫
પુસ્તક વેચાણ નફે
(૫૮-૪પ
શાને આવક
વેવીશાળ નેટ આવક
૧૦૭૨-૦૦
અન્ય આવક
૧૮-૧પ
૩૫૦૩-૬૪
રીઝર્વ ફંડ ખાતેથી લાવ્યા બાદ જે સરવૈયામાં લઈ ગયા તે
૩૨ ૫૫-૦૦
૩૦૧૯-૦૫
કુલ રૂ.
૨૧૫૦૪-૦૪
દૂરીની સહી -શાહ ગુલાબચંદ લલ્લુભાઈ
તારીખ ૩ જુલાઈ ૧૯૭૬
ભાવનગર

Page #23

સભા, ભાવનગર પૂરા થતા વર્ષને આવક–ખર્ચને હિસાબ
ખર્ચ
|
રૂા. પૈસા |
રૂ. પૈસા
મિક્ત અંગેને ખર્ચ –
મરામત અને નિભાવ
૧૧૯-૫૪
વીમે
૪૬૦-૨૦
૫૮૮-૭૪
૪૪૦૨-૧૮
વહીવટી ખર્ચ ફાળો અને ફી
૧૧૨ - ક
માંડી વાળેલી રકમો :–
અન્ય લેણા
પરચુરણ ખર્ચ
૨૬૯૪-૫૬
રીઝર્વ અથવા અંકિત ફંડ ખાતે લીધેલી રકમ
રસ્ટના હેતુઓ અંગેનું ખર્ચ –
ધાર્મિક
૧૪૫-૦ ૦
બીજા ધર્માદા હેતુઓ
૧૦૮૩૪-૩ો.
- ૧૦૯૭-૩૧
૨૧૫૦૪ - ૦૪
અમારા આ સાથેના આજ તારીખના રીપોર્ટ મુજબ,
Sanghavi & Co. ચાર્ટર્ડ એકાઉન્ટન્ટસ ઓડીટર્સ

Page #24

3
૧ શ્રી બાબુસાહેબરાય સીતાબચંદજી મહાદુર હઠીસ'ગઝવેરચ'દ
૨
77
,,
*,,
'
ર 17 જીવણલાલ ધરમચ'દ
છુ ?
',
..
""
૧૦ ક
૧૯
""
૧૧ નાગરદાસ પુરૂષાત્તમ
ર તીલાલ વાડીલાલ
"?
22
૧૩ માણેકલાલ ચુનીલાલ નાનાલાલ હરીચંદ
૧૪ !
૧૫
કાંતીલાલ કેરદાસ
૧૬ રા. બ. નાનજીભાઈ લધાભાઈ
ભાગીલાલ મગનલાલ રતીલાલ વધુ માન
પદમશી પ્રેમજીભાઈ રમણીકલાલ ભાગીલાલ
મેહનલાલ તારાચંદ જાદવજી નરશીદાસ ત્રિભુવનદાસ દુર્લભદાસ
,,
૧૭,
૧૮
૨૦.
૨૧
૨૨
૨૩
૨૪
""
''
''
29
૨૫.
૨૬
,,
૨૭ '
આ સભામાં અત્યાર સુધીમાં થયેલાં માનવતા પેટ્રન સાહેબાની નામાવલી
"2
રાયબહાદુર સાહેબ વિજયસિહજી સૌભાગ્યચ'દ નગીનદાસ ઝવેરચંદ
બાલચંદ છાજેડ
૩૪.
૨૩૦
બાપુસાહેબ બાહદુરસિ’હજી સીંધી ચ'દુલાલ સારાભાઈ
રા. બા. કાંતિલાલ ઇશ્વરલાલ માણેકચ'દ જેચ દભાઈ
૨૮ ૨૯, ૩° '
અમૃતલાલ કાળીદાસ
૩૧ ખુશાલદાસ ખેંગારભાઈ
19
૩૨ ૬, કાંતિલાલ જેસંગમાઈ
33
અબલચંદ કેશવલાલ ચદ્રકાન્ત ઉજમશી
ચંદુલાલ ટી. શાહુ રમણીકલાલ નાનચંદ દુલ ભદાસ ઝવેરચંદ
દલીચંદ પરશે.ત્તમદાસ
ખાંતીલાલ અમરચ'દ રા. મ. જીવતલાલ પ્રતાપશી
૩૫ શ્રી પુંજાભાઈ દીપચંદ લક્ષ્મીચંદ દુર્લભદાસ
૩૬
૩૭ કેશવલાલ લલ્લુભાઈ
૩૮
૫૧
પર
૩૯ ૬,
૪૦ ૧
૪૧,, રમણલાલ દલસુખભાઈ
૪૨ કેશવલાલ વહેંચ દ જમનાદાસ મેનજી
૪૩
,,
૪૪ વીરચંદ પાનાચંદ ૪૫ હીરાલાલ અમૃતલાલ ૪૬ ' ગીરધરલાલ દીપચંદ
,,
૫૩
૫૪
૫૫
29
''
,,
४७ પરમાણંદ નરશીદાસ ૪૮ ;, લવજીભાઈ રાયચંદ ૪૯ f પાનાચ’૬ લલ્લુભાઇ
૫૦
,,
૬૦
19
૬૧
.
,,
,,
૫૬,
૫૭
""
એધવજી ધનજીભાઈ સોલીસીટર
મણીલાલ વનમાળીદાસ સારાભાઈ હડીસગ
"2
૫૮ ૬, પ્રાગજીભાઈ ઝવેરચંદ
૫૯
ખીમચંદ લલ્લુભાઇ પરશે।તમદાસ સુરચંદ
કેશવજીભાઇ નેમચંદ હાથીભાઈ ગુલાલચંદ
કસ્તુરભાઈ લાલભાઈ પશે!તમદ ૫ મનસુખલાલ
મનસુખલાલ દીપચંદ્ન
ઇંટાલાલ મગનલાલ
માણેકચંદ પાપટલાલ નગીનદાસ કરમચંદ ડો. વહુભદાસ નેણસીભાઈ સકરચંદ મેતીલાલ
૬૨,,
૬૩,, અમૃતલાલ ફુલચ’દ પેપટલાલ કેવળદાસ
* '
૬૫,, ભગુભાઈ ચુનીલાલ વનમાળીદાસ ઝવેરચંદ
,,
૬૭,, બકુભાઈ મણીલાલ ખીમચંદ માતીચંદ
૮,
આત્માનંદ પ્રકાશ

Page #25

૨૯ શ્રી ચીમનલાલ ડાયાભાઈ ૭૦ ,, રમણલાલ જેશીંગભાઈ
, મગનલાલ મૂળચંદ , નરોત્તમદાસ શામજીભાઈ
કેશવલાલ બુલાખીદાસ મહાલાલ મગનલાલ ચીમનલાલ મગનલાલ રતિલાલ ચત્રભુજ પિપટલાલ ગીરધરલાલ કાંતિલાલ હીરાલાલ કુસુમગર
લાલભાઈ ભેગીલાલ , સાકરલાલ ગાંડાલાલ
, હરખચંદ વીરચંદ ૮૨ , ચંદુલાલ વર્ધમાન ૮૩ , છોટાલાલ ભાઈચંદ ૮૪ શ્રીમતી પ્રભાવતીબેન હરખચંદ ૮૫ શ્રી મનમોહનદાસ ગુલાબચંદ
, કાંતિલાલ રતિલાલ , નૌતમલાલ અમૃતલાલ , જયંતિલાલ રતનચંદ
, ભાણજીભાઈ ધરમશી ૯૦ ,, પાનાચંદ ડુંગરશી ૯૧ ,, નાનકચંદ રાખવચંદ ૯૨ શ્રીમતી કમળાબેન કાંતિલાલ
શ્રી રમણલાલ નગીનદાસ , કપુરચંદ નેમચંદ , મંગળદાસ ગોપાળદાસ , રાયચંદ લલ્લુભાઈ
છેટુભાઈ રતનચંદ હિરગોવનદાસ રામજીભાઈ નવીનચંદ્ર છગનલાલ
નવીનચંદ્ર જયંતિલાલ , શરદભાઈ જયંતિલાલ ૧૦૨ , તુલશીદાસ જગજીવનદાસ ૧૦૩ , નાનચંદ જુઠાભાઈ ૧૦૪, ચંદુલાલ પુનમચંદ
ઓકટોબર, ૧૯૭૬
૧૦૫ શ્રી સૌભાગ્યચંદ નવલચંદ ૧૦૬, ચંપકલાલ કરશનદાસ ૧૦૭ , અમૃતલાલ ડાહ્યાભાઈ ૧૦૮, મહીપતરાય વૃજલાલ ૧૦૯ ,, પોપટલાલ નરોત્તમદાસ ૧૧૦ , ગુલાબચંદ લાલચંદ ૧૧૧ મનુભાઈ વિરજીભાઈ ૧૧૨ ) ચંદુલાલ નગીનદાસ ૧૧૩ મુળજીભાઈ જગજીવનદાસ ૧૧૪, ચુનીલાલ ઝવેરચંદ ૧૧૫ શ્રીમતી લાછબાઈ મેઘજીભાઈ ૧૧૬ શ્રી સુખલાલ રાજપાળ ૧૧૭ ,, સુંદરલાલ મુળચંદ ૧૧૮ , પ્રાણજીવન રામચંદ ૧૧૯, શાંતિલાલ સુંદરજી ૧૨૦ , પ્રાણલાલ કે. દેશી ૧૨૧ ,, ખાંતીલાલ લાલચંદ ૧૨૨ ,, ચીમનલાલ ખીમચંદ ૧૨૩ ,, ભેગીલાલભાઈ જેઠાલાલ ૧૨૪ શ્રીમતિ કંચનબેન ભેગીલાલ ૧૨૫ શ્રી જયંતભાઈ માવજીભાઈ ૧૨૬ , ખુમચંદભાઈ રતનચંદ ૧૨૭ ,, સવાઈલાલ કેશવલાલ ૧૨૮, નંદલાલ રૂપચંદ ૧૨૯ , જાદવજીભાઈ લખમશી
, બાવચંદભાઈ મંગળજી
પિપટલાલ નરશીદાસ ૧૩૨ ફૂલચંદભાઈ લીલાધર ૧૩૩ , જીવરાજભાઈ નરભેરામ ૧૩૪ માણેકલાલ ઝવેરચંદ ૧૩૫ ,, પ્રાણલાલભાઈ મોહનલાલ ૧૩૬ , હરસુખલાલ ભાઈચંદ ૧૩૭ , ચંદુલાલભાઈ વનેચંદ ૧૩૮ , મનસુખલાલ હેમચંદ ૧૩૯ , પોપટલાલ મગનલાલ
, કાંતિલાલ હરગોવન
૧૩૦
13
: ૨૩૧

Page #26

૧૪૨
१४४
૧૪૫
૧૪૧ શ્રી અમૃતલાલ કાળીદાસ
છે કાંતીલાલ ભગવાનદાસ ૧૪દ , નગીનદાસ અમૃતલાલ
, પોપટલાલ નગીનદાસ
ચીમનલાલ નગીનદાસ , દીપચંદભાઈ એસ. ગાર્ડી ૧૪૭, વાડીલાલભાઈ ચત્રભુજ ૧૪૮ , પન્નાલાલભાઈ લલ્લુભાઈ ૧૪૯ , તલકચંદભાઈ દામોદરદાસ ૧૫૦ શ્રીમતિ ભાનુમતીબેન વાડીલાલ ૧૫૧ શ્રી નાનચંદભાઈ તારાચંદ ૧૫૨ , હીરાલાલ જુઠાભાઈ ૧૫૩ , નારણજી શામજીભાઈ ૧૫૪, વીરચંદ મીઠાભાઈ ૧ ૫ શ્રીમતિ અંજવાળીબેન બેચરદાસ ૧ પ૬ શ્રી પ્રભુદાસ રામજીભાઈ ૧૫૭ ,, જયંતીલાલ એચ.
૧૫૮ શ્રી વૃજલાલ રતિલાલ ૧૫૯ ,, ચીમનલાલ હરીલાલ ૧૬ ,, વિજેન્દ્રભાઈ હીંમતલાલ ૧૬૧ , શાંતિલાલ બેચરદાસ ૧૬૨ , શામલજી કુલચંદ ૧૬૩ ,, વૃજલાલ રતિલાલ ૧૬૪ ,, પ્રભુદાસ મોહનલાલ ૧૬૫ ,, નાનચંદ મુળચંદ ૧૬૬ , પ્રવિણચંદ કુલચંદ ૧૬૭ ,, ગીરધરલાલ જીવણભાઈ ૧૬૮ , મનસુખલાલ ચીમનલાલ
સુંદરલાલ ઉત્તમચંદ ૧૭૦ ,
દલીચંદ પુનમચંદ ૧૭૧ કાંતિલાલ જીવરાજ ૧૭૨ , છોટાલાલ જમનાદાસ
પ્રતાપરાય બેચરદાસ ૧૭૪ , જસુભાઈ ચીમનલાલ
૧૭૩ »
બીજાના આનંદ માટે કરવામાં આવેલી મહેનત ખુદ આપણને આનંદ આપે છે. ”
. . ગોળ અને ચાર સળીયા આ પટ્ટી તેમજ પાટા
= વિગેરે મળશે = ધી ભારત આયર્ન એન્ડ સ્ટીલ ઇન્ડસ્ટ્રીઝ
રૂવા ૫રી રેડ : ભા વન ગ ૨ ટેલીમામ : આયનમેન
| ઓફીસ પ૬પ૦
એસ૩૨૧૯
'રેસીડેન્સ૫૫૨૫
(૪૫૫૭
મારા મા-બાપ ના નાના-નાના નાના-ના
૨૩૨ ;
આત્માનંદ પ્રકાશ

Page #27

કૅમ
લેખ
૧ નૂતન વર્ષના મંગળ પ્રવેશે ૨ ચાતુરીના પ્રશ્નો ચાર
૩ સ્વ. પ્રભાવતીદેવીની ડાયરીમાંથી
૪
૫
f
શ્રી જૈન આત્માનંદ પ્રકાશની વાર્ષિક અનુક્રમણિકા : સ. ૨૦૩૨
ગદ્ય વિભાગ
જ બુકુમાર
સ્વગ ત્રાસ નોંધ
દામ્પત્ય જીવનના અંતિમ દિવસ
७ સ્વ. શસ્રીજીના ત્યાગ અને સાંઘષ મય
જીવનની એક ઝલક
૮ નઠુિં પુરુષ બળવાન
૯ મેરુદંડ જેવી વિદ્યાક્રિય શિસ્ત
૧૦ દષ્ટિ બદલે
૧૧. સ. ૨૦૩૦ના હિસાબ તથા સરવૈયુ
૧૨ સ્વર્ગવાસ નોંધ
૧૩ સમાચાર સાર
૧૬ આહાર અને વિહાર ૧૫ ધર્મગુરુ
૧૬ નારી જાતિ કેટલી યેાગ્ય-કેટલી અયેાગ્ય
૧૭. સમાચાર
૧૮ યતિધર ભગવાન મહાવીર
૧૯ ભગવાન મહાવીરના સ્યાદ્વાદ ૨૦ પળને પણ પ્રમાદ ન કરીશ ૨૧ પાંચમા ચક્રવર્તી શાંતિનાથ ભગવાન
૨૨ ભૂલતા શીખા
૨૩. આંખનું નૂર
૨૪ દિવ્ય દૃષ્ટા ભગવાન મહાવીરસ્વામી ૨૫ દેવ કે માનવ ?
૨૬ માનવ અને માનવતા
૨૭ સમાચાર સંચય
૨૮ નારી કે નારાયણી
ઓકટોબર, ૧૯૭૬
લેખક
મનસુખલાલ તારાચંદ મહેતા મનસુખલાલ તારાચ’દ મહેતા
માણેકલાલ મ દેશી
મનસુખલાલ તારાચ’દ મહેતા
શ્રીમતી લાલબહાદુર શાસ્ત્રી
સારંગ બારોટ
ઉમાશ’કર જોષી
મનસુખલાલ તારાચંદ મહેતા
મનસુખલાલ તારાચંદ મહેતા
જનક દવે
મૂ. લે મુનિ નેમિચંદ્ર
શ્રીમતી ભાનુમતી દલાલ
પ્રા. પ્રેમસુમન જૈન પ્રા. કુમારપાળ દેસાઈ
માણેકલાલ મ. દેશી
કરસન પટેલ
મદનકુમાર મઝમુદાર
૫. શ્રી પૂર્ણાન વિજયજી મનસુખલાલ તારાચંદ મહેતા ‘ મ’ગલાચરણ ’ની પ્રસ્તાવનામાંથી
મનસુખલાલ ટી. મહેતા
પૃષ્ઠ
ન હું છે
૧૫
१७
२०
૨૪
૨૦
૨૯
૩૧
૩૬
૪૦
૪૧
૪૪
૪૮
૫૧
૧૫
૧
૬૪
७०
93
૭૫
૩૯
૮૩
८७
←
૧૦૨
: ૨૩૩

Page #28

લેખ
લેખક
પૃષ્ઠ
પ. પૂર્ણાનંદવિજ્યજી
ખી. ચાં. શાહ કલાવતી વેરા
૧૦૭ ૧૧૧ ૧૧૫ ૧૧૯ ૧૨૦ ૧૨૨ ૧૨૪ ૧૨૮ ૧૩૨
૧૩૫
મનસુખલાલ મહેતા
પૂ. કેદારનાથજી વિષ્ણુપ્રસાદ ત્રિવેદી
કલાવતી વેરા જિનદાસ દેશી રજનીકાન્ત મેદી ૫. કુમાર શ્રમણ
૧૩૭ ૧૩૯ ૧૪૨ ૧૪૮
૧૫૨
મનસુખલાલ તા. મહેતા
૨૯ કામગ ૩૦ યક્ષ-યુધિષ્ઠિર પ્રશ્નોત્તરી ૩૧ ઉત્કૃષ્ટ પ્રેમ ૩૨ ગ્રંથ પરિચય ૩૩ સમાચાર સંચય ૩૪ અગાશી તીર્થને અહેવાલ ૩૫ સાભાર સ્વીકાર ૩૬ ધર્મલાભ ૩૭ પ્રતિષ્ઠા અને અહંકાર ૩૮ નારીગૌરવ ૩૯ વિચારોની ચોકી કરો ૪૦ સતી કલાવતી ૪૧ અજ્ઞાત શક્તિઓ અને માનવજીવન કર જ્ઞાનાવરણીયાદિ કર્મોને બાંધનારે કોણ ૪૩ સમાચાર સંચય ૪૪ કરુણાની પરાકાષ્ઠા ૪૫ મંગલં ભગવાન વિશે યાને
મહાવીર જીવન જ્યોત ૪૬ સુખપ્રાપ્તિનો માર્ગ ૪૭ સમાચાર સંચય ૪૮ સ્વર્ગવાસ નોંધ ૪૯ ભેગ-ઉપભોગ ૫૦ દુઃખનું મૂળ પરિગ્રહ ૫૧ આત્મ ચિકિત્સા પર પર્યુષણના સંદર્ભમાં પ૩ પર્યુષણ પર્વ અને અનુકંપાદાન ૫૪ “તપ” ૫૫ મહાભારતને એક પ્રસંગ પ૬ નારી કે નારાયણ (એક ખુલાસે) ૫૭ સમાચાર સંચય ૫૮ વિનયસૂત્ર ५८ नास्ति रागसमो रिपुः ૬૦' નરકનાં ત્રણ દ્વાર
(પ્રસ્તાવનામાંથી)
કલાવતી વોરા
૧૬૪
૧૭૨ ૧૭૬ ૧૮૧ ૧૮૩
મનસુખલાલ ટી. મહેતા પ. પૂર્ણાન દવિજયજી
અમર ડો. બાવીશી
નરેન્દ્ર કેટક પં. બેચરદાસ જીવરાજ
ઈશ્વર પેટલીકર મનસુખલાલ ટી. મહેતા
૧૯૩ ૨૦3
२०६
મનસુખલાલ ટી. મહેતા
ઇશ્વર પેટલીકર
૨૦૮ ૨૧૧ ૨૧૨ ૨૬
આ માનંદ પ્રકાશ

Page #29

કમ
લેખ
લેખક
દિલીપકુમાર રોય અમૃતલાલ તારાચંદ
૬૧ અવિસ્મરણિય
એક ભાઈ બહેનને ઝઘડો દર અનેકાંતવાદ અને અહિંસા ૬૩ સં. ૨૦૩૧ને હિસાબ ૬૪ પેટ્રનની નામાવલી ૬૫ વાર્ષિક અનુક્રમણીકા ૬૬ સમાચાર સંચય
२२० ૨૨૩ ૨૨૬ ૨૪૦ ૨૩૩ ૨૩૬
પદ્ય વિભાગ
કમ
લેખ
લેખક
પૃ8
પં. પૂર્ણાનંદવિજય
૧ મહાવીર-વ-દના અષ્ટકમ ૨ મહાવીર વાણી ૩ શ્રી વિજયવલ્લભસૂરી વર્ણનાષ્ટકમ્ ૪ મહાવીર સ્તુતિ ૫ મહાવીર અને અહિંસા ૬ મહાવીર ૭ મને હ વીરનું શરણું ૮ મહાવીર સ્મૃતિ ૯ વીર વલ્લભસૂરીશ્વરજી વંદના ૧૦ | કસ્તુરસૂરીજીની સ્મૃતિ ૧૧ પૂ. આ. શ્રી બુદ્ધિસાગરજી સ્મૃતિ ૧૨ હે પ્રભુ! ૧૩ ભદ્રેશ્વર-શંખેશ્વર યાત્રા વીશી ૧૪ મહાવીર સ્વામીને સંદેશ
પં. પૂર્ણાનંદવિજય પં. પૂર્ણાનંદવિજયજી
શાંતીલાલ બી. શાહ શ્રી મગનલાલ દલીચંદ દેસાઈ આચાર્ય શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરજી જયંતિલાલ મો. ઝવેરી
જયંતિલાલ ઝવેરી
જયંતિલાલ ઝવેરી
જયંતિલાલ મો. ઝવેરી સ્વ. માસ્તર શામજી હેમચંદ દેસાઈ
ડે. બાવીશી ટી. કે. શાહ
૧૦૧ ૧૨૭ ૧૩૪ ૧૫૫ ૧૭૧ १८७ ૨૦૧
-
-
ઓકટોબર, ૧૯૭૬
: ૨૩૫

Page #30

સમાચાર સંચય
શાસ્ત્રવિશારદ જૈનાચાય શ્રી વિજયધ સૂરીશ્વરજી મહારાજની ૫૪મી સ્વર્ગારેાહણ તિથી નિમિત્તે મુલુન્ડમાં ગુણાનુવાદના સ મા ર ભ
૨૩૨ :
મુલુન્ડ (મુ’બઇ)માં બિરાજતા પૂજ્ય પંન્યાસ શ્રી પૂર્ણીનદ્રવિજયજી મહારાજ (કુમાર શ્રમણુ)ની નિશ્રામાં શ્રી મુલુન્ડ જૈન શ્વે. મૂર્તિ પૂજક સંઘ, મહુવા યશે-વૃદ્ધિ જૈન માળાશ્રમ અને મહુવાના મુલુન્ડમાં વસતા ભાઇઓના સંયુક્ત ઉપક્રમે ભાદરવા શુદ ૧૪ તા. --૭-૯-૭૬ના જૈન ઉપાશ્રય હાલમાં સ્વર્ગસ્થ આચાર્ય શ્રી વિજયધમસૂરીશ્વરજીની મહારાજની ૫૪મી સ્વર્ગારહણ તિથીના ગુણાનુવાદ સમારંભ યાજવામાં આવ્યે હતા.
આ પ્રસંગે મહુવા નગરપાલિકાના મેયર શ્રી ચ'પકલાલભાઈ વગડા ખાસ પધાર્યાં હતાં. શ્રી ચીમનલાલ પાલીતાણાકરે સ્વગસ્થ આચાર્યશ્રીના જીવનની રૂપરેખા આપી હતી. પંડિત શ્રી અમૃતલાલ તારાચંદે પેાતાના વક્તવ્યમાં સ્વ. આચાર્ય શ્રીના જીવન અને કાય અંગે વિસ્તૃત રીતે સમજાવ્યું હતું'. શ્રી ચ ંપકલાલભાઇએ મહુવામાં થઈ ગયેલા અનેક રત્ના શ્રી વીરચંદ રાઘવજી, જાદુગર નથુ મછારામ, આચાય સૂરિસમ્રાટ્ વિજયનેમિ સૂરીશ્વરજી વિ.ના સંબંધમાં વર્ણન કરી જણાવ્યુ હતુ કે-મહુવા તે ખરેખર એક રત્નભૂમિ, તપેાભૂમિ છે. શ્રી મનસુખલાલભાઇએ સ્વસ્થ આચાર્યશ્રીના જીવનના વિધવિધ પાસા વર્ણંવી કહ્યું હતુ કે કાશી નરેશે જ્યારે સ્વ. આચાર્ય શ્રીને ‘શાસ્ત્રવિશારદ જૈનાચાય’ની પદવી આપી ત્યારે પોતાની નમ્રતા અને લઘુતા બતાવતા સ્વ. આચાર્યશ્રીએ તેમના પ્રત્યુત્તરમાં કહ્યું હતું કે : આ તે હાથી પરની અખાડી ટટ્ટુ પર મૂકવા જેવું લાગે છે. પૂ. ૫. શ્રી પૂર્ણીનદવિજયજી મહારાજે મનનીય વક્તવ્ય કર્યુ હતુ. અને સ્વ. આચાય શ્રીના જીવન કાર્યોની ભૂખીએ વÖવી બતાવી હતી. સમાર'ભને અંતે સંઘપૂજનની વિધિ થઈ હતી અને આ પ્રસંગે શેઠ ખબલદાસ ગૌતમદાસ તરફથી પુજા ભણાવવામાં આવી હતી.
卐
આત્માનંદ પ્રકાશ

Page #31

સ્વીકાર સમાલાચના
(૧) શ્રી ન’ક્રિસૂત્રનાં પ્રથના (૨) પૂજ્ય શાસન સમ્રાટની આદર્શ શિષ્ય પરંપરા (૩) પર્યુષણના મંગલ સંદેશ
લેખક: મુનિ શીલચન્દ્રવિજય : પ્રકાશક અને પ્રાપ્તિસ્થાન : જસવંતલાલ ગિરધરલાલ જૈન પ્રકાશન મદિર, દોશીવાડાની પેાળ, અમદાવાદ–૧
શ્રી નેમિન’દન ગ્રંથમાળાના ઉપરોક્ત ત્રણેય પુસ્તક પૂ. આચાર્ય મહારાજ શ્રી વિજય સૂર્યદિયસૂરીશ્વરજીની પ્રેરણાનુસાર તૈયાર કરવામાં આવેલા છે. નક્રિસૂત્રનાં પ્રવચનમાં સ્વ. આચાય ભગવંત શ્રી વિજયન'દનસૂરીશ્વરજીએ નંદિસૂત્રની પ્રારંભિક પીઠિકા ઉપર આપેલા વ્યાખ્યાનાના સંગ્રહ છે.
‘મોંગલમ્ ભગવાન વીશે યાને શ્રી મહાવીર જીવન જ્યાત
*
લેખિકા : પૂ. સાધ્વીજી વસ`તપ્રભાશ્રીજી “ સુતેજ ”. પ્રકાશક : શ્રી પાર્શ્વ ચંદ્રગચ્છ જૈન સંઘ, મુ’બઇ. પ્રાપ્તિ સ્થાન : ૧. શ્રી પાર્શ્વચ`દ્રસૂરિ જ્ઞાન મંદિર, દશમા રેડ, ચેમ્બુર-મુંબઈ ન. ૭૧. ૨. શ્રી પાર્શ્વચંદ્રસૂરિ જ્ઞાનમદિર, વેર રોડ, મુલુન્ડ-મુંબઈ નં. ૮૦. પાના ૬૪+૪૦૦=૪૬૪. કિ’મત : વાંચન–ચિ'તન-મનન-પરિશીલન. આવૃત્તિ પહેલી પ્રત ૧૦૦૦
એકટોબર, ૧૯૭૯
પરમ વિદુષી, પૂ સાધ્વીશ્રી સુન દાશ્રીજી મહારાજની સુશિષ્યા સુપ્રસિદ્ધ લેખિકા સાધ્વીશ્રી વસંતપ્રભાશ્રી (સુતેજ) એ જૈન તેમજ જૈનતર સમાજને ઉપયેગી થઇ પડે એ રીતે શાસ્ત્રને વફાદાર રહી ભગવાન મહાવીરનુ' જીવન ચરિત્ર આલેખ્યું છે. પરમ પ્રશાંત મૂર્તિ વર્તમાન ગચ્છ સ્થવીર પૂ. ગુરૂદેવ શ્રી વિદ્યાચદ્રજી મહારાજ સાહેબ અને ગચ્છરત્ન વિદ્વાન પૂ. મુનિરાજશ્રી રામચંદ્ર મહારાજ સાહેબે આત્મીય મમતા પૂર્વક આ ગ્રંથમાં આશીવચન અને શુભેચ્છા ’ લખી આપ્યા છે, તેમજ યુગવીર સમયપ્રાન પૂ. આચાર્ય શ્રી વિજય ધર્મસૂરીશ્વરજી મહારાજ સાહેબે ગ્રંથ અંગે ‘અનુમેદના અને અભિનંદન ’ લખી આપી આ ગ્રંથની શે।ભામાં વધારા કર્યાં છે. ‘ સાધ્વી સંઘની મહત્તા ' વાળા ગ્રંથના છેલ્લા પ્રકરણમાં પૂ લેખિકા સાધ્વીશ્રીએ પેાતાની ઉચ્ચ અને વિશાળ ભાવના દર્શાવતા કહ્યું છે કે, “ આજે જૈન શાસનના ઝંડા નીચે દરેક ગચ્છે એકત્ર થાય, ગચ્છમાં સોંપ્રદાયા એકત્ર થાય અને સ`પ્રદાયામાં સૌ વ્યક્તિએ એકત્ર થાય તેા જ પ્રભુ મહાવીર નિર્વાણુના પચીશમા શતાબ્દિ મહે।ત્સવ ઉજવણીમાં પ્રાણ પુરાય” આપણે ઇચ્છીએ કે સાધ્વીશ્રીની આવી શુભ ભાવના વહેલી તકે સફળ થાય. સાધ્વી સમુદાયે તે આ ગ્રંથ ખાસ વાંચવા જેવા છે.
( અનુસંધાન પેજ ૨૪૨ ઉપ૨ )
: ૨૩૭

Page #32

દેના બેંક
521 વિંડેિટ
ખરીદીને હવે ૨૦ વર્ષમાં આપનાં નાણાં સાતમણાથી
અધિક કરો !
રૂ. ૧૩,૬૪૬.૧૫ હમણાં રોકી અને રૂ. ૧,૦૦,૦૦૦ પાકતી મુદતે મેળવો.
દૈના બેંક કૅશ સર્ટિક્રિકેટ, ખાજુના કોઠામાં દર્શાવ્યા પ્રમાણે, આકર્ષક વેચાણ કિંમતે ઓછી રકમનાં અને ઓછી મુદ્દત માટે પણ મળે છે. જરૂરત પડતાં, દેના બેંક કૅશ ક્રિકેટ તેની ખરીદ તારીખથી એક વર્ષ બાદ ગમે ત્યારે વટાવી શકાય છે. આપ એની સામે બેંક પાસેથી લોન પણ માગી શકો છો,
વિગતો માટે આપની નજીકની દૈના બેંક શાખાની મુલાકાત લો.
બેંક પાઝિરા પરનું વ્યાજ તથા અન્ય માન્ય મૂડી કાણામાંથી ધનારી આવક વાર્ષિક ૨, ૩,૦૦૦ની મર્યાદા સુધી આવકવેરામાંથી મુક્ત રહેશે; બેંકમાં મૂકેલી ડિપોઝિટો અને અન્ય માન્ય મૂડી રોકાણે રૂ. ૧,૫૦,૦૦૦ સુધી સંપત્તિવેરામાંથી મુક્ત રહેશે.
સુત
૨૦ વર્ષ
૧૦ વર્ષ
l
।૧ મહિના
૧૫ વર્ષ રૈ.
૪ થ
ง พู่
વેચાણ કિંમત
3.
.
2.
13.84
૧૩૬.૪૬
૧ર.૩૧
૨.
૧,૩૪.૬૨
૨, ૬,૮૨૩.૦૮
૨. ૧૩,૬૪૬,૧૫
૨૨.૪૫ . . ૧૦૦ 3. ૨૪.૫૨ 3. 1,000 રૂ.૧,૧૨૩.૬૧ 1. ૫,૦૦૦ ૨. ૩,૨૪૫૨૧ ' ૧૦,૦૦૦ ૨. ૧૧,૩૨૬.૦૭ 3. ૫૦,૦૦૦ ૨. ૨૨,૪૫૨,૧૩
૨. ૧,૦૦,૦૦૦
૩૬,૯૪ ૩૬૯.૪૧ ૧,૨૪૭.૦૩
૨.
૨. ૩,૬૯૪.૦૬
૨.
૧૫.૦૨ . ૫૫૧૮ ૩૨,૭૫૦,૮૯
રૂ. ૫,૧૦૧.૭૮
૨. ૨૭,૫૦૨.૮૯
રૂ. ૫૧,૦૧૯૭૮
'. ૧૦૦ ૨. ૧,૦૦૦
રૂ.
૫,૦૦૦ ૧૦,૦૦૦
રૂ.
૨. ૧૮,૪૭૦,૩૫ 1. ૫૦,૦૦૦
3. ૩૬,૪૦,50
૨, ૧,૦૦,૦૦૦
રૂ.
१०.२८ 1. ૬૦૨.૧૭ રૂ.૩,૦૧૩.૮૩
૨, ૪,૦૨૭,૬૬
૩. ૩૦,૧૩૮૨૮
૩. ૧૦,૨૭૬.૫૫
let
૬૧
પાકતી મુદતે મળનારી રકમ
૨. ૩,૪૯૩,૦૭ 1. 1/41.18
૨. ૩૪,૯૩૦.૭૧
', ૬૯,૮{૧૪૧
3.
..
3.
રૂ.
10,000
રૂ. ૫૦,૦૦૦ ૨. ૧,૦૦,૦૦૦
.
2.
3.
3.
'
૧૦૦
૧,૦૦૦
4,000
7.
'.
ܘܘܘܗܘܘ,1 ،
૧૦૦ ૧,૦૦¢
૧, ૦૦ ૦
૧૦,૦૦
૫૦,૦૦૦
૧૦૦ ૧,૦૦૦
૫,૦૦૦
. ૧૦,૦૦૦
ર.
'.
3.
'. ૧૦,૦૦૦
૨. ૧,૦૦,૦૦૦
દિનાબેંક
(ગવન મેટ ઓફ ઇંડિયા અંડરટેકિંગ) હેડ ફિર : હૉર્નિમેન સર્કલ, કુંભઈ ૪૦૦ ૦૨૩
૧૦૦
,
૧,૦૦૦
'
૧૦,૦૦૦
2. ૫૦,૦૦૦
૨. ૧,૦૦,૦૦૦
સ
1
. ૧,૦૦૦
t
૭૬.૪૧ 1. ૭૪.૧૫ 3. ૩,૮૨૦, . ૫,૦૦૦ ૨, ૭,૪૧,૪૯ 2. ૧૦,૦૦૦
૨. ૩૮,૩૦૭.૪૫ ' ૫૦,૦૦૦ રૂ. ૭૬,૪૧૪.૯૦ ૨. ૧,૦૦,૦૦૦
Evan ParalPRIT

Page #33

સ્વર્ગવાસ નોંધ
મૂક સેવાભાવીની વસમી વિદાય! ભાવનગરના જૈન સમાજના અગ્રણી મૂક સેવાભાવી કાર્યકર શ્રી ભાઈચંદભાઈ અમરચંદ શાહના તા. ૪-૯-૭૬ના રોજ આકરિમક કરૂણ અવસાનના સમાચારથી ખૂબ જ ઊંડુ દુઃખ અને આઘાત અનુભવીએ છીએ.
સ્વ. શ્રી ભાઈચંદભાઈ એક કુશળ ધારાશાસ્ત્રી હતા. તેઓ સભાના આજીવન સભ્ય હતા અને વર્ષો સુધી કાર્યવાહીના સભ્યપદે રહીને સભાના કાર્યમાં ઊંડો રસ દાખવી સહકાર આપ્યું હતું. તદુપરાંત ભાવનગરની જૈન સમાજની નાની મોટી સંસ્થાને તેઓશ્રી અનેક રીતે સહકાર અને સાચું માર્ગદર્શન આપી ઉપયોગી થતાં. દાદાસાહેબ જૈન બોડીંગના વર્ષો સુધી મંત્રી તરીકે રહી સંસ્થાના વિદ્યાર્થીઓમાં સ્વમાન અને સ્વ
દેશાભિમાનની ભાવના જાગે એ રીતે કુશળતાપૂર્વક સંચાલન સ્વ. શ્રી ભાઈચંદભાઈ
ના કરતા, અને એવી તેમની કાર્ય પદ્ધતિમાંથી અન્ય સંસ્થાઓને પ્રેરણા મળે એવું છે. આ ઉપરાંત જૈન બાળ વિદ્યાર્થી ભુવન, શ્રી આણંદજી પરશોત્તમ જૈન દવાખાના, જૈન કેળવણી મંડળ, ધાર્મિક શિક્ષણ સમિતિ, મધ્યમવર્ગ રાહત સમિતિ વગેરેમાં પોતે ખૂબ જ ઊંડો રસ લઈ તે તે સંસ્થાઓને મજબૂત પાયા ઉપર મૂકી આદર્શ રીતે ચાલે તેવા તેમના પ્રયત્ન કાયમ માટે યાદ રહે તેવા છે. આ ઉપરાંત તેમણે અનેક નાની મોટી જૈન તેમજ જૈનેતર સંસ્થાઓને પ્રેરણા ને સહકાર આપી પ્રગતિને માર્ગ દેરી છે.
ભારત વ્યાપી બે સંસ્થાઓ શ્રી જેન વે. કેન્ફરન્સ તથા શેઠ આણંદજી કલ્યાણજીની પેઢીના કાર્યમાં પણ તેમને ખૂબ જ ઊંડે રસ હતો અને તે બંને સંસ્થાઓને વિકાસ જૈન સમાજની એકતા અને ઉન્નતિ માટે જરૂરી છે એમ માની તે બંને સંસ્થાઓને હાર્દિક ટેકો આપતા અને વિકાસ માટે પ્રયત્ન કરતા. તેઓ આ ઉપરાંત અનેક ભાઈ-બહેનને વ્યક્તિગત જીવનમાં પણ સાચી દોરવણી આપતા, અને અનેકને મુંઝવણમાંથી માર્ગ શોધી આપતા.
તેમના જીવનમાં નાનપણથી જ રાષ્ટ્રભક્તિ અને સ્વદેશી પ્રેમ વણાયેલા હતા અને તે ગુણ અન્યને પ્રેરણાદાયી બનતા. તેમનું અંગત જીવન પણ ધર્મપરાયણ અને સાદાઈપૂર્ણ હતું. તેઓને સાચા ધાર્મિક શિક્ષણ અને તપશ્ચર્યા ખાસ કરીને આયંબીલની તપશ્ચર્યામાં ઊડે રસ હતો. આયંબિલશાળાના વિકાસ માટે તે તેઓ ખૂબ ઊંડે રસ લેતા અને અંગત જીવનમાં પણ આયંબિલ-તપશ્ચર્યાને મુખ્ય સ્થાન આપ્યું હતું. રાજી દા જીવનને ધર્મપરાયણ અને શુદ્ધ બનાવવા પિતાના ધાર્મિક જ્ઞાનને ઉપયોગ કરવા સદા તત્પર રહેતા.
ઓકટોબર, ૧૯૭૬
: ૨૩૯

Page #34

આટલા વિશાળ પાયા ઉપર સેવાના કાર્ય કરતાં હોવા છતાં તદ્દન નિરભિમાની રહેતા એ એમની ખાસ વિશિષ્ટતા હતી. તેઓ નાનાની સાથે નાના, અને મોટાની સાથે મોટા થઈ સૌની સાથે “આત્મીય બનીને પ્રેરણા આપતા
તન મન અને ધનની બધી અનુકૂળતા છતાં સ્વભાવે તદ્દન સાદા, શાન્ત, નિરભિમાની અને કશા પણ આડંબર કે આત્મપ્રશંસાથી દૂર રહેનારા હતા.
તેમના જવાથી જૈન સમાજે એક મહાન કુશળ સલાહકાર અગ્રણી ગુમાવ્યા છે. તેમના જવાથી અનેક સંસ્થાઓને ન પૂરાય તેવી પેટ પડી છે. શાસનદેવ એમના આત્માને શાંતિ આપે અને એમના કુટુંબીજને પર આવી પડેલ દુઃખ સહન કરવાની શક્તિ અપે એવી પ્રાર્થના...........
સ્વર્ગવાસ નોંધ
છે.
જો
કે
દિકરી
ભાવનગર જૈન વે. મૂ તપાસંઘના પ્રમુખ શેઠશ્રી વાડીલાલ ચત્રભુજ ગાંધીનું તા. ૧૯-૯-૧૯૭૬ને રવિવારના રોજ ઘાટકોપર મુકામે અવસાન થયું તે અંગે અમે ખૂબ ઊંડા દુઃખની લાગણી અનુભવીએ છીએ.
સ્વ. શ્રી વાડીલાલભાઈ સાચા સેવાભાવી અને દાનવીર આગેવાન હતા. તેઓશ્રીએ અથાગૂ પરિશ્રમ લઈ સિદ્ધક્ષેત્ર જૈન બાલાશ્રમ, ભાવગરની સ્ત્રી કેળવણીની સંસ્થા શ્રી ન. ચ. ગાંધી મહિલા કોલેજ, શ્રી ચત્રભુજ મેતીલાલ હાઇસ્કૂલ વગેરે કેળવણીની સંસ્થાઓ તેમજ ઘાટકેપ તથા અમરગઢની
હોસ્પીટલ વગેરે સંસ્થાઓને ઉદાર સખાવતે આપીને અને શ્રી વાડીલાલ ચત્રભુજ ગાંધી
ઊંડો રસ લઈને તેના વિકાસમાં સારે ફાળે બાપે હતા. આ ઉપરાંત ભાવનગરના સરદારનગર વિસ્તારમાં જૈન દેરાસરના નિર્માણકાર્ય માટે તેમની પ્રેરણા અને ફળ ઉદાત્ત પ્રકારના હતા. છેલ્લે છેલ્લે તેઓશ્રી ભાવનગર જૈન સંઘની કાર્યવાહીમાં રસ લેતા થયા હતા અને જૈન સંઘનું પ્રમુખપદ સ્વીકારી ભાવનગરના સંધને
ગ્ય દોરવણી ને સલાહ આપતા હતા. તેઓ આ સંસ્થાના પેટ્રન હતા, અને તે સ્થાના વિકાસમાં ઊંડો રસ લેતા હતા.
તેમના જવાથી જૈન સમાજને એક સેવાભાવી, ભાવનાશીલ દાનવીરની ખોટ પડી છે. શાસન દેવ એમના આત્માને ચિરસ્થાયી શાંતિ આપે એવી પ્રાર્થના.
આમાનંદ પ્રકાશ

Page #35

-
-
એક અનેકાંકી નાટક
(સયા ) ભૂખરી ભૂખરી ટેકરી ઉચી, વચ્ચે પડદો આભ તણે, વાદળ દળ નટ મંડળ મોટું, બહુરંગી પરિવેશ ઘણે પ્રેક્ષક જનતા રસિકજનોને, સૂત્રધાર છે વાયુદેવ, વિધવિધ પાત્ર અભિનવ અભિનય, રંગ પૂરે ત્યાં સૂરજદેવ. ૧
લાલ પીળો ને વાદળી મળતાં, રુપલીલા વિકસે ભરપૂર, રાજા, રાણી, રથ, કરી, ઘોડા ઋષિ બાળક તવેલી ફૂલ ક્ષણમાં રાજા રેતી ઢગલે, સિંહ શશક કાયર તે શૂર, ભવલીલા પ્રતિબિંબિત કરતા, કુદરત આપે બેધ અમૂલ. ૨
ઘૂમટો તાણી નવવધૂ નિરખે, શકુંતલા જેવી શરમાળ, મરમાળું હસતા આ માજ, આધુનિક અહડ આ નાર; મૃગજળ જે હવા હિલોળે, હિંમતે દરિયે દેખાય, એક જેવું ત્યાં બીજું ભૂલું હું, દશ્ય અંકને નહિ કો પાર. ૩
નેત્ર મઝા મનનું કલ્પનને, મળતો આત્મિક બોધ અમાપ, આવું જો જો નિતનિત, વધશે પ્રજ્ઞાસીમને વ્યાપ.
ઓકટોબર, ૧૯૭૬
: ૨૪૧

Page #36

સરકાર સમાચના : (પેજ ૨૩ થી ચાલુ)
ભજન પદ સંગ્રહ :
સંગ્રાહક : પ. પૂ. મુનિરાજ શ્રી મહરસાગરજી, પ્રકાશક: સદુધ સાહિત્ય સદન, C/o. કીર્તિલાલ ડાહ્યાલાલ પરીખ, ૧૭/૧૯ ધનજી સ્ટ્રીટ-મુંબઈ. મૂલ્ય રૂ. ૨-૫૦.
તવ અને દ્રવ્ય:
કર્તા : શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરીશ્વરજી, પ્રકાશક: સદુધ સાહિત્ય સદન C/o. શાહ ચીમનલાલ જેચ દભાઈ મનસુખભાઈ શેઠની પળ, કાળુપુર-અમદાવાદ-૧ મૂલ્ય રૂ. ૨-૫૦.
“પરમાત્મ યેતિ' :
લેખક : સ્વ. યોગનિષ્ઠ આચાર્ય ભગવંત શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરીશ્વરજી મ. સાહેબ પ્રકાશક-સબંધ સાહિત્ય સદન, શ્રીમદ્ બુદ્ધિસાગરસૂરી જૈન જ્ઞાન મંદિર, વિજાપુર (ઉ.ગુજ) પ્રાપ્તિસ્થાનઃ જૈન જ્ઞાન મંદિર, વિજાપુર (ઉ. ગુજરાત). ત્રીજી આવૃત્તિ. ડેમી સાઈઝ. પાના: ૧૬+૪૮૪=૧૦૦. મૂલ્ય : રૂપિયા ૧૧-૦૦
પૂજ્યપાદ આચાર્યશ્રી સુબોધસાગરસૂરિજીના સ્તુત્ય પ્રયાસથી આ ગ્રંથની ત્રીજી આવૃત્તિ પ્રગટ થાય છે તે બહુ આનંદની વાત છે, કારણ કે આજે આ ગ્રંથ અપ્રાપ્ય છે. જ્ઞાન મહોદધિ, મહા મહોપાધ્યાય શ્રીમદ્દ યશોવિજયજી મહારાજા વિરચિત આધ્યાત્મિક ગુણ સમૃદ્ધિ સંપ્રાપક “પરમાત્મ યેતિ' ગ્રંથરત્ન પર ભવ્ય ભત્પાદક વિવેચન સ્વ. આચાર્ય બુદ્ધિસાગરસૂરિજીએ કરેલ છે. પ્રસ્તુત ગ્રંથ વર્તમાન યુગમાં અત્યંત ઉપયોગી છે. પ્રસ્તાવના લેખક આચાર્યશ્રી સુબોધસાગરસૂરિ પાદ પરેશુ આચાર્યશ્રી મનહરકીર્તિસૂરિએ સાચું જ કહ્યું છે કે-“પરમાત્મ તિ ગ્રંથનું આંતરદર્શન કરવાથી ગ્રંથની ગૌરવતા સમજાશે. પરમાત્મ તિનું આરાધન કરનાર પરમ મંગળ પદ વરે છે.” આજે ચારે બાજુ ભૌતિક પ્રગતિ વધતીને વધતી જ જાય છે, પરંતુ આધ્યાત્મિકતા વિનાની માત્ર ભૌતિક પ્રગતિ એ તે મીઠા વિનાની બત્રીસ પ્રકારની ભજન સામગ્રીઓ જેવી નકામી અને અર્થહીન છે. આધ્યાત્મિક પ્રેમીઓ માટે આ ગ્રંથ ઘરમાં વસાવવા જેવો છે.
૨૪૨
આત્માનંદ પ્રકાશ

Page #37

--
ઘણા વખતથી અપ્રાપ્ય ગ્રંથ હવે મળશે. અશરણ વગેરે બાર ભાવના અને મૈત્રી વગેરે ચાર ભાવનાનું મધુર સંસ્કૃત ભાષા અને કર્ણ મધુર છે દેશમાં હૃદયરપશી વર્ણન કરીને આત્મભાવને જગાડતો પ્રાચીન ગ્રંથ ..
-
શ્રી શાંત સુધારસ
કર્તા : ઉપાધ્યાય શ્રી વિનયવિજયજી મહારાજ
ગુજરાતી ભાષામાં ગ્રંથ અને ગ્રંથકારના અભ્યાસ પૂર્ણ પશ્ચિય તથા મૂળ ગ્રંથ ઉપર વિસ્તૃત વિવેચન સાથે
વિવેચન કરનાર : શ્રી મતીચંદ ગિરધરલાલ કાપડીઆ
૧૦૮૭૧), ઈંચની મોટી સાઈઝ ચેથી આવૃત્તિ ] | [ પૃષ્ઠ સંખ્યા ૬૦૦
કિંમત : રૂપિયા પંદર
પ્રાપ્તિસ્થાન : શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલય
શ્રી મહાવીર જૈન વિદ્યાલય ઓગષ્ટ ક્રાંતિ માગ, મુંબઈ-૩૬ | પાલડી બસ સ્ટેન્ડ પાસે, અમદાવાદ-૬
શ્રી મેઘરાજ જૈન પુસ્તક ભંડાર ગોડીજી બિલ્ડીંગ, વિજયવલભ ચેક, મુંબઈ-૨

Page #38
AIMANAND PRAKASH Regd. 8,9, 21 આપના ધંધાની પ્રગતિ અને વિકાસ માટે ‘આત્માન પ્રકાશ માં જાહેરાત આપે. | છે લા છે જે 2 થી * આત્માનંદ પ્રકાશ ન સમાજની અવિરતપણે સેવા કરી રહ્યું છે. મુ ખઈ, ક્લકત્તા, બેંગ્લોર વગેરે મોટા ધંધા અને ઉદ્યોગના ધામા સુધી આ | માસિકના ગ્રાહકે છે. - મ', તરતજ્ઞાન અને ચારિત્ર ઘડતર માટેની સુંદર કથાઓ વાચકોને પીરસવામાં આવે છે. યુધુ વિગત માટે લખે ? |ii જૈન આત્માનદ સભા ખારગેટ, શાવનગર વાર્ષિ°ક 30 ફેમનું વાંચન વાર્ષિક માત્ર છ રૂપિયાના લવાજમાં તમારે ઘરે વહોંચતુ કંરવામાં આવે છે. ! જાહેર ખબરના દર મક એક વખતના વાર્ષિક (દશ અકામાં) 3ii. 10. 75 ટાઈટલ પેજ (છેલ્લુ) ચેાથે’. (આખુ' પાનું) ટાઇટલ પેજ ન', 2 અથવા ન', 3 આ ખુ' પાનું' અદરનું આખુ પાનું અંદરનુ અધુ" પાનું અદરનુ’ પા પાનુ સૌ શુભેચ્છકૈને સહકાર આપવા વિનંતિ. 800] 600] 4 00) 225 150] તંત્રી : શ્રી મનસુખલાલ તારાચંદ મહેતા, શ્રી મામાનંદ પ્રકાશ તંત્રી મંડળ વતી પ્રકાશક : શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા, ભાવનગર મુદ્રક : શ્રી ગિરલાલ ફૂલચંદ શાહ, શાના મુદ્રણાલય : દાણાપીઠ--ભાવનગર For Private And Personal use only