Atmanand Prakash Pustak 055 Ank 05

Author(s): Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Publisher: Jain Atmanand Sabha Bhavnagar
Catalog link: https://jainqq.org/explore/531638/1

Page #1

કરી
જાહiદ પાછાશ
SHRI ATMANAND
PRAKASH
સમેતશિખર તીર્થનું મુખ્ય જિનાલય
- પ્રકાશ18:
પુસ્તક ૫૫
પુસ્તક પપ
ફાગણ
શ્રી જનું તાપમાનંદલ ના ફાગણ
નાગ
અંક પ .
સં', ૨૦૧૪

Page #2

આ સભાના માનનીય પ્રમુખ સ્વ. શેફ ગુલાબચંદ આજંદજી કાપડિયા

Page #3

નામાનદ પ્રકાશ
વર્ષ પપમું]
સં. ૨૦૧૪ ફાગણ
[ અંક ૫
अनुकूले विधी देयं यतः पूयिता हरिः । प्रतिकूले विधौ देयं यतः सर्व हरिष्यति ।। અનુકૂળ વિધિ આપ, પ્રભુ રહેશે દઈ બધું
પ્રતિકૂળ વિધિ આપે, કાં તે લેશે લઈ બધું. કાન તે શ્રીમંત જ કરે, બીજનું તે ગજુ નહિ એવી માન્ય તાને સુભાષિતકારે અહિ યુકત દલીલથી નિરર્થક બનાવે છે. દેવ જેને અનુકૂળ હોય, નસીબ જેને મારી આપતું હોય એવાએ તે આ૫વું જ જોઈએ, કેમકે તે ગમે તેટલું આપશે તે પણ પ્રભુ કે પ્રારબ્ધ તેને આપી જ રહેવાનું છે, અને વિધિ જેને વિપરીત બની બેઠે હોય તે પણ આપવું જ ઈટ છે. કેમકે વહેલી કે મેડી જે સંપત્તિ હરાવવાની છે તેને તે સશે વાપરીને એટલું પુણ્યભાથું બાંધવામાં જ ખરું ડહાપણ છે.
ઉદારતા એ હૃદયને ઉન્નત બનાવનારે ગુણ છે અને દાન એ કોઈ મોટી રકમનું કે જરઝવેરાતનું જ હોય એવું નથી. દશાં પાણી કરીને દાડીયું કાઢતા ડેશમા ભાવભર્યા ચિત્તે પિતાની ગાંઠડીમાંથી પૈસા કાઢી કેઈ અપંગને આપે તે પાંચસો રૂપિયાનું દાન કરનાર કોઈ ધનિકનાં દાન કરતાં પ્રમાણ અને ભાવનાની દષ્ટિએ વધુ મોટું અને ઉમદા છે, સ્વાર્થ કે સંકુચિતતાથી નહિ, પણ નિઃસ્વાર્થતા અને ઉદારતાથી જ મનુષ્ય પોતે સુખી થઈ શકે છે અને અમ્પને સુખી કરી શકે છે.
કુમાર માસિકમાંથી

Page #4

“નહિ મળે નર દેહ કી કી”
ક્રુતવિલ ખિત
શિશુષણ' રમતે ગમતે ગયું', ન નિજનુ થ્રુસ્ર શ્રેય કશૂ' થયું; ત્તભ્રુત્તા વળી છે હું આકરી નહિં મળે નરસુલ કરી કરી. મદન તે સમયે તુજને ક્રમે, મન સદા પરદાર વિશે મે; વિનય જા છ મધે જન વિસરી, નહિ મળે નર દેહ સી સી
ધન ધરા પરના હવા ગમે, વિસેાગતણા સુખમાં મે; સુખદ શાંતિ કરી પર તે' અહીં; નહિ મળે નર કરી ફરી. મઢપશે તન જીન્ન બધું થયું, સકલ ઈન્દ્રિયનું બળ તો ગયું; તાપિ કાચ ન જીણું જા કરી, નહિ મળે નર હૈ ફરી ફરી.
મગ ત્યાં તુજને ઝડપી ગયું. અપર ખાસ થા તન ા ગયું પ્રણયથી ન ભજ્યા દિ તે` પ્રભુ, નહિ મળે નર તે ફરી કરી. કર ચક્રી કરને શુા કામને, નિશ્ચિન અને વીશાને; કર વિચાર રે જન તું જરી, નહિ મળે નર, રેઢું કરી ફરી
વચન સત્ય સા વદ તુ મુખે, ન કર દ્વેષ કદી પરને દુઃખે; સુખ લહે પગનું શુભ તું કરી, નહિં મળે. નર દેહ ફરી ફરી. હરખ શેઠ તજી સુખદુઃખના કર વિચાર અનિશ તત્ત્વના; ન કર તું મા યૌવનને જરી, નહી મળે નર દેહ કરી કરી ધર ક્ષમા, નમ્ર, નીતિ અને દયા, નહિ મળે હિત્રસા નથી ગયા; કહે બહુ દલી તરી, નહિ મળે નર જ ફી કરી.

Page #5

નહિ મળે નર સહ ફરી ફરી વાત સ વિશે સમભાવથી, ભજ નિવૃત્તિ સદા બહુ ભાવથી ન કર હર કી પરને જરી, નહિ મળે નર દેહ ફરી ફરી કર નિરાય સદા મનને કળે, વન તણા છ ફિ હણને બળે; શમ માહિ વસા કરે ધરશે, નહિ મળે નર દેહ ફરી ફરી વિષયને વિષ તુલ્ય પછી ગણી, ન ધર આશ કરી જન તે તણ, કર પ્રયત્ન ભવાબ્ધિ જવા તરી, નહિ મળે નર દેહ ફરી ફરી, શણિક છે જનનું તન આ અરે, તદપિ કેમ વિસર ન તું કરે; પળ અમૂલમ થઈ ન મળે ફરી, નહિ મળે નર દેહ ફરી ફરી. ન પડતું કર દીપ લઈ ફરે, નયન ભાઈ હયાત જણ હવે; હને ખાન વિશે વિનતિ જરી, નહિ મળે નર દેહ ફરી ફરી.
અભ્યાસી
sણ વાવ્ય ર તો વિશિr: Tvોતું તા. श्रीमिा कस्य न खंडितं अषि मना को नाम राज्ञां प्रियः।
कालस्य न मोचरान्तरगतः कोऽर्थी गतो गौरवं को वा दुर्जनचागुरासु पतितः क्षेमेण यातः पुमान् ।। કેનું ચિત્ત થયું ન અંકિત અરે આ વિશ્વમાં નારીથી ? કેને ન થાયે વ ભાઈ, પલમાં પિસાતી પ્રાપ્તિથી ? કાને ખ્યા જાને ન ભક્ષ કરિયે આયુષ્ય પૂરું થતાં કયા અરજનને મહત્વ મળિયું સંસારમાં ભીખમાં? હેપી દુકજને તણા કપટની વાળે ફસાઈ પડી લેએ મુક્ત થવા કયા સુજનને યુક્તિ પછીથી જડી ? કયા સીટને નિત્ય કરતી વેગે વી આપતા રાજને પ્રિય કોણ છે વળી કહે આ વિશ્વમાં સર્વકા

Page #6

जानामि धर्म न च मे प्रवृत्तिः । जानाम्यधर्मे न च मे निवृत्तिः ॥
પ્રવૃત્તિ અને નિવૃત્તિ
સાહિત્યચંદ્ર બાલચ હીરાચ
શામાં છે એ જાણવા છતાં તે છોડી શક્તો નથી, દુ વિચારના નહીં પણ વિકારાના બંધનમાં સામો છું.
આપણે કાઇને સુખ આપવું' એ ધ છે. તેમજ કાને દુખ આપવુ એ પાપ છે, એ અધર્મ છે, એમ ણુતા નથી શું ? સાચુ માલવુ એ ધર્મ છે. તેમ ખાટુ મેલવું એ અધમ' છે, પાપ છે, આ આપણે જાણીએ છીએ, ગારી કરવી એ મહાપાપ છે,
મહાન ધર્મ છે, એ આપણી નજર બહાર તા નથી જ. તેમ દાન આપી બીજાના આત્માને સા
ષવે! એ પુણ્યનું કામ છે અને ક્રૂ' છે, એ આપણે જાણીએ છીએ. કામવાસનાનુ સેવન કરવુ એ દેવાત છે. અને આણી વાસના ઉપર કાપ મૂકી તેને અધ નમાં મૂકવુ એટલું જ્ઞાન આપણને નથી એમ તા
કદી શકાય જ નહીં. પરિક્ર્મનું પરિમાણુ કે મર્યાદા નહીં" ભાંધતા તે યથેચ્છ વધાર્યે જ જવુ એ અન્યાયોક છે. એથી અનેક જીવેાના સુખની આપણે ચેરી જ
કરીએ છીએ એ સમજાવવાની ખાસ જરૂર જણાતી નથી, છતાં આપણે બધી ઉત્કૃષ્ટ ઋણુાતી વસ્તુ ત પ્રવૃત્તિ કરતા નથી. ધર્મોચર કરવ.ના પ્રસંગ આવતા આંખ આડા કાન કરીએ છીએ, અને અનેક કારણાની શેાધમાં પડી મને મનાવવાના પ્રયત્ન કરીએ છીએ. અને આપણા આત્માને ભવાના પ્રયત્ન કરીએ છીએ. આમ કરવા છતાં આપણે વંદિત્તાત્ર ભી પાપનું પ્રાયશ્ચિત મેળવવા યત્ન કરીએ છીએ. એના અથ શું ? એને આપ એટલે જ જણુા છે કે, પુત ક્ષેકમાં મૃખ હું ધનવું છું, પણ તે મારી શક્તો નથી, તેમ તે અધમ કે પાપ
નદીના પ્રવાહ ધોધમાર વલ્લા કરતા હાય, અને ચેમાસામાં એમ પૂર આવે ત્યારે તે નદીનું પાણી પોતાનું પાંત્ર વધી મહાઅવળા માર્ગે વહન કરવા
માંડે છે, અને આસપાસના પ્રદેશને સમૃદ્ધ કરવાને ખો
વેરાન કરી મૂકે છે, એટલું જ નહી` પણ ઉનાળા આવતા પાણી રહિત રતની જ નદી રહી જાય છે. તે પાસે આાવનારને અન્નન ઍટલે પાણી નહી ત માત્ર આપે છે.. અને લોકોને સુખને બન્ને ગરમ તપેલી
તે
રતના ચટકા આપે જાય છે, એવી જ સ્થિતિ આપી ની જાય છે, એટલે આપણ' વન મર્યાદાનુ' દક્ષ વન કરી સ્વેચ્છાચારી ના જાય છે. અને આમ પ આપણે જગતની માત્રા હલકા થઈ જઈએ છીખે,
આપણુ માજ, તેજ કે ચારિત્ર ત્રણ નષ્ટ થઇ જતા
આપણે સહવાસ કરતાં અચકાય છે. આપ થાયી કાને સુખ અતું નથી, પણ આપણે લોકોતે
ત્રાસદાયક નિવડીએ છીએ. આવી સ્થિતિમાં ધર્મ અને અધમની એફળખાણુ કયાંથી રહી શકે? અને તેથી જ હું ધર્મ જાણું છું પણ આચરી શકતા નથી તેમ અધમ જાણુ છુ' પણું કાઢી શકતા નથી એમ કહેવોર્ન પ્રસંગ ઉર્જાસ્થત ચાય છે.
નદીનો દાખલો જે આપશે જોઇ ગ્યા તે જ નદીને બંધ બાંધવામાં આવે અને તેનુ પાણી સમ વિત કરવામાં આવે તે તેતુ સ્વચ્છ મટી તે અપરક નહીં રહેતા ઉપકારક થઈ શકે. આણે આપી ઇન્દ્રિયાત લખતર ભધમાં નહીં બાંધીએ

Page #7

પ્રવૃત્તિ અને નિવૃતિ
તે તે આપ વીર્ય, આપણ' તેજ, આપળ આત્મિક કાંઈક એવી જ બની ગએલી છે. ધર્મ શું છે એ શક્તિ વેરવિખેર કરી નાખે એમાં જરા પણ શંકા નથી. જાણવા છતાં તે આવતા નથી, અને અધર્મને ઓળ
કઈ વસ્તુનું દાન આપને થાય એ જરૂરી છે ખવા છો તેવું આચરજી આપણે છોડી શકતા નથી, ખરું પણ એ વસ્તુ મુખ્ય નથી. ધર્મનું આપણને કોઈ વ્યસનાધન મનુબ હેય એના જેવી આપણી જ્ઞાન હેય પણુ આપણે તેને સાકાર અને અદિર સ્થિતિ થઈ ગએલી છે. દારૂ, ભાંગ, ચા, બાડી, નહીં કરી સાં સુધી એ જ્ઞાનને ઉપયોગ શું? તમાકુ કે એવા કોઈ વ્યસનને આધીન કે સપડાઈ આપણે મુંબઈ જવાનું છે અને ત્યાં જવાને જાય છે ત્યારે તેને ઘણી વખત પિતાની સ્થિતિનું ભાન માર્ગની આપણુને ખબર છે, તેમજ તેના સાધનની થઈ આવે છે. આપણે કરીએ છીએ એ કોઈ પ્રસ્ત અને સમયની પૂરેપૂરી ખબર હોય છતાં ક્યાં સુધી વસ્તુ નથી એવું એને સમજાય છે. સામાન્ય પિતાના આપણે તે ભાગે પગ મૂકતા નથી ત્યાં સુધી આપણું આરોગ્ય અને સુખને પછુ એ પસન હાનિકારક છે જ્ઞાન શા કામનું ? અમુક દવા ખાવાથી આપણે રેગ અને એ ધર્મ નહીં પણ ધમથી વિરુદ્ધ અધર્મ છે ગેસ મટી જવાનો છે. અને અમુક પદાર્થો નદી એ એની ખાતરી થઈ ગએલા હોય છે છતાં એ ખાવાથી એ રોગ તરત નષ્ટ થશે એવી ખાતરી થઈ હતાશા બની કહે છે કે, શું કરે આ ભૂંડું વ્યસન મને હોય ક્તાં આપણે પ્રત્યક્ષ તેનું સેવન કરતા નથી ત્યાં વળગેલું છે, છે? 8 એવું ઘણી વખત લાગે છે સુધી આપણે એ જ્ઞાન અજ્ઞાનસ્વરૂપ જ રહે એ પણ છૂટતું નથી, અથત ષમ શેમાં છે અને અષમ નિર્વિવાદ્ધ છે, એટલે જ્ઞાન સાથે ક્ષિાનું જાણું થતું શેમાં છે એનું એને ભાન હોય છે, પણું છેવટ નથી ત્યાં સુધી તે જ્ઞાન પણ નકામું છે. એક ઘરમાં ધનનું ભૂત . એના મન ઉપર એવે તે પાકે અનેક ઉગી વસ્તુઓ ભરી રાખી હોય અને તેને સવાર ૫ઈ બેઠું હોય છે કે, એની આગળ એ તાળું વાસી દીધેલું હોય ત્યારે તે વસ્તુઓ હોવા છતાં દસ બને બેસે છે. ચાર પિતાનું ઘર લુટે છે, એ કોઈ કામની ગણાતી નથી. તેમ કાઈના માથામાં ખૂબ રૂક્ષ નજરે જેવા છતા એ ટાવા દે છે. અને નાન ભરેલું હોય, ગમે તે પાઠ મુખેથી તે તરત પિને હાથ પણ બેડી બેસી રહી પિતાની હાનિ બઈ જતે હોય પણ વખત આવતા તેને કોઈ પણ પિતાને હાથે થતી જોતા રહે છે. એની પાસેથી ઉપયોગ નહીં કરતાં તે બેહી જ રહે છે તે જ્ઞાનને પુરષાર્થ નામને પદાર્થ કયાંય દૂર ભાગી ગએલો ઉપાય ? એ તે જ્ઞાનની વખાર જ ગણવાની. હોય છે. પિતે માયકાંગલો બની બે પગ વચ્ચે હું
એક માણૂસ આંખેથી દેખી શકતા ન હ૫ અને છુપાવી બેસે છે. અજાણતા ખાડામાં પડે એ બનવાજોગ છે, પણ્ જે વ્યસની માણસની સ્થિતિ કે વખત એવી પણ ધ્યમ આંખથી બધી વસ્તુઓ જોઈ શક હાય, થઈ જાય છે કે, કોઈના ઉપદેશથી કે, પિતાના જ આગળ કે ખાડે જખુ હેય, અંદર પડવાથી વ્યસનના કડવા પરિણામ એની નજર સામે દેખાતા હાથ પગ ભાંગી જશે એવી ખાતરી હોય, છતાં જે એ ગભરાય છે અને છેવટ જાણે ભીષ્મપ્રતિજ્ઞા કરતે એ ઉધાડી આખે ખાડામાં પડે અને પરિણામે દુઃખ હોય છે. અને કહે છે કે, હવેચી મારા વ્યસનની ભોગવે તે એ મનપાને શું કહેવાય? થોડા જ પ્રયત્નચી વસ્તુને હું અડીશ પણ નહીં, એવી એ પ્રતિજ્ઞા શા • આપણે પણ મેટે લાભ મેળવી શકીશું એવી ખાતરી કાળ નમે બસનસેવન સમય થાય ત્યાં સુધી હાય, એવું ચેકસ ન હોય છતાં એ મનુષ્ય આળસૂ એની એ પતિના નભે જાય છે, પણ વખત માવતા બની મઝ રહે અને દેખતે લાભ ગુમાવી બેસે એવા અને એ પદાર્થ અણુતા એના પશુતા બમણા જેથી માણસને આપણે ક હ મણીએ આપી સિતિ આગળ આવી ઉભી રહે છે, અને મરી પા જેવું

Page #8

શ્રી આમના પ્રકાર
જ એ વ્યસન સેવન કરવા માંડે છે. ફરી જ્યાં ને ત્યાં રહેલ સુમ એ પુરુષાર્થ જાગૃત કરશે પહશે. જે જ એ આવી જાય છે. કેટલીએક વખતે એ વ્યસનને ઘણા કઈ તે સહન કરવા જ પડશે. કારણ કટ વગર ભાગ વધુ વખત સુધી નભાવ્યે જાય છે, પણ સમય જગતમાં કોઈપણું પ્રાપ્ત હતું જ નથી, એ નક્કર સત્ય છે. સર એવી પ્રતિજ્ઞા પણ તૂટી જાય છે, ગુરુ પાસે જેની સામે ગષ્ણ કરે છે, છતાં એ પ્રતિજ્ઞા કે
પાપકર્યા હતાં કારમાં કષ્ટ તે પકવાનાં જ, દેવર અને આત્માની સાક્ષીએ લીધેલી ગતિના શિક પણ એ કષ્ટ સહન કરતા અને સિદ્ધિ છે મછાવાનો કરી અભણે દેવનો ભાગ બની બેસે છે.
જ છે. આપણુ એ કેમ બનશે? આપણું કેમ
થશે ? એ વિચાર નિવધે અને પુરુષના હોય, " પિતાનું વ્યસન છોડ પૂર્ણ નિયંસની બને એ શૂરાઓના નહી. આમાની શક્તિ મટી નહીં પણ કંઈક જ ધીર અને વીર પુરુષ પાકે છે. બાકી હ. અનંત છે, એવું શાસ્ત્રો પિકારી પરીને કહી રહ્ય રમોથી નવસે નવાણું કે તે ધર્મ જાણું છું પણ છે. શું આપણી જ પાસે એવી શક્તિને અભાવ આગરી સૂક્તો નથી અને અધર્મ જાણું છું પણ હશે? જરા ધીર ધારણ કરે. ધર્મને જાણે છે છેuી શકતો નથી એવી કાટીના જ હોય છે. તે તેનું આચરણ્ય કરે અને અધમ ણે છે આપણે એવા વિરલ વીર બનવું હેબ તે પિતામાં તે તેનો ત્યાગ કરી
माता निदति नाभिनंदति पिता भ्राता न संभाषते भृत्यः कुप्यति नानुगच्छति मुतः कान्ता न संरंभते । अर्थप्रार्थनशंकया न करतेऽप्यालापमा मुत् तस्मादर्थमुपार्जयस्त्र च सखे । अर्थस्य सर्वे वशाः ॥
નિંદા કરે માતા, પિતા પ્રીતે ન બોલાવે , કતા ન મનરંજન કરે સુખથી મધુર વાણી વહી; ભાઈ ન પૂછે ભાવ સુત આજ્ઞા સહુ ઉથાપવા, ધન માગશે એ ભયથકી મિને ન મન આપતા, ધનહીન જનની જગતમાં આવી દશા દેખાય છે, ધનવાનને સુત દાર માતા સર્વ આધીન થાય છે તે માટે શા સજજને ઘમકાજ ને બડ કરે, યને છતાં તે ના મળે તે દેવને દેશ જ ખરે.
' G

Page #9

સતીમંડળ અને સતીત્વ
શ્રી મેહનલાલ દીપચંદ ચોકસી
રહ્મચર્યને મહિમા આમ તે સર્વત્ર ગવાયેલ નથી, પણ એના ઉપર વિવિધ માર્ગ દ્વારા અંકુર રષ્ટિગોચર થાય છે, છતાં જૈનદર્શનમાં એનું સ્થાન ધરાવે છે તે સર્વ પ્રાધનીય ગણ્ય છે અને એવા સવો છે એટલું જ નહીં પણ એની મહત્તા વિરોષ- સરવાળી આત્માઓના નામસ્મષ્ણુ કરી ઇદ સભામાં પણે સ્વીકારાયેલી છે અને તે, જયાર્થ પણ છે જ, જેન બેસતા હૈ કિંવા માનને પ્રાત:કાળે સ્મૃતિપશ્વમાં પ્રથમ દાનને અનેકાંત દન તરીકે પશુ ઓળખવામાં આવે સ્થાન આપતાં હોય તો તેમાં કંઈ આશ્ચર્વ જેવું નથી. છે એનું કાણુ એ કે સર્વ સંબંધી વિચારણું
આ વિષયમાં જરા વધારે ઊંડા ઊતરીશું તે હસ્તાં તે કોણ વાતમાં એકાંતનું નાડું પકડી ન રાખતાં
પુરુષ વર્ગ કરતાં સ્ત્રીવર્ગમાંથી વિશેષ સંખ્યા જનશુદી જુદી ષ્ટિએ જુવે છે અપેક્ષાને આગળ કરી
'તાને મુખે ચડેલી નયન–પથમાં આવશે. એમાં બાળરિક પ્રનું તેલન સ્થાવાની દષ્ટિથી કરે છે. એનું
કાચાર, પતિપરાયણના નામે નેવાના મળે છે ધવ સમન્વય સાધવા તરફ હેલ છે અને એ પદ્ધતિ
તેમ એક કરતાં અધિક પતિ ધરાવનાર પણ એવી કલ્પભરી છે કે જ્યાં ઝઘડા-ટંટા કે મતદેર
જોવાય છે ! એથી ઘડીભર આ સંભવે, ટકી શક્તા નથી, આમ છતાં એ દર્શનમાં પણ
પણ એ પાછવાનું વૃત્તાંત બરાબર અવધારવામાં બચયે વિમાર ચલાવતી વેળા ભાર મૂકીને
આવે, અને એને ધ્યાનમાં રાખી જ્ઞાની પુરુષે કહેવાયું છે કે-આ પવિત્ર વ્રતનું જરા પણું ખંડન ઇષ્ટ
એ ઉપર સહીસીક્કા કરેલી છે તેને વિચાર કરવામાં નથી, એમાં બિન અપેક્ષાને ઉપગ અસ્થાને છે.
આવે, તે સંશયજળમાં પડેલ સાકરના ગાંગડા એકાંતપણે એ મહાવ્રતનું પાલન જ પ્રસનીય છે.
માફક ઓગળી જાય છે. આત્મામાં રહેલું સત્વ જ એ કારણે ત્યાગપષના પાંચ મહાવતોમાં અદાચર્ય.
કસોટી પર ચઢે છે, ભલે નારી જાતિ માટે જ દાદા મત મુગટ સમાન છે,
નકારાએ ભાતભાતના અને કેટલીકવાર ભાવ આમ છતાં સ્નાતકાળે જે સતી સ્ત્રીપુરનું વિચિત્ર લાગે તેવા ઉલ્લેખે કરેલા છે, છતાં પણ મરણ કરવામાં આવે છે તેમાં અખંડ બ્રહ્મચારીના આમધમે પર મુસ્તાક રહેનાર અને અપેક્ષાના મામ તે ઓગળીના વેઢે ગણાય તેટલા પણ નથી ! માપધ્યા માપનાર જૈનધર્મમાં એ જાતની નથી તે વર્તમાન ચોવીશીના તીર્થંકર પ્રતિ નજર નાખીશું વિચિત્રતા કે નથી તે એકાંત. આત્મવની નજરે તે જણાશે કે–, નેમ, પરમ નહીં, બીજ પ્રી-પુરુષ વચ્ચે કોઈ પણ જાતનો ફરક ન જેનાર ધરબારી' એવા કવિ શ્રી વીરવિજયના ઉલ્લેખ મુજબ દનકાએ યથાર્થ મૂલ્યાંકન કરેલ છે. માપદ જેવું માત્ર બે જ તીર્થક બાલાચારી છે. આ ઉપરથી સ્થાન ધ્યાનમાં રાખી વખાણ કરતાં વિચિસ્તા પર દીવા જેવું જ જણાય છે કે –
દાખવી છે. એ માટે લંબાણ ન કરતાં એટલું જ વિદ્યા બાલ્યા. એ વયન અનુભવસિદ્ધ છે. જાવીએ -નારી નરસની ખાણ જેવું વાકય અને અમ દેવા જેઓ સર્વયા કામને છતી કરતા ય છે તેમ “ી સ્વર્ગની જાડી “ના વા

Page #10

શ્રી આમાનંદ પ્રકાશ
વિશેષ પાછું અપાયેલ દષ્ટિગોચર થાય છે. સાતમી છતાં સાળમી સતી પદ્માવતીએ' કહી પુષચુલા ને નરકનું દર સ્ત્રી જાતિને માટે કાયમનું બંધ કરી પ્રભાવતીને સાથમાં મુશ્કેલ છે, એનું ગૌરવ વધાર્યું છે અને આપણું આ અવસણી કાળમાં ચાવીશ તીર્થકરામાં શ્રી મહિનાથ
શ્રી ધર્મસૂરિએ 'નિત્યે શ્રી ભુવનાધિવાસ ભુવન બી તીર્ષકર તરીકે થયા છે એ બ્રા જાતિની મહત્તા ઇતિમણિધોતિને...’ નામા જે સ્તવન ર છે એના એાછી ન લેખાય અને એમાં પણ દીક્ષા લીધા બા માત ભાર્ગ નિગ્ન નામ ગણાવ્યા છે. ૧ શ્રી, ૨ પણ ઘણું જતના ઉપસર્ગો સહ્યા વિના વક્ષામાં
ચંદનબાળા, ૩ રામતી, ૪ પ્રોપદી, ૫ કૌશલા, ૬ વહેલું કેવળજ્ઞાન એમને જ થયું છે. સ્ત્રીત્વમાં અજોડ
મૃગાવતી, ૭ સુલસા, ૮ સીતા, ૯ સુભદ્રા, ૧૧ શિવા, વ્યક્તિના દર્શન તcવચિંતકોએ કરેલા છે.
૧૧ કુન્તી, ૧૨ શીલવતી, ૧૩ નલયિતા દમયંતા,
૧૪ ચૂલાપ્રભાવ પ્રગથી ચૂલા ને પ્રભાવતી, લંબ ભૂમિકાને સમેટી લેતા મથાળે ટાંક્ય ૧૫ પદ્માવતી, ૬ સુરી. “દિનમુ કર્વનું છે વિષયના અનુસંધાનમાં જણાવવાનું કે “યાશીલા મંગલમ * ઉોખી કડી પૂરી કરેલ છે. ઉપરના નામે રમણુનો'ની લેખમાળામાં આ માસિકના અગાઉ માફક જ આ નામે છે; ફાત ક્રમમાં ફેરફાર કરેલ છે. ના અંકમાં સારા પ્રમાણમાં કેટલીક સતીએ આમ
અરસરની સજઝાયમાં શરૂઆત ૧ સુલતાથી કહેવાયું છે, છતાં જેઓ પ્રખ્યાત છે નાં આવ્હીં કરી૨ ચંદનબાળા, ૩ મરમ, ૪ મદનરેખા, ૫ સ્થાન પામેલ નથી, વળી પ્રભાતકાળની સ્તવનમિ જેમના દમયંતી. * નમદા, ૭ સીતા, ૮ નદા, ૮ ભk; નામ સુચવતા સ્તવનેમાં ફેરફાર જણૂવિ છે, અને ૧૦ સુભદ્રા, ૧૧ રાજીખતી, ૧૨ ઋષિદ્ધતા, ૧૪ પધાકેટલીક તતમતા ઉડીને આંખે વળગે છે એ સર્વ ના વતી. ૧૪ અંજના, ૧૫ શ્રીદેવી, ૧૬ જયેષ્ઠા, ૧૭ યથામતિ તાળો મેળવી, સરવાળે તે શિયળવ્રતના
(જયેષ્ઠા, ૧૮ મૃગાવતી, ૧૯ પ્રભાવતી, ૨૦ વોલણા, માહાલ્પની જ યશગાથા ગાવાની છે.
૨૧ બ્રાહ્મી, ૨૨ સુંદરી, ૨૩ રૂપિણું, ૨૪ રેવત
૨૫ કુતી, ૨૬ શીવા, ૨૭ જયંતી, ૨૮ દેસાઈપ્રભાતે ઉઠી મંગલિક કામે સેળ સતાના નામ
દેવકી, રક દેવ—દ્રૌપદી, ૩૦ ધારણું, લીએ' એ પ્રભાતીયું, “બ્રલિમી ચંન્નેબાપિકા, રાજી
૩૧
સ્રાવતી, ૩૨ પુષ્પક્યુલા, ૩૩ પજાવતી, ૩૪ મત દ્રૌપદી' નામા “જિનસ્તવનમાં આવતી લૅટીએ
ગોરી, ૩૫ ધારી. ૩૬ લક્ષ્મણ, ૩૭ સુસમાં, અને “મહેરબાહુબલિ' નામની સુઝાયમાં યાદ કરાયેલ નારી જાતિની સારી નામાવલી' ત્રિવે
૩૮ જાંબુવતી, ૩૯ સત્યભામા, ૪૦ કિમણી. (એ
આઠ કૃપા વાસુદેવની રાણીએ.) ૪૧ થી ૪૭ સુધીમાં છુંને નેત્ર સામે રાખી લેખનાને ગત કરાવતાં સી
શાકડા મંત્રીશ્વરની કન્યાઓ યાને સ્કુલભદની ખી પચમ નામરકારનું પ્રમાણુ અવધારીએ.
જેમના નામ પક્ષા, લક્ષદિજા, ભતા, ભૂતદિના, સણ, સેળ સતીના ઈડમાં નામ આ પ્રમાણે ગણાવેલા છે. વેણ, અને રણા છે એ સર્વને ગણવી ઈરાદ ૧ કામ, ૨ સુંદરી, ૩ ચંદનબાળા, ૪ રાજમતા, મહાસતી કી પૂર્ણાહ્નતિ કરેલ છે. ૫ દ્રૌપદી, ૬ ફગાવ્યા, છ મગાવતી, ૮ મુલાસા, કે છેલ્લી શુદ્ધતાલીસવાળ ગાત્રામાં સેળ સતીમાં સીતા, ૧૦ સુભદ્રા, ૧૧ શિવા, ૧૨ કુંતી, ૧૩ શિય આવતા કૌશલ્યા અને શિયાળવતીક શીલવતી. લવતી, ૧૪ દમયંતી, ૧૫ પુષ્પગુલી અને પ્રભાવતી, રૂપ એ નામ જપ્સતા નથી. કૃષ્ણમહિલાઓ અને ૧૬ પદ્માવતી, મુનિ શ્રી ઉદયરને છંદમાં ઉપર મુજબ સ્કુલભદ્રની બહેનોને બાદ કરીએ તે પણ નવા સાળ. નાના બગાવ્યા છે અને એને એક સાર થતો હોવા નભો તેમજ ઇર્ષા એની ખામાં નવા બે છે.

Page #11

સતીમડળ અને સતીત્વ
તુ ભરણુ પસી રૂપાબના
તો અઢારને અક થાય છે, આ કરવા પાછળ પૂર્વે જોઈ ગ્યા તેમ આ નારીમાં શિષળવ્રત્ત માટે દ્રઢીભૂત થયેલ અડતા અચપાત્રે છે. પતિપરાયણુતાના નિતરી દર્શન થાય છે. આ પ્રકારને સત્ત્વગુણ પ્રભળહોવાથી એ સવની ગણુના સીમામાં કરાયેલી છે અને પ્રાતઃકાળની નામાં અપ્રસ્થાન આપેલ છે. અપવાપે આમાં દ્રૌપદ્દીનુ જીવન જણાયે પણ મે પાછળ પાંડવમતાવાળા પ્રસંગ
ધ્યાનમાં લઇએ અને પૂર્વ ભવમાં એના જીવે રેસ નિષાણુને વિચારીએ, તથા પાંચ ભરથાર ઢુવા છ્તાં તેણીએ જે કડકા) નિયમ મુજબ એકને સ્વામીંપે સ્વીકારી બાકીના ચાર પ્રત્યે યિર જેવુ શુદ્ધ વર્તન દાખવ્યું’ છે તે તરફ મચાય લક્ષ્ય આપીએ તે એની મચ્છુના સતીમંડળમાં થયેલી છે તે પાછળને આશય
સજ્જ સમજી શકાય.
ખાપ્રાચારિણીના કારણે જેમ બ્રાહ્મી, સારી અને ચંદનબાળાના નખર સતીઓમાં મુખ્યપણે નોંધામાં તેમ સ્થૂળભદ્રજીની ભગિની પણ એ જ કક્ષામાં હતી. એ સવ' માટે પતિપરાયતને સ્થાને અંત માં રમતા શિયળત્રત માટેના દૃઢ પ્રેમ પાને સત્વગુણ જ ઝુનાપાત્ર લેખાયો છે. ભગવતી રાજમતી પણુ ગૃહસ્થ જીવનમાં રહ્યાં નથી, માત્ર વિવાš સ ંબંધ જોડાયા હતા છતાં પાયુિમષ્ણુના અવસરને ઉદ્દેશી તેમણે ભગવત શ્રી અરિષ્ટનેમીને જે રીતે યાદ કર્યા છે એમાં પતિ પ્રત્યેના અનેેડ પ્રેમના ન થાય છે. પૂર્વની આઠ બની પીત્ત તેમને સંયમમાગ પ્રતિ ઉમળકાભેર ખે’ચી જાય છે. ધડીભર નાશી
વર
ના કુચાવે છે. છતાં સાચા યનું મિલન હોવાથી ભાગ તો વામીએ લીધો તે જ ઐ લે છે. અંતરની એ સગેટ તા એકાંત ગુ છતાં દિયર એવા રામને માર્ગો પર સ્થિર કરનાર બને છે.
ઉપરનું દ્રષ્ટાંત જેમ અખંડ પ્રેમનુ છે તેમ સુજ્યેષ્ટાની કથા પ્રેમબગના ઉદરરૂપ છે, કિ રાજ સહુ લલ્યુા ચાલી જતાં એના અંતરમાં ખળબળાટ મચે છે અને એને અંત સસારત્યાગનાં આવે છૅ, શ્રમજીવનમાં આતાપના લેતાં બ્રહ્મચર્યની અખંડતા જળવાતી નથી પણુ ષ પાછળ માનસિક લાલસાનો સ્મશ ન હૈવાથી ત્રતમ ગ નો લેખા અને મેડા યાને ચેટક મહારાજાની સાતે સત્તી એવા ભગવંત શ્રી મહાવીર દેવના ટંકશાળી પ્રમાણુ ૧ જ્યેષ્ટા, ૨ શિન્ના, ૭ પ્રભાવતી, ૪ મુમાવતી, પ પદ્માવતી, ક્રુ ચેલા માફક આ સુત્રેલા પશુ સીમ`ડળમાં શાની રહે છે. કૌશય્યા, કુંતી, દેવકી જેવા ટલાક નામે છે કે જેમને ઉપરણતા પ્રસંગ આવ્યો નથી, કૈવલ પતિક્તિ જ ગણત્રીમાં લેવાઈ છે. કૃષ્ણ વાદેવની આ પટા†ીઓના જીવનમાં પણ કાંધ ખાસ ખનાવ નોંધાયા હોય એવુ જણાતુ નથી.
એ સિવાના નામેમાં શિયળત કમીના અનાવા તૈધાયા છે. કેટલીક લલનાઓને પતિવિહનન દુ:ખા તેવા પડ્યા છે. કાઇ કાને શિરે આળ ચઢા છે. ગર્ભાવસ્થામાં રઝળવાટ કરવી પડી છે અને શરીયાતના પશુ વેઠવી પડી છે. { var )

Page #12

માનસિક મિત્ર અને શત્રુઓ
કે
,
અનુ-વિલાસ મૂ. શાહ
We can make Our minds are પ્રકૃતિને એક જ વખત પિષણ આપવાથી પણ galleries of beauty or chambers of વિષમ વિચારે બને અને અનેક અવશ્ય તિઓ horry we can furnish them with any- ઉપન્ન થાય છે. જે ક્ષણે આપણે એક અથવા thing we please."
બીજાને પણ આપશું તે જ ક્ષણે તે સહસ્ત્રદ્ધા
. આખરે આપણે આપણા મનને સોંકન મદિર અથવા વધશે અને વધારે પ્રભા અને w શકાયાનું નિવાસસ્થાન બનાવી શકીએ, આપણે વેપભ્ય અને અસ્વસ્થ પ્રકૃતિની સાથે કોઈ પણ કામ ગમે તે વસ્તુથી તેને ભરી શકીએ છીએ.” છે જ નહિ, કેમકે તે જેને સ્પર્શે છે તે વિષમ
બની જાય છે, તે તેના વિષમ સંસ્કાર કયેક વસ્ત્ર " આપણા વિચારે માનસિક આકૃતિઓ જ છે. તે પર મૂકે છે અને તેનાથી કોઈપણ મનુષ્ય આહા, આકૃતિએ સાકાર સત્યતાની પૂર્વ આવિર્ભત થાય સુખ અને હોશિયારી વગર થઈ જાય છે, આ છે. તે માનસિક આકૃતિઓ-ચિત્રાની જીવનમાં તેમને સાળી આમ આકૃતિઓને અને ચિત્રને તમારા યામિ ઉપર છાપ પડે છે. આપણા વિશ્વના
મનમંદિરમાંથી હાંકી કાઢે, કારણ કે તેઓ નિરાઝા તથા સુખના શત્રુઓ-અરવી વિચાર, વિષમ અને પરાભવને પદ્ય કરે છે, વિચાર, ઇર્ષાના વિચારો આપણું મનોરાજ્યમાં દાખલ થઈ આપણી શ્રાંતિ અને સ્વાધ્ય કે જેને આપણે આપણું વિચારોના હાર પર બરાબર વગર જીવન એક જીવતો કબર સમાન છે તેને રોકી રાખી અપડ્યાં સુખ અને આકાંક્ષાના -
1 સં તેના કરતાં અણુ ધરમાં ચાર દખિન્ન એને દૂર રાખવાની જરૂર છે. અપણા મનમદિરમાં થઈને આપણા કિંમતી ખજાના, માલ-મિલકત ભૂટી વસનાર આ શત્રુએ સિવાય આપણુ કે શત્રુ છે તે સહસ્ત્રધા સારું છે.
નથી, જે શત્રુઓને જન્મ દેનાર અષણ પિતાના જે કંઇ આપણે કરીએ અથવા ન કરીએ તે વિકાર, વિક્રિયા અને રવાથધતા જ છે. બધી આબતમાં કોઈ પણુ પ્રકારના વિષમ વિચારેને સ્વભાવથી જ આપ એવું બંધારણ છે કે આપણા મનમાં સ્થાન કરવા ન દેવું એ નિશ્ચય આપશે સાચું જ કહેવું જોઈએ, સીધા જ જવું કરવે-આપણું માનસિક શક્તિને શુદ્ધ અને પવિત્ર
જેએ, પવિત્ર, શુદ્ધ, નિ:સ્વાર્થ, સત્યચાઢી, ઉદાર રાખવા પર જ દરેક વસ્તુને આધાર છે, આપા અને પ્રેમાળ રહેવું જોઈએ, નહિતે આપણે સતામંદિરને દરેક પ્રકારના વિચાએથી મુકત વાસ્તવિક વિજય, સુખ અને અનેક પ્રાપ્ત કરી અને પવિત્ર રાખવાને ન કરવાની આવશ્યક્તા છે,.
પાર્ટીમે જ નહિ. મન અને રી સંપૂર્ણ મકર એક વિબમ વિચાર અથવા એ અવસ્ય એ જ ખરૂં માસિકાવ છે

Page #13

માનસિક મિત્ર અને શમે.
૫
જો આપ વિનાણા વિચારક્ષેત્રુઓના પ્રવેશને અનુભવ કરવાને પાન કરીએ છીએ; જ્યારે આપણા માટે આપણું મનમંદિરના દ્વાર બંધ રાખીને અને મને રાજયમાં આપણે હમેશાં આપણી જાતને નાણાજે વિચારો ઉભા કરે છે, તેજ કરે છે, આનંદ કાર અને ભયકર વિયાથી બાળીએ છીએ, અને અને આશા આપે છે, એવા વિચારોને જ આપણું આપણું રુધિરને અને મગજને વિષમય બનાવી મૂકીએ મનમાં દાખલ કરીને તે આપણે મહાન સંધર્વ અને છીએ, આનું શું કારણુ? નિરંતર આપણે આ પરિશ્રમને અટકાવવા શક્તિમાન થઈ શકીએ. એવા માનસિક થા અને દાહ સહન કરીએ છીએ, છતાં અનેક દાખલાઓ બને છે કે જેમાં દુખદ, ઉદાસી પણ આ દુઃખના કારણેને નિમ્ળ કરવાનું વિચાર અને વિષમ વિચાર મનુષ્યનું જીવન-તેજ અ૯૫ પશુ કરતા નથી. સમયમાં જ ચૂસી લે છે, જે દિવસેના દિવસ સુધી
દુઃખ સહન કરવા માટે નહિ, પણું અનંદી, સુખી, કરેલ સખત મારીથી પશુ બનવું અશક્ય છે.
ઉન્નત અને પ્રસન્ન રહેવા માટે જ પ્રત્યેક વ્યક્તિા કોઈ વખત એકાદ શાકજનક કે નિરાશાજનક નિર્માત્ર છે. વિચાર કરવાની કલુષિત ટેવને લઇને આ બનવાથી અને દ્રવ્યના ભારે નુકશાનથી માત્ર જ માનવજાતિનું અધઃપતન થયું છે. આખી જાતિ અલ્પ સમયમાં માસના બાહ્ય સ્વરૂપમાં મહાન ક્ષીણતાને પામી છે, ત્તાં આપણે અનુભવ પર્યા ફેરફાર થયેલે એટલે સુધી જોઈએ છીએ કે તેના કહી શકીએ કે જેમ ઘડિયાળના બનાવનારે થાડી પણું પરિચિત માણસ પણ તેને ભાગ્યે જ એળખી શકે, અપૂર્ણતા રાખવાને વિચાર રાખે છે અને યોજના સેવખમાં પણ આવેલો દર વિચાર કેશને શ્વેત કરી કરી હોય તેમ કુદરત કે જેની સર્વ વસ્તુઓ સંપૂર્ણ મૂકે છે, એવાં ઘણા ખાતે મળી આવે છે. આ રીતે સારી છે તેણે મ ને વધારે ઓછા પ્રમાણમાં ભધાથી વિચારનું પ્રાબલ્ય સાબિત થાય છે. કર્મને કાયદા પ્રમાણે દુઃખ હેવું જોઈએ એવી પણ
થોડા દિવસમાં જ અફવા અવાજામાં પર્યા. યાજના કદાચ કરી હોય. અસહ્ય માણુના જીવનમાં કેટલો ભયાનક ફેરફાર આપણા વિયાગુયા મુકત થવાને અવ. કરી મૂકે છે ? તે પાચનશકિતને નાય કરે છે, 7િ , આગ્રહયુક્ત, નિયમિત અને યથાક્રમ ક્યની જીવનપ્રવાહને સૂકવી નાખે છે, જીવનતત્વને લીસું અપેક્ષા છે. આપણે કોઈપણ નાનું કાર્ય ઉત્સાહ, કરે છે અને વિવેકબુદ્ધિને સંકુચિત કરે છે, અને શક્તિ અને અમ નિશ્ચ વગર સાધી શક્તા નથી, ખરેખર, સમસ્ત જીવનને વિષમય બનાવી મૂકે છે. તે પછી પણું ઉસાહથી સામા થઈ તેઓને હાંકી
ફાટ્યા વગર અને મનમંદિરના ધાર પર તેએાને માટે વિચાર કરવાની કળામાં બાળકને ચશ્વ સિહનું તાળું લાવ્યા વગર કેવી રીતે અપિણું શાંતિ અને પ્યું હોય તે આપણા આનબા, સુખના અને
સુખના શત્રુઓને મનોરાજ્યમોથી દૂર રાખવાની તેણના વિચારથી કરાયેલા વિનાશને બદલે માનસિક માયા રાખી શકીએ ? સોંક્ય અને સ્વાસ્થની પ્રાપ્તિ વયે પહેલા માણસને ટલી સુગમ અને સુખકર થઈ શકે ?
જે લોકે તરફ આપણને અણુમે હય, જેઓ
આપણને હાનિકર્તા હેય તે એને અથવા આપણા આપણે સત્વર સમજી શકીએ છીએ કે ગરમ લૌકિક શત્રુને આપણા ઘરમાં આવતા અટકાવવાને વસ્તુ શરીરને માને છે, તીક્ષ્ણ હથિયાર કાપી નાખે આપણે કંઈ શ્રમ વેઠવો પડતો હોય તેમ લાગતું છે, અને જે વસ્તુઓ પીડાકારક હોય છે તે તજી નથી; તે આખા વિચારશત્રુઓને આપણું મનમાં દેવાને અને જે તારીરિક સુખ અને આનંદ આપે તેને પ્રવેશતા કેમ અટકાવી શકીએ નહિ આપણે ભૂમિ

Page #14

શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
આ સભાના માનનીય પ્રમુખ સ્વ. શેઠ ગુલાબચંદ આણંદજી
અજિથી પેણી સદી પૂર્વે ભાવનગરને અમુક નિરરને સાંપડ્યા, જેઓએ પિતાની સતત સેવા અને બકિતત્વથી ભાવનગરના જન સંધનું ગૌરવ વધાર્યું, જેને સાહિત્ય, શિક્ષણ અને વિચારીકતાની દષ્ટિએ ભારતની જૈન સમાજમાં ભાવનગરનું સ્થાન અમપદે આવ્યું
આવા કર્તવ્યપરાયણ નરરતી, એ ભાવનગર મહામૂડી ક્તી રહી, .
કમભામે ભાવનગરના ગૌરવ સમા આ નને એક પછી એક વિલીન થતાં જાય છે. ભાવનગર સંપ પ્રતિભાશાબ્દ નર ની વિહો થતો જુય છે.
આ જની પેઢીના ગૌરવ સમા શેઠ ગુલાબચં આવ્યું છે કાપડિયાનું ૭૮ વરસની વયે કામ શુદિ ૧૩ના રોજ અવસાન થયું.
જાની હરોલના સતત સેવાભાવી સેવક કી તેઓશ્રી એકના એક હતા તે ભાવનગર રામાવા. ભાવનગરને મન એ દુ:ખને વિષય ગણાય.
ખાસ કરીને સગતે આ સભાના ઉત્થાનને અગે નોંધપાત્ર લેગ આપે હવે,
સભાના અભકાળથી જ તેઓ થી સલાની વિવિધ પ્રવૃત્તિમાં રોકાયા હતા, અને છેલ્લા લગભગ પચીસ વર્ષથી તેઓશ્રી સભાના માનનીય પ્રમુખ તરીકેની જવાબદારી સંભાળતા હતા. સભાને પગભર કરવામાં અને તેનું વહીવટી તંત્ર વ્યવસ્થિત રીતે ચલાવવામાં તેઓછી હમેશા તત્પર રહેતા અને સભાની કારમાં સૌને રસ લેતા રાખવા માટે તેઓશ્રી હમેશા પ્રેમ કરતા રહેતા હતાં. અમિ સભાના એક સ્પંજ-આભા તરીકે તેઓશ્રીએ વરસ સુધી સેવા સમાપ,
ઉપર ધાડે પગે ચાલીએ તે આપણુ પગને જ સંતોષ અને આનંદને રાખી દે છે. જે આપણે નિરંતર કરે તેવા અદાર પથ્થર ઉપર નહિ ચાવતાં તેને પ્રોત્સાહક અને પ્રબળ વિચારોનું મનમાં સેવન કરીએ સહેલાઇથી દૂર જ રાખશે, તેવી રીતે જે તિરસ્કારના તે સુખ, સંપત્તિ, એશ્વર્ય અને દીર્ધાયુષ્યની પ્રાપ્તિ વિયારે, સાથી વિમર, ઈર્ચાયુક્ત વિચાર આપણને કેટલે કરજે અંભવિત છે તેને વિચાર કરે. નુકશાન કરે છે અને પીડા કરે છે તેવા વિચારોને દૂર
' મનની અંદર ને વિચારોનું મનન થતું હોય રાખવા કિી કાઢવા તે મુશ્કેલ નથી, તે વિધ્ય બહુ
ત્યારે સ્નેહભાવના વિચારોને પ્રવેશ અશક્ય છે. ગંભીર નથી, માત્ર માનસિક શત્રુઓથી વિમુખ થવાના
માનસિક અરીસામાં સૌર્મનું પ્રતિબિંબ પડેલું હેય ત્યારે અને માનસિક મિત્રોનું સન્માન કરવા જ પ્રશ્ન છે.
વિરૂપતાની છાયા અશકય છે; આનનું પ્રાધાન્ય હોય લાક વિચારે, આશા, આનંદ, પ્રસન્નતા અને ત્યારે શેક કમાણ જાય છે, જ્યારે આનંદ અને પ્રસાહન આપે છે જે આખા શરીરમાં વિસ્તરી રહે આશાને મનની અંદર વાસ હોય છે ત્યારે દુઃખ અને છે, પાક વિયારે એવા હેપ છે કે જે આશા, શાકની સત્તા શરીર પર ચાલી કે જ નહિ. (ચાલું

Page #15

સ્વ. શેઠ ગુલાબચદ આ
જ
ખા ઉપરાંત શ્રી જન ધર્મ પ્રસારક સભા, જેને બેડીંગ, મેન એજનકાળા, જમબાઈ કન્યાશાળા, યાવિજ* એન ગુરૂકળ પાલીતાણા, ધારે જ્ઞાતિ, વિજય જન ગ્રંથમાળા, શેઠ આણંદજી ક્રયાણુની પિઠાના પ્રતિનિધિ અને જૈન સંધની કાર્યવાહીના એક આગેવાન સભ્ય તરીકે તેઓશ્રીએ સમયે સમયે, યામ સેવા સમર્થ છે.
તેઓશ્રીનું જાહેર જીવન પણ એટલું જ માનનીય અને સેવાભાવી હતું. એનરરી મે , તખ્તસિંહજી ધર્મશાળા, પટ્ટણી બિય પદાજી સંડ, રેકોસ સોસાયટી, શ્રી કૃષ્ણકુમાર અંધ ઉગશાળા, ભાવનગર વિધાન સભા વિગેર ધણું ક્ષેત્રોમાં તેઓશ્રીએ નેધપાત્ર સેવા બજાવી ભાવનગરના એક અસમસ્ય પ્રજાજન તરીકે સારી નામના મેળવી હતી,
ગત ચૈત્ર શુ. ૧૩ ના તેથી દાદરથી પડી ગયાં, અવસ્થાને અંગે આ પછાડની અસર થશે લાંબે કાળ ચાલી અને આખરે આ માંદગી પ્રાણઘાતક નીવડી.
સેવાની ત જલતી રાખને તેથી ગયા હોય તેમ આજે તેએાર્ટીના ન્યૂઝ પત્ર શ્રી મનુભાઈ ન કળ આંક સંસ્થાઓની સુંદર સેવા બજાવી રહ્યા છે, તેમના સપને શ્રી શાતિમા, શ્રી ધીરુ ભામાં પણ સેવાના ગુણ અંકિત થયા છે.
તેઓશ્રીના અવસાનથી સદ્દગતના ધર્મપત્ની રંભાબેન, સુપુત્ર અને આજને પર આવી પડેલ વિયોગના આ પવે અમે અમારી સમવેના બક્ત કરીએ છીએ અને સદગતના નામાની ચિરાંતિ કાર્યાએ છીએ.
અંજલી
આ સભાના માનનીય પ્રમુખ શ્રી ગુલાબચંદભાઈ આણુંછના અવસાનને અંગે સભાની કાર્યવાહી ત્ર દિવસ માટે બંધ રાખવામાં આવી હતી.
તા. ૫-૩-૫૮ મંગળવારે તેઓશ્રીને શેકલિ અર્પવા સભાના હાલમાં બપોરના ચાર વાગે સમાની જનરલ મીટીગ મેળવવામાં આવતા સભાનું પ્રમુખસ્થાન ધી ખીમચંદ ચાંપશી શાહને આપવામાં અાવ્યું હતું.
પ્રારંભમાં સભાના મંત્રી શ્રી જાદવજીભાઈ ઝવેરભાઇએ આમંત્રણ પત્રિકા વાંચી, ત્યારબાદ સભાના મંત્રી શ્રી વિÉલદીય મૂળચંદ શાહ સતના જીવનને પરિચય આપતાં સભાના ઉત્થાનમાં તેઓશ્રીએ જે અમલ સેવા આપી છે તેના પ્રસંગે રજુ કર્યા હતા. વધુમાં તેઓશ્રીએ જણ્યું કે તે શ્રીના અવસાનથી સભાને કદી ન પુરાય તેવી બેટ પડી છે,
ત્યારબાદ , જસવંતરાય મૂ, શાહે જણુવ્યું કે સમતનો સ્વભાવ સેવાભાવી હતે. સનીના તેઓ પ્રાણ સમાન હતા, સભાના વિકાસને માટે તેઓ સતત કાળજી રાખતા હતા અને અન્ય સન્માન પણ તએ સભાના કાર્યમાં હંમેશા રસ લેતા રહે તે માટે પ્રેરણા આપતા રહેતા હતા. આ સભાના સ્વ. મંત્રીશ્રી વલ્લભદાસભાઇની હજી અપને તાજેતરમાં જ ખોટ પડી છે ત્યાં શ્રીયુત ગુલાબચંદભાઇના અવસાનથી આપણને ભેટી પડી છે, જે કદી ન પૂરી શકાય તેવી છે, હવે તે આપણે તેઓશ્રીના

Page #16

શ્રી આત્માન પ્રકાશ જીવનમાં કર્તાપસપણુતા અને સાહને જે ગુણ હવે તે આપણામાં કેળવીએ અને સમાને રિક્ષાવવામાં બનતી સેવા આપતા રહીએ તે બેધપાઠ લેવાનો રહે છે.
છેવટ વૃત ખીમચંદભાઈએ સદ્દગતના જીવનને પરિચય આપતા તેઓશ્રીની સાદાઈ, સતત કાર્ય શીલતા અને સભાના એક આત્મા તરીકે તેઓશ્રી જે પ્રેમપૂર્વક ઝુમી રહ્યા હતા તેને ખ્યાલ આવે હતા. ત્યારબ૬ તેઓશ્રીને અંજલિ અર્પતે નીમેતે હરાવ કલામાં આવે છે.
શેકને ઠરાવ આ સભાને માનનીય પ્રમુખશ્રી ગુલાબચંદ આણંદજી કાપડિયાના ફાગણ સુદ ૧૩ સોમવારે થયેલા ખદ અવસન અંગે આજજ કાગણ સુદી ૧૪ મંગળવારે મળેલી સભાની આ જન સમા શેકતી ઊંડી લાગણી વ્યક્ત કરે છે.
સદગતે ૫૦ વર્ષથી વધુ સભ્ય સુધી આ સભામાં આગેવાન કાર્યકર તરીકે રહી તન, મન અને ધનને ભોગ આપી સભાના ઉત્થાનમાં નિઃસ્વાર્થ ભાવે જે સતત સેવા સમાપ છે, તથા લમમમ ત્રીજી વર્ષ સુધી કરૂખ તરીકે રહી સભાના પ્રતિક્ષા અને ગૌરવમાં જે સતીષ ઉમે કર્યો છે તે સભાના ઈતિહાસમાં સદા ઉજજવળ અક્ષર અંકિત રહે તેવા છે, આ ઉપરાંત શ્રી યશોવિજયજી જે ગળપાલીતાણા, ઉજમબાધ જૈન કન્યાશાળા, શ્રી દાદાસાહેબ જેને વિવાથીંગ્રહ આદિ શિક્ષણ વિષયક સંસ્થાઓમાં, શ્રી ડોસાભાઈ અભેચંકતા કમિટીમાં તેમજ ભાવનગર જૈન સંધના પ્રતિનિધિ તરીકે શ્રી અણછ કરાયુની પ્રતિનિધિ કન્દિીમાં પણ તેઓ શ્રાએ ધાત્ર સેવા બજાવી છે.
તેઓશ્રી ઓનરરી ભાજી તથા ભાવનગર રાજયની ધારાસભાના સષ તરીકે પણ ઢાક સમય સુધી રહ્યા હતા. આ રીતે તેઓશ્રીએ ભાવનગર શહેરની સુંદર સેવા બજાવેલ છે. તેઓશ્રીના ગર્ભકિત, પૂજા પ્રેમ અને તીર્થભક્તિ પણ એટલી જ આદરણીય હતા,
તેઓના અવસાથિી આ સભાને એક આમલ અને સતત જાગૃત પ્રમુખની કદી ન પુરાય તેવી બિટ પડી છે તેમજ જે સમાજને એક પીઢ અને અનુભવી અાગેવાનની તેમજ ભાવનગરની જનતાને એક સેવાભાથી શહેરીજનની મોટી બેટ પડી છે.
સભા સદ્દગતના કુટુંબીજનો ઉપર આવી પડેલ આ દુઃખ માટે પોતાની સમાના વ્યક્ત કરે છે અને તેઓશ્રીના અમાને શાશ્વત શાંતિ મળે તે માટે પ્રાર્થના કરે છે.
ચૈત્ર શુદ્ધ ને રોજ આચાર્ય વિજયાનંદીશ્વચ્છ ભારાજના જન્મ-દિન દર વચ્ચે સભાના સભ્ય પાલીતાણ જઇને ઉજવે છે અને ત્યાં શ્રી શત્રુંજય ઉપર જઈ પૂજા ભાવવામાં આવે છે તેમજ સભાના સભ્ય માટે સ્વામિનાભસ યોજવામાં આવે છે. આ વરસે આ સભાના માનનીય પ્રમુખશ્રી ગુલાબચંદભાઈના લખ અવસાનને અંગે આ મહેલનું સાદાઈથી ઉજવવાનું નક્કી કરવામાં આવતા ચૈત્ર શક ના રાજ કુંજય ઉપર પૂબ ભણાવવામાં આવી હતી અને આચાર્ય મહારાજની મતિને અંગરચના કરવામાં આવી હતી,
ફાગણ વદ ૧ ગુરુવારે રાત્રે શ્રી વિઠ્ઠલદાસ મૂળચંદ શાહના પ્રમુખપણ નીચે શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભાની કાર્યવાહક કમિટિની મીટીંગ શ્રી સભાના હોલમાં મળતાં શાસ્ત્રીને અંજલિ આપતે ઠરાવ કરવામાં આવ્યું હતું,

Page #17

સ્વ. શેઠ ગુલાબ જાદજી
૭૯
ફાગ ૧ ૧ ગુરવારે રાત્રે શ્રી ગુલાબચંદ લલુભાઈના પ્રમુખપણ નીચે થી ઉજમબાણ જેને કન્યાશાળાની કાર્યવાહક કમિટિની મીટીંગ શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભાના હેલમાં રાત્રે આઠ વાગે મળતાં સદગતના અવસાન અંગે શોક વ્યકત કરતે હરાવ કરવામાં આવ્યે હતે.
ભાવનગરની સંસ્થાઓની એક સંયુક્ત જાહેરસભા શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સમાના હેલમાં ફાગણ વદ ૧ ગુરુવારે રાત્રે સાડા આઠ વાગે શ્રી ગુલાબચંદ લલ્લુભાઈના પ્રમુખપણું નીચે એકવામાં આવી હતી, જયારે શ્રી ભાઇ અમરચંદ શાહ, ડે. જશવંતરાય શાહ આદિએ સમયેચિત વિવેચન સ્વિા બાદ નીચેને હરાવ કરવામાં આવ્યું હતું.
સંસ્થાઓને સંયુક્ત રાવ શ્રીયુત શુલાબચંદ આણંદજી કાપડ્યિા વહીવટી તંત્રના કુઠ્ઠળ નમૂના સ્વરૂપ હતા એટલું જ નહીં પરંતુ બારીક અવલોકન, કર્તવ્યપરાયણુતા અને ધગશ એ તેઓશ્રીના અનુપમ સાણ તા.
ભાવનગરના જૈન સમાજની કોઈ સંસ્થા એવી નહીં હોય કે જેની સાથે તેની કોઈ ને કોઈ રવરૂપમાં સંલગ્ન ન હોય, તેમની વ્યવહારુ બુદ્ધિ તેમજ દીર્ધદર્શિતાને સંસ્થાઓને અવાસ્તવાર લાભ મળ્યા કરતે.
ફાગણ સુદ તેરસ ને સેમવાસ્ના રોજ અડે તેર વર્ષની વયે તેઓશ્રીના થયેલ સ્વાસ અંગે, શ્રી જૈન ધર્મ પ્રસારક સભા, શ્રી જેને આત્માનંદ સભા, શ્રી વિજયજી જૈન ગ્રંથમાળા, શ્રી વાસાહેબ જેને બડીંગ, ઉજમબાઈ જૈન કન્યાશાળા અને શ્રી જેને ભેજનશળાના ઉપક્રમે મળેલ આ સને ઉડા શાક વ્યકત કરે છે અને રણસ્પના આત્માને પૂર્ણ શાંતિ પ્રાપ્ત થાઓ તેમ ઈછી આપ્તજને પર આવી પલ દબ અંગે દિલસોજી દર્શાવે છે.
શુભેચ્છકોની સમવેદના
શક ગુલાબચંદ આણંદજી કાપડિયાના દુઃખદ અવસાનના સમાચાર મળતાં, શુભેચ્છકો અને રીએ. તરફથી ક્ષિપ્રાના સંખ્યાબંધ તારો અને પત્ર તેઓશ્રીના કુટુંબીઓ ઉપર આવ્યા હતા.
જેમાં, શ્રીયુત બળવંતરાય ગોપાળજી મહેતા, એ શ્રી ભોગીલાલ મગનલાલ શાહ, શ્રી મેનાબેન . શેઠ, શ્રી મહિપતરાય જાદવજી શેઠ, શ્રી જેને મહિલા સમાજ મુંબઈ, શ્રી પરમાણુંદ કુંવરજી કાપડિયા, શ્રી ફતે જવેરભાઈ વગેરેના તા-૧ પર્ણ તા..
એવી જ રીતે આ સભા ઉપર પણ કેટલાક તાર અને પત્ર આવેલ છે તેમાંના કેટલાકનો સારજાય અને આપવામાં આવે છે.
બે પીઢ પુરુષની ખામી આત્માન સભાના પ્રમુખ તરીકે વર્ષો સુધી સેવા કરનાર છે. ગુલાબભાઈને સ્વર્ગવાસ જાણી પણ બિમારી થાય છે. તમારી આ માટે એમને સહકાર જય એ અતિ ચિંતા જેવી વાત એ છે

Page #18

ه
શ્રી આત્માનો પ્રકાશ
સંસારમાં સૌ પોતપાતાની ફરજો બજાવી લેશુ દેશના સબંધ પૂર્ણ થાય એટલે રવાના થાય છૅ, હવે તમે સૌ વિવેકપૂર્વક સમાનું સત્ર ચલાવો અને એકલિી કાર્ય કરજો.
સભામાં બે પીઢ પુરુષોની ખામી પડી છે તે તમે સૌ પૂરા જ એ ખાત્રી છે.
અમદાવાદ
સેવાના વારસા સાચવનો
શ્રી ગુલાબચંદ્રમાના ખેદજનક સ્વવાસના સમાચાર જાણી ઋલાત થયા.
સમુહ ભાવનગરની સમૃદ્ધિસ્વરૂપ, આત્માનંદ સભાના ભૂષણુસ્વરૂપ, સૌરાષ્ટ્રની સેવા િસ્વરૂપ, ગાંભો—મૌન સેવા, સચેટ ગણુત્રો અને સભાના પ્રાણું સમા એ સમૃદ્ધિના અવશેષને સરી જતે જોઇ પારાવાર દુઃખ અનુભવાય છે,
મુંબઈ
બાષનગર), સભાને, સુમાને, તેમના કુટુંબને તથા મિત્રાને તેમની ખેટ ખૂબ સાલશે. એમને ખેડતાં આપણે શું ખાયું.
પુણ્યવિજયના ધર્મગ્રામ
સ્વ. શ્રી વલ્લભદાસભાપ્ત અને રવ, શ્રી ગુલાખાજી સભાની છે આખા-એક પ્રાણ-પવર્ષા અને ષણને કર્તવ્યપાલનના પાઠ દ્વૈતા ગયા.
તેમણે સાંપેલ શુય સેવાને વારસા સાચવજો.
મારી
સભાને દીપાવો
શ્રીયુત શુલા ભાષના અવસાનના સમાચાર જાણી અત્યંત દીલગીર
તમારી શુભાને આર્થિક સ્થિતિએ સર કરવામાં તેમને ગાથાક-અજોડ-પશ્ચિમ હતા.
માંભુલાલ ધારાકર
જેમ ગુલાબચંદ્રભાઇ તથા વામદાસભાઈ બંનેએ એકમત થને સભાને દીપાવી તેમ તમા રાષ ટ્રસ્ટી એકમત થી સન્નાને દીપાવો,
પડધરી
પૂરી ખેાઢ પડી છે.
આત્માનંદ સ્થાને પ્રગતિને પંથે લઇ જવામાં મ`મને પણ પૂર્ણ સકાર હતા, અને સમાના સંચાલનમાં અને ભાગાનમાં તેમણે જે કતવ્યપરાયણુતા, સદ્દવ્યતા અને સેવાભાવ બતાવે તે મૉડ અને અનુષભ હતા,
સનાતે તેમની પૂરી ભેટ પડી છે.
જીવવિજય જ પૂજય
સી. કમાભાઈ

Page #19

અજાતશત્રુ એમના જવાથી ભાવનગર શહેરને અને ખાસ કરીને અત્રેના વિશાળ જૈન સમુદાયને એક આગેવાનની ખેટ પડી છે.
સ્વ. ગુલાબચંદભાઈ અજાતશત્રુ જેવા હતા.
આમાનંદ સભીના તેઓ આમસ્વરૂપ હતા અને આ સભાને આજની સ્થિતિમાં મૂકવામાં એમને ફાળા હતા.
એમનું આખું જીવન એક સમભાવી પુરુરૂષને અનુપ હતું. ભાવનગર
ભાવનગર સમાચાર
સિતારા ખરતા જાય છે
સભાના સ્વર્ગસ્થ સેક્રેટરી શ્રીયુત વલ્લભદાસ ગાંધીની ખોટ હજુ સુધી પુરાઈ નથી એટલામાં સભાના આત્મા સમાન પ્રમુખ સાહેબના મહ'ન ખોટ પડી.
કાળયક્રની એવી વિચિત્ર ગતિ છે કે ભાવનગરના સીતારામાંથી ધીમે ધીમે એક પછી એક ખરતા જાય છે.
ગુલાબચંદભાઈ પોતાની સેવાના શુભ કાર્યોથી પોતાની ગુલાબની સુવાસ ફેલાવી ગયા છે. તેઓ શરીરથી તો ચાલ્યા ગયાં પણ અમિાથી તે અમર જ છે. તેમના શુભ કાર્યો ચિરકાળ સુધી મરણીય રહેશે.
વિજયસમુદ્રસૂરિ ફાલના (મારવાડ)
ગણિ જનકવિજય તેમના અવસાનથી સભાને તેમજ ભાવનગરના જૈન સમાજને ન પૂરી શકાય તેવી ખોટ પડી છે. વડોદરા
જેચંદ છગનલાલ ધ્રુવ તેઓશ્રીના અવસાનથી સ માને તેમજ જૈન સમાજને કદી ન પૂરી શકાય તેવી ખેટ પડી છે.
ભાસ્કર વિક્લદાસ તેઓએ ગુરુદેવ પ્રત્યેની ભક્તિ માટે જીવન અર્પણ કર્યું. તેમનું સ્થાન સાચવે એવા સજજન મળવા દુર્લભ છે.
અત્રે કલ્યાણચંદજી મહારાજને આ સમાચાર મળતાં તેઓ શ્રી એ ખૂબ દિલસોજી બતાવેલ છે. સેનગઢ
અભયચંદ્ર ભગવાનદાસ શ્રી ગુલાબચંદ શેઠના અવસાનથી આપણી સભાને ન પૂરી શકાય તેવી ખોટ પડી છે. મુંબઈ
કાન્તિલાલ ભગવાન
મુંબઈ

Page #20
Reg. N. B, 431 મનને સ્થિર કરવાના ઉપાય હષશાકમાં ઝૂલતા મનને સ્થિર કરવા નીચે પ્રમાણેની વિધિ અતિ ઉપયોગી થઈ પડશે: - | હમેશાં એકલા ફરવા જવું અને તેમાં પણ ચંદ્રના અજવાળા માં કે પરોઢિયે ફરવા જવું એ વિશેષ હિતકરે છે. આપણે જ્યારે એકલા ચાલીએ છીએ ત્યારે મન પોતાનુ' અવિચ્છિન્ન બળ એકત્ર કરી, પરસ્પર વિરોધી તત્ત્વોનો સંહાર કરી, કપનાશક્તિમાં લીન થાય છે. જ્યારે આપણી સાથે બીજી' કોઈ હોય છે અને આપણી સાથે વાતો કરીને પોતાના વિચાર આપણાં મગજમાં ઠસાવવા પ્રયત્ન કરતુ હોય છે, તે સમયે જે ઉત્તમ વિચારો પ્રાપ્ત કરવાનો શ્રેષ્ઠ પ્રસંગ એકલા ફરવાથી મળવાને હોય છે તે શુભ તક આપણે ગુમાવીએ છીએ. ચાલતાં ચાલતાં જયારે આપણે અત્યુત્તમ વિચારમાળામાં મગ્ન થઈ જઈએ છીએ, ત્યારે તે સમયે ઉત્તમ વિચારો આપણને શોધતા આવે છે, માટે એકલા ફરવા જવું એ અતિ ઉપયોગી છે. ઊગતા કે આથમતા સૂર્યની સામે, નદીના કિનારે કિનારે, શાંત શીતળ, મદ વાયુલહરીનો આનંદ લેતાં લેતાં ફરવાથી તમે પ્રકૃતિ સાથે, સકળ વિશ્વ સાથે એકતા અનુભવશે. વળી તમે તમારી પાસે એકાદ એવું પુસ્તક રાખો અથવા એવાં કેટલાંક તેત્રેના સ'ગ્રહ કરી કે જે તમારા હૃદયમાં અંતઃપુરણા કરે, જે તમારા હૃદયમાં દિવ્યતા, ઉત્સાહ, આનંદ અને ઉન્નત ભાવ પ્રેરે, તેને નોટબુકમાં ઉતારી લે. એવી નોટબૂક સદા પાસે ને પાસે રાખે. અને કેઈ મિત્રની સાથે અથવા કૈોઈ પણ પ્રતિકૂળ સ્વભાવવાળા માણસ સાથે વાતચીત કરવાના પ્રસંગ આ૦ગ્યા પછી મનને તે વાતચીતના વિચા૨ામાં ન જવા દેતાં તરત જ પેલી નોટબૂક લઇ તેની અંદરના ઉત્તમ કુંકરાઓ વાંચવા અને મનને સ્થિર કરવું. ધરસ્વામી રામતીર્થના વચનામૃત” માંથી , Ra RR RR Raa Rank 50 રાક્ટa Ra Raa R -a મુદ્રક અને પ્રકાશક :- હરિલાલ દેવચંદ શેઠ : આંનદ બી. પ્રેસ: ભાવનગર. For Private And Personal Use Only