Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
श्रीमद्विजयानन्दसूरि सद्गुरुम्यो नमः શ્રી
www.kobatirth.org
મન કાશ
( દર માસની પૂર્ણિમાએ પ્રકટ થતું માસિકપત્ર. )
|| શાવિનીતિવૃત્તમ્ ॥
कारुण्यान्न सुधारसोऽस्ति हृदयद्रोहान्न हालाहलं । वृत्तादस्ति न कल्पपादप इह क्रोधान्न दावानलः ॥ संतोषादपरोऽस्ति न प्रियसुहल्लोभान्न चान्यो रिपु । युक्तायुक्तमिदं मया निगदितं यद्रोचते तत्त्यज ॥
૧ વાર્ષિક-મારી...
૨ શ્રી તીર્થંકર ચરિત્ર.
૩ આપણી શાસન સમૃદ્ધિ...
૪ શ્રી વિજયવલ્લભસૂરિનું રચનાત્મક
કા.
૫ પ્રશ્નનાત્તર સમસ્યાએ.
200
૫૦ ૨૭ મુ.
વીર સ. ૨૪૫૫. ભાદ્રપદ
આત્મ સ. ૩૪.
પ્રકાશક શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા—ભાવનગર.
વિષયાનુક્રમણિકા,
...
...
૨૫
૨૬
...૩૧
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
Reg. No. B. 431
३७
૩૮
૬ શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથ ચૈત્યવંદનમ. ૪૦
૭ કાર્યો અને આશા.
૪૧
અંક ૨ જો.
933
For Private And Personal Use Only
૮ ખરા પુરૂષાર્થ યોગે સિદ્ધ પરમા
ત્માને પ્રાપ્ત થયેલા આઠ ગુણા
અને તેથી થતા આત્મલાભ. ૯ વર્તમાન ચર્ચાપત્ર.
...
...
મુદ્રકઃ—શા. ગુલાબચંદ લલ્લુભાઈ. આનંદ પ્રી. પ્રેસ સ્ટેશન રોડ–ભાવનગર.
વાર્ષિક મૂલ્ય રૂ. ૧) ટપાલ ખર્ચ ૪ આના.
૪૪
૪૫
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સ્ત્રી ઉપાગી સીરીઝ.
સતી શિરામણી કુસુમશ્રીનું ચરિત્ર. આ સભા તરફથી સભાના ધારા મુજબ આર્થિક સહાય આપનાર ગૃહસ્થાના નામથી કેટલીક સીરીઝ (ગ્રંથ) પ્રકટ કરી સાહિત્ય પ્રચાર કરવામાં આવે છે. તે પ્રમાણે શ્રીમતી કરતુરહેન તરફથી સભાના ધારા પ્રમાણેની એક રકમ મળવાથી સ્ત્રી ઉપયાગી સીરીઝ હવેથી સભા તરફથી પ્રકટ કરવામાં આવશે. જેથી આ પ્રથમ શરૂઆત હોવાથી તે બહેનની ઇચ્છા મુજબ તેમની સીરીઝના પ્રથમ ગ્રંથ તરીકે સતી શિરામણી કુસુમશ્રીનું ચરિત્ર પ્રગટ થશે કે જે ગ્રંથ રસિક, બોધપ્રદ, શિયલના અદ્દભુત મહિ મા જણાવનાર સ્ત્રી ઉપયોગી અને પઠન પાઠન કરવા જેવું છે. તૈયાર થાય છે. સભાના લાઇફ મેમ્બરને ધારા પ્રમાણે ભેટ આપવામાં આવશે અને અન્યને ચાગ્ય કિંમતે મળી શકશે.
અમારા માનવંતા લાઇફ મેમ્બરોને ભટ. ૧ જૈન નરત્ન ભામાશાહ. ૨ શ્રી વિમલનાથ ચરિત્ર.
૩ શ્રી ચંદ્ર પ્રભુ સ્વામી ચરિત્ર પ્રથમ ગ્રંથ તૈયાર છે. બીજા ગ્રંથનું બાઈન્ડીગ થાય છે. ત્રીજો ગ્રંથ તૈયાર થવા આવેલ છે. ત્રણે ગ્રંથ આસો માસમાં ભેટ માકલવાના પ્રબંધ થશે.
શ્રીમલનાથ પ્રભુનું ચરિત્ર, શેઠ શ્રી અમરચંદ હરજીવનદાસની સહાયવડે તેમની સીરીઝ તરીકે
આ ગ્રંથ છપાયેલ છે. અદ્વિતીય જીવન ચરિત્રના શિક્ષારૂપ બાધપ્રદ આ ગ્રંથ છે. આ ગ્રંથની રચના સંવત ૧૪૫૨ ની સાલમાં શ્રી જ્ઞાનસાગરસૂરિ મહારાજે કરી છે. પ્રભુ શ્રી વિમળનાથ મહારાજના પૂર્વભવો સહિતનું સંપૂર્ણ ચરિત્ર, સાથે ધર્મના પ્રભાવ, ભેદો, શ્રાવકના ત્રતાના અધિકાર અને જૈન ધર્મના શિક્ષણનો સુંદર ઉપદેશ વિવિધ પાંત્રીશ કથાઓ સહિત આપેલ છે. આ ચરિત્રની રચના પ્રતિભાશાળી, મનોહર, રસગીરવ શૈલીથી અલંકૃત છે. ગ્રંથની રચના અલૌકિક અને તેમાં છુપાયેલ તાત્વિક બાધ અસાધારણ હોઈ તે વાચકના આત્માને શાંત રસ પ્રગટાવી, ધમરૂપી કે૯૫વૃક્ષનું સ્વરૂપ સમજી, તેના પ્રભાવ જાણી તેનો આદર કરતાં મોક્ષ સન્મુખ લઈ જાય છે. આ ગ્રંથમાં જે મહાન પ્રભુનું ચરિત્ર આપેલ છે, તે સમયમાં દેશની સામાજિક, નૈતિક, રાજકીય અને ધાર્મિક પ્રવૃત્તિ કેવી હતી તેનું પણ પઠન કરનારને ભાન થાય છે. શરૂઆતમાં અઢીદ્વીપ સંબંધી ગ્રંથકાર મહારાજે સંક્ષિપ્ત વર્ણન આપેલ હોવાથી, આ ચરિત્રવાંચનથી ભૂતકાળના ઇતિહાસ સાથે જૈન ભૂગોળનું પણ જાણપણું થાય છે. એકંદર રીતે આ ગ્રંથ દરેક મનુષ્યને પઠનપાઠન કરવા જેવા હાઈ પોતાના નિવાસસ્થાનમાં, ભંડારમાં, પુસ્તકાલયમાં હોવા જોઈએ. રાયલ આઠ પેજી પીસ્તાલીશ ફામ સાડા ત્રણશેહ પાનાનો ગ્રંથ સારા કાગળ ઉપર સુંદર ટાઈપથી ગુજરાતી ભાષામાં છપાવી સુંદર કપડાના બાઈડીંગથી અલંકૃત કરેલ છે. કિંમત રૂા. ૧-૧૨-૦ પોસ્ટેજ જુદુ'.
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
|ી આ માનન્દ પ્રકાશ. હું
I હે થી यथा वा धौतपटो जलाई एव संहतश्चिरेण शोषमुपयाति, स एव च वितानितः सूर्यरश्मिवायुभिर्हतः क्षिप्रं शोषमुपयाति, न च संहते तस्मिनभूत स्नेहागमोनापि वितानिते सति अकृत्स्न शोषः, तद्वद्यथोक्त निमित्तापवर्तनैः कर्मणः क्षिप्रं फलोपभोगो भवति, न च कृतप्रणाशाकृताभ्यागमाफल्यानीति ।।
____ तत्त्वार्थ सूत्र-भाष्य-द्वितीय अध्याय । See SoSar) eCxGહ મહી પુત ૨૭ | વીર પં. ૨૪૧૧ માત્ર ગામ સં. ૨૪. . ગં. ૨
સહુ પર્વ માંહી શ્રેષ્ઠતા “પયૂષણ” ની વર્ણવી, નિજ આત્મદર્શન કાજ સાત્વિક ભાવના પ્રકટાવવી; એ પર્વમાં બહુ વિધ ધાર્મિક કૃત્ય કરવાનો વિધિ, પણ મુખ્યતા છે માણીની તાત્પર્ય જે આગળ વધી.
(૨) પ્રણાલી પૂર્ણ ગણાય છે જેનો તણી જનમાત્રમાં, મારી પરસ્પર માંગવાની શૈલી છે સન્શાસ્ત્રમાં; એ દિવ્ય મનહર યાચનાના તત્વના ઉંડાણમાં, અવગાહતા આલોકશે જગમૈત્રિ ભાવ તમામમાં.
(૩) દુષ્કર્મની આલોચના દૈનિક કરવા સૂચવે, છેવટતણું ફરમાન વાર્ષિક” પર્વના ચુકે હવે;
==中小小的巾中心
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ક
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
{
=
મન વચન કાય ત્રિગથી જાણે અજાણે જે થયાં, અપરાધની મારી સમ બ્રાત ! યાચુ છું દયા.
(૪) પ્રતિક્રમણમાં મુખ પાઠ વિધિવત્ શાસ્ત્રનો રોબોધતા, નહીં સાધ્ય સિદ્ધિ થાય જ્યાં પ્રકટે નહીં વિતરાગતા; એ કારણે શુક પાઠની કિસ્મત નથી કેડી તણી. વાણ પ્રમાણે વર્તન કરવી કહે ત્રિભુવન ધણી.
=三
=
=
“મિચ્છામિ દુષ્કૃત” મંત્રની આરાધના કરવા થકી, ઝગડા સહુ દૂર થશે છે માગ સુંદર એ નકી; માફી સમર્પણ સાથ મૈત્રિ ભાવના સહેજે થશે, મૈત્રિતણું ફલ ઐકયતા તે “આત્માનન્દ” અપાવશે.
(વેલચંદ ધનજી )
=
=
EFFFFFFFFFFFFFFFFFF * અગીયાર અંગમાં નિરૂપણ કરેલ ?
શ્રી તીર્થકર ચરિત્ર. FFFFFFFFFFFFFFFER
(ગતાંક બારમા અંકના પૃષ્ટ ૨૯૮ થી શરૂ.) ૩–૨–૧૪૪ થી ૧૪૬ વિધ્યભલના પુરણ તપસ્વી અને ચમરેન્દ્રના અધિકાર ચમત્પાત.
૩–૨ ૧૪૫-૪૬ ભગવાન–હે ગૌતમ ! તે કાળે, તે સમયને વિષે હું છદ્રસ્થ કાળનાં અગ્યારમે વર્ષે (દીક્ષા લીધા પછી અગ્યારમે વર્ષે ) નિરંતર છઠ્ઠ છઠ્ઠના તપ કર્મવડે સંયમથી અને તપસ્યાવડે આત્માને ભાવતો અનુકને ચાલતો એક ગામથી બીજે ગામ જતો જયાં સુસુમારપૂર ( વિશાલાની નજીક) નગર છે, જ્યાં અશેકવન ખંડ ઉદ્યાન છે, જયાં શ્રેષ્ઠ અશોક વૃક્ષ છે, જ્યાં પૃથ્વી શિલાસન છે, ત્યાં આવ્યો હતો. ત્યાં આવીને શ્રેષ્ઠ અશેક વૃક્ષની નીચે પૃથ્વી શિલા પર અઠ્ઠમ ભકત (ત્રણ ઉપવાસ) ની પ્રતિજ્ઞા કરી બે પગને સાથે કરી હાથને નીચે લંબાવી એક પુદ્ગલમાં દષ્ટિ સ્થાપી અનિમિષ નયને જરાક નમતા શરીરથી યથાવસ્થિત
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૨૭
શ્રી તીર્થકર ચરિત્ર. શરીરવડે સર્વ ઇંદ્રિયોને કાબુમાં રાખીને એક રાત્રિ મહા પ્રતિમાને સ્વીકાર કરી રહ્યા હતા. તે કાળે અને તે સમયને વિષે ચમરચંચા રાજધાની ઇંદ્ર રહિત પુરહિત રહિત હતી. ત્યારે તે પુરણ બાલ તપસ્વી સંપૂર્ણ એવા બાર વર્ષના (તપસ્વી ) પર્યાયને પાળીને માસિક સંલેખના વડે આત્માને ઉન્નત કરીને સાઠ ટંકનો આહાર છોડીને અંત સમયે મૃત્યુ પામી ચમચંચા (ભુવનપતિ ) રાજધાનીમાં ઉષપાત સભામાં ચાવત્ ઇંદ્રપણે ઉત્પન્ન થયો. ત્યારે તે ચમર અસુરેંદ્ર અસુરરાજ ઉત્પન્ન થતાં વાર આહાર પર્યાપ્તિ યાવતુભાષા મનપતિ એ પાંચ પ્રકારની પાબિત વડે પયોતિ ભાવને પામ્યા. ત્યારે તે અમર અસુરેન્દ્ર અસુરરાજ પાંચ પ્રકારની પર્યાતિવડે પર્યાપ્ત ભાવને પ્રાપ્ત થયે થકે અવધિજ્ઞાન વડે સ્વાભાવિક પણે આકાશમાં જોયું. યાવત..સૈધર્મ દેવકને જોતા હતા. ત્યાં શક દેવેંદ્ર દેવરાજ મઘવા પાકશાસન, શતકતુસહસ્ત્રાક્ષ, વજ પાણી પુરંદર યાવત............ દશદિશાને ઉજળી કરનાર પ્રકાશિત કરનાર સૈધર્મકલ્પનાં સૈધવતંસક વિમાન માં સધર્મ સભામાં શક નામના સિંહાસન પર યાવતું દિવ્ય ભાગ્ય ભેગેને ભોગવતે રહેલ છે તેને જે, અને જોયા પછી તેને આ પ્રમાણે આધ્યાત્મિક ચિંતિત, પ્રાર્થિત માનસિક સંકલપ ઉત્પન્ન થયે કે–આ અપ્રાર્થિતને ઈચ્છનાર (જેના મુખમાં શોભે નહીં પણ બદલામાં હાંસી કરાવે એવી અનુચિત મોટી માંગણી કરનાર–પોતાની હીનતાને લીધે અયોગ્ય વસ્તુને ઈચ્છનાર) નિંદ્ય, અંતિમ અમનેશ લક્ષણવાળ લાજ તથા લમીથી રહિત અને હીનપુણ્ય ચિદશે જન્મેલે કોણ છે ? કે જે મને આવા આવા સ્વરૂપવાળા દિવ્ય દેવધિ યાવત... દિવ્ય દેવાનુભાવ મળ્યા છે–પ્રાપ્ત થયા છે–ગ્ય થયા છે. ત્યારે મારી ઉપર અ૫ ઉત્સુકતા વડે દિવ્ય ભગ્ય સુખને ભગવતે થકો રહેલ છે. આ પ્રમાણે ચિંતવ્યું. ચિંતવીને સામાનિક ૫ર્ષદાનાં દેવોને બોલાવ્યા. બોલાવીને આ પ્રમાણે પૂછયું કે, હે દેવાનુપ્રિયા, આ કોણ છે ? કે જે અપ્રાથ્યનો અભિલાષી યાવત...ભગવતે થકે રહ્યો છે ? ત્યારે તે સામાનિક પર્ષદાનાં ઉપરનાં દેવે ચમર અસુરેન્દ્ર અસુરરાજાએ આ પ્રમાણે પૂછયા થકા હૃષ્ટ તુષ્ટ યાવત્ પ્રેમાળ હૃદયવાળા બની દશનખને ભેગા કરી મસ્તક પાસે અંજલી જેડી જયવિજયવડે વધાવે છે. અને પછી તેઓ બેલ્યા કે હે દેવાણુપ્રિય, આ શક દેવેન્દ્ર દેવરાજા યાવતું.....રહેલ છે, ત્યારે તે ચમર અસુરેન્દ્ર અસુર રાજા તે સામાનિક પર્ષદા ઉપરના દેવ પાસેથી આ બાબત સાંભળીને હૃદયમાં વિચારીને એકદમ ક્રોધી બન્યા, રૂઠ, કોમે *દ્ર બન્યા તથા ક્રોધથી ધમધપે અને તે સામાનિક સભા ઉપરના દેવેની પ્રત્યે બે કે–અરે નિચે શું તે શક દેવેન્દ્ર દેવરાજ કોઈ બીજે અને તે ચમર અને સુરેન્દ્ર અસુરરાજ કોઈ બીજો ? અરે શું તે શક દેવેંદ્ર દેવરાજ મહર્ધિક છે, અને શું તે ચમાર અસુરેન્દ્ર અસુરરાજ અ૮૫ ત્રાદ્ધિવાન છે ? માટે હે દેવાનુપ્રિયે,
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. ઈચ્છું છું કે–ચક્રદેવેન્દ્ર દેવરાજને જાતે જઈને શોભાબ્રણ (સ્થાનભ્રષ્ટ, અતિપીડિત) કરવો જોઈએ, એમ ચિંતવીને ક્રોધિક સ્વભાવથી અધિકાધિક ક્રોધિત બન્યો*
ત્યારે તે ચમર અસુરેન્દ્ર દેવરાજે અવધિજ્ઞાનનો ઉપગ મુક્યો, ઉપયોગ મુકીને અવધિજ્ઞાનવડે કરીને મને જે, જોઈને આ પ્રમાણે અભ્યર્થિત યાવત..... વિચારવા લાગ્યો, નિશ્ચયે અત્યારે શ્રમણ ભગવાન મહાવીર જંબુદ્વીપ નામના દ્વીપમાં ભરતક્ષેત્રમાં, સુસુમાર નગરમાં, અશેક ખંડ ઉદ્યાનમાં, અશોક વૃક્ષની નીચે, પૃથ્વીશિલા પટ્ટપર અઠ્ઠમ ભકતવડે એક રાત્રિક પ્રતિમાનો સ્વીકાર કરી ઉભા છે. માટે નિચે મને તે ઠીક છે કે-શ્રમણ ભગવાન મહાવીરની નિશ્રાએ શક દેવેન્દ્ર દેવરાજ ને સ્વયમેવ સંપૂર્ણ રીતે શાભાભ્રષ્ટ કરવો. એ રીતે ચિંતવે છે. ચિંતવીને શય્યામાંથી ઉઠો, ઉઠીને દેવદુષ્ય વસ્ત્ર પહેર્યું. પહેરીને જ્યાં સભા સુધર્મા છે, જ્યાં ચેપાલ આયુધશાળા છે, ત્યાં આવ્યો. ત્યાં આવીને પરીઘરત્નને લીધું. લઈને એકાકી અદ્વિતીયપણે પરીઘ રન સહિત પ્રચંડ ઈષ્યને ધરતી ચમચંચા રાજધાનીનાં મધ્યમાંથી નીકળ્યો. નીકળીને જ્યાં તિગિછટ નામનો ઉત્પાત પર્વત છે. (તિર્યલોકમાં આવવાનો માર્ગ) ત્યાં આવે છે. ત્યાં આવીને વૈક્રિય સમુઘાતવડે પ્રયત્ન કર્યો. એ પ્રયત્ન કરીને યાવત...ઉત્તર ક્રિય રૂ૫ બનાવ્યું અને તે ઉત્કૃષ્ટ ગતિવડે કરીને યાવતુ-જ્યાં પૃથ્વીશિલા પટ્ટક છે, જ્યાં મારી નજીકને પ્રદેશ છે ત્યાં આવ્યો, ત્યાં આવીને મને જમણી બાજુથી ત્રણવાર પ્રદક્ષિણા કરી યાવત....નમસ્કાર કરી બેલ્યા કે, હે ભગવાન! તમારી નિશ્રાથી (સહાયથી) શક્રદેવેન્દ્ર દેવરાજનું અપમાન કરવા ઈચ્છું છું. આ પ્રમાણે કહીને ઈશાન કોણમાં ગયો, જઈને વૈક્રિય મુદ્દઘાટવડે પ્રયત્ન કર્યો. પ્રયત્ન કરીને યાવત્ બીજીવાર વૈકિય સમુદ્દઘાત વડે વિશિષ્ટ પ્રયત્ન કર્યો–પ્રયત્ન કરીને એક મોટું ઘોરઘર દેખાવવાળું, વિકરાળ. વિકરાળ દેખાવવાળું, ભભકતું ભયાનક ગંભીર ત્રાસજનક અમાસની રાત જેવું, અડદના ઢગલા સરખું અને લાખ યાજનના પ્રમાણવાળું વિરાટ શરીર વિકુવ્યું (બનાવ્યું) વિકુવીને કરાઑાટ કર્યો, આશ્લેટ કરીને કુ, કુદીને ગા , ગાજીને ઘડા જે ખૂંખાર કર્યો, તેમ કરીને હાથી જેવો ગુડગુડાટ કર્યો, તેમ કરીને રથની જેવો ધણધણાટ કર્યો, તેમ કરીને પગવડે દડદડાટ (પાદાસ્ફાલન ) કર્યો, દડદડાટ કરીને ભૂમિની ચપેટા કરી, ચપેટા આપીને સિંહનાદ કર્યો, નાદ કરીને આગ
* ઇદ્રોનું યુદ્ધ અને ન્યાયાધીશ સૂત્ર ૧૪૦ અસુર દેવમાં પરસ્પર વૈર છે. સૂત્ર ૧૪૨. સોમ, યમ, વરૂણ તથા કુબેરની સત્તા અને અંતરિક્ષ ચમત્કાર વિગેરે મુત્ર ૧૬૫, ૧૬૬ ૧૬૭, ૧૬૮. દેવોનાં પાંચ પ્રકાર અભિવાયણ સૂત્ર ૪૬૧. લવસત્તમ દેવે સૂત્ર ૫૨૫
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી તીર્થંકર ચરિત્ર.
ળથી મુખ ચપેટા આપી, ચપેટા આપીને પાછળથી મુખ ચપેટા આપી, તેમ કરીને ત્રિપદી છેદ કર્યો, ( અખાડામાં મલ્લની પેઠે ) તેમ કરીને ડાબે હાથ ઉંચો કર્યો, ઉચા કરીને જમણા હાથની પ્રદેશની આંગળી અને અંગુઠાવડે મુખને મરોડ આયે, (મુછે તાસ દીધે) મરોડ આપીને મેટા શબ્દવડે કલકલાટ કર્યો, કલકલાટ કરીને એકાકી અદ્વિતીય પરીઘરત્ન સહિત ઉપરનાં આકાશમાં ઉછળે, (ઉઠ્યો-ઉપડ્યો) જ્યાં અધોલોકને ખળભળાવતો હોયની શું ? મેદિનીતળને કંપાવતો હોયની શું ? તીર્થંચ લોકને આકર્ષતો હોયની શું ? અને અંબર તળને કેડતે હોયની શું ? એમ ક્યાંક ગાજતો, ક્યાંક વીજળીની જેમ ઝબકતો, ક્યાંક વરસાદ વરસાવતો, કયાંક રજોવૃષ્ટિ કરતે, કયાંક આંધી પ્રગટાવતે, ( તમને સ્કાય કરત) વાણવ્યંતર દેવને રંજાડતે રંજાડતો, જ્યોતિષ્ક દેને બે ભાગમાં જુદા પાડતા પાડતે, આત્મરક્ષક દેવને નસાડતો નસાડતે, આકાશપટમાં પરિઘ રત્નને ઉલાળ ઉલાળતે, અતિશય શોભતે શેભતે તેવી ઉતાવળી યાવત... ગતિવડે તિછો (મૃત્યુ લોકના) અસંખ્યાત દ્વીપ સમુદ્રોના મધ્ય મધ્ય ભાગમાં જાતે જ જ્યાં સધર્મા દેવલેક છે, જ્યાં સૈધર્માવલંસક વિમાન છે, જ્યાં સુધર્મા સભા છે ત્યાં આવ્યો. ત્યાં આવીને એક પગ શ્રેષ્ઠ વેદિકા પર મૂક્યો અને એક પગ સુધમાં સભામાં મૂક્યો. પરીઘવડે કરીને મોટા શબ્દ સાથે ઈદ્રકિલને (નગર દ્વારનાં કમાડ બંધ કરતા ભેગા થાય છે તે સ્થાનને ખીલે ) ત્રણવાર ઠેકો ખીલાને ઠેકીને આ પ્રમાણે છે કે અરે ! ક્યાં છે શકદેવેન્દ્ર દેવરાજ ? ક્યાં છે તે ચોરાશી હજાર સામાનિકો? યાવતુ-કયાં છે તે ચોરાશી હજાર આત્મરક્ષક દેવેની ચાર ટુકડીઓ અને કયાં છે તે ક્રોડે અસરા સમૂહ ? તેઓને આજે હણશ, મંથી નાખીશ, વધ કરીશ, અવશ્ય અસરાએ પણ આજે મને વસ્ય થશે (થાઓ.) એમ કરીને તે અનિષ્ટ, એકાંત, અપ્રિય, અશુભ, અમનેz, અમનહર કઠેર વાણી બોલવા લાગ્યા. ત્યારે તે શક્રદેવેન્દ્ર દેવરાજ એ અનિષ્ટ થાવત....અમનોહર, અશ્રુતપૂર્વ કઠોર વાણીને સાંભળીને વિચારીને એકદમ કાપી બનેલ યાવત...ધમધમતો થકે કપાળમાં ત્રણ રેખાવાળી ભ્રકુટી ચઢાવીને અમર અસુરેન્દ્ર અસુરરાજ પ્રત્યે આ પ્રમાણે બેલ્યા. “અરે ચમરા, અસુરેન્દરા, અસુર રાજા, અપ્રાચ્ચે પ્રાર્થના કરનાર (મૃત્યુ વાંછે છે કે ) ચાવતુક્ષય પુણ્ય ચંદશે જન્મેલા, આજે તું નથી. (હો ન હતો થઈ જઈશ.) તને લાભ થવાનો નથી.” એમ કરીને ત્યાં શ્રેષ્ઠ સિંહાસન પર રહ્યા થકાંજ વજ લીધું, લીધા પછી તે જાજવલ્યમાન કુરુ કુટું કરતું તર્તતું હજારે ઉલ્કાપાતને ખેરવતું, હજારે જ્યા
* આ આખા પાઠમાં દરેક સ્થાને વર્તમાન કાળના પ્રયોગો છે. પણ અહીં ભૂતકાળના પ્રયોગો કર્યા છે. વળી પ્રસ્તુત ક્રિયામાં ભૂતકૃદન્ત દર્શાવી નવા વાક્યને પ્રારંભ કર્યો છે, પણ ભાષાન્તરમાં તેની અનુવૃત્તિ લેતાં સીધો અર્થ કરેલ છે.
–લેખક.
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
30
શ્રી આત્માનઃ પ્રકાશ,
ળાને મુકતું, હજારો અગારાને ખેરવતુ ખેરવતુ, હજારા અગ્નિકણવાળી જવાળાની પંક્તિઆવડે ચક્ષુભ્રમ તથા અવલે!કન શક્તિના હારું કરનાર, અગ્નિથી અધિક તેજવડે દીતુ, અતિ વેગવાળુ, વિકસેલા ખાખરાના વૃક્ષ સમાન માટા ભયવાળુ અને ભયંકર એવા વજ્રને ( એવુ વજ્ર ) ચમર અસુરે દ્ર અસુરરાજના વધ માટે નિકળ્યુ ( ફે કયું ).
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ત્યારે તે ચમર અસુરેન્દ્ર અસુર રાજાએ સન્મુખ આવતા એવા તે જાજવમાન યાવત્....ભયંકર વજ્રને જોયુ. જોઈને વિચાયુ, આંખા વીંચી અને આંખે વીંચીને વિચાર્યું, વિચારી આંખા વીંચીને તુરતજ વિખરાએલ મુકુટકળગીવાળા, લટકતા હાથના આધારે રહેલા આભરણવાળા, ઉંચા પગ અને નીચા માથાવાળા, કાખમાં પરસેવા થયા હાય તેમ ચિળિ (કાખના મેલની પેઠે વિનયને મૂકતા મૂકતા તે ઉતાવળી યાવત્....( ગતિથી ) તીછો અસ ંખ્યાતા દ્વીપ સમુદ્રના મધ્ય મધ્યમાં ચાલતા ચાલતે જ્યાં જ મુઢીપ-દ્વીપ છે યાવત...જ્યાં શ્રેષ્ટ અશાક વૃક્ષ છે, જે મારી નજીકના ભાગ છે ત્યાં આવ્યા. આવીને ભયથી ઘર સ્વરે “ ભગવાન્ ! મને તમારૂ શરણ છે, ” એમ ખેલતા મારા અન્ને પગની મધ્યમાં રિત વેગવડે આવી બેઠા. ત્યારે તે શક્રદેવેન્દ્ર દેવરાજને આ પ્રમાણે આધ્યાત્મિક યાવત્....વિચાર ઉત્પન્ન થયેા કે-ખરેખર ચમર અસુરેન્દ્ર અસુર રાજા આટલે અળવાન નથી. ખરેખર ચમર અસુરે અસુર રાજા આટલા સમર્થ નથી, નિશ્ચે ચમર અસુરેન્દ્ર અસુર રાજના આ સામર્થ્ય વિષય નથી કે પેાતાના જોરથી ઉંચે ઉછળીને યાવત... સાધર્મ કલ્પમાં આવે. સિવાય કે–અરિહંત, અરિહતચૈત્ય, અનગાર કે ભાવિતાત્માની નિશ્રાએ ઉંચે ઉછળી યાવત...સાધ કલ્પમાં આવે માટે ખરેખર તેવા અરહત ભગવત કે અણુગારની અતિ આશાતના (અપમાન ) કરવી એ મેટા દુ:ખના વિષય છે. એમ ધારીને અવિધના ઉપયોગ મૂકયે, ઉપયેગ મૂકીને અવિધ વડે મને જોયા, જોઇને હા હા અહા હા હું હણાયા છું ( અરેરે હું હણનાર છું.) એમ વિચારી તે ઉત્કૃષ્ટ યાવત....દિવ્ય દેવતિથી વજ્રના માર્ગે ચાલતા ચાલતા તીર્છા અસંખ્યાતા દ્વીપ સમુદ્રોના મધ્ય મધ્યમાં યાવત્....જ્યાંઅશોકવૃક્ષ છે, જ્યાં મારી નજીકના પ્રદેશ છે ત્યાં આવ્યેા. આવીને મારાથી ચાર આંગળ દૂર રહેલ વજાને સહર્યું. ( પાછુ ખેચી લીધુ' ). પરંતુ હું ગોતમ ! મુષ્ટિવાતવડે મારા કેશાત્રને ચલાવ્યા. ( અતિ ઉતાવળથી વજા લેવા જતાં મુઠ બંધ કરતાં પવન છુટયેા જેનાથી વાળનાં અગ્રભાગનું સંચલન થયું. ) ત્યારે તે શક્રદેવેન્દ્ર દેવરાજે વજ્રને સ’હરીને મને જમણી બાજુથી ત્રણવાર પ્રદક્ષિણા કરી. પ્રદક્ષિણા દઇને વંદન કર્યું નમસ્કાર કર્યા. નમીને આ પ્રમાણે એલ્યે કે “ હે ભગવાન, ખરે તમારી નિશ્રાથી હું ચમર અસુરેન્દ્ર અસુર રાજા વડે સ્વયંસેવ અપમાનિત કરાયા. ત્યારે કુપિત થએલા એવા મે ચમર અસુરેન્દ્ર અસુર રાજનાં
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
આપણી શાસન સમૃદ્ધિ.
વધ માટે વ ફૂંકયુ ત્યારે મને આ રીતે આત્મ વિષયક યાવત્.........વચાર ઉત્પન્ન થયા. ખરી રીતે ચમર અસુરેન્દ્ર અસુર રાજા સમર્થનથી તેવીજ રીતે ચાવત્.........વિધિના ઉપયાગ મુકયા. અધિથી આપ દેવાનુપ્રિયને જોયા. હાહા, ચાવત્........જ્યાં આપ દેવાનુપ્રિય છે ત્યાં આવ્યા અને આપથી ચાર આંગળ દૂર રહેલા વજને પાછું ખેંચી લીધું. આ રીતે વાને ખેંચી લેવા માટે અહીં ( તિર્થંક લેાકમાં ) આવેલે અહીં ( સુસમારપુરમાં ) રહેલે અહીં ( ઉદ્યાનમાં ) આવી રહેલા અને આજે અહીં ( આપની પાસે ) ઉપસ્થિત થએલા છું. તા હું દેવાનુપ્રિય ! હું ક્ષમા ચાહુ છું. હું દેવાનુપ્રિય તમેા ક્ષમા આપશે. હું દેવાનુપ્રિય તમે। ક્ષમા આપવાને યેાગ્ય ( સમર્થ ) છે, આ પ્રમાણે ફ્રી ફ્રીવાર નહીં કરૂ ? એમ કહીને મને વંદન કર્યું, નમન કર્યું. નમીને ઇશાન તરફનાં દિક્ ભાગમાં ગયા. જઇને ડાબા પગવડે ત્રણવાર ભૂમિને દાબી અને ચમર અસુરેન્દ્ર અસુરરાજને કહ્યું “ હું ચમરા અસુરેન્દ્ર ! અસુર રાજા શ્રમણુ ભગવાન મહાવીરના પ્રભાવથી તને છેાડયા છે. હવે તને મારા તરફથી ભયનુ કારણ નથી” એમ કહીને જે તરફથી આવ્યા હતા તે તરફ ચાલ્યા ગયા.
( ચાલુ )
00000000000000000∞∞∞∞∞∞∞x
આપણી શાસન સમૃદ્ધિ.
( જિનભવન, વૈષધશાળા, જ્ઞાન ભંડારો વગેરે પુણ્યકૃતિની
थू
ઐતિહાસિક નોંધ. )
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
0000000000000
For Private And Personal Use Only
0000
કાળમાં ( ચાથા આરામાં ) તીર્થંકર ભગવાન વિદ્યમાન હતા તે વખતે પશુ અનેક મહાનુભાવ રાજાઓએ તેમજ ગૃહસ્થાએ જિન મંદિરા બંધાવી પુણ્ય ઉપાર્જન કર્યું છે, તેટલુંજ નહીં પરંતુ આ કાળ ( પાંચમા આરા ) માં પણ અનેક જૈન ગૃહસ્થાએ રાજા મહારાજાએ પુષ્કળ દ્રવ્ય ખરચી ( કે તેટલુ દ્રવ્ય પણ વર્તમાન કાળમાં દેખાતુ નથી ) શ્રી જિનભવન, પૌષધ શાળા-દાનશાળા, જ્ઞાન ભંડારા વગેરે કરાવી મળેલ સુકૃતની લક્ષ્મીવડે પુણ્યાનુંધિ પુણ્ય ઉપાર્જન કરેલ છે, કે જે વર્તમાન કાળે તેટલી લક્ષ્મીના અભાવે તેવા ઉત્તમ જૈન શાસનના કાર્યાં બની શકે નહિ; તેટલુજ નહિ પર ંતુ તેનુ રહ્યુ કરવાનું કે મરામત કરવાનું તેમજ ઉદ્ધાર કરવાનુ કે હાલ જેટલા વિદ્યમાન છે તેટલાને પણ સાચવી રાખવાનું આપણાથી બની શકતુ નથી; છતાં તેવા જિન ભવને, પૌષધશાળાઓ, દાનશાળાઓ અને જ્ઞાન ભડારા કાણે કાણે કયારે કયારે કેટલું અઢળક દ્રવ્ય ખરચી કરાવ્યા છે. તેને સંગ્રહ કરી તેની નોંધ આ નીચે આપીએ છીએ જે વાંચતાં પણ પરમ આનંદ પ્રાપ્ત થાય તેવુ છે. ( સંગ્રાહ્ક. )
૩૧
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩ર
શ્રી અમાનંદ પ્રકાશ. ૧. પૂર્વે શ્રી ભરત ચક્રવર્તિ વગેરે મહા પુરૂષોએ શ્રી સિદ્ધાચલ વગેરે ઉત્તમ તીર્થો પર ઘણાં ભવ્ય જિન મંદિરો કરાવ્યાં છે, તે અધિકાર શ્રી શત્રુંજય મહાભ્ય આદિ જૈન શાસ્ત્રોમાં છે.
૨. તથા મગધ દેશના રાજા શ્રી શ્રેણિક મહારાજાએ શ્રી જિનમંદિરે કરાવ્યાં છે, તે અધિકારી શ્રી આવશ્યક સૂત્રમાં તથા શ્રી હેમચંદ્રાચાર્ય કૃત પજ્ઞ શ્રી યોગશાસ્ત્ર વૃત્તિમાં છે.
૩. તથા શ્રી રાજગૃહી નગરીના શેઠ શ્રી શાલિભદ્રના પિતાશ્રીએ પિતાના ઘરમાં સુશોભિત શ્રી જિનમંદિર કરાવ્યું છે તે વાત શ્રી શાલિભદ્ર ચરિત્રમાં છે.
૪ તથા પ્રભાવતી રાણીએ પિતાના અંત:પુરમાં શ્રી જિનમંદિર બંધાવ્યું છે, તે અધિકાર શ્રી આવશ્યક સૂત્રમાં તથા હૈમ વીરચરિત્રમાં છે.
પ. તથા વાગુર શ્રાવકે શ્રી પુરિમતાલ નગરમાં શ્રી મલ્લિનાથ મહારાજનું મંદિર કરાવ્યું છે, તે અધિકાર શ્રી આવશ્યક સૂત્રમાં તથા શ્રી હેમવીર ચરિત્રમાં છે.
૬. તથા દશ પૂર્વધર શ્રી આર્ય સુહસ્તિસૂરિજીના પ્રતિબોધથી સંપ્રતિ રાજાએ સવા લાખ નવીન જિન પ્રાસાદ, છત્રીસ હજાર જિર્ણ પ્રાસાદદ્વાર, સવા કોડ જિનબિંબ, પંચાણું હજાર પિત્તલમય જિન પ્રતિમા, અને અનેક સહસ્ત્ર દાનશાલા આદિ કરી ત્રિખંડ પૃથ્વીને ઘણું જ શુભાવી છે. ઈત્યાદિ અધિકાર શ્રી ક૯પસૂત્રની ટીકાઓમાં છે. હાલ પણ શ્રી સંપ્રતિ રાજાનાં કરાવેલાં જિનમંદિરો ઘણે ઠેકાણે વિદ્યમાન છે.
૭ તથા વિ. સં. ૧૦૮ માં જાવડશાહે શ્રી શત્રુંજય પર ઓગણીશ લાખ સેનામહોર ખરી ઉદ્ધાર કર્યો. પ્રતિષ્ઠા શ્રી દશ પૂર્વધર શ્રી વજી સ્વામીજીએ કરી. ઇત્યાદિ અધિકાર તપ્રબંધ ગ્રંથોથી જાણ.
૮. તથા સમરાશાહ વિ. સં. ૧૩૭ માં તથા કમશાહ વિ. સં. ૧૫૮૭ માં શ્રી શત્રુંજય પર ઉદ્ધાર કર્યો છે.
૯ તથા શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર મહારાજના સાધથી શ્રી વિક્રમ રાજાએ શ્રી સિદ્ધાચલજીને સંઘ ઘણુ ઠાઠમાઠથી કાઢ્યો હતો. કે જેની સાથે ચાદ તો મુકુટબંધ રાજાઓ હતા, સિત્તેર લાખ શ્રાવકે હતા, શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર પ્રમુખ પાંચ હજાર આચાર્યો હતા, ૧૬૯ સુવર્ણના જિનમંદિરો સાથે હતા. એક ક્રોડ દશ લાખ પાંચ હજાર ગાડાઓ હતા, અઢાર લાખ ઘોડાઓ હતા, છત્રીસે હાથી હતા, ઈત્યાદિ બીજી પણ ઘણી સારી સામગ્રી સાથે હતી. વળી પ્રથમ એક ક્રોડ સોના મહોરથી શ્રી સિદ્ધસેન દિવાકર મહારાજનું ગુરૂપૂજન કર્યું હતું અને તે દ્રવ્યવડે ગુરૂ મહારાજના ઉપદેશથી જિર્ણોદ્ધાર કર્યો હતો. વગેરે બીજા પણ ઘણું સારાં
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૩
આપણી શાસન સમૃદ્ધિ. સારાં કાર્યો તેમણે શ્રી ગુરૂ મહારાજના ઉપદેશથી કર્યા છે. તે વિક્રમ સંબંધી વિશેષ બીજે વૃત્તાંત શ્રી વિક્રમચરિત્રથી જાણો.
૧૦. તથા આચાર્ય શ્રી બપભઠ્ઠી મહારાજજીના ઉપદેશથી પગઢ ( ગ્વાલિયરગઢ) ના આમ નામના રાજાએ ગોપગઢમાં શ્રી મહાવીર સ્વામીનું ૧૦૧ હાથ ઉંચું ભવ્ય જિનાલય બંધાવી તેમાં અઢાર ભાર પ્રમાણ સુવર્ણમય પ્રતિમા સ્થાપના કરી. વળી તે શ્રી જિનાલયના મુખ્ય મંડપ અને રંગમંડપ કરાવવામાં આવીશ લાખ પચીશ હજાર સોનામહોર ખરચી. વળી વિ. સં. ૮૧૧ માં એક કોડ સોનામહોરનું શ્રી બપભદિજી મહારાજના આચાર્યપદ મહોત્સવમાં ખરચ કર્યું. વળી પાતાના નવ લક્ષ સિંહાસન પર બેસારી સવા કોડ સોનામહોરથી ગુરૂપૂજન કર્યું. તે ગુરૂપૂજન દ્રવ્ય કરી ગુરૂ મહારાજના ઉપદેશથી એક જીર્ણ થયેલાં દેરાસરોનો ઉદ્ધાર કર્યો. વળી તે આમ રાજાએ શ્રી ગોપગઢ ઉપર મનોહર વિશાળ એવી એક પિષધશાળા બંધાવી કે જેમાં એક હજાર તો સ્તંભ હતા. તેમાં ચતુર્વિધ સંઘને સુખે આવવા માટે ત્રણ મોટા વિશાળ દ્વારા મૂકવામાં આવ્યા હતા. વળી તેમાં દૂર દૂરતર બેઠેલા સાધુઓને પડિલેહણ સ્વાધ્યાયાદિક વેળાઓની ચેતવણી આપવા માટે મધ્યસ્તંભમાં મેટા નાદવાળો એક ઘંટ બાંધવામાં આવ્યો હતો. વળી તે પિષધશાળામાં એક વ્યાખ્યાન મંડપ ત્રણ લાખ સોના મહોરો ખરચીને બાંધ્યું હતો અને તેમાં એવાં તે ચન્દ્રકાત્યાદિક તેજસ્વી રત્ન જડ્યાં હતાં કે જેથી રાત્રિએ પણ સાધુઓ ત્રસકાયાદિકની વિરાધના વિના પુસ્તકો વગેરે વાંચી શકતા હતા. વળી બપભટ્ટિસૂરિજીના ઉપદેશથી આમ રાજાએ મોટા આડંબરપૂર્વક સંઘ લઈ શ્રી સિદ્ધાચલજી, શ્રી ગિરનારની યાત્રા કરી ત્યાં પણ જીર્ણોદ્ધાર કર્યો. ઈત્યાદિ. બીજો વિશેષાધિકાર ચતુર્વિશતિ પ્રબંધ ગ્રંથાદિકથી જાણુ.
૧૧. તથા ગુજરાતના રાજા ભીમદેવના પ્રધાન શ્રી વિમલશાહે વિસં. ૧૦૮૮ માં શ્રી અબુંદગિરિ પર બારકંડ ત્રેપન લાખ રૂપીઆનું ખર્ચ કરી ઘણાં જ ભવ્ય જિન મંદિરો બંધાવ્યાં છે, કે જેને જોઈને લોકોનાં મન ઘણુ હર્ષિત થાય છે.
૧૨. તથા શ્રી મંડપાચલ (માંડવગઢ)ના રાજાના પ્રધાન શા. શ્રી પૃથ્વી પરે ( પેથડે ) તપગચ્છનાયક શ્રીધર્મઘોષસૂરિજીના ઉપદેશથી શ્રી સિદ્ધાચલ, દેવગિરિ (દેવગઢ) અને મંડપાચલ વગેરે પરમોત્તમ સ્થળે ચોરાસી શ્રી જિન
૧. પિતાનું નામ “ખેમ્પ” માતાનું નામ “ભક્ટિ ” હતું તે ઉપરથી તેમનું નામ “બમ્પટ્ટિ” રાખવામાં આવ્યું છે. આ આચાર્ય આકાશગામિની વિદ્યાબળથી નિત્ય પંચતીથીની યાત્રા કરતા હતા.
૨–“ મા કેટરંક પ્રમાણ'' પણ પાઠ છે.
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૪
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. મંદિર બંધાવ્યાં. તે સંબંધી વિસ્તાર વાત પૂજ્ય શ્રી મતિલકસૂરિ કૃત પૃથ્વીધર સાધુકારિત ચૈત્ય સ્તોત્રથી જાણવી. વળી તેમણે સાત મોટા જ્ઞાન ભંડાર કરાવ્યાં. છત્રીશ હજાર જીર્ણ ટંક ખરચી શ્રી ધર્મઘોષસૂરિજીનો મંડપાચલમાં પ્રવેશ મહોત્સવ કર્યો. ઈત્યાદિ ઘણું ઉત્તમ કાર્ય કરી જેમણે મનુષ્ય જન્મ પામ્યાનું ફળહસ્ત મધ્યગત કર્યું છે. વળી તેમના “ઝાંઝણ” નામના પુત્રરત્ન પણ ઘણાં ઉત્તમ કાર્ય કરેલાં છે. તે શ્રી રત્નમંદિરમણિકૃત ઉપદેશતરંગિણી પ્રમુખ ગ્રંથ જેવાથી સમજાશે.
૧૩. તથા શ્રી સિદ્ધરાજ જયસિંહ રાજાએ શ્રી પાટણમાં વિક્રમ સંવત ૧૧૧૩ માં શ્રી રૂષભદેવજીનું મંદિર બંધાવ્યું. તેમાં ૮૫ આંગુલ પ્રમાણુવાળી પ્રભુજીની પ્રતિમા સ્થાપી. મંદિરનું નામ “રાજવિહાર” રાખવામાં આવ્યું હતું વગેરે ઘણું ઉત્તમ કાર્યો કર્યા છે.
૧૪. તથા સિદ્ધરાજ જયસિંહ રાજાને મંત્રી “શાન્ત” એ નામનો પાંચ હજાર ઘોડેસ્વારને અધિપતિ હતો અને તે વળી શ્રી દેવસૂરિજી મહારાજનો પરમ ભક્ત હતા. તેણે ચોરાશી હજાર સોના મહોરો ખરચી એક રાજમહેલ સમાન પોતાને માટે મહેલ બનાવ્યો. એક દિવસ તેણે આચાર્ય શ્રી દેવસૂરિજી મહારાજને તે મહેલ બતાવ્યા પણ આચાર્યજીએ તેની પ્રશંસા ન કરી. ત્યારે સેનાપતિએ પૂછયું કે હે ભગવન્! સર્વ લોકો આ મહેલની પ્રશંસા કરે છે તે આપ કેમ પ્રશંસા કરતા નથી ? તે સાંભળી શ્રી દેવસૂરિજી મહારાજના શિષ્ય શ્રી માણિકયચંદ્રસૂરિજીએ કહ્યું કે જે આ પૌષધશાળા હોત તો ગુરૂમહારાજ પ્રશંસા કરત. ગૃહસ્થના ઘરની પ્રશંસા કરતાં પાપ લાગે. તે સાંભળી શાન્તએ કહ્યું કે હવેથી આ પિષધશાળા હો. ત્યારથી તે પૌષધશાળા થઈ. અહા ! ધન્ય છે તેવા જીને.
૧૫. તથા દેવસૂરિજી મહારાજના સદુપદેશથી કરંટક નગરના નાહડ મંત્રીએ શ્રી કોરંટકાદિકમાં “ નાહડસહિ” આદિક બહોતેર શ્રીજિનાલયે બંધાવી આચાર્યજીને હાથે વી. સં. ૧૨પર માં પ્રતિષ્ઠા કરાવી છે.
૧૬. તથા શ્રી હેમચન્દ્રસૂરિજીના ઉપદેશથી પ્રતિબંધ પામેલા શ્રી કુમારપાલ મહારાજાએ શ્રી તારંગાજી, શ્રી સિદ્ધાચલજી અને શ્રી ખંભાત વગેરે ઉત્તમ સ્થળે ૧૪૪૪ yતન જિનમંદિર તથા ૧૬૦૦ જીર્ણોદ્ધાર કરાવ્યા. કે જેમાંથી આજ પણ ઘણાંક જિનમંદિરો વિદ્યમાન છે; વળી શ્રી પાટણમાં પિતાના પિતા શ્રી ત્રિભુવનપાલના નામની યાદગિરિ માટે “તિહુઅણ વિહાર” નામનું ૭ર દેવકી લિકા સહિત જિનમંદિર બંધાવ્યું. તેમાં ૧૨૫ અંગુલની ઉંચી અરિષ્ટ રત્નની મૂલનાયક શ્રી નેમિનાથ પ્રભુની પ્રતિમા સ્થાપી. અને ફરતી ૭૨ દહેરીઓમાં તેણે ચંદભાર પ્રમાણ ૨૪ રત્નની, ૨૪ સેનાની, ૨૪ રૂપાની, ઈત્યાદિ જિનપ્રતિ
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આપણી શાસન સમૃદ્ધિ.
૩૫ માઓ સ્થાપી. સર્વ મળી તેમાં ૯૬ ક્રોડ સોનામહોરે ખરચી. તે જિનાલયમાં ઉદયન, આમદેવ, કુબેરદત્ત વગેરે ૧૮૦૦૦ શ્રાવકોની સાથે રાજા નિત્યગીત, નૃત્ય, વાદિત્ર સહિત સ્નાત્ર મહોત્સવ કરતા હતા. વળી ૭૦૦ લેખકો ( લહીએ) રાખીને છ લાખ છત્રીસ હજાર આગમ પુસ્તક લખાવ્યાં. તેમાં દરેક આગમની સાત સાત પ્રતા સેનાના અક્ષરોથી લખાવી, તથા શ્રી હેમાચાયૅકૃત વ્યાકરણ તથા ચારિત્રાદિક ગ્રંથોની એવીશ એકવીશ પ્રતે લખાવી લાભ લીધો. વળી પરમગુરૂ શ્રી હેમાચાર્યજીના ઉપદેશથી શ્રી કુમારપાલ રાજાએ ૭૨ રાણુ, ૧૮૦૦૦ કેટિવ્રજ શાહુકારો અને લાખો બીજા શ્રાવકના સંઘ સહિત શ્રી સિદ્ધાચલ, ગિરિનાર આદિ તીર્થોની મોટા આડંબરથી યાત્રા કરી. તેમાં દરેક સ્થાને સ્નાત્ર મહોત્સવ, ધ્વજારોપણ, શ્રી સંઘ વાત્સલ્ય આદિ કાર્યો તેમણે કર્યો. તે શ્રી કુમારપાલ ભૂપાલ સંબંધી વિશેષ વૃત્તાંત શ્રી મેરૂતુંગાચાર્ય શ્રી પ્રબંધચિન્તામણિથી તથા વાચક શ્રી જિનમંડનગણિકૃત કુમારપાલ પ્રબધથી જાણો.
૧૭. તથા શ્રી અણહિલપુર પાટણના શ્રી કુમારપાળ રાજાના બાહુડ મંત્રીએ વિ. સં. ૧૨૧૩ માં શ્રી શત્રુદ્ધાર કર્યો. એ પ્રસંગે ૨ કેડ ૭ લાખ સેના મહોરો ખરચી. વળી તેમણે શ્રીગિરિનાર પર પગથીયાં બંધાવી સુલભ માર્ગ કર્યો. તેમાં ૬૩ લાખ સોનામહોરોનું ખરચ કર્યું. યત:
"त्रिषष्टिलक्षद्रव्याणां गिरिनार गिरौ व्ययात् ॥
भव्या बाहडदेवेन पद्या हर्षेण कारिता ॥ १॥" ઇત્યાદિ ઘણું ઉત્તમ કામ કર્યા છે.
૧૮. શ્રી પાટણના આભડ નામનાં શ્રાવકે ૨૪ તીર્થકરનાં ૨૪ જિન મંદિરો બંધાવ્યાં, તથા ૮૪ પિષધશાળાઓ બંધાવી. એ વગેરે સાતે ક્ષેત્રોમાં ૯૦ લાખ સોનામહોર ખરચી લાભ લીધો છે.
૧૯. શ્રી ધવલકપુર (ધોળકા)ના વિરધવલ રાજાના શ્રી વસ્તુપાલ, તેજપાળ મંત્રીઓએ તેરસે નવાં જિન મંદિરે અને બાવીસે જીર્ણોદ્ધાર કરાવ્યા. સવાલાખ જિનબિમ્બ ભરાવ્યાં. શ્રી અર્બુદાચળ પર કરોડો રૂપીઆ ખરચી જિન મંદિર બંધાવ્યાં. વળી વસ્તુપાલની સ્ત્રી અનુપમા દેવીએ અને તેજપાલની સ્ત્રી લલિતાદેવીએ શ્રી અબુદાચળ પર શ્રી નેમિનાથનાં મંદિરમાં પેસતાં બે બાજુ અઢારલાખ રૂપીઆ ખરચી બે ગોખ કરાવ્યા કે જે દેરાણી જેઠાણીના નામથી પ્રસિદ્ધ છે. વળી ૯૮૪ પૈષધ શાળાઓ બંધાવી. વળી સાત કોડ સોનામહેર ખરચીને સુવર્ણની શાહીથી તથા મશીની શાહીથી તાડપત્ર પર તેમજ ઉત્તમ કાગળ પર પુસ્તક લખાવીને સાત સરસ્વતી ભંડાર કરાવ્યા છે. વળી વિ૦
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાર
સં. ૧૨૮૫ માં પહેલી શ્રી શત્રુંજય તથા ગિરિનાર તીર્થની યાત્રા કરી હતી, તે વખતે તેમની સાથે ચોવીશ હાથી દાંતના જિનમંદિર, એકને વશ કાષ્ટના જિનમંદિર, પિસ્તાળીસે ગાડાં, સાતસે પાલખીઓ, પાંચ કારીગર, સાત આચાર્યો, બે હજાર વેતાંબર મુનિઓ, અગીઆરસો દિગમ્બરે, ઓગણીસો સાધ્વીઓ, ચાર હજાર ઘેડા, બે હજાર ઉટે, અને સાત લાખ માણસો હતાં. એવી રીતે પહેલી યાત્રા કર્યા બાદ તેથી અધિક અધિક આડંબરથી બીજી યાત્રાએ એટલે સાડીબાર યાત્રા કરી હતી. ઈત્યાદિ ઘણાં ઉત્તમ કામ તેમણે કર્યા છે. તે શ્રાદ્ધવિધિ ગ્રંથ ટીકા તથા વસ્તુપાલ તેજપાલ રાસ વગેરે જેવાથી સમજાશે.
સંગ્રાહક–આત્મવલ્લભ. DIGIC CS-2010| ન્યાયાંનિધિ શ્રી ૧૦૦૮ વિજ્યાનંદસૂરીશ્વરજીના અનુપમ || પટ્ટાલંકાર સમયજ્ઞ શ્રીમદ્ વિજયવલ્લભ સૂરિવરનું
રચનાત્મક કાર્ય. હૈ- - - -
– ==૦૦ ૦૦-૦૦ લેખક-નાનચંદજી પંજાબી. ર અ છે જ્ઞાનને દૂર કરવા, કેળવણીનો પ્રચાર કરવા માટે શ્રીવિજયવ
લભસૂરિવરજી તનતોડ પ્રયત્ન કરી રહ્યા છે એ કણ નથી જા
તું ? તેઓ જે ગામ કે શહેરમાં વિચરે છે ત્યાં પાઠશાળા, છાત્રાલય, પુસ્તકાલય, વગેરે કેળવણીના સાધનો માટે યોગ્ય ઉપદેશ
આપવાનું ભૂલતા નથી. આ વર્ષે તેમનું ચાતુર્માસ મુંબઈમાં શ્રી ગોડીજીના ઉપાશ્રયમાં છે. મુંબઈનું વાતાવરણ કલુષિત હોવા છતાં તેઓ પિતાની ફરજ બજાવ્યા જાય છે. આવો એક શુભ પ્રસંગ ગયા આષાઢ માસની કૃષ્ણ પંચમીને શુક્રવારે બળે.
આ દિવસે વ્યાખ્યાન સમયે આચાર્યશ્રીની અનુજ્ઞાથી પ્રે. હીરાલાલ રસીકદાસ કાપડીયાએ શ્રેતૃવર્ગનું “નવતત્ત્વ” તરફ લક્ષ્ય ખેંચતાં વિવેચન કર્યું કે આચાર્ય પ્રવરની મલાડમાં પધરામણ થઈ ત્યારે હું તેમને વંદન કરવા ગર્યો હતો. તે વખતે જ્ઞાન-ગોષ્ટી ચાલતાં સ્વર્ગસ્થ ન્યાયાંનિધિ શ્રી વિજયાનંદસૂરીશ્વર કે જેઓ આત્મારામજી મહારાજશ્રીના નામથી મશહુર છે. તેમની અત્યાર સુધી અપ્રસિદ્ધ નવતત્ત્વનામની કૃતિ તરફ મેં એમનું સવિનય ધ્યાન ખેંચ્યું. મને નિવેદન કરતાં અતિશય આનંદ થાય છે કે એમણે તરત જ આ ગ્રં
ક
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૭
શ્રી વિજ્યવલ્લભસૂરિજીનું રચનાત્મક કાર્ય. થની ખુદ કતને હાથે લખાયેલી પ્રતિ પંજાબથી મંગાવી આપવા તેમજ તેના પ્રકાશના સમયાનુસાર બનતે પ્રબંધ કરાવી આપવાની ઈચ્છા દર્શાવી.
આજે હું એ જ અદ્ભુત ગ્રંથ વિષે આપ સમક્ષ બે બેલ બોલવા ઉભે
છું. આપ સે જાણે છે તેમ આત્મારામજી મહારાજશ્રીના અનેક ભક્તો છે. આ શાસન-નાયક પરમ ઉપકારી ગુરૂદેવે નવતત્વને કંથ હિંદી ભાષામાં રચી દ્રવ્યાનુયોગના જિજ્ઞાસુઓને શું બનાવ્યા છે. શ્રી પન્નવણું, ભગવતી વગેરે જૈનોના અતિ પવિત્ર આગમના દેહનરૂપે વિવિધ કઠાઓ તૈયાર કરી તેમણે આ અસાધારણ ગ્રંથની અદ્વિતીયતા સિદ્ધ કરી આપી છે. વિશેષમાં સમવસરણ વગેરેનું ચિત્ર–કાર્ય પણ હાથે કરી પોતાની એ વિષયની કુશળતાનું પણ દિગ્દર્શન કરાવ્યું છે. આ ચિત્રોનો બ્લોક બનાવી તે પ્રકટ થાય તો તેમની ચિત્રકળાના નમૂના જળવાઈ રહે. તેમના અક્ષરે મોતીના દાણા જેવા છે, તેને પણ ફેટે આપવો અસ્થાને નહિ ગણાય. વળી આ ગ્રંથ છપાવીને બહાર પાડીએ ત્યારે તેમાં એમની ત્રિરંગી ભવ્ય મૂર્તિ પણ આળેખવી આવશ્યક સમજાય છે. આપનો વિશેષ સમય નહિ લેતાં હું એટલું જ ઉમેરીશ કે નવતત્વ સંબંધી અનેક ગ્રંથો છે, પરંતુ તેમાં આ કંઈ ઓર જ સ્થાન ભોગવે છે. એ ગ્રંથની છપામણ, બંધામણું, કાગળ વગેરેનો ખર્ચ ગણુતાં એની કીંમત અગાઉથી ગ્રાહક થનાર પાસે ચાર રૂપિયા લેવાય તો ખોટું નહિ. આ સંબંધમાં વિશેષ પ્રકાશ પાડવા મહારાજશ્રીને હું વિનવું છું.
ત્યારબાદ સમયજ્ઞ શ્રાવિજયવલ્લભસૂરીશ્વરજીએ બુલંદ અવાજે પિતાનું વક્તવ્ય રજુ કરતાં કહ્યું કે “આ નવતત્વ ગ્રંથના કતાં પરમ પૂજ્ય પ્રાત:મરણીય શ્રીવિજયાનંદ સૂરિરાજ છે. તેમણે આ ગ્રંથ વિ. સં. ૧૯૦૭ માં વિલી ગામમાં રમ્યો હતો, છતાં યોગ્ય પ્રસંગ નહિ મળવાથી અત્યારસુધી અપ્રસિદ્ધ અવસ્થામાં રાખી મૂકાયો હતો. એક વેળા શ્રાવક ભીમસિંહ માણેકના મંગાવવાથી આની મૂળ પ્રત મોકલવામાં આવી હતી, પરંતુ તે વખતે મુદ્રણ-કળાની જેવી જોઈએ તેવી પ્રગતિ નહિ થયેલી હોવાથી તેમજ એ ગ્રંથ છપાય તો તેના ગ્રાહકોની યોગ્ય સંખ્યાને સદભાવ નહિ જણાયાથી પ્રત પાછી આવી અને તે પંજાબના ભંડારમાં પડી રહી છે. હીરાલાલના કહેવાથી મેં એ પ્રત ત્યાંથી મંગાવી છે અને તે અત્ર મજુદ છે. આજે તે પ્રકાશમાં મૂકાય છે.
પંજાબમાંથી પણ આના પ્રકાશન માટે ખર્ચ મળી રહેત, પરંતુ આવું ટિ પણ, પરિશિષ્ટો વગેરે સહિત સુંદર સંપાદન-કાર્ય કરનાર ત્યાં કોઈ નહિ જણયાથી અત્યાર સુધી આ ગ્રંથ પ્રસિદ્ધ થતો અટકયો છે. અત્ર આ કાર્ય પ્રે. હીરાલાલ રસિકદાસ સારી રીતે કરી શકે તેમ છે એમ મને તે લાગે છે. તેમના સદ્ગત પિતાશ્રી મારા પરમ મિત્ર, મિત્ર જ નહિ પણ મારા સહાધ્યાયી અને તે
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૩૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
પણ સતીર્થ્ય-ગુરૂભાઇ થતા હતા. તેમના આ લાયક પુત્ર એમ. એ. સુધીની ઉચ્ચ કેળવણી લીધી છે. વળી ધાર્મિક અભ્યાસ પણ સારા કર્યા છે. એ વાતની પ્રતીતિ શ્રેષ્ઠિ દેવચંદ લાલભાઇ જૈનપુસ્તકાદ્વાર સ ંસ્થા તરફથી પ્રસિદ્ધ થયેલા તત્ત્વાર્થધિગમસૂત્ર બૃહત્ ટીકા સહિતના સંપાદન-કાર્ય થી જણાઇ આવે છે. એક તા સૂરીશ્વરના ગ્રંથ સુવર્ણ સમાન છે અને બીજી બાજુ આનુ યેાગ્ય સંપાદન રૂપ સુગધના સુર્યા મળી આવ્યેા છે. તે આ ગ્રંથના પ્રકાશન માટે યેાગ્ય ઉદ્યમ કરવેશ એ શ્રીસ ંઘનુ ક બ્ય છે ”
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આ પ્રમાણેની તેમની સાચી સલાહ શ્રોતૃવ ને એટલી બધી પસંદ પડી કે ત્યાંને ત્યાં સાડીત્રણસે ( ૩૫૦ ) નકલેા નાંધાઇ ગઇ. વળી ત્રણ દિવસ પછી મીજી સાડીત્રણસો નકલા પણ નોંધાઇ, તેમાં ખાસ કરીને શ્રીગેડીજી દહેરાસરના જ્ઞાનખાતા તરફથી અઢીસે નકલેા નોંધાવવાની ત્રસ્ટી-સાહેબેએ ઉદારતા દાખવી છે. તેની અત્ર નોંધ કરવી અસ્થાને નહિ ગણાય.
ગ્રાહકના પ્રમાણમાં આ ગ્રંથની નકલેા છપાવવાની હાવાથી અગાઉથી ચાર રૂપિયા લઇ ગ્રાહકેાના નામ નોંધવામાં આવે છે, તેમને એ કીંમતથી ગ્રંથ મળી શકશે. તેમજ તેમના મુબારક નામેા ગ્રંથના અંતમાં છપાશે. પૈસા શ્રીવિજયદેવસૂર સંધની પેઢી, ગેડીજીનુ દહેરાસર, પાયધુની-મુ ંબાઇ એ સરનામે ભરવાથી પહોંચ મળે છે. ગ્રંથ છપાઇને બહાર પડતાં જાહેર ખબરથી ખબર આપવામાં આવશે. તે વખતે પહેાંચ દેખાડતાં ગ્રંથ એ પેઢી ઉપરથી મળે તેવા પ્રશ્નધ કરવામાં આવ્યે છે. આશા છે કે આચાર્ય વર્ષના ભક્તજના ગ્રાહક થવાની આ તક જરૂર વધાવી શાસનની શૈાભામાં વૃદ્ધિ કરશે.
પ્રશ્નોત્તર સમશ્યાઓ
ભાગ ૬ ઠ્ઠા.
રચનારઃ–શાહુ છગનલાલે નહાનચંદ્ર નાણાવટી, વેજલપુર-ભરૂચ ) દોહરા-નામ શું પ્રથમ પુરૂષાર્થનું, કાણુ ન મૂકે માત્ર ? ધર્મ-સાગર ધરતા સદા, તપગચ્છની બહુ દાઝ. ૧ સજ્જન શું સગ્રહ કરે, રત્નખાણુ કે। સ્થાન ગુણસાગર ચારી વિષે, પામ્યા કેવળજ્ઞાન.
૨
૧ માઝ=માઝા, મર્યાદા,
૨ચારીક્ષગ્ન પ્રસંગે રચાય છે તે.
For Private And Personal Use Only
O
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પ્રશ્નોત્તર સમસ્યાઓ.
૩૯
કોણ ચેતન પૃશ્વિતણું, કવણ નિશાકર નામ ? ભલું નામ ભાવે ભણે, ભાનુ-ચંદ્ર ગુણ ઠામ. ૪ કવણુ નામ સાગરસુતા, કવણ સરોવર બંધ ?
શ્રી-પાળ કુંવર સુખીયા થયા, પ્રસરે જાસ સુગંધ. ૪ કોણ શેભે ઐરાવતે, પુણ્યથી શું પમાય ? ઇંદ્ર-ભૂતિ સંશય ટળ્યા, અનવર વીર પસાય. ૫ વર્ણ કર્યો શુભ સૂચવે, કણ શોભે દરબાર ? આય સુ-હસ્તિ ગુરૂ, ધન્ય, શાસન શણગાર. ૬ કેણુ ગૃહિણી ગીતણી, કેણુ અષ્ટમ જીનરાય ? શાહ અકબર દરબારમાં, શાંતિ-ચંદ્ર સહાય. ૭ કોણ જીનવર પચીસમો, રેહે સેવામાં કોણ ? સંઘ-દાસ ગુરૂ નામથી, પડે પાપ પર ઘણ. ૮ નેમિ ચરણ લંછન કવણુ, કવણ જગતનો નાથ ? પાર્ધ શંખેશ્વર પ્રણમીએ, હરખે જોડી હાથ. ૯ પશેષ શિરપર શું કહ્યું, દધિસુતનો શું અર્થ ? મશ્યા ઉત્તર સહેલ છે, પૃથ્વિ–ચંદ્ર સમર્થ. ૧૦ સુભટ શું છે સદા, કણ વડે વનરાજ ? જય બોલો જય-સિંહની, જેહ સૂરિ સુખસાજ. ૧૧ કોણ ઝુલે ઝોળી વિષે, કોણ ભાવે રાત ? બાળ-ચંદ્ર બળિયા સૂરિ, દઈએ નામ પ્રભાત. ૧૨ પ્રકાર વેગના કેટલા, ચરણ ચિન્હ કે નામ ? લબ્ધિ બળે મૈતમ ગયા, ગિરિ અષ્ટાપદ ધામ. ૧૩ સત સંગે શું સાંપડે, કીકી કેડ ઉપમાન ? ગુણ ગાઈએ ગુણ-રત્નના, થઈ ગુણમાં ગુલતાન. ૧૪ ધરે ધરણી શું ગર્ભમાં, દીપકે કણ શોભાય ? મુનિવર રત્ન-મંદિરના, ગુણમાં ચિત્ત લેભાય. ૧૫
આy
@
હક છે
૩ ઘણુઘાણ, હથોડે. ૪ શંખેશ્વર શંખ+ઈશ્વર. ૫ શેષ શેષનાગ
શ,
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
360
श्रीशंखेश्वरपार्श्वनाथचैत्यवन्दनम् ।
%BEE
( शार्दूलविक्रीडितम् ) कीर्तिर्यस्य विराजतेऽतिविमला गोडीपुरे पूर्वरे, __ तीर्थे स्तम्भनके च लोद्रवपुरे वाणारसीपत्तने । जीरावल्यभिधानके सुविदिते तीर्थेऽतिरम्यर्द्धिके, __ श्री शंखेश्वरपार्श्वनाथमनिशं वन्दे तमिष्टप्रदम् ॥ १ ॥ इष्टार्थप्रतिपादनेऽमरतरं सिद्धान्ततत्त्वालयं,
श्री वामातनुजं सुरासुरगणैवेन्द्यं सदा भावतः । स्वर्गे भूमितले च नागवसतौ ख्यातप्रभावं प्रभु,
श्री शंखेश्वरपार्श्वनाथमनिशं वन्देऽक्षयार्थप्रदम् ॥२॥ दुर्भेद्यानि विभिद्य बोधपविना कर्माणि यो मूलतः,
प्राप्यानन्तकलंचिरत्नमतुलं ज्ञानाख्यरत्नं विभुः। लेभे निर्वृतिसौख्यमात्महितदं स्वानन्दितात्मा स्वयं,
श्रीशंखेश्वरपार्श्वनाथमनिशं वन्दे तमिष्टप्रदम् ॥३॥ त्रैलोक्याधिपतिं पवित्रवपुष लोकत्रयोद्धारकं,
पापानामविलोकनीयमनिशं मुक्तिप्रियालिङ्गितम्। अम्भोजाक्षियुगं प्रसन्नवदनं स्वच्छद्विजालिप्रमं,
श्री शंखेश्वरपार्श्वनाथमनिशं वन्देऽक्षयार्थप्रदम् ॥ ४ ॥ अब्धि-द्वीपँ-भुजङ्ग-भू परिमिते संवत्सरे वैक्रमे,
मासे माधव उत्तमेऽसितदले यद्दर्शनं पावनम् । प्राप्तं पुण्यवतां सदैव सुलभं दुष्प्रापमन्याङ्गिनां,
श्री शंखेश्वरपार्श्वनाथमजितानन्दं नमामि प्रभुम् ॥ ५॥
1EEEE
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
કા અને આશા.
કાર્ય અને આશા.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ક
(૩)
વિઠ્ઠલદાસ મૂ. શાહુ મી. એ.
સમૃદ્ધિના આરબ પહેલવહેલાં મનની અંદર થાય છે અને જ્યાંસુધી માનસિકભાવા એને અનુકૂળ નથી થતા ત્યાંસુધી તેની પ્રત્યક્ષ સિદ્ધિ થવી અસંભવિત છે. કાર્ય કાઇ એક પદાર્થને માટે કરવું અને આશા કાઇ બીજા જ પદાર્થની રાખવી એ ઘણી ખરાબ વાત છે. તમને ડગલે ડગલે અસફલતા જ દેખાતી હાય તેા પછી વિજયદ્વારમાં તમારા પ્રવેશ કેવી રીતે થઇ શકવાને ? ઘણા મનુષ્ય પોતાનાં જીવનને યાગ્ય માર્ગ ઉપર પે.તાના ઘણાખરા પ્રયત્નાને શક્તિહીન કરી મુકેછે; કેમકે તેઓ ભાવાને પાતાના પ્રયત્નને અનુકૂળ નથી બનાવતા અર્થાત તે પદાર્થ માટે કરે છે અને ઇચ્છા કોઇ બીજા પદાર્થની કરે છે. હાથમાં લીધેલા કાર્ય થી વિપરીત માનસિક ભાવેા રાખવાથી તેઆ એ કાર્યમાં સફલતા પ્રાપ્ત નથી કરી શકતા. તેઓ એ કાર્યને એવા નિશ્ચયપૂર્વક હાથમાં નથી લેતા કે આ કા માં અમને અવશ્ય સફલતા અને વિજય પ્રાપ્ત થશે જ. એજ કારણથી તેઓને સફલતા અને વિજયના આનંદ નથી મળતા. કેમકે સફલતા અને વિજય માટે દૃઢ નિશ્ચય કરવા એજ તેને માટે ક્ષેત્ર તૈયાર કરવા જેવુ જ છે.
નથી લગાડતા. તે પેાતાના માનસિક કાર્ય કાઈ એક
ઇચ્છા પૈસાની કરવી અને એમ કહ્યા કરવું કે શું કરીએ ભાઇ, અમે ગરીબ છીએ, દરિદ્ર છીયે એ આપણી પૈસા કમાવાની ચેાગ્યતા આછી કરે છે; એવા મનુષ્યેાને ચાટે એમ કહેવું એ જરાપણ અનુચિત નથી કે તેઓ પૂમાં જવા માગે છે, પણ પોતાના પગ પશ્ચિમ તરફ ધપાવે છે.
કોઇ મનુષ્ય સક્ષતા સંબ ંધીની પોતાની યાગ્યતા-શક્તિ માટે સદે કરી રહ્યો હાય અને એ રીતે અસલતાના તત્વાને પેાતાની તરફ આકર્ષી રહ્યો હોય એ સ્થિતિમાં સફલતા પ્રાપ્ત કરવામાં સહાય કરે એવી એક પણ વસ્તુ નથી.
For Private And Personal Use Only
જેએ સફલતા–વિજય પ્રાપ્ત કરવા ઇચ્છતા હાય તેઓએ વિચાર પણ એના જ કરવા જોઇયે, તેએએ સુખ, સમૃદ્ધિ, ઉન્નતિના જ શુભ વિચારો કરવા જોઇયે.
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૪૨
શ્રી આત્માનદ પ્રકાશ.
જે દિશા તરફ તમે હે કરશે એજ દિશામાં તમે જઈ શકવાના. જે તમે દરિદ્રતા-કાયરતાની તરફ હાં ફેરવશે તો તમારી ગતિ તે તરફ જ થવાની. એથી ઉલટું જે તેનાથી તમારું હે બીજી તરફ ફેરવશે, એને ધિક્કારશે, એના વિચાર કરવા છોડી દેશે, તેની વાત જ ન કરશે તે તમારી ઉન્નતિ થવા લાગશેસમૃદ્ધિના આનન્દપ્રદ ભુવનમાં તમારે પ્રવેશ થવા લાગશે.
અનેક મનુષ્યો વિપરીત ભાવનાથી કાર્ય કરે છે, અર્થાત તેઓને સમૃદ્ધિશાળી થવું ગમતું હોય છે, પરંતુ તેઓના હૃદયમાં એટલે વિશ્વાસ નથી હોતો કે અમે સમૃદ્ધિશાળી બની જઈશું અને એ જ કારણથી સફળતા તેઓને માટે અસંભવિત બને છે. ખરેખર, આપણુ દરિદ્રતા અને દ્રવ્યહીનતાના ભાવેએ જ, આપણા સંશય અને ભયના વિચારેએ જ, આપણા આત્મવિશ્વાસના અભાવે જ, અનન્ત ઐશ્વર્યના અવિશ્વાસે જ આપણને ગરીબ, દરિદ્રી અને લાચાર રાખ્યા છે.
તમે તમારી બધી શક્તિ પૈસા કમાવામાં ખચી રહ્યા હો ત્યારે તમારા આચરણમાંથી ગરીબાઈને હાંકી કાઢો. તમારા મનના ભાવને સૌભાગ્ય અને સમૃદ્ધિયુક્ત બનાવા. જો તમે તમારી આસપાસનું વાતાવરણ દરિદ્રતાના વિચારોથી ભરી દેશે તે તમારા મનમાં એવા જ સંસ્કારની જમાવટ થશે અને તમે તમારી તરફ પૈસાને આકષી નહિ જ શકે.
અંગ્રેજીમાં એક એવા ભાવાર્થની કહેવત છે કે બકરી જેટલી વાર બેં બેં કરે છે તેટલું તેના મોઢાને ઘાસનું નુકસાન થાય છે. એ કહેવત તમને પણ લાગુ પડી શકે છે. જ્યારે જ્યારે તમે તમારા ભાગ્યનો દોષ કાઢી છે, અર્થાત એમ કહ્યા કરે છે કે ભાઈ, હું ગરીબ છું, બીજા કરી શકે છે તેવાં કાર્યો હું નથી કરી શકતો, હું કદિપણુ પૈસાદાર નહિ થઈ શકું, મારામાં બીજાની જેટલું બુદ્ધિકૌશલ્ય નથી, મારી આશા અને સફલતા ઉપર પાણી ફરી વળ્યું, દેવ મારાથી વિપરીત છે ત્યારે ત્યારે તમે વિપત્તિને આમંત્ર છે અને સુખશાંતિને લૂંટી લેનાર શત્રુઓ ઉપર વિજય પ્રાપ્ત કરવાનો માર્ગ વધારેને વધારે કઠિન બનાવે છે. કેમકે જેટલીવાર તમે તે વિષયના વિચાર કરશે તેટલા તેના સંસ્કાર તમારા આત્મામાં જામતા જશે.
વિચાર એ તો એક જાતનું લેહચુંબક છે, જે પોતાના જ પદાથને ખેંચે છે. જે તમારું મન ગરીબાઈ અને આધિવ્યાધિના જ વિચારોમાં રમ્યા કરતું હશે તો તમે જરૂર ગરીબાઈ અને વ્યાધિથી પીડાવાના જ. એવું તો કદિ નથી બનવાનું કે તમે જે પ્રકારના વિચારો કરતા હો તેનું પરિણામ તે વિચારોથી ઉલટું આવે, કેમકે જે રીતે તમારું જીવન ઘડાવાનું છે એના નમુનારૂપજ તમારા માનસિક ભાવે છે. તમારી કાર્યાનિપુણતાનો આરંભ પહેલાં તારા પિતાનાં મનમાંજ થાય છે.
For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
કાર્ય અને આશા.
જે તમે હમેશાં ક્ષુદ્ર વ્યવસાય અને તુચ્છ વેપારના જ વિચાર કર્યો કરશે, તેને માટે જ તૈયારી કરતા રહેશો, તેની જ આશા રાખ્યા કરશે, અને હમેશાં એમજ વિચાયો કરશે કે શું કરીએ, ભાઈ! સમય બહુ નાજુક આવી ગયા છે, ધંધારોજગાર પડી ભાંગ્યા છે તે સમજી લેવું કે તેનું પરિણામ ઘણું જ આત્મઘાતી નીવડવાનું અને વેપારની ઉન્નતિના સઘળા દ્વાર તમારે માટે બંધ થઈ જવાના. સફલતા પ્રાપ્ત કરવા માટે તમે ગમે તેટલે તનતોડ પરિશ્રમ કરો, પરંતુ જે તમારા વિચારો અસફલતાના ભયથી ગ્રસ્ત થયેલા હશે તે સમજી લેવું કે એ વિચારો તમારા પરિશ્રમને નકામે કરી મુકશે, તમારા પ્રયત્નને પંગુ કરી મુકશે, એથી વિજય પ્રાપ્ત કરવાનું તમારા માટે અશકય થઈ પડશે.
મને સફલતા મળશે કે નહિ, હું તંગીમાં આવી પડીશ તે શું કરીશ, એવા ભય તથા શંકાના વિચારોથી હજારો મનુષ્ય ઈષ્ટ સિદ્ધિથી અર્થાત જે વસ્તુની તેઓ ઈચછા કરતા હોય છે તેનાથી દૂર રહી જાય છે, પછી તેઓને સફલતા કેવી રીતે પ્રાપ્ત થઈ શકે ?
આપણે દરેક વસ્તુને ઉજવળ, આશાજનક અને નિશ્ચયાત્મક દ્રષ્ટિથી જેવી જોઈએ. આપણે વિશ્વાસ રાખવો જોઈએ કે જે કંઈ થશે તે સારું જ થશે, સત્યને હમેશાં વિજય જ થશે. આપણે નિશ્ચય કરી લેવો જોઈએ કે સત્યને અસત્યપર વિજયજ થવાનો. આપણે જાણું લેવું જોઈએ કે એકતા અને સ્વાથ્ય જ સત્ય છે અને વિરોધ, વ્યાધિ, અસત્ય એ મનુષ્ય-સ્વભાવને પ્રતિકુળ છે. આવા આવા દિવ્ય વિચારો રાખવાથી આપણે પણ આશાવાદીઓ અને શુભદશકની કોટિમાં મુકાઈ જશું, કેમકે આશાવાદીઓના એવાજ વિચારો હોય છે. એવા વિચારોના બળથી સંસારમાં એક જાતનો અલોકિક સુધારો થઈ જાય છે. - આશાવાદ તે અમૃત સમાન છે. જેવી રીતે સૂર્યના પ્રકાશથી જીવન પ્રાપ્ત થાય છે તેવી જ રીતે આશાવાદથી મનુષ્યમાં જીવનશકિતને સંચાર થાય છે. એ એક મને ભાસ્કરનો પ્રકાશ છે કે જે આપણે જીવનને સૌંદર્યની અલૌકિક છટાથી વિભૂષિત કરે છે અને જીવનનો વિકાસ કરે છે. સૂર્યના પ્રકાશમાં વનસ્પતિ કુલેકાલે છે તેમ માનસિક શકિતઓ એ પ્રકાશમાં ફુલેફાલે છે.
નિરાશાવાદનું પરિણામ એનાથી ઉ૮ટું છે, એ તે એક ભયંકર રાક્ષસ છે જે આપણું નાશ માટે જ તાકીને બેઠે હોય છે અને જે આપણી ઉન્નતિ થવા દેતો નથી.
જે મનુષ્ય દરેક વસ્તુની અંધકારમય બાજુ જોયા કરે છે, જે હમેશાં અસફલતાના જ વચનો ઉચારે છે, જે જીવનના કેવળ અપ્રીતિકર અંશને જ જોયા કરે છે તેની દુઃખ તથા દરિદ્રતા રાહ જોયા કરે છે.
ચાલુ— –- >>>|--
For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
૪૪
www.kobatirth.org
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ,
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ખરા પુરૂષાર્થ ચગે સિદ્ધ પરમાત્માને પ્રાપ્ત થયેલા આ ગુણા અને તેથી નિરન્તર થતા આત્મલાભ.
203.16
( સંગ્રહીત, મુનિરાજ શ્રી કપૂરવિજયજી મહારાજ. )
૧ અને તજ્ઞાન—જ્ઞાનાવરણીય કર્મના ક્ષય થવાથી, આ ગુણ પ્રાપ્ત થાય છે. આથી લેાકાલાકના સ્વરૂપને સમસ્ત પ્રકારે જાણે છે.
૨. અનંત દર્શન—દનાવરણીય કર્મના ક્ષય થવાથી, આ ગુણ પ્રાપ્ત થાય છે. આથી લેાકાલેાકના સ્વરૂપને સમસ્ત પ્રકારે દેખે છે.
૩. અન્યામાધ સુખ—વેદનીય કર્મના ક્ષય થવાથી, સર્વ પ્રકારની પીડારહિત-નિરૂપાધિકપણું પ્રાપ્ત થાય છે.
૪. અનંત ચારિત્ર—માહનીય કર્માંના ક્ષય થવાથી, આ ગુણ પ્રાપ્ત થાય છે. આમાં ક્ષાયિક સમ્યક્ત્વ અને યથાખ્યાત ચારિત્રને સમાવેશ થાય છે. આથી સિદ્ધ ભગવાન સ્વસ્વભાવમાં સદા અવસ્થિત રહે છે તેજ ત્યાં ચારિત્ર છે.
૫. અક્ષય સ્થિતિ—આયુ:કર્માંનેા ક્ષય થવાથી, નાશ નહિ થાય એવી અન ંત સ્થિતિ પ્રાપ્ત થાય છે. સિદ્ધની સ્થિતિની આદિ છે પણ અંત નથી તેથી સાદિ અનંત કહેવાય છે.
૬. અરૂપીપણું-નામકર્મનો ક્ષય થવાથી, વધુ ગ ંધ રસ અને સ્પર્શરહિતપણ થાય છે. કેમકે શરીર હાય તા,એ ગુણા રહે છે પણ સિદ્ધને શરીર નથી તેથી અરૂપીપણું પ્રાપ્ત થાય છે.
૭. અનુરૂલઘુ-ગેાત્રક ના ક્ષય થવાથી આ ગુણ પ્રાપ્ત થાય છે, તેથી ભારે, હળવા અથવા ઉચ્ચનીચપણાને વ્યવહાર રહેતા નથી.
૮. અનત વી—અંતરાય કર્મના ક્ષય થવાથી અનંત દાન, અને ત લાભ, અનંત ભાગ, અનંત ઉપભાગ અને અનંત વીય-શક્તિ પ્રાપ્ત થાય છે.
ઇતિશમૂ.
For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વર્તમાન પ્રકરણ સંબંધી ચર્ચાપત્ર. FEEFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF # વર્તમાન પ્રકરણ સંબંધી ચર્ચાપત્ર. કરFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFFF
હાલમાં મુંબઈ શહેરમાં જૈન સમાજનું વાતાવરણ કલુષિત થયું છે, તેના છાંટા અનેક શહેરમાં પણ ઉડયા છે, આ બધાનું કારણ મુનિ રામવિજયજીનું મુંબઈનું ચાતુર્માસ નિમિત્ત બન્યું છે. મુંબઈમાં ઘણું ઘણા મુનિરાજોના ભૂતકાળમાં ચાતુર્માસ થયા હતા; છતાં અત્યારની જેવી ભયંકર સ્થિતિ મુંબઈ જૈન સમાજની કોઇવાર થઈ નહોતી, તેનું કારણ મુનિ રામવિજયજીને અશાંતિ કર, અયોગ્ય દિક્ષાપ્રવૃત્તિ માટે ઉપદેશ તથા અભક્ષ્ય વસ્તુને જેને ઉપયોગ કરે છે, પટ્ટધર કોણ? વગેરે બાબતોને અવિચારીપણે અપાતા વ્યાખ્યાન તથા નનામા અને કપીત નામ સહિત તેના ભકતો તરફથી નીકળતા ગલીચ હેન્ડબલે છે. આવી રીતે પિતાની હૃદયવાળા એક મહાપુરૂષ, શાંતમૂર્તિ, સમયજ્ઞ, ચારિત્રપાત્ર, સૂરીવર શ્રી વિજયવલ્લભસૂરીશ્વરજી મહારાજ ઉપર ઠલવી, તેમને સમાજમાં હલકા પાડવાનો પ્રયત્ન સેવાઈ રહ્યો છે. જેથી હિંદના જૈન સમાજનું અંતર વાવાઈ રહ્યું છે. તેવા સંગેમાં તેમને ભૂતકાલીન ઇતિહાસ કંઈક રજુ કરી વર્તમાન કાલીન મુનિ રામવિજયજીની તે તમામ અગ્ય પ્રવૃત્તિ ઉપર વિચારો બતાવવાને સમયાનુસાર ફરજ હોવાથી કંઇ લખવા દેરાઉં છું. આગલે ઇતિહાસ અને શરૂઆતથી જ ઇર્ષ્યા –
આચાર્યશ્રી વિજયવલ્લભસૂરિ ઉપર મુનિ રામવિજયજીના દાદા ગુરૂ શ્રી વિજયદાનસૂરિજીની ઈર્ષ્યા આજ કાલની નથી. શ્રીવિજયવલ્લભસૂરિ દિક્ષાએ મોટા અને પ્રાતઃ સ્મરણીય આત્મારામજી મહારાજની હયાતિ સુધી તેમના ઉપરનો તેઓશ્રીનો અપૂર્વ પ્રેમ, તેઓશ્રીના સ્વર્ગવાસ પછી એ સમુદાયમાં આચાર્ય પદવી કોને આપવી તેની નિયંત્રણમાં આચાર્યશ્રી વિજયકમલસૂરીશ્વરજી મહારાજ અને આ ચાર્ય શ્રી વિજયવલ્લભસૂરીશ્વરજી મહારાજના નામે તે વખતે તે સમુદાયના પરિવારે જણાવેલા, જેમાં આચાર્યશ્રી વિજયવલ્લભસૂરિજીએ તદન ના કહ્યાથી શ્રી વિજયકમલસૂરિને આચાર્ય પદવી અપાણી. તે પછી નભાના રાજાના પ્રમુખસ્થાને મૂહપત્તિની ચર્ચાના કેસમાં શ્રી સ્થાનકવાસીઓ સાથે શાસ્ત્રવાદમાં આચાર્યશ્રી વલ્લભવિજ્યજી મહારાજે વાદી તરીકે શાસ્ત્રાધારે બજાવેલ કાર્ય વગેરેથી તેઓશ્રીની વધતી જતી ખ્યાતિ, અને છેવટે સં. ૧૯૬૮ના જેઠ માસમાં તે સમુદાયના મુનિ મંડળના વડોદરા સંમેલનમાં આચાર્ય મહારાજશ્રી વિજયકમલસૂરિના પ્રમુખ સ્થાનથી આપેલ ભાષણમાં તેઓશ્રીએ કરેલી આચાર્યશ્રી વિજયવલ્લભસૂરિજીની પ્રશંસા
For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
( જુઓ જેને પત્ર પુ. ૨૭ અંક ૩૪ ) તેમજ આ સંમેલન અને તેની કાર્યવાહીથી આખા હિંદમાં આચાર્યશ્રી વિજયવલ્લભસૂરિજીના વધતા જતા યશથી, શ્રી વિજયદાનસૂરિજીના હૃદયમાં તેઓશ્રી પ્રત્યે ઈર્ષ્યા વધતી ગઈ. અત્યારસુધી શ્રી રામ વિજયજીનો જન્મ નહોતો, હવે તે સંમેલન પછી શ્રી રામવિજયજીના જન્મ તત્કાળ થાય છે અને જેમ સંસારમાં ગૃહસ્થી પોતાના પિતાને વાર લે છે તેમજ શ્રી દાનસૂરિજીનો તે ઈર્ષ્યાને વાર પોતાના પ્રશિષ્ય શ્રી રામવિજયજીને અત્યારથી (ત્યારથીજ ) આપવો શરૂ કર્યો, અને તેમણે લીધો. ઈર્ષાની વૃદ્ધિના બે નિમિત્તભૂત પ્રસંગે --
૧-દશ વર્ષ પહેલાં આચાર્ય શ્રી વિજયવલ્લભસૂરિકે જેઓ તે વખતે મુનિરાજ શ્રી વલ્લભવિજયજી (કહેવાતા) હતા તેઓશ્રી મુંબઈમાં પધાર્યા. પંજાબથી ફરતાં ફરતાં આખે દેશ તપાસતાં જૈન સમાજને હાલના સમયે બંને પ્રકારની કેળવણીની વૃદ્ધિ અને સહાયક સંસ્થાઓ-સ્થળે સ્થળે જોઈએ છીએ તો તે સમયરે જાણ્યું અને પોતાનો ઉપદેશ તેના માટે મુખ્ય કરી મુંબઈમાં શ્રી મહાવીર વિદ્યાલયનો જન્મ તેઓશ્રીના ઉપદેશથી થયો. એટલે હિંદમાં જૈન સમાજ માટે જરૂરીઆત વાળી વસ્તુનું બીજ ત્યાં મુખ્યપણે રોપાયું. આ વિદ્યાલયની વૃદ્ધિ સાથે આચાર્ય શ્રી વિજયવલ્લભસૂરિજીની કીર્તિમાં વૃદ્ધિ થતી ચાલી અને તેથી શ્રી વિજયદાનસૂરિ અને શ્રી રામવિજયજીથી તે સહન ન થયું. વળી તેમની સાથે પણ તેવાજ કારણે આ સમુદાયના શ્રી વિજયકમળસૂરિના શિષ્ય હાલના શ્રી લબ્ધિસૂરિ ગુપ્તપણે સામેલ જ હતા. અને આગલી સાલ મુંબઈમાં જ ચોમાસું રહેલ પં. પ્રાન્તિવિજયજી જેવા આ સમુદાયની આગલી પાછલી સ્થિતિ નહિં જાણનાર સાધુને તેઓ ત્રણે મુનિરાજેએ અંદર સંડોવી હથીઆર બનાવી શ્રી મહાવીર વિદ્યા લયની પ્રગતિને રોધ કરવા દેડકાં પ્રકરણ ઉભું કરી શ્રી મહાવીર વિદ્યાલયને સમાજની દષ્ટિમાં હલકી પાડવા અને આચાર્ય શ્રી વિજયવલ્લભસૂરિની ઉપર ઈર્ષ્યાને લઈને તે નિમિતે તેમને પણ સાથે સંડાવી તેમની કીર્તિ ઓછી કરવાના અને તે સંસ્થા હિંસાને પોષનારી તેનો જન્મ આપનાર પણ હિંસાનાં પિષક છે વગેરે તેવા અનેક અયોગ્ય પ્રયત્નો સેવાણ છતાં, શ્રી મહાવીર વિદ્યાલયને તે જ અરસામાં એક લાખ રૂપિયા અમદાવાદથી મળ્યા, તેથી તેના પાયા સુદઢ થયા એટલે કે કેળવણી તેમજ શ્રી વિજયવલ્લભસૂરિ પ્રત્યે ઈષ્યમાં વધારો થયો. અને તે પ્રકરણ ચાલુ હતું પણ તેમાં ન ફાવ્યા. હવે ઠેઠ મુબઈ જઈને શ્રી મહાવીર વિદ્યાલયને ઉખેડવા અને કેળવણીને નિંદવાના મનોરથ ઘડાયા અને આચાર્ય વિજ્યવલ્લભસૂરિજીની કીર્તિનો કોટ મહાવીર વિદ્યાલયને ઉતારી પાડવા તેમનું ચાતુર્માસ નકકી થયું અને તે માટે મુંબઈ તરફ વિહાર કર્યા. દરમ્યાન પાટણમાં બરાજમાન આચાર્ય શ્રી વિજયવલ્લભસૂરિ સુરત પાસે કરચલીયા ગામમાં ત્યાંના શ્રી સંઘની વિનંતિથી પ્રતિષ્ઠા કરવા પધારેલા, ત્યાં શ્રી વિજયદાનસૂરિજી અને મુનિ
For Private And Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વર્તમાન પ્રકરણ સંબંધી ચર્ચાપત્ર. રામવિજયજી વગેરે મુંબઈ આવતા હોવાથી મુંબઈમાં મહાવીર વિદ્યાલય વિરૂદ્ધ પિતાના વાકચાતુર્ય અને વાણુવિલાસથી ઉપદેશ આપતાં રખે ન સમાજને તે સંસ્થાવિરૂદ્ધ ઉશ્કેરી ન મૂકે તેમજ તેના ઉપર અભાવ ન કરી દે (કારણ કે આજે મુગ્ધ-બાળજી પોતાનામાં વિચાર કરવાની શકિતના અભાવે તેવા મુનિરાજની વાણી ઉપર ઉભેલા હોય છે ) તેથી, તેમજ જૈન સમાજની ડગમગતી અધ:પતન થતી જતી સ્થિતિમાં કેળવણીનું સ્થાન શ્રી મહાવીર વિદ્યાલય જાળવી રાખવા, તેની ઉન્નતિ થવા, બીજી કે જ્યારે આગળ વધે છે તે તેની જોડમાં જૈન સમાજને ઉભી રાખવા અને આત્માનંદ જેન કોલેજ કરી આ વિદ્યાલયને સાથે ભેળવી દેવાના વિચારો મુંબઈના જૈન કોમના અગ્રેસરો, ધનાઢો અને કેળવાયેલે વર્ગ કરતો હતો, અને તે દરમ્યાન આ સમયજ્ઞ, શાંતમૂતિ શ્રી વિજયવલ્લભસૂરીશ્વરજી મહારાજ નજીકમાં પધારેલા હોવાથી મુંબઈ ચાતુર્માસ કરે અને ઉપરોકત ધારણુઓ પાર પડે તે હેતુથી મુંબઈના શ્રી સંઘનું (આગેવાનોનું) એક ડેપ્યુટેશન તેઓશ્રી પાસે વિનંતિ કરવા ગયું અને સર્વ હકિકત નિવેદન કરી, આગ્રહપૂર્વક વિનંતિ કરી, વસ્તુસ્થિતિ જણાવી જેથી આચાર્યશ્રીજી તો શ્રી વરકાણું પાર્શ્વનાથ વિદ્યાલય, શ્રી પંજાબ જૈન ગુરૂકુળ આ વિદ્યાલય તેવા કેળવણી સ્થાને માટેજ ઉપદેશ આપી સમયધર્મ સમજાવી જૈન સમાજના ભવિષ્યના ઉદયના સાધનોના જન્મ અપાવી રહ્યા હતા, તેથી મુંબઈના શ્રીસંઘના આગેવાનની અતિ આગ્રહપૂર્વક વિનંતિ સ્વીકારી વિહાર કર્યો, તેની ખબર પડતાં અને પ્રથમથી જ શ્રી વિજયદાનસૂરિ અને મુનિ રામવિજયજી રસ્તામાં અનેક સ્થળે પોતાની મહાવીર વિદ્યાલય ઉપરની અને શ્રી વિજયવલ્લભસૂરિ ઉપરની ઈષ્યના શસ્ત્રો ફેંકતા ફેંકતા પ્રથમ મુંબઈ પહોંચ્યા, ત્યારબાદ થોડાક દિવસ પછી આચાર્ય મહારાજ શ્રીવિજયવલ્લભસૂરિ નું બઈ પધાર્યા અને મુંબઈની જૈન પ્રજાએ અપૂર્વ સત્કાર કર્યો. ત્યારબાદ મુંબઈમાં મુનિ રામવિજયજીએ ઉપદેશ અને તેના ભક્તોએ વાણી દ્વારા, વિરશાસન પેપરદ્વારા અને હેન્ડબીલદ્વારા પોતાને મુનિપણને ન છાજે તેવું અને તેના ભકતોને પણ જૈન તરીકે ન છાજે તેવું વર્તન ચલાવવું શરૂ કર્યું, પરંતુ પોતાને જે મહાવીર વિદ્યાલય વિરૂદ્ધ કાર્ય કરવું હતું અને આચાર્યશ્રીની ધૂળ ઉડાડવી હતી તેને બદલે પિતાની શી દશા કુદરતે કરી તેમાંની બે ચાર વસ્તુ આટલી પ્રસ્તાવના કર્યા પછી હવે આપું છું.
ઈષ્યવૃદ્ધિનું બીજુ નિમિત્ત આચાર્ય પદવી પ્રદાને.
સં. ૧૯૮૦ ના ચાતુર્માસમાં શ્રી વિજયકમળસૂરિશ્વરજી મહારાજ પિતાના શિષ્ય વ્યા વા૦ શ્રી લબ્ધિવિજયજી (હાલના શ્રી વિજયલબ્ધિસૂરિ) વગેરે સમુદાય તેમજ પંડદાનવિજયજી હાલના (શ્રી વિજયદાનસૂરિ) મુનિ રામવિજયજી વગેરે સાથે છાણું ગામમાં ચાતુર્માસ બિરાજમાન હતા, તે વખતે વ્યા૦ વાર શ્રી લબ્ધિવિજયજી
For Private And Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
અને પં. દાનવિજયજીનું દબાણ ઘણા વખતથી આ ભેળા હૃદયના મહાપુરૂષ શ્રી વિજયકમળસૂરિશ્વરજી મહારાજ ઉપર હતું, અને તેમની ઈતરાજી તેજ સમુદાયના શ્રી વિજયવલ્લભસૂરિ અને પ્રવતકજી મહારાજ કાન્તિવિજયજી ઉપર ઘણા વખતથી પ્રસંગે મેળવી કરાવી હતી અને દિવસનુદિવસ વિષ રેડતા જતા હતા જેથી તેઓની વચ્ચેને એખલાસ તેડાવ્યો હતો. અગાઉ સમાધાનીના પ્રસંગે ખંભાત વગેરે સ્થળના ચોમાસા પ્રસંગોએ આ બન્ને મુનિ મહારાજાએ એ નમ્રતાપૂર્વક ગૃહસ્થ મોકલી કરાવવા પ્રયત્નો પણ કર્યા હતા છતાં એ વિજયલબ્ધિસૂરિ અને વિજયદાનસૂરિએ તે થવા જ ન દીધા તેનું કારણ તે બન્ને મુનિ એને પોતાને છુપી રીતે આચાર્ય પદવી લેવી હતી અને શ્રી વિજયવલ્લભસૂરિજીને મુનિ તરીકે તેઓથી નીચી કેટીએ રાખવા હતા આ એક કપટ ઘટના ખેલાતી હતી. છાણુમાં આ પ્રસંગ મેળવ્ય, ભેળા અને સરલ હદયના વિજયકમળસૂરિજીને સમજાવી તેમના ઉપર દબાણ ચલાવી બનેએ (શ્રી દાનસૂરિ અને શ્રી લબ્ધિસૂરિએ) આચાર્ય પદવી લેવાનું ખાનગીમાં નક્કી કર્યું. તે અરસામાં થોડાક દિવસ પછી આ ઘટના ખુલ્લી પડી અને તે સમુદાયના શાંતમૂર્તિ શ્રી હંસવિજયજી મહારાજ કે જે શ્રી વિજયકમળસૂરિજીના ગુરૂભાઈ છે તેઓશ્રી અમદાવાદમાં બિરાજમાન હતા તેમને એકાએક ખબર પડી. સમુદાયના મુખ્ય મુખ્ય સાધુઓ પ્રવર્તકજી મહારાજ કાન્તિવિજયજી, સુમતિવિજયજી મહારાજ, હંસવિજયજી મહારાજ, શ્રી સંપતવિજયજી પંન્યાસ, શ્રી વલ્લભવિજયજી મહારાજ વગેરે અને બીજા સમુદાયના સાધુને જણાવ્યા વગર આચાર્ય પદવી આપે તે સમુદાયના સાધુઓની આચાર્યશ્રી વિજયકમળસૂરિજી ઉપર છેતરાજી થાય ( કારણ કે પ્રાતઃ સમરણીય આત્મારામજી મહારાજનો સ્વર્ગવાસ થયા પછી આચાર્ય પદવી કોને આપવી તે માટે તે સમુદાયના દરેક મુનિઓના પત્ર દ્વારા અભિપ્રાય માંગવામાં આવ્યા હતા, જેમાં મુનિશ્રી કમળવિજયજી મહારાજ અને મુનિશ્રી વલ્લભવિજયજી મહારાજના નામના ઘણા અભિપ્રાય આચાર્ય પદવી માટે આવ્યા હતા અને
જ્યારે ખુદ કમળવિજયજી મહારાજે મુનિશ્રી વલ્લભવિજયજીનું નામ તે વખતે આપેલું અને તેમણે ના કહી ત્યારેજ શ્રી કમળવિજ્યજી મહારાજને આચાર્ય પદવી આપી શ્રી આત્મારામજી મહારાજની પાટે સ્થાપી પટ્ટધર બનાવ્યા હતા. ) આ આ સમુદાયમાં કમ-રિવાજ હતા અને સાધારણ રીતે સમુદાયના મુનિએને પુછાવવું પણ જોઈએ, નહિ તો અંદર અંદર કુસંપ અને મનદુ:ખ થાય ) જેથી તેઓશ્રીએ શ્રી વિજયકમનસૂરિશ્વરજીના ઉપર સમુદાયની ઇતરાજી ન થાય, સમુ. દાયમાં કુસંપ ન થાય તેમજ અત્યારે નવા આચાર્યની પણ જરૂર નહોતી, અને કદાચ તેમ જણાય તો તમામ સાધુઓને અભિપ્રાય લેવો જોઈએ અથવા પ્રથમ મુજબ તેમજ પ્રાતઃ સ્મરણીય આત્મારામજી મહારાજની છેલ્લી વખતની ઈચ્છા
For Private And Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વર્તમાન પ્રકરણ સંબંધી ચર્ચાપત્ર. પણ મુનિશ્રી વલ્લભવિજયજીને આપવાની હતી, તેઓશ્રી સમયજ્ઞ, બાળ બ્રહ્મચારી શાંત, વાદી તરીકે કાર્ય કરનાર અને આચાર્ય પદવી લાયક હોવાથી તેમને પ્રથમ આપવી જોઈએ તે વિચાર આવતાં દીર્ધદષ્ટિ વાપરી, તેવી મતલબને પત્ર આચાર્ય વિજયકમળસૂરિશ્વરજીને મુનિરાજશ્રી હંસવિજયજી મહારાજે લખે, બીજા મુનિ શ્રીઓને પણ પાઠવ્યા (પણ તે મહાપુરૂષ તે પોતાની પાસેના નવા થનારા આચાર્યના દબાયેલા હતા તેથી જવાબ ન આપે ). અને સમુદાયના બીજા મુનિ એને ખબર પણ ન આપ્યા અને ખાનગી તે મંત્રણા શરૂ રાખી. હવે સમુદાયના અન્ય ઘણું મુનિરાજે અને મુખ્ય મુખ્ય મુનિએને તે ખાસ એ અભિપ્રાય થયે કે સૂરિજી મહારાજને તેમ કરતાં નમ્રતાપૂર્વક અટકાવવા, અથવા ન અટકે તો મુનિરાજશ્રી વલ્લભવિજયજી મહારાજને આચાર્ય પદવી આપવા માટે શ્રી પંજાબના જૈન સંઘને લખી મેકલવું અને તે માટે આગ્રહ કરે. આપણે સર્વેએ સંમત્તિ આપવી; કારણ કે સ્વર્ગવાસી ગુરૂરાજની ઈચ્છા અને અત્યારે લાયકાત પણ તેમની જ છે. અહિં તો શ્રી લબ્દિવિજયજી મ. તથા શ્રી દાનવિજયજી મહારાજને આચાર્ય થવું હતું, સૂરિજી મહારાજને સમુદાયમાં કુસંપની વૃદ્ધિ થવા માટે નિમિત્ત બનાવવા હતા, જેથી અટક્યા નહિં; તેથી સૂરિજી સાથે તે વખતે છાણમાં બિરાજતા તેમનાજ શિષ્ય મુનિ હિંમતવિજયજી, મુનિ ઉત્તમવિજયજી, અને મુનિ નેમવિજયજી વગેરે આ અપાતી આચાર્યપદવી માટે રૂબરૂમાં સખ્ત નાપસંદગી બતાવવા અસહકાર કરી, આચાર્યને છાણીમાં છોડી વિહાર કરી ગયા. આટલી હકીકત અને વિરોધ છતાં, આખે સમુદાય વિરૂદ્ધ છતાં, છાણીના સંઘમાં મતભેદ, વડોદરાનો સંઘ વિરૂદ્ધ છતાં, તે હિલચાલ શરૂજ રાખી. જેથી બાકીનો આખો સમુદાય મંડળ અને મુંબઈ, વડોદરા, પાટણ અને ભાવનગર વગેરે અનેક શહે. રોના અગ્રેસર, સંઘ તરફથી પંજાબ શ્રી સંઘને મુનિરાજશ્રી વલ્લભ વિજયજી મહારાજને શ્રી આત્મારામજી મહારાજની તથા શિબા સમુદાયની ઈચ્છા મુજબ પટ્ટધર બનાવવા, આચાર્ય પદવી આપવા, અનેક પત્ર, તારો છુટ્યા, જેથી પંજાબના શ્રી સંઘ મહારાજને આગ્રહપૂર્વક આચાર્ય પદવી આપવા વિનંતિ કરી અને ત્યાંના સંઘ અને બીજા શહેરના સંઘ અગ્રેસર વગેરેને એક સરખે આગ્રહ થતાં સ્વી. કારવા હા કહેતાં સં. ૧૯૮૧ ના માગશર સુદ ૫ ના રોજ મુનિરાજ શ્રી વલ્લભવિજયજી મહારાજને શ્રી વિજયાનંદસૂરિજી મહારાજની પાટ ઉપર પટ્ટધર તરીકે સ્થાપન કરવામાં આવ્યા અને તે જ દિવસે તે ટાઈમ પછી દેઢ કલાક પછી વ્યા વા શ્રી લબ્ધિવિજયજી અને પં. દાનવિજયજીને આચાર્યપદવી છાણમાં સમુદાયના મોટા ભાગનો વિરોધ છતાં આપવામાં આવી એટલે ત્યાં પણ પોતે ધારેલ ધારણા પાર ન પડી, અને મોટા તે મોટા કુદરતના નિયમ પ્રમાણે રહ્યા અને થયા.
For Private And Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૫૦
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
મુનિ શ્રી વલ્લભવિજયજી મહારાજ જેમ દીક્ષા પર્યાયે તેમ આચાર્યપદવીએ પણ મોટા થયા અને શ્રી આત્મારામજી મહારાજના પટ્ટધર પણ તેજ થયા અને ઉપરોક્ત બંને સૂરિજી શ્રી કમળસૂરિશ્વરજીના પટ્ટધર થયા, તે પિતાની ગુપ્ત મંત્રણમાં ન ફાવતાં કુદરતે જુદું કામ કર્યું. તેથી શ્રી વિજયલબ્ધિસૂરિજી અને શ્રી વિજયદાનસૂરિજીની આચાર્ય શ્રી વિજયવલ્લભસૂરિ ઉપરની ઈષ્યની વૃદ્ધિ થઈ. હવે તે શ્રી વિજયદાનસૂરિ અને તેને વારસો લેનાર મુનિ રામવિજયજી વધારે ને વધારે પ્રસંગે શ્રી વિજયવલ્લભસૂરિજીને વગોવવાના,નિંદવાના,દિવાસાનું દિવસ સેવવા માંડયા અને શ્રી લબ્ધિસૂરિ પણ તેના જાહેર અને ગુપ્તપણે સહાયક થવા લાગ્યા અને શ્રી વિજયદાનસૂરિ અને મુનિ રામવિજયજીના અમદાવાદ, ખંભાત, સુરતના ચોમાસામાં પણ શ્રી વિજયવલ્લભસૂરિની આચાર્ય પદવી માટે અને મહાવીર વિદ્યાલયને ઉખેડવા માટે પિતાના વ્યાખ્યાનોમાં પ્રસંગે પ્રસંગે અને શ્રી વીરશાસન પત્રમાં રામવિજયજીએ લેખો લખી લખાવી કપીત નામે આવી અનેક વખત પ્રયત્નો સેવ્યા, પરંતુ ઉપર પ્રમાણે મહાવીર વિદ્યાલયના તે પાયા મજબુતજ થવા માંડયા. ઉપરેત હકીકત ઉપરથી પટ્ટધરનો પ્રશ્ન જે મુનિ રામવિજયજી ઉપાડેલ છે કે પટ્ટધર કોણ? તેને ઉપરની હકીકત ઉપરથી ઉકેલ થઈ જાય છે.
શ્રી મહાવીર વિદ્યાલયની કોઈપણ કાર્યવાહી પ્રવૃત્તિ અગ્ય, અપૂણ હોય તે તે માટે તેની કમીટી જવાબદાર છે, અને શ્રી રામવિજયજીને જરૂર હતી તો તેની કમીટી કે જવાબદાર વ્યકિતને બોલાવી નિખાલસ દીલે ચર્ચા કરી સુધારો વધારો ફેરફાર કરાવવાની જરૂર હતી, પરંતુ જે સંસ્થામાં આચાર્ય શ્રી વિજયવલ્લભસૂરિ અને કોઈ જાતનો હાથ નથી, સંબંધ નથી, કોઈ ભલામણું નથી, તે સંજોગોમાં હિંસાની સંસ્થાના પિષક કહી તેઓશ્રીને વગોવવા નિંદવા તે મુનિ રામવિજયજી વગેરેનું નિંદનીય કૃત્ય નહિં તો બીજું શું હતું?તેમને તો આચાર્ય વિજયવલભસૂરિને ઉતારી પાડવા હતા ! અને તેમના ઉપદેશથી સ્થપાયેલ તેઓશ્રીની કિર્તિના કિજલારૂપી આવી કેળવણીની સંસ્થાને તોડી પાડવાના પ્રયત્ન સિવાય મુનિ રામ વિજયજીને બીજું કશું હૃદયમાં નહોતું. મુનિશ્રી રામવિજયજી મુંબઈથી જ્યારે દૂર હતા ત્યારે તેઓ તેના માટે અયોગ્ય વ્યાખ્યાન આપતા, લેખો લખતાં કાંઈ પણ ન વળ્યું, ધારણ સફળ ન થઈ ત્યારે તળ મુંબઈમાં જઈ વાણીવિલાસથી ઉપદેશ દ્વારા મહાવીર વિદ્યાલય ઉપર મુંબઈની જૈન પ્રજાનો અભાવ કરાવે અને આ ચાર્ય શ્રી વિજયવલલભસૂરિશ્વરજીને નિંદવા અને તેઓશ્રીના વધતા જતા યશને તોડી પાડી જૈન સમાજ ઉપર ઉપકાર કરતાં બંધ કરવા માટે તેઓનું મુંબઈ આવાગમન થયું, પરંતુ તેમની તે ધારણું ત્યાં સફળ થાય તે પહેલાં હૃદયમાં
For Private And Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વર્તમાન પ્રકરણ સંબંધી ચર્ચાપત્ર. ઈષા જ હોવાથી પ્રથમ જામનગરમાં દીક્ષા પ્રકરણને ઑબ મુંબઈમાં છુટ અને ત્યાં ખળભળાટ કરાવનારી દીક્ષા પ્રવૃત્તિ માટે તેમની કાર્યવાહી શરૂ થઈ.
દારૂ ઇંડાના પ્રકરણનું વ્યાખ્યાન વાણી વિલાસ શરૂ થયે. છેવટે મર્યાદા મુકી પોતાના રાગી ભકતો અને અન્ન લેકને ઉશ્કેરી તેમની પાસે ગલીચ હેન્ડબીલે શ્રી વિજયવરલભસૂરિશ્વરજીને નિંદવા, ગાલી પ્રદાન કરવાના કઢાવી આખી મુંબઈની જૈન સમાજને કલેશમય કરી ખળભળાવી મુકી, જેથી પોતાની મૂળ ધારણ ભૂલાઈ. હવે મુનિ રામવિજયજીની અમે હાલની અયોગ્ય દીક્ષા પ્રવૃત્તિ માટે કાંઈક જણાવીયે. દીક્ષા આપવાની પ્રવૃત્તિ ઉત્તમોત્તમ હોવાથી તે માટે કોઈ વિરૂદ્ધ હોઈ શકે જ નહિં, પરંતુ દેશકાળનો વિચાર કરી તેમાં સુધારણાને કેટલે અવકાશ છે તેજ જેવું જોઈએ. શ્રી રામવિજયજીએ અત્યારે દિક્ષાના પ્રખર હિમાયતી થઈ
ગ્યા યોગ્યનો વિચાર કર્યા વગર જે આવે તેને દેશકાળ વિરૂદ્ધ, કાચી વયે વગર અભ્યાસ અને અનુભવે દીક્ષા આપવાનું ધમધોકાર કાર્ય શરૂ કર્યું છે, જેને લઈને
જ્યાં ત્યાં શોરબકોર, કલેશ, મારામારી, કોટે ચડવાના પ્રસંગે ઉપસ્થિત થઈ રહ્યા છે, તેટલું જ નહિ પરંતુ તેને લઈને શ્રી રામવિજયજી ખુદને પણ કોર્ટ જવાના પ્રસંગે અને તેમને તથા તેમની સાથેના સાધુઓને માર પડયાના પ્રસંગે પણ સમાજની જાણમાં આવ્યા છે, જેથી આના સંબંધમાં ઘણું જ અવ્યવસ્થિત સ્થિતિ ચાલુ થઈ છે. આવા કલેશમય પ્રસંગે દરેક મનુષ્ય પિતાના આ માટે વિચારે બતાવવા તે આવશ્યક છે. દીક્ષા જેવા પવિત્ર કાર્ય માટે શામાટે ધાંધલ ધમાલ, તોફાન, કલેશ મારામારી કેટે ચડવું વગેરે હોવું જોઈએ જેન શાસ્ત્રોમાં ઓછા માં ઓછી વય દીક્ષા લેવાની આઠ વર્ષની અનેક સ્થળે જણાવેલ છે એ બરાબર છે. અને સાથે નવ વર્ષ પહેલાં કેવળજ્ઞાનની પ્રાપ્તિ થતી નથી તેમજ પાંચમા આરાને છેડે વીશ વર્ષનું આયુષ્ય હોય છે તેને લઈનેજ શાસ્ત્રાજ્ઞા પણ આઠ વર્ષથી ઓછી વયે દીક્ષા અપાતી નથી તેવી છે, તેમજ આઠ વર્ષ પહેલાં છઠું સાતમું ગુણ સ્થાન પણ તે મનુષ્યને ફરસતું જ નથી. માટે કેટલામાં છેલ્લી હદ અને ઓછામાં ઓછી વય તે બતાવી છે. તેટલા ઉપરથી જ બધાને આઠ વર્ષની વયે જ દિક્ષા અપાય તેમ શીરીતે બને? કારણ કે પૂર્વકૃત અસાધારણ ક્ષોપશમ કોઈકજ મનુષ્યને આઠ નવ વર્ષે દીક્ષા ગ્રહણ કરવા માટે હોય છે; વળી ભૂતકાળમાંના તેવા દષ્ટાંતે જે છે તે તેવી લઘુવયના બાળકના સામુદ્રિક શાસ્ત્રાધારે શારિરિક ચિન્હો લક્ષણે જોઈ અથવા તે વખતના મહાન આચાર્યો દેવસાધિત હાઈ, તેમજ પોતાના જ્ઞાન બળે તેવા કોઈ તેટલી વયના અસાધારણ પુરૂષને જોઈ દીક્ષા આપી હાય તે આ કાળમાં તેવા અસાધારણ ક્ષોપશમવાળા બાળ મનુષ્ય, તેમજ તેનું જ્ઞાન તેમજ દેશકાળનું યથાસ્થિત જ્ઞાન ધરાવનાર કે દેવસાધિત સુરિવરો પણ દેખાતા નથી કે તે અપવાદવાળી પ્રણાલીકા બધે સ્થળે અને બધા મનુષ્ય માટે આ કાળમાં ચલાવી શકાય !
For Private And Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
પા
મી માત્માનદ પ્રકાશ
વળી આવી પવિત્ર દીક્ષા આપતી વખતે તે વ્યકિતઆને ભગાડવા, સંતા ડવા, કેદ કરી રાખવા અને તેથી અનેક કલેશા મારામારી કેટે ચડવાના પ્રસંગે ઉભા કરવા તે પણ અયેાગ્ય છે તે સમાજ અનુભવી શકી છે જેથી શ્રી દાનસૂરિ અને તેના શિષ્ય રામવિજયજીની આ પ્રવૃત્તિ તે તનૢન અવિચારી કલેશ કરાવનારી છે, એમ જૈન સમાજ હવે માને છે. વળી આવી પ્રવૃતિ નહીં ચલાવવા માટે પૂજ્ય શ્રી આત્મારામજી મહારાજના શિષ્ય પરિવાર મંડળનુ સંમેલન વટાદરા મુકામે સ. ૧૯૬૮ ના જેઠ માસમાં મળ્યું ત્યારે સમગ્ર મુનિ મંડળે જે ઠરાવા કર્યો છે, તેમાં વીશમા તથા ત્રેવીશમેા ઠરાવ જે છે તેની રૂઇએ પણ શ્રી વિજયદાનસૂરિ, મુનિ રામવિજયજીને અધન કરતા હાવાથી પણ તેમની તે પ્રવૃતિ અયેાગ્ય કહી શકાય. તે ઠરાવેા નીચે પ્રમાણે છે.
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ઠરાવ વીસમે—જેને દીક્ષા આપવી ઢાય તેની ઓછામાં ઓછી એક મહિનાની મુદત સુધી યથાશક્તિ પરીક્ષા કરી તેના સંબંધી માતા, પિતા, ભાઇ, સ્ત્રી, વગેરેને રજીસ્ટર કાગળથી ખબર આપવાને રિવાજ આપણા સાધુએ રાખવેા, તેમજ દીક્ષા નિમિત્તે આપણી પાસે જે વખતે આવે તેજ વખતે તેના સબંધીને રજીસ્ટર કાગળથી તેની પાસે ખબર આપવાના ઉપયાગ રાખવા.
ઠરાવ ૨૩ મે.—આજકાલ કેટલાક સાધુ શિષ્ય કરવા દેશકાળ વિરૂદ્ધ વન ચલાવે છે જેથી શાસનની હિલના થવાના અનેક પ્રસંગે પ્રાપ્ત થાય છે તેમજ મુનિઓને કોઇ કોઇ વખત અનેક મુશ્કેલીઓમાં ઉતરવું પડે છે. જેથી આ સમેલન આવી રીતે દીક્ષા આપી શિષ્યા કરવાની પદ્ધતિને તેમજ તેવી રીતે દીક્ષા લેનાર તથા આપનાર અપાવનાર માટે અત્યંત નાપસંદગી જાહેર કરે છે. અને ઠરાવે છે કે આપણા સમુદાયના સાધુએ પૈકી કોઇએ પણ આવી ખટપટમાં ઉતરવું નહિ. અને જે મુનિ આવી ખટપટમાં પડશે તેને માટે આચાય જી મહારાજ સખ્ત વિચાર કરશે. ’” આ અને બીજા તમામ ઠરાવેા નીચે શ્રી વિજયદાનસૂરિ અને તેના શિષ્ય શ્રી પ્રેમવિજયજીની સહી છે. જેથી તે અધાયેલ છે. ( જો રામવિજયજીના તે તે વખતે જન્મ નહાતા છતાં તેના ગુરૂ દાદાગુરૂની સહી છે એટલે ) અને તેના શિષ્ય મંડળ મુનિરામવિજયજી વગેરે પણ ખંધાયેલ છે. એ ઠરાવાને પણ ઠાકરે મારી અત્યારે શ્રી દાનસૂરિ ૫. પ્રેમવિજયજી અને મુનિ રામવિજયજી અયેાગ્યે દિક્ષા પ્રવૃત્તિ ચલાવી રહ્યા છે, અને સ્થળે સ્થળે તેનાથી કલેશ, કુસંપ, મારામારીના પ્રસંગે। ચાલી રહ્યા છે. એટલે સમુદાયના કાનુનના ભંગ અને ખરી રીતે તા શ્રી વિજયકમળસૂરિશ્વરજી કે જેમના
For Private And Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વર્તમાન પ્રકરણ સંબંધી ચર્ચાપત્ર. પ્રમુખપણનીચે આ સંમેલન થયું હતું તેની આજ્ઞાને પણ છડેચોક આ ગુરૂ, શિષ્ય અને પ્રશિષ્ય ભંગ કરી રહ્યા છે.
અત્યારે તે દેશકાળ એવો વરસી રહ્યો છે કે જેને દિક્ષા આપવી હોય, કે લેવી હોય એટલે જેના હાથમાં શાસનની દોરી મુકવી હોય, તેને માટે અમુક તેયારી પ્રથમ હોવી જોઈએ. પ્રથમ શાસ્ત્રાભ્યાસ, સાધુનો આચાર ક્રિયા પાળવા માટે અનુભવ કરાવે જોઈએ-તેનો અનુભવ લેવરાવવો જોઈએ. ભાષાજ્ઞાન માગધી, સંસ્કૃત, વગેરેનું પણ જ્ઞાન આપવું જોઈએ. જ્ઞાન પ્રાપ્ત કરતાં અને અનુભવ કરતાં દરમ્યાન દીક્ષા લેનારનું પ્રગટ અને પરોક્ષ રીતે વર્તન પણ તપાસવું જોઈએ? કારણ કે તે વ્યકિતમાં ત્યાગનો રસ જામવા અને તેના ઉપર પ્રેમ ઉત્પન્ન થવા અમુક સ્થિતિમાંથી પસાર થતાં કસેટીએ ચઢે તેજ તે દીક્ષિત મનુષ્યના હાથમાં, શાસ્ત્રની જવાબદારીવાળી દોરી મુકી શકાય. બાકી તે સિવાયનો વિચાર કર્યા વગર અને ભગાડી, સંતાડી, તોફાને ઉભા કરી દીક્ષા દેવામાં આવે છે તેથીજ અત્યારે સમાજમાં ઠેર ઠેર કલેશે ઉત્પન્ન થાય છે, તેટલું જ નહિં પરંતુ હમણું તાજેતરમાં મુનિ રામવિજયજી પાસેથી તેના શિષ્ય સુગ્રીવવિજયજી જેવી વ્યકિત મુનિ વેષ છેડી ચાલ્યા ગયા છે, જે દષ્ટાંત તેમની દીક્ષા પ્રવૃતિ માટે વિચારવા જેવું છે. એ ખરી હકીકત છતાં તે નહિં સમજી તેનાથી ગભરાઈ મુનિ રામવિજયજીએ એક ભાડુતી વાડીલાલ ઉમેદચંદની સહીથી (ઉઘાડી પડતી પોલ ઢાંકવા સારૂં ) રાતેારાત ગલીચ ભાષામાં “કાવત્રાખોર સુગ્રીવવિજયજીને ઉપાડી ગયા” તેવી હકીકતનું હેન્ડબલ પ્રગટ કરાવી દોષનો ટોપલો આચાર્ય શ્રી વિજયવલ્લભસૂરિશ્વરજીને માથે લાદવાનો ચાર ઉલટે કોટવાળને દંડે તે ધંધો મુંબઈમાં બેઠા કરી રહ્યા છે, જે કોઈપણ વ્યકિત માની શકે જ નહિં. તે એટલું પણ હજી સમજી શકતા નથી કે બીન અનુભવી, સંયમને રસ-પ્રેમ નહિં જામેલા, શાસ્ત્રજ્ઞાનના અપૂર્ણતા અને ત્યાગમાર્ગની વસ્તુ સમજ્યા સિવાયનાને ભગાડી, સંતાડી કલેશે કરાવી મૂઢ મતીવાળાઓને દીક્ષા આપવા જતાં, આવા સુગ્રીવવિજયજી વેષ છેડી ભાગી ગયા જેવા કેટલાએ પ્રસંગે બનશે તેનું તેઓને હજી સુધી ભાન પણ નથી.
આવી અયોગ્ય દિક્ષાના હિમાયતીઓ અને આપનારા પિતાના મતની પુષ્ટિ કરવા માટે પુરૂષને બદલે હવે (મુંબઈમાં) જૈન સ્ત્રીઓની મીટીંગ બોલાવી પોતાના મતની હિમાયત કરે છે જે આ એક નો નમુનો હતો. અને તેમાં કેટલાક ઠરાવો સ્ત્રીઓ અને બાલીકા પાસે પસાર કરાવ્યા હતા. આ મીટીંગનો હેવાલ વાંચના રાઓ જાણી શકયા છે કે તેમાં વિચારની અવ્યવસ્થા અને પોપટીયા જ્ઞાન એટલે કે પઢાવેલું, લખાવેલું, શેખાવેલું બેલી જવા સિવાય તેમાં કહ્યું હતું નહીં. એક નવ વર્ષની બાળા ભાષણ કરીને જૈન ધર્મની મોટી મોટી વાત કરી, નવ વર્ષના બાળકની દિક્ષાને ટેકો આપે તે આ સભા કે લાગતા વળગતા અને ધતી ઉભા
For Private And Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
૫૪
શ્રી આત્માનં પ્રકારા,
">
કરનારાઓની ચાવી ચડાવેલ રમકડું જેમ ચાલે કે એલે તેવી સ્થિતિ હતી તે તા. ૬–૮–૧૯૨૯ ના હિંદુસ્તાન પેપરમાં આવેલ “ સાગરને તીરે સંધ્યાની લહેરાવાળા ” લેખ વાંચવાથી માલમ પડે તેમ છે. પેાતાના કદાગ્રહ અને અયેાગ્ય દીક્ષા પ્રવૃત્તિ માટે કેવી કેવી જાતના પ્રયત્ના, અને પુષ્ટિ માટે સ્ત્રીઓની સભા વગેરે જેવા કેવા અયેાગ્ય;પ્રસગે ઉપસ્થિત કરવા પડે છે અને સાથે તે માટે ઢારી સંચાર કરી તેવા રમકડા નચાવવા જતાં જૈનધર્મની જૈનેતર દૃષ્ટિએ કેટલી હીલના કરાવાય છે, તેનું પેાતાને કે ધર્મ શ્રદ્ધાળુ તેના ભકતાને ભાન નથી, તેટલું જ નહીં પરંતુ જ્યાં પેાતાનું તેજ સાચુ કરવુ છે અને કદાગ્રહ છેાડવા નથી, સમાજની દરકાર પણ રાખવી નથી અને પાતાની પ્રવૃત્તિને વધાયે જવી હાય, ત્યાં તેમની મે મારી મગજની ઘટનાના પરિણામે સિવાય બીજું શું હાઇ શકે ?
દારૂ ઈંડા પુરાણ—
કાઇપણુ મનુષ્યને પ્રચંડ દ્વેષ જ્યારે ઉત્પન્ન થાય છે ત્યારે તેના બે પુત્રા ક્રોધ અને માન તૈયાર થઇ જાય છે. ક્રોધ, ભય, લાભ અને હાસ્ય એ ચાર જ્યારે ઉત્પન્ન થાય ત્યારે, તે મનુષ્યથી અસત્ય પણુ એટલી જવાય છે, સાથે માન તેા તૈયાર હાય તેથી વાણીના સયમ ખાઇ બેસે છે, જેથી પાતે ભાષણમાં અને વાણીમાં યાતઢા ગમે તે એટલી બકી નાંખે છે, ભાષા સમીતિને કારે મૂકે છે; આવી સ્થિતિ આજે સુબઇમાં મુનિ રામવિજયજીની થઇ છે અને તેથી નકામના દુર્ભાગ્યે આજે જૈનધર્મ વગેાવાઇ રહ્યો છે. ધર્મનું લક્ષ રાખ્યા વગર, વ્યવહારનું લાન કારે મૂકી મુનિ રામવિજયથી પેાતાના વ્યાખ્યાનમાં એલી જવાયું કે
૧ આય દેશમાં પાકેલા હિંસા વધારવા પ્રયત્ન કરે છે. અહીંથી ત્યાં જઇ આવી નલી બની પાપની ક્રિયાઓને પ્રયાસ કરે છે. ’ ૨ આજે સારા ઘરે પણ અભક્ષ અપેય-ના વિચાર નથી.
<<
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
'
૩ “ જૈનોના ઘેર પણ દારૂના શિશા અને ઇંડા ચટણીની જેમ ખવાય છે.” વળી પેાતાના આવા અયેાગ્ય ઉપદેશને માટે કે અયેાગ્ય પ્રવૃત્તિ માટે બીજાએ લખે કે કાંઇ મેલે તેમજ તેને માટે કેઇ જાહેર ઠરાવા કરે તેને “ દુર્લભ આધી કહેવા ”, અને “ શ્રી સંઘને હાડકાના માળેા ” કહે. આવુ એક મુનિ વ્યાખ્યાનપીઠ ઉપરથી કહે, તે કેટલી જૈનધમ ને વગેાવવા જેવી વાત છે. મુનિ રામવિજયજીને આ રીતે પેાતાનુ નામ કાઢવા જતાં જૈનકામનુ ગમે તે થાય તેની તેમને પરવા નથી. છદ્મસ્થ પ્રાણી અસાવધપણામાં પ્રમાદવશ કેાઇવાર અતિ વાક્ય, અસ’ભવ વાક્ય, કે અયેાગ્ય વાકય ખાલી જાય અને તે ભવભીરૂ સુજ્ઞ હાય તે ના ઉપર તેનુ લક્ષ ખેંચતાં તે દિગિરિ મતાવે, અગર પશ્ચાતાપ કરે, અથવા તા સરલભાવે તેના યેાગ્ય ખુલાસા કરે; પરંતુ જેમને ઇર્ષ્યા, ક્રોધ, અને માનના
For Private And Personal Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વત માન પ્રકરણ સ’બધી ચર્ચાપત્ર.
ય
ખાટે ખ્યાલ હાય તેને તેવું સુધારવું, પ્રાય:શ્ચિત કરવું કે એલાયેલું પાછુ ખેચી લેવું તેમાં તે પેાતાની લઘુતા સમજે છે. આટઆટલા ગામેાના ઠરાવા થયા, શ્રીમત મનુષ્યાએ રૂબરૂમાં જઇ “ તે તમામ શબ્દો જૈનાને લાગુ પડે છે એમ લેાકેા માને છે તે આપ તેમ ખેલ્યા નથી તેમ ખુલાસેા જાહેરમાં કરા”, તેમ સમજાવ્યા છતાં શ્રી રામવિજયજી હજી કાંકાં માર્યો કરે છે, અને માત્ર પેાતાના હાથમાં જરા વ્યાખ્યાનકળા ( ભાષાનું અનભ્યાસીપણુ હોવા છતાં ) આવેલ હાવાથી આવુ આવું ખાલી જૈનશાસનને અત્યારે તેઓ ભયંકર નુકશાન કરી રહ્યા છે. તેમ દેખાય છે. પોતાના વચને સાચા ઠરાવવા, પેાતાના ફક્કો સાચા કરવા માટે વકીલ બેરીસ્ટરા, ગાંધીજી વગેરેના અભિપ્રાય લેવા અને તેવી અનેક દોડધામ કરી કરાવી રહ્યા છે. કોઇપણ મનુષ્ય જ્યારે અભિમાન કે ક્રોધના આવેશમાં હેાય ત્યારે કોઇવાર તેનાથી આવું આકસ્મિક ( સાહસિક ) બેલી જવાય છે, ત્યારે તેની સાથે તેનુ સ્કુટ વિવેચન કે સ્પષ્ટીકરણ કરવુ જોઇએ, પરંતુ તેમ ન કરતાં પાછળથી જ્યારે કાલાહળ થાય ત્યારે તેના બીજો અર્થ બીજા મારફત કરી બતાવે તેથી પણ તે એલા યલા શબ્દો અણુલ્યા થતા નથી, જેથી ખરીરીતે મુનિ રામવિજયજીએ પાતાની તે થયેલ ગભીર ભૂલને સુધારવાની જરૂર છે એમ સમાજ માને છે.
""
સુનિ રામવિજયજીએ સમજવુ જોઇએ કે પોતાના તેવા સાહસિક વ્યાખ્યા નથી સમાજમાં ઘેર ઘેર કલેશ થતાં વૈમનસ્ય ઉત્પન્ન કરાવ્યું છે. “ આ દેશમાં પાકેલા અહિંસાને વધારવા પ્રયત્ન કરે છે, અહીંથી ત્યાં જઇ નકલી ખની પાપની ક્રિયાના પ્રચાર કરે છે.” શ્રી રામવિજયજીના આ વાકયેા ઉંચી કેળવણી લેવા જનાર પરદેશ ગમન કરનાર માટે હાવાથી કેળવણીના પ્રચાર અટકાવવામાં અને પરદેશ ગમન કરનારને ઉતારી પાડવાના જણાય છે અને તેઓ કેળવણીના અને ઉંચી કેળવણીના સાધના આપનાર તેવી સંસ્થાના વિરાધી છે, એમ કેહેવાયેલા અને બુદ્ધિમાન વર્ગ માને છે. અને “ સારા ઘરે પણ અભક્ષ અપેયના વિચાર નથી, એટલે ચાક્કસ નામે આપ્યા સિવાયનું ખેલાતુ હાઇ સારા ખાનદાન, શ્રીમત ગૃહસ્થ, સારા સંસ્કારાવાળા કુટુંબ કબીલાને સૂચવતા હાઇને તેમનામાં ધર્મ ઝનુન પ્રગટયું હોઈ અગર અભિમાને હદ એળંગી હોય તેમ જણાય છે. જૈનોના ઘરે દારૂના શીશા અને ઇંડા ચટણીની જેમ ખવાય છે.” આ વાકયા સમગ્ર જૈનસમાજને માટે વાણીના સંયમ ખાઇને ઝનુનના આવેશમાં આવી જઇને જ મેલાયા છે; મુનિ રામવિજયજીને વાણીવિલાસ અજબ કળાવાળા છે, જેથી આંતરિક ભાવ અને પ્રવૃતિ જાણનાર સમાજ જ તેને જાણી શકે. મુનિ રામવિજયજી ! આપને પરમાત્માના મામાં વસવું હાય, જનસમાજનું કલ્યાણુ કરવુ` હાય, ત્યાગમાનું પાલન કરી દિપાવવું હાય અને શાસન સેવા કરવી હાય તેા વ્યાખ્યાન, ઉપદેશ કે લેખમાં એવી ભાષા મેલેા કે જેના બે અર્થ ન થાય. તમારી તેવી કિલષ્ટ ભાષા વડે જન સમાજ
For Private And Personal Use Only
Page #34
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૧૬
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાર
બ્રમિત થાય છે. તમારા તેવા શબ્દ જાળ, વાકય જાળ, અને વાણી-વિલાસવડે જનતા ભ્રમણુમાં પડે છે અને તેની બદનક્ષી થાય છે, જેનેતરમાં જૈનની હીલના થાય છે. માટે જ મુનિ રામવિજ્યજી પાસે તે શબ્દ જૈન સમાજ પાછા ખેંચી લેવા કે તેનું સ્પષ્ટીકરણ કરવા ઠરાવો કરે છે જ્યારે સમાજ તેમની પાસેથી તેમના તે વાકયોને આશયનું સ્પષ્ટીકરણ કરવા માંગે છે ત્યારે શ્રીરામવિજયજી અન્ય બચાવે તેમના લાગતા લળગતા પાસે ગોઠવવાના ફાંફાં મારે છે, અને સીધે ખુલાસે પોતે કરવા માંગતા નથી. ગમે તેમ પણ અશાંતિ ફેલાતી હોય, સમાજને પોતાની બદનક્ષી થતી જણાતી હાય, શાસનને તેથી આઘાત પહોંચતો હોય, જેનેતરમાં જૈન ધર્મની હેલના થતી હોય તે વખતે લાગણું ને શાંત પાડવામાં કઈ માનહાની, કઈ લઘુતા અને કયું અધર્મ થઈ જાય છે ? તે રામવિજ્યજી માટે સમજી શકાતું નથી.
આવી રીતે જે શ્રી રામવિજયજી પોતાની નીતિ રીતિ ચાલુ રાખશે, કેળવણી વિના ઉદ્ધાર નથી છતાં તેનાથી વિમુખ રહેવાને લીધે કે અડકતરો બોધ આપશે, તે તે સમાજથી વિમુખ થશે. શાસ્ત્રના નામે લેકોને ગમે તેમ ભેળવવાને ઉપદેશ દેવાનો જમાનો વહી ગયો છે, જેથી મુનિ મહારાજાઓએ તે ખાસ વિચારવાનું છે કે હાલના વર્તમાન જગતમાં જગતના વહેણામાં પોતાનું સ્થાન કયાં છે? તે અવશ્ય વિચારવાનું છે, તે જ નહિં વિચારે અને આંધળકીયા કરી ચાલશે તે જમાને એ આવે છે કે જૈન જગતમાં તેનું સ્થાન નહિં રહે અને લેકે તેને ધર્મગુરૂ તરીકે માનતા બંધ થઈ જશે.
હાલમાં જૈન અને જૈનેતર પેપર અને હેન્ડબીલમાં મુનિઓની નિદાના જે લેખ-લખાણે આવે છે તેમાં અંગત આક્ષેપ, અંગત વેર, ગાળો દેવાની રીતિ નીકળી છે તે બહુ જ અફસરકારક છે. કોઈપણ વિષયને ચર્ચતી વખતે સભ્યતા વિનયને નહિં છોડતા શાંતિથી તે થવું જોઈએ. નનામાં કલ્પીત નામે, ખોટા નામે હેન્ડબીલો પ્રગટ કરનાર ગમે તે લાભ કે ગુરૂભક્તિ કે ધર્મઝનુનથી કરતાં હોય પણ તેથી તેઓ જૈન સમાજને ભયંકર નુકશાન કરી રહ્યા છે. કોમના કમનશીબે
એ રીતે અત્યારે કાગળ, છાપખાના મુસાફરી ખર્ચ વગેરેમાં જેનોના પૈસાનો દુરૂપગ થઈ રહ્યો છે તેને બદલે સમાજના ઉદ્ધારમાં તેવા પૈસાનો સદ્વ્યય થાય, મુનિવર્ગ અને ગૃહસ્થવર્ગ સત્ય જોઈ શકે અને તેને સદ્દબુદ્ધિ સૂઝે અને જૈન સમાજનાં સંક્ષુબ્ધ (કલેશમય) વાતાવરણ બની રહ્યું છે તેની શાંતિ થાય તેમ પરમાત્માની પ્રાર્થના કરી આટલેથી અટકું છું.
Mણકાર
For Private And Personal Use Only
Page #35
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
કાયાનું કલ્યાણ કરવાના અવસર આવી પહોંચ્યા છે. “ આજના લ્હાવા લીજીયે રે, કાલ કાણે દીઠી છે. ”
મૂળ કીં. ઘટા. કીં. ૩-૦-૦ ૨-૪-૦
પુસ્તકા ખરીદેા ! ભાવમાં ગજાવર ઘટાડા ! ! પુસ્તકા ખરીદે ! ! ! શ્રીપાળ રાજાને રામ–અતિ રસિક સરલ ભાષા સાથે સુંદર ચિત્રા પાકું કલેાથ બાઇન્ડીંગ, પૃષ્ટ ૪૬૦ ધન્નાશાલીભદ્રના રાસ – જે વીર પુરૂષનું નામ વ્યાપારીઓને વહી પુજનમાં શ્રી ધન્નાશાલીભદ્રની વૃદ્ધી હજો. એ લખ્યા વિના રૂદ્ધિની પ્રાપ્તિ સભવતી નથી. તેવા ભદ્રશાલીનાં રાસની દરેક શ્રાવક ભાઇએ ઘરમાં રાખવાની ખાસ આવશ્યક્તા છે. પૃષ્ટ ૨૮૦, પાકું બાઇન્ડીંગ, ગ્લેઝકાગળા, ચાર સુંદર ચિત્રા, ક પરિક્ષા– યાને દૈવી ચક્રના ચમત્કાર–કમનશીબ ાજા દેવની સામે ચવાની કાશીષ કરતાં તેને દુ:ખ પડવામાં બાકી રહેતી નથી, કરેલા ક્રમમાં ભાગવ્યા શિવાય જન્માંતરે પણ છુટકાજ નથી એ રહસ્ય સમજાવતી અતિ રસિક ધાર્મીક નવલકથા. દરેક જૈને વાંચવાની જરૂર છે. પાકું બાઇન્ડીંગ, ગ્લેઝ કાગળા, પૃષ્ટ ૩૨૫ પૂજા સંગ્રહ—શ્રી વિરવીજયજી, રૂપવિજયજી, પદ્મવિજયજી, આત્મારામજી, શુદ્ધિસાગરજી, ગંભીરવિજયજી, વલ્લભવિજયજી, વિગેરે અનેક આચાર્યાંના બનાવેલ વિધી સહિત પૂાએ, અભિષેક, આરતી, મગલદીવા, જીન નવ અંગ દાઢા વિગેરે અનેક બાબત છે. પાકું બાઇન્ડીંગ, પ્લેઝ કાગળા, પટ ૬૫૦ સજ્ઝાયમાળા-ભાગ ૧-૨-૩-૪ દરેક ભાગના જૈન નિત્ય પાઠ સંગ્રહ–જેમાં નવ સ્મરણુ, છંદો સ્તોત્રા, રાસ, ચાયા, સ્તવને, સઝાયા, સ્તુતિ, ચૈત્યવંદના વિગેરે પૃષ્ટ ૩૨૦, પાકું લાય બાઇન્ડીંગ, ગ્લેઝ કાગળા રાજકુમારી સુદ ના—યાને સમળી વિહાર (સચીત્ર)–જૈનઃ સાહિત્યનાં મહાન ખજાનામાંથી ચુંટી કાઢેલ અતિ ઉપદેશપ્રદ અને માનદ જનક પ્રાકૃત કથાને આધારે તદન સરલ અને રસિક ભાષામાં એક નવલ કથાના રૂપમાં રજુ કરી છે. પૃષ્ટ ૬૦, પાંચ ચિત્રા, પાકું બાઇન્ડીંગ,
રેખા દે ન—તમારા હાથ, પગ, કપાળ વિગેરે જગ્યાએ, એ નાના મેાટા ચિન્હોની બધી ખાખતાની વિગતવાર સમજણુ જાણુવી હાય તે રેખા દન ખરી
...
896
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દેવ વિનાદ—ચાવીશ તિર્થંકરાના સ્તવનેા, ગફૂલી સંગ્રહ અને આધ્યાત્મિક પદ્ય ધ્યાન કેમ કરવું તે ક્રાનુ કરવું તે ઉપર નાની નાની કથાએ, એ સિવાય ચંદ્ર, સૂર્ય નાડી સબંધી જ્ઞાન તથા કઈ નાસિકામાંથી પવન નીકળે ત્યારે કયા કયા કામે કરવા તેની સમજ, શુકન શાસ્ત્ર વિગેરે અનેક બાબતે
For Private And Personal Use Only
૧-૮-•
૨-૦-૦
૨-૦-૦
૨-૦-૦
૦-૧૦-૦
૩-૦-૦
૧-૦-૦
11210
૧-૮-૦
૧-૮-૦
૧-૮-૦
01110
21110
૦-૧૨-૦
૧-૦-૦
૧-૧૨-૦
વર્ધમાન એન્ડ સન્સ. પાયધુની ટ્રામજ કશન,મુ ખાઇ ન. ૩
Page #36
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir = == ==== ==== દીક્ષાનો મહિમા. - 66 દીક્ષા એટલે મોક્ષની નિસરણી, દીક્ષા એટલે સ્વર્ગની ચાવી, દીક્ષા એટલે પ્રાણીમાત્રની આરાધ્ય દેવી, દીક્ષા એટલે સ્વર્ગના આત્માઓને પણ આત્મકલ્યાણ માટે લલચાવનારી સુંદરી, અને દીક્ષા એટલે સાંસારિક પદાર્થોમાં આસકત બનેલા જીવાને મોક્ષ તરફ આકર્ષાનારી એક વૈદ્યુતિક શકિત, આ દીક્ષાને કોણ ન પસંદ કરે ? આ દીક્ષાનો કેણ ન આદર કરે ? જ્યાં રાજ્યનો ભય નથી, જ્યાં ચારનો ભય નથી, જેનાથી આ લોકમાં સુખ છે અને પરલોકમાં હિત થાય છે અને જે દીક્ષામાં ભલભલા નરદેવે પણ શિર ઝુકાવી રહે છે અને જે દીક્ષા ઉત્તમ કીતિની પ્રાપ્તિ કરાવે છે, તે દીક્ષા ગ્રહણ કરવા મન ન લલચાય ? ચક્રવતી'એની ત્રદ્ધિ સમૃદ્ધિ અને ઇંદ્રની સાહેબી આ દીક્ષાના સુખ આગળ પાણી ભરે છે. પણ સબુર, દીક્ષા લેવી એ બાળકોના ખેલ નથી અને કદાચ સહેલું પણ હોય તો પણ દીક્ષા પાળવી એ તે સાથી કઠિણ કાર્ય છે. અષ્ટપ્રવચન માતાની રક્ષા પૂર્વક પાંચ મહાવ્રતનું પાલન કરવું, એ કેટલા વૈરાગ્ય હાય, કેટલી || સુંદર ભાવના હોય, સંસારની વાસનાઓથી સર્વથા ચિત્ત હઠી ગયું હોય તો જ તે " ભાગવતી દીક્ષા' નું પાલન થઈ શકે છે. દીક્ષા લીધા પછી પણ છળ કેપટા ન જાય, સાંસારિક પ્રયાજનોથી ચિત્ત દૂર ન થાય, પુસ્તક કપડાં કે બીજી વસ્તુઓની મૂછો ન હઠે, રાગદ્વેષની પ્રવૃત્તિઓ વધતી રહે, ઉપાશ્રયેા કે ક્ષેત્ર ઉપરના મમત્વ દૂર ન થાય તો પછી એ દીક્ષા લીધાની સાર્થકતા શી છે ? ક્યાં તે મહાપુરૂષની દીક્ષા કે જેમને દેખતાની સાથે જ ક્રોધી માણસ પણ શાંત થઈ જતા અને કયાં આજે ભાગવતી દીક્ષાનો પોકાર કરનારાઓની દીક્ષા કે જેમને જેવાથી ન ક્રોધ થતો હોય એને પણ ક્રોધ થાય. કહેવાનો મતલબ કે દીક્ષા લેવી એટલા જ માત્રથી દીક્ષાની-ભાગવતી દીક્ષાની સાર્થકતા થતી નથી. દીક્ષા લીધા પછી પોતાના આત્મકલ્યાણના લક્ષ્યબિંદુને ન જ છોડવું એમાં જ ખરી બહાદુરી છે. x x x x દીક્ષા લેવી એટલે જગના ગુરૂ બનવાનું છે, દીક્ષા લેવી એટલે દસ, વીશ કે પચીસ માણસેના કુટુંબના સર્કલમાંથી મુકત થઇ વસુધૈવ કુટુમ્બકમ બનવાનું છે. દીક્ષા લેવી એટલે જગના પૂજ્ય બનવાનું છે. દીક્ષા લેવી એટલે જગતની દષ્ટિએ આદર્શ બનવાનું છે. દીક્ષા લેવી એટલે જગને કલ્યાણના માર્ગ બતાવવાનો છે. દીક્ષા લેવી એટલે જગતુના કલ્યાણ માર્ગમાં પ્રવૃત્તિવાળા રહેવા છતાં જલકમલવત્ સંસારની પ્રલોભન શકિતઓથી નિર્લેપ રહેવાનું સામર્થ્ય પ્રાપ્ત કરવાનું છે. દીક્ષા લેવાની આ જવાબદારીના ખ્યાલ માત્ર પણ નહિ કરી શકનાર દીક્ષા લેવાને ચાગ્ય કેમ કહી શકાય ? ??. | મુનિરાજ શ્રી વિદ્યાવિજયજી. For Private And Personal Use Only