Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
TREATMANAND PRAKASI REGISTERED No. B. 481
24
श्रीमद्विजयानन्दसू रिसद्गुरुज्यो नमः
4
900CCESCESSNESCREEEE
E EEEE
श्री
आत्मानन्द प्रकाश.
20393002800109922920000000000000000sparPS 90SSAppears
सेव्यः सदा सद्गुरु कल्पवृक्षः । सम्यक्त्वं सत् प्रदत्ते प्रकटयति गुरौ वीतरागे च भक्तिं माधुर्य नीतिवल्या मधुरफलगतं राति संसारमार्गे । भव्यानारोहयत्यात्महितकरगुणस्थानपाटी प्रकृष्टां
आत्मानन्दप्रकाश: सुरतरुरिच यत्सवेकामान् प्रसूते ॥१॥
RSeas-2--2-seeaasaRRA पस्तक १३. वीर संवत् २४४१ भाद्रपद आत्म सं. २ रअंक जो
66055056665525FWछ50 प्रकाशक-श्री जैन आत्मानन्द सभा. भावनगर.
विषयानुभही. ને બર, વિષય પૃષ્ઠ. નછસ્ વિષયક
पृष्ट वार्षिभायाता तथा
उन्नात थवा सायमना...... 341 - Rd . .. ...२५ सू रत रत्नावता... ... ... ४२ २ आमिति मायरियश... २६त क्यना साबनी मारवा
अनु स्तवना... ...१ यय विव... ४ नानात ........ २१ वहया......
ना......... ७ ११ श्रीमागभाइय समिति-पाटणार
जानु म अभा... ३८ र थावान..........४ છે. જે વાર્ષિક અલ્ય રૂા. ૧) દયા ખચ આના ૪. તે
4-OT.IE
-
1
ધી પ્રો. શ્રીરાણ, ઐસમાં શાહ ગુલાબચંદ લલુભાઈએ છાપ્યું'-ભાવનગર
astimanandwwwwwes
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રીમદ્ હુ’ વિજયજી મહારાજ વિરચિત
** સાવિનો ?”
(આવૃતિ પ મી) . સદર હે ગ્રથની સુધારા વધારા સાથે પાંચમી આવૃતિ શ્રી નિણ યસાગર પ્રેસ માં મહજ સુ દર ટાઈપથી છપાય છે. બાઈડીંગ પણ તેવું જ સુંદર થશે. ઘણીજ ? મુદતમાં બહાર પડવાની છે. સદરહું ગ્રંથમાં ધર્મ-નીતિ અને ભકિતભાવને પ્રદિપ્ત કરનારા સાર ગ્રાહી સમદશી સર્વ જનાને વાંચવા યોગ્ય સ્તવના, સરઝાય અને બાધદાયક પદો આવેલા છે. જેમાં પ્રથમની આવૃત્તિઓ કરતાં ત્રીસથી ચાલીશને વધારા કરવામાં આવેલ છે. ભાષા ઘણીજ સરલ, સારી અને અલકાર યુકત વાપ રવામાં આવેલ છે, સાથે રાગે પણ રસિક મુકવામાં આવેલા છે. પ્રમાણ માં કિં’મતા ઘણીજ ઓછી, એટલે માત્ર ૦ -૧૨ -૦ રાખવામાં આવેલ છે. પુસ્તકના નફા નીર જણાવેલ લાઈએરી-પુરતકાલય ખાતામાં જવાનો છે. દરેક જૈન બંધુઓએ શાહુક થઇ સહાય આપવાની જ રૂર છે. લખા નીચેના શ૨નામે— લુણાવાડે
શા જે સગભાઇ ટાલાલ સુતરીયા માટીપાળ | | શા. માહુનલાલ છોટાલાલ પાલખીવાલા
સેક્રેટરીએ છે. શ્રીમદ્ હુ’સવિજયજી જૈન લાયબ્રેરી -અમદાવાદ શ્રીપયુષણાઝાન્ડિક વ્યાખ્યાન.”
(ભાષાંતર) ઉકત ભાષાંતરના ગ્રંથ સુ’દર શાસ્ત્રી ટાઈ પથી, ઉ'ચા કાગળ ઉપર છપાવી અમારા તરફથી હાલમાં પ્રસિદ્ધ કરવામાં આવ્યેા છે. માત્ર ભાષાના અભ્યાસી નિમહારાજાઓ, સાધવીમહારાજ વગેરેને ભેટ આપ વાના છે. જેથી ભેટ મંગાવનાર માહાતમા એાએ શ્રાવકનું નામ નીચેના દીરનામે લખી મોકલવાથી પટેજ પુરતા પૈસાનું વી-પી–કરી ભેટ મેકલી આપવામાં આવશે.. અન્યને માટે રૂા-૦-૪-૦ કિમત લે વામાં આવશે. પાસ્ટેજ જાદુ',
1 થીજી વારિત્ર Hd by ઉપરને ગ્રંથમૂળ પણ હાલમાં અમારા તરફથી પ્રસિદ્ધ કરવામાં આવેલ છે. સંસ્કૃતના અભ્યાસી-ખુપી મુનિમહારાજ તથા સાધવ મહારાજતથા લેખીત જ્ઞાન ભ ડારોને ભેટઆ પવાના છે ભેટ મગાવનાર મહાત્માએ પોતાના ગુરૂ કે સમુદાયના વડીલ મુનિરાજ મારફત શ્રાવકનું નામ નીચેના સરનામે લખવાથી મળી શકશે અન્યને રૂ. ૭-૩-૦ ત્રણ આના (પટેજ જુદુ') ની કિમતથી વેચાણ આપવામાં આવશે.
શ્રી જૈન આત્મવીર સભા આસાન ભુવન
ભાગ ૨.
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
2િ8 ના ર .. #
કી કરી
9%-%eva
#
#
# # 5 કts
'
s
® જદ
986
છોરૂકા હરર૯૯૦૯૯
इह हि रागद्वेषमोहाद्यन्निनूतेन संसारिजन्तुना
शारीरमानसानेकातिकटुकछुःखोपनिपातपीमितेन तदपनयनाय हेथोपादेयपदार्थ परिज्ञाने यत्नोविधेयः॥
है पुस्तक १३ ] वार संवत् २४४१, भाद्रपद. आत्म संवत् २०. [अंक २ जो.
$$૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦૦ ૬ ૨૦
श्री वोरायनमः वार्षिक-क्षमा याचना.
(ગઝલ) કર્યા અપરાધ મન વચ કાય-–થી બ્રાહુ તમારા જે; ક્ષમા યાચુ ત્રિગે હ, ગૃહિ જિન શૈલીને આજે. પુનઃ અપરાધ ન થાવા, હૃદયથી ભાવના રાખી; તમે પણ તે હિ વૃત્તિને, ધરે જન મિત્રતા દાખી વીર સંવત-૨૪૪૧
આત્મ સં. ૨૦ ૪ શ્રી જૈન આત્માનંદ સભા ભાદ્રપદ શુકલ ચતુર્થિ છે
प्रभुस्तुति.
(શાર્દૂલવિક્રીડિત). જેનું સ્થાન સદા અનંત વિલસે જ્ઞાન કરોગે કરી, જે વેરે સુખ સૌમ્ય શાંતિ કિરણે અધ્યાત્મ ભાવ ભરી; જેના દર્શન માત્રથી સુખ લહે પ્રાણી ગણે વિશ્વમાં, શ્રી શંખેશ્વર પાર્શ્વનાથ નમીએ સંવત્સરી પર્વમાં.
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
૨૬
W
www.kobatirth.org
શ્રી આત્માનં પ્રકાશ
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
WA
શ્રી શ્રાવક ધર્માંચિત, * શ્રી આચારોપદેશ.
( પ્રથમા વર્ગ: ) મંગલાચરણ,
૧-૨ કેવળ જ્ઞાન અને આનંદ સ્વરૂપ, રૂપ રહિત, જગત્રાતા, અને પરમ જ્યોતિવંત શ્રી પરમાત્માને નમસ્કાર ! ચેગી પુરૂષ! મનની શુદ્ધિને ધારણુ કરતા ધ્યાન ચક્ષુવડે જેનુ* સ્વરૂપ જોવે છે, તે પ્રભુને હું સ્તવું છું.
ગ્રંથ ગ્રંથન હેતુ.
૩-૫ સહુ કોઈ જીવ સુખને ઇચ્છે છે, શુદ્ધ-નિર્દોષ સુખ મેક્ષમાં રહ્યું છે. મેાક્ષ સુખ ધ્યાનથી મળે છે, ધ્યાન મનની શુદ્ધિથી થાય છે, અને મનની શુદ્ધિ કષાયને જીતવાથી થાય છે. કષાયને જય ઇન્દ્રિયોને ક્રમવાથી થાય છે. અને ઇ. ન્દ્રિયાનું દમન સદાચારથી થાય છે, અને એવે ગુણકારી સદાચાર રૂડા ઉપદેશ થકી પ્રાણીયાને પ્રાપ્ત થઈ શકે છે.
રૂડા ઉપદેશથી સુબુદ્ધિ થાય છે, અને સુબુદ્ધિથી સદ્ગુણ્ણાના ઉદય થાય છે, એવા શુભાશયથી આ આચારપદેશ નામના ગ્રંથને હું પ્રારંભ કરૂ છું. ગ્રંથ શ્રવણ ફળ-ધર્મ પ્રાપ્તિ
૬૯ સદાચાર સ`મ"ધી વિચારવડે મનહર અને ચતુરને ઉચિત એવા આ દેવતાને પણ આન’દકારી ગ્રંથ શુભાશયવાળા સનાએ શ્રવણુ કરવા યુક્ત છે. અનંતકાળે પણ પામવા દુર્લભ એવા આ મનુષ્યજન્મ પામીને વિવેકવંત જનાએ ધમ ને વિષે પરમ આદર કરવો જોઇએ. ધમ શ્રવણુ કર્યાં છો, દેખ્યા છતા, કરાજ્યે છતા અને અનુમેઘા છતા પણ પ્રાણીઓને સાતમા કુળ પર્યં ત પવિત્ર કરે છે.
ધર્મ, અર્થ અને કામરૂપ ત્રણ વર્ગને સમ્યક્ પ્રકારે સેવ્યા વગર મનુષ્યનું આયુ પશુની જેવું નકામું સમજવુ. તે ત્રણ વર્ગમાં પણ ધર્મ ઉત્તમ છે, કેમકે તે ધમ સેવન કર્યાં વગર ખીજા બે અથ અને કામ સધાતાં નથી.
For Private And Personal Use Only
સસામગ્રી અને તેની સફળતા કરવા શાસ્ત્ર પ્રેરણા.
૧૦-૧૩ મનુષ્યપણું, આય દેશ, ઉત્તમ જાતિ-કુળ, અખંડ ઇન્દ્રિય કુશળતા, શરીર આરગ્ય, અને દીર્ઘ આયુષ કવિયત્ કની લધુતાથી મળે છે. એ અધાય પુન્ય ચેગે પ્રાપ્ત થયે છતે શ્રદ્ધા આવવી ફુભ છે; તેથી પણ દુ`ભ સદ્દગુરૂના સંચાગ મ્હાટા ભાગ્યચેગે મળે છે. આ સઘળી સામગ્રી સ્વાધીન જ ડાય પણ તે જેમ ન્યાય વડે રાજા, સુગ્ધ વડે ફૂલ અને ઘી વડે ભેજન શેલે છે, તેમ
શ્રી ચારિત્ર સુંદર ગણુ વિરચિત આચારાપદેશ ગ્રંથનુ આ શુદ્ધ સરલ ભાષાંતર છે,
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આચારપદેશ,
ર૭ સદાચાર વડે શેભા પામે છે-સફળ થઈ શકે છે. સદાચાર સેવવામાં તત્પર મનુષ્ય શાસ્ત્રોક્ત વિધિ વડે ધર્મ, અર્થ અને કામ રૂપ ત્રણ વર્ગને પરસ્પર વિરોધ રહિત (અવિરૂદ્ધ પણે) સદાય સાધવા જોઈએ. શ્રાવક યોગ્ય શાસ્ત્રોકત અવિરૂદ્ધ આચાર વિચાર,
નમસ્કાર મંત્રની સ્તુતિ. ૧૪ રાત્રીના ચેથા પહેરમાં બ્રાહ્મ મુહૂર્ત વખતે કાળજી રાખી, સુજ્ઞ પુરૂષ પંચ પરમેષ્ટિ મંત્રની સ્તુતિ કરતે છતે નિદ્રાને ત્યાગ કરે. ૧૫ સદાય શમ્યા. માંથી ઉઠયા (જાગ્યા) બાદ ડાબી કે જમણું જે નાડી વહેતી હોય તે જ ડાબે કે જમણો પગ ભૂમિ ઉપર (ધીમેથી) રાખ. ૧૬ શયન સંબંધી વચ્ચે મુકી બીજા ( સ્વચ્છ ) વસ્ત્ર ધારણ કરી રૂડા સ્થાનકે રહીને બુદ્ધિવાને ધીરજથી પંચપરમેષ્ઠી નમસ્કાર મંત્રનું ધ્યાન કરવું. ૧૭ પવિત્ર થઈ પૂર્વ દિશા કે ઉત્તર દિશા સમુખ પવિત્ર સ્થાને રહ્ય સ્થિર મનથી નમસ્કાર મંત્ર જાપ કર. ૧૮ સ્નાન કર્યું હોય કે ન કર્યું હોય, સુખી હોય કે દુઃખી હોય તે નમસ્કાર મંત્રનું એકાગ્રમને ધ્યાન કરતે છતે સર્વ પાપથી મુક્ત થાય છે. અર્થાત ધર્મના અથ જનેએ સર્વ દેશ કાળમાં શ્રી પંચ પરમેષ્ઠી નમસ્કાર મંત્રનું ચિંતવન કરવું જોઈએ. ૧૯ આંગળીને અંગે જે જાપ કરાય, મેરૂનું ઉલ્લંઘન કરીને જે જાપ કરાય અને ઉપયોગ રહિત સંખ્યાહીન જે જાપ કરાય, તે પ્રાયઃ અ૯પ ફળ આપનાર થાય છે. ૨૦ ઉત્કૃષ્ટ, મધ્યમ અને જઘન્ય એમ ત્રણ પ્રકારે જાપ થાય છે. તેમાં જે હૃદય• કમળમાં વિધિવત્ નવપદજીને જાય કરાય તે ઉત્કૃષ્ટ અને જપમાળાવડે કરાય તે મધ્યમ જાપ સમજે ૨૧ મન રાખ્યા વગર, સંખ્યાનું લક્ષ રાખ્યા વગર અને ચિત્તની એકાગ્રતા વગર તેમજ પદ્માસનાદિક આસન લગાવ્યા વગર અને ધ્યેય-પરમાત્માદિકમાં વૃત્તિને જોયા વગરને જાપ જઘન્ય છે.
આવશ્યક-કરણી, ૨૨ ત્યારપછી (પ્રભાત સારી રીતે થયે છતે) ઉપાશ્રયે કે પોતાની પિષધશાળામાં સ્વપાપની વિશુદ્ધિ કરવા માટે બુદ્ધિવંતે આવશ્યક કરણ કરવી.
૨૩ રાત્રી સંબંધી, દિવસ સંબંધી, પાખી, ચઉમાસી અને સંવત્સર સંબંધી પાપ દોષને દૂર કરવા અને આત્માને નિર્મળ કરવા જિનાએ પાંચ પ્રકારનાં આવશ્યક કહ્યાં છે, તે પ્રત્યેકમાં સામાયક પ્રમુખ છે આવશ્યકને સમાવેશ થાય છે. કરેલાં પાપને ફરી નહિ કરવાની બુદ્ધિથી પશ્ચાત્તાપ સહિત શ્રી સદગુરૂ સમીપે આલેચાય-નિંદાય તે પ્રતિકમણું આવશ્યક આત્માને ઉપકારક થઈ શકે છે. જાણતા કે અજાણતાં લાગેલાં પાપની શુદ્ધિ સરલપણે શીધ્ર કરવી જોઈએ.
૨૪ આવશ્યક કરણી કરીને પૂર્વ કુળ મર્યાદા સંભારી અત્યંત આનંદિત ચિત્તથી મંગળ સ્તુતિ કહેવી (આવશ્યક કરણી પહેલાં અને પછી એ રીતિ છે.)
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પપપ
૨૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
મંગલ સ્તુતિ અષ્ટક, ૨૫ મહાવીર ભગવાન, મૈતમ ગણધર, સ્થૂલભદ્રાદિ મુનિવરે અને જિનેશ્વએ કથેલે ધર્મ એ સઘળા મુઝને મંગળરૂપ થાઓ !
૨૬ ઋષભાદિક જિનેશ્વરે, ભરતાદિક ચક્રવર્તીએ, બળદેવે વાસુદેવે અને પ્રતિવાસુદેવે એ સઘળા હારૂં શ્રેય-કલ્યાણ કરો!
૨૭ નાભિ અને સિદ્ધાર્થભૂપ પ્રમુખ સઘળા જિનેશ્વરના પિતાઓ, જેમણે અખંડ સામ્રાજ્ય ભેગવેલ છે, તેઓ મુઝને ય આપે, - ૨૮ જગત્રયને આનંદ કરનારી મરૂદેવી અને ત્રિશલા પ્રમુખ જિનેશ્વરોની પ્રસિદ્ધ માતાઓ મુઝને મંગળ કરે.
૨૯ શ્રી પુંડરીક અને ઈન્દ્રભૂતિ પ્રમુખ સઘળા ગણધરો અને બીજા શ્રત કેવળીઓ (ચિદ પૂર્વધરો) પણ મુઝને મંગળમાળા આપે.
૩૦ અખંડ શીલની શોભાથી ભરેલી બ્રાહ્મી અને ચંદનબાળા પ્રમુખ મહા સતી-સાધ્વી મુઝને મંગળ બક્ષે
૩૧ સમકિતીનાં વિદન હરનારી ચકેશ્વરી અને સિદ્ધાયિકા : મુખ ઋષભાદિ તીર્થકરોના શાસનની અધિષ્ઠાત્રી દેવીએ મુઝને જયલક્ષ્મી આપે.
૩૨ જેના વિદતોને હરનારા કપર્દી અને માતંગ પ્રમુખ પ્રસિદ્ધ પરાકમ વાળા અધિષ્ઠાયક યક્ષે મુઝને સદા મંગળ આપે.
૩૩ સુકૃતવડે ભાવિત ચિત્તવૃત્તિવાળે, અને સૌભાગ્ય ભાગ્યવડે ભરેલો એ જે શુભ મતિવંત પુરૂષ આ મંગલાષ્ટકને પ્રભાત સમયે ભણે છે, તે સર્વ વિદનેને હણીને જગતમાં મનમાન્યા મંગળને મેળવે છે.
- ૩૪ ત્યારપછી નિસિહી કહીને જિન મંદિરે જાવું અને સઘળી આશાતના તજીને જિનેશ્વર ભગવાનને ત્રણવાર પ્રદક્ષિણા દેવી.
૩૫ ભોગવિલાસ, હાસ્યચેષ્ટા, નાસિકાદિકને મળ કાઢ નિદ્રા. કલેશ અને દુષ્ટ એવી વિકથા કરવી તથા ચાર પ્રકારને અશનાદિક આહાર કરે એટલાં બધાંય વાનાં આશાતનારૂપ સમજી જિન ભવનમાં અવશ્ય તજવાં. આ ઉપરાંત બીજી પણ નાની મહેદી અનેક આશાતનાઓ દેવવંદન ભાષ્યાદિકમાં જણાવેલી સુએ તજવી.
- ૩૬ હે જગન્નાપ! આપને નમસ્કાર (નમે જિગુણ) ઇત્યાદિ સ્તુતિ પદને કહેતાં, ફળ અક્ષત, પ્રમુખ પ્રભુની આગળ ઢોકવું મૂકવું.
૩૭ ખાલી હાથે રાજ, દેવ અને ગુરૂ તથા વિશેષ નિમિત્તિયાની પાસે દર્શનાર્થે જવું નહિ. કંઈક પણ સરસ ફળ પ્રમુખ રાખીને જ જાવું. કેમકે ફળ વડે જ ફળની પ્રાપ્તિ કરી શકાય
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
આચાપદેશ.
૩૮ પ્રભુની જમણું અને ડાબી બાજુએ અનુક્રમે રહી પુરૂષ અને સ્ત્રીઓને ઉત્કૃષ્ટ ૬૦ હાથનો અને જઘન્ય ૯ હાથને અવગ્રહ ( અંતર) શકય હોય તે રાખીને શ્રી જિનેશ્વર પ્રભુને વંદન કરવું. ઘરદેરાસરમાં પણ બની શકે એટલે અવગ્રહ જરૂર સાચવે. (ગુરૂ મહારાજને પણ ચગ્ય અવગ્રહ સાચવવા ખાસ ફરમાન છે.)
૩૯ પછી ઉત્તરાસંગ કરી, રૂડ ગમુદ્રાએ થિત થઈ મધુરી વણીવડે ભાવિક આત્મા પ્રભુ સમીપે પિ ની દ્રષ્ટિ સ્થાપીને ચૈત્યવંદન કરે.
૪૦ પેટ ઉપર હાથ ી બે કણીઓ રાખી, કમળના કેશની જેવી બે હાથની ‘આકૃતિ કરી, અન્ય અન્ય (માંહે માંહે) આંગળીઓ આંતરવાથી ગમુદ્રા થાય છે.
૪૧ ત્યારપછી સ્વસ્થાનકે જઈ પ્રભાત સબંધી ક્રિયા કરે, અને ભેજન આચ્છાદન પ્રમુખ ઘરચિંતા કરે.
૪૨ સ્વબંધુઓને અને નોકર ચાકરેને સ્વ સ્વ કાર્ય કરવા જણાવીને પછી પિતે બુદ્ધિના આઠ ગુણવડે યુક્ત છતે શ્રી ગુરુ પાસે ઉપાશ્રયે આવે
૪૩ શાસ્ત્ર શ્રવણ કરવાની ઈચ્છા, ૨ શાસ્ત્ર શ્રવણ, ૩ ગ્રહણ, ૪ ધારણ, ૫ ઊહ, ૬ અપહ, ૭ અર્થવિજ્ઞાન અને ૮ તત્ત્વજ્ઞાન એ બુદ્ધિના આઠ ગુણે છે.
૪૪ શાસ્ત્ર શ્રવણ કરે તે ધર્મના મર્મને જાણે, દુમતિને તજે, જ્ઞાનને પામે ( અજ્ઞાનને વામે) અને વિષય કષાયાદિ પ્રમાદ તજીને વૈરાગ્ય પામે.
૪૫ પંચાંગ પ્રણામવડે ગુરૂમહારાજને તથા બીજા સાધુજનને વાંદી-પ્રણમી ગુરૂમહારાજની આશાતનાને તાજતા છતાં વિધિ મર્યાદા સાચવી ગુરૂ સન્મુખ બેસવું.
૪૬ મરતક બે હાથ, અને બે ઢીંચણવડે ભૂમિળને વિધિ સહિત ઠીક પૂછ પ્રમાજીને સ્પર્શવાથી પંચાંગ પ્રણામ કર્યો કહેવાય છે.
૪૭ પલાંઠી ન વાળવી પગ ન પ્રસારવા પગ ઉપર પગ ન ચઢાવ અને કાખ ન બતાવવી.
૪૮ ગુરૂમહારાજની પૂંઠે કે તદન નજદીક કે બંને પડખે બેસવું કે ઉભા રહેવું કે ચાલવું નહિ. તેમજ પોતાથી પહેલાં આવેલાની સાથે વાતચીત કરવી નહિ. ટુંકાણમાં ગુરૂને અવિનય થાય તેવું કશું કરવું નહિ.
૪૯ ઉત્સર્ગ, અપવાદ, નિશ્ચય વ્યવહારાદિક શાસ્ત્રના ભાવ અને ભેદ (અપેક્ષિત વચને) ને સમજી શકે એવા વિચક્ષણ પુરૂષે ગુરૂના મુખ સામે દષ્ટિ સ્થાપી રાખી એકાગ્ર ચિત્તથી ધર્મ શ એ. શ્રવણ કરવાં.
૫. વ્યાખ્યાન વખત થયે છતે રૂદ્ધ બુદ્ધિવાળાએ વસંદેહ ટાળવા અને દેવગુરૂના ગુરુગાન કરનાર ભેજ દિકને યથાશક્તિ દાન દેવું.
* વિશેષ અધિકાર દેવવંદન ભાષથી જાણવા યોગ્ય છે.
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
www.kobatirth.org
શ્રી ખાત્માનઢ પ્રકાશ,
૫૧ જેણે પ્રતિક્રમણુ કર્યું ન હોય તે ( પણું ) વ્રત-નિયમ કરવા રૂચિવ ત છતા ગુરૂમહારાજને વંદન કરે ( વાંદણાં આપે) અને યથાશક્તિ વ્રત નિયમ આદરવા સંબંધી ગુરૂમહારાજ સમક્ષ તિજ્ઞા કરી પછી તેનુ પાલન કરે.
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
૩૦
~~
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
પર ઉદાર દીલથી દાન આપનાર-દાતા છતાં પણ વ્રત નિયમ વગરના મનુષ્યા તિય ચની ચેાનિઓમાં ઉત્પન્ન થાય છે અને હાથી ઘેાડાક્રિકના ભવમાં મધનાર્દિક સહિત ભાગ લેગવતા રહે છે.
૫૩ દાતા-દાનેશ્વરી નરક ગતિમાં જતા નથી, વ્રત નિયમ પાળનાર-વિરતિ વંત તિય 'ચપણુ પામતા નથી. દયાળુ અલ્પ આયુષી થતા નથી અને સત્યવક્તાસદાય સાચુ હિતપ્રિય ખેાલનાર-૬ઃસ્વર થતે નથી, પણ સુસ્વર થાય છે.
તય–પ્રભાવ.
૫૪ તપ, સ` ઇન્દ્રિયારૂપી હરયાંને વશ કરવા મજબૂત જાળ તુલ્ય છે. કષાયરૂપ તાપને શાંત કરવા દ્રાક્ષ તુલ્ય છે અને કરૂપ અજીને ટાળવા હરીતકી હરડે તુલ્ય છે. આત્માનું શ્રેય કરનાર તપ છે.
૫૫ જે કઇ ક્રૂર અને સાધી ન શકાય અને દેવતાને પણ દુર્લભ હોય તે સઘળુ તપવડે સાધી શકાય છે. તપનેા પ્રભાવ અચિંત્ય છે. સમ્ર તાપવડે જેમ સુવણૅની શુદ્ધિ થાય છે, તેમ બાહ્ય અભ્ય‘તર અને પ્રકારના તીવ્ર તપવડે ક મળના ક્ષય થતાં આત્મા શુદ્ધ-નિમળ થાય છે. એમ સમજીને જ તીર્થંકર જેવા જ્ઞાની પુરૂષ પણ ઉક્ત ઉભય તપનું આસેવન કરે છે. મેાક્ષાર્થી મુમુક્ષુ જાએતે શીઘ્ર માક્ષપદની પ્રાપ્તિ માટે ઉક્ત તપનું સેવન અવશ્ય કરવુ ઘટે છે. એવી શ્રદ્ધા રાખી યથાશક્તિ તપ, જપ, વ્રત, નિયમ સદાય આદરવા.
૫૬ ઉપરાકત ધર્મવિધિ આદરીને પછી સુબુદ્ધિ પુરૂષ ચૌટામાં જાય અને દ્રશ્ય ઉપાર્જન થાય, એવેલ યથેાચિત વ્યવસાય કરે. શાસ્ત્ર શ્રવગુ કરતાર સુબુદ્ધિવંત ન્યાયેાપાર્જિત દ્રવ્યને જ પસંદ કરે પણ પરિણામે દુઃખદાથી એવા અન્યાય દ્રવ્યની
ઇચ્છા ન જ કરે.
૫૭ સજ્જન-મિત્રના ઉપકાર માટે અને સ્વજન બંધુઓના ઉદય માટે ઉત્તમ પુરૂષ અર્થ ઉપાર્જન કરે છે. અન્યથા સ્વઉદર પોષણ તે કેણુ કરતું નથી ? જે પરોપકારના માર્ગે ખર્ચાય તેજ ખરૂં છે.
૫૮ વ્યાપાર ગે ચલાવાતી આજીવિકા ઉત્તમ, ખેડ કરી આજીવિકા ચલાવાય તે મધ્યમ, પારકી સેવા ચાકરીવડે આજીવિકા ચલાવવી તે જઘન્ય અને ભિક્ષા ( ભિખ ) માંગી આજીવિકા કરવી તે અધમાધમ જાણવી
૫૯ આવા હેતુથી કદાપિ નીચ વ્યાપાર કરવા નિહ, તેમજ કરાવવે નિહં.
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી પાર્શ્વનાથ પ્રભુ સ્તવન,
કેમકે પુન્યથી પ્રાપ્ત થનારી લક્ષ્મી પાપથી કોઈ દિવસ વધતી નથી. પણ ઉલટું પાપ કરનારને પાછળથી બહુ કષ્ટ સહવું પડે છે.
૬૦ પાપભીરૂ અને વિચક્ષણ હોય તે બહુ આરંભ-સમારંભવાળાં, ભારે પાપવાળાં, લેપવાદવાળાં અને ઉભય લેક વિરૂદ્ધ હોય એવાં કામ (અંગાર કર્માદિક ૧૫) આચરે નહિ.
૧ ગમે તેટલા પુષ્કળ દ્રવ્યની પ્રાપ્તિ થતી હોય, તોપણ લહાર, ચમાર, મચી કલર, અને ઘાંચી તથા વાઘરી વિગેરે સાથે વ્યવસાય કરે નહિ. નીચ દ્રવ્યથી જયારે ન જ થાય. | દર એવી રીતે પ્રથમ પહોર સંબંધી સમગ્ર વિધિને સેવતે વિશુદ્ધ હૃદય
છે. ન્યાય-નીતિથી શોભતે, અને વિજ્ઞાન ( Discriminative Power) મા:પ્રતિષ્ઠા ( Self-respect; Prestige ) તથા જનપ્રિયતા (Popularity ) મેળવવા સદા સાવધાન એ શ્રાવક પોતાનાં ઉભય જન્મને સફળ કરે. તે જ
ઈતિશમૂ.
॥ श्री पार्श्वनाथ प्रभु स्तवना ॥
( દેશી--કડખાની ) જેહના શાસને પાશ્વ નામે થશે, યક્ષ ઉપસર્ગ હરનાર જાનું; વિષ વિષધર તણું નષ્ટ જે નામથી, કર્મ ઘનથી સદા મુક્ત માનું જેહના. વળીય કલ્યાન મંગલ તણું ગેહ છે, જે અદ્વૈત આ જગત માંહિ; તેહ પ્રભુ પાર્થ ભાવે ભવિ ધ્યાવતા, થાય તદ્રુપ ભવ ભ્રમણ નહિ. જેહના. ભવ ધારે ભવિ કંઠ આભરણ સમ જેહ છે, “વિષહર લિંગ” એ મંત્ર ભ રી; ઉપશમે તસ્ય ગ્રહ રેગ મારી સહુ, જાપ જપતા જરા દૂષ્ટ દારી. જેહના. મંત્ર તે દૂર રહો પણ તુઝ નમનથી, થાય સહ ફલિત ઈચ્છા અમારી; અમર નર તિરિય સહુ પ્રાણુ પામે નહિં, દુષ્ટ દારિદ્રતા દુઃખદ ભારી, જેહના. જેહ ચિન્તામણી ક૫ પદપ થકી, અધિક સમ્યકત્વ તુજ લબ્ધ થા; તેહથી પ્રા નિર્વિદન લેકાંતમાં, શુદ્ધ અજરામર સ્થાન પાવે. જેહના. ભકિતના ભર થકી હૃદય મહારૂં સ્તવે, હે! મહાશય! વિલે પાર્શ્વ આજે; તેહથી દેવ દેજે ભવે ભવ વિષે, બેધિ–સમ્યકત્વ વિશુદ્ધ કાજે...જેહના
(જિજ્ઞાસુ ઉમેદવાર)
8 આચારપદેશ ગ્રંથ મૂળ અમારા તરફથી છપાયેલ છે. કિમત ૦-૩૦ શ્રી જૈન આ માનંદ સભા- ભાવનગર
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
૩૨
MW
www.kobatirth.org
શ્રી આત્માનઃ પ્રકાશ
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જૈનોજ્ઞાત.
( સાંધન પુસ્તક ૧૨ માના પૃ. ૩૧૩ )
જૈનાન્નતિના મૂળ પાસેા, જૈનામાં કેળવણીને વધારે કરવા એજ છે. વ્યવ્હારિક અને ધાર્મિક કેળવણીને માટે કોન્ફરન્સની સ્થાપતા પછી પુષ્કળ ચર્ચા ચાલે છે, પણ તેને માટે જેટલા પ્રમાણમાં અને જેવી રીતે હિલચાલ થવી જોઇએ, તે રીતે થતી જોવામાં આવતી નથી. કારણકે તેને માટે દ્રવ્યના સવાલ આવે છે, એટલે વાત અટકી પડે છે, જૈન પ્રજામાં ધર્મના નિમિત્તે દરશાલ જે પ્રમાણમાં દ્રવ્ય ખર્ચાય છે, તે પ્રમાણમાં કેળવણીને માટે ખર્ચાતું નથી, એ એક જેનામાં દિર્ઘ દૃષ્ટિની ન્યૂનતા ખતાવે છે. હિંદ શિવાયના બીજા દેશામાં જુએ, અને તપાસ કરો, તે માલમ પડશે કે, તે બધી ખાખતા કરતાં કેળવણીની ખમતમાં વધુ ખર્ચ કરે છે. એકલે ખર્ચ કરીને તેએ બેસી રહેતા નથી પણ જેઓએ કેળવ ણીના ફળ ચાખ્યા છે, તેમાંના ઘણા ભાગ તેમાં ઉત્સાહથી ભાગ લે છે. જૈન પ્રજામાં વખતે દ્રવ્ય ખર્ચીનાર્ મળી આવે છે, તે સ્વાથ ત્યાગથી કાન કરનાર ઉત્સાહી વ્યક્તિઓની ખામી માલમ પડી આવે છે. વખતે કામ કરનાર નીકળી આવે છે, પણ જેઆએ ઉંચ કેળવણી મેળવી છે, અને જેએ વત માનમાં આપણે કઇ દિશાએ આગળ વધવુ જોઇએ, તેના ઉહાપોહ કરી શકે તેવાઓ મળવા મુશ્કેલ થઇ પડે છે.
હિંદમાં ઉંચી કેળવણી મેળવનાર બીજી પ્રજાએની સાથે મુકાબલે કરીશુ તે આપણુને જણાઇ આવશે કે, આપણે ઘણુા પછાત છીએ. મહારાષ્ટ્રીય પ્રજા તરફ જુઓ. તે પેાતાનામાં કેળવણી વધારો કરવાતે કેટલા પ્રયાસ કરે છે, મહારાષ્ટ્ર ધનવાના. સરદાર, દરકાર, અને હોદેદારે, પાતાળી થાય તેટલી મદદ પેાતાના સ્વજાતિ બંધુને કેળવણીને માટે આપે છે. તેમનામાં સ્વાત્યાગના ગુણે એટલા બધા વાસ કરેલ છે કે, તેમને મુકાબલે આપણે નીચું જોવુ
પડે છે.
પૂનાની દખણુ કાલેજ જે હાલમાં ફ્ગ્યુસન કોલેજના નામથી ઓળખાય છે, તેના નિય્યમક પ્રાસરા, જેઆ સરકારી નોકરી પણ કરે તે, મોટા પગારની નોકરી મેળવી શકે, તે તેને ત્યાગ કરી ઉદર નિર્વાહ અને કુટુંબનિર્વાડુ જેટલી માસિક રકમ લેઇ પોતાના જાતિ મધુએને કેળવવા અને તેમને આગળ વધારવા એ કાલેજમાં જોડાય છે. સામાશ છે એવા દેશાભિમાની વીર પુરૂષોને, આપણામાં અત્યારસુધીમાં એવા કેટલા નિકળ્યા ? જ્યાંસુધી આપણામાં આ ગુણુ વૃદ્ધિ પામશે નહિ, ત્યાંસુધી શુ આપણે આળ વધી શકવાના છીએ ? શુ એકલા દ્રવ્યથી જ ઉન્નતિ થઇ શકે છે ? સેંકડે પાંચ યા દશ ટકા દ્રવ્યવાન નીકળે એટલે જૈન
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જેનેતિ . .
૩૩
પ્રજા ઉન્નતિના શિખર પર પહોંચી ગઈ ? દ્રવ્ય એકલું જ સુખશાંતિનું સાધન છે ? ભગવંત મહાવીરના શાસનમાં એકલા દ્રવ્યની કિમત ગણવામાં આવતી જ નથી. તેમ જે હેત તે શાસ્ત્રમાં ફક્ત દ્રવ્યવાનની જ કથાઓ ગુંથાતે અને વંચાતે. કથાનુયોગને અભ્યાસ કરવાથી આપણને જણાઈ આવે છે કે, ગુણો શિવાય એકલા દ્રવ્યની કિંમત શાસ્ત્રકારોએ કરી નથી. પૂણવાન પુણીયા શ્રાવકનું નામ ક્યા જૈન બંધુના કાન ઉપર આવ્યું નથી, જેની પાસે કઈ પશુ પંજી ન હતી. એ શ્રાવક ભગવંત મહાવીરના વખતમાં અને શ્રેણીક રાજાના રાજ્યમાં થયા છે. ધણું અને ધણીયાણું બે જણે હતા. ન્યાયવૃતિથી દરરોજ સાડાબાર કડા (બે આના ) કમાતા હતા, અને તેમાં ગુજરાન ચલાવતા. દરરોજ શુદ્ધ સામાયિક અને દેવગુરૂની ભક્તિ કરતા હતા, અને જે દિવસે સ્વામીભાઈ કોઈ આવે તે દિવસે અવારનવાર ઉપવાસ કરી તેનું આદરાતિથ્ય કરતા હતા. એક વખત શ્રેષ્ટિવય સામાયિક કરવા બેઠા, અને સામાયિક લીધું. દરરેજના પ્રમાણે તે દિવસે શુદ્ધ સામાયિક ન થતાં ધર્મ ધ્યાનમાં કંઈ મલીનતા જણાઈ, તે ઉપરથી પોતાના શરીરમાં કંઈ અન્યાયના પુદાએ પ્રવેશ કર્યો છે, કે કેમ તે માટે આત્મનિરીક્ષણ કરતાં પિતાની કંઈ ભૂલ માલમ પડી આવી નહિ, પિતાની સ્ત્રીને પૂછયું કે, આજની આ હારની શુદ્ધિમાં મને કંઈ ખામી માલમ પડે છે, કેમકે જે તેમ ન હોય તો સામાન્ય યિકમાં ચોરની વ્યગ્રતા માલમ પડી તે પડત નહીં, માટે કારણને શોધ કરો જોઈએ. સાધવી સ્ત્રીએ પિતાની દિનચર્યાનું અવલોકન કર્યું, તે તેને જણાઈ આ.
વ્યું કે, ચુલે સળગાવવાને સારૂ પાડોશીને ઘેર દેવતા લેવા ગઈ હતી, ને તે દેવતા પાડેશીની સ્ત્રીએ આપે, પગ તે છેડે હતું તેથી દેવતા વખતે ઘેર લઈ જતા સુધીમાં એલવાય જાય નહી, તે માટે તેના ઘરના નજીકમાં છાણુને ભૂકે પડેલે હતે, તે તે ઘરની માલીક બાઈની પરવાનગી સિવાય લઈને દેવતા ઉપર મુકયા હતા, અને તે દેવતા વડે તે દિવસની રસોઈની ક્રિયા કરી હતી. આટલું અદત્ત તેણે લીધું હતું, તેજ કારણ વિક્ષેપનું કહેવું જોઈએ. એમ જાણી પિતાને પતિ પાસે અપરા ધની ક્ષમા માગી. શ્રેષ્ટિવયે જણુવ્યું કે, જે ઘરના માલિકનો એ ભુકે વગર પર વાનગીથી લીધું હતું, તે ઘરના માલિક શેઠ અને શેઠાણીની પાસે જઈ, પોતાના અપરાધને ખમાવી આવે. સાધવી સ્ત્રીએ તે વાત અંગીકાર કરી, અને તે પ્રમાણે કર્યું. અને ફરીથી આવી નજીવી પણ ભૂલ ન થાય તેને માટે એગ્ય કાળજી રાખી, આત્મસાધન કરી, જીવન સાફલ્ય કર્યું.
આ પુણીયા શ્રાવક પાસે ધન નહતુ તે પણુ ભગવંત મહાવીરે તેના સામાયિકની પ્રસંશા કરી હતી. અને પ્રસંગવશાત્ શ્રેણીકરાજાતી રાજ રિદ્ધી સિદ્ધિ પણ તેના એક સામાયિકના તુલ્ય નથી એમ તેની ખાત્રી કરી આપી હતી. જે એકલા ધન અને ધનિકોની કિંમત જ અંકાતી હે તે આ નિર્ધન શ્રાવકને બદલે
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૪
શ્રી આત્માનદ પ્રકાશ
તેજ રાજાના રાજ્ય અમલમાં થયેલા મમ્મા શેઠની જ પ્રમ્રશ કરતે, કેમકે તેની પાસે ઘણું ધન અને રનની રાશી હતી. શાળીભદ્રશેઠના જેટલી રિદ્ધિ કેઈની પાસે નથી, અને હોવાનો સંભવ નથી, છતાં તેમણે પોતાની યથાર્થ ઊન્નતિ તેમાં જોઈ નહતી. જે એકલા ધન સંચયમાંજ સવથા ઉન્નતિને સમાવેશ કરવામાં આવતા હોય તે પછી ધનવાન પુત્રોને જ્ઞાન મેળવવા માટે પ્રયત્ન કરવાની જરૂર રહે જ નહીં, એ ઉપરથી એમ સાબીત થાય છે કે, એકલે ધન સંચય એ કેવળ ઊન્નતિ નથી, પણ તેના સાથે યા તે વિના એકલા ગુણ સંચય એજ ઊન્નતિ છે. આમિક નિર્મલતા એ ગુણોનું ઘર છે, તેનાથી ગુણે છેટા રહી શક્તા નથી. વર્તમાનમાં જુઓ તે એજ માલમ પડશે. એજ ફરગ્યુસન કોલેજના પ્રોફેસર મી, અગરકર જેઓ એમ, એ, હતા. સંસાર સુધારાના આગેવાન હતા. અને સરકારી નોકરી જે પત કરી હેત તે ચઢતાં ચઢતાં માસિક હઝાર રૂપીબાના પગારની જગ્યા મેળવવાને શક્તિવાન થયા હતાતેમણે છેવટ સુધી ઉદર પિષશુ માટે જુજ રકમ લેઈ એ એ સંસ્થામાં જીવન પૂર્ણ કર્યું. લૈર્ડ સેન્ડ મુંબઈના ગવર્નરની સરકારે તેના અવસાન વખતે દીલાસાને માટે તેના કુટુંબ ઉપર દીલા સાપત્ર મોકલ્યા હતા, તેમાં તેના સ્વાર્થ ત્યાગની પ્રસંશા કરી હતી. હિંદના પહેલા ગલેર મી. પરાંજપે પહેલે નંબરે પાસ થયા તે વખતે લેંડ કરજને તેના માતા પિતાને આવા સુપુત્રને માટે મુબારકબાદી આપી હતી. મી. પરાંજપેએ જે નોકરી પત કરી હતી તે તે આજે સારો મુશારે મેળવતા હોત. પણ પોતાના દેશની અને જાતિ બાંધવાની ખાતર એજ કોલેજમાં કુટુંબ નિર્વાહ પુરતે પગાર લેઈ નોકરી કરી ને મેળવેલા જ્ઞાનને લાભ પિતાના જાતિ બંધુને આપે છે. ઓનરેબલ મી, ગોખલેની આખા હિંદમાં જે કિંમત અંકાઈ છે, તે તેના વાત્યાગના ગુણને જ આભારી છે. આ સ્વાર્થત્યાગને ગુણ આપણુમાં છે, એ દા કરનાને આપણે હિંમત કરી શકીએ તેમ છે ? જ્યાં સુધી આપણુમાં આ ગુણ સંપૂર્ણ પણે ઉત્પન્ન નહી થાય ત્યાંસુધી કદીપણું આપણું ઉન્નતિ થવાની નથી. મુનિમાહારાજે પ્રસંગાવશાત ધનવાને પાસે ધન ખર્ચાવવાને સમર્થ થઈ શકે, પણ કાર્ય કરનારાઓ જે મળી ન આવે તે એકલા ધન ખર્ચનાર ઉભા થવાથી શું લાભ થવાનો હતે.
આપણું ઊન્નતિના પાયારૂપ બીજા એ ગુણની જરૂર છે કે, જેમ બને તેમ સમા જને જેમ જાથક ફાયદો થાય તેવી રીતે દ્રવ્ય ખર્ચાવવું જોઈએ, આપણામાં દર વરસે હઝારે રૂપીઆ ધર્મનિમિત્તે ખર્ચાય છે, પણ જ્ઞાનના વધારા માટે અને સ્વામી મા, ઈઓની ઉન્નતિ માટે જે પ્રમાણમાં ખર્ચવું જોઈએ, તે પ્રમાણમાં ખર્ચાતું નથી. ભૂલ ખર્ચ કરનારની નથી, પણ ખર્ચ કરનારના માં વિષયની પસંદગી કરવાને જે જ્ઞાન જોઈએ, તે જ્ઞાનની ગેરહાઝરીની છે. જમાને ઓળખવે જોઈએ. બીજી પ્રજાઓ નદીના પ્રવાહની પેઠે જ્ઞાનમાં આગળ વધતી જાય છે, ત્યારે જૈનપ્રા તળાવના પા
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જેનેન્નતિ.
૩૫ tણીની પેઠે સ્થિર થઈને જયાં કરે છે, એમ કહીએ તે તે ખોટું છે એમ નથી. ગત પચાશ વર્ષનું અવલોકન કરે અને આપણી જોડે વસનારી બીજી ભાઈબંધ પ્રજાની સાથે મુકાબલે કરો એટલે ખાત્રી થશે કે આપણે જ્ઞાન અને ગુણમાં આગળ વધેલા છીએ, કે પાછળ હઠેલા છીએ. આપણુમાં અહં મમત્વને દુર્ગણ એટલે બધે વધી ગયો છે કે જેને પ્રતાપે આજે જૈન ધર્મ અને જૈનધર્મીઓ બીજાઓની નિંદા ‘સાંભળવાને પાત્ર બનેલા છે. જેને ધાર્મિક કંઈ જ્ઞાન નથી તેમની વાત તે બાજુ ઉપર રહી પણ જેઓ અધ્યાત્મ જ્ઞાનીના બિરૂદને દા કરનારા છે, જાહેર ભાષણેથી બીજાઓને આગળ વધારવાનો પ્રયત્ન કરીએ છીએ એમ જણાવનારાઓ છે, સ. માજમાં અગ્રસ્થાન મેળવવાને હકદાર છીએ, એમ જેઓની માન્યતા છે, તેઓ પણ દુર્ગણના સપાટાઓથી બચેલા છે, એવો દાવો કરી શકે તેમ નથી. જે તેમનામાં અમમત્વને દુર્ગુણનો પ્રાદુર્ભાવ ન હેત તે આજે દશ વરસમાં જૈનમાં જે છિન્નભિન્ન સ્થિતિ જોવામાં આવે છે, તે આવવા પામત નહીં. જેનામાં પૂજાવાની અને આવાની ભાવના પ્રબળ પણે વસ્તિ હોય તેવી વ્યક્તિ જૈન સમાજના ઉપર શી રીતે ઉપકાર કરી શકનાર છે? જે આ દુર્ગણ આપણુમાં વાસ કરે ન હોય પછી કોનફરન્સની શરૂઆતને ઉત્સાહ અને હાલની ચાલતી તેની ટગુ ટગુ સ્થીતિનું વલોકન કરીશું એટલે તુર્ત ખાત્રી થશે. હાથના કંકણુ જેવાને આરશીની શી જરૂર? જો દુર્ગણને દુર કરીને તે જમાનાને અનુસરી સમાજ ઊજતિ સ્થિતીએ પહોચે, તેમને જાથુને ફાયદે થાય, તેવી રીતે ધાર્મિક નિમિત્તે ખર્ચા. તુ દ્રવ્ય ખર્ચાય એવો પ્રવાહ વધવો જોઈ છે. એવા વિચારની સર્વત્ર ઊદૂષણ થવી જોઈએ. જેનેની ઊતિ એજ જનધર્મની ઉન્નતિ છે, અને જેનેતિ કેવળ ધન પ્રવૃત્તિમાં નથી, પણ તેની સાથે જ્ઞાન અને ગુણ પ્રાપ્તિમાં રહેલી છે. જે જ્ઞાન, ગુણ, અને કળામાં જૈન પ્રજા આગળ ધશે, તે દ્રવ્ય તેને કેડે મેલનાર નથી. જો જ્ઞાન, ગુણુ, અને કલામાં પાછા પડીશું અને એકલા દ્રવ્યને પકડી રાખતા જઈશું તે પણ દ્રવ્ય રહેવાનું નથી, એવી ભાવનાની સત્ર ફેલાવો થવો જોઈએ. આની સાબીતી માટે કથાનુયોગનો અભ્યાસ કરો એટલે ખાત્રી થશે. પુર્વે એલા મહા રિદ્ધીવાલા એ ગુણેને આશ્રયથી દ્વિપાંતરમાં જઈ લક્ષમી અને સુ કન્યાઓ પ્રાપ્ત કરી સ્વદેશ પધારતા હતા. વર્તમાનમાં ધર્માદા ધન કચે રસ્તે ખર્ચાવું જોઈએ, તેને માટે પારસીબંધુઓના ધર્માદા ખાતાઓને અનુભવ લે એટલે આંખ ઊઘડશે. કેમી ઊતિને માટે એમણે કેવાં કેવાં ખાતા ઉભા કર્યા છે. તે જુઓ.
ભાલ પ્રાપી ઉન્નતિને ચાટે ને કંઇપણું આપણે કરવાનું હોય, તે તે એજ કરવાનું છે કે તે કી ત્યવ્હારિક અને ધાર્મિક જ્ઞાન, ગુણ, અને કળામાં આગળ વધે. એને માટે તન, મન અને ધનથી જેટલી થાય તેટલી મહેનત કરવાની દરેક જૈનની ફરજ છે. ખામીવાલ છે. ફક્ત એક ટંક જમાડી આપણે કૃત્યકૃત્ય
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
www.kobatirth.org
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ,
થયા અને જીવન સાર્થક કર્યું એવી ભાવનામાં સુધારો કરી આપણે સ્વામી બધુએને જોઈને ફાયદો થાય, એવી યોજનાઓ કરી તેમાં આપણું એક પે પણ ખર્ચાય તે કમાણ સાર્થક છે, એ ભાવ ઉત્પન્ન થ જોઈએ. જે આપણે જ્ઞાન, ગુણ અને કળામાં આગળ વધીશું, તો બધા સુધારાઓ આપે બાપ આવી ઉભા રહેશે. કેન્ફરન્સ અને બીજાઓ સુધારા કરવાને અને હાનીકારક રીવાજો દુર કરવાને જે સમર્થન કરી રહ્યા છે, તે કરવાની તેમને જરૂર રહેશે નહીં. આંતરચક્ષુથી તેઓ પિતાની ભુલે જોઈ શકશે. અને સુધરશે. તેથી આપણે સર્વે જુદી જુદી દિશાએ ધન શક્તિનો વ્યય કરવાને બદલે એકજ દિશાએ તે તમામ બળને ઉપભોગ કરી તે એ વર્ષે જે વાત બનવાની નથી તે વાત પચીશ વર્ષમાં બનશે. જેન શાસ્ત્રકારોને એક મહાન ઉપદેશ છે કે “કેઈ કામ શક્તિ ઉપરાંત કરવું નહી, અને છતી શક્તિ પવવી નહી.” જે દરેક વ્યકિત પિતાની યથાશક્તિને આને માટે પ્રયત્ન કરે તે શું અસાધ્ય છે? દરેકે પોતે જાતે એ ગુણે મેળવવા જોઈએ, અને બીજાઓને તે ગુણે પ્રાપ્ત થાય તેને માટે યથાશક્તિ મહેનત કરવી જોઈએ, આટલો જ ગુણ જે જૈન પ્રજામાં વાસ કરી રહે તે જુઓ કે જેને પ્રજા પવનના વેગની માફક કેટલી આગળ વધે છે.
સાત ક્ષેત્રમાંથી શ્રાવક અને શ્રાવિકા ક્ષેત્રની ઉન્નતિ થાય એટલે બાકીના પાંચ ક્ષેત્રની પ્રગતિ સ્વભાવથી જ થશે, તેને માટે પછી બહુ મહેનત કરવાની જરૂર રહેશે નહી.
જ્ઞાન મેળવનારાઓની શી ફરે છે, તેને માટે વડોદરા નરેશ શ્રીમંત સયાજીરાવ ગાયકવાડ માહારાજે ચાલુ વર્ષની દક્ષિણની મુસાફરીમાં બેંગ્લોરમાં તા ૨૪ જુરાઈ ૧૯૧૫ શનિવારના રોજ નવીન સ્થાપન કરવામાં આવેલી “માઈસર સંરકૃત એકેડેમી ” નામની સંસ્થા ખુલી મુકતાં તે વખતના ભવ્ય મેળાવડામાં એક છટાદાર ભાષણ આપ્યું હતું. તેમાં તેમણે વિદ્યાર્થિઓને જે બેધ ખાપેલ છે, તે મનન કરવા લાયક છે. તેઓશ્રીએ જણાવ્યું છે કે,
“આ સંસ્થાના અભ્યાસથી તમારે ગર્વિષ્ટ અને આડંબરી નહી થતાં, પરમ સત્યને આશ્રય પ્રાપ્ત કરવા ઉમંગથી પ્રયત્ન કરે જોઈએ. જે એક દેશે ખરેખર આગળ વધી પિતાની કીર્તિમાં વધારો ક હય, તેણે પિતાને ભૂતકાળ જાણુ જોઈએ, વર્તમાનનો અભ્યાસ કરવો જોઈએ, અને ભવિષ્યના વિચાર કર જોઈએ. તેઓએ પોતાના પ્રાચિન ઇતિહાસને અભ્યાસ સંકુચિત દષ્ટિથી નહી પણ ઉદાર વૃત્તિથી કરે જોઈએ, તેમાં જે દેષ યા ખામી હોય તે કબુલ કરી, તે દૂર કરવા પ્રયત્ન કરવો જોઈએ. લેકે જે સમુદાય અજ્ઞાન છે, તેમને કેળવણીનો લાભ આપવાની ફરજ ફકત રાજા મહારાજાઓની નહી, પરંતુ દરેક ધનાઢય ગૃહસ્થની પણ છે. જે દેશની મોટામાં મોટી કંઈ સેવા થઈ શકે તે
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
દોરંગી દુનિયા,
૩૭.
તે કેળવણુની વૃદ્ધિ કરવાની છે. સારાને સ્વીકાર કરી અનિષ્ટને ત્યાગ કરે તે શક્તિ કુદરતે આપણને આપી છે, પણ આપણે એ શક્તિની બહારની વસ્તુઓના સંબંધમાં વિચાર કર્યા કરે અને તે દિશામાં પ્રવૃત્તિ કરવી તેમાંથી મને વ્યય નહી કરવો જોઈએ. છેવટે હું તમને ભલામણ કરું છું કે તમારી કોલેજના ભાષણને છપાવી દેશના દરેક ભાગમાં ગરીબ ઝૂંપડાઓથી માંડી મેહલેસુધી દરેક સ્થળે તેને ફેલાવો કરશે. કારણકે પ્રજાના સમુદાયને જ્યારે જ્ઞાન મળશે, ત્યારે જ તેમને કાયમને સંગીન ઉત્કર્ષ થશે.”
શ્રીમંતના આ ઉપદેશથી આપણી ઉંન્નતિ અને પ્રગતિ કઈ દિશાએ કરવી એ રતે આપણને મળી આવે છે. બંધુઓ? પ્રમાદને ત્યાગ કરે, જાગ્રત થાઓ, જ્ઞાન મળ, ગુણવાન અને કલાવાન થવાને પ્રયત્ન કરે, એટલે ઉન્નતિના શિખરે પહોંચવાને આપણે શક્તિવાન થઈશું.
વકીલ નંદલાલ લલુભાઇ. (વડેદરા)
દોરંગી દુનિયા.”
(રાગ-હરિ.) દિસે સબ દુનિયા માહે, દેદિકા મિજબાન, ચારગતિમાં લાખ ચોરાશી, ની દુઃખની ખાણું, નાટક પાત્ર રૂપે જગ જંતુ, કરતા કરમે પ્રયાણ; ટકે નહિં નિશ્ચળ સ્થાન
દિસે. ૧ ચક્રી હરિ સંહારી રણમાં, લાખે છગના પ્રાણ; તાબે થયેલ તજી કર્યું આખર, પૃથ્વી પાખી પ્રયાણું, રહિ નહિં કાયમ આણ
દિસે. ૨ કોટ્યાધીશ કહેવાઈ જગતમાં, મેળવતાં બહુ માન, ભેગભલા વિધ વિધ જોગવતા, ખાન પાન ગુલતાન; સુતા સબ છોડી સમશાન
દિસે. ૩ કેણુ સબંધી ક્યા ક્યા ભવના, ઉનકા નાહિં નિદાન, આંખ મીંચાતા સુધી આ ભવન, સંબંધ તણું રહે ભાન; ગણે સબ આત્મ સમાન
દિસે૪ રાયરંક શુરવીર કાયર કે ઈ, નિગુણી ગુણવાન,
•
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૩૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
રૂપ કદ્રુપ પામે કૅઈ જગમાં, માન અને અપમાન શ્રેહ તસ ભેદનું ભાન
દિસેટ પર દૂગલ પીંજર માંહે રહિને, ચેતર બધીવાન, કાળ અનાદિ અભ્યાસે ભૂલેલે, નિજ દશાનું ભાન; ધરત મિથ્યા અભિમાન...
....દિસે. ૬ દેરંગી દુનિયા મતલબકી, બાજી સ્વપ્ન સમાન, એકાકિ આને જાનેકા, જન્મ મરણ દેય સ્થાનક હે શુદ્ધ તત્તનું જ્ઞાન
દિસે૭ રાગ દ્વેષ બંધન સંસારે, અહમમ મુચ્છ માન, “દુર્લભ નરભવ પામી ચલાવે, સમભાવે સુયાન; મળે તવ અક્ષય સ્થાન ...
..દિસે ૮
લેખક, દુર્લભજી વિ. ગુલાબચંદ મહેતા,
વળા.
મુંબઈમાં જૈનેનું મરણ પ્રમાણ મુંબઈ મ્યુનીસીપાલીટીને તન્દુરસ્તી ખાતાના અમલદારના વાર્ષિક રીપોર્ટ ઉપસ્થી જણાય છે કે જૈનોમાં મરણ પ્રમાણ ઘણુંજ ભયંકર છે. જ્યારે ૧૯૧૩ માં દર હજારે બાળકનું મરણ પ્રમાણ ૭૯૨-૫ હતું ત્યારે ૧૯૧૪માં વધીને ૮૨૩-૬ થયું છે. જેનાની ૨૦૪૬૦ માણસેની કુલ વસ્તીમાં જુદા જુદા કારણોને લઈને કુલ મરણ ૧૨૧૪ થયાં હતાં કે જેનું હજારે પ્રમાણુ ૨૯-૩૩ આવે છે જે ૧૯૧૩ માં સહેજ વધારે એટલે ૬૫–૯૯૩ હતું. પણુ બીજી બધી કેમની સાથે સરખાવતાં અને આ ખા મુંબઈશહેરના મરણ પ્રમાણુ સાથે સરખાવતાં ઉપલું મરણું પ્રમાણ ઘણું જ વધારે છે, આપણુ જૈનમાં આવું ભયંકર મરણું પ્રમાણ શાથી આવે છે તેને માટે એક ચોક્કસ કારણ આપી શકાય નહિં, પરંતુ જુદી જુદી જાતનાં મરણ પ્રમાણે જોતાં લેગની ૧૭૮, ક્ષયથી ૩૨ અને દમના રેગથી ૩૯૭ મરણ નીપજ્યાં હતાં. એટલે કુલ મરણે માં ૫૦ ટકા જેટલું મરણ પ્રમાણ ફક્ત આ ત્રણ રોગોનું છે. જે ઘણુંજ રોકાવનારું છે.
૧૯૧૧ નું વસ્તીપત્રક જોતાં જણાય છે કે મુંબઈમાં વસ્તા જેમાં ૫૯ ટકા જેટલા જૈનો એક ઓરડીવાળી ચાલીમાં રહે છે. ગરીબ અને સામાન્ય વર્ગને સસ્તી અને હવા અજવાળાવાળી સગવડ ન મળવાથી આવું ભયંકર મરણ પ્રમાણુ આવે
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ઉન્નતિ કરવા માટે લાયક બને. છે, એ વાત નિઃસંશય છે. એટલું ખુશી થવા જેવું છે કે જેનતામ્બર કે જો આવા જબરા મરણ પ્રમાણુ કારણે શેધવાને અને તે કઈ રીતે ઘટી શકે તેના ઉપાયે જવાને એક કમીટી નીમી છે અને જૈન એસેસીએશન ઓફ ઇડીઆ” એ જૈન વસ્તીના ગરીબ અને સામાન્ય વર્ગના મા સુ ની જરૂરી માતને પૂરી પડે તેવી ચાલો બંધાવ. વાને તેના સત્તાવાર આંકડા મેળવવા એક કમીટી નીમી છે. થોડા જ વખત પહેલાં એક પારસી બાનુએ પોતાની કેમ માટે સસ્તા ભાડાની ચાલીએ બંધાવવામાં રૂા. ૩૦૦૦૦૦) આપ્યા છે. આવી જ રીતે આપણે કઈ શ્રીમંત જૈન બહાર આવી પિતાની ઉદારતા દાખવશે, તે મુંબઈ જેવા શહેરમાં વસ્તા આપણું જૈન બંધુઓને જરૂરી આત પૂરી પડશે અને મહાન ઉપકાર થયેલું ગણાશે. મુંબઈ ૮-૯-૧૫ } નોત્તમદાસ બી. શાહ
એક પળનો આધાર ન રાખવો અને મર્ણ એ વાત સાચી છે તેમ ધારી ઉન્નતિમાતાના મંદિરમાં પેસવા માટે લાયક
બનવાની ખાસ જરૂર.”
હરિગીત. હે માનવી? આ જહાનનું, આદશ હૃદયે ચપજે; ચાલુ જમાનાને નમી, સૈરભ જીવન પમરાવજે. જીવન સરોવરમાં અનેરા, પંથ વિકટ આવશે, પણ સત્ય નીતિ સાજથી, તું વિકટ માર્ગો કાપજે. ઝરણું તણું વારિ વહિને સમુદ્ર સરખા થઈ જશે; ઝરણું સમુદ્ર પહોંચતાં રજકણું અનેરી લઈ જશે. વારિ તણે પરપોટ પળમાં પલક દઈ કુટી જશે; તેમ જીવન કેરી દેરીની દશા તેવી થશે. દીન ને શ્રીમંત સ. એક છે તે માર્ગમાં;
કંટક અને “ગુલાબ” બને એક છે જન વૃક્ષમાં. - બસ ગયો ! એ વખત તે ગયો !!દોસ્ત બહુ મઝા કરી હવે...એ વખત શું નહિં આવે ? ના ના નહિં જ આવે. આવા શબ્દો ઘણી વખત સાચા અથવા ભણકારા રૂપે માનવ મુખમાંથી જળહળે છે. તેવીજ રીતે એક પળ ગઈ, કલાક ગઈ અને દિવસના દિવસે પણ વ્યતિત થઈ ગયા, કઈક નામીચા નરરત્ન દેહાંતર ગમન કરી ગયા અને કઇક નરરત્ન સ્વસુકાર્યોથી પિતાનું નામ આખી આલમ ઉપર બી. છાવતા ગયા. સર્વે ગયું નામ તેનો નાર, આહાહા વાચક-મારા પ્યારા વાચક!
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૪૦
શ્રી આત્માનદ પ્રકાશ
મોટા અક્ષરથી નીચેની કહેવત જરા પિતાના મકાનમાં અને હૃદયમાં કેતરીને ચડવા, અને અમલમાં મુકી ભાગ્યશાળી થવાને દાવો કરવા કમ્મર કસી સજજ થા ??? Knowledge is power જ્ઞાન એ ઉત્કૃષ્ટ સત્તા છે.” મં૪િ જ્ઞાનાય
પતિ Devotion leads to knowledge “ભક્તિ જ્ઞાનમાર્ગને ખુલ્લો કરે છે.” અથવા ભકિત જ્ઞાનના માર્ગે દોરે છે. Be and not seem કીધા કરતાં કરી બ. તાવવું બહેતર છે. બકે નહિ, દેખાવ કરે નહિ પરંતુ આ મેદાનમાં અને કરી બતાવે. કહેના સહેલ હય મગર કરના મુશકીલ હય માટે કરે ને કાંઈક કરી બતા. કારણ કે –
મળે વાત સાચી છે.” –નિર્ણત શું છે?
ગઝલ-કવાલી. રખેને સુખમાં રાચી, અને અભિમાનમાં નાચી; કેતરણ ચિત્તમાં કરવી, મણું એ વાત સાચી છે. બીન વાચાળ ને વાચાળ, માં છે પ્રાણ તે સરખે; બંધારણ મુદ્દતે કીધું, મર્ણ એ વાત સાચી છે. કિરા કુમળી જાશે, યુવા ઉતાવળી થાશે, વૃદ્ધા વહાલી થઈ રહેશે, મર્ણ એ વાત સાચી છે. થશે પુદ્ગલ તણી માટી, સમાશે ભૂમિ ઉદરમાં
અમર સુકાર્ય રહેવાના, મણું એ વાત સાચી છે.
આપણે કેવા થવાની જરૂર છે? લાયક થવાની બંધુઓ?
મણું કેઈને પણ ત્યજવાનું નથી, અને તે પક્ષપાત પણ કરવાનું નથી, અને જરૂર અભેદમાર્ગના પથિક બનવાનું છે. દુનિયા ફાની છે. વિગેરે જાણવામાં છે, છતાં ઈર્ષ્યા, અસૂયા, અહંભાવ, ખુમારી અને આપવડાઈને જાણે બોલાવતા હાઈની!! તેવું વર્તન રાખવા જાણે પ્રયાસ કરતા હેઈની !! પરંતુ તેવા છુપા દુશ્મને જ્યારે ખરેખર હલ્લો કરી છાપ મારશે ત્યારે તે સહન કરવું મુશ્કેલ થઈ પડશે. આવી જાતના અનેક નજીવા યા મહાન વિશેષણને અથવા નામેને, દાખલા તરીકે
અદેખે માણસ ” “ઈર્ષિત મનુષ્ય” “તેનામાં અહંભાવ છે” વિગેરે છુપી વાતમાં અથવા જાહેર વાતમાં આપણું વાતાવરણમાં વસતા ભાઈઓ જ્યારે સ્વનામ સાથે યુક્ત કરે ત્યારે કેટલું બધું ખેદકારક?? અને વાતો કરે મટી મેટી ઉન્નતિની, પરંતુ બરાબર વિમર્ષ કરે ત્યારે જણાય કે કાચબે કુવામાં ઘણી ડુબકી મારી પ
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
ઉન્નતિ કરવા માટે લાયક બને.
૪૧ રંતુ પાણીમાં ને પાણીમાં. દિનપ્રતિદિન અધ:પતન અવનતિના મૂળનું પેષણ કરી વામાં કઈ જાતની ખુશાલી ઉપન્ન થતી હશે? થાવા દેને થાય છે દસકે સારો ને દસકો ખરાબ. આવી રીતે એકલવિહારી શું કરી શકે ! કંઈ નડુિં, ત્યારે તેને અવનતિને આશ્રય લેવાનું સૂઝે તેમાં શી નવાઈ ??
બીજી બાજુથી એવા ભણકારા થાય કે “ઉન્નતિ થાય તો સારૂ, પ્રયાસ કરીએ છીએ, સ્ત્રીઓ સુધરે તે ઠીક, વૃદ્ધ પુરૂષે રહમજી કંઈક નૂતન ઉન્નતિના શિખર ઉપર ચડવા માટે પ્રયાસ કરીએ છીએ તેમાં થોડે ઘણે હિમ્સ આખરે ૫ વાને આપે તે ઠીક” ધુંય સાચું પરંતુ વિચાર કરો ઉન્નતિ માતા પાસે જ છે. અને તે માતાના ખરેખર એકજ બુલંદના અને નામીચા પુત્રે હો તે પોતે પિતા છે વાત્સત્ય પ્રેમરૂપી સ્તનમાંથી, ઉન્નતિ માર્ગદર્શક (નિકટ વિકટ માર્ગ) ક્ષીર તમારા (આપણ) મુખમાં સરર કરતું એકમ છુટશે. અને ચર્મચક્ષુમાં સૈન્ય માલુમ પડશે. અને વૃધે ની કે કોઈની ઓશીયાળ નહીં ભેગવવી પડે. પરંતુ ખાટલે મોટી બેટ છે કે પ્રથમ પાયે જ નથી આપણામાં તત્વ કયાં છે, માણસાઈ ક્યાં છે, બહાર મોટા સાવજ જેવા અને ગૃહમાં મીયાંની મીંદડી જેવા, ત્યારે પ્રથમ ખોટ ત્યાંજ છે. તેનાથી શું થઈ શકે !!! અલબત અમારે અમારી લેખિનીને એટલું તે સ્વાતંત્ર્ય બીન હક આપવું પડશે કે દરેક માણસે સ્વ તેમજ પર--બીજાની ઉન્નતિ અ અહેનિશ મા રહેવાનું છે. અને આપણે ધારીશું તે કરીશું તે નક્કી છે તેવું ઉ. ત્તમ મનોબળ ૨ખી ઉન્નતિના પ્રયાસાર્થે જેટલું બને તેટલું કરવાનું છે. પણ એક પુરાણી વ્યાખ્યા ભુલવી જોઈતી નથી. First deserve and then desire. લાયક થાવ અને પછી ઈચ્છાવાન થાવ પછી ઉન્નતિ માતાના દ્વારમાં પેસવું દુર્ઘટ નથી, પરંતુ તે માતાના ચાહક અને ગ્રાહકની ખામી છે. હરકોઈ ઉચ્ચ વસ્તુને હ
સ્તગત કરવી હોય ત્યારે તે સ્થિતિએ પહોંચવાની જરૂર પડે છે. સિવાય કઠણુતા માલુમ પડે છે. માટે જેની ઈચ્છા રાખવી તેવા થવા પ્રયત્નો કરવા. મ લુમ પડે છે કે લાયક થવાની દરેક વ્યક્તિને જરૂર છે, જે લાયકાત હશે તે દરેક જણ ગર્ભશ્રીમંતે અને વડીલે છ-છ અને સલામ કરતાં ખુશામતમાં ખામેશાઈ આપશે. અને જ્ઞાની પુરૂ જેઓ છે તેઓને માટે તો આ અવનિના શુભ માર્ગો ખુલ્લા જ છે. અને તેઓને રાજ પંડીતની સભામાં અને દરેક જગ્યાએ જ્ઞાનરૂપી હથીઆરથી શુભાશ્રય મળે છે જ. માટે ફરી ફરીને લખીએ છીએ કે જ્ઞાની થવ? લાયક થવ? સાહિત્યના ચાહક થાવ અને ધર્માભિમાની થઈ બીન કેળવાએલ મનુષ્યને કેળવવા ભગીરથ યત્નો આજ ને આજ આદરી. આપણે કેવા બીજ વાવવાની જરૂર છે?
રખેને મોટા હેદ પ્રાપ્ત થાય, જેથી લાયકાતના ગુના ભંડાર છે તેવું અને મારી કલમ લખી શકે નહિં. માટે લાયક થાવ અને નમીતઃ કરનાર અમિત am not afraid of divine Invitation (Death ) મને મૃત્યુને ભય નથી.
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૪૨
શ્રી આત્માનઢ પ્રકાશ
કારણુ કે “ મળ્યું એ વાત સાચી છે ” તે તે છેજ. ત્યારે નકામું શામ ટે તેને યાદ કરવુ જોઇએ, માટે લાયક થઇ ઉન્નતિના શીખરે પહેાંચવ અને મણુ વાસ્તે કુદરતી મરણુ માટે નાની માટી તૈયારી કરવા અત્યારથી જાગ્યા ત્યાંથી મ્હેવાર ગણી યથાશક્તિ યત્ન આદરા,કિશારાવસ્થામાં જેવા ખીજ વાવીશુ અને યુવાનીમાં જેવું વારિ સિ ંચન કરીશુ તેવા અમ્ર ( વૃક્ષમાંથી ) વૃદ્ધાવસ્થામાં યાખીશુ માટે કેવા ખીજ રોપવા જોઈએ કે જેથી જીવન વ્યાધિ રહિત ભય રહિત નિષ્કામ, ધાર્મિક પસાર થાય તેને વિચાર કરવાને માટે આપનેજ માથે ખેાજો નાખી અત્યારે તે આપની રજા લઇશ. આમીન...
જીવનના પ્રવાહમાં કુરતું પ્રભાત,
તા. ૨૪–૮–૧૫
રા. ગુલામ.
* સૂત્નાવલી.
( શ્રી વિજયસેનસૂરિ વિરચિત. ) સ્વતંત્ર-અનુવાદ. ગુરૂવાણીને પ્રણામ કરવારૂપ મગળાચરણુ. विबुधानन्दजननीं, गुरोर्वाचमुपास्महे ।
या रसेव रसे रम्या, मङ्गलोत्सवकारिणी ॥ १ ॥
જે માંગલિક ઉત્સવ કરનારી ભૂમિની જેમ રસવડે રમણીય છે, એવી વિધ-( વિદ્વાના અને દેવતાએ ) ને આનંદ આપનારી ગુરૂની વાણીની અમે ઉપાસના કરીએ છીએ. ૧
वचोभिनीं तिनिस्यन्दकन्दकादम्बिनीनिभैः ।
दो व्याख्याजुषां शिक्षां, मुखाम्भोजर वित्विषम् ॥ २ ॥
નીતિના ઝરા અને અકુરાને વિષે મેઘમાળા જેવા વચનોથી વક્તાઓના સુખકમળને વિકાશ કરવામાં સૂર્યની કાંતિ જેવી શિક્ષા ( આ ગ્રંથ દ્વારા ) આપીએ છીએ, ૨
भावसारस्ययुक्तानि, सूक्तानि प्रतिकुर्महे ।
रविपादैरिवाम्भोजं, यैः सभोल्लासभा भवेत् ॥ ३॥
For Private And Personal Use Only
સામાજિક ઉપયોગી અને સંસ્કૃતના અભ્યાસીએને આ ગ્રંથ સરલ અને સુસાધ્ય હાવાથી મૂળ અમેએ છપાવેલ છે તે ઘણા રસીક અને ઐાધદાયક હાવાથી મૂળ બ્લેક સાથે ભાષાંતર અમારા આ માસીકમાં આ અંકથી અમેએ શરૂ કર્યું. મૂળ ગ્રંથની કિ ંમત રૂ ૨૦૪-૦
१ सरसस्य भावः सारस्यं, भावश्व सारस्यं च ताभ्यां युक्तानि ॥
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સૂતરત્નાવલી.
૪૩
સૂર્યના કિરણાથી જેમ કમળના ઉચ્છ્વાસ થાય, તેમ જેમનાથી સભાને ઉચ્છ્વાસ થાય એવા ભાવ અને રસિકતાથી ભરેલા સુભાષિતા આપીએ છીએ. ૩ विनेन्दुनेव रजनी, वाणी श्रवणहारिणी ।
दृष्टान्तेन विना स्वान्ते, विस्मयं वितनोति न ॥ ४॥
ચદ્ર વગરની રાત્રિની જેમ શ્રવણ-કણું ઇંદ્રિયને હરનારી વાણી દષ્ટાંત વિના હૃદયમાં આશ્ચર્ય ઉત્પન્ન કરતી નથી. ૪
दृश्यते सदसद्वस्तु, यैर्भास्करकरैरिव ।
दृष्टान्तास्तुष्टये सन्तु काव्यालङ्कारकारिणः ॥ ५ ॥
સૂર્યના કિરણાની જેમ જેએથી સત્ અને અસત્ વસ્તુ દેખાઈ આવે છે, એવા દૃષ્ટાંતા કાવ્ય-અલકાર કરનારા કવિને સ તાષકારક થાઓ, પ अतश्चित्तचमत्कारमकरा करचन्द्रिकाम् ।
માવયુìવુ, મુત્તેજી, ઘૂમો ટટ્ટાન્તવતિમ્ ॥ ૬ ॥
એ કારણથી ચિત્તના ચમત્કાર રૂપી સમુદ્રને ઉછાળવામાં ચદ્રિકા જેવી દાંતેની પદ્ધતિને અમે ભાવવાળા સુભાષિતાની અંદર ચૈાજના કરી કહીએ છીએ. ૬ भवेङ्गात्मनां संपद्, विपद्यपि पटीयसी ।
पत्रपाते पलाशानां किं न स्यात् कुसुमोद्गमः ? ॥ ७ ॥
મોટા માણસેાને વિપત્તિમાં પણ મેાટી સપત્તિ રહેલી હાય છે. પલાશના વૃક્ષાને પાત્રા ખરી પડતાં જ પુષ્પાના આવિર્ભાવ શુ‘ નથી થતા ? છ गुणदोषकृते स्थानास्थाने तेजस्विता स्थिता ।
दर्पणे मुखवीक्षायै, खड्डे प्राणप्रणाशकृत् ॥ ८ ॥
તેજસ્વીપણુ' સ્થાનમાં ગુણકારી થાય છે અને અસ્થાનમાં દોષકારી થાય છે, દૃ ણુનુ તેજસ્વિપણું મુખ જોવા માટે થાય છે અને ખનુ તેજસ્વીપણું પ્રાણુના ઘાતને માટે થાય છે. ૮
पदे पदेऽधिगम्यन्ते, पापभाजो न चेतरे ।
પૂાંતો વાયાઃ સન્તિ, શ્લોકા યજ્ઞાપક્ષિળઃ || o ૫
પાપીઓ ઠેકાણે ઠેકાણે મેળવાય છે અને નિષ્પાપીએ ઠેકાણે ઠેકાણે મેળ વાતા નથી. કાગડાએ ઘણાં હાય છે અને ચાતક પક્ષીઓ થાડા હોય છે. ૯ अपि तेजस्विनं दौस्थ्ये, त्यजन्ति निजका अपि ।
ન માત્તુ મિમુહ, જિમસ્તસમયે સહે! ॥ ૨૦ !!
હૈ મિત્ર, તેજસ્વી પુરૂષ યારે નઠારી સ્થિતિમાં આવે છે, ત્યારે તેને તેના
For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ. સ્વજને પણ છોડી દે છે. અસ્ત સમયે સૂર્યને પિતાના કિરણે પણ શું નથી છેડી દેતા ? ૧૦
ज्योतिष्मानपि सच्छिद्रैः, सङ्गतोऽनर्थहेतवे ।
मञ्चकान्तरिता दीपप्रभा पुण्यप्रणाशिनी ॥ ११ ॥ તેજસ્વી માણસ પણ જે છિદ્રવાળાની સાથે મળે છે, તે તે અનર્થકારી થાય છે દીવાની કાંતિ માંચાના આંતરામાં આવવાથી પુણ્યને નાશ કરનારી થાય છે. ૧૧
मलिनोऽपि श्रियं याति, महस्विमिलनादलम् । __ सम्पकांनाञ्जनं भाति, किं दृशां हरिणीदृशाम् ? ॥ १२ ॥
મલિન માણસ પણ તેજસ્વી માણસની સાથે મળવાથી શેભાને પ્રાપ્ત કરે છે. મૃગના જેવા લેનવાળી સુંદરીઓના નેત્રની સાથે મળવાથી કાજળ પણ શું નથી શોભતું? ૧૨
पराभूतोऽपि पुण्यात्मा, न स्वभावं विमुञ्चति ।
तोयमुष्णीकृतं कामं, शीततां पुनरेति यत् ॥ १३ ॥ પવિત્ર માણસ પરાભવ પામે તે પણ તે પિતાને સ્વભાવ છેડતે નથી. જળને ઉનું કરવામાં આવે તે પણ તે ફરીવાર પાછું શીતળ થઈ જાય છે. ૧૧
महोत्सवे च जायन्ते, पापभाजामभूतयः ।
नापत्राः किं वसन्तेऽपि, करीरतरवोऽभवन् ? ॥ १४ ॥ પાપી માણસેને સારા ઉત્સવને પ્રસંગે સંપત્તિમાં રહેતી નથી. કરીર- કેર. ડાના વૃક્ષે વસંતઋતુના સમયમાં પણ પત્ર વગરના શું નથી થતાં ? ૧૪
नीचसङ्गेऽपि तेजस्वी, नैमल्यं भृशमश्नुते ।
किमभूद्भस्मलिप्तेऽपि, दर्पवृद्धिर्न दर्पणे ? ॥ १५ ॥ જે તેજસ્વી હોય તેને નીંચન સંગ થાય તે પણ તે વધારે નિર્મળતા તેજ) ધારણ કરે છે. દર્પણને ભરમનો લેપ કરવામાં આવે છે, ત્યારે પણ તે શું વધારે તેજસ્વી નથી બનતું ? ૧૫ સુકત વચનો વાંચી કે સાંભળી આદરવા ગ્ય વિવેક
(લેખક–સદગુણાનુરાગી કપૂરવિજયજી) ૧. પુરૂષને કલીનતા-નપુંસકતા હોય તે સારી, પણ પરસ્ત્રી ગમન કરવું સરું નહિ. ભિક્ષા માંગીને ભેજન વૃત્તિ કરવી સારી, પણ પારકા ધનને અપહરી લઈ સુખ મેળવવાની બુદ્ધિ રાખવી સારી નથી મૈન ધારણ કરી રહેવું સારું, પણ
१ मतान्तरेण मलेरपि कुटादिस्वाद् गुणाभावः ।
For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જીવદયા
૪૫
અસત્ય વચન વધવું ઠીક નથી. અને નિજ પ્રાણ ત્યાગ કરે, પણ ચાડી ખેરનાં વચનમાં વિશ્વાસ રાખી બેસવું ઠીક નથી. એ બધાંયવાનાં પરમ દુઃખદાયક છે.
૨. પશુશાળા શૂન્ય પડી રહે તે સારી, પણ તેમાં અપલક્ષણે બળદ બાંધી રાખે સારે નહિ. ચતુર-વિનીત વેશ્યારૂપ ભાર્યા સારી, પણ અવિનીત (વિનય શૂન્ય) કુળવધુ સારી નહિ. જંગલમાં જઈ રહેવું સારું, પણ વિવેક રહિત રાજાના નગરમાં રહેવું સારું નહિ, તેમજ પ્રાણ ત્યાગ કરે સારે, પણ અધમ જનેની સેનત કરવી સારી નહિ
૩. કષ્ટની વખતે મિત્રની ખરી કસોટી થાય છે. રણસંગ્રામ વખતે શૂરવી૨ની ખરી કસોટી થાય છે. વિનય પ્રસંગે નેકરની પરીક્ષા થાય છે અને દુકાળ વખતે દાતારની ખરી પરીક્ષા થઈ શકે છે.
૪. સુપાત્રદાનથી જીવ ધના-અનર્ગળ લશ્મીવાળા થાય છે. ધનના પ્રભાવથી તે સારાં સુકૃત્ય કરે છે–પુન્ય ઉપાર્જન કરે છે. પુન્યના પ્રભાવથી તે દેવલેકનાં સુખ પામે છે–દેવગતિ પામે છે અને ત્યાંથી વી ફરી ધનાઢ્યું અને ફરી ભેગ સામગ્રીવાન થાય છે.
પ. કુપાત્રદાનથી જીવ નિર્ધન-સુખ સંપત્તિહીન બને છે. નિર્ધનતા તે પાપ કૃત્ય-માઠાં કામ કરે છે. પાપના પ્રભાવથી તે નગતિ પામે છે–અઘેર દુઃખ દાવાનળમાં જઈ પડાય છે. ત્યાંથી રવી ફરી નિર્ધન થાય છે અને ફરી પાપ કૃત્યેજ કરે છે.
૬. સિમત હાસ્ય વડે, હાવભાવ દેખાડવા વડે, લાજ કાઢવા વડે, હીક બતાવવા વડે, વચન ચાતુરી વડે, ઈર્ષાવડે, કલહ કરવા વડે, લીલા-ક્રીડા કરવા વડે અને અર્ધ કટાક્ષબાણ ફેંકવા વડે, એટલે કે આડી આંખે જેવા વડે, એમ બધી રીતે સ્ત્રી એ ખરેખર બંધનરૂપ છે, તેથી શાણાજનેએ ચેતતા રહેવું યુક્ત છે.
ઈતિશમ્
જીવદયા. સ્વાર્થ સાથે પરમાર્થ સાધવાને ઉત્તમ માર્ગ, મેહેરખાન સાહેબ,
આપણા દેશમાં આજ કાલ ઘી દુધની મેંધવારી એટલી બધી વધી ગયેલી છે કે છતે પૈસે પણ તે અમૂલ્ય અને ઉપગી ચાખી વસ્તુ આપણને ભાગ્યે જ મળી શકે છે. જે ગરીબ લોકો છાશ રોટલાથી પિતાની સંપૂર્ણ તંદુરતિ જાળવી રાખતા હતા, તેઓને હવે છાશ જેવી સાધારણ પણ ઉપયોગી વસ્તુ મેળવવી ભારે થઈ પડી છે, તો પછી દુધ અને ઘીની તે વાત જ ક્યાં કરવી? આવી રીતે દીન પ્રતિ
For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ.
દિન દુધ અને તેમાંથી બનતી વસ્તુઓની અછત થઈ પડવાના કારણ માટે જાનવરોની થતી સંખ્યાબંધ તલને આપણે જવાબદાર ગણીશું તો તે કોઈ પણ રીતે તર્ક જ્ઞાનની વિરૂદ્ધ ગણી શકાશે જ નહીં.
આપણુ દયાળુ, દીર્ઘ દૃષ્ટિવાળા, વિચારશીલ અને કપ્રિય ગવરનર સાહેબ નામદાર લોર્ડ વિલીંગડન તેમજ દેશના બીજા હિતેષી પુરૂષે તેમજ જાણીતાં વત. માનપત્ર પણ આવાં ઉપયોગી જાનવરોને બચાવવાની તેમજ તેની ઓલાદ સુધારવાની પુરતી ભલામણ કરે છે, કે જેની અંદર તેઓને અંગત સ્વાર્થ નહિ, પરંતુ સમગ્ર દેશને સ્વાર્થ એકસરખી રીતે સમાયેલ છે. - ઘી, દુધ અને તેની ઉપયોગી વસ્તુઓ ઉપરાંત ખેતીવાડીમાં આ જાનવરોની સેવા કેટલી બધી ઉપયોગી છે, તેનું દિગદર્શન પણ આપણને પુનાની ઍગ્રીકલચરલ કેન્ફરન્સ તથા તેવી બીજી પ્રવૃત્તિઓએ કરાવેલું છે, અને તે ઉપરથી જ અમે અમારી ગયા વર્ષની હારમાળામાં કેટલ ફામની એજના જનસમાજની સેવામાં રજુ કરી સાબીત કરી બતાવ્યું હતું કે જાનવરને નિભાવી તેની એગ્ય માવજત કરવામાં આવે તે હજારે બલકે લાખ જાનવરોને રક્ષણ આપવાનું ઉત્તમ પુણ્ય પ્રાપ્ત કરવા ઉપરાંત મુંબઈ જેવા ખરચાળ શહેર કે જ્યાં તબેલ. તથા મજુરી વગેરે અસાધારણુ–મેંઘા થઈ પડેલાં છે તેવાં શહેરોમાં પણ ઓછામાં ઓછા સેંકડે ૨૫ ટકા ન થાય છે, પરંતુ જે બીજાં શહેરો કે જયાં ઘાસ ચારા વિગેરે પુષ્કળ મળી શકતે હોય ત્યાં આવાં ખાતાઓ સ્થાપવામાં આવે તે સેંકડે ૪૦ થી ૫૦ ટકાનો દેખીતે ફાયદો થવાનો સંભવ છે.
આવી રીતે અમારી યોજના બહાર પડયા બાદ કેટલાક ઉત્સાહી ગ્રહસ્થોએ તે કામ હાથ ધરવાને વિચાર કરેલે, પરંતુ કમનસીબે કેટલીક બે કેના ઘેટાળાઓ બહાર પડવાથી તેમજ ત્યારબાદ નાણાં સંબંધી જુદી જુદી અણુધારેલી આફત સમગ્ર દેશ ઉપર આવી પડવાથી તે પેજના માથે ઉપાડી લેવામાં અસુધારેલું વિદન આવી પડેલું છે અને તેથી આજ રોજ દેશના ઉદાર, શ્રીમંત અને ધર્મપરાયણું પોપકાર વૃત્તિવાળા બંધુઓની સેવામાં હું નીચે પ્રમાણે હકીક્ત જાહેર કરવા રજા લઉ છું તે આશા છે કે તેના ઉપર ધ્યાન આપવામાં આવશે.
આ હસ્ત પત્રના વાંચનાર ગ્રહ કદી નહિ જાણતા હોય તે મહારે જણુંવવું જોઈએ કે ગવલી લેકે દેશાવરથી પિતે પુરા પૈસા ખરચીને ભેંસ વેચાતી લે છે અને તેના ઉપર તેને નિર્વાહ ચલાવે છે, જ્યારે આવી ભેસે વસુકી, જાય ત્યારે તે ભેંસે દુધ દેતી બંધ થવાથી તેઓ વીંધાય ત્યાંસુધી તેને નિભાવવાની મુશ્કેલીને મિચ્છા વિચાર કરીને કેટલાક દયાહીન ગવલી લેકે બીચારી હાથી સમાન કદાવર ભે સેને પાણીને મુત્યે કસાઈઓને ત્યાં વેચી નાખે છે અને અફસોસ! કે ત્યાં તેના ઉપકારને બદલે આવી ઘાતકી રીતે વાળવામાં આવે છે.
For Private And Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
જીવદયા,
આવી રીતે બીચારાં કમનસીબ પ્રાણીઓ માત્ર થોડા વખત દૂધ દેતાં બંધ થાય તે સારૂ તેને મારી નાંખવા માટે વેચવાં એ કઈ પણ રીતે ઈચ્છવા ગ્ય નથી, પરંતુ નર્ધનતા અને ગરીબાઈને લીધે ગલીએ પિતાની ઈચ્છા વિરૂધનું આવું વર્તન છે એ જાણવા છતાં કંગાળ હાલતને આધીન થઈ આવાં ઘાતકી કૃત્ય કરવા તત્પર થાય છે, કે જેમાં તેને પિતાને જ કેટલે ગેરલાભ છે તે તેને સમજી શક્તા નથી. કારણ કે આવું પરોપકાર જાનવર નજીવી કીંમતે વેચી તેનું જે ઉત્પન્ન થાય, તેમાં વિશેષ રકમ ઉમેરી પાછું સારું જાનવર પિતાને ઘધે ચાલુ રાખવા માટે આવા ગવલીએ ખરીદે છે અને તે જાનવરની પણ વખત આવે તેવી જ દુર્દશા થાય છે, જેથી આપણું ખેતીને ઉપગી તથા ઘી, દુધ વગેરે જરૂરી વસ્તુઓ પુરી પાડનારાં ઉપયોગી જાનવરોની કતલમાં વૃદ્ધિ થતી જ જાય છે અને ગવલી મા પણ દારિદ્રાવસ્થામાંથી મુક્ત થઈ શકતા નથી.
આ માટે દેશના શ્રીમંતે, માલધારી છે, તેમજ ખેડુતને હું સૂચના કરીશ તે તે કઈ પણ રીતે અગ્ય ગણુશે નહિ કે તેઓ એ આવા ગવલીઓ પાસેથી જજ કિંમતે જાનવરો ખરીદ કરી તેને પાળવાં અને ત્યારબાદ તેના પરોપકારથી કેટલે બધે ફાયદો થશે તેને વાંચનારેજ વિચાર કરી લેવાની મેહેબાની કરવી.
એજ રીતે આપણા દેશમાંના એકેક ઘર તરફથી માત્ર એક એક જાનવર પાળવામાં આવે છે તેથી તેઓને તે જાનવર માથે પડશે નહિ, એટલું જ નહિ પણ તેથી શ્રીમંતે બે માલ વાપરી શકશે અને તેમાંથી થતાં છાશ વગેરે પદાર્થો ગરીબ લોકોને છૂટે હાથે આપવાથી ગરીબોને ખરેખરી સહાયતા આપી તેઓની આંતરડીની દુવા મેળવવા ભાગ્યશાળી થશે તેમાં કાંઈપણ શક નથી.
ટલ ફર્સ, ડેરી કંપનીઓ તથા એવાં બીજા ખાતાઓ ઉઘાડનારાઓને પણ આવી રીતે જાનવરે વેચાતાં લેવાથી સસ્તી કીમત માં તે આ પી શકશે અને ચરીયાણ જગ્યામાં તેને રાખવાથી વિશેષ ખર્ચ વિના તે જાનવરને એક રામ નિર્વાહ નજીવા ખર્ચમાં થઈ શકશે અને યંગ્ય વખત પ્રાપ્ત થયે આવાં જાનવરે અનેકની રોજી ઉઘાડવામાં સાધનભૂત થશે એમાં કાંઈ પશુ આશ્ચર્ય નથી, અને તેથી જ આવી પપકાર પરાયણતા સાથે ઉદયાગી અને કૅપયોગી સ્વાથી બાબત ઉપર શ્રી મતે અને ગરીબે એક સરખું ધ્યાન આપે, એવી તેઓની સેવામાં માહરી સવિનય નમ્ર પ્રાર્થના છે.
સેવક
શ્રી જીવદયા જ્ઞાનપ્રસારક ફંડ
ઓફીસ ૩૦૯, શરાફ બજાર મુંબઈ નં. ૨. તે
તા. ૧-૯-૬૫
લલ્લુભાઈ ગુલાબચંદ ઝવેરી,
નરરી મેનેજર
For Private And Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
૪૮
શ્રી આત્માનંદ પ્રકાશ
શ્રી આગમાદય સમિતિ, પાટણ પંન્યાસજી મહારાજશ્રી આનંદસાગરજી મહારાજના ઉપદેશથી જન્મ પામેલ ઉકત સંસ્થાનું પાટણ શહેરમાં આગમ વાંચનાનું કાર્ય શરૂ થઈ ગયેલ છે, જેમાં હાલમાં ૩ર મુનિરાજે લાભ લે છે. જાણવા પ્રમાણે શ્રી સુયગડાંગજી તથા શ્રી બીજાગ્રુતસ્કંધનું અધ્યયન ચાલે છે. શ્રી દશવૈકાલિક પૂર્ણ થયું છે. આ પ્રમાણેના સમા. ચાર ઉક્ત સંસ્થાના કાર્યવાહક શેઠ ભેગીલાલ હાલાભાઈ તરફથી અમને મળ્યા છે.
ગ્રંથાવલોકન.
પુસ્તક પહેાંચ. અમારી સભામાં સ્વામી ત્યાનંગર જૈન ધ આ નામનું મધ્યસ્થ વાદ ગ્રંથમાળા, નું પ્રથમ પુષ્પકર્તા તરફથી ભેટ આવ્યું છે. ગ્રંથકતાં પંડિત હંસરાજ શાસ્ત્રી પંજાબી છે કે જેમણે જેનાસ્તિકવમીમાંસા તથા નરમેઘયજ્ઞમીમાંસા નામનાં બે પુસ્તકે રચેલાં છે જેથી અમારા ગ્રાહકેને પરિચિત હશેજ. માટે સદરહુ પુસ્તક કેવું છે તે બાબતમાં ન ધારે લખવું સેનાને ઢેળ ચઢાવવા જેવું જાણું ફક્ત સમાલોચક તરીકે અમો એટલે જ અભિપ્રાય આપ બસ સમજીએ છીએ કે સત્યાર્થ પ્રકાશ નામના આર્ય સમાજના પુસ્તકમાં સ્વામી દયાનં સરસ્વતિજીએ બારમા સમુલ્લાસમાં જૈન ધર્મ સંબંધી જે કેટલાક અનુચિત હુમલા કર્યા છે, તેના ઉત્તર મધ્યસ્થ દષ્ટિએ ઘણીજ પ્રિય વાણીથી આપેલા છે કે જે જેને તે શું પણ જૈનેતરને પણ રૂચિકર થઈ પડે તેવા છે માટે અમે પિતાના જૈન બંધુઓને ભલામણ કરીએ છીએ કે સદરહુ ગ્રંથ આપ એક વખત અવશ્ય વાંચશે. પુસ્તક રોયલ બારપેજી ૧૩ ફોરમનું છે.કિમત આઠ આના
મળવાનું ઠેકાણુંઅમૃતસર (પંજાબ) બજાર જમાદાર–પંડિત હિરાલાલ શર્મા–-મેનેજર શ્રી આત્માનંદ જૈન સેન્ટ્રલ લાઈબ્રેરી.
નાત્ર પૂજ, ( ન્યાયનિધિ શ્રીમદ્ વિજયાનંદ સૂરીશ્વરજી વિરચિત) મહેપકારી જગવિખ્યાત શ્રીમદ્દ વિજયાનંદ સૂરિશ્વરજી રચિત સ્નાત્ર પૂ. જાની બુક અને અભિપ્રાયાથે ભેટ મળેલ છે. આ લઘુ બુક નિર્ણયસાગર પ્રેસમાં સુંદર ટાઈપિથી છપાવી તેમાં ઉક્ત મહાત્માની છબી મુકી અલંકૃત કરવામાં આવેલ છે. આ બુક છપાવવામાં છેટી સાદરી મેવાડના શેઠ મેઘરાજજી વીરચંદજી તરફથી શેઠ હેમરાજજીના દ્રશ્ય સહાય વડે શ્રીમદ્ હસાવિજયજી જૈન લાયબ્રેરી અમદાવાદ તરફથી પ્રસિદ્ધ કરવામાં આવેલ છે. આ બુક ઘણીજ ઉપગીહેવાથી બળ પ્રસાર થવાના ઉદ્દેશથી માત્ર અડધી કિંમત (૦–૦- પાઈ) રાખવામાં આવેલ છે.
For Private And Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
दशाश्रीमाली वणिक (त्रिमासिक) દરેક દશાશ્રીમાળી વણિક બધુને જાણ્યા જેવી બાબતોથી ભરપૂર ( રાયલ છ થી આઠ ફાર્મ ) ૪૦ થી ૬૪ પાનાનુ' સચિત્ર દશાશ્રીમાળી વણિક ત્રિમાસિકના પોતાની જ્ઞાતિનું શ્રેય ઇચ્છનાર દરેક દશાશ્રીમાળીને ગ્રાહક થવાની ખાસ આવશ્યકતા છે. વિજ્ઞાપન પત્ર માટે લખા—
મેહુનલાલ નાગજી ચીનાઇ. ડીસ્ટ્રીકટપ્લીડર
રાજી નીચેનાં પુસ્તકો અમાને ભેટ માટે મળ્યાં છે જે આભાર સાથે
સ્વીકારીએ છીએ. વ્યાખ્યાન સાહિત્યસગ્રહું.
- શ્રી જૈન પત્રના અધિપતિ ભાવનગર. દયાનંદ ઓર જૈન ધમ.
પંડિત હંસરાજ શર્મા અમૃતસર. ભયકર ભ્રત યાને જગતના જીવલેણુ શત્રુઓ. શા અચરતલાલ જગજીવનદાસ શ્રી ભરત બાહુબલી ચરિત્ર.
ભાવનગર, વચનામૃત વિલાસ.
શા, દામજી ત્રીકમજી મ‘જલરેલડી આ, સમૃચિત્ત ઉત્તર દાનપત્ર.
શ્રી કટરા (જાલોર) શ્રી સંઘ. વિમલ-વિનોદ.
શેઠ જવાહરલાલ જૈની સીક"દ્રાબાદકા રના ત્ર-પૂજા,
શ્રીમદ્દ ‘સવિજયજી જૈન લાઇબ્રેરીના
સેક્રેટરી અમદાવાદ, અનિત્યાદિ ભાવના સ્વરૂપ,
મુનિ શ્રી પ્રતાપવિજયજી સુરત. આ માસમાં આ સભામાં દાખલ થયેલા નવા માનવતા
સભાસદો, ૧ વાગડીયા હીરાલાલ વાલચ# ૫. વ. લાઈફ ભાવનગર, ૨ શાહુ જુઠાભાઈ ત્રિભુવનદાસ (વાર્ષિક મેમ્બરમાંથી ) બીજા વર્ગના લાઈક એમ્બ૨ ભાવનગર,
આ સભાનું જ્ઞાનોદ્ધાર ખાતે અને હાલમાં છપાતા
ઉપયોગી ગ્રંથો, તેમાં થતા જતા સંખ્યાબંધ વધારે.
માગધી-સંસ્કૃત મૂળ, અવચુરિ ટીકાના ગ્રંથા. - ૧ ૮ સત્તરીય ઠાણ સટીક ?? | શા. ચુનીલાલ ખુબચંદ પાટણવાળા તરફથી. ૨ ૮૯ સિદ્ધ પ્રાશ્વત સટીક ?” પ્રાંતિજવાળા શેઠ કરમચંદની બીજી સ્ત્રીના
મરણાર્થે હા, શેઠ મગનલાલ કરમચંદ તરફથી
For Private And Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir 3 { પ્રતિક્રમણ ગર્ભ હેતુ " શા. હીરાચંદ ગલચંદની દીકરી બેન પશી બાઈ પાટણવાળા તરફથી, 4 દાન પ્રદીપ ? શા, મુળજી ધર મશી તથા દુર્લભજી ધર મશી પારખ'દરવાળા તરફથી. 5 68 મહાવીર ચરિત્ર " શ્રી શા. જીવરાજ મેતીચંદ્ર તથા પ્રેમજી ધરમશી નેમીચંદ્રસૂરિ કૃત, પારખ દરવાળા તરફથી શા. મુળજી ધરમશીના ૨મરણાશે. 6 6 સબાધ સિત્તરી સટીક ?" * શા. કલ્યાણુજી ખુશાલ વેરાવળવાળા તરફથી. 7 6 ષટસ્થાનક પ્ર-સટીક ' શા, પ્રેમજી નાગરદાસની માતુશ્રી ખાઈ ૨ળી. યાત ખાઈ માંગરોળવાળા તરફથી. 8 16 ચત્યવદન મહાભાષ્ય >> શા. પુલચ'દ વેલજી માંગરોળવાળા તરફથી 9 " સસૃખાદિમિત્ર ચતુષ્ક કથા " શા. ઉત્તમચંદ હીરજી પ્રભાસપાટણવાળા તર. 10 * ષડાનશ્યક વૃત્તિ નમિસા કૃત” શા હરખચ'દ મકનજી પ્રભાસ પાટણવાળા તર, 11 " પેથડ ઝાંઝણુ પ્રખ'ધ " શા. માહનદાસ વસનજી પારખંદરવાળા ત૨. 12 પુન્યધન ચરિત્ર. ?" શા. મનસુખભાઈ લલ્લુભાઇ પેથાપુરવાળા તર, 13 " સસ્તારક પ્રકીર્ણ સટીક " શા. ધરમશી ગોવીંદુ જી માંગરોળવાળા તરફથી 14 % શ્રાવકધર્મ વિધિ પ્રકરણ સટીક” શા. જમનાદાસ મારારજી માંગરોળવાળા તર, 15 “પ્રાચીન ચારકમ ’થ ટીકા સાથે” શેઠ પ્રેમચંદ ઝવેરચ'દ પાટણવાળા તરફથી 16 “ધમ પરિક્ષાશ્રી જિનમંડન ગણીકત'? એ શ્રાવિકાઓ પાટણ તરફથી. 17 18 સમાચારી સટીક શ્રીમદ યશા- શા, લલુભાઈ ખુમચંદની વિધવા બેન | વિજ્યજી ઉપાધ્યાયજી કૃત, મેનાબાઈ પાટણવાળા તરફથી. 18 18 પંચ નિશ્ર"થી સાવચૂરિ ?? 19 6 પયં ત આરાધના સાવચૂરિ છે. 20 ' પ્રજ્ઞાપના તૃતીયપદ સ'ગ્રહણી સાવચૂરિ ?? 21 46 ખાદય સત્તા પ્રકરણુ સાવચૂરિ ? 22 પંચ સ°થયું ?? શોઠ રતનજી વીરજી ભાવનગરવાળા ત૨. 23 16 શ્રાદ્ધ વિધિ ? શેઠ જીવણુભાઈ એચ ગેવાવાળા. 24 6 ષડદેશ ન સમુચ્ચય | 25 8 શ્રી ઉત્તરાધ્યયન સૂત્ર ) શ્રીમદ્દ ભાવવિજયજી ગણીકૃત ટીકા, બાબુ સાહેબ ચુનીલાલ પન્નાલાલજી મુંબઈવાળા ત. 26 8 બૃહત સઘયણી શ્રી જિનભદ્ર ગણી ક્ષમા શમણુ કૃત. ' એક સભા ત૨ફથી. 27 * જીવાનુશાસન સટીક શા. મગનચ'દ ઉમેદચંદની વિધવા બાઈ ચ દેન પાટણવાળા તરફથી. 28 * * ક્ષેત્ર સમસિટીકા " શોઠ અમૃતલાલ છગનલાલ ભાવનગરવાળા તરથી, 29 ' કુવલય માલા (સ‘કૃત)” ભાજપમાં એકલા ભાષાંતરના છપાતા ગ્રંથા. 30 ‘શ્રાદ્ધ ગુણ વિવરણ”(ભાષાંતર)રા હઠીસ'ગભાઇ ઝવેરચંદ ભાવનગરવાળા તરફથી For Private And Personal Use Only