Book Title: Anarthdanda Virman
Author(s): Ramanlal C Shah
Publisher: Z_Jintattva_Granth_1_002039.pdf and Jintattva_Granth_2_002040.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249439/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anarthadaMDa viramaNa jaina dharmanuM anarthadaMDa - viramaNa jevuM vrata duniyAnA anya koI dharmamAM nahIM hoya ! zrAvakanAM bAra vratamAM A vratane sthAna ApIne jaina dharme AcArano keTalo sUkSma ane UMDo vicAra karyo che te joI zakAze. viramaNa eTale aTakavuM. anarthadaMDa viramaNa eTale anartha daMDathI aTakavuM. anarthadaMDa eTale artha na sare ane daMDa maLe. daMDa eTale zikSA, pApa rUpI zikSA, karmabaMdharUpI zikSA, anarthadaMDa eTale vagara levedeve baMdhAtAM azubha karma. anarthadaMDa-viramaNa eTale bAhya ke AtyaMtara, dravya ke bhAvathI, sAkSAt ke paraMparAe, ihalaukika ke pAralaukika, svane ke pa2ne thatA nukasAnathI aTakavuM, sAcA prayojana vagaranI mana, vacana ane kAyAnI amaryAdita pravRttiothI aTakavuM. eTalA mATe anarthadaMDa viramaNane vratanuM svarUpa ApavAmAM AvyuM che. kSudra, nirarthaka vAtomAM veDaphAI jatI zaktine uccatara dhyeya mATe prayojavAnI bhalAmaNa A vratamAM rahelI che. artha daMDa eTale koI prayojana athavA hetune kAraNe svecchAe bhogavavI paDatI zikSA, anartha daMDa eTale artha athavA prayojana vagara, ajJAna ke pramAdane kAraNe bhogavavI paDatI zikSA. anartha daMDa e gRhastha zrAvakanA vrata mATe prayojAyelo pAribhASika zabda che. e vize dharma ane tattvajJAnanI dRSTie samajavA prayatna karIzuM. saMsAranuM svarUpa evuM nathI ke badhuM vyavasthita rIte, kramAnusAra, mApasara bhogavAya ane kaMI vadhaghaTa na rahe. saMsAramAM asamAnatA che ane asamAna ghaTanAo bane che. koI garIbanuM bApadAdAnA vakhatanuM so varSa jUnuM khoraDuM Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 283 jinatattva divAlonAM gAbaDAM pUrIne, TekA ApIne calAvAya che. ane eka zrImaMtano navA jevo AlIzAna baMgalo toDI nAkhIne tyAM bIjI navI ImArata banAvAya che, kAraNa ke have te baMgalo navI DijhAIna pramANe banAvavo che. eka garIba mahilA kAcanI baMgaDIo sAcavI sAcavIne varSo sudhI calAve che ane eka zrImaMta mahilA chabAra mahine sonAnAM ghareNAM bhaMgAvIne navA ghATa karAve che. AmAM arthadaMDa ane anarthadaMDa baMnene sUkSma dRSTithI ghaTAvI zakAya. ethI vadhAre spaSTa udAharaNa laIe. dareka prajA jo sukhamaya zAntithI jIvana jIvatI hoya to koI dezane lakaranI jarUra na paDe. dareka dezane svarakSaNa mATe lazkara rAkhavuM paDe che. senAnuM e kharca aMte to prajAne ja bhogavavAnuM rahe che. senAnI AvazyakatAne kAraNe thatuM kharca e arthadaMDa che. have AmAM koI rAjya potAnI sarahado vadhAravA mATe vAraMvAra yuddha karatuM hoya to e kharca paNa prajAne ja bhogavavAnuM Ave che. A rIte AvatuM kharca te anarthadaMDa che. eka zaheramAM eka lAMbA moTA rastA para AkhI rAta battIo saLagatI rahe che. koI vakhata to AkhI rAta eka paNa gADI pasAra thatI nathI. paraMtu nagarapAlikAne A jarUrI kharca uThAvavuM paDe che, je chevaTe to nAgarikoe ja bhogavavAnuM rahe che. Ane arthadaMDa kahI zakAya. have koI vakhata nagarapAlikAnA karmacArIo haDatALa upara Utare ane rastAnI battIo traNa-cAra divasa sudhI covIse kalAka cAlu rahe, e kharca paNa nAgarikoe ja bhogavavAnuM rahe che. Ane anarthadaMDa kahevAya. evI ja rIte vimAnanA apaharaNanA keTalAka kissA banyA eTale ene lIdhe duniyAbharanAM eraporTa para roja lAkho mANasone sikyoriTI cekamAMthI pasAra thavuM paDe ane e mATe eTalo badho vadhArAno sTApha rAkhavo paDe che. A paNa sAmAjika anarthadaMDanuM udAharaNa che. alabatta, AmAM bIjI keTalIka apekSAo paNa rahelI che. vartamAna samayamAM moTAM ghara, bhAtabhAtanuM rAcaracIluM, TI. vI., Teliphona, komyuTara, gharanI bahAra jamavA mATenAM resTorAM, hoTelo, mahephilo, bhojana mATe anekavidha vAnagIo ityAdine kAraNe anarthadaMDa mATe nimitto ane prasaMgono ghaNo avakAza vadhyo che. anarthadaMDanI jUnI keTalIka vAto kAlagrasta banI che, to bIjI bAju ghaNI badhI vAto umerAI che. emAM jAgRta ane samajadAra mANase sAvadhAnIpUrvaka Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anarthadaMDa viramaNa 287 gRhasthajIvana jIvavAnuM che, kAraNa ke vartamAnakALamAM zraddhAnI kasoTI kare evAM nimitto vadhyAM che. je AdivAsI loko dUra pachAta vistAranAM gAmaDAMomAM, jaMgalomAM vase che ane prAkRtika jIvana jIve che teone sAmAjika daSTie koI sarakArI karavero - daMDa bharavAno hoto nathI. eTale sAmAjika dRSTie teone arthadaMDa paNa hoto nathI. jeo zaheromAM vase che ane pANI, vIjaLI, rastA, vAhanavyavahAra ityAdi sagavaDo bhogave che teone sIdhI ke ADakatarI rIte karavero - daMDa bharavAno rahe che. AvI ja rIte je saMyamI mANaso pAMca mahAvrata dhAraNa karI sAdhujIvana jIve che ane jeone jIvana jIvavA mATe potAnuM ghara, mAlamilakata, kaTuMbaparivAra ke AraMbha-samAraMbhanI koI AvazyakatA hotI nathI teone anarthadaMDa jevuM kazuM hotuM nathI. gRhastha zrAvakone arthadaMDa ane anarthadaMDa baMne hoya che. emane mATe arthadaMDa anivArya che, kAraNa ke e vinA jIvana nirvAha zakya nathI, paraMtu teo potAnA vyaktigata jIvanamAM anarthadaMDane nivArI zake che, enuM viramaNa karI zake che. eTale ene vratanuM svarUpa apAyuM che. - sAdhu mahAtmAonAM pAMca mahAvrata hoya che : (1) ahiMsA, (2) satya, (3) asteya, (4) brahmacarya ane (5) aparigraha, A pAMca vrata uparAMta pAMca samiti ane traNa guptinuM pAlana teoe karavAnuM hoya che. sAdhu mahAtmAnAM je pAMca mahAvrata che te vrata zrAvake amuka aMze pALavAnAM hoya che. eTale ene pAMca "aNuvrata' kahe che. taduparAMta zrAvake traNa guNavrata ane cAra zikSAvrata ema bAra vratanuM pAlana karavAnuM hoya che. traNa guNavratamAM dikparimANa vrata, bhogopabhoga parimANa vrata ane anarthadaMDa-viramaNa vrata che. guNavrata eTale jIvanamAM guNano umero kare evuM vrata, aNuvratonA pAlanamAM guNanI vRddhi thAya che mATe e guNavrata kahevAya che. anarthadaMDa viramaNathI anya vratonA pAlanamAM paNa guNanI buddhi thAya che. sAmAyika, dezAvagAsika, pauSadha ane atithisaMvibhAga e cAra zikSA vrato che. zikSA zabda ahIM tAlImanA, zikSaNanA arthamAM che. mANasanA potAnA zarIranA nirvAha mATe, svajanonA kuTuMba parivAranA nirvAha arthe ghara, dukAna, oNphisa, jamIna, makAna, dhana, dhAnya, nokara-cAkara, rakSaka, gAya, bheMsa, baLada vagere athavA moTaragADI vagere Adhunika vAhanavyavahAra, Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 288 jinatattva Teliphona ityAdi mATe tathA AjIvikA mATe ke jIvananirvAha mATe yogya maryAdAmAM je pApakarma bAMdhe te arthadaMDa kahevAya ane niSpayojana pApa kare te anarthadaMDa kahevAya. AvAM pApakarmothI potAno AtmA daMDAya ane bIjA jIvo paNa daMDAya, du:khI thAya. AvAM niprayojana pApakarmono tyAga karavo te anarthadaMDa viramaNa nAmanuM trIjuM guNavrata che. zrAvakanAM bAra vratanA kramamAM te AThamuM vrata che. anarthadaMDa eTale artha vagara, prayojana ke hetu vagara daDAvuM. anarthadaMDa eTale levAdevA vagaranAM, maphatanAM lAgatAM pApo, jema ke mANasa cAlatAM cAlatAM vRkSa-choDanAM pAMdaDAM toDe, pANImAM patharo nAkhe, hAthamAM soTI hoya to gAya, bheMsa, kUtarAne vagara kAraNe mAre, jarUra vagara moTaranuM horna vagADyA kare athavA potAnA mitrAdine aDadhI rAte horna vagADI bolAve ke jethI badhAMnI UMghamAM khalela paDe, sAro rasto hoya chatAM lIlA ghAsamAM cAle, ghAsa kapAve, aDadho pyAlo pANI pI bAkInuM DhoLI nAkhe, bhANAM vadhAre laI pachI eThuM mUke, ghI-dUdha vagerenAM vAsaNo udhADAM rAkhe, naLa khullo rAkhIne kAma kare, paMkho ke e. sI. koI na hoya to paNa cAlyA kare, TI. vI. jovAmAM kalAko veDaphI nAkhe. traNa guNavrata ane cAra zikSAvratamAM A anarthadaMDa viramaNa vratanuM pAlana kaThina gaNAya che ane te sUkSma samaja mAgI le che, kAraNa ke arthadaMDa ane anarthadaMDa vaccenI bhedarekhA bahu sUkSma che. eTale ja keTalAka A vrata letAM acakAya che. alabatta, vrata na levAya to paNa samaja ane jAgRtipUrvaka anarthadaMDa nivAravAno yathAzakya puruSArtha karavo joIe. arthadaDamAM ekaMdare pApa ochuM lAge che. gRhastha jIvanamAM evAM pApa karavAnuM anivArya bane che, paraMtu sAco zrAvaka to temAM paNa tallIna banato nathI. ene mATe sabhAna hoya che ane e pApamAMthI paNa chUTavAnI bhAvanAvALo hoya che. arthadaMDa rUpI kAryo karavA chatAM te potAnAM tevAM kAryo anukaMpApUrvaka, vivekapUrvaka, jayaNApUrvaka kare che. anarthadaMDanI vyAkhyA ApatAM kahevAyuM che : zarIrAdyarthavikalo yo daNDa kriyate janaiH / so'narthadaNDastattyAgastArtIthIkaM guNavratam / / [ zarIra sevAdi prayojana vinA manuSyo dvArA je daMDa (pApa kAryo) karAya Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anarthadaMDa viramaNa 289 che te niSkAraNa hovAthI "anartha daMDa' kahevAya che ane eno tyAga e trIjuM guNavrata che. ] vaLI kahyuM che : jaM iMdiyasayaNAI paDcca pAvaM karejja so hoI / atthe daMDo tti anne u aNatthadaMDo tti / / [ indriyo ane svajanAdine aMge je pApa karavAmAM Ave te artha daMDa (saprayojanadaMDa) che ane te sivAyanAM anarthadaMDa che. zrI samantabhadrAcArye "ratnakaraMDaka zrAvakAcAra"mAM kahyuM che : AbhyantaraM digavadherapAdhikebhya: sapApayogebhyaH / / viramaNamanarthadaNDavrataM vidurvatadharAgraNyaH / [ dizAonI avadhi - diparimANa vratanI aMdara rahIne prayojanarahita pAponAM kAraNothI virakta rahevAnA vratane, vrata dhAraNa karanAra puruSomAM agragaNya evA puruSo, anarthadaMDa vrata kahe che. ] savArthasiddhi'mAM kahyuM che : asatyupavAre pavanadeturanag : ! arthAt jemAM upakAra na thavAno hoya ane pApanI prApti thavAnI hoya evI pravRtti te anarthadaMDa che. anarthadaMDanI vyAkhyA ApatAM "upadeza prAsAdamAM zrI lakSmIsUrie kahyuM che : zarIrAdyarthadaNDasya pratipakSatayA sthitaH / yo'narthadaNDastattyAgaH tRtIyaM tu guNavratam / / (zarIra Adi mATe thatuM pApa te arthadaMDa kahevAya. tenAthI pratipakSatAvALuM (eTale viparItatAvALuM) te anarthadaMDa che. teno tyAga e tRtIya guNavrata che. ] adveNa taM na baMdhai, jamaNadveNaM tu thevabahubhAvA / aDhe kAlAIA, niyAmagA na tu aNaTThAe / / [ anarthadaMDathI jeTaluM pApa baMdhAya che teTaluM arthadaMDathI baMdhAtuM nathI. arthadaMDamAM kAlAdi (dravya, kSetrAdi niyamita che ane anarthadaMDamAM nathI. ] arthadaMDa karatAM anarthadaMDamAM pApa vadhAre baMdhAya che, kAraNa ke emAM dravya, kSetra, kAla vagerenI koI maryAdA hotI nathI. anarthadaMDanA prakAra mATe kahyuM che : Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 290 jinatattva so'padhyAnaM pApakarmopadezo hiMsakArpaNam / pramAdAcaraNaM ceti prokto'rhadbhizcaturvidhaH / / anarthadaMDanA mukhya cAra peTA prakAra jinezvaradevoe kahyA che : (1) apadhyAna, (2) pApakarmopadeza, (3) hiMsapradAna ane (4) pramAdAcaraNa. AvazyakasUtramAM kahyuM che : satya mATe ghare pAchA - vajjhANAcarie, pamAyAcarie, hiMsappadANe, pApakammopavaese a ti / / anarthadaMDano pahelo mukhya prakAra che : apadhyAna - Acarita (avajajhANAcariya). apadhyAna athavA durbAna eTale azubha ciMtana. apadhyAnanA mukhya be prakAra che : (1) ArtadhyAna ane (2) raudradhyAna. ArtadhyAnanA cAra peTA prakAra che : (1) aniSTa viyoga (2) iSTa saMyoga (3) rogacintA ane (4) agrazauca athavA nidAna. aniSTa viyoga rUpI ArtadhyAna eTale je zabdAdi viSayo, padArtho ke vyaktio potAne priya nathI teno potAne viyoga rahe to sAruM evuM manamAM citavavuM. evI ja rIte iSTa saMyoga vize ciMtavavuM. rogaciMtA ArtadhyAna athavA vedanAjanya ArtadhyAnamAM zarIramAM vyAdhi thayo hoya to teno viyoga thAya te mATenI ciMtA, roga, vedanA, zArIrika pratikULatA ke asvasthatA ityAdi vakhate te jaladI jAya ane jaldI sAjA thaI javAya, pharIthI evI vedanA na thAya te mATe cittA te A prakAranuM ArtadhyAna che. vastuta: eve vakhate sujJa jIve ema vicAravuM joIe ke potAnAM pUrvabaddha azAtA vedanIya karmanA udayane kAraNe Ama thayuM che ke jethI asvasthatA ochI thaI jAya. vaLI e vakhate citta zAnta rAkhI ene svAdhyAyAdimAM parovI devAthI paNa ArtadhyAna ghaTe che. agrazauca eTale have pachInI cittA. A prakAranA ArtadhyAnane nidAna ArtadhyAna paNa kahe che. potAnI tapazcaryAnA prabhAve AvatA bhavamAM potAne cakravartIpaNuM, rAjyaRddhi athavA devagati ityAdi maLe evo saMkalpa te nidAna (niyANu) kahevAya che. nidAna e paNa ArtadhyAnano eka prakAra che. azubha niyANuM paNa baMdhAya che. AvAM badhAM ArtadhyAna te anarthadaMDa che. ArtadhyAna karatAM raudradhyAna vadhAre bhayaMkara che. krodhAdi kaSAyathI bIjAne mAravAnI, mArI nAkhavAnI, koIkanI saMpattine nukasAna pahoMcADavAnI, Aga lagADavAnI icchA ke evA avanavA bhayaMkara vicAro manamAM UThe te raudradhyAna Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 291 anarthadaMDa viramaNa kahevAya. enA paNa cAra prakAra che : (1) hiMsAnubaMdhI, (2) mRSAnubaMdhI, (3) teyAnubaMdhI ane (4) rakSAnubaMdhI. hiMsaka vicAro AvavA, asatya bolavuM, ALa caDAvavuM, niMdA karavI, vizvAsaghAtI vacano bolavAM, corI ke lUMTanA vicAro karavA, potAnAM mAlamilakatanA rakSaNa mATe bIjAne nukasAna pahoMcADavAnA vicAro karavA e tamAma raudradhyAna che, anarthadaMDa che. anarthadaMDano bIjo prakAra che pApopadeza eTale ke pApa karavA mATe kahevuM athavA te mATe preraNA karavI. "rAjavArtikamAM pApodezanA (1) lezavANijyA, (2) tiryaMge vANijya, (3) vadhaka upadeza ane (4) AraMbhaka upadeza ema cAra prakAra batAvyA che. amuka pradezamAM dAsa-dAsInA, nokara-cAkaranA bhAva vadhAre che. tyAM ene mokalo. evA pApopadezane kalezavANiyA kahe che. gAya, bheMsa, baLada, gheTAM, bakarAMnA amuka jagyAe bhAva vadhAre che mATe tyAM vecavA sArAM e tiryaMga vANijya pApopadeza. vadhaka eTale zikArI. ene sArA zikAra mATe jagyA batAvavI, mAkhI, macchara, jIvAta vagere mAravAnA upAyo banAvavA, pesTa kaMTrola mATe bhalAmaNa karavI vagere te vadhakopadeza. kheDUtane khetI mATe jamIna, pANI, agni, vanaspati vagere aMge upadeza Apavo te AraMbhaka upadeza. vartamAna samayamAM koIka amuka vyavasAya mATe preraNA ke bhalAmaNa karavI te paNa AraMbhaka upadeza che. koIne prazna thAya ke to pachI zuM koIne sAcI salAha ApavI na joIe ? eno uttara e che ke vyakti dharmatattvamAM keTalI zraddhA ane samajaNa dharAve che ane enuM lakSya zuM che enA upara salAha ApavAno AdhAra rahe che. vrata ke niyama levAthI mANasa AvA anarthadaMDathI bacI jAya che. vyavahAramAM avratI mANasomAM vividha prakAranI vAta thAya che. ane mAgelI ke vaNamAgI salAha paNa apAya che. to paNa teone anarthadaMDano doSa to lAge ja che. e vakhate saMbhava che ke vyaktino Azaya pApopadezano na hoya. vaLI pApanI AvI sUkSma vAta enI samajamAM paNa na AvI hoya. paraMtu jeo vratadhArI zrAvako che athavA vratadhArI thavA icche che ane lakSyapUrvaka samyapha zraddhA dharAve che evI vyakti jo samajatI hoya ke amuka kArya karavAmAM ke salAha ApavAmAM akAraNa potAne hiMsAnI anumodanAno doSa lAgaze to tevI vyaktie vagara levedeve AvAM maphatanAM pApa na bAMdhavAM joIe. AmAM Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 292 jinatattva mahattvanI vAta te saMyamanI ane jayaNAnI che. jeo potAnI jAtane saMyamamAM rAkhavA icche che teoe jayaNApUrvakanuM gRhastha jIvana jIvavuM joIe. kyAreka evuM paNa bane ke AvuM vrata dhAraNa karanArane samAjamAM vediyA gaNavAmAM Ave ane emano upahAra karavAmAM Ave. paraMtu tenI phikara na karatAM potAnI jAtane saMyamamAM rAkhavI hitAvaha che. anarthadaMDano trIjo prakAra che hiMcapradAna. hiMsaka zastro ke sAdhano, charI, cappa, kAratara, talavAra, bhAlo, dAMDo, hathoDI, kuhADI, cAbuka, bAMdhavA mATenI dorI, jhera, mAMkaDa - macchara mAravAnI jherI davA, vagere bIjAne ApavAM te hiMsAdAna anarthadaMDa che. vaMdittasUtra'nI gAthAmAM kahyuM che : satthagimusalajaMtagataNakaMThe maMtamUlabhesajje / dinne davAvie evA paDikkame desi savvaM / / [ zastra, agni, mUzaLa, yaMtra, tRNa, kASTha, maMtra, mULa (jaDIbuTTI) ane bheSaja (auSadha) e pApAraMbhavALI vastuo meM ApI hoya athavA bIjA pAse apAvI hoya to te divasa saMbaMdhI (tevI ja rIte rAtri saMbaMdhI) pApane huM pratikramuM . ] koIpaNa sAruM kArya mANasa kare to tene joI bIjA tema karavA prerAya che. tevI rIte koI mANasa azubha kAryano AraMbha kare to tene joI bIjA paNa tema karavA prerAya che. eTale bIjAo je azubha kAryo kare teno doSa potAne paNa lAge che. mATe vyaktie pote koI azubha kAryano AraMbha na karavo joIe athavA azubha kAryano cIlo na pADavo joIe. pramAdAcaraNa e anarthadaMDano cotho prakAra che. pramAdAcaraNa eTale pramAdavaza banIne AcaraNa karavuM. zAstromAM prasAda mukhyatve pAMca prakAranA batAvyA che. kahyuM che : majjaM visayakasAyA niddA vikahA ca paMcamI bhaNiyA / ee paMca pamAyA jIvaM pADaMti saMsAre / / [magha, viSaya, kaSAya, nidrA ane vikathA e pAMca prakAranAM pramAda jIvane saMsAramAM pADe che arthAt saMsAramAM bhADe che. ] A pAMca prakAranA athavA bIjI rIte ATha prakAranA pramAdanA darekanA Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anarthadaMDa viramaNa 293 peTA prakAro che. emAM jugAra, corI, zikAra, parastrIgamana vagere sAte vyasano AvI jAya che. pramAdanuM kSetra ghaNuM moTuM che. pramAdAcaraNane bIjI rIte paNa batAvavAmAM Ave che. jyAM ghaNAM jaMtuo hoya te jIvAkula bhUmimAM snAna vagere karavuM, rasanAM bhAjana, eTale ke pravAhI padArthavALA vAsaNa DhAMke nahIM, dIvo DhAMkavo nahIM, rasoDA vageremAM ulloca eTale ke caMdaravo na bAMdhavo e badhAM pramAdanAM AcaraNa gaNAya che. potAnA gharamAM maryAdita pANIthI snAna karavuM e gRhastho mATe uttama nAna kahevAya che. (sAdhuo mATe snAna varjita che.) "vaMdittasUtra'nI gAthAmAM kahyuM che : NhANuvaTThaNa vannagavilevaNe sadarUvarasagaMdhe / vatthAsaNa AbharaNe paDikkame desi savvaM / / [ snAna, udvartana (zarIre cUrNa (pAvaDara) vagere coLavA), varNaka (caherA upara kasturI vagerenuM zobhA vadhAravA maMDana karavuM), vilepana, zabda, rUpa, rasa, gaMdha, vastra ane AbharaNa vagere sarva vize je kaMI pApa divasa saMbaMdhI (tevI ja rIte rAtri saMbaMdhI) sevyuM hoya tene huM pratikramuM chuM. } ekAdazI purANamAM kahyuM che : pIDayante jantavo yatra jala madhye vyavasthitAH / snAna kRte tata: pArtha ! puNyaM pApaM samaM bhavet / / [jyAM jaLamAM rahetAM jaMtuone ApaNA snAnathI pIDA thAya che evI jagyAmAM, tIrtha vageremAM nadI, taLAvamAM puNya samajIne kareluM snAna pApa sarakhuM thAya che. ] jinamaMdiramAM hasavuM, ghUMkavuM, UMghavuM, jhaghaDA karavA, gALAgALI karavI, akAraNa moTethI bolavuM, AhAra karavo, sAMsArika vAto karavI, kaleza -- kalpAMta karavuM, kAmakrIDA karavI ityAdi paNa pramAda AcaraNa che. TUMkamAM jina maMdiranI 84 prakAranI AzAtanA kahI te sarva pramAda AcaraNa che. prayojana vagara vRkSonuM chedana karavuM, phaLaphUla toDavAM, pAMdaDAM-DALakhI toDavAM, ghAsa ukhADavuM, jamIna khodavI, khADA karavA, pANI DhoLavuM, bArIbAraNAM ughADavAsa karavA ityAdi paNa pramAda - AcaraNa che. mANasa pramAdane kAraNe potAnAM ghUMka, gaLapho, lIMTa vagere jamIna para game Page #10 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 294 jinatattva tyAM nAkhe (nAkhavAM paDe to dhULa vagerethI DhAMkavA joIe) to temAM antarmuhUrtamAM ke te pachI asaMkhyAta saMmUrcchima jIvonI utpatti thAya che ane teno doSa potAne lAge che. AvAM 14 prakAranAM azuci sthAnomAM saMmUmi jIvo utpanna thAya che. mANasa potAnAM kAma mATe phUlo, agni, dIvo vagere saLagatAM rAkhe, paraMtu kAma patI gayA pachI jo te olavI na nAkhe to te pramAdayukta AcaraNa kahevAya che. agni bujhAvavAmAM doSa che, paNa te prayojana vagara saLagato rAkhavAmAM vadhu doSa che; kAraNa ke agni jyAM sudhI saLagato rAkhavAmAM Ave tyAM sudhI sUkSma jIvonI hiMsA thayA kare che. eTale bhagavatIsUtramAM bhagavAne kahyuM che : ne se rite aziAyaM niAver3a se khaM vise akhamma tatarA jeva 1 eTale ke je puruSa agnikAyane bujhAve che te puruSa alpa karmabaMdha kare che. krodha, mAna, mAyA ane lobha e cAra kaSAya tathA pAMca indriyonA viSayo paNa pramAda AcaraNamAM AvI jAya che. enI vAta suspaSTa che. nidrAnI gaNanA zAstrakAroe pramAdamAM karI che. UMgha zarIra mATe, sArA Arogya mATe Avazyaka ja nahIM, anivArya manAya che. ema chatAM svastha rahIne nidrA ghaTADI zakAya che. svarUpamAM lIna rahenAra mahAtmAo keTalI ochI nidrA le che ! bhagavAna mahAvIre sADA bAra varSanI tapazcaryAnA kALamAM keTalI ochI nidrA lIdhI hatI ! nidrA pAMca prakAranI che. je nidrAmAMthI AnaMdapUrvaka jAgrata thaI zakAya, sukhe UThAya te sAcI nidrA. je nidrAmAMthI UThatAM kaSTa paDe, game nahIM te 'nidrA nidrA'. UbhA UbhA UMghanuM jhokuM Ave te pracalA nidrA. cAlatAM cAlatAM je nidrA Ave te 'pracalA pracalA'. ghoDo AvI rIte cAlatAM cAlatAM UMdha laI leto hoya che. divase vicAreluM zubhAzubha kArya rAtanA UMghamAMthI UThIne karI nAkhIne pAcho sUI jAya ane chatAM potAne khabara paNa na hoya, savAre pUcho te kaMI yAda na hoya evI pragADha nidrA te sthAnarjiM nidrA kahevAya. AvI syAdra nidrAvALA mANasamAM nidrAmAMthI UThatI vakhate ghaNuM ja baLa hoya che. divase jAgRtimAM paNa evI vyaktimAM sarerAza karatAM traNa-cAra gaNuM baLa hoya che ane rAtanA jAgaraNa daramyAna AThagaNuM baLa athavA vAsudeva karatAM aDadhuM baLa hoya che. sthAnaddhivALo lAkhomAM eka hoya to hoya, paNa e avazya narake janAra jIva hoya che. Page #11 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 295 anarthadaMDa viramaNa vikathA e pramAdano eka prakAra che. vikathA eTale vikAra karanArI khoTI kathA. je kathAomAM rasa letAM azubha karmabaMdha thAya che evI A prakAranI kathAomAM rAja kathA, strIkathA, dezakathA (athavA vikalpa corakathA) ane bhaktakathA (bhattakathA -- bhojanakathA) evA cAra prakAra batAvavAmAM Ave che. vaLI e pratyekanA cAra cAra peTA prakAra e rIte soLa prakAranI vikathA batAvavAmAM AvI che. rAja kathA eTale rAjakAraNanI kathA. rAjyonI kathAomAM yuddhanI, hArajItanI, rAjAonA vaibhavavilAsanI, rAjakuTuMbomAM cAlatI khaTapaTonI, rAjAonA hiMsAyukta zauryanI ke yajJanI kathAo hoya che. e badhAMmAM cittanA adhyavasAyo bagaDe che. vartamAnamAM lokazAhImAM rAjadvArI pakSo, netAo ane temanAM jUThANAM, khaTapaTo, bhraSTAcAra e badhAMnI vAto te rAja kathAmAM AvI jAya che. e kathAo hoya che rasika, mANasane pravAhamAM kheMcI jAya evI, paraMtu te vikathA che. strIonA zRMgArI bhogavilAsanI kathAo karavI te strIkathA che. dezakathAmAM bhinna bhinna dezomAM bhogavilAsanI maLatI sAmagrIonI rasapUrvaka vAta karavI ke sAMbhaLavIno samAveza thAya che. bhaktakathAmAM bhojana mATenI vividha prakAranI rasoI vAnagI ane tenA svAdanI carcA karavI te anarthadaMDa che. rAja kathA, strIkathA vagere vikathA mATe "duHzruti' zabda paNa prayojAya che. anarthadaMDa viramaNa vrata dhAraNa karanArathI pachI talavAra, baMdUka, kuhADI, charI vagere hiMsaka zastro ke sAdhanono vepAra paNa na karI zakAya. vaLI khoTAM tolamApa rAkhavA, gharamAM popaTa, kUtaruM, bilADI pALavA vagere paNa anarthadaMDa viramaNavratano bhaMga karavA barAbara che. anarthadaMDanA pAMca aticAra A pramANe upadezaprAsAdamAM zrI lakSmI sUrie kahyA che : * saMyudharapatra - mumatA | mauryamatha kaukucyaM kaMdarpo'narthadaMDgAH / / { sAdhanone satata joDelAM rAkhavAM, potAnA upabhoga mATe jarUrI hoya tenAthI vadhu vastuo rAkhavI, ativAcALapaNuM, kuceSTAo karavI, kAmottejaka vacano bolavAM e anarthadaMDanA aticAra che. ] vaMdittasUtranI gAthAmAM anarthadaMDa - viramaNa vratanA pAMca aticAra nIce pramANe kahyA che : Page #12 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 297 kaMdappe kukkuie mohari ahigaraNa bhoga airite / daMDammi aNaTThAe taiyaMmi guNavvae niMde || [ kaMdarpa, kaukucya, mukharatA, adhikaraNa (saMyuktAdhikaraNa) ane bhogAtirikta - anarthanA saMbaMdhamAM A pAMca aticA2ne trIjA guNavratamAM (anarthadaMDa viramaNa vratamAM) huM niMduM chuM. ] kaMdarpa eTale kAmadeva. potAne ke bIjAne kAmavikAra utpanna thAya evAM spaSTa mArmika ke dviarthI vacano bolavAM, kAmarasanI kathAo vAMcavI, bIjAne kahevI, vijAtIya vyaktinA hAvabhAva, vilAsa, zRMgAra, bhogopabhoga, aMgAMgonuM varNana karavAmAM Ave ke jethI cittamAM vikArI bhAva utpanna thAya ane enI mAThI asara thAya, kukarma karavA prerAya. AthI A vratamAM pramAda AcaraNano aticAra lAge che. jinatattva kaukucca eTale kuceSTA. pramAda AcaraNano e aticAra che. bhramara caDAvavI, nAka maroDavuM, AMkha mIMcakAravI vagere kuceSTAo vividha AzayathI thAya che. mANasa potAnAM aMgAMgone evI rIte maroDe jethI enI kharAba pratikriyA thAya. ekalA mastakanAM ja moM, hoTha, nAka, AMkha vagerenA laTakAM maTakAM dvArA vividha vicitra hAvabhAva vyakta thaI zake che. tathA Doka, hAtha, paga, kamara vagerene vicitra vaLAMka ApIne amuka ceSTAo-saMketo vyakta thaI zake che. AvA hAvabhAvathI, izArAothI ApaNe pote kharAba dekhAIe chIe. eno upahAsa thAya che. kyAreka potAnI kAmukatA vyakta karavA kuceSTAo thAya che. ethI potAnAmAM ane kyAreka bIjAmAM kAmavikAra utpanna thAya che. athavA vinAkAraNa dhRNA ke lajjA utpanna thAya che. AvI kuceSTAo anarthadaMDamAM pariName che. maukharya athavA mukharatA eTale mukhano vadhupaDato upayoga bolavAmAM ka2vo, vadhupaDatuM bolavAthI, atizaya vAcALa banavAthI binajarUrI bolAya che, asaMbaddha bolAya che, baDabaDATa, bakavAsa thAya che ane ethI anartha thavAnI, jhaghaDA thavAnI zakyatA rahe che. ethI pApa baMdhAya che. pApopadezanI saMbhAvanA rahe che. pApopadezano aticAra lAge che. upahAsa, majAka, hAsyakaTAkSa, cIDavavuM ityAdi paNa anarthanAM nimitta banI zake che. hasavAmAMthI khasavuM thAya che e to kharuM, paNa sAmAnya majAkamazkarImAM bolAtAM hAsyavacanomAM paNa anarthadaMDano doSa rahelo hoya che. rAjA Page #13 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anarthadaMDa viramaNa 297 kumArapAlanA banevI, zAkaMbharInA rAjA AnAka potAnI rANI sAthe copATa ramatAM, amuka sogaThIne mAratI vakhate "mAra muMDiyAne' (jaina sAdhune) evuM vacana bolatAM. rANI sAthe jhaghaDo thatAM samagra vAta TheTha kumArapAla sAthenA yuddhamAM pariName che ane rAjA AnAkane parAjita thaI kumArapALanI ane potAnI rANInI mAphI mAgavI paDI hatI ane enI jIbha kheMcI kADhavAnA pratIkarUpe enA potAnA rAjyamAM pAghaDIno eka cheDo jIbhanI jema laTakato rAkhavAnI rAjA kumArapALanI AjJA mAnavI paDI hatI. saMyuktAdhikaraNa eTale adhikaraNone saMyukta rAkhavAM arthAtu sAdhanone joDelAM rAkhavAM. jUnA vakhatamAM ane haju paNa gAmaDAMomAM AdivAsI pradezomAM khAMDaNImAM parALa mUkI rAkhavI, khAyaNAMmAM sAMbeluM mUkavuM, haLa sAthe tenuM phaLuM jotarI rAkhavuM, dhanuSya sAthe bANa caDAvI rAkhavuM, ghaMTInA paDa sAthe bIjuM paDa paNa caDAvI rAkhavuM, kuhADI sAthe hAtho joDI rAkhavo, gADAM sAthe baLada joDI rAkhavA vagere saMyuktAdhikAraNa jovA maLe che. tarata jaDe ane vAra na lAge eTalA mATe taiyAra joDelAM sAdhano anartha paNa karAvI zake. sAdhano joDelAM hoya to bIjA mAgavA Ave tyAre saraLatAthI ApI devAya che, eTaluM ja nahIM, potAne paNa e kAraNa vagara, prayojana vinA tarata vAparavAnuM mana thAya che. ethI ajANatAM anarthadaMDano doSa lAgavAno saMbhava che. A jUnA vakhatanI gAmaDAMonI vAta che. vartamAna jIvanamAM e rIte anartha thAya evAM upakaraNomAM sAvadha rahevuM joIe. zrI bhagavatI sUtramAM zrI gautamasvAmI bhagavAnane prazna kare che, "he bhagavaMta! je manuSya dhanuSa grahaNa kare ane emAM bANa caDAvIne pheMke to emAM ene keTalI kriyA lAge ?' bhagavAne kahyuM, "he gautama ! e manuSyane pAMca kriyA lAge che. eTaluM ja nahIM paNa te dhanuSa- bANa je jIvonAM mRtakalevaronuM banyuM che te (eNvI gayelA) jIvone paNa pAMca kriyA lAge che. A pAMca kriyA te kAyikI, adhikaraNI, prAaSika, pAritApanikI ane prANAtipAtikI che." bhogopabhogamAM atirikta rahevuM eTale bhogopabhogamAM vadhu paDatA Asakta banavuM. bhogapabhoganAM aneka sAdhano che ane vividha prakAro che. pAMce indriyonA svAda anubhavavA jIva lalacAya che. nATaka, ceTaka, khela-tamAzA, saMgItanA jalaso, khANIpINInI mahephilo, bhAtabhAtanAM pakavAna ane vividha vAnagIo ArogavAmAM tallIna banavuM, tela, attara, pAvaDara, lipasTika, Page #14 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 298 jinatatva zempa vagereno chUTathI upayoga karavo, vakhANavAM, vastrAlaMkAra vadhu paDatAM rAkhavAM, phezanane anusaravuM, icchAo anusAra lubdha banIne badhe doDatAM rahevuM e bhogopabhogano atireka che. gRhastha jIvanamAM keTaluMka karavuM paDe to paNa emAM vadhu paDato rasa laIne cIkaNAM karma na bAMdhavAM joIe. pAkSika, cAturmAsika, sAMvatsarika vagere moTAM pratikramaNamAM ApaNe je aticAra bolIe chIe temAM A vrata vize A pramANe bolIe chIe : "AThame - anarthadaMDa, viramaNavrata pAMca aticAra, kaMdakhe kukaIe, kaMdarpa lage viTaceSTA, hAsya, khela, kutUhala kIdhAM. puruSa strInA hAvabhAva rUpa zRMgAra viSayarasa vakhANyA, rAjakathA, bhaktakathA, dezakathA, strIkathA kIdhI, parAI tAMta kIdhI, tathA pazunyapaNuM kIdhuM, Araudra dhyAna dhyAyAM. khAMDA, kaTAra, koza, kuhADA, ratha, ukhala, muzala, agni, gharaMTI, nisAhe, dAtaraDAM, pramukha adhikaraNa mela dAkSiNya lage mAgyAM, ApyAM. pApopadeza dIdho, aSTamI, caturdarzIe khAMDavA daLavA taNA niyama bhAMgyA. mukhapaNA lage asaMbaddha vAkya bolyA, pramAdAcaraNa sevyAM, aMdhole, nahAhaNe, dAtaNe, pagadhoaNe, khela, pANI, tela chAMTyAM, jhIlaNa jhIlyA, jugaTe ramyA, hiMcoLe hiMcyA, nATaka prekSaNaka joyAM, kaNa, kuvastu, Dhora levarAvyAM, karkaza vacana bolyA, Akroza kiIdhA, abolA lIdhA, karaDA moDyA, zApa dIdhA, bheMsa, sAMDha, huDa, kUkaDA, zvAnAdika jhujhAryA, jhUjhatA joyA, khAdi lage adekhAI ciMtavI, mATI mIThuM, kaNa, kapAsIyA, kAja viNa cAMpyA, te upara beThA, AlI vanaspati khuMdI, sUI zastrAdika nipajAvyA, ghaNI nidrA kIdhI, rAgadveSa lage ekane Rddhi parivAra pAMchI, ekane mRtyuhAni vAMchI." AThame anarthadaMDa-viramaNa vrata viSaIo anero je koI aticAra pakSa divasamAMhi sUkSma bAdara jANatAM ajANatAM huo hoya te savi hu mana, vacane, kAyAe karI micchAmi dukkaDaM. (baso varSa pahelAM lakhAyelA A aticArane have Adhunika rUpa ApavAnI AvazyakatA che. koI samartha AcArya bhagavaMta A kArya kare to te sarvamAnya thAya.) prakAzasiha mahArAje anarthadaMDa upara chappo lakhyo che. temAM kahyuM che : vaza rAkhaje tArI jIbhaDI, anartha daMDe, kAma na sije ApaNuM, tuM zIdane maMDe, jethI lAge pApa, tethI tuM aLago raheje, Page #15 -------------------------------------------------------------------------- ________________ anarthadaMDa viramaNa dharmadhyAnanI vAtamAM, tuM vaLagyo raheje. potAnI paLAtuM nathI ne pArakuM tyAM kyAM lahe, prakAzasiMha vANI vade, tArAM karyAM tuM sahe. eka bAju dimpariNAma vrata ane dezAvagAsika vrata hoya ane bIjI bAju bhogopabhoga parimANa vrata hoya to pachI vacce A anartha daMDaviramaNa vratanI jarUra zI ema prazna koIne thAya. eno uttara zAstrakAro ema Ape che. ke bhogapabhoga parimANamAM potAnI icchAnusAra bhogopabhoganuM pramANa karavAmAM Ave che ane sAvagha pravRtiono parihAra karavAmAM Ave che. paraMtu anarthadaMDamAM Avazyaka - anAvazyakano vicAra thAya che ane je anAvazyaka hoya teno samAveza anarthadaMDamAM karavAmAM Avyo che. vaLI zAstrakAro kahe che ke e be vrato svecchAe levAya che, paraMtu e vratanI aMdara rahIne paNa ghaNI nirarthaka pravRttio thaI zake che. udAharaNa tarIke dikparimANa vrata dhAraNa karanAra koI zrAvake evuM vrata lIdhuM hoya ke bhArata bahAra pravAsa karavo nahIM ane e vratanuM barAbara custa kaDaka pAlana teo karatA hovA chatAM bhAratamAM kAma hoya ke na hoya to paNa teo atizaya pharAphara karatA hoya to temane saMyamamAM rAkhavA mATe bIjA eka vratanI jarUra paDe. evI ja rIte bhogapabhoga parimANa vrata dhAraNa karanAra koI zrImaMta zrAvake amuka sthaLe baMgalo bAMdhavAnI maryAdA bAMdhI hoya athavA koIpaNa eka ja cIjavastuno vepAra karavAnI maryAdA bAMdhI hoya to paNa emAM te atizayatA karI zake che ke je enI pAse nirarthaka pApAcaraNa karAvI zake. mATe evA vratadhArI zrAvako mATe eka vadhArAnA vratanI AvazyakatA rahe che. eTale ja anarthadaMDa viramaNa vratanI anivAryatA svIkArAI che. ajJAna, pramAda, krodha, daMbha vagerethI anarthadaMDa thAya che. e anarthadaMDano zrAvakoe vratarUpI vaja vaDe dhvaMsa karavo joIe. 'puruSArtha siddhi upAya'mAM A vratano mahimA batAvatAM kahyuM che : evaMvidhamaparamapi jJAtvA mucyatyanarthadaNDaM yaH / tasyAnizamanavA vijayamahiMsA vrataM labhate / / (jeo A rIte A uparAMta bIjA paNa anarthadaMDa jANIne eno tyAga kare che teo niraMtara nirdoSa ahiMsAvratanuM pAlana kare che.) traNa guNavrata ane cAra zikSAvrata te pAMca aNuvratanA poSaNa arthe che. Page #16 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 300 jinatatva jeo pAMca mahAvrata dhAraNa karI sAdhu thaI zakatA nathI temane mATe bAra vrata ane agiyAra pratimA che. sAcA zrAvakanuM lakSya gRhasthajIvanamAM rahIne paNa sAdhujIvana sudhI pahoMcavAnuM che. jeo zraddhApUrvaka A dizAmAM pragati kare che teo bAra vratanuM custa pAlana kare che. pAMca mahAvratomAM paNa sarvazreSTha te ahiMsA vrata che. dharmAcaraNano badho niSkarSa A mukhya vratamAM AvIne samAya che. eTale anarthadaMDa viramaNa vrata paNa ahiMsAdi vratanA poSaNa mATe che. vartamAna samayamAM jIvanazailImAM jabarajasta moTuM parivartana AvI thAyuM che. anarthadaMDanI keTalIye jUnI vAto moTA bhAganA samAja mATe kAlagrasta banI gaI che. TI. vI., Teliphona, kaoNpyuTara, philma, moTarakAra, vimAna, miksara, grAInDara, vozara, klinara, philTara, gesa tathA vividha upakaraNo AvatAM zemAM arthadaMDa che ane zemAM anarthadaMDa che enI samajaNa rahetI nathI, vyavahAru dRSTie khoTI vAtano paNa bacAva thAya che. AvA saMjogomAM zraddhALu zrAvake to potAnI jAtane ja pUchavAnuM rahe che ke pote je kaMI Acare che te anivArya che ke anAvazyaka che ? saprayojana che ke nisprayojana ? je nisprayojana, anAvazyaka hoya temAMthI aTakavAno puruSArtha karavo joIe. dharmatattvanuM sAcuM hArda samajIne potAnA aMtarAtmAnI sAkSIe prAmANikapaNe nirNaya karI jIvanamAM tene utAravAno sAco udyama karavAnI AvazyakatA che ! muktinuM aMtima lakSya najara sAme rahevuM joIe.