Book Title: Anandghanjini Udatta Tattvadrushti
Author(s): Ramanlal C Shah
Publisher: Z_Jintattva_Granth_1_002039.pdf and Jintattva_Granth_2_002040.pdf
Catalog link: https://jainqq.org/explore/249438/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnaMdaghanajInI udAtta tattvadRSTi potAnI thoDI paNa utkRSTa kAvyakRtio dvArA samagra bhAratanI prajAmAM chavAI gayelA saMta kaviomAM vikramanA aDhAramA zatakanA kavi adhyAtmayogI zrI AnaMdaghanajI mahArAjanuM nAma paNa mokhare che. "bera bera nahIM Ave avasara', "aba hama amara bhaye na mareMge', "kyA sove UTha jAga bAvare', AzA orana kI kyA kIje ?", "rAma kaho rahemAna kaho', "yA mugala kA kyA visavAsA', "sAdho, samatA raMga ramIe", "avadhu kyA mArge gunAhInA", "avadhU nAma hamArA rAkhe", "aba calo saMga hamAre kyAM vagere emanAM pado Thera Thera satata guMjatAM rahyAM che. emanI covIsImAMnAM "RSabha jinezvara prItama mAharo re', "paMthaDo nihALuM re bIjA jina taNo re', "abhinaMdana jina darizana tarasIe", "dhAra talavAranI sohalI, dohalI', "kuMthujina, manaDuM kima hina bAjha" vagere stavano maMdiromAM gavAtAM rahyAM che. avadhUta [ava = sArI rIte, nizcitapaNe dhUta = dhoI nAkhyAM che, halAvI nAkhyAM che, khaMkherI nAkhyAM che (varNAzramanAM ane vyavahAra jagatanAM baMdhano) jemaNe ] evA zrI AnaMdaghanajIe covIsInAM stavano ane eka sothI adhika pado lakhyAM che. paraMtu emaNe je kRtionI racanA karI che te evI saghana, mArmika ane anubhavanI eraNe barAbara kasAyelI che ke ATalI ochI racanAothI paNa temaNe bhAratIya sAhitya - paraMparAmAM anokhuM sthAna prApta karI lIdhuM che. AnaMdaghanajIe gadyasAhityanI racanA karI hoya ema lAgatuM nathI, kAraNa ke emanI evI koI kRti prApta thatI nathI. emaNe je padyasAhityanI racanA karI che temAM mukhya be vibhAga che : (1) stavano ane (ra) pado. emanI Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnaMdadhanajInI udAtta tattvadaSTi 325 covIsInAM chellAM be stavanonA kartRtva vize matAntara che, emanAM pado 108 jeTalAM manAya che, jemAMnAM keTalAMkanuM kartRtva saMdigdha che. vividha rAgarAgiNImAM lakhAyelAM AtmajJAnanI mastIthI sabhara, AnaMdadhanajInI covIsInAM stavano preraka ane mArgadarzaka che. emAM viSayavastuno kramika vikAsa joI zakAya che. emaNe jaina darzananA keTalAka siddhAMtone thoDA zabdomAM mArmika rIte vaNI lIdhA che. emAM prayojAyelA pAribhASika zabdo ane uktilAghavane kAraNe emanAM keTalAMka stavano arthanI dRSTie kaThina athavA durbodha banyAM che. zAstranA jANakAra koI samajAve to artha vadhu spaSTa thAya. AthI ja emanI hayAtImAM ane tyAra pachI upAdhyAya zrI yazovijayajIe, zrI jJAnavimalasUrijIe ane zrI jJAnasArajIe AnaMdanadhanajInAM stavano upara TabA lakhyA che. zrI jJAnasArajIe AnaMdaghanajInAM stavano upara TabA lakhyA che. zrI jJAnasArajIe to emanAM stavano upara cAlIsa varSa sudhI manana karyuM ane pachI jIvananA aMte Tabo lakhyo hato. zrI AnaMdaghanajIe dIkSA koIka gacchamAM lIdhI haze. paNa pachI teo gacchanI paraMparAmAM rahyA hoya ema lAgatuM nathI. stavanonI sAmagrI parathI jaNAya che ke teo zvetAmbara mUrtipUjaka samudAyanA hatA, paraMtu eTalI maryAdA paNa emane svIkArya nahotI. teo badhAMnA thaIne rahyA hatA. emaNe potAnI koI kRtimAM potAnA gurumahArAjano ke guruparaMparAno ullekha karyo nathI. emanI kAvyakRtio ladhu prakAranI che. emAM racanAsthaLa ke racanAsaMvatano ullekha nathI. eTale temano janma kyAM thayo hato, kyAre thayo hato, dIkSA kyAre ane kyAM lIdhI hatI, emaNe cAturmAsa kyAM kyAM karyAM hatAM, emanuM AyuSya keTaluM hatuM ityAdi vize kazI AdhArabhUta mAhitI prApta thatI nathI. keTalIka aTakaLo thAya che. emanA vize keTalIka daMtakathAo paNa pracalita che. bhaviSyamAM e vize vadhu saMzodhanane avakAza che. AMtarabAhya pramANo parathI eTaluM jarUra tAravI zakAya che ke teo vikramanA aDhAramA zatakanA pUrvArdhamAM vidyamAna hatA. teo ane upAdhyAya zrI yazovijayajInuM rAjasthAnamAM milana thayuM hatuM. AnaMdaghanajIthI prabhAvita thayelA zrI yazovijayajIe e vize ATha pada rAjasthAnI bhASAmAM lakhyAM che, jemAMnA ekamAM emaNe kahyuM che : Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 329 jinatatva AnaMdaghanake saMga sujasa hi mile jaba, taba AnaMda sama bhayo sujasa, pArasa saMga lohA jo pharasata, kaMcana hota kI tAke kasa. zrI yazovijayajIe AnaMdaghanajI mATe potAno je ahobhAva darzAvyo che, e parathI jaNAya che ke AnaMdaghanajI emanAthI vayamAM moTA ane AtmasAdhanAmAM AgaLa vadhelA hatA. zrI yazovijayajI vi. saM. 1743mAM DabhoImAM kALadharma pAmyA hatA, eTale AnaMdaghanajI aDhAramA zatakanA pUrvArdhamAM vidyamAna hatA e sunizcita che. zrI AnaMdaghanajIe je kRtionI racanA karI che te eTalI gahanagaMbhIra che ke enuM rahasya, eno paramArtha pAmavAnuM sAmAnya mANasa mATe saraLa nathI. eTale ja zrI jJAnasArajIe kahyuM che : bALaka bAMhya pasArIne, kare udadhi vistAra, Azaya AnaMdaghanataNo, ati gaMbhIra udAra. nAnuM bALaka be hAtha pahoLA karIne "dariyo ATalo badho moTo hoya' ema kahe ethI samudranuM mApa na nIkaLe, tema potAnAM kAvyomAM zrI AnaMdaghanajIne je abhipreta che te eTaluM gaMbhIra ane udAra, moTuM che ke teno tAga pAmavAnuM pRthakzana mATe ghaNuM kaThina che. zrI AnaMdaghanajInI pratyeka racanA para svataMtra vivecana thayuM che ane emanA samagra sAhitya para zodhaprabodho lakhAyA che. eTale ahIM emanI samagra kavitAnI chaNAvaTa na karatAM mAtra emanI udAra, udAtta tattvadRSTi vize thoDI vicAraNA karIzuM. zrI AnaMdaghanajIe je pado lakhyAM che temAM gurukRpA, sAdhusaMgati, AtmajJAna, sudhArasano anubhava, samatAnI ArAdhanA, mamatAno tyAga ityAdi upara bahu bhAra mUkyo che. emAM emanI vizALa, udAra, ucca tattvadRSTi jovA maLe che. emaNe gAyuM che : rAma kaho, rahemAna kaho, kou kahAna kaho mahAdeva rI: pArasanAtha kaho kou brahmA, sakala brahma svayameva rI. Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnaMdaghanajInI udAtta tattvadaSTi - 327 paramatattvane koI rAma kahe, koI rahemAna kahe, koI kRSNa (viSNu) kahe, koI mahAdeva kahe, koI pArzvanAtha kahe ke koI brahmA kahe, paraMtu potAnAmAM raheluM cetana tattva e pote ja paramatattva che, paramAtmA che. rAma, rahemAna ityAdino artha ghaTAvatAM teo e ja padamAM kahe che : nija pada rame, rAma so kahiye, rahima kare rahimAna rI; karaNe karama kahAna so kahiye, mahAdeva niravANa rI. paraseM rUpa pArasa so kahiye, brA cIne so brahma rI. iTha vidha sAdho Apa AnaMdaghana, cetanamaya niHkarma pI. Ama AnaMdaghanajIe potAnI maulika dRSTithI rAma, rahemAna ityAdino ahIM subhaga samanvaya karyo che. jagatamAM vividha dharmo ane saMpradAyo che. e badhA vacce kyAreka vivAda saMgharSa, vaimanasya thAya che ane kyAreka yuddha ane saMhAra sudhInI sthiti pravarte che, paraMtu jJAnI mahAtmAo pAse udAra dRSTithI e sarvane viziSTa arthamAM ghaTAvIne AtmasAt karavAnI anokhI rIta hoya che. ethI saMvAda ane zAnti sarjAya che. zrI AnaMdaghanajI paNa evI mahAna vibhUti hatA. emaNe brahmA, viSNu ane mahezanI vAto to karI, paNa sAthe sAthe rahemAna (rahimAna)nI paNa vAta karI e emanI maulikatA che. AnaMdaghanajInA samayamAM bhAratanA ghaNA bhAgamAM rAjyasattA musalamAnonI hatI. islAma dharmano pracAra bahu vadhI gayo hato. AryAvartamAM bahArathI AvelA musalamAnonA vaMzaja ane dharmAtarita thayelA navA musalamAno - ema emanI saMkhyA uttarottara vadhatI gaI hatI. AnaMdaghanajI jo buMdelakhaMDanA vatanI hoya to emanA pradezamAM musalamAnonI tyAre bahumatI hatI. Ama chatAM samrATa akabaranA zAsanane lIdhe prajAmAM zAMti hatI. komI ramakhANo nahotAM. dhArmika vaimanasya ke asahiSNutA nahotAM, paraMtu ekabIjAnA dharmane samajavAnI prAmANika koziza hatI, saccAIbharelI bhAvanA hatI. musalamAnoe rAmAyaNano phArasImAM anuvAda karyo hato ane vaiSNava Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 328 jinatattva bhaktikavitA lakhI hatI. hinduo phArasI zIkhatA ane kurAna vAMcatA. AthI ja AnaMdaghanajIe gAyuM : "rAma kaho, rahemAna kaho." jaina kaviomAM islAma dharmane paNa AvarI letI samanvayanI bhAvanA pahelIvAra ApaNane zrI AnaMdaghanajImAM jovA maLe che. atyAra sudhI SaDradarzananI vAta hatI, jemAM bauddhadarzana ane cArvAkudarzanano paNa samAveza karavAmAM Avato hato. udAratAthI, vyApaka AtmabhAvanAthI AnaMdaghanajIe potAnA kALanA sarva dharmomAM rahelA sAratatvane samakitanA rasathI rasAnvita karIne. yogya pariprekSyamAM ghaTAvIne, AtmasAt karI batAvyuM che. hAla teo jo vidyamAna hota to yahUdI dharma, khristI dharma, zIkha dharma vagerene paNa potAnA karI batAvyA hota. vastuta: AnaMdaghanajInI tattvadRSTi eTalI ucca, udAra ane udAtta bhUmikAnI hatI. zrI AnaMdaghanajI mahArAje ekavIsamA naminAtha bhagavAnanA stavanamAM bhAratIya dArzanika paraMparAnA SaDradarzanone jinezvara bhagavAnanA aMga tarIke oLakhAvyAM che. emaNe gAyuM che : A SaDU darzana jina aMga bhaNaje, nyAsa SaDaMga jo sAdhe re, nami jinavaranA caraNa upAsaka, Sa darazana ArAdhe re. chae darzano jinezvara bhagavAnanA judAM judAM aMgo che. je te pramANe chae darzananI sthApanA kare che ane naminAtha bhagavAnanAM caraNa seve che te chae darzananI ArAdhanA kare che. AnaMdaghanajIe sAMkhya, yoga, mImAMsA, bauddha, lokAyatika (cArvAka) ane jaina ema chae darzanone ahI yuktipUrvaka ghaTAvyAM che. AnaMdaghanajInI vizeSatA e che ke A cha darzanamAM cArvAka jevA AtmA ane punarjanmamAM na mAnanAra nAstika, bhautikavAdI darzanane paNa svIkArI lIdhuM che. A samanvayanI bhAvanA samajavA jevI che. evI ja rIte emaNe zrI supArzvanAtha bhagavAnanA stavanamAM kahyuM che : zivazaMkara jagadIzvara, cidAnaMda bhagavAna, lalanA. jina, arihA, tIrthakaruM, jyoti svarUpa asamAna, lalanA. alaka niraMjana vacchaluM, sakala jaMtu vizarAma, lalanA. XXX Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 329 AnaMdaghanajInI udAtta tattvadaSTi vidhiviraMci vizvabharu, aSikeza jaganAtha, lalanA. athahara, avamocana, dhaNI, mukti paramapada sAtha, lananA. ema aneka abhidhA dhare, anubhavagamya vicAra, lalanA. je jANe tehane kare, AnaMdaghana avatAra, lalanA. AtmAnubhavanI UMcI dazAmAM, anubhavagamya dazAmAM jIva sarva darzanone potAnAM karI zake che. ene koI darzana sAthe vaimanasya ke parAyApaNuM nathI. anekAntadarzana jagatanA sarva dharmone, jagatanA sarva nayone yogya rIte ghaTAvIne teno samanya kare che. visaMvAda nahIM paNa saMvAda enuM jIvAtubhUta lakSaNa che. jeonI anekAnta dRSTi samucita rIte khUlI gaI che teonI pAse jagatanA koI paNa dharmanA tattvane ghaTAvIne, rUpAMtarita karIne AtmasAtu karavAnI kalA sahaja hoya che. emane samagra vizva eka akhaMDa piMDarUpa bhAse che ke jemAM kyAMya paraspara virodha ke visaMvAda nathI. bhagavatIsUtramAM kahyuM che ke samyagudaSTi jIvane mithyAzruta paNa samyakapaNe pariName che ane mithyAdRSTi jIvane samyaguzruta paNa mithyApaNe pariName che. bhagavAna mahAvIra pote kSatriya hatA ane emanA brAhmaNa gaNadharo vedavedAntamAM pAraMgata hatA. vaLI, jaina dharmanI ArAdhanA karavAnI sarva koIne chUTa hatI. varNAzrama ke jAtivAdane jaina dharmamAM AraMbhathI ja sthAna nahotuM. eTale ja jaina sAdhu bhagavaMtonI pATa paraMparAmAM keTalAye AcAryo thaI gayA ke jeo brAhmaNa kuLamAMthI AvyA hatA. bhaktAmara stotramAM zrI mAnatuMgAcArye gAyuM che : buddhastvameva vibudhArcita buddhibodhAt, tvaM zaMkaro'si bhuvanatraya zaMkaratvAt / dhAtAsi dhIra zivamArgavidhervidhAnAt, vyaktaM tvameva bhagavan puruSottamo'si / / ahIM zrI mAnatuMgAcArye bhagavAna RSabhadevane buddha, zaMkara, brahmA ane puruSottama tarIke oLakhAvyA che ane kyA arthamAM temane te rIte oLakhAvI zakAya te jaNAvyuM che. ahIM sarva darzana mATenI samanvaya dRSTinI pratIti thAya che. buddha vagere nAma pramANe yathArtha guNavALA tarIke RSabhadeva bhagavAnane batAvavAthI, e paraMparAmAM rahelI kSationo svAbhAvika rIte parihAra thaI jAya che. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ jinatattva A zlokamAM to pramukha dharmonI vAta thaI, paraMtu enI AgaLanA zlokamAM bhAratamAM tatkAlIna pracalita vividha dharmadhArAono ke vAdono samanvaya karI letAM zrI mAnatuMgAcArye je kahyuM che temAM zuddhAtmAnA svarUpane vividha rIte ghaTAvI zakAya che. 330 tvAmavyayaM vibhumaciMtyamasaMkhyamAdyaM, brahmANamIzvaramanaMtamanaMgaketum yogIzvaraM viditayogamanekamekaM jJAnasvarUpamamalaM pravadanti santaH // [ he prabhu ! tame Adi, avyaya, arcitya, asaMkhya, vibhu, brahma, Izvara, anaMta, anaMgaketu, yogIzvara, viditayoga, aneka, eka, jJAnasvarUpa, amala, saMta cho. ] zrI haribhadrasUri janme brAhmaNa hatA ane veda-vedAntanA prakAMDa paMDita hatA. yAkinI mahattarAnA saMparkamAM AvyA pachI emaNe jaina dharma aMgIkAra karyo hato. AthI emanAmAM samanvayanI ucca bhAvanA ane taTastha tattvadRSTi vikasI hatI. eTale ja emaNe lakhyuM che ke - pakSapAto na me vIre, na dveSaH kapilAdiSu / yuktimat vacanaM yasya tasya kAryaH parigrahaH / eTale ja zrI haribhadrasUrie 'mahAdevASTaka' lakhyuM che ane emAM zaMkara mahAdevanuM svarUpa kevuM hovuM joIe te batAvyuM che. siddharAja jayasiMha sAthe somanAthanA zivaliMganAM darzana karI, stuti karanAra zrI hemacaMdrAcArye 'mahAdevastotra'mAM lakhyuM che : bhavabIjAMkura jananA rAgAdyAH kSayamupAgatA yasya / brahmA vA viSNurvA haro jino vA namastasmai // [ bhavarUpI bIjanA aMkurane janma ApanArA rAga vagere jemanA kSaya pAmyA che te brahmA ho, viSNu ho, ziva ho ke jina ho, tene huM namaskAra karuM chuM. ] zrI mAnatuMgAcArya, zrI haribhadrasUri, zrI hemacaMdrAcArya vagere mahAtmAonI ucca, samudAra, garimAyukta paraMparAne zrI AnaMdadhanajI anusaryA che. je jJAnI mahAtmAo pratyeka jIvamAM rahelA zuddha AtmasvarUpane nihALe Page #8 -------------------------------------------------------------------------- ________________ AnaMdathanajInI udAtta tattvadRSTi 331 che temane mATe pachI jIvanAM bAhya kalevara ke dharmanAM lebala ADe AvatAM nathI. teo mAtra manuSya ja nahIM, paNa tiryaMcAdi anya gatinA jIvone paNa e ja 'sarva jIva che siddha sama'nI dRSTithI ja jue che. pUrvabaddha karmanA udayanA pariNAme anya dharmamAM janmelA ke ghora pApakRtyo karanAra jIvo pratye paNa teo dveSa roSa ke dhRNAnA bhAvathI na jotAM emanI bhasthitino vicAra karIne karuNAnA bhAve ciMtave che. jo zrI. AnaMdaghanajI kahe ke, 'mAre mana rAma ane rahemAna sarakhA che.' to emAM temanI udAra tattvadRSTinuM darzana thAya che, paraMtu koI sAmAnya mANasa jo ema kahe ke 'mAre mana rAma ane rahemAna vacce kaMI pharaka nathI' to emAM enI ajJAnayukta mithyAdaSTi kadAca hoI zake. yogya adhikAranI prApti vinA jo mANasa baMnene sarakhA gaNavA jaze to samaya jatAM te bhramita thaI jaze, atobhraSTa tatobhraSTa te banI jaze. ane kadAca komI vikhavAdanuM nimitta banI jaze. koI sAmAnya hiMdu ke sAmAnya musalamAna ema nahIM kahe ke rAma ane rahemAnamAM kaMI pharaka nathI. te potAnA iSTadevane ja mukhya ane zreSTha mAnaze. keTalAka to bIjA iSTa devanAM darzana karavAmAM ke emanuM nAma levAmAM paNa pApa sarje che. duniyAmAM lokono moTo varga AvI custa, saMkucita paraMparAvALo ja rahevAno. koI ema kahe ke, 'duniyAmAM badhA dharmo sarakhA che', to prathama dRSTie AvuM vidhAna bahu udAra, umadA ane svIkArI levA jevuM gaNAya. jagatamAM vividha dharmo vacce susaMvAditA, suleha, saMpa, zAnti, bhAIcArA mATe AvI bhAvanAnI AvazyakatA jaNAya. AvI sAmAnya vAta thatI hoya tyAM vyavahAra dRSTie e svIkArAya ane saMkaleza, saMgharSa ke vaimanasya na thAya e mATe e iSTa paNa gaNAya che. paraMtu jyAM thoDAka samaju, prAmANika, khullA mananA vicArako beThA hoya ane vastusthitino svIkAra karavAmAM kSobha na anubhavAto hoya to tyAM kahI zakAya ke duniyAmAM vividha dharmone vividha dRSTithI sthAna hovA chatAM badhA dharmone ekasarakhA na gaNI zakAya. je dharmo janmajanmAMta2mAM mAnatA na hoya ane aihika jIvanane vadhumAM vadhu sukhasagavaDabharyuM banAvavuM joIe ane e rIte jIvana bhogapradhAna hovuM joIe evI mAnyatA dharAvatA hoya te dharmo ane janmajanmAMtaramAM Page #9 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 33ra jinatattva mAnavAvALA tathA tyAgavairAgya para bhAra mUkanAra dharmo e baMne prakAranA dharmone ekasarakhA kevI rIte gaNI zakAya ? AtmAnA astitvamAM mAnanAra dharmo ane AtmAnA astitvamAM ja na mAnanArA dharmone paNa ekasarakhA kema mAnI zakAya ? potAnA dharmanA pracAra mATe bIjAne mArI nAkhavAmAM pApa nathI, balake mAranArane svarga maLe che ema mAnanAra dharma ane dharmanA pracArArthe ke anya koI paNa nimitte bIjAne mArI nAkhanAra bhAre pApa kare che ema mAnanAra dharma e baMnene sarakhA kema kahI zakAya ? eTale jagatanA badhA dharmo sarakhA che ema kahevuM te saiddhAntika dRSTie yogya nathI. potAnAthI anya evo dharma pALanArA loko pratye samabhAva rAkhavo e eka vAta che ane badhA dharmone sarakhA mAnavAnuM yogya nathI e bIjI vAta che. vaicArika bhUmikAnI dRSTie A bhedarekhA ApaNA manamAM spaSTa hovI jarUrI che. jJAnI mahAtmAo brahmA ke viSNu, rAma ke rahemAnane eka gaNIne namaskAra karatA hoya ethI badhA ja ema karavA lAge to ghaNo anartha thaI jAya. bhagavAna badhe eka che ema kahIne anya dharmamAM cAlyA gayelA keTalAya bALajIvo pachI bhramita thaI gayA che, kyAreka pragADha mithyAtvamAM sarakI paDyA che. jyAM sudhI potAnAmAM zuddha AtmadaSTino sarakho ughADa na thayo hoya tyAM sudhI jIve sAcavavA jevuM che. AmAM utAvaLa karavAnuM koI prayojana nathI. anekAntavAdanI carcA karavI te eka vAta che ane jIvanane sAcA arthamAM anekAntamaya banAvavuM te bIjI vAta che. samyagdarzananI prApti vinA te zakya nathI.