Book Title: Ahinsa Parmo Dharm
Author(s): Upendrarajya J Sandesara
Publisher: Z_Mahavir_Jain_Vidyalay_Suvarna_Mahotsav_Granth_Part_1_012002.pdf and Mahavir_Jain_Vidyalay_Suvarna_
Catalog link: https://jainqq.org/explore/230018/1

JAIN EDUCATION INTERNATIONAL FOR PRIVATE AND PERSONAL USE ONLY
Page #1 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsA paramo dharmaH upendrarAya ja0 sAMDesarA ma hAbhAratane "bhAratanI mUrtimaMta sarasvatI" e rIte saMkSepamAM oLakhI zakAya. keTalAka vidvAno * ene prAcIna bhAratIya saMskRtino vizvakoza, to keTalAka prAcIna bhAratanA itihAsa"nA Akara graMtha tarIke oLakhAve che. paNa kharekhara to te mAnavajIvananA apAra vaividhyane Alekhato, 'virATa' zabdanA sarva ane sArthaka karato, ane vyApaka jIvanadarzana karAvato mahattama "grantha-sAgara" che. enA kartA maharSi vedavyAsa, dAsa mAtA ane brAhmaNa pitAnA putra hoI jaDa mAnyatA anusAra to jahIna kakSAnA gaNAya ! paraMtu A ja maharSie cAre vedone barAbara vyavasthita karI, tenA kALajIpUrvakanA abhyAsanI goThavaNa karI, zrImad bhagavadgItAnuM divya gAna sAMbhaLyuM ane jagatane saMbhaLAvyuM, tathA dharma-vizALatAnA dharma, zuddhadharma-nI paraMparA anusAranA A mahAbhAratanI jagatane bheTa dharI ema manAya che. A mahAna kAryo mATe e mahAkavinI prazaMsA, vaidika matAnuyAyI kavio tathA svaye mahAbhAratanI chellI vAcanA taiyAra karanArAoe to karI ja che, paraMtu taduparAMta anya bhAratIya anugamodharma saMpradAyonA vidvAno jevA ke, "buddhacarita'nA kartA azvaghoSa, "kuvalayamAlA"nA kartA dAkSiNyacihna uda dyotanasUri, ane "tilakamaMjarI'nA kartA dhanapAla jevAoeya karI che. vaLI "tannAkhyAyikA" tathA "paMcataMtra" jevA kevaLa rAjanIti AlekhatA granthakAroe paNa karI che eTaluM ja nahi, paNa anugAra" ane "nandImUtra" jevA jaina Agamagranthoe paNa mahAbhAratAdi grathone mithyAzruta kahevA chatAM, "yathArtha rIte grahaNa karAyelA A bhAratAdi graMtho samyagdaSTivALAone mATe samyapha zrata che, athavA mithyAdRSTivALAo mATe paNa A samyapha zrata che kAraNa ke emanA sakhyatvamAM e kAraNabhUta thAya che; ane ema temAMthI preraNA laIne potAnI mithyAdaSTi tyajI de che-samyagdaSTi prApta kare che." ema kahIne mahAbhAratanI pratiSThA, mahattva ane vizALa dRSTino svIkAra karyo che. 1 (va) nandI sUtra' (anuvAdaka-saMzodhaka : hastimala muni, 1942) sUtra 41, pR0 110, 111 () "anuyogavAra sUva" (jinadatta ri prAcIna pustakoddhAra phaMDa, 1921) sUtra 25, 26, pR. 2, 3]; sUtra 147 [pR0 40, 41]. su0 gra0 4. Page #2 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 50 : zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNamahotsava grantha mahAbhArata e 'vizALatAnA dharma'no grantha hoI emAM tatkAlIna hiMdustAnamAM pracalita sarva mukhya anugamo ane AcAranI paraMparAonuM rahasya saraLatApUrvaka prastuta karavAmAM AvyuM che, ane ema jyAM jayAM je kaMI sAruM hoya te AtmasAt karavAnI ucca praNAlinuM tejasvI darzana karAvavAmAM AvyuM che. tethI dekhItI rIte ja emAM jaina anugamanI paraMparAonuM paNa bahumAnapUrvaka sthApana karavAmAM AvyuM che, temAMthI ahiMsAne sarvazreSTha dharma tarIke--parama dharma tarIke nirUpatAM keTalAMka udAharaNa joi e. mahAbhArata ahiMsAne " eiaa vamo dharma: sa 2 satye pratiktiH / / ''ra--satyamAM pratiSThita evo zreSTha dharma kahe che. (1) jAjali nAmano eka brAhmaNa, AdinAthanA putra bAhubalinI jema ugra tapa tapato hato.7 thAMbhalAnI jema avyagra rahIne tapa karatAM tenI jaTAmAM, eka cakalAcakalInA joDAe mALo bAMdhyo. temAM IMDAM mUkyAM. temAMthI baccAM janmyAM ! dhIre dhIre te baccAM moTAM thayAM ane svAvalaMI thaI UDIye gayAM ! jAjali te pachI paNa eka mahinA sudhI dayAne lIdhe sthira besI rahyo. jyAre tene khAtarI thaI ke cakalAM pAchAM Avaze ja nahi, tyAre UThayo. UThyA pachI tene tarata abhimAna thayuM. eTale garvathI bolyo, dharma prApta karyo che." tyAre aMtarIkSa vANIe kahyuM ke, " tuM mahAprAna tulAdhAranA jeTalo dhArmika nathI, kAzIno e tulAdhAra paNa tuM bole che evI garvavANI uccArato nathI ja. (to tuM khole te kema chAje ? ) '4 meM A sAMbhaLIne ciDAyelo jAjali vArANasI gayo. tyAM jaI ne tenA vepAra upara AkSepa karatAM tulAdhArane pUchyuM, " he mahAti viSNuputra ! tuM sarva raso, gandho, vanaspatio, auSadhiyo ane tenAM mULa tathA phaLane vece che; chatAM tane naiSTika buddhi kevI rIte maLI che? ' 5 " tyAre khAra vrato paikI trIjA vratanA aticAra jUtuTa phUTamALethI virAma pAmelA, trAjavAthI niSpakSa rIte prAmANikatAthI samAna tolanAra, ane prANImAtra pratye samaSTithI jonAra koI sAcA jaina zrAvakanI yAda ApatAM, A vaizya tulAdhAre javAba ApatAM kahyuM, " gujarAnanI je vRtti prANIonA taddana adrohathI--saMpUrNa ahiMsAthI, athavA alpadrohathI--ochAmAM ochI hiMsAthI, cAle che te zreSTha dharma che, ane te pramANe huM AjIvikA karuM chuM. huM6 nAnAmoTA sugaMdhI padArtho ane madya sivAyanA rasono niSkapaTapaNe vepAra karuM chuM. (zAstro kahe che ke) je mana, karma, vacanathI sadaiva sarvano suhRda che, ane sarvanA hitamAM rata che, te dharmane jANe che. tethI huM koInI nindA, prazaMsA, dveSa ke kAmanA rAkhyA 2. (i) mahAbhArata ( bhAMDArakara orIenTala insTiTayUTanI vAcanA ), AraNyakaparva 198-69. (6) sara0 satyanAM darzana ahiMsA vagara thaI ja na zake, tethI ja kahyuM che ke ahiMsA paramo dharma: ' -gAMdhIjI ( ' nityamanana ' pR0 4 ) 3. mahAbhArata, zAntiparva, 1. 253 thI 256, '. mahAbhArata, zAntiparva, 253-41, 42, 43. 5. mahAbhArata, zAntirva, 254-1thI 3. 5. che. adroheNaiva bhUtAnAmalpadroheNa vA punaH / yA vRttiH sa paro dharmastena jIvAmi jAjale // rasAMzca tAMstAnviprarSe madyavarjAnahaM bahUn / strIvA vai prativijJone pararatAmAyayA // mahAbhArata, zAntiparva, 254-8 sara0 sAtamA vratamAM paMdara jAtanA dhaMdhAno pratibaMdha Ave che. temAM rasavANijyanA aticArano ullekha che. madyano vandittA sUtra' 22, 23 temAM samAveza thAya, mahAbhArata, zAMtiparva, 24-6. Page #3 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsA paramo dharma : 51 vinA sarva pratye samadaSTi rAkhuM chuM, te mArA vratane juo. STa, aniSTa, prIti ane rAgathI chUTuM thayeluM evuM mAruM trAjavuM sarva prANIo pratye samAna che. ma vRddha, rogI ane kRza manuSyo viSayo pratye niHspRha hoya che, ema artha ane kAmanA upabhogamAM huM niHspRha chuM-- vigatatRNuM chuM...prANIone abhaya denAra dharma jevo dharma bhUtakALamAM thayo nathI ane bhaviSyakALamAM thaze paNa nahi; tene anusaranAro nirbhaya padane prApta kare che...(sAmAnyata:) bahirmukha buddhivALA, catura ane samagra paristhiti anusAra tattvano nirNaya karanAra vidvAno, kIrtine mATe je sahAyavAna hoya ke dravyayukta hoya, kiMvA khInna anya bhAgyazALI hoya tenI zAstromAM (tenAM satkAryo mATe, eraNanI corI ane soyanA dAna jevAM !) stuti kare che. paNa (vastusthiti e che ke) tapa, yajJa ane dAna karavAthI tathA prajJAyukta vAkyo bolavAthI je phaLa maLe che te ja mahAphaLa abhayadAnathI maLe che. jagatamAM je manuSya abhayadakSiNA Ape che, tene sarva yajJo karyAMnuM phaLa maLe che. (vadhArAmAM) potAneya abhayadakSiNA maLe che. prANIonI ahiMsAthI zreSTha koI dharma che ja nahi.10...je sarva prANIono AtmA banyo che, je prANIone samyak jue che, evA (parama) padanA abhilASI chatAM pada vinAnA-pagalAMnI, rastAnI nizAnI vinAnA---puruSanI gatithI devo paNa moha pAme che."11 pachI " A abhayadAnano ahiMsaka dharma bahu apalApa karanArAthI--bahu nivathI jANI zakAto nathI, paNa AcArathI jANI zakAya che,'12 ema kahI AgaLa cAlatAM tulAdhAra bolyo, " jeo pazuonAM vRSaNa kApe che--khasI kare che, nAce che, bahu bhAra upaDAve che, mAMdhe che, du:kha de che ane keTalAka to mArI nAkhIne mAMsa paNa khAI jAya che, tenI tuM kema nindA karato nathI ? (ane mArA ahiMsaka vyApArane niMde che ?) " vaLI AgaLa cAlatAM atyAranA yugamAM, gulAmI javA chatAMya nokaro pratye gulAma jevuM vartana rAkhatA ' zeThiyA'oe dhyAnamAM rAkhavA jevAM vacano uccArIne A ahiMsaka vaNike kahyuM, " keTalAka manuSyo manuSyone ja gulAma banAvIne temanI pAse vaitaruM karAve che. vaLI e loko maraNatola mAra mAravAthI thatuM du:kha jANe che, chatAM rAtadivasa mAra mArI ane . sarveSAM yaH suhRnnityaM sarveSAM ca hite rataH / varmaLA marakSA vAtrA sa dharma vek nAnaGe || mahAbhArata, zAntiparva, 254-9 nAnurudhye virudhye vA na dveSmi na ca kAmaye / samo'smi sarvamUteSu vaya ne nAnache vratam || mahAbhArata, zAntiparva, 254-11 iSTAniSTavimuktasya prItirAgavahiSkRtaH / tuhA me sarvabhUteSu samA tivruti nAnache || mahAbhArata, zAntiparva, 254-12 sahAyavAndravyavAnyaH subhago'nyo'parastathA / 9 10 tatastAneva kavayaH zAstreSu pravadantyuta / zrIrtyarthamapaddhavAH vaTava: hbhaniLayAH || zAntiparva 254-27, loke yaH sarvabhUtebhyo dadAtyabhayadakSiNAm / sa sarvayazerIjAnaH prApnotyabhayadakSiNAm / na mUtAnAmahiMsAyA nyAyAspoDarita vRzcana || mahAbhArata, zAntiparva, 254-29. 11 sarvabhUtAtmabhUtasya samyagbhUtAni pazyataH / vaivASi mArga munti avavasya vaiSiLaH // mahAbhArata, zAntiparva, 254-32. sUkSmatvAnna sa vijJAtuM zakyate bahunihnavaH / 350myAntarA trAsyAnAvADAnavanuSyate || zAntiparva, 254-36. 12 Page #4 -------------------------------------------------------------------------- ________________ para : zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvaNamahotsava grantha bAMdhIne ke kedamAM pUrIne rAtadivasa temanI pAsethI kAma le che.17 paMcendriya prANIomAM devono nivAsa che, chatAM keTalAka loko temane jIvatAM hoya chatAM ya vece che to pachI, mUelAMne to vece ja emAM zI navAI ? to he brAhmaNa ! jo huM tela, ghI, madha ane kAauSadhiono vepAra karuM chuM to temAM tamane zuM vAMdho naDe che?" pachI kRSimAM rahelI hiMsA darzAvI, khetI karatAM govaMzane-baLadone je duHkha devAmAM Ave che tenuM varNana karyuM, ane vinati karI ke, " jAjali ! jagatamAM je je amaMgala ane dhora AcAro pravarte che, tene tame kevaLa gatAnutikatAthI ja Acaro cho paNa nipuNatAthI samajatA nathI, mATe (kArya-) kAraNa tarapha najara rAkhIne AcaraNa karavuM--(sAmAnya, kAmanAvALA Asakta) loko vartatA hoya tema nahi. jema mAro koI tiraskAra kare ke stuti kare te banne tarapha mane to samAnabhAva che, kemake mane priya-apriya kaMI che ja nahi. A dharmane manISio prazaMse che, yuktisaMpanna tio AnuM sevana kare che, ane satata dharmazIla jano tenuM sUkSmatAthI avalokana kare che."14 prAna tulAdhAre e pachI yajJarahasya samajAvI, niSkAma ane ahiMsaka yajJathI samadaSTivALI prajA janme che te spaSTa karyuM. AvA niSkAma ahiMsaka yajJonA prabhAvathI agAu kRSi vinA paNa jotuM anna nIpajatuM tenI yAda ApI, ane mAnasika RtuonI15(=yanonI) mahattA sthApita karI. chevaTe sAttvikI zraddA rAkhI dharmAcaraNu karavA kahyuM.16 vAtacItano samAropa karatAM tulAdhAre kahyuM ke, dharmArthadarzanavALA saMtoe A pramANe dharma kahyo che. jijJAsu evA emane te dharma dharmadarzanathI prApta thayo che.''17 6. 13 14. 15 16 17 ye ca chindanti vRSaNAnye ca bhindanti nastakAn / vahanti mahato bhArAnbadhnanti damayanti ca // hatvA sattvAni khAdanti tAnkathaM na vigarhase | mAnuSA mAnuSAneva dAsabhogena bhuJjate // vadhabandhavirodhena kArayanti divAnizam / AtmanA cApi jAnAsi yadduHkhaM vadhatADane // A sAthe sarakhAvo, prathama aNuvrata ahaMsAnA paDhame aNuvvayammI thUlagapANAzvAyaviraIo / Ayariappasatye ittha pamAyappasaMgeNaM // vaha baMdha chavicchee aibhAre bhattapANavucchee / padamavayassa'iAre pakkime desiaM savvaM // vandittA sUtra ' 9, 10. pahelA aNuvratamAM pramAdane lIdhe (krodhAdika) aprazasta bhAvo pramANe vartIne sthULa prANAtipAtaviratine toDIne je aticAra karyo hAya, tathA vadha, baMdha, avayavano cheda, atyaMta bhAra upaDAvyo hoya ane khAvApIvAno viccheda--e prAMca prathama vratanA aticAronuM AcaraNa karavAthI thayelA divasa saMbaMdhI sarva doSathI huM pratikramuM chuM. mahAbhArata, zAntiparva, 254-36. mahAbhArata, zAntiparva, 25437. mahAbhArata, zAntirva, 254-38. aticAra. mahAbhArata, zAntiparye, 254-49thI para. uta yA hatAyA maLyuM nArhanti te cit| mahAbhArata, zAntiparva 255-37. yajJa hoya ke ayajJa hoya te 'makha'ne (maNuM mAnasia Rtum / mahAbhAratano TIkAkAra paM, nIlakaMTha) pahoMcI na zake, mahAbhArata, zAntiparva 60 255 ane 60 206, iti dharmaH samAkhyAtaH sadbhirdharmArthadarzibhiH / vayaM jijJAsamAnAstvA saMprAptA dharmadarzanAt // TIkAkAra paM. nIlakaMTha dharmavAnAt padano artha * dharmadarzana nAmanA munithI ' evo kare che. mahAbhArata zAntiparva 255-16. Page #5 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsA paramo dharmaH 53 (2) gomedha yajJamAM vRSabhane mRtyu pAmelo joIne nirveda pAmelo rAjA vica-- "3Avi hi sabhyo dharmabhyo upAya mata !--ahiMsA ja sarva dharmo karatAM zreSTha che."18 ema bolyo, ane gAyone abhayadAna ApyuM. arthAta hiMsaka ya baMdha karyA. "kAma, moha, lobha ane lolupatAthI A hiMsaka vajanavALA ya pravaryA che. viSNunuM sarvavyApI paramAtmAnuM vajana to pAyasa (khIra jevI khAsa cIja) ane puSpothI thaI zake."19 ema kahyuM. ane tAravyuM ke, "(yajJa mATe) A sivAya (pAyasa ane puSpo uparAMta) paNa je varIya dravya mahAtmAoe zuddhabhAvathI ane ahiMsaka rIte saMskAreluM hoya te sarva ja devone arpaNa karavA yogya gaNAya che." (3) Azvamedhika parvAntargata AvelI "anugItA2 1mAM vRddha AMgirasa RSinI AgevAnI nIce bRhaspati, bharadvAja, gautama, bhArgava, vasiSTha, kAzyapa, vizvAmitra, atri vagere RSio ane nirdoSa (vItakalmaSa) brahmadevano saMvAda che. temAM jJAnanAM aneka pAsAM carcAya che. carcA daramiyAna aneka dharmasaMpradAyonA bahusaMkhya AcAryonA dharmaviSayaka vibhinna matothI gUMcavADAmAM paDelA RSioe emAMthI saMkhyAbaMdha mato TAMkatAM brahmAjIne pUchayuM, "A jagatamAM kyo dharma atyaMta AcaravA yogya che? ame to ema ja joIe chIe ke, dharmanI vividha gati jANe ke naSTa-bhraSTa thaI gaI che ! (juone A dharmamatono Dhagalo !) (1) dehanAza pachI AtmA che; (2) dehanAza pachI AtmA nathI; (3) badhuM saMzayabhareluM che; (4) badhuM niHsaMzaya che; (5) (jagata) anitya che; (6) (jagata) nitya che; (7) kaMI nathI ane kaMI che ; (8) ekarUpa evuM vijJAna daitarUpe (=didhA) thayuM che; (9) A jagata vyAmizra che, (paramAtmAthI) bhinna ane abhinna che; (10) (brahma) eka che; (11) (brahma) pRtha che; (12) bahuva (= aneka paramANuo) kAraNa che; (13) koI jaTA ane mRgacarma pahere che (pracAra kare che); (14) koI muMDana karAve che; (15) koI digaMbara rahe che; (16) keTalAka kahe che snAna na karavuM (= (4) nahAvuM nahi; (4) bALapaNathI ja naiSThika brahmacarya pALavuM) ; (17) snAna karavuM = (*) nahAvuM; (3) snAtaka thaIne gRhasthAzramI thavuM); (18) AhAra levo (ane upAsanA karavI); (19) anazana rAkhavuM; (20) karmanI prazaMsA karanArA; (21) zAntinI prazaMsA karanArA-saMnyAsI; (22) deza, kALa kAraNa mAnanArA (23) deza, kALa kAraNa nathI ema mAnanArA; (24) mokSanI prazaMsA karanArA; (25) bheganI prazaMsA karanArA; (26) dhananI IcchA rAkhanArA; (27) nirdhanatA icchanArA; (28) (dhyAnAdika) sAdhanothI upAsanAmAM mAnanArA; (29) A sAdhanono kaMI artha nathI ema mAnanArA; (30) ahiMsAparAyaNa; (31) hiMsAparAyaNa; (32) puNya ane yaza mATe prayatnazIla; (33) puNya ane yaza jevuM kaMI nathI ema mAnanArA; (34) sabhAvanirata-satatvamAM zraddhAzIla; (35) saMzayazIla (A sAcuM ke te sAcuM ema asthira); (36) keTalAka du:khathI ane keTalAka sukhathI dhyAna karanArA (sakAma upAsaka) (37) yajJamAM mAnanArA; (38) dAna mukhya che ema mAnanArA; (39) sarva (sAdhanA) prazaMsako; (40) sarva (sAdhanone) niMdanArA; (41) 18 mahAbhArata, zAntiparva, 257-6.. mahAbhArata, zAntiparva, 257-10. yaccApi kiMcitkartavyamanyaccoH susaMskRtam / mAtaraH gumaH sarve vevameva tatva || zAntiparva, 257-11. A zlokamAM AvatuM mahAlarava (=mahAkulIna ke ziSTajana) pada bauddhomAM pracalita che. eka bodhisatvanuM nAma paNa "mahAsatva' che, e rIte ahIM noMdhapAtra che. juo maoNniyera viliyamsane saMrakRta-aMgrejI koza pR0 801. mahAbhArata Azvamedhaparva, 50 16thI 50 50. 22. juo, mahAbhArata, Azvamedhaparva, 35-15thI 20, 21 nava" Page #6 -------------------------------------------------------------------------- ________________ 54 zrI mahAvIra jaina vidyAlaya suvarNa mahotsava ca tapaparAyaNa; (42) svAdhyAyaparAyaNa; (43) jJAna e ja saMnyAsa che, ema kahenArA; ane (44) svabhAva che ema kahenArA bhUtacintako-bhautikavAdIo.23 Ama aneka prakAre dharmabodha karavAmAM Ave che, eTale he surasattama ! ame kaMI nizcaya karI zakatA nathI. janasamAja, 'A zreya che, A zreya che,' AvA mato sAMbhaLI vicalita thayo che. ane je manuSya je saMpradAyamAM hoya che, te saMpradAyavALAno ja e satkAra kare che ! eTale amArI prajJA mUMjhAI che, tathA amAruM mana aneka prakAranuM-caMcaLa, banI gayuM che. to he sattama ! "zreya" zuM che te kaho."24 eTale lokarakSaka dharmAtmA brahmadeve sarva matono goTALo dUra karatuM pravacana karyuM. temAM zarUAtanAM be vacanomAM samagra dharmatatvano sAra mUkI dIdho : hanta vaH saMpravakSyAmi yanmAM pRcchatha sattamAH / samarattama tajIvI savAdhAryatA // mahAbhArata, Athamedhikaparva, 49-1. ahiMsA sarvabhUtAnAmetatkRtyatamaM matam / etatpadamanudvignaM variSThaM dharmalakSaNam // 45-2 jJAnaM niHzreya ityAhuvRddhA nizcayadarzinaH / tasmAjjJAnena zuddhena mucyate sarvapAtakaiH // 48-3 "he sattama ! tame mane je pUchyuM te tamane sArI rIte kahIza. e sarva sAMbhaLIne tame samyaka vicAra karaje sarva bhUto pratye (AcarelI) ahiMsAne sarvazreSTha kRtya mAneluM che. A pada uddegarahita che ane variSTha dharmalakSaNa che. tathA parama kalyANakArI jJAna che ema nizcayadarzI vRddho-siddhAMta sthApanArA RSio kahe che. mATe zuddha jJAnathI (= AvI AcarelI ahiMsAthI) manuSya sarva pAtakathI chUTe che." Ama matapaMthonA jALAMthI UbhA thayelA jabaradasta gUMcavADAne pAra karavA mATe ahiMsA-sarvatra samAnabhAve premabhAva, e eka ja AcaraNIya mULabhUta dharma, parama dharma tarIke mahAbhAratakAre jaNAvIne, ahiMsAne AtmAne UMce laI janAra mahAzakita tarIke svIkArI che. e mahAzakti vIryavAna che chatAM haju sudhI enuM a85tama bhAna paNa sAmAnya rIte manuSyone nathI. enA svalpAtisvalpa paNa na kahevAya 23 () mahAbhArata, azvamedhaparva, 48-14thI 24. A 48 mA adhyAyamAM loka 1thI 12 sudhI, brahmane avyakta, anAmaya, 5ra 5, sana ItyAdi rIte oLakhanArA bhinna bhinna mato jovA maLe che. tenA anusaMdhAnamAM A zloka 14thI 24 sudhImAM cAka, tArkika, mImAMsaka, zunyavAdI bauddho, vijJAnavAdI bauddho, advaitavAdI, daitavAdI, bhedabhedavAdI, vaizeSiko, kAlavAdIo, yAtrAdI, tairthika, yogAcArI, paramANuvAdI vagere matono ullekha karI tenA guMcavADAmAMthI kema chUTavuM te prazna uThAvyo che. (8) jaina saMdarbho uparathI 363 dharmapaMtho-pArSonA ullekha maLe che. 180 kriyAvAdI (=AtmavAdI), 84 akriyAvAdI (=anAtmavAdI), 67 ajJAnavAdI, 32 vaiyika (=vinayavAdI)-sarvadharmasamabhAvI. kula 363. juo "nandI sUtra' sUtra 46,"zrutajJAnAdhikAramAM dvAdazAMgI varNanamAM; "sUtrakRtAMga' prathama zratadha, bAramuM adhyayana; " AcArAMga' prathama zrataskandha 1-103nI niryutimAM paNa 363 mata vize vivecana che. (ka) bauddha saMdarbho uparathI pAli sAhityanA kALamAM bauddhadharma sahita judA judA 63 paMtha hayAta hatA ema jaNAya che. juo "suttanipAta "mAM "sabhiyasutta' gAthA 29; "dIghanikAya'mAM "brahmajAlasura' 1-1-2; buddhacarita' ( dhananda kosAmbIkRta) 50 115. 24 mahAbhArata, Athamedhikaparva, 48-25thI 28. Page #7 -------------------------------------------------------------------------- ________________ ahiMsA paramo dharma : 25 evA AcaraNe dezane AjhAdI apAvI che, ema gAMdhIjIe noMdhyuM che. 25 ane mahAbhAratakAra to ahiMsAthI sarvane premamAM lapeTatI vizALa dharmazaktine varNavatAM kahe che: "jema hAthInA pagalAmAM bIjA sa cAlanAra prANIonAM pagalAM samAI jAya che, tema ahiMsAmAM sakala dharmano arthatattva samAI jAya che. (Ama samajIne) je ahiMsAnuM pratipAdana kare che te nitya amRtamAM arthAt mokSamAM vase che."2 6 Ano artha e che ke, ahiMsA eTale hiMsA karavI nahi" evo abhAvAtmaka vicAra nahi, koI paNa prANIne duHkha na devuM eTaluM ja nahi, paNa satyazodhana mATe arthAt AtmasAkSAtkAra mATe, premasAgaramAM lIna thavAnI evI prakriyA ke jemAM karuNAmUlaka sarvane hitakArI pravRtti karavAno paNa bhAva che. tethI temAM koInuM bUruM karavAno ke icchavAno, koIneya duHkha devAno, koInoya pratikAra-SamUlaka pratikAra, karavAno emAM avakAza nathI. AvI ahiMsA siddha karanAra mahAvIra che. kAraNa ke tenI sahAyamAM mahAna IzvarI zakti ahiMsA sadAya UbhI hoya che. jene lIdhe maraNa ke jIvana je Ave tene e zAnti ane samatApUrvaka bheTavAne taiyAra hoya che. vedavyAse A vIranI ahiMsAnI zreSTha kartavya" ane "parama dharma' tarIke stuti karI che, ane pratiSThA karI che. 2x () Vide, Non-violence in Peace & War Vol. II (Gandhiji) Vol. II, Chapter 200, p. 327, 328. (3) sara0 "., satyamaya thavAne sAru ahiMsA e eka ja mArga che ema A prakaraNone ("AtmakyA'nAM) pAne pAne na dekhAyuM hoya to A prayatna vyartha samajuM chuM... ahiMsA e namratAnI parAkASThA che, ane namratA vinA mukti koI kALe nathI e anubhavasiddha vAta che." "AtmakathA" (-gAMdhIjI, 5 mI AvRtti, saM. 1990) pR. 378, 380. (T) sara ... chatAM ahiMsAne sAdhana gaNIe, satyane sAdhya gaNIe. sAdhana ApaNA hAthanI vAta che tethI ahiMsA parama dharma thaI, satya paramezvara thayuM.." "maMgaLaprabhAta" (-gAMdhIjI 6ThThI AvRtti) pR0 7. mahAbhArata, zAtiparva, 237-18, 19, 19 = anuzAsanaparva 115-6; "yogazAstra' (2-30) uparanI vRttimAM nAgojI bhaTTa ane vyAsabhAgya'mAM vyAse A vacana (zAntiparva 237-18; anuzAsana 0 114-6) TAMkeluM che. 26 Rii . hae Sii .