Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
। कोबातीर्थमंडन श्री महावीरस्वामिने नमः ।।
।। अनंतलब्धिनिधान श्री गौतमस्वामिने नमः ।।
।। गणधर भगवंत श्री सुधर्मास्वामिने नमः ।।
।। योगनिष्ठ आचार्य श्रीमद् बुद्धिसागरसूरीश्वरेभ्यो नमः ।।
। चारित्रचूडामणि आचार्य श्रीमद् कैलाससागरसूरीश्वरेभ्यो नमः ।।
आचार्य श्री कैलाससागरसूरिज्ञानमंदिर
पुनितप्रेरणा व आशीर्वाद राष्ट्रसंत श्रुतोद्धारक आचार्यदेव श्रीमत् पद्मसागरसूरीश्वरजी म. सा.
जैन मुद्रित ग्रंथ स्केनिंग प्रकल्प
ग्रंथांक :१
जैन आराधना
न
कन्द्र
महावीर
कोबा.
॥
अमर्त
तु विद्या
श्री महावीर जैन आराधना केन्द्र
शहर शाखा
आचार्यश्री कैलाससागरसूरि ज्ञानमंदिर कोबा, गांधीनगर-श्री महावीर जैन आराधना केन्द्र आचार्यश्री कैलाससागरसूरि ज्ञानमंदिर कोबा, गांधीनगर-३८२००७ (गुजरात) (079) 23276252, 23276204 फेक्स : 23276249 Websiet : www.kobatirth.org Email : Kendra@kobatirth.org
आचार्यश्री कैलाससागरसूरि ज्ञानमंदिर शहर शाखा आचार्यश्री कैलाससागरसूरि ज्ञानमंदिर त्रण बंगला, टोलकनगर परिवार डाइनिंग हॉल की गली में पालडी, अहमदाबाद - ३८०००७ (079)26582355
-
-
-
For Private And Personal Use Only
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kabatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir
2482;
॥ঞ্জী আৰত লুঙ্গী ।
For Private And Personal Use Only
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
સત સંશોધન કરી.
A - અકળ કયાં ,
, હાથે ૪૫ જાગી.
જેઓએ એકલા :
hicire Ibu
પૂ. આચાર્ય દેવ શ્રી આનંદસાગરસૂરીશ્વરજી મ.સા ના ચરણે શત શત વંદન...
For Private And Personal Use Only
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
देवसूर तपागच्छ समाचारी संरक्षक-सुविहित सिध्यांत पालक बहुश्रुतोपासक-गीतार्थवयं-चारित्र चूडामणि-आगमोध्धारक पूज्यपाद आचार्यदेवेश
श्री आनंदसागर सूरीश्वरजी महाराजा संशोधित-संपादित ४५ आगमेषु
॥श्री आवश्यक सूत्र॥
* आलेखन कार्य-प्रेरक-वाहक - प्रवचन प्रभावक पू. आ.श्री हेमचन्द्रसागर सूरिजी म.सा. शिष्यरत्न पू. गणिवर्यश्री पूर्णचन्द्रसागरजी म.सा.
* आलेखन कार्यवाहक संस्था . पूज्यपाद सागरजी महाराजा संस्थापित जैनानंद पुस्तकालय-सुरत
For Private And Personal Use Only
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobetirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
आलेखन कार्ये किंचित संस्मरणाणि * आलेखन कार्ये आशीवृष्टि कारका :
पू. गच्छा. आ. श्री सूर्योदयसागर सूरीश्वरजी म.सा. पू. आ. श्री. नरेन्द्रसागर सूरीश्वरजी म.सा. पू. आ. श्री अशोकसागर सूरिजी म.सा. पू. आ. श्री जिनचन्द्रसागर सूरिजी म.सा.
पू. आ. श्री हेमचन्द्रसागर सूरिजी म.सा. * आलेखन कार्य के चित् मार्गदर्शका :
पू. आ. श्री दोलतसागर सूरिजी म.सा. पू. पं. श्री हर्षसागरजी म.सा. पू. गणीश्री सागरचन्द्रसागरजी म.सा. पू. गणी श्री नयचन्द्रसागरजी म.सा. पू. गणी श्री अक्षयचन्द्रसागरजी म.सा.
पू. मुनि श्री लब्धिचन्द्रसागरजी म.सा. || माहिती दर्शक पत्र
-आलेखन कार्ये सहयोग प्रदाता : मुनिश्री आगमचन्द्रसागरजी म.सा. श्राद्धगुणसंपन्न श्री नरेन्द्रभाई मुक्तिलाल महेता (सूईगाभवाला) - प्रथम संस्करण - सं. २०६१, का. सु.५. -कृति - २५० -कोऽधिकारी...?- श्रूत भाण्डागारं श्रमण प्रधान चतुर्विध संधाश्च - संग्राहकालय - जैनानंद पुस्तकालय, गोपीपुरा, सुरता - व्यवस्थापकाः
श्री उषाकांतभाई झवेरी- श्री नरेशभाई मद्रासी-श्री श्रेयस के. मर्चन्ट - आवास : निशा-११ले माले ,गोपीपुरा, काजीनु मेदान,
तीनबत्ती, सुरत. दूरभाष - २५९८३२६(०२६१) - मुद्रण कार्यवाहक श्री सुरेश डी. शाह (हेष्मा)-सुरत
संपादक श्री
For Private And Personal Use Only
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥प्राक्-कथन। ॥क्त्य् अम्हारिसा पाणी दुष्मा-दोष दुषिया, हा; अणाहा कह हून्ता...! न हून्तो जइ जिणागमो॥ દુષ્મકાળે જિનાગમ-જિન પ્રતિમા ભવિચણ હું આધાર...!
ભવાટવીમાં ભ્રમિત પ્રાણીને ભીમ મહાટવીમાંથી બહાર લાવનાર મિથ્યાત્વરૂપ અંધકારમાંથી પ્રકાશ તરફ ગતિ કરાવનાર શ્રુતજ્ઞાનની મહત્તા અદ્વિતીય કક્ષાની છે. શ્રુતજ્ઞાનનો મહીમા પરમ મનનીય અને માનનીય હોવાના કારણે પ્રભુ શાસનમાં પરમ આધાર ભૂત કરણ તરીકે ગણના કરી છે. આગામએ વીર પ્રભુની વાણી સ્વરૂપ છે. .
આગમોની રચના કાળ:- પ્રભુ મહાવીર સ્વામીના શાસનની અપેક્ષાએ વીર નિર્વાણ સંવત પૂર્વે ૨૯, વિક્રમ સંવત પૂર્વે ૪૯૯ વર્ષે વૈશાખ સુદ એકાદશી દિને તારક તીર્થકર પ્રભુ મહાવીર દેવની ત્રિપદીને પામી આદ્ય ગણધર અનંતલબ્ધિ નિધાન શ્રી ઈન્દ્રભૂતિ (ગૌતમસ્વામીજી) આદિ એકાદશ ગણધરોએ આગમોની રચના કરી તેજ ક્ષણે પ્રભુએ તેની યથાર્થતા-ગણાનુજ્ઞા-શાસનાનુજ્ઞા આદિના વાસક્ષેપથી જાહેર કરી.
ગણધર ભગવંતના શિષ્યો-મુનિઓએ યથાયોગ્યતાનુંસાર શિષ્ય-પ્રશિષ્યાદિ પરિવારને વિનયપૂર્વક શાસ્ત્ર નિર્દિષ્ટ વિધિ-મર્યાદા પૂર્વક ગુરૂ પાસેથી મુખપાઠ રીતે દ્વાદશાંગીનો અભ્યાસ કરતા હતાં, લખીને કે લખેલ પુસ્તકો દ્વારા ભણવા અંગે તત્કાળે પરંપરા ન હતી.
પ્રથમ વાચના:- વીર પ્રભુના નિર્વાણબાદ તેમની પટ્ટ પરંપરામાં પાંચમા કેવલી તરીકે પ્રસિધ્ધ શ્રી ભદ્રબાહુ સ્વામીજીના સમયમાં વિષમકાલના બલના પ્રભાવે ભયંકર બાર વર્ષીય દુકાળ પડ્યો સાધુઓ અનુકૂળતા મુજબ વેર વિખેર થયાં, સાથો સાથ વીર નિ. સં. ૧૫૫ લગભગમાં નંદવંશના સામ્રાજ્યનો પલટો થયો, દેશમાં ભયંકર આંધી વ્યાપી, જૈન શ્રમણોના વિહારના કેન્દ્રરૂપ મગધ દેશની પ્રાર્થના |
સંપાદ્રઢ શ્રી
For Private And Personal Use Only
Page #7
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir
રાજધાની પટણા અને પંજાબ વચ્ચેના પ્રદેશો ભીષણ પરિસ્થિતિમાં મૂકાયા, શ્રમણ સમુદાયના વિખરાઈ જવાથી આગમોનું પઠન-પાઠન ખુબ જ અવ્યવસ્થિત થયું, જ્ઞાની પુરૂષોમાંથી કેટલાયે સ્વર્ગે પધાર્યા, મુખપાઠની પધ્ધતિ પર એક જબરદસ્ત ધક્કો લાગ્યો પરિસ્થિતિને સુધારવા વીર વિ. સં.-૧૬૦ લગભગમાં પાટલીપુત્ર નગરે (પટના-બિહાર) શ્રી સ્થૂલભદ્ર સ્વામીની અધ્યક્ષતામાં શ્રમણ સંઘ એકત્રિત થયો, ગીતાર્થોની સલાહ મુજબ દ્વાદશાંગીની સંકલના વ્યવસ્થિત કરવાનો પ્રયાસ કર્યો, પ્રાયઃ આ પ્રથમ આગમ વાચના થઈ તેનું નામ “ શ્રી દ્વાદશાંગશ્રુતસંકલન' નામે પંકાયાનો ઇતિહાસ મળે છે.
દ્વિતીય વાચના:- તેમના પછી જિનકલ્પીના અભ્યાસક આર્ય મહાગિરીજીના ગુરૂ ભ્રાતા પૂ. આ. શ્રી આર્ય સુહસ્તિ સૂરિ પ્રતિબોધિત પ્રભુ શાસનના ચરમ ભક્ત સમ્રાટ સંપ્રતિએ ઉજ્જૈનમાં આર્ય સુહસ્તિ મ.ને વિનંતી કરી તેમના સાનિધ્યમાં વીર નિ. સં. ૨૪૫ થી ૨૮૧ના વર્ષોમાં જિનાગામની સાચવણી સુરક્ષિત રહે તેવા યથાર્થ પ્રયાસો કર્યા, પઠન-પાઠનની વ્યવસ્થામાં આવેલી ખામીને દૂર કરી જેથી આ બીજી વાચનાનું નામ “ આગમ સંરક્ષણ વાંચના” દૃષ્ટિ ગોચર થાય છે.
તૃતીય વાચના:- મૌર્ય રાજવંશીઓનો સેનાપતિ પુષ્યમિત્રે રાજદ્રોહ કરી રાજા બન્યો ધર્માધ બનેલા સમ્રાટ સંપ્રતિની શાસન પ્રભાવનાને નામ શેષ કરવા તેણે જૈન શ્રમણો તથા બૌધ્ધ શ્રમણોના શિરચ્છેદ કરાવી કાળો કેર વર્તાવ્યો, સાધુઓ પ્રાણ રક્ષાર્થે કલિંગ દેશ તરફ ચાલ્યા ગયા, કલિંગાધિપતિ મહામેઘવાહન ખારવેલ મહારાજા પરમ જૈન હતાં. આ પ્રમાણે પ્રાણ બચાવવાની વ્યથામાં જિનાલયો તથા, આગમ પઠન-પાઠનની વ્યવસ્થાને જબરદસ્ત હાની થવા પામી, કલિંગ દેશના રાજા ભિખુરાય ખારવેલે તેનો પરાજય કરી ફરી જીવંત કરવા પ્રયાસ કર્યો વીરનિ.સં. ૩૦૦ થી ૩૩૦ સુધીના મધ્યાહ્ન કાલમાં મુનિ સમેલનમાં જિનકલ્પિની તુલના કરનાર પૂ.આ. મહાગિરીના શિષ્યોપ્રશિષ્યો આ. બલિસ્સહ સૂ.મ. આ. દેવાચાર્ય, આ. ધર્મસેન વિગેરે ૨૦૦ શ્રમણો, આ. સુસ્થિત સૂરિ વગેરે સ્થવિર કલ્પિ ૩00 શ્રમણો, આર્યા પોઈણી વિગેરે ૩૦૦ શ્રમણીઓ, સીવંદ, ચૂર્ણક, સેલગ વગેરે ૭૦૦ શ્રાવકો અને પૂર્ણ મિત્રાહિ ૭૦૦ શ્રાવિકા દ્વારા ત્રીજી આગમ [ પ્રિા -શથનો |
| સંપાઃ શ્રી
For Private And Personal Use Only
Page #8
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
વાચનામાં અગિયાર અંગો અને દશ પૂર્વોના પાઠોને વ્યવસ્થિત કરવામાં આવ્યા.
ચતુર્થ વાચના :- કાલાધિન અંતિમ દશપૂર્વધર, બાલ વૈરાગી, અનુપમ સંવેગી શ્રી વજસ્વામીએ અંતિમ સમયે સ્વ પટ્ટધર શ્રીવજસેન સૂ.મ.ને ભયંકર દુકાલના ચરમ સમયની જાણમાં ‘લાખ સોનૈયા આપીને એક હાંડી ભાતની ચડશે તેના બીજા દિવસથી સુકાલ થશે’ આ વાત જણાવી આવો ભયંકર દુકાલ વીર નિ. સં. ૫૮૦ થી ઉત્તર ભારતમાં વ્યાપ્ત થયો. જેમાં ગણો-કુલો-વાચકવંશો માત્ર નામશેષ થઈ ગયા. આગમ વારસો ટકાવનાર મુનિપુંગવોની સંખ્યા જૂજ થઈ ગઈ કાળ-બળ ક્ષયે ધારણા શક્તિની અનુકૂલતા પ્રમાણે પણ જો આગમનું સંકલન કરવામાં નહીં આવે તો રહ્યા સાધુઓ પણ રહેલા આગમના વારસાને સાચવવા સમર્થ ન નિવડી શકે માટે ભવિષ્યના અલ્પશક્તિવાળા પણ મેઘાવી સાધુઓને રાખવામાં વિષયાનુસંધાન દ્વારા સુગમતા સાંપડે તેથી સમકાલીન અન્ય પ્રભાવક આચાર્યોની સંમત્તિ લઈ શ્રી આર્યરક્ષિત સૂરિ મ. ચાર અનુયોગની વ્યવસ્થા કરી. આગમોને ચિરંજીવ બનાવ્યા વીર નિ સં.૫૯૨ લગભગમાં દશપુર (મંદસૌર) (માલવા) નગરે ચોથી વાચના થઈ.
પંચમ વાચનાઃ- વી૨ સં. ૮૩૦ થી ૮૪૦ લગભગમાં પૂ. આ. દિલ સૂરિએ ઉત્તરાપથના મુનિઓને મથુરામાં તથા નાગેન્દ્રવંશીય પરમ પ્રભાવક શ્રી હિમવંત ક્ષમા શ્રમણના શિષ્ય આ. શ્રી નાગાર્જુન સૂરિએ દક્ષિણાપથના મુનિઓને વલભીમાં આગમોની સંકલના કરવા એકઠા થયા કીંતુ તે સમયની દેશગત અંધાધુંધીના કારણે એક જ સાથે ભિન્ન-ભિન્ન સ્થળે આગમવાચનાઓ કરી ભવિષ્યમાં માથુરી અને વલભીવાચનાઓના પાઠ ભેદોનું સમન્વય સહજ થઈ જશે આ હેતુપૂર્વક પાંચમી વાચના કરી.
ષષ્ઠી વાચના :- તેજ ભાવનાઓ અનુસાર માથુરી વાચનાના વારસદાર આ. શ્રી દેવદ્ધિંગણી ક્ષમાશ્રમણે તથા વલભીવાચનાના વારસદાર આ. શ્રી કાલક સૂરિએ ભેગા મળી. શ્રમણ સંઘને એકત્રિત કરી, કાલક્રમે વિણસી જતા આગમના ખજાનાને સ્થાયી બનાવવાના શુભ આશયથી શ્રી શત્રુંજ્યાધિષ્ઠાયક શ્રી કપર્દીયક્ષ આદિ દૈવીક સહાયકથી ૫૦૦ આચાર્યાદિઓએ મળી વલભીપુર(વળા સૌરાષ્ટ્ર)માં संपादक श्री
"પ્રાથના
३
For Private And Personal Use Only
Page #9
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir
પુસ્તકારૂઢ રૂપ આગમ વાચના કરી, આ વાચનામાં ચોરાશી આગમોનું વ્યવસ્થિત સંકલન તાડપત્રના પાના ઉપર લિપિબદ્ધ કરી આગમોને પુસ્તકારૂઢ કરવાનું કાર્ય સાધુ ભગવંતોએ કર્યું. તેમજ અન્ય મહત્ત્વના ગ્રંથોનું પુસ્તકાલેખન કાર્ય થયેલ, ત્યારબાદ સાધુ સત્યમિત્ર સ્વર્ગે ગયા અને વીર નિ. સં. ૧000માં વર્ષો પૂર્વજ્ઞાનનો વિચ્છેદ થયો તેમ મનાય છે.
પ્રભુવીરના શાસનમાં ઉપરોક્ત “છ” વાચનાઓના માધ્યમે ૧૦૦૦ વર્ષના ગાળામાં થયેલ શ્રતોધ્ધારનો ઇતિહાસ મોજૂદ છે. ત્યાર પછી ૧૫૦૦ વર્ષ સુધી આગમ વાચનાનો કે શ્રતોદ્ધારનો કોઈ ઉલ્લેખ નથી મળતો.
તેમજ વિષમકાળના પ્રભાવથી ૧૦મી સદીની સમાપ્તિ કાળથી શિથિલાચારની વૃધ્ધિ થવાથી આગમિક જ્ઞાનની પરંપરા સુવિહિત ગીતાર્થ, આચાર સંપન શ્રમણોના હાથમાં રહી નહીં પરિણામે હસ્તલિખિત પ્રતોમાં રહેલ આગમો અધિકારીને પણ મળવા દુર્લભ બન્યા.
છેવટે વીસમી સદીના ઉત્તરાર્ધના પ્રારંભકાળે સુવિહિત સંવેગી સાધુઓમાં આચાર નિષ્ઠા, વિશિષ્ટ વૈરાગ્યની પ્રબલ ભૂમિકા આદિ સુદઢ હોવા છતાંય આ બધાને ટકાવવા માટેના જરૂરી સંજોગો ન મળતાં આગમિક જ્ઞાનની માત્રા પઠન-પાઠનની શાસ્ત્રીય પરંપરા સુરક્ષિત ન રહી શકવાના કારણે ખુબ જ અલ્પ માત્રામાં રહેવા પામી
આવા અવસરે શ્રમણ સંઘની ૧૮પ્રસિધ્ધ શાખાઓમાં વધુ પ્રભાવશાળી ‘સાગરશાખાના અદ્વિતીય પ્રતિભા સંપન પ્રૌઢધીષણશાલી અનેકવાદો કરી તપાગચ્છની વિજય પતાકા ફેલાવનાર પૂ. મુનિરાજ શ્રી ઝવેરસાગરજી મ.ના. એક માત્ર શિષ્ય નવ માસના ટૂંકા ગાળાનો જ ગુરૂ સહવાસ છતાં પૂર્વજન્મની આરાધનાના બળે એકલે હાથે ન્યાય-વ્યાકરણ, આગમટીકા આદિ અનેક સાધના ગ્રંથોનું અગાધ વિદ્વત્તા પૂર્ણ જ્ઞાન મેળવી પૂ. ગુરૂદેવ શ્રી ઝવેરસાગરજી મ.ની આગમોની પારદેશ્વતાના વારસાને તે ગુરૂદેવશ્રીના અન્તિમ સમયના “ ગામો મમ્મસ વરોવર હરના” શબ્દ પાછળ રહેલ ઉંડા અંતરના આશિષના બળે આગમિક તલસ્પર્શી અગાધ માર્મિક જ્ઞાન આપ મેળે મેળવી, વીર નિ. સં. ૨૪૪૦ વિ.સં. ૧૯૭૦માં કો'ક મંગલ ચોઘડીએ જિનશાસનના એક મહાન ધુરંધર સમર્થક પ્રભાવક શાસ્ત્રોના પારગામી [ tપ્રાર્થ ના |
संपादक श्री
For Private And Personal Use Only
Page #10
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir
આચાર્યભગવંતો વર્ષો જૂની શ્રમણસંઘની ફરજ અને જવાબદારી રૂ૫ આગમોના અણમોલ વારસાને સુરક્ષીત રાખવાના પ્રશ્ન ફરીથી ઉપસ્થિત કરી.
રાજ્યકારી ઉપદ્રવો, ધમધ ઝનુન, બ્રિટીશ હકુમત, જનતામાં ફેલાયેલ ક્રાન્તિકારી વિચારધારા, પશ્ચાત્ય કેળવણીના સંસ્કાર આદિ સંઘર્ષ કાળમાં પુસ્તકો પ્રતો મેળવવી અતિકઠીન હતી તે સમયે જુદા જુદા ખૂણે રહેલી હસ્તપ્રત-તાડપત્ર આદિ પરથી સંશોધન કરી જાત મહેનતે પ્રેસકોપીથી માંડીને સુધારવા સુધીની સંપૂર્ણ દેખરેખ જવાબદારીથી આગમ ગ્રંથોની મર્યાદિત પ્રતિઓ છપાવી સામુદાયિક વાચનાઓ વિ. સં. ૧૯૭૧થી ૧૯૭૭ સુધીમાં પાટણ-કપડવંજ-અમદાવાદ-સુરત આદિ ક્ષેત્રોમાં છ-છ મહીનાની વાચનાઓ ગોઠવી સેંકડો સાધુ સાધ્વીઓને આગમોને વાંચવાની પરિપાટી આદિનો સંપૂર્ણ ખ્યાલ કરાવ્યો સાત સામુહીક વાચનાઓમાં ૨૬ ગ્રંથો વાંચ્યા તેમાં લગભગ ૨,૩૩,૨૦૦ શ્લોકની વાચના આપી તથા આગમ દિવાકર પૂ. મુનિશ્રીપુણ્યવિજયજી મ. આદિને પણ આ ક્ષેત્રે આગળ વધવા અંગૂલનિર્દેશ કરી આ મહાપુરુષે શ્રુત સરિતાને ધોધમાર વહેતી કરી છે.
આ મહાપુરુષ તે પ્રાતઃ સ્મરણીય ગુજરાત-માલવા-રાજસ્થાન-બંગાલ- બિહાર આદિ અનેક ક્ષેત્ર સંઘો તથા સુરત સંઘના આમૂલચૂલ ઉપકારી, આગમોધ્ધારક ધ્યાનસ્થ સ્વર્ગસ્થ પ.પૂ. આયાર્યશ્રી આનંદસાગર સૂરીશ્વરજી મહારાજ જેઓ “પૂ. સાગરજી મ.’ ના લાડીલા, હૂલામણા નામથી પણ પ્રસિદ્ધ હતાં તેમના જ સંશોધિત આગમો અમને પ્રતાકારે પુર્ન મુદ્રિત કરાવવાનો લાભ પ્રાપ્ત થયો છે. તા.ક. વર્તમાન કાળે ગ્રન્થો, શાસ્ત્રો, સુવિહિત ગીતાર્થ આર્ય ભગવંતો, ઈતિહાસકારો પાસેથી પ્રાપ્ત થતી માહિતી અનુસાર વીર નિર્વાણના ૧૦૦૦ વર્ષમાં છ-છ વાચના-સંકલન બાદ ૧૫૦૦ વર્ષ સુધીમાં આવું કોઈ કાર્ય થયેલ જણાતું નથી ત્યાર બાદ એકલા હાથે આપ બળે સૌ પ્રથમ આગમ ઉધ્ધારના ભગીરથ કાર્ય કરનાર ગુરૂદેવને કોટી-કોટી વંદના...
પ્રાથનો |
સંપાવ૨ શ્રી
|
For Private And Personal Use Only
Page #11
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
Page #12
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobetirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥श्रीआवश्यक सूत्रं ॥
(१) णमो अरिहंताणं, णमो सिद्धाणं, णमो आयरियाणं, णमो उवझायाणं, णमो लोए सव्वसाहूणं, एसो पंच णमुक्कारो,सव्व पावष्यणासणो, मंगलाणं च सव्वेसिं, पढम हवई मंगल।१-१-1 ___(२) करेमि भंते सामाइयं सव्वं सावज जोगं पच्चक्खामि जावजीवाए तिविहं तिविहेणं मणेणं वायाए कारणं न करेमि न कारवेमि करतं पि अन्नं न समणुजाणामि तस्स भंते पडिक्कमामि निंदामि गरिहामि अप्याणं वोसिरामि ॥१॥
. पढमं अज्झयणं समत्तं.
Rવીયં ગયj ૨૩વીસન્થો (३) लोगस्स उज्जोयगरे धम्मतित्थयरे जिणे अरिहंते कित्तइस्सं चउवीसंपि केवली ॥१॥ (४) उसभमजियं च वंदे संभवमभिणंदणंच सुमइंच पउम्प्यहं सुपासं जिणंच चंदप्पहं वंदे ॥२॥
(५) सुविहिं च पुष्पदंतं सीअल सिजंस वासुपुजं च विमलमणतं च जिणं धम्म संतिं च वंदामि ॥३॥ | ॥श्रीआवश्यक सूत्रं ॥
पू. सागरजी म. संशोधित
For Private And Personal Use Only
Page #13
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsur Gyanmandir
(६) कुंथु अंच मल्लिं वंदे मुणिसुव्वयं नमिजिणं च वंदामि रिटुनेभिं पासं तह वद्धमाणं च ॥४॥ (७) एवं भए अभिथुआ विहुयस्यमला पहीणजरमरणा चवीसंपि जिणवरा तित्थयरा मे पसीयंतु ॥५॥ (८) वित्तिय वंदिय महिया जेए लोगस्स उत्तमा सिद्धा आरुग्गबोहिलाभं समाहिवरमुत्तमं दितु ॥६॥ (९) चंदेसु निम्मलया आइच्चेसु अहियं पयासया सागरवरगंभीरा सिद्धा सिद्धिं मम दिसंतु ॥७॥
• बीयं अज्झयणं समत्तं.
॥ तइयं अज्झयणं वंदणय॥ (१०) इच्छामि खमासमणो वंदिउँ जावणिज्जाए निसीहियाए, अणुजाणह मे मिउग्गहं निसीहि अहोकायं कायसंफासं खमणिजो मे किलामो, अपकिलंताणं बहुसुभेण भे दिवसो वइक्कंतो जत्ता में जवणिजं च भे, खामेमि खमासमणो देवसियं वइक्कम आवस्सियाए पडिक्कमामि खमासमणाणं देवसियाए आसायणाए तितीसन्नयराए जं किंचि मिच्छाए मणदुक्कडाए वयदुक्कडाए कायदुक्कडाए कोहाए माणाए मायाए लोभाए सव्वकालियाए सव्वमिच्छोक्याराए सव्वधम्माइक्कमणाए आसायणाए जो मे अइयारो, कओ तस्स खमासमणो पडिक्कमामि निंदामि गरिहामि अयाणं वोसिरामि ॥२॥-1 • तइयं अज्झयणं समत्तं.
पू. सागरजी म. संशोधित
॥श्रीआवश्यक सूत्र
For Private And Personal Use Only
Page #14
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ चउत्थं अज्झयणं पडिक्कमणं ॥
णमो अरिहंताणं, णमो सिद्धाणं, णमो आयरियाणं, णमो उवज्झायाणं, णमो लोए सव्वसाहूणं, एसो पत्र णमुक्कारो, सव्व पावप्पणासणी, मंगलाणं च सव्वेसिं, पढमं हवइ मंगलं
( ११ ) करेमि भंते सामाइयं सव्वं सावजं जोगं पच्चक्खामि जावज्जीवाए तिविहं तिविहेणं मणेणं वायाए काएणं न करेमि न कारवेभि करंतं पि अन्नं न समणुजाणामि तस्स भंते पडिक्कमामि निंदामि गरिहामि अप्पाणं वोसिरामि ॥ ३-१ ॥
( १२ ) चत्तारि मंगलं अरहंता मंगलं सिद्धा मंगलं साहू मंगलं केवलिपनतोधम्मो मंगलं ॥ ३ ॥
(१३) चत्तारि लोगुत्तमा अरहंता लोगुत्तमा सिद्धा लोगुत्तमा साहू लोगुत्तमा केवलिपन्त्रतो धम्मो लोगुत्तमो ॥४॥ (१४) चत्तारि सरणं पवज्जामि अरहंते सरणं पवज्जामि सिद्धे सरणं पवज्जामि साहू सरणं पवज्जामि केवलिपन्त्रतं धम्मं सरणं पवज्जामि ॥5॥ सू-1
(१५) इच्छामि पडिक्कभिडं जो मे देवसिओ अइयारो कओ काइओ वाइओ माणसिओ उस्सुत्तो उम्मग्गो अकम्पो अकरणिजो दुज्झाओ दुव्विचिंतिओ अणायारो अणिच्छियव्वो असमणपाउग्गो नाणे दंसणे चरिते सुए सामाइए तिण्हं गुत्तीणं चउण्हं कसायाणं पंचण्हं महव्वयाणं छण्हं जीवनिकायाणं सत्तण्हं पिंडेसणाणं अट्ठण्हं पवयणमाऊणं नवण्हं बंभचेरगुत्तीणं दसविहे समणधम्मे समणा पू. सागरजी म. संशोधित
॥ श्री आवश्यक सूत्रं ॥
For Private And Personal Use Only
Page #15
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
जोगाणं जं खंडियं जं विराहियं तस्स मिच्छा मि दुक्कडं ॥६॥सू. 2
(१६) इच्छामि पडिक्कमि इरियावहियाए विराहणाए गमणागमणे पाणक्कमणे बीयक्कमणे हरियक्कमणे ओसाउत्तिंगपणगदगमट्टीमक्कडासंताणासंकमणे जे मे जीवा विराहिया एगिदिया बेइंदिया तेइंदिया चरिंदिया पंचिंदिया अभिहया वत्तिया लेसिया संघाइया संघट्टिया परियाविया किलामिया उद्दविया ठाणाओ ठाणं संकामिया जीवियाओ ववरोविया तस्स मिच्छ। मि दुक्कडं ॥७॥सू.3
(१७) इच्छामि पडिक्कमिउ पगामसिजाए निगामसिजाए संथारा उव्वट्टणाए परियट्टणाए आउंटण पसारणाए छप्पइयसंघट्टणाए| कूइए कक्कराइए छीए जंभाइए आमोसे ससरक्खामोसे आउलमाउलाए सोअणवत्तियाए इत्थीविष्परिआसियाए दिद्विविपरिआसिआए मणविप्परिआसिआए पाणभोयणविष्परिआसिआए जो मे देवसिओ अइयारो कओ तस्स मिच्छ। मि दुक्कडं ॥८॥सू.4 ___ (१८) पडिक्कमामि गोयरचरिआए भिक्खायरिआए उग्घाडकवाडउग्घाडणाए साणावच्छादारसंघट्टणाए मंडीपाहुडियाए बलिपाहुडियाए ठवणापाहुडियाए संकिए सहसागारे असणाए (पाणे सणाए) पाणभोयणाए बीयभोयणाए हरियभोयणाए पच्छाकम्भियाए| पुरेकम्भियाए अदिट्ठहडाए दगसंसठ्ठहडाए रयसंसट्ठहडाए परिसाडणियाए पारिद्वावणियाए ओहासणभिक्खाए जं उग्गमेणं उपायणेसणाए अपरिसुद्धं परिग्गहियं परिभुत्तं वा जंन परिद्ववियं तस्स मिच्छ। मि दुक्कडं ॥9॥सू.५। ॥श्रीआवश्यक सूत्रं ॥
| पू. सागरजी म. संशोधित
For Private And Personal Use Only
Page #16
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(१९) पडिक्कमामि चाउकालं सज्झायस्स अक्रणयाए उमओकालं भंडोवगरणस्स अप्पडिलेहणाए दुष्पडिलेहणाए| अप्पमजणाए दुष्पमजणाए अइक्कमे वइक्कमे अइयारे अणायारे जो मे देवसिओ अइयारो कओ तस्स भिच्छा मि दुक्कडं ॥१०॥
(२०) पडिक्कमामि एगविहे असंजमे, पडिक्कमामि दोहिं बंधणेहिं रागबंधणेणं दोसबंधणेणं, पडिक्कमामि तिहिं दंडेहिं| मणदंडेणं वयदंडेणं कायदंडेणं, पडिक्कमामि तिहिं गुत्तीहिं मणगुत्तीए वइगुत्तीए कायगुत्तीए ॥११॥ सू.६
(२१) पडिक्कमामि तिहिं सल्लेहिं मायासल्लेणं निआणसल्लेणं मिच्छादसणसल्लेणं, पडिक्कमामि तिहिं गारवेहिं इड्डीगारवेणं रसगारवेणं सायागारवेणं, पडिक्कमामि तिहिं विराहणाहिं नाणविराहणाए सणविराहणाए चरित्तविराहणाए, पडिक्कमामि चाहिं कसाएहिं कोहकसाएणं माणकसाएणं मायाकसाएणं लोभकसाएणं, पडिक्कमामि चाहिं सण्णाहिं आहारसण्णाए भयसण्णाए मेहुणसण्णाए परिग्गहसण्णाए, पडिक्कमामि चाहिं विकहाहिं इथिकहाए भत्तकहाए देसकहाए रायकहाए, पडिक्कमामि चाहिं झाणेहिं अदृणं झाणेणं रुद्देणं झाणेणं धम्मेणं झाणेणं सुक्केणं झाणेणं ॥१२॥सू.७
(२२) पडिक्कमामि पंचहि किरियाहिं काइयाए अहिगरणियाए पाउसियाए पारितावणियाए पाणाइवायकिरियाए ॥ १३॥ सू.8 | ॥श्रीआवश्यक सूत्र ॥
पू. सागरजी म. संशोधित
For Private And Personal Use Only
Page #17
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(२३) पडिक्कमामि पंचहिं कामगुणेहिं सद्देणं रूवेणं गंधेणं रसेणं फासेणं, पडिक्कमामि पंचहिं महव्वएहिं पाणाइवायाओ|| वेरमणं मुसावायाओ वेरमणं अदिन्नादाणाओवेरमणं मेहुणाओवेरमणं परिग्गहाओवेरमणं, पडिक्कमामि पंचहिं सभिइहिं इरियासमिइए भासासमिइए एसणासमिइए आयाणभंडभत्तनिक्खेवणासमिइए उच्चारपासवणखेलजल्लसिंघाणपारिद्वावणियासमिइए ॥१४॥ सू.१ __ (२४) पडिक्कमामि छहिं जीवनिकाएहिं पुढविकाएणं आउकाएणं तेउकाएणं वाउकाएणं वणस्सइकाएणं तसकाएणं, पडिक्कमामि छहिं लेसाहिं किण्हलेसाए नीललेसाए काउलेसाए तेउलेसाए पम्हलेसाए सुक्कलेसाए, पडिक्कमामि सत्तहिं भयाणेहिं, अट्ठहिं भयाणेहि, नवहिं बंभचेरगुतीहिं, दसविहे समणधमे, एक्कारसहिं उवासगपडिमाहिं, बारसहिं भिक्खुपडिमाहिं , तेरसहिं किरियाहाणेहिं ॥१५॥सू. 10
(२५) चउद्दसहिं भूयगामेहिं, पत्ररसहिं परमाहम्मिएहिं, सोलसहिं गाहासोलसएहिं, सत्तरसविहे असंजमे, अद्वारसविहे अबंभे, एगूणवीसाए नायझ्यणेहि, वीसाए असमाहिट्ठाणेहिं ॥ १६॥ सू. 11
(२६)एगवीसाए सबलेहिं, बावीसाए परीसहेहिं, तेवीसाए सुयगडझयणेहिं, चवीसाए देवेहि, पंचवीसाए भावणाहिं, छव्वीसाए|| दसाकप्पववहाराणं उद्देसणकालेहिं, सत्तावीसाए अणगारगुणेहिं अट्ठावीसइविहे आयारपकप्पेहिं, एगुणतीसाए पावसुयप्पसंगेहिं, तीसाए मोहणीयद्वाणेहिं एगतीसाए सिद्धाइगुणेहि, बत्तीसाए जोगसंगहेहिं ॥ १७॥ सू. 12 ॥ ॥ श्रीआवश्यक सूत्र ॥
पू. सागरजी म. संशोधित
For Private And Personal Use Only
Page #18
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www. kobatirth.org
(२७) तेत्तीसाए आसायणाहिं ॥ १८ ॥ सू. 13
(२८) अरिहंताणं आसायणाए सिद्धाणं आसायणाए आयरियाणं आसायणाए उवज्झायाणं आसायणाए साहूणं आसायणाए साहुणीणं आसायणाए सावयाणं आसायणाए सावियाणं आसायणाए देवाणं आसायणाए देवीणं आसायणाए इहलोगस्सआसायणाए पर लोगस्स आसायणाए केवलिपन्त्रतस्सधम्मस्स आसायणाए सदेवमणुयासुर स्लोगस्स आसायणाए सव्वपाणभूयजीवसत्ताणं | आसायणाए कालस्स आसायणाए सुयस्स आसायणाए सुयदेवयाए आसायणाए वायणायरियस्स आसायणाए ॥ १९ ॥ सू. 14
( २९ ) जं वाइद्धं वच्चामिलियं हीणक्खरं अच्चक्खरं पयहीणं विणयहीणं घोसहीणं जोगहीणं सुद्बुदिन्नं दुट्टुपडिच्छियं अकाले कओसज्झाओ काले न कओसज्झाओ असज्झाइएसज्झाइयं सज्झाइए न सज्झाइयं तस्स मिच्छा मि दुक्कडं ॥ २० ॥ सू. १५
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(३०) णमो चउव्वीसाए तित्थगराणं उसभादिमहावीरपज्जवसाणाणं ॥ २१ ॥ सू. १६
( ३१ ) इणमेव णिग्गंथं पावयणं सच्चं अणुत्तरं केवलियं पडिपुन्नं णेआउयं संसुद्धं सलगत्तणं सिद्धिमग्गं मुत्तिमग्गं णिजाणमग्गं णिव्वाणमग्गं अवितहभविसंधि सव्वदुक्खप्पहीणमग्गं इत्थं ठिया जीवा सिज्यंति बुज्झति मुच्यंति परिणिव्वायंति सव्वदुक्खाणं अंतंकरेंति ॥ २२ ॥ सू. 17
(३२) तं धम्मं सद्दहामि पत्तियामि रोएमि फासेमि पालेमि अणुपालेमि तं धम्मं सद्दहंतो पत्तियंतो रोएंतो फासेंतो पालंतो
॥ श्री आवश्यक सूत्रं ॥
पू. सागरजी म. संशोधित
19
For Private And Personal Use Only
Page #19
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www. kobetirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
अणुपालंतो तस्स धम्मस्स केवलि पण्णत्तस्स अब्भुटिओमि आराहणाए विरओमि विराहणाए
असंजमं परियाणामि संजमं उवसंपज्जामि अबंभं परियाणामि बंभं उवसंपज्जामि अप्पं परियाणामि कप्पं उक्संपजामि अण्णाणं परियाणामिणाणं उवसंपज्जामि अकिरियं परियाणामि किरियं उसंपज्जामि मिच्छत् परियाणामि सम्मत्तं उवसंपज्जामि अबोहिं परियाणामि बोहिं उवसंपज्जामि अमग्गं परियाणामि मागं उवसंपन्जामि ॥ २३॥ सू. 18
(३३)जंसंभामिजं चणसंभरामि, जंपडिक्कमामि जंचन पडिक्कमामि, तस्ससव्वस्स देवसियस्सअइयारस्स पडिक्कमामि समणोहं संजयविश्यपडिहयपच्चक्खायपावकम्मो अणियाणो दिद्विसंपन्नो मायामोसविवजओ॥२४॥ सू. 19 __ (३४) अड्डाइजेसु दीवसमुद्देसु पत्ररससु कम्मभूमीसु जावंत केवि साहू रयहरणगुच्छपडिग्गहधा पंचमहव्वयधरा अट्ठारस सहस्स सीलंगधरा अक्खायाय.ारचरित्ता ते सव्वे सिरसा मणसा मत्थएण वंदामि ॥२५॥सू. 20
(३५) खामेमि सव्वजीवे सब्वे जीवा खमंतु मे मित्ती मे सव्वभूएसु वे मज्झन केणई॥८॥-1 (३६) एवमहं आलोइय निंदिय गरहिय दुगंछिय सम्म तिविहेण पडिक्कंतो वंदामि जिणे चउवीसं॥९॥-2
• चउत्थं अझयणं समत्तं. ॥श्रीआवश्यक सूत्र
| पू. सागरजी म. संशोधित
For Private And Personal Use Only
Page #20
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
॥ पंचमं अज्झयणं काउस्सग्गो॥ (३७) करेमि भंते सामाइयं सव्वं सावज जोगं पच्चक्खामि जावजीवाए तिविहं तिविहेणं मणेणं वायाए कारणं न करेमि न कारवेमि तं पिअन्नं न समणुजाणमि तस्स भंते पडिक्कमामि निंदामि गरिहामि अप्याणं वोसिरामि ॥२६-१॥
(३८) इच्छामिठाइउँ काउस्सगंजो मे देवसिओ अइयारो कओ काइओवाइओमाणसिओ उस्सुत्तो उम्मग्गो अकप्पो अकरणिजो दुझाओ दुविचिंतिओ अणायारो अणिच्छियव्वो असमणपाउग्गो नाणे दंसणे चरित्ते सुए सामाइए तिण्हं गुत्तीणं चउण्हंकसायाणं |पंचण्हं महव्वयाणं छण्हं जीवनिकायाणं सत्तण्हं पिंडेसणाणं अट्ठण्हंपवयणमाऊणं नवण्हं बंभचेरगुत्तीणं दसविहेसमणधम्मे समणाणं जोगाणं जं खंडियं जं विराहियं तस्स मिच्छ। मि दुक्कडं ॥२६॥ सूत्र-11
(३९)तस्स उत्तरीकरणेणं पायच्छित्तकरणेणं विसोहीकरणेणं विसलीकरणेणं पावाणं कम्माणं निग्घायणद्वाए ठामिकाउस्सगं
अनत्थ ऊससिएणं नीससिएणं खासिएणं छीएणं जंभाइएणं उड्डएणं वायनिसग्गेणं भमलीए पित्तमुच्छाए सुहुमेहिं अंग संचालहिं सुहुमेहिं खेल संचालेहिं सुहुमेहिं दिहि संचालेहिं एवमाइएहिं आगारेहिं अभग्गो अविराहिओ हुन मे काउस्सग्गो जाव अरिहंताणं भगवंताणं णमुक्कारेणं ण पारेमि तावकायं ठाणेणं मोणेणं झाणेणं अप्पाणं वोसिरामि ॥ २७॥ सूत्र.21 ___(४०) लोगस्स उज्जोयगरे धम्मतित्थयरे जिणे अरिहंते कित्तइस्सं चवीसपि केवली ॥ २९.१॥ ॥श्रीआवश्यक सूत्र
| पू. सागरजी म. संशोधित
For Private And Personal Use Only
Page #21
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobetirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(४१) उसभमजियं च वंदे संभवमभिणंदणं च सुमइंच ५उम्प्यहं सुपासं जिणं च चंदप्यहं वंदे ॥२९.२॥ (४२) सुविहिं च पुष्पदंतं सीअल सिजंस वासुपुजं च विमलमणंतं च जिणं धम्म संतिं च वंदामि ॥ २९.३॥ (४३) कुंथु अंच मल्लिं वंदे मुणिसुव्व्यं नमिजिणं च वंदामि रिटनेमि पासं तह वद्धमाणं च ॥२९.४॥ (४४) एवं मए अभिथुआ विहुयरयमला पहीणजरमणा चवीसंपि जिणवरा तित्थयरा मे पसीयंतु ॥ २९.५॥ (४५) कित्तिय वंदिय महिया जेए लोगस्स उत्तमा सिद्धा आरुग्गबोहिलाभं समाहिवरमुत्तमं दितु ॥ २९.६॥ (४६) चंदेसुनिम्मलया आइच्चेसु अहियं पयासयरा सागरवरगंभीरा सिद्धा सिद्धिं मम दिसंतु ॥ २९.७॥
(४७) सव्वलोए अरिहंत चेइयाणं रेमि काउस्सगं वंदणवत्तियाए पूअणवत्तियाए सक्कारवत्तियाए सम्माणवत्तियाए बोहिलाभवत्तियाए निरुवसग्गवत्तियाए सद्धाए मेहाए थिईए धारणाए अणुप्पेहाए वड्डमाणीए ठामि काउस्सग्गं[अन्नत्य० ॥२८॥ सूत्र.30
(४८) पुक्खरवरदीवड्ढे धायइसंडे य जंबुद्दीवे य भरहेरवय विदेहे धम्माइगरे नमसामि॥१०॥1 (४९) तमतिमिरपडल विद्धं सणस्स सुरगणनरिंदमहियस्स सीमाधरस्स वंदे पप्फोडियमोहजालस्स ॥११॥2
(५०) जाईजरामरण सोग पणासणस्स, कल्लाणपुक्खल विसालसुहावहस्स को देवदाणवणरिंदगणच्चिअस्स, ॥श्रीआवश्यक सूत्र ॥
| पू. सागरजी म. संशोधित
For Private And Personal Use Only
Page #22
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www. kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
धम्मस्ससारमुवलब्भकरे पमायं ॥ १२ ॥ ३
(५१) सिद्धे भो पयओ णमो जिणमए नंदी सया संजमे देवं नाग सुवण्णकिन्नर गणस्सम्भूअ भावच्चिए लोगो जत्थ पइट्टिओ जगमिणं तेलुक्कमच्चासुरं धम्मो वड्डउ सासओ विजयओ धम्मुत्तरं वढ्ढ ॥ १३॥ 4
(५२) सुअस्स भगवओ करेमि काउस्सग्गं वंदण० अन्नत्य० ॥ २९ ॥ सूत्र. 4
(५३) सिद्धाणं बुद्धाणं पारगयाणं परंपरगयाणं लोअग्गमुवगयाणं णमो सया सव्वसिद्धाणं ॥ १४॥-1 (५४) जो देवाण वि देवो जं देवा पंजली णमंसंति तं देवदेवमहियं सिरसा वंदे महावीरं ॥ १५॥-2 (५५) इक्कोवि णमुक्कारो जिणवरवसहस्स वद्धमाणस्स संसार सागराओ तारेइ परं व णारिं वा ॥ १६ ॥ -3 (५६) उज्जितसेल सिहरे दिक्खा नाणं निसीहिआ जस्स तं धम्मचक्कवट्टीं अरिट्ठनेमिं नम॑सामि ॥१७॥-4 (५७) चत्तारि अट्ठदस दोय वंदिआ जिणवरा चउव्वीसं परमट्ट निट्ठिअट्ठा सिद्धा सिद्धिं मम दिसंतु ॥ १८ ॥ -5 [ इति सुयथवसिद्धथवगाहाओ ] ॥ ३० ॥
(५८) इच्छामि खमासमणो उवद्विओमि अब्भितरपक्खियं खामेउं इच्छं खामेमि अभितर पक्खियं पन्नरस्सण्हं दिवसाणं पत्ररसण्हं राईणं जंकिचि अपत्तियं परपत्तियं भत्ते पाणे विणए वेयावच्चे आलावे संलावे उच्चासणे समासणे अंतरभासाए उवरिभासाए जंकिंचि
॥ श्री आवश्यक सूत्रं ॥
११
पू. सागरजी म. संशोधित
For Private And Personal Use Only
Page #23
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
मज्झविणयपरिहीणं सुहम वा बायरं वा तुब्भे जाणह अहं न जाणामि तस्स मिच्छ। मि दुक्कडम् ॥३१॥ सूत्र-4)
(५९)इच्छामिखमासमणो पिअंच मे जंभे हट्ठाणं तुट्ठाणंअप्यायंकाणंअभग्गजोगाणं सुसीलाणंसुव्व्याणंसायरिय उवज्झायाणं नाणेणंदसणेणंचरित्तेणं तवसा अप्पाणं भावमाणाणंबहुसुभेणंभे दिवसो पोसहो पक्खोवइक्कंतो अनोय भेकल्लालेणं पजुवडिओ सिरसा मणसा मत्थएण वंदामि तुब्भेहिं समं ॥३२॥ सूत्र-51
(६०) इच्छामि खमासमणो पुद्वि चेइयाई वंदिता नमंसित्ता तुब्भण्हं पायमूलं विहरमाणेणं जे केई बहु देवसिया साहुणो दिट्ठा समाणा वा वसमाणा वा गामाणुगामं दूइज्जमाणा वा राइणिया संपुच्छंति ओमराइणिया वंदति अज्जया वंदति अजियाओ वंदति सावया वंदति सावियाओ वंदति अहंपि निसल्लो निक्कसाओ तिकट्ठ सिरसा मणमा मत्थएणवंदामि अहमवि वंदावेमि चेइयाई ॥३३॥ सूत्र.60
(६१) इच्छामि खमासमणो उवढिओमि तुब्भण्हं संतिअंअहाकष्पं वा वत्थं वा पडिग्गहं वा कंबलंवा पायपुच्छणं वा [रयहरणं वा] अक्खरं वा पयं वा गाहं वा सिलोगं वा सिलोगद्धं वा अटुं वा हे वा पसिणं वा वागरणं वा तुम्भेहि सम्म चिअत्तेण दिन्नं मए| अविणएण पडिच्छिअंतस्स मिच्छा मि दुक्कडं आयरियसंतिअं॥३४॥ सूत्र.71
(६२)इच्छामिखमासमणो अहमपुव्वाइं क्याइंच मे किइ कम्माइंआयरमंतरे विणयमंतरे सेहिए सेहाविओ संगहिओ उवगहिओ। | ॥श्रीआवश्यक सूत्र
पू. सागरजी म. संशोधित
For Private And Personal Use Only
Page #24
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
||सारिओ वारिओ चोइओ पडिचोइओ चिअत्ता मे पडिचोयणा उव्वष्टिओहं तुम्भहं तवतेयसिरीए इमाओ चाउरंतसंसारकंताराओ साहट नित्थरिस्सामि तिकट्ठ सिरसा मणसा मत्थएण वंदामि निथारगपारगाहोह ॥ ३५॥ सूत्र. 81
• पंचमं अज्झयणं समतं.
॥छटुं अज्झयणं पच्चक्खाणं॥ (६३) तत्थ समणोवासओ पुवामेव मिच्छत्ताओ पडिक्कमइ सम्मन उवसंपज्जइ नो से कप्पइ अज्जप्पभिई अनउत्थिर वा अनउत्थिअदेवयाणि वा अन्नउत्थियपरिग्गहियाणि वा अरिहंतचेइयाणि वा वंदित्तए वा नमंसित्तए वा पुवि अणालत्तएणं आलवित्तए वा संलवित्तए वा तेसिं असणं वा पाणं वा खाइमं वा साइमं वा दाउं वा अणुप्पयाउँ वा नन्नत्य रायाभिओगेणं गणाभिओगेणं| बलाभिओगेणं देवयाभिओगेणं गुरुनिग्गहेणं वित्तीकंतारेणं से य सम्मत्ते पसत्यसमत्तमोहणियकम्माणुवेयणोवसमखयसमुत्थे पसमसंवेगाइलिंगे सुहे आयपरिणामे पत्रते सम्मत्तस्स समणोवासएणं इमे पंच अइयारा जाणियव्वा न समायरियव्वा तं जहां-संका कंखा वितिगिच्छ। परपासंडपसंसा परपासंडसंथवे ॥ ३६॥ सूत्र. 11
(६४) थूलगपाणाइवायं समणोवासओ पच्चक्खाइ से पाणाइवाए दुविहे पन्नतं तं जहा संकप्पओ अ आरंभओ अ तत्थ समणोवासओ संकप्पओ जावजीवाए पच्चक्खाखाइ णो आरंभओ थूलगपाणाइवायवेरमणस्स समणोवासएणं इमे पंच अइयारा ॥श्रीआवश्यक सूत्र ।
[पू. सागरजी म. संशोधित ||
For Private And Personal Use Only
Page #25
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
जाणियव्वा तं जहा बंधे वहे छविच्छेए अइभारे भत्तपाणवुच्छेए ॥ ३७॥ सूत्र. 11
(६५) थूलगभुसावायं समणोवासओ पच्चक्खाइ से य मुसावाए पंचविहे पन्नते तं जहा कन्नालीए गवालीए भोमालीए नासावहारे कूडसक्खिज्जे, थूलगभुसावायवेरमणस्स समणोवासएणं इमे पंच अइयारा जाणियव्वा तं जहा सहस्सब्भक्खाणे रहस्सब्भक्खाणे सदारमंतभेए मोसुवासे कूडलेहकरणे ॥३८॥ सूत्र. 21 __ (६६) थूलगअदत्तादानं समणोवासओ पच्चक्खाइ से अदिनादाणे दुविहे पनत्ते तं जहा सचित्तादत्तादाने अचित्तादत्तादाने अ, थूलादत्तादानवेरमणस्ससमणोवासएणं इमे पंच अइयारा जाणियव्वा तं जहा तेनाहडे तक्करपओगे विरुद्धज्जाइक्कमणे कूडतुलकूडमाणे तप्पडिरुवगववहारे ॥ ३९॥ सूत्र. 31
(६७) परदारगमणं समणोवासओ पच्चक्खाइ सदारसंतोस वा पडिवजइ से य परदारगमणे दुविहे पनते तं जहा ओरालियपरदारगमणे वेउब्वियपरदारगमणे सदारसंतोस्स समणोवासएणं इमे पंच अइयारा जाणियव्वा तं जहा अपरिगहियागमणे इत्तरियपरिगहियागभणे अनंगकीडा परवीवाहकरणे कामभोगतिव्वाभिलासे ॥४०॥ सूत्र. 41
(६८) अपरिमियपरिग्गहं सभणोवासओ पच्चक्खाइ इच्छापरिमाणं उवसंपज्जइ से परिग्गहे दुविहे पन्नते तं जहा सचित्तपरिग्गहे अचित्तपरिग्गहे य, इच्छापरिमाणस्ससमणोवासएणं इमे पंच अइयाराजाणियव्वा तंजहाधणधनपमाणाइक्कमे खित्तवत्थुपमाणाइक्कमे ॥श्रीआवश्यक सूत्र ॥
५. सागरजी म. संशोधित
१४
For Private And Personal Use Only
Page #26
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
हिरन्नसुवनपमाणाइक्कमे दुपयचउप्पयपमाणाइक्कमे कुवियपमाणाइक्कमे ॥४१॥ सूत्र.)
(६९) दिसिवए तिविहे पत्रत्ते उड्ढदिसिवए अहोदिसिवए तिरियदिसिवए दिसिवयस्स समणोवासएण इमे पंच अइयारा जाणियव्वा तं जहा उड्ढदिसिपमाणाइक्कमे अहोदिसिपमाणाइक्कमे तिरियदिसिपमाणाइक्कमे खित्तुवुड्डी सइअंतरद्धा ॥४२॥ सूत्र.60
(७०) उवभोगपरिभोगवए दुविहे पन्नते तंजहा भोअणओ कम्मओ अ, भोअणओसमणोवासएणं इमे पंच अइयारा जाणियव्या तं जहा-सचित्ताहारे सचित्तपडिबद्धाहारे अपालिओसहिभक्खणया तुच्छोसहिमक्खणया दुष्पलिओसहिमक्खणया ॥ ४३॥ सूत्र.
71
___ (७१) कम्मओ णं समणोवासएणं इमाई पत्ररस कम्मादानाई जाणियव्वाइं तं जहा इंगालकम्मे वणकम्मे साडीकम्मे भाडीकम्मे फोडीकम्मे दंतवाणिज्जे लक्खवाणिजे रसवाणिजे केसवाणिजे विसवाणिजे जंतपीलणकम्मे निलंछणकम्मे दवग्गिदावणया) सरदहतलायसोसणया असईपोसणया ॥४४॥ सूत्र.71
(७२) अनत्थदंडे चविहे पनत्ते तं जहा अवझाणारिए पमत्तायरिए हिंसम्पयाणे पावकम्मोवएसे अनत्थदंडवेरमणस्स समणोवासएणं इमे पंच अइयारा जाणियव्वा तं जहा कंदप्ये कुक्कुइए मोहरिए संजुताहिगरणे उवभोगपरिभोगाइरेगे ॥४५॥ सूत्र.80/ (७३) सामाइयं नामं सावजजोगपरिवजणं निरवजजोगपडिसेवणं च ॥४६-१॥
पू. सागरजी म. संशोधित
||श्रीआवश्यक सूत्र
For Private And Personal Use Only
Page #27
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(७४) सिक्खा दुविहा गाहा उववायठिई गई कसाया य बंधता वेयंता पडिजाइक्कमे पंच॥१९॥-1 (७५) सामाइअंमि उकए समणो इव सावओ हवइ जम्हा एएणं करणेणं बहुसो सामाइयं कुज्जा ॥२०॥-2 (७६) सव्वंति भाणिऊणं विरई खलु जस्स सव्विया नत्थि सो सव्वविरइवाई चुक्कइ देसं च सव्वं च ॥२१॥-3
(७७) सामाइयस्स समणोवासएणं इमे पंच अइयारा जाणियव्वा तं जहा भणदुप्पणिहाणे वइदुप्पणिहाणे कायदुप्पणिहाणे सामाइयस्स सइअकरणया सामाइयस्सअणवट्ठियस्स करणया ॥४६॥ सूत्र.91
(७८) दिसिव्वयगहियस्स दिसापरिमाणस्स पइदिन परिमाणकरणं देसावगासियं देसावगासियस समणोवासएणं इमे पंच अइयारा जाणियव्वा तं जहा आणवणप्पओगे पेसवणप्पओगे सहाणुवाए रूवाणुवाए बहिया पुग्गलपक्खेवे ॥४७॥ सूत्र. 100 ____ (७९) पोसहोववासे चउविहे पनत्ते तं जहा आहारपोसहे सरीरसक्कारपोसहे बंभचेपोसहे अव्वावारपोसहे, पोसहोववासस्स समणोवासएणं इमे पंच अइयारा जाणियव्वा तं जहा अप्पडिलेहियदुष्पडिलेहियसिज्जासंथारए अप्पमज्जियदुप्पमज्जियसिजासंथारए अप्पडिलेहियदुप्पडिलेहियउच्चारपासवणभूमीओ अप्पमजियदुप्पमजियउच्चारपासवणभूमीओ पोसहोववासस्स सम्म अन्नुपालणया ॥४८॥ सूत्र. 11
(८०) अतिहिंसविभागो नाम नायागयाणं कप्पणिजाणं अन्नपाणाईणं दव्वाणं देसकालसद्धासक्कारकमजुअंपराए भत्तीए ॥श्रीआवश्यक सूत्र।
पू. सागरजी म. सुंशोधित
For Private And Personal Use Only
Page #28
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kabatirth.org
Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir
आयाणुग्गहबुद्धीए संजयाणं दाणं, अतिहिंसविभागस्स समणोवसरणं इमे पंच अइयारा जाणियव्या तं जहा सच्चित्तनिक्खेवणया सच्चित्त-पिहणया कालाइक्कमे परवएसे मच्छरिया य॥४९॥ सूत्र. २॥
(८१) इत्थं पुण समणोवासगधम्मे पंचाणुव्वयाई तिन्नि गुणव्वयाई आवकहियाई चत्तारि सिक्खावयाई, इत्तरियाई एयस्स पुणो समणोवासगधम्मस्स मूलवत्थु सम्मत्तं तं जहा तं निसग्गेण वा अभिगमेणं वा पंच अइयारविसुद्ध अणुव्वयगुणंव्वयाइं च अभिग्गा अन्नेवि पडिमादओ विसेसकरणजोगा॥ ४९॥ सूत्र. 30
अपच्छिमा मारणंतिया संलेहणाझूसणाराहणया इमीसे समणोवासएणं इमे पंच अश्यारा जाणियव्वा तं जहा इहलोगासंसप्पओगे परलोगासंसप्पओगे जीवियासंसप्पओगे मरणासंसप्पओगे कामभोगासंसप्पओगे ॥५०॥ सूत्र.40
(८२) उग्गए सूरे नमुक्कारसहियं पच्चक्खाइ चव्विहं पि आहारं असणं पाणं खाइमं साइमं अन्नत्थ्णाभोगेणं सहसागारेणं वोसिरइ ॥५०-१॥ सूत्र. 11
(८३) उग्गए सूरे पोरिसिं पच्चक्खाइ चव्विहंपिआहारं असणं पाणं खाइमं साइमं अन्नत्थणाभोगेणं सहसागारेणं पच्छन्नकालेणं दिसामोहेणं साहवयणेणं सव्वसमाहिवत्तिआगारेणं वोसिरइ ॥५०-२॥ सूत्र. २१
(८४) सूरे उग्गए पुरिमई पच्चक्खाइंचव्विहंपिआहारं असणं पाणंखाइमं साइमं अन्नत्थणाभोगेणं सहसागारेणं पच्छन्नकालेणं | ॥ श्रीआवश्यक सूत्र ।
पू. सागरजी म. संशोधित
For Private And Personal Use Only
Page #29
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
|| दिसामोहेणं साहुक्यणेणं महत्तरागारेणं सव्वसमाहिवत्तिआगारेणं वोसिरइ ॥५०-३॥ सूत्र. ३)
(८५)एगासणं पच्चक्खाइ चव्विहंपिआहारं पाणंखाइभसाइमं अन्नत्थ्णाभोगेणं सहसागारेणं सागारियागारेणं आउंटणपसारेणं गुरुअब्भुट्टाणेणं पारिद्वावणियागारेणं महत्तरागारेणं सव्वसमाहिवत्तिआगारेणं वोसिरइ ॥५०-४॥ सूत्र. 40 __(८६) एगट्ठाणं पच्चक्खाइ चव्विहंपि आहारं असणं पाणं खाइमं साइमं अन्नत्थणाभोगेणं सहसागारेणं सागारियागारेणं आउंटणपसारेणं गुरुअब्भुट्ठाणेणं पारिद्वावणियागारेणं सव्वसमाहिवतिआगारेणं वोसिरइ ॥५०५॥ सूत्र.5 __(८७) आयंबिलं पच्चक्खाइ चव्विहंपि आहारं असणं पाणं खाइमं साइमं अन्नत्थणाभोगेणं सहसागारेणं लेवालेवेणं उक्खित्त विवेगेणं गिहत्थसंसद्वेणं पारिद्वावणियागारेणं महत्तरागारेणं सव्वसमाहिवतिआगारेणं वोसिरह ॥५०-६॥ सूत्र.61 ___(८८) सूरे उगए अभत्तटुं पच्चक्खाइ चव्विहंपि आहारं असणं पाणं खाइमं साइमं अन्नत्थणाभोगेणं सहसागारेणं पारिद्वावणियागारेणं महत्तरागारेणं सव्वसमाहिवत्तिआगारेणं वोसिरइ ॥५०-७॥ सूत्र.71
(८९) दिवसचरिमं पच्चक्खाइ चउव्विहंपि आहारं असणं पाणं खाइमं साइमं अन्नत्थणाभोगेणं सहसागारेणं महत्तरागारेणं, सव्वसमाहिवत्तिआगारेणं वोसिरइ ॥५०-८॥
(९०) भवचरिमं पच्चक्खाइ, अन्नत्थ्णाभोगेणं सहसागारेणं महत्तरागारेणं सव्वसमाहिवत्तिआगारेणं वोसिर३ ॥५०-९॥ |॥श्रीआवश्यक सूत्र
| पू. सागरजी म. संशोधित
For Private And Personal Use Only
Page #30
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
(९१) अभिन्गहं पच्चक्खाइ चव्विहंपि आहारं असणं पाणं खाइमं साइमं अन्नत्थणाभोगेणं सहसागारेणं महत्तरागारेणं|| सव्वसमाहिवत्तिआगारेणं वोसिरइ ॥५०-१०॥ सूत्र-१)
(९२) निविगइयं पच्चक्खाइ चविहंपि आहारं असणं पाणं खाइमं साइमं अन्नत्थणाभोगेणं सहसागारेणं लेवालेवेणं गिहत्थसंसटेणं उक्खित्तविवेगेणं पडुच्चमक्खिएणं पारिद्वावणियागारेणं महत्तरागारेणं सव्वसमाहिवत्तिआगारेणं वोसिरह ॥५०११॥ १५०
• छटुं अज्झयणं समत्तं. प्रभु महावीर स्वामीनीपट्ट पंपरानुसार कोटीगण-वैरी शाखा- चान्द्रकुल प्रचंड प्रतिभा संपन्न, वादी विजेता परमोपास्य पू. मुनि श्री अवेरसागरजी म.सा. शिष्य बहुश्रुतोपासक-सैलाना नरेश प्रतिबोधक-देवसूर तपागच्छ-समाचारी संरक्षक-आगमोध्धारक पूज्यपाद आचार्य देवेश श्री आनंदसागर सूरीश्वरजी महाराजा शिष्य प्रौढ़ प्रतापी, सिध्धचकआराधक समाज संस्थापक पूज्यपाद आचार्य श्री चन्द्रसागर सूरीश्वरजी म.सा. शिष्य चारित्र चूडामणी, हास्यविजेता-मालवोध्यारक महोपाध्याय श्री धर्मसागरजी म.सा. शिष्य आगमविशारद-नमस्कार महामंत्र समाराधक पूज्यपाद पंन्यासप्रवर श्री अभयसागरजी म.सा. शिष्य शासन प्रभावक-नीडर
वक्ता पू. आ. श्री अशोकसागर सूरिजी म.सा. शिष्य परमात्म भक्तिरसभूत पू. आ. श्री जिनचन्द्रसागर सू.म.सा. लघु गुरु भ्राता प्रवचन || ॥ श्रीआवश्यक सूत्र ॥
| पू. सागरजी म. संशोधित
For Private And Personal Use Only
Page #31
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kalassagarsuri Gyanmandir
प्रभावक पू. आ. श्री हेमचन्द्रसागर सू.म. शिष्य पू. गणिवर्य श्री पूर्णचन्द्र सागरजी म.सा. आ आगमिक सूत्र अंगे सं.२०५८/५९/६० वर्ष दरम्यान संपादन कार्यमाटे महेनत करी प्रकाशक दिने १.सागरजी म.संस्थापित प्रकाशन कार्यवाहक जैनानंद पुस्तकालय सुरत द्वारा प्रकाशित करेल छे.
|| श्रीआवश्यक सूत्र
पू. सागरजी म. संशोधित
For Private And Personal Use Only
Page #32
--------------------------------------------------------------------------
________________
Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra
www.kobatirth.org
Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir
For Private And Personal Use Only
Page #33
--------------------------------------------------------------------------
________________ Shri Mahavir Jain Aradhana Kendra www.kobatirth.org Acharya Shri Kailassagarsuri Gyanmandir For Private And Personal Use Only