Page #1
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta kathA 0 zrImatI kalpanA kanubhAI zeTha prAstAvika mAnavahRdayamAM jIjJAsA ane kutUhalanI lahero ekaThI karI tene pharI krame krame saMtoSavAnI addabhuta zakti kathAmAM rahelI che, jethI zrotAjano kathA sAMbhaLatI vakhate temAM ekAkAra thaI jAya che. AbAla-vRddha dareka mAnavIne kathA-vArtAmAM akhUTa rasa paDe che. jethI dareka dezane potAnI kathAo-lokakathAo hoya che. Ama kathA sarjavAnI vRtti AdimAnava jeTalI prAcIna gaNI zakAya. prathama to kathAo maukhika paraMparAmAM ja hatI, kramazaH teno vikAsa thatAM svakIya pota darzAvatuM lokasAhitya bhAratamAM i. sa. pUrvenI bIjI ke trIjI zatAbdIthI prApta thAya che. bhAratamAM I. sa. pUrvenI 1500nI AsapAsa AryonA AgamanathI kathAsAhityano udgama ane vikAsa dekhAya che. bhAratanI traNe paraMparA-vaidika, bauddha ane jainamAM AvuM sAhitya racAyeluM che. temAM jaina paraMparAmAM vipula pramANamAM kathAsAhitya prApta thAya che. jainaparaMparAmAM sauprathama enA AgamasAhitya ane tenA para lakhAyelA TIkAtmaka sAhitya-niyukti, bhASya, cUrNi ane TIkAsAhityamAM AvI kathAo sAMpaDe che. AmAM jaina paraMparAmAM pracalita evA sthUlibhadra, karakaMDu, mRgAputra jevA dhArmika puruSo ane mRgAvatI, sulasA, subhadrA jevI dhArmika strIonI caritrakathA noMdhapAtra che. A pachI e viSaya para jaina munioe svataMtra caritrakathAgraMtho racyA che, AvI aneka caritrakathAomAMnI eka che. agaDadattamuninI kathA, jaina paraMparAmAM agaDadatta aMgenI kathAne mahattvapUrNa sthAna che. pariNAme jaina sAhityamAM A kathAne AdhAre aneka kRtio jevI ke AkhyAna kAvyo, rAsa, prabaMdhanI racanA jaina vidvAnoe karI che.' saMskRta, prAkRta, gujarAta, rAjasthAnI vagere aneka bhASAmAM gadya ane padyamAM agaDadatta aMgenuM kathAsAhitya upalabdha che. A kathA jaina paraMparAmAM sarvaprathama pAMcamI 2. tAbdImAM saMghadAsagaNa dvArA racAyela prAkRtakathAgraMtha "vasudeva hinDI" antargata prApta dhammilahinDI kathAmAM eka udAharaNa rUpe prApta thAya che. A pachI AThamI zatAbdImAM jinadAsa gaNi kRta 'uttarAdhyayana cUrNi'mAM te eka daSTAMta lekhe jovA maLe che. A pachI A kathA prAkRtamAM vAdivetAla zAMtisUri kRta 'uttarAdhyayana TIkA' (i. sa.) ane nemicaMdrasUri kRta uttarAdhyayana TIkA (i. sa. 1963)mAMthI maLI AvI che. koI eka ajJAta kavi kRta 'agaDadAcaritra' prakAzita thayela che. paNa enI racanA kyAre thaI te anizcita hovAthI te aMge cokkasapaNe kAMI ja kahI zakAya tema nathI. A kathAnI paraMparA AgaLa jatAM lokabhASA gujarAtI ane rAjasthAnamAM I. sa. 16mI sadIthI manAya che, je lagabhaga 18mI sadI sudhI satata cAlu rahe che. agaDadatta saMbaMdhita prApta kAvyonI sUci A pramANe che : (1) agaDadatta rAsa (saM. 1584 aSADha vadI 14 zanivAra) bhImakRta. (2) agaDadatta muni copaI (saM. 1601) sumatikRta." agaDadatta rAsa (saM. 16 25, kArataka suda 15, guruvAra) kuzalalAbha kRta agaDadatta prabaMdha (saM. 1666) zrI suMdara kRta (pa) agaDadatta copAI saM. 1670) kSemakalaza kRta agaDadatta rAsa (racanA saM. 1679) lalitakIrti kRta agaDadatta rAsa (saM. 17mI zatAbdI) guNavinaya kRta agaDadatta rAsa (racanA saM. 1685) sthAnasAgara kRtao agaDadatta copAI (racanA saM. 1703) (puNyanidhAna kRta) 11 (10) agaDadatta rAsa - kalyANasAgara kRta'12 (11) agaDadatta RSi copAI (ra saM. 1787) zAMtisaubhAgya kRta (12) agaDadatta rAsa (apUrNa)14 A badhI gujarAtI ane rAjasthAnImAM upalabdha kRtiomAM kuzalalAbha racita kRti 'agaDadattarAsa' vizeSa rasaprada hoI teno saMkSipta sAra atre prastuta karavAmAM Ave che. agaDadattano paricaya : vasaMtapura nagaramAM bhImasena rAjA, tene suMdarI nAme paTarANI, tene sUrasena nAme sAmaMta, tene agaDadatta nAme putra. sUrasenanI khyAtithI AkarSAI eka subhaTa rAjA pAse Avyo. rAjAnI anumati meLavI subhaTa ane sUrasena vacce yuddha thayuM, jemAM sUrasena marAyo. rAjAe subhaTane senApati banAvI anaMgasena nAma ApyuM. A ghaTanAthI agaDadattanI mAtA du:khI thaI kemake sUrasenanI icchA potAnA pachI putra agaDadattane senApati banAvavAnI hatI. | (9)
Page #2
--------------------------------------------------------------------------
________________ 34 zrI yatIndrasUri dIkSAzatAbdi graMtha agaDadattanI zikSA : somadatta brAhmaNa sAthe milana - zastravidyAmAM pAraMgatatA : agaDadattanA pitAnI icchA tene zastramAM pAraMgata banAvavAnI hatI tevI rIte mAtA paNa zastravidyA prApta karI abhaMgasenane harAve tema icchatI hatI. AthI te ATha varSano thatAM tene caMpApurImAM somadatta prAhmaNa pAse yuddhakaLA vidyA zIkhavA mUkyo. agAda potAno samagra vRttAMta somadattane karyo AthI te tene zastravidyA zIkhavavA saMmata thayo. teNe enA mevA-jamavAnI vyavasthA eka vyavahArI vipArI)nA dhare karI ApI. te vaipArIne manamaMjarI nAme svarUpavAna putrI hatI. agaDadattano madanamaMjarI sAthe paricaya ane vivAha-vacana' : vikAae raheto agaDadatta ekavAra vRkSavATikAmAM besI abhyAsa karato hato tyAre manamaMjarIne tene joyo ane te enA para mohita thaI. potAnA jharUkhAmAMthI nIkkI jhADanI grIneDALIe kUdatI te agaDadatta pAse AvI pahoMcI ane potAnA premano ekarAra karyo. agaDadatte prathama abhyAsa pUrNa karavA tarapha ja lakSa rAkhavAnuM jaNAvI enA premane inkAra karyo. tenA Agrahane vaza thaI abhyAsa pUrNa thayA pachI enI sAthe vivAha karavAnuM vacana ApyuM. rAjA sAthe milana - corane pakaDavAnuM bIDuM jhaDapI temAMthI saphaLa pAra utaravuM : abhyAsa pUrNa thayA pachI somadatte agaDadatta ane madanamaMjarInA vivAhano prastAva rAjA samakSa mUkyo. rAjAe tene bolAvyo. barAbara te ja samaye nagaranA mahAjana, zreSThIjano nagaramAM pravartI rahelA coranA upadrava viSe phariyAda karavA rAjA pAse AvyA. rAjAe cora pakaDavAnuM bIDuM pheravyuM ane corane pakaDI lAvanArane savalAkha rUpiyAnuM inAma jAhera karyuM. agaDadatte te bIDuM jhaDapI lIdhuM ane sAta divasamAMja cora pakaDI ApavAnuM vacana ApyuM. coranI tapAsArthe agaDadatte vezyAgRho, jugArInA aDDA, bhikSAgRho, sabhA, ughAna jevA coranA sAmAnya ThekANAMo para tapAsa karI paraMtu corano patto maLyo nahIM. Ama karatAM cha divasa pasAra thaI gayA. sAtame divase ciMtAtura banI cora viSe vicAra karato, te eka jhADa nIce beTho hato tyAre teNe eka yogIne joyo je ene cora hovAnI zaMkA gaI eTale te yogI pAse gayo ane potAnI oLakha ApatAM kahyuM ke pote eka jugArI che. jugAramAM badhuM dhana hArI jaI corI karavA nIkaLyo che. A sAMbhaLI yogIe tene potAnI sAthe lIdho. A pachI yogI vezabadalI agaDadatta sAthe corI karavA nIkaLyo. temaNe 'sAgarasevI' nAmanA vepArInA ghare chApo mAryo. tyAMthI ghaNuM badhuM dhana ekaThuM karI potAnA nizcita ThekANe go jyAM tenA aneka mANaso sUtAM hatAM. teNe agadattane paNa teonI sAthe sUI javA kahyuM. UMghI gayAno DhoMga karI to agaDadatta tyAM sUI rahyo. thoDIvAra pachI pelA yogI rUpI core tenA sUtelA mANasonAM mAthAM ekapachI eka kApI nAkhyAM. A joI agaDadatta sAvadhAna thaI gayo. jevo te yogI cora tenI pAse Avyo ke tarata ja gaDadatta tenA para marola prahAra karyo. maratI vakhate yogIcore tene kahyuM, sAme parvata para rahelA pIpaLAnA jhADa pAse jaI mArI bena vIramatIne A talavAra Apaje jethI te tArI sAthe lagna karaze. mAro vadha karanArane ja te vaLe tevI tenI pratijJA che.' talavAra laI agaDadatta pelA pIpaLAnA jhADa pAse gayo, tyAM guphAmAM vIramatIne maLyo. talavAra joI potAnA bhAInI hatyA thaI che ane A ja hatyAro che tema te samajI gaI. Ano badalo levA teNe aganane AvakAryo ane premapUrvaka palaMga para besADyo. te gRhanA upale mALe gaI. agaDadatta strIcAritrathI jJAta hato tethI te palaMga parathI UThI jaI khullAmAM Ubho rahI gayo. vIramatIe uparathI eka moTI zilA pADI jevI palaMganA sUrepUrA thaI gayA. nIce UtarI to agaDadattane salAmata joI tene Azcarya thayuM. teNe agaDadatta para talavArathI humalo karyo paraMtu te bacI gayo. vIramatI ane teno saMpUrNa khajAno laI agaDadattarAjA pAse gayo. agaDadattanuM madanamaMjarI sAthe svagRhe Agamana- sarovaratIre devaLamAM sarpadaMzathI mRtyu ane vidyAdhara dvArA punaHvana H agaDadattane maLI rAjA khUba prasanna thayA ane teNe enAM madanamaMjarI sAthe lagna karAvI ApyAM. agaDadatta pachI patnIne laI vasaMtapura javA nIkaLyo. rastAmAM gokula nAme sthaLe pahoMcatAM lokoe jANa karI ke te rasto bhUlI gayo che, have je mArgathI javAya che tyAM vacce nadI, siMha, sApa, ane cora A cAra moTAM bhayasthAno che. ane teno sAmano karavo muzkela che. loko tathA madanamaMjarInI nA hovA chatAM paNa teNe te vikaTa rasto apanAvyo. badhAM saMkaTone pAra karato te vasaMtapura pahoMo to tenA kuTuMbIoe tenuM bhAvya svAgata karyuM. abhaMgasena tyAM svAgatArthe Avyo hato te samaye te baMne vacce na yuddha thayuM jemAM abhaMgIna hAryo ane marAya. rAjAne agaDadattane senApatipada ApyuM. agadatta patnI sAthe eka rAtri tyAM rokAyo, agaDadanI gerahAjarImAM madanamaMjarI sarovara pAse rahelA koI eka 525ruSa sAthe saMbhoga karavA lAgI. AkAzamArge jatAM vidyAdhare A joyuM. tene du:kha thayuM ane te gusse paNa thayo. tene mAravA mATe vidyAdhara nIce Apyo tyAMja madanamaMjarIne eka kALotaro sarpa Dasyo ane te nizcetana thaI DhaLI paDI. tyAM AvI pahoMcelo agaDadatta A joI khUba vilApa karavA lAgyo, te tenI sAthe baLI maravA taiyAra thayo. vidyAdhare tene samajAvyuM ke strIjAta to halakI, adhama che to tenI pAchaLa zoka karavo vyartha che. chatAM paNa agaDadatta na mAnyo tyAre vidyAdhare maMtraprayoga dvArA madanamaMjarIne punarjIvita karI. agaDadattane madanamaMjarIe samIpamAM rahelA devaLamAM ja ArAma karavA kahyuM. tyAM devaLamAM aMdhAruM hatuM tethI tene dIvo
Page #3
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta kathA pragaTAvavA agni lAvavA kahyuM. agaDadatta agninI zodhamAM nIkaLyo. te daramyAna madanamaMjarInI mulAkAta devaLamAM chapAyelA traNa coro sAthe thaI. vAtacIta daramyAna madanamaMjarI teone kahyuM ke, ' mArA patinI hatyA karIza ane tame mane tamArI sAthe laI jajo.' prathama coroe AnAkAnI karI pachI saMmata thayA. madanamaMjarIe coranA dIvAthI devaLamAM prakAza karyo. agaDadatta Aga laI pAcho pharato hato tyAre tenA pravezapUrve teNe devaLamAM prakAza joyo. devaLamAM AvI teNe madanamaMjarIne prakAza viSe pUchyuM tyAre teNe kahyuM, 'tame je Aga laI AvyAM tenuM pratibiMba haze. dIvo pragaTAvavA agaDadatte hAthamAMnuM khaMjara madanamaMjarIne pakaDavA AvyuM tyAre te eno vadha karavA khaDgathI prahAra karyo paraMtu te nizAna cUkI gaI ane khaDga dUra jaI paDyuM, agaDadatte khaga paDavA aMge pRcchA karI tyAre teNe kahyuM, 'khaDga UlaTuM pakaDAyuM hatuM jethI paDI gayuM.' traNe coroe A ghaTanA joI, teo strIcaritra ane saMsAranI niHsAratA viSe vicAravA lAgyA. strI kAmavAsanAne vaza thaI svArthI banI potAnA patinI nirdoSa hatyA kare che tevuM ciMtana karatAM temanAmAM vairAgya mAva utpanna thayo. ane tyAMthI cAlI nIkaLyA. AgaLa jatAM teone munino bheTo thayo ane traNee temanI pAse dIkSA lIdhI. agaDadatta patnI sAthe potAnA gRhe pahoMcyo ane putravAna banyo pradhAna sAthe pharatAM muni bhujaMgama rUpI cora sAthe milana : eka divasa agaDadatta potAnA pradhAna sAthe pharato mune bhujaMgama ke je pUrve cora hato, ne tenA sAthI munio sAthe tapazcaryA karato' hato tyAM AvI pahoMcyo. teNe teonAM darzana karyAM. ATalI yuvAvasthAmAM vairAgya dhAraNa karavAnuM kAraNa pUchyuM tyAre teoe jaNAvyuM ke teonA vairAgyanuM mULa kAraNa agadatta che. AgAda A agaDadattano paricaya pUchyo tyAre teoe maMnamaMjarInuM durAcaraNa, parapuruSa sAthe saMbhoga, devaLamAM banelI ghaTanA ane teo sAthe karelI nAsI chUTavAnI yukti sahita sarva hakIkato kahI. agaDadanano vairAgya ane dIva, muni banelA cora pAsethI potAnI kathA sAMbhaLIne agaDadatta duHkhI thayo. strIcaritra para vicAra karatAM tene saMsAranI asAratA ane viSaya lAlasA pratye udAsInatA UbharAI. tene vairAgya utpanna thayuM. teNe muni bhujaMgama pAse dIkSA aMgIkAra karI. te navamuM mokSa prApta karI zivapurI pahoMcaze. jaina paraMparAnA Agamatara saMdhamAM A kathA sarvaprathama ApaNane "vadeIi" mAMthI maLI Ave che jeno sAra nIce pramANe che. agaDadattano paricaya : ujjadhinI nagarImAM jitazatru nAme rAjA, tene aaudharatha nAme sArathI, thomatI enI patnI, ane nagadana nAme suMdara putra hato. vAraMvAra raDatI ane duHkhI hatI potAnI mAtA pAsethI jANyuM 35 ke aoprahArI sAthenI harIphAImAM tenA pitA mRtyu pAmyA che ane mAtA potAne zastravidyAmAM pAragAmI banAvavA icche che. agaDattanI zikSA dRDhaprahArI sAthe milana - zastravidyAmAM pAraMgatatA : ATha varSano vana mAnA. kauzInagaramAM rahenA pitAnA parama mitra dRDhiprahArI pAse tene mokalyo. tyAM teNe potAnI badhI vAta kahI. mArIe tene putratutvamAnI badhI vidyA zIkhavADI. temAM te pAraMgata thayo. agaDadattano zyAmadattA sAthe paricaya ane vivAhavacana : agaDadatta gurunA gharanI vRkSa vATikAmAM abhyAsa karato hato tyAre gurunA paDozamAM rahetA yazadattanI putrI zyAmadattAe tene epo. te enA para mohita thaI gaI. te enI samIpa jaI potAnA premano ekarAra karI potAne svIkAravAnI jIda karavA lAgI, agaDadatte tene vacana ApyuM ke ujjayinI pAchA pharatAM te jarUrathI tene sAthe laI jaze ane lagna karaze. rAjA sAthe milana-corane pakaDavAnuM bIDuM jhaDapI temAMthI saphLa pAra UtaravuM ! ekavAra agaDadatta potAnI kuzaLatA darzAvavA rAjA pAse rAjadarabAramAM gayo. badhA tenI vidyA para prasanna thayA. te ja samaye nagaranA mahAjanoe AvI rAjAne cora viSayaka phariyAda * karI jaNAvyuM ke koI cora nagaramAM apUrva rIte corI karI dhanalakSmI lUMTI jAya che. tyAre rAjAe nagararakSakane sAta rAtrimAM ja cora pakaDI lAvavAnuM kahyuM. te bIDuM agadatte jhaDapI lIdhuM ane rAjAne vinaMtI karatAM kahyuM ke te pote ja satarAtrimAM cora pakaDI hAjara karaze. pAnAgAra, dyUtazALA, dharmazALA, bhikSugRha, dAsIgRha, vezyAgRha, udyAna, zUnya devaLo jevAM coranAM sAmAnya sthAnoe teNe coranI tapAsa karI. paraMtu teno patto lAgyo nahi. cha divasa to gAma ja vItI gayA. sAtame divase ii ane melAM kapaDAM pahelI ciMtA karato te AMbAnA jhADa nIce beTho hato tyAM eka parivrAjaka AvI beTho ane agaDadattane tenI oLakhI pUchI. agaDadatte kahyuM, pote ujjayinIno vatanI che, ane vaibhava thINa thatAM rakhaDe che. parivAja pote tene vipula dhana apAvaze ema kahI tene potAnI sAthe lIdho. parivrAjaka rUpI core dhanika mANasanA gharamAM khAtara pADyuM. aMdara jaI aneka prakAranA mAla bharelI peTIo bahAra lAvyo. thoDIvAramAM potAnA mANasone bolAvI peTIo UpaDAvI nagara bahAranA jIrNodyAnamAM badhA pahoMcyA. tyAM teNe badhAne thoDIvAra sUI javA kahyuM. agaDadattane tenA viSe zaMkA hatI ja, AthI te sUvAno DhoMka karato paDyo rahyo. poDIvAra pachI parivrAjaka rUpI cora tenA UMghI gayelA mAAsone eka pachI eka ema vArApharatI mArI nAkhavA lAgyo. te daramyAna A badhuM joI
Page #4
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI yatIndrasUri dIkSAzatAbdi graMtha agaDadA UThIne eka vRkSa pAchala chupAI gayo parivrAjaka rUpI daDhadharma Adi cha munio sAthe milana : coranI najara cukavI agaDadatte tenA para prahAra karI tene mArI ekavAra agaDadatta rAjAnA kAma aMge dazapuramAM gayo. tyAre nAMkho. agaDadattane potAnI talavAra ApatAM teNe kahyuM, "smazAnane tapathI kRza thayelA be munio tene tyAM bhikSArthe AvyA. agaDadatte chevADe AvelA zAntigRha pAse avAja karaje jethI mArI bahena teone prAsuka AhAra vahorAvyo. pachI agaDadatta teonA darzanArthe Avaze. tene mArI talavAra tuM Apaje, jethI te tArI patnI thaze gayo. yauvanAvasthAmAM rahelA tame badhAe kema dIkSA aMgIkAra karI ane tuM mArA bhoMyarAno svAmI thaje.' tevo savAla agaDadane pUchatAM teomAMnA moTA munie kahyuM, agaDadatta talavAra laI zAntigRha pAse gayo. tyAM avAja ekavAra eka taruNa ame taruNI rathamAM besI aTavImAMthI pasAra karatAM pelA coranI sauMdaryavAna bahena bahAra AvI. talavAra joI thatA hatAM tyAre taruNe amArA arjuna cora nAme senApatine mAryo potAnA bhAInI hatyA ane hatyArAne oLakhI gaI. badalo levAnA teno badalo levA ane taruNano pIcho karyo. nagaraujANInA prasaMge jUra AzayathI teNe agaDadattane aMdara bolAvI palaMgamAM besADyo. te uparanA mALe cAlI gaI. agaDadattane tenA para zaMkA hovAthI taruNane mArI nAkhavAnA AzayathI najIka rahelA devakuLamAM ame te UThIne dUra jaI khUNAmAM Ubho rahyo. thoDIvAra pachI UparathI chupAI rahyA. tyAre saMdhyA samaye taruNIne ekAeka sarpa karaDyo ane eka moTI zilA palaMga para paDI ane palaMganA cUrecUrA thaI gayA. te marI gaI. taruNa vilApa karato tenI pAchaLa maravA taiyAra thayo benane to potAnA bhAIno hatyAro mAryAno saMtoSa thayo. jevI te tyAre vidyAre tene sajIvana karI. taruNIne devakuLamAM rAkhI taruNa UparathI nIce AvI tyAM ja agaDadatte tene coTalAthI pakaDI lIdhI. agni levA gayo tyAre amArAmAMnA nAnAe taruNIne kahyuM, "ame coranI bahena, tathA khajAno vagere badhuM laI te rAjA pAse gayo. tArA patine mArI nAkhIzuM ane tene upADI jaIzuM. jo tuM A tenI vIratA joI rAjA paNa khUba prasanna thayo. vAta tArA patine karIza to tane paNa mArI nAMkhIzuM.' tyAre taruNIe agaDadattanuM zyAmadattA sAthe svadezagamana - udyAnamAM zyAmadattAnuM kahyuM, "tamAre mArA patino vadha karavAnI jarUra nathI. agni sarpadaMzathI mRtyu ane vidyAdhara dvArA punarjIvana : pragaTAvavA te mane tenI talavAra pakaDavA Apaze tyAre huM ja teno pachI koI ekavAra agaDadatta zyAmadattAne laI ujjayinI javA vadha karI nAkhIza ane tame mane tamArI sAthe laI jajo.' taruNa nIkaLyo. vatsajanapadanA sarahadanA gAme pahoMcyAM tyAre tyAMnA Avyo ane taruNInA hAthamAM talavAra ApI. tyAre jevI te taruNano lokoe AgaLa jatAM hAthI, vAgha, daSTiviSa sarpa ane arjuna vadha karavA talavAra ugAmavA gaI ke tarata ja chupAI rahelA nAnAe corano moTo bhaya che ane temAMthI bacavuM muzkela che tema kahyuM chatAM tenA hAtha para coTa lagAvI jethI te tenuM nizAna cUkI gaI ane paNa potAnI vIratA ane bahAdurIthI badhAno sAmano karato talavAra taruNanI najIka jaI paDI ane taruNa bacI gayo.A joI aTavImAMthI pasAra thaI salAmata rIte ujjayinI pahoMcyo. ghare amane strInuM carita samajAyuM ke potAnI pAchaLa maravA taiyAra thayelA pahoMcI mAtAne maLI paraspara khuza thayAM. rAjAne maLavA gayo to patinI paNa strI hatyA karI zake che. Ama vicAratAM amane saMsAranI rAjAe tene pitAnuM kAma soMpI bamaNo zirapAva Apyo. ekavAra asAratA samajAI ane ame dIkSA aMgIkAra karI.' madanotsavanA prasaMge rAjAe nagaraujANIno kAryakrama karyo tyAre agaDadattano vairAgya ane dIkSA : agaDadatta zyAmadattA, mitro ane parivAra sahita udyAnamAM krIDAthe gayAM. saMdhyA samaye hIMDoLA para hIMcatI zyAmadattAne kAkodara sarve sAdhuonA vAta sAMbhaLI, te taruNa eTale pote ja ane taruNI DaMsa dIdho. te nicetana thaI DhaLI paDI. te khUba vilApa karavA te zyAmadattA - tevuM te samajI gayo. potAnI strI ATalI bevaphA lAgyo. parijano ghare gayAM. rAtrie vidyAdhara yugala tyAMthI pasAra che jANI strI paranI tenI zraddhA nAza pAmI. tenAmAM vairAgya utpanna thatuM hatuM tyAre teNe vilApa karatAM agaDadattane joyo. karuNAbhAve thayo ane te sAdhunA caraNomAM DhaLI paDyo. teNe dIkSA aMgIkAra tyAM AvI vilApanuM kAraNa jANyuM. vidyAdhare zyAmadattAne sparza karI, mahAvrato dhAraNa karyA, tapazcaryA karI ane devaloka prApta karyuM. karyo to te sajIvana thaI ane vidyAdhara yugala tyAMthI vidAya thayuM. A rIte kuzalalAbha kRta 16mI sadImAM racita "agaDadA rAsa' banne devakulamAM gayAM. agaDadatta smazAnamAMthI agni levA gayo te e prAkRta bhASAmAM I. sa. pAMcamAM saikAmAM racAyela 'vasudevahiDI' pAcho pharyo tyAre tenA AvatA pUrve teNe devakulamAM prakAza joyo. aMtargata prApta thatI "agaDadatta kathAnuM vikasita rUpa che. AthI te te aMge pRcchA karatAM zyAmadattAe jaNAvyuM ke "e to tamArA hAthamAM kathA tathA rAsanI tulanA nimnalikhita kathA prasaMgo dvArA karI zakAya che. rahelA agnino prakAza devakulamAM paDyo hato.pachI dIvo (1) agaDadattano paricaya : va. hi. aMtargata prApta kathAmAM pragaTAvatI vakhate potAnA hAthamAM rahelI talavAra agaDadatte agaDadatta ujjayinI nagarInA sArathI amogharathanA putra15 zyAmadattAne pakaDavA ApI tyAre acAnaka talavAra agaDadatta pAse che. jyAre kuzalalAbha kRta rAsamAM agaDadatta vasaMtapuranA paDI. Ama talavAra paDavAnuM kAraNa pUchatAM zyAmadattAe kahyuM, "mane senApati surasenano putra che.* kathAmAM agaDadattanI mAtAnuM gabharATa thayo ane talavAra hAthamAMthI sarI paDI." pachI teo nAma yazomatI che jyAre rAsamAM tenI mAtAnA nAmano sukhapUrvaka divaso vItAvavA lAgyAM. koI nirdeza nathI.
Page #5
--------------------------------------------------------------------------
________________ agaDadatta kathA (2) agaDadattanI zikSA : mAtA patinA mRtyuthI du:khI che. ane putrane pitA jevo zastramAM pAraMgata banAvavA zastravidyA zIkhavA mATe tene kAMzIbAmAM rahetA potAnA patinA paramamitra ane sahAdhyAyI daDhaprahArIne tyAM mokale che.17 rAsamAM tenI mAtA patinA mRtyunA zoka uparAMta potAno anAdara thato joI abhaMgasena sAthe badalo levAnI bhAvanA seve che. svargIya patinI icchA putrane zastramAM pAraMgata banAvavAnI hoI temanA mitra upAdhyAya somadatta pAse caMpApura mokale che.8 (3) nAyikAnuM nAma : kathAmAM nAyikAnuM nAma zyAmadattA che jyAre rAsamAM nAyikAnuM nAma madanamaMjarI9 che je tenA varNita rUpasauMdaryane anurUpa ane pramANAtmaka lAge che. (4) nAdhikAnuM prAyanivedana : kathAmAM nAvikA spAmadattA vRkSa vATikAmAM svarUpavAna agaDadattane joI pote mohI jAya che ane potAno svIkAra karavA anurodha kare che. teTalo ja ullekhamAtra che. jyAre rAsamAM A kathA vistRta rUpa dhAraNa kare che. temAM nAyikA madanamaMjarI vRkSavATikAmAM nAyakane jaI tenA para mugdha thAya che. jharUkhAAMthI jhADanI DALIe prazrIe kudatI tenI pAse pahoMcI prAya nivedana kare che. A praNayanuM kAraNa tenA patinuM videzagamana che tema darzAvavAmAM AvyuM che. (5) agaDadanano vivAda : thAmAM agaDada-madanAno vivAha thayAno koI ullekha nathI. agaDadA spAmadattAne laI ujjayinI jAya che teTalo mAtra nirdeza che. jyAre rAsamAM agaDadatta-madanamaMjarInA vivAhano prastAva laI zUrasena rAjA pAse jAya che. tyAre agaDadatta upadravI corane pakaDI mArI nAMkhI teno khajAno rAjAne bheTa dhare che ane madonmatta mArthIne aMkuzita kare che tyAre rA pote ja teonAM lagna karAvI Ape che tevo ullekha che. jethI kathAnA rasapravAhane saraLatAthI AgaLa dhapAvI vAMca. nA dilamAM sAhasika agaDadatta pratyenA mAnamAM vRddhi kare che, 21 (1) agaDadananuM svadeza pAchA AvavuM ; kathAmAM agaDadana spAmadattA sAthe ujjaiminI pAcho phare che temAM aTavInuM bhayAnaka, bihAmaNuM varNana che. jemAM agaradatta pAkhaMDI paritrAjakarUpI cora, hAthI, vAdha, viSa sarpa ane arjuna nAme bhayAnaka cora jevAM saMkTono sAmano karI hemakhema pAra Utare che tevo ullekha che. jyAre rAsamAM kathA jevAM ane jeTalAM bhayAna, bihAmaNAM varNana nathI. temAM nadI. siMha, sarpa ane cora jevAM cAra saMkaTono ullekha karelo che jemAMthI cora ane sarpa ema be saMko samAna che ane bAkInAM saMko bina maLI Ave che. (7) abhaMgasena vadha : kathAmAM zikSA prApta karI pAchAM pharatAM agaDadatte tenA pitAnA hatyArAnI hatyA karI ke tenI sAthe 37 dvaMddha yuddha karyuM tevo koI ullekha nathI. jyAre rAsamAM kathA vikAsa pAme che. kathAne rocaka banAvavA agaDadatta zikSA prApta karI vasaMtapura pAcho phare che tyAre pitAnA hatyArA abhaMgasenane svAgatArthe sarovara pAse AmaMtrita kare che. tenI sAthe taihayuddha karI tene mArI nAkhe cheke teno ulle maLe che (8) vidyAdhara ane nAyikA : kathAmAM nagara ujANInA prasaMge nAyikA zyAmadakSAne nAga DaMsa de che tyAre te mRtyu pAme che. agaDadattane vilApa karato joI tyAMthI pasAra thanAra vidyAdhara yugala karuNAAve tyAM Ave che ane ene sajIvana kare . che.23 tevo ullekha che jyAre rAsamAM A kathAne eka navo ja vaLAMka maLe che, sarovara kinAre agaDadattanI gerahAjarImAM nAyikA madanamaMjarI parapuruSa sAthe saMbhoga kare che. tyAMthI pasAra thato eka vidyAdhara A jue che tethI du:khI ane gusse thAya che. madanamaMjarIne zikSA karavA te nIce utarI Ave che. te daramyAna eka kALotaro sarpa tene DaMsa de che ane te mRtyu pAme che. te joI vidyAdhara tene yogya zikSA thayAno saMtoSa anubhave che. mada maMjarInA duScaritrathI ajANa evo agaDadatta tenI pAchaLa baLI maravA taiyAra thAya che tyAre agaDananI karUNArka vinaMtIthI vidyAdhare nA chUTake madanamaMjarIne sajIvana karI bacAvI che tevo ullekha maLI Ave che je kathAne rocaka ane marmIlI banAve che. (9) kathAmAM vidyAdhara yugalano ullekha che jyAre rAsamAM eka viAdharano ullekha che. (10) kathAmAM nAyaka-nAyikAnAM suMdara romAMca nakha-zikha varNano che. temAM aneka upamA, upameya ane rUpako dvArA prAkRtika varNano tathA aTavInAM bhayAnaka varNano karavAmAM AvelAM che. jyAre vAsamAM vistRta varNanone sthAna ApavAmAM AvyuM nathI. kathAne paraMtu rocaka ane dhArmika banAvavAno prayatna karelo jaNAya che. (11) agaDadattana dIdhA : kathAmAM agaDadatta dIkSita thaI potAnA caritranuM svayaM AtmavRtAMta kahe che. jyAre rAsamAM aDadana devasthAnamAM maLelA coronA nAyaka dvArA potAnuM caritra sAMbhaLI saMsAranI asAratA ane strIcaritranI vipamanA jANI dIkSA aMgIkAra kare che teo ulleka maLI Ave che. 1 Ama agaDadAkathA sAthe agaDadA rAsanAM prasaMgopAttanI tulanA karatAM kathAkAra karatAM rAsakAre aneka sthAne sudhA2o - vadhAro sa-rasa ane rocaka banAvI che ema kahI zakAya che. saMdarbhasUci zrI bhavaralAla nAhaTA, agaDatta kathA ane tatsaMbaMdhI jaina sAhitya, varadA, varSa 2 aMkaDa 3 pR che 2
Page #6
--------------------------------------------------------------------------
________________ zrI yatIndrasUri dIkSAzatAbdi graMtha 2 Do. je. sI. jaina, prAkRta jaina kathA sAhitya pR. 11 bhogIlAla sAMDesarA, prakA. guja. sAhitya akAdamI, rAjasthAna prAptavidyA pratiSThA, jodhapura, i mi. . gAMdhInagara, 1988 pR. 54 (272 33). 16 'vasantapura senApati jeha, sUrasena naDa maMdana eka co. te ja prathAka, 1124 55 bhaMDArakara prAcya vidyAmaMdira pUnA cuM, 605. bhaMDArakara prAcyavidyA maMdira, pUnA, ha, jha. 605. prAcya 17 vasudevahiDI-anuM bho gIlAla soDasarA, guja. sAhi. vidyAmaMdira vaDodarA ha. graM. 14289 akAdamI, gAMdhInagara pR. 54 varadA varSa 12, aMka - 3 pR. 2 18 bhAMDArakara prAcyavidyA maMdira pUnA graM - 605, copAI 25 saMgha bhaMDAra, pAlanapura prazna kramAMka dAbaDA 46, pR. 23 - 27 sImaMdhara svAmI jIpa bhaMDAra, surata. dA. 24 18 iNA avasari vADI naha pAsi, sAgaraseTI tabA' AvAsA / 36 9 nAharAjIno abhaya jaina graMthAlaya saMgraha sAhamai RSi seThi kuMarI, seha na' nAma madanamaMjarI // 37 10 seMTrala lAyabrerI vaDodarA pothI 5325 dAbaDA 80. 20 agaDadattarAsa : bhAMDArakara prA. vi. muM. pUnA graM. 605, (pratikramAMka 37 co (54-56) 11 hAlAbhAI bhaMDAra, pATaNa. 21 agaDadatta rAsa : bhAMDArakara prA. vi. maMDaLa pUnA, graMtha-65 12 nAhATajI bhaMDAra, abhaya jaina saMgraha graMthAlaya co.135-136 13 bhADAskara inTiTUTa, pUnA, 22 agaDadattarAsa : bhAMDArakara prA. vi. maMdira pUnA, 605 co - 235 - 237 14 nAhaTajI bhaMDAra, abhayajaina saMgraha graMthAlaya 15 zrI saMghadAsa gaNi-vAcaka racita vasudevahiDI anu. 23 vAsudevaMhiDI : anu bhogIlAla sAMDesarA sA. akA. 1955