________________
બબે પંચવર્ષિય જનાઓ ખતમ થઈ હોવા છતાં અને ત્રીજી યોજના શરૂ હું { થઈ હોવા છતાં જનતાના પ્રાણમાં પેસી ગયેલી નિરાશાને એક પળ માટે પણ અળગી ૫ કી કરી શકાઈ નથી એ એક ખુલ્લી હકિકત છે. કારણકે આમ જનતાને આ બધી જનાઓ છે. પ્રત્યે કઈ પ્રકારની તાલાવેલી છે નહિ. જ આમ આ નિરાશા એજ જે આ દેશનું જીવતર બની જશે તે આપણી આવતી હતી જ કાલ ઘણું જ બદતર હશે.
તે પછી કરવું શું?
આના બે માગે છે. એક છે લોકશાહી માગ, જે પક્ષ સ્થિર અર્થતંત્ર અને ઉત્સાહ- ૭ આ પ્રેરક જીવનબળ આપી શકે એવા પક્ષને સત્તા પર લાવવો. પરંતુ આવું નજદીકના ભવિષ્યમાં છે. 8 બનવું અસંભવિત છે. કારણ કે દેશપર એને એ પક્ષ સત્તા સ્થાને આવ્યું છે અને દેશ- નો દિ વાસીઓમાં કેને સત્તા સોંપવી? એ પદ્મ પ્રત્યે લગભગ બેદરકારી છે.
અને બીજો ભાગ છે જનતાએ પિતે પિતાના નિર્માણને પુરુષાર્થ કરે.
આ કામ કઠણ હોવા છતાં સહેલાઈથી કરી શકાય તેવું છે. જો કે એ ભૌતિક સુખની છે કર પરંપરામાંથી મુકિત મેળવવી જોઈએ. આ મુકિત કેઈપણ રાજસત્તા આપી શકે એમ > નથી....લેકે પોતે જ સમજીને મેળવી શકે છે.
લેકે દરેક પ્રકારના વધુ પડતા અને ખોટા ખર્ચ પર કડક અંકુશ મૂકવું જોઈએ. શું ( આ કામ પણ સત્તાથી થઈ શકે એવું નથી... લેકે પિતે જ અમલમાં મૂકી શકે છે. '
જનતાએ પિતાને સમય ભૂતકાળના સ્મરણ પાછળ ન ગુમાવતાં....સારી. અને ' હિતકારી વસ્તુ પુનઃ કેમ પ્રાપ્ત કરવી એ વિચાર પાછળ રેક જોઈએ. કારણ કે ઉત્તમ ૬ વસ્તુ યાદ કરવાથી પ્રાપ્ત થતી નથી....પ્રયત્ન કરવાથી જ પ્રાપ્ત થાય છે. ' લોકેએ એક વાત બરાબર સમજી લેવી જોઈએ કે અનીતિથી પ્રાપ્ત થતું ધન બે છે. E પળ માટે બાદશાહીનાં સ્વપ્ન દર્શાવે છે, પરંતુ સ્થિર સુખ કદી આપતું નથી અને અસ્થિર છે ભિ સુખ તે માનવીને એકાએક ધરતી પર પટકી પાડતાં હોય છે. આવાં અસ્થિર સુખોને મેહ કે
જ જેતે કરી જીવનને પાયો નીતિ અને ધર્મના આદેશ પર રચાય એ ભગીરથ પુરુષાર્થ છે 8 કરે જોઈએ. આ કામ કેઈ પણ સરકાર કદી કરી શકે નહિ...કારણ કે સરકારે કેવળ છે - અસ્થિર સુખનાં જ માળખાંનાં ચિત્રો નિહાળતી હોય છે! સરકારને માપદંડ નૈતિક નથી કે છે તે પણ ભૌતિક હોય છે. કેટલી આવક વધી એને જ એ વિચાર કરે છે......જનતાનું છે. = નૈતિક સ્તર કેટલું નીચું ઉતરી ગયું છે એ વિચારવાની એને કઈ ગરજ હતી નથી
જનતા પોતે ધારે તે ભૂતકાળનાં મીઠાં સ્મરણેને નવા સ્વરૂપે પુનઃ સજીવન કરી શકે છે. પણ આ કામ વાત કે ચર્ચાએથી નથી બનતું.....કેવળ પુરુષાર્થ પ્રયત્નથી જ બને છે. આ
અને આજનું આ એક જ કર્તવ્ય છે. આપણે આ કર્તવ્ય ભૂલી જઈશું તો આપણું જીવ- E E નને આવરી રહેલે અંધકાર આવતી કાલે આપણે માનવતાને અને આપણા સંસ્કારોને છે ગળી જશે.