________________
૧૬૬ : કાકા કહેતા હતા !
ઘણું છે, તે આપણે શા માટે ધજા ન લાવીએ. આતમાં લેાકાને ઉલટી શકા જાય છે કે કસ્તૂર કાકા ખાલીખમ હાવા જોઇએ. માટે આપની આજ્ઞા હોય તે વધુ નહિ તે પંદર હજાર આપી પંદર ધજા લઈ આવું.' જવાખમાં કાકાએ જણાવ્યું કે બેટા આ ધજામાં મઝા નથી પરન્તુ મેાડીવહેલી સજા તેા છે જ. માટે આપણે એક પણ ધજા લાવવી નથી. ભલે લાકે મને દરીદ્રી માને. આ સુંદર સલાહ ભત્રીજાને પસંદ પડી નિહ. પણ કરે શું? તીજોરીની ચાવી તા કાકાના કબજામાં હતી. પરન્તુ ભત્રીજો પેાતાનું ધાર્યું કરવા માટે તક જોઈ રહ્યો હતા.
એવામાં કાકાને પેાતાના સગાના મરણુ પ્રસંગે કાણુ કરવા જવાનું થયું. એટલે કાકાએ તીજોરીની ચાવી ભત્રીજાને આપી ચાગ્ય ભલામણુ કરી એ ત્રણ દિવસ માટે બહાર ગામ ગયા.
આ બાજુ ભત્રીજાએ પંદર હજાર રૂપીયા ભરી પદર ધજાઓ લાવી ચઢાવી દીધી. કાકા કાણ કરી પાછા ફરતા પેાતાના મકાન ઉપર ધજા ફરકતી જોઇ સમજી ગયા કે હું કાણુ કરવા ગયા એટલે ભત્રીજાએ આ મેકાણુ માંડી લાગે છે. ઘરે આવી ખૂબ ઠપકા આપ્યા પણુ ભત્રીજાએ તે ઠંડા કલેજે સહન કરી લીધા. અને જણાવ્યું કે, ‘કાકા ? જે થયું તે હવે ન થયું. થાડુ' જ થવાનું છે.’ એમ માખણ ચાપડી કાકા ભત્રીજા વચ્ચે થનારી ધમાલને દૂર કરી દીધી. કાકા થાડા વર્ષો બાદ ગુજરી ગયા. ઘરને માલિક હવે તેા ભત્રીજો અન્યા, ઘેાડા બાદ એવું બન્યું કે કાઇ એક દેશના રાજા તે ગામ ઉપર ચઢાઇ લાવ્યેા. તેની પાસે નથી તેા લડવાની સામગ્રી, અને નથી તે તેને
સમય
ખંડણી આપી પાછા કાઢવા માટે એક કાણી પાઇ, હવે શું કરવું? તેની મુંઝવણમાં ધજાવાલા શેઠીયાએ યાદ આવ્યા. કોની પાસે કેટલું ધન છે તે તેા ઠાકાર તેના દફતરમાં નોંધાયેલી ધજા ઉપરથી જાણેજ છે. એટલે મત્રીજી, ફ્ાજદાર અને હવાલદારની જમ જેવી ત્રીપુટીને શેઠીયાઓને ત્યાં માકલી. તેમણે તેમને ત્યાં જઈ કહ્યું કે, “આપણા ઠાકાર સાહેમ હાલ ભીડમાં છે, માટે તમા અમુક રકમ અપેા. સમય આવે વ્યાજ સાથે પાછી આપી દેવામાં આવશે. તેઓ મનમાં સમજી તેા ગયા કે ધજાની સજા આવી પહોંચી છે. પણ સત્તા આગળ શાણુપણું શું કામ લાગે? એમ વિચારી લાખા રૂપીયા ટપોટપ ગણી આપ્યા. હવે આ વરઘેાડો છેવટે ભત્રીજાને ત્યાં પહોંચ્યા. તેની પાસે પણ ઉપરની હકીકત જણાવી રૂપીયા માંગ્યા. તેને પણ કાકાનુ વેણુ યાદ આવ્યું. પણ હવે શું થાય? એટલામાં તેના પુણ્યદયે એક યુક્તિ સુઝી આવી. અને તે એ કે જ્યારે મ`ત્રીજી રૂપીયા માંગે છે, તેના જવાબમાં તે ‘કાકા કહેતા તા’ એટલું જ ખેલે છે. કેમ આપવા હાય તા આપે નહિ તેા ના પાડો એના જવાબમાં પણ ‘કાકા કહેતા તા” નું એક જ વાકય ખેલે છે. ચાલા ઠાકાર સાહેબ પાસે એના જવામમાં પણ એક જ વાકય રજુ કરે છે. એવામાં ફેાજદાર સાહેબ ખીજાયા અને એક ટકા લગાવે છે... ત્યારે તે ફટકાની જગ્યાએ હાથ ફેરવી ‘કાકા કહેતા તા' એમજ માલ્યા કરે છે,
સારાયે બજારમાં પણ એક જ વાકય ખેલે છે. ઠાકાર સાહેબ પાસે ભત્રીજો હાજર થઈ ગયા. ત્યાં પણ ઠાકાર સાહેબ જે જે પ્રશ્નો કરે છે તેના જવાબમાં ઉપરનું જ વાય