________________
૬૫૦ : ભારતમાં ચાલી રહેલી જીવહિંસાના વિરોધ
જોઇએ. વૃદ્ધ અને અપગ પશુએ સાવ અપંગ તો નથી જ. આપણે તેમના પૂરતા ઉપયોગ ન કરી શકીએ તે જુદી વાત છે. તેઓના છાણ મુતરથી ઘણું ઉપયોગી ખાતર પેદા થાય છે, વળી મરી ગયા બાદ પણ તેમના હાડકા, ચામડા, વ. ઉપયોગી નીવડે છે. તેમનું પાલન કરવું તે પ્રાથમિક ફરજ છે. પ્રશ્ન : જ્યાં મનુષ્યને માટે પૂરતું સાધન નથી ત્યાં પશુઓને તેમાંયે ખીન ઉપચેાગીને પાળવા તે શું યાગ્ય છે?
ઉત્તર : એક જ આર્થિક દૃષ્ટિબિંદુથી બધા પ્રશ્નો વિચારવા તે જડવાદી વિચારસરણી છે. આ દેશની પ્રજામાં એવા સસ્કાર છે કે પાતે ભૂખ્યા રહીને પણ પશુઓને જીવાડે, મારે તે નહિ જ, કસાઇને ન આપે. મનુખ્યાના અને પશુઓના ખારાક અલગ છે એટલે પશુને પાળવાથી અન્નના જથ્થા ઘટતા નથી. ભારતમાં મનુષ્ચાની ગરીબીના અનેક કારણેા છે. વ્હેમ, અજ્ઞાન, ઉદ્યોગપણાને અભાવ, ખાટા ખર્ચ, રાજગારીના અભાવ વગેરે વગેરે. પ્રજા પાસેથી કર મારફત મેળવેલા
નાણાના અનેક રીતે દુર્વ્યય થાય છે તે અટકવા જોઈએ. જાહેર સમારંભ હરહમેશ ચૈાજાય છે તે અંધ થવા જોઈએ. વધારાની વપરાશ ઉપર અંકુશ આવવા જોઇએ. જ્યાં સુધી ગરીખી છે ત્યાં સુધી શતાબ્દી, જય તિએ, વિગેરે ઉજવણીઓ બંધ રાખવી જોઇએ. મેાજશેખ ઘટવા જોઇએ. સીનેમા ગૃહે। ખુલવા પર પ્રતિબંધ આવવા જોઈ એ. રાજગારી વધારવા માટે ગ્રામેાદ્યોગને જેટલું અને તેટલું પ્રાત્સાહન આપવું જોઈએ. જીવાની દયા તે માતા છે. માતા જેમ પુત્રનું રક્ષણ
કરે તેમ દયા કુદરતી અને ખીજી આફ્તાથી રક્ષણુ કરે છે.
પ્રશ્ન : બીન ઉપયાગી પશુઓને પાળવાથી ઉપયાગી પશુઓના ઉછેરને વાંધા આવે અને નખળા રહે તેમ ન બને?
!
ઉત્તર : ના, એવું બને નહિ. એક ખાબત એ ધ્યાનમાં રાખવાની જરૂર છે કે પશુએ મીન ઉપયેાગી જણાતા હાય તા પણ તદ્દન ખીન ઉપયેાગી હાતા નથી. ઘેાડે ઘણે અંશે ઉપયોગી નીવડે છે. વળી ઉપયાગી પશુઓને પેાતાના ખેતી વગેરેના વ્યવસાય માટે વ્યક્તિગત રીતે રાખવામાં આવે છે, જ્યારે બીન ઉપયાગી પશુઓને પાંજરા પાશમાં, ગૌશાળાઓમાં પાળવામાં આવે છે. જે જીવદયા પ્રેમીએ તરફથી ચાલતી હાય છે, સમાંજ તેમાં ફાળા આપે છે, તેથી ઉપયાગી પશુઓના ઉછેરને વાંધા આવતા નથી. પશુઓને પુરતું પાષણ મળે તે માટે પ્રશ્નધ કરવા જોઇએ. ધારો કે અનાજની ખૂબ તંગી પડી જાય તે ઉપયેગી મીન ઉપયેગીના સિદ્ધાંત પ્રમાણે મીન ઉપયોગી મનુષ્યાનું શું? આ સિદ્ધાંતવાળા તે એમ જ કહેશે કે ઉપયેગીને પહેલાં મળવું જોઇએ, બીન ઉપયાગી, ઘરડા મનુષ્યને પછી.
પ્રશ્ન : પશુઓની કત્લ બંધ કરીએ તેથી કસાઇ લેાકાના ધંધા પડી ભાંગે, તેના પેટ પર પાટુ પડે, રાજી બંધ થાય તેનું શું?
ઉત્તર : દારુષધી સરકારે કરી તેથી દારુનાં પીઠાવાળા, કલાલ ઇ. લેાકેાનું શું થયું ? તેમને ખીજો વ્યવસાય પૂરા પાડવા જોઈએ. તેઓમાંના ઘણા કસાઈ લાકે ખીજો વ્યવસાય મળતા હાય તે આવા હિંસાના ધંધા ડી