________________
આ યં બિલ ની તા ૫ સ્યા નું રહસ્ય
- શ્રી અમૃતલાલ મોદી M. A. B. D. સિરોહી. જનધર્મમાં આયંબિલને તપ એક વિશેષ ચૈત્ર સુદ અને આ સુદમાં છેલ્લા નવા તપ છે, તેની ખૂબીઓ સમજાવવા માટે આ દહાડા આયંબિલની ઓળી કરવાનું વિધાન છે. લેખમાં પ્રયાસ કરવામાં આવશે. -
તેથી સિદ્ધચક્રની આરાધના કરી ભવ્યાત્માઓ આયંબિલને અર્થ છે ફકત અનાજ વાપ- પુણ્યનું ભાથું બાંધે છે. પણ તેમાંય કેટલી રવું, તે પણ દિવસમાં એક વખત. તેમાં ઘો. વૈજ્ઞાનિકતા છે તે હું અહીં બતાવવા માગું છું. દૂધ, ખાંડ, તળેલી વસ્તુઓ વિગેરે વિગઈને દરેક વખતે જ્યારે મસમ બદલાય ત્યારે ત્યાગ કરવાનું હોય છે. મરચાં, હળદર વિગેરે શરીરમાં પરિવર્તન થાય છે, તે પરિવર્તનથી શરીપણ નથી વપરાતા અને કંઈપણ ફળને રને લાભ મળે તે માટે પ્રાકૃતિક ચિકિત્સકે બતાવે કે શાક વાપરી શકાતા નથી. તેમાં ફકત અન છે કે જે તે વખતે લગભગ એક બે અઠવા રાંધીને કેરૂં લખું ખાવાનું હોય છે. તેમાંય ડિયાને શરીરશુદ્ધિને કાર્યક્રમ બનાવ્યું હોય તે, એકજ ધાન્ય એક દિવસે ખાવું અને લેણું શરીર નવું બનીને તેમાં સ્મૃતિ વિગેરે આવે અગર મીઠું પણ ન વાપરવું તે તેમાં વિશિષ્ટ છે. આ બન્ને ઓળને સમય શિયાળે અને પ્રકારે છે.
ઉનાળાના સંગમ વખતે જ જ્યારે મેસ બદઆયંબિલના તપને જૈન શાસ્ત્રમાં ખૂબ લાય છે ત્યારે જ રાખવામાં આવે છે, વળી મહિમા વર્ણભે છે. દરેક માંગલિક પ્રસંગે આયંબિલનાં પ્રાગથી શરીરની સફાઈને કરવા માટે આ જ મોટામાં મેટે તપ છે, કાર્યક્રમ સારી રીતે અપનાવાઈ જાય છે. તે ઉપવાસ તપ છે ખરે, અને તે પૂર્ણ નિરાહાર- વખતે કેવલ અન્ન ખાવાથી અને તે પણ ફકત પાણી જ વાપરવાનું) માટે તપ છે, પણ દરરોજ એક જ અને ખાવાની વિશિષ્ટતાથી તે પછી આયંબિલને તપમાં ગણાવ્યું છે. તે શરીરની શક્તિ પચાવવામાં ઓછી વાપરવી પછી એકાશન વિગેરે તે સાધારણ પચ્ચકખાણ પડે છે અને તે સફાઈમાં લાગે છે. તે સિવાય ગણાય છે.
ચિકનાઈ વિગેરે કંઈ ન લેવાથી શરીરશુદ્ધિ - બ્રહ્મચર્ય અને મનની વિકૃતાવસ્થાને રોકવા પૂરા વેગથી ઝડપથી થાય છે. શ્રી શ્રીપાલ માટે પણ આયંબિલ વિશેષ મહત્વ ધરાવે છે. મહારાજાએ કુષ્ટરોગમાં આ તપ કરીને શરીરને તે લાંબાકાળ માટે આદરી શકાય છે અને શ્રેષ્ઠ બનાવ્યું તેમાં તપના પ્રભાવ સાથે આ અને તેથી શરીર સારી રીતે ટકી પણ રહે છે વૈજ્ઞાનિક કારણું પણ રહેલું છે. (ઉપવાસ જેટલી અશક્તિ વિગેરે આવતી નથી) કેઈપણ રોગમાં આયંબિલની તપસ્યા
તે સિવાય પણ આયંબિલ તપથી થતા કરીને જોઈ જુઓ. દરેક સાધારણ રેગે-જે પુન્યનું વર્ણન શાસ્ત્રોમાં આવે છે અને તેથી નાને અગર તીવ રોગ હેય-તે આયંબિલથી ખૂબ આધ્યાત્મિક લાભ થાય છે, પણ અહીં સરદી તાવ વિગેરેમાં બહુજ મદદ મળશે. હું એ બતાવીશ કે તે શરીર માટે પણ કેવી સાધારણ રીતે એકાદ દિવસના ઉપવાસથી જ રીતે લાભકારક છે.
એ રેગે મટી જાય છે. પણ ઉપવાસને બદલે