________________
કલ્યાણ ઓગસ્ટ-સપ્ટેમ્બર ૧૯૫૨ : ૩૧૭ : આ પ્રશ્ન જેટલું વિષમ છે, એટલે જ પ્રકારના ઘણાં કારણે સેવનાર દુઃખી ન થાય વ્યવસ્થિત સમજવામાં આવે તે સરલ છે. તેથી વ્યાહ સેવવાની જરૂર નથી, અને
પૂર્વે જણાવ્યું તેમ દુઃખો અનેક પ્રકા- સુખનાં કારણોની સતત સેવન કરવા છતાં રનાં છે, તેમાં કેટલાએક દુઃખ એવાં હોય સુખરૂપ કાર્ય ઉત્પન્ન ન થાય તે પણ તે છે કે, જે દુખો પ્રાપ્ત થવામાં લાંબા સમ- કારણેમાં કાર્યક્ષમતા છે કે નહિ, તે તપાસવું થની અપેક્ષા રહે છે, કારણ સેવ્યાં એટલે જોઈએ. જ્યાં સુધી કારણે કાર્યક્ષમ નથી હોતાં દુઃખો મળી જાય એમ નથી.
ત્યાં સુધી કાર્ય નથી થતું એટલે છતે કારણે કાય–કારણુભાવની વ્યવસ્થામાં એક એ કાય ન થાય તે તેથી પણ વ્યામોહ કરવાની પણ મહત્વનો ભાગ ભજવે છે કે, જ્યાં સુધી જરૂર નથી. કાયને ઉત્પન્ન કરનાર સામગ્રીની વિરોધી જે દુઃખી થવું હોય તે કાર્યક્ષમ બને સામગ્રીમાંથી કેઈપણ વિદ્યમાન હોય ત્યાં સુધી તે રીતે તેનાં કારણે સે અને ન થવું કાય ઉત્પન્ન થતું નથી, અને જયારે એ હોય તો તે કારણેથી અથવા તેની કાર્યક્ષમવિરોધી સામગ્રી સદન્તર વિખરાઈ જાય છે તાથી દૂર રહે.
ત્યારે કાર્ય થતાં વાર લાગતી નથી, આ વિરોધી સામગ્રીને તાર્કિક ભાષામાં પ્રતિબંધક શબ્દથી ઓળખાવવામાં આવે છે.
સરકારની નીતિનું સરવૈયું. દુઃખને ઉત્પન્ન કરનારાં સાધનો હવા જનતાની વાર્ષિક આવક ઘટી ગઈ છે. છતાં દુઃખ નથી થતું તેમાં પ્રતિબંધકની ૨. લેકની ખરીદશક્તિ તૂટી ગઈ છે. વિદ્યમાનતા એ કારણ છે, એ ઘર થાય એટલે ૩. જનતાની નાની આવકવાળાની બચતે ખરાઈ એકઠા થયેલાં સાધને પિતાનું કાર્ય કરવા
ગઈ છે. સમથ બને છે.
૪. ખેડુતો પાસેની બચતે રહી નથી. સુખનાં સાધનો મળ્યા છતાં સુખ ઉત્પન્ન
૫. ખેડુતની આંટ રહી નથી. થવામાં જે વિલંબ થાય છે, તેમાં પણ પ્રતિ. ૬. ખેતીનું ઉત્પાદન ઘટયું છે. બંધકની વિદ્યમાનતા કારણ છે, એ સમજવું. ૭. જનતાની સુખાકારી ઓછી થઈ છે, વ્યાધિ ને
રોગો વધ્યા છે. પૂર્વના પુણ્યને ઉદય એ દુઃખ ઉત્પન્ન થવામાં પ્રતિબંધક છે, અને પૂર્વના પાપને
- ૮. યુવાનોના સ્વાસ્થને પિષણ છે જ નહિ. ઉદય એ સુખ ઉત્પન્ન થવામાં પ્રતિબંધક છે. ૯. નૈતિક ધોરણ નીચુ ગયું છે. '
આ નિયમને અનુસાર કેઈ આત્મા ઘણા ૧૦. પેદાશની ધગશ કે પેદાશ ઉત્તેજન નથી. દુઃખનાં સાધનોને એકઠાં કરે છતાં તે કારણે ૧૧. પ્રમાણીકતાનું ધોરણ નીચું ગયું છે. કાર્યક્ષમ બને તે પહેલાં જ તેનામાં રહેલી ૧૨. હરામીને સતામણીની તેજી છે, ને નીતિની કાર્યક્ષમતાને નાશ કરે, તો તે કારણે કાય
મંદી છે. ઉત્પન્ન કરી શકશે નહિ, અને તેથી તેવા સંદેશ તા. ૧૪-૭-૫૨. રામરાય મુનશી: