________________
: ૪૮ :
પેલા ચક્ર છેને? ક્યાં ગયા ? [ અમાત્યની આંખો આંસુથી ભીની અને છે]
જખૂ: નિશ્ચિંત રહેા મહારાજ . ચંદ તા આપણા પહેરા તળે છે. આપે શાંતિ ધરવી -જોઇએ, ને જુસ્સાને હમણાં દબાવી દેવા જોઇએ. નહિતર ઘા ફરીથી ભરાઈ જશે.
વનઃ ( ઉગ્ર મની ) અશકય ! રાષ્ટ્રની એક માત્ર આઝાદી વિના નિશ્ચિત કેમ રહી શકાય ? જે, પંચાસરની ધરા પર નિમિડ અંધકાર ઝઝુમી રહ્યો છે, એની ગુલામગીરી મારા હૃદયને ઇદ ઉત્પન્ન કરે છે. મ્હારી તલવાર ક્યાં છે?
[ વનરાજ શય્યામાંથી ઉઠી, બેઠા થઇ જાય છે, ‘ હાં હાં મહારાજ' કરતા જંબૂ અને અણુહીલ તેને પકડી રાખે છે. ક્રોધથી એને ચહેરા લાલધૂમ મની જાય છે. એનાં નયનામાંથી અગ્નિ ઝરતા દેખી શકાય છે. એની નજર કાઇને શેાધી રહી હૈાય તેમ સતઃ ક્રૂરતી જણાય છે. ]
(વૈદ્ય આષધ તૈયાર કરી, અર્જુનના હાથમાં મુકે છે. )
અર્જુન: ( ઔષધ આપતાં) મહારાજ, આષધ પી લે. તે !
વનઃ ( આષધ લઇ ) અર્જુન ! પેલી મીનલ આવી હતી ના? જતી રહી શુ? ( ઔષધ પી જાય છે. )
અર્જુન: ( હાથ જોડી ) અહીં તા કાઈ જ આવ્યું નથી, દેવ !
વન: ( સ્હેજ હસી ) ત્યારે મને ભ્રમણા થઇ આવી ? અર્જુન ! આખી રાત જાણે લાહી તરસ્યા વરૂની જેમ શત્રુઓનાં ઉદ્ધૃત ધાડાં ઉભરાઈ રહ્યાં છે. ઢિયારની મનેામુગ્ધ પુણ્ય ધમતી ધરા રક્ત ગંગા સમા રૂધિરથી છવાઈ ગઇ છે. પત્થરને વીંધી નાંખતા મૃત્યુના પ્રતિધ્વનિ—ચિત્કાર, આક્રંદ અને પ્રલય પાંતથી
મહા
રણાંગણુ ધમકી રહ્યું છે. પેન્ની મીનલ—
જખૂ: ( વચ્ચે ) મહારાજ, મીનલ તે પંચાસરના રાજમહેલમાં છુપાઈ બેઠી છે, છતાં એના પતગીયા જેવા સનિકા યુદ્ધના વ્યુહ રચતા સ'ભળાય છે. વળી કલ્યાણીથી નવી કુમક ઓવી મળવાના સ`ભવ હાવાથી આપણુને તેમનાય સત્કાર સમાદરના સુંદર લ્હાવ પ્રાપ્ત થશે.
વનઃ (ઉત્સાહથી) જપૂ ! હું યુદ્ધમાં આવી શકું ? સાહસ ભર્યો વ્યથી મારી તૃષા તા વધી રહી છે. પંચાસરની પૂણ્ણભૂમિ ને એનાં પ્રિય ભાંડુઓનાં દશનની મારી ઇચ્છા ખળવત્તર બની છે.
જઃ મહારાજ, આપની તબિયત અસ્ત્રસ્થ ડાઇ, આપથી યુદ્ધના શ્રમ વેઠી શકાશે નહિ. આપે અણુહીલ અને અર્જુન સાથે અહીંજ રહેવું !
વનઃ ( રૂંધાએલા અવાજે ) તમિયત સ્હેજ નરમ એમાં શું છે? તું કહેશે તેા ઝાઝા શ્રમ નહિ વેહું.
જંબુઃ ના મહારાજ !
અણુહીલ ( આજીજી સાથે ) મ્હને તા આપની સાથે લેવા કૃપા કરેા, મંત્રીજી!
જબૂ: ( સમજાવી ) અણુહીલ ! ભાઈ ! હાલના સંજોગામાં ત્યારે મહારાજની સાથમાં એમની સેવા–સુશ્રુષા કરવાની છે. અને અર્જુન ! ત્યારે અહીંથી ગુજર સેપાહાની ભરતી ચાલુ રાખવાની છે. એ રીતે જ આપણી મુક્તિ કૂચમાં તમારા બંનેની જરૂર છે, ભાઈ!
અર્જુનઃ ( શિર નમાવી ) જેવી મંત્રીશ્વરની આજ્ઞા ! પ્રતિહારીઃ હાથ જોડી ) ધ્રુવ, કાઇ ત આવ્યા છે, મહારાજને મલવા માંગે છે.
જંબુ: ( કળી જઈ ) ક્યાંથી પંચાસરથી