________________
' પર :
આવે તે, મારૂ' કદ ભૂંડું ન થાય એમ આત્મા સાક્ષી પૂરે. એવા આત્મા એમ કહી શકે છે કે-અમને અહીં પણ આનંદ છે, મરીને જ્યાં જશું ત્યાં પણ આનંદ મળશે અને પરપરાએ મુક્તિસુખ મળશે, એટલે ત્યાં તે આનઢના પાર નથી. આવું હૈયામાંથી, ડુટીમાંથી કયારે એલાય ? જીવન તેવું બનાવ્યુ હાય ! શ્રી જિનમન્દિરા છે, સુગુરૂએ પણ છે, ધર્મોમાએ પણ વસે છે અને આરાધના થઈ શકે તેમ છે, આમ છતાં પણ જો મરણની ભીતિ જીવતી ને જાગતી રહે, તેા કહેવું પડે-કે તમને મળેલી સામગ્રીના સદુપયેાગ કરતાં આવડતું નથી. શ્રીમન્તાઈ હાય કે ન હેાય, પણ ધને પામેલાને આનંદ હાય. એના હૈયામાં
સમતા હોય. ભવાંતરમાં પણ ગમે તે સ્થિતિ મળે, તાપણ ધમ મળે તેા આનંદ.
જ્યાં શ્રી જિનેશ્વરદેવના ધમ હાય, ત્યાં દરિદ્રપણું કે દાસપણું હાય તાય તેમાં આત્મા દુ:ખી થતા નથી. જ્યાં ધર્મની વાસના હાય, ત્યાં દરિદ્રપણું કે દાસપણું ખટતું નથી. જ્યાં ધની વાસના નહિ, ત્યાં ચક્રવતિ પણું પણ ખટકે. ધર્મની કિંમત છે, ચક્રવતિ પણાની નહિ. ધમ હાય તા મધે આનંદ અને ધમ ન હેાય તે કયાં ચ પણ એ આનંદ નહિ. એ આનદ જોઇએતા ધમ સંચય કરવાને માટે તત્પર અનવું જોઈએ. પાપના ત્યાગ કરવાને માટે અને ધર્મીના સ્વીકાર કરવાને માટે પ્રયત્નશીલ અનવું જોઇએ.
આરાધનાની આવી સમાગ્રી મળી છે. જો મળેલી સામગ્રીને સદુપયેાગ કરાય, આરાધના થાય, તે મરણની ભીતિ ભાગે. આવતા ભવેામાં પણ આરાધનાની ઉત્તરાત્તર વધુ પ્રમાણમાં અને વધુ અનુકૂલ સામગ્રી મળે. પર પરાએ મેાક્ષસુખ પણ મળે, કે જે સુખને માટે
ફાગણ-ચૈત્ર ધર્માત્માએ ધમ કરે છે. આ ધમ માં એ તાકાત છે. જે ધમ માં મેાક્ષ આપવાની તાકાત નથી તે ધમ નથી, એને આપણે ધરૂપ માનતા નથી. એ પણ ન ભૂલતા કે—જે ધર્મમાં મેાક્ષ આપવાની તાકાત છે, તે ધર્મ જો ધર્મ રૂપે આરાધાય તે માક્ષ ન મળે ત્યાં સુધી દુન્યવી અનુકૂળતાઓ પણ મેળવી આપે છે; માટે મેાક્ષના ધ્યેયપૂર્વક આ ધર્મની આરાધના કરવી જોઇએ અને પૌલિક લાલસાને ત્યાગ કરવા જોઇએ. આટલી સામગ્રી મળવા છતાં પણ જો આરાધનાથી વંચિત રહેવાય, પાપના ત્યાગ અને ધર્મીના સ્વીકાર કરવા તરફ એન્રરકાર બનાય, તે નુકશાન આપણને પેાતાને જ છે, ખીજાને નથી. શાસને એ આદશને પૂરા પાડયા છે, ગીતા મહાપુરૂષોએ કહ્યો છે, એ છતાં અમલ ન થાય તેા નુકશાન પેાતાના આત્માને થવાનું છે. શ્રી જિનેશ્વરદેવાએ કહ્યું, ગીતા મહાપુરૂષાએ કહ્યું તે આપણા ભલાને માટે છતાં પણ આપણે જો તે મુજબ નહિ કરીએ, બેદરકાર રહીશુ, તા નુકશાન એમને નથી; પણ તેમ કરનારના આત્માને છે. આથી જે પેાતાના આત્માનું ભલું વાંછતા હાય, તેઓએ સાવચેતી રાખવી જોઇએ. પાપથી દુઃખ અને ધથી સુખ એ વાતને હૈયામાં ખરાખર કેાતરી દેવી જોઇએ. એ વાત જેના હૈયામાં જચી જાય તે પાપમાં પાંગળા બની જાય અને ધર્માંમાં રૂચિ તથા ઉત્સાહવાળા બની જાય. જે આત્મા પાપમાં અરૂચિવાળા અને ધર્માંમાં ચિવાળો બને, તે પાપ અને ધર્મને સમ્યક્ પ્રકારે સમજવાને પ્રયત્નશીલ અને, સમજીને તેના અમલ કરવાને તૈયાર થાય અને એમ આરાધના કરતાં મુકિતસુખને પામે. સૌ કોઈ એવા આરાધક બના, આરાધનામાં રક્ત અનેા અને મુક્તિસુખને પામે, એજ અભિલાષા.