________________
પાર સ, જૈન દર્શને જેવી ભાવના ઉપદેશેલી છે તેવી બીજી કોઈ દર્શને
ઉપદેશી નથી. શં, જેન સિદ્ધાન્તમાં કઈ ભાવનાઓ ફરમાવી છે? સવ મૈત્રી આદિ ૪ તથા “અનિત્યાદિ ૧૨ એમ અનેક ભાવનાઓ
પ્રબોધી છે. શ૦ ઉપદેશક ક્રિયા ઉપર જેટલે ભાર મૂકે છે તેટલો ભાવના ઉપર
કેમ નથી મૂકતા ?' સવ ભાવના ઉપર પણ ભાર તે મૂકાય જ છે, પરંતુ ક્રિયારહિત
ભાવના મૂંગાના મનોરથ કિંવા પાંગળાના પગરણ સમી હોવાથી ક્રિયામાં આળસુ થતા જીવને ક્રિયાને ઉપદેશ મુખ્ય આપવો
આવશ્યક છે. શં, ભાવના ન આવતી હોય તે ક્રિયા ન જ કરવી, એ શું ખોટું છે? સ, હા, એ તદ્દન ખોટું જ છે. ભાવના વિના પણ નિશાળે જવાય છે,
નેકરી વગેરે કરાય છે તે પછી ધર્મ-ક્રિયા તો સુતરાં કરવી જોઈએ. - પણ ઈચ્છા વિના કરવાથી ફાયદો ? સઇચ્છા વિના નિશાળે જતાં જેમ પંડિત થવાય છે, દવા લેતાં નિરોગ
થવાય છે તેમ શુભ ક્રિયા કરતાં સદ્ગતિ પ્રાપ્ત થાય છે, મન
વગેરે છતાય છે, અને આત્મા નિર્મલ બને છે. શં, ઠીક, તેમાં સમજણ તો હેવી જોઈએ ને ? સવ સમજણ જોઈએ એમાં ના નહિ, પણ પૂરી સમજણ વિના “થાય
જ નહિ” એવું જે માને તે જગતમાં કાંઈ થઈ શકશે જ નહિ. શ૦ ગ્ય સમજણભાવના આવે શી રીતે? સહ અભ્યાસે જેમ આવડત આવે છે, દુકાન ઉઘાડી હોય તે જેમ
ગ્રાહક આવે છે તેમ હમેશાં ક્રિયા કરતાં કરતાં વિચાર કરવાથી સમજણ–ભાવના સધળું જ આવી મળે છે.
