________________
૪
કયાણ :
ભાગ્યશાલી નવલબાઈને તે કાળે રહેવા પામી ન હતી. નવલાં રૂપને ધારણ કરતાં માતા નવલકોના આજના ઘડિ–પળે સાચે ધન્ય બન્યા–સુધન્ય બન્યા કે, જૈન શાસનમાં કોઈ અપૂર્વ પ્રભાવક તરીકે પ્રગટનાર મહાન ધીર, વીર, ઓજસ્વી સાધુચરિત મહાત્માએ પિતાની કુખે જન્મ લીધો.
જૈન શાસનના ગગનમંડળમાં અપૂર્વ પ્રકાશ પાથરનારાં આવા સાધુરત્નોના જન્મ પ્રસંગે કે અન્ય તેવા પ્રકારના જીવનપ્રસંગેની આ વિશિષ્ટતાઓ સ્વાભાવિક રીતે અશ્રદ્ધાળુ હૃદયને કે પૂર્વગ્રહગ્રસ્ત ધર્મવિમુખ માનસનાં માનને ચમત્કારો કે દંતકથાઓની દુનિયા જેવું જણાય.
કારણ કે, આત્માની પવિત્રતા, ઉત્તમતા કે આત્માનાં ઓજસનું જેઓને ભાન નથી, આત્માની અનન્ત શક્તિના વિકાસની જેઓને સમજણ નથી, અને પુણ્યપ્રકૃતિના શુભ દ્રવ્ય તથા અચિન્ય પ્રભાવને જે ક્ષુલ્લક આત્માઓને પરિચય નથી; તેઓને આ બધા મહાન પુણ્યશાળી પુરુષના અપૂર્વ જીવનવૃત્તાન્ત, આત્મવિકાસની સ્વાભાવિક સિદ્ધિઓ, કેવળ તેઓની બાલીશતાને કારણે અવશ્ય વસવસો ઉપજાવે !, એ લેકેને જયાં પિતાની જાતને જ સભાન ખ્યાલ નથી ત્યાં એ સુહદયી જીવો કરે શું ? પાપોદયના પરિણામે એમની આંખે આવી સુખદ, સુભગ કે સુન્દર ઘટનાઓ જેવાને, અનુભવવાનો કે સાંભળવાને શુભ સંયોગ કયાંથી સાંપડે ?
પૂર્વકાલીન ઉત્કટ કોટિની આરાધનાના પ્રભાવે મહાન પુરુ, દરેક રીતે પોતાનાં જીવનમાં મહત્તાને પ્રાપ્ત કરનારા હોય છે. અમુક પ્રકારની વિશિષ્ટતા–જેને શાસ્ત્રીય શબ્દોમાં “ તથાભવ્યતા” શબ્દથી ઓળખાવી શકાય, તેના વેગે મહાન આત્માઓના દરેક વ્યવહારમાં લેકર વિશિષ્ટતાઓ સરજાતી કે સરજાઈ રહી હોય છે. પુણ્યાનુબલ્પિ પુણ્યના ભોગવટાને આ એક પ્રકાર છે. સામાન્યમતિના આત્માઓ આમાં બેશક મૂંઝાય, એની મૂંઝવણને ટાળવાને આપણી પાસે અન્ય કોઈ ઉપાય નથી. સિવાય જૈન દર્શનનાં તત્વજ્ઞાનનાં મર્મને–બેધને તેઓ સદ્ગુઓની નિશ્રાએ પામે, શ્રદ્ધાભાવે પરિણુમાવે અને અર્પિત બની પચાવે. [ચાલુ
