________________
૧૫૪
કલયાણ
વાંદરા અને મનુષ્યની વચ્ચેની આકૃતિને વિજ્ઞાનને હજુ સુધી કાંઈપણ પત્તો લાગ્યો નથી, તે પછી શા માટે ઈતિહાસકારે વિજ્ઞાનને લાંછન લગાડતા હશે ? વિજ્ઞાન કેવળ અખતરાઓ પર રચાયેલું છે અને અપૂર્ણ આદમીઓના ભેજાથી આગળ વધી રહ્યું છે તે આનું નામ.
દેશદેશના વિચિત્ર રીતરિવાજેમાં સૌથી મહત્વને રિવાજ મીસરવાસીઓને નોંધાએલે છે. મીસરવાસી કુટુંબમાં જે કંઈ કુટુંબને વૃદ્ધ માણસ કે દાદા કે દાદી ગુજરી જાય તો તેના જ દફનમાં એકાદ નાનકડા કુમળા જીવતા બાળકને સાથે દફનાવવામાં આવતું. મીસરવાસીએની માન્યતા એવી હતી કે, બીજી દુનિયામાં એ બાળક વૃદ્ધની સેવા કરશે. આ છે–એક અજ્ઞાનતાને સૂચક રીતરિવાજ? હિન્દમાં પણ આવા જ પ્રકારના મિથ્યાત્વનાં અજ્ઞાને હજુ પણ છે. જેમ પિતૃપિંડદાન ગંગા ગયાછમાં જઈ બ્રહ્મ ભોજન આપવું ઇત્યાદિ.
કનોજને રાજા આમ એક સ્વરૂપવતી નદી પર મેહાંધ બન્યો અને તેને રાજમંદિરમાં હેતરી. રાજાને આ કુમાર્ગેથી વાળવા ઉપકારી બપ્પભટ્ટ સૂરીશ્વરજીએ રાજધર્મની પવિત્રતા સૂચવતા કેટલાક અસરકારક લૅકો રચી તે રાજમંદિરની ભીંતે ઉપર લખાવ્યા. રાજાની આંખો તરત જ વિવેકથી ખૂલી ગઈ. તેણે મનથી ચિંતવેલ પાપથી બચવા માટે અથવા તો તેના પ્રાયશ્ચિત માટે બળી મરવાનો પ્રયાસ કર્યો. આ અવસરે શ્રી બપ્પભટ્ટસૂરિજીએ સમયસૂચકતા વાપરી કહ્યું કે, જે તું શરીથી પાપ કરી ચૂક્યો હોત તે તેના પ્રાયશ્ચિત પેટે શરીર હોમવાનો વિચાર બરાબર હતું પણ તારું પાપ મનમાં જ મર્યાદિત છે માટે મનને પવિત્ર બનાવી પાપને ધોઈ નાંખ' આ રીતે ગુસ્વયે આમ રાજાને શરીરથી અને પાપથી બચાવી ધર્મને માર્ગે વાળ્ય.—“ગુદી ગુરુદેવતા” તે આવા જૈન શ્રમણ નિર્ચ જેઓ વ્રતમાં ધીર, સવમાં ગંભીર અને ચિત્તથી સ્થિર હોય !
‘ગુરુદેવ શ્રી હેમચંદ્રસૂરીશ્વરજી મહારાજના ઉપદેશથી અઢાર દેશના મહારાજા કુમારપાળે શ્રી શત્રુંજયને સંઘ કાવ્યો તેને ઇતિહાસ આજે
