________________
ખંડ: ૧ :
સૌ પહેલાં કુરુક્ષેત્રની યુદ્ધ ભૂમિ પર આવતાં જ સગાસંબંધીઓ ભીષ્મ પિતામહ, દુર્યોધન વગેરે કૌરવો, વિદ્યાગુરુ દ્રોણાચાર્ય કૃપાચાર્ય વગેરે અનેકની સામે લડવાનું જોઈ અત્યંત દયાથી ગળગળા થઈ હતી અર્જુને શ્રી કૃષ્ણને કહે છે(ગીતા અ. ૧) વિત્તિ માત્રાળ, મુd ૪ રિશુધ્ધતિ न च श्रेयोऽनुपश्यामि, हत्वा स्वजनमाहवे ॥ न कांक्षे विजयं कृष्ण!, न च राज्यं सुखानि च । एतान्न हन्तुमिच्छामि, नतोऽपि मधुसूदन !।
अपि त्रैलोक्यराज्यस्य, हेतोः किं नु महीकृते ॥ અર્થાત્ “હે કૃષ્ણ! મારા અવયે શિથિલ થઈ જાય છે, મુખ સુકાય છે, શરીરે ધ્રુજ છૂટે છે. કેમકે હું અશુભ નિમિત્તો જોઈ રહ્યો છું. યુદ્ધમાં સ્વજનોને ઘાત કરીને કોઈ કલ્યાણ થઈ શકે એમ હું જ નથી. એ રીતે મને જિતની, રાજ્યની કે સુખોની કેઈ અપેક્ષા નથી. કદાચ એ સ્વજને મને મારતા હોય તોય હું માર ખાઈશ પણ મારે એમને મારવા નથી, ભલે રૈલોક્યનું રાજ્ય પણ મળતું હોય તે ન મળે. મારા પિતરાઈ ભાઈઓને હણી મને શા આનંદ થાય ? કેમકે આતતાયિ, આગ લગાડનાર, ઝેર દેનાર, સ્ત્રી હરનાર વગેરે એવા પણ એમને હણવાથી અમને તે પાપ જ લાગે. મા હિંયા એ નિષેધ વાકયનું ઉલ્લંઘન કરવાને લીધે.”
ઇત્યાદિ કહીને કુળનાશ, કુળધર્મને નાશ, અધર્મનું વર્ણસંકટ, નરકવાસ વગેરે ઘણા દોષો બતાવી આગળ કહે છે કે, “અમે રાજય અને સુખના લેભમાં કુટુંબીઓના નાશપ આ એક ભયંકર પાપ કરવા તૈયાર થયા છીએ. પણ હું ઈચ્છું છું કે સામે કાંઈ બચાવ ન કરતા એવા મને આ કૌરવો, જો હણે તે મારા માટે કલ્યાણકાર થાય.”
આના જવાબમાં જ્યારે શ્રી કૃષ્ણ અર્જુનને આ પ્રમાણે કહ્યું.
