________________
વિદ્યાબલી લો ખુર
• ૧૦૮ ધર્મ કથા જૈન શાસન (અઠવાડિક) વિશેષાંક - તા. ૪-૧૧-૨૦૦૮, મંગળવાર
વર્ષ - ૨૧ - અંક |
વિદ્યાબલી લોહખુર
શ્રે િવક રાજાના પિતા પ્રસેનજિત મગધનું શાસન ચલાવતા હતા . લોહખુર નામનો ચોર રાજગૃહીમાં ઘણી વાર ચોરી, કરી જતો પ પકડાતો નહીં. એક વાર તે જુગાર રમવા બેઠો ને થોડી જ વાર માં ઠીક ઠીક ધન જીતીને ઊભો થયો. ઉત્સાહમાં આવી તેણે જ તેલું ધન ગરીબોને આપી દીધું. મધ્યાહ થવા આવ્યું હતું. તેને કકડ ને ભૂખ લાગી હતી. ઘરે જતા રાજમહેલ પાસેથી પસાર થતા ર રસ રસવંતી રસોઈની સોડમ આવી. તેણે નક્કી કર્યું કે આજે રાજા રસોડામાં જમવું. તેની પાસે એવું અંજન હતું કે તે લગાડતાં પોતે અદશ્ય થઈ શકતો. અંજન આંજી લોહખુર અદશ્ય થઈ તે રાજમ ડલમાં રાજા જમતા હતા તેમની પાસે બેસી તેમની થાળીમાંથી જ જમવા લાગ્યો. કદિનહીં ચાખેલું એવું ભોજન તેને ઘણું ભાવ્યું. મારી રીતે જમીને તે ઘરે આવ્યો. પણ હવે તેને ઘરનું ભોજન ભાવતું નહીં. રસલોલુપતાથી તે દરરોજ અદશ્ય થઈ રાજાની સાથે જમવા લાગ્યો. સ્વાદની લોલુપતા વિચિત્ર વસ્તુ છે. જે વય વધવ ની સાથે વધતી જાય છે. રાજા શરમને લીધે વધારે જમવાનું માગીશકતા નહીં જે કંઈ વધારે લેતા તે થાળી ચટ દઈને સાફથઈ જતી,
કેટલાક દિવસ આમ ચાલવાથી રાજાને નબળાઈ | જણાવા લાગી. શાણા મંત્રીએ રાજાને પૂછ્યું : “શું આપને અરૂચિ કે ખાવાની કોઈ તકલીફ છે! શરીર નિસ્તેજ કેમ જણાય છે કંઈ ચિંતા છે?” રાજા કહેઃ “ચિંતા તો છે જ પણ ભાણામાં ખાવાનું ઘણું વાછતાં ભૂખ ભાંગતી નથી. ભાણાની રસોઈ મારા ખાધા વિના બોછી થઈ જાય છે. મને લાગે છે કે કોઈ વિદ્યાના બળથી આવી ભાણામાંથી જમી જાય છે.”
બુદ્ધિશાળી મંત્રીએ વિચાર્યું. કોઈ અદશ્ય રીતે આવતું હોય તેને શી રીતે પકડી શકાય. તેણે એક તૂકો અને અજમાવ્યો. રાજાજી જમતા હતા તે રૂમમાં ચંપાનાં -- સૂકાં ફૂલ ફસ પર પાથયાં સમય થતાં ચોર આવ્યો અને તેના પગ તળે ચંપાના ફૂલનો ખખડાટ થયો. તરત જ મંત્રીએ દર વાજા બંધ કરાવી દીધા, અને યોજના પ્રમાણે તે ઓરડામાં ગૂંગળામણ થાય તેવો ધૂમાડો કરાવ્યો. આંખમાં |
ધૂમાડો જતાં ચોરને આંખમાં બળતરા થવા લાગી, અને આંસુ પડવા લાગ્યાં. બીજો કોઈ રસ્તો ન દેખાતાં તે દશ્ય થયો ને સહુએ. પ્રત્યક્ષ જોયો. તેને પકડી લેવામાં આવ્યો અને રાજાની સમક્ષ ઉપસ્થિત ર્યો.
રાજાએ આજ્ઞા કરી કે ચોરને નગરમાં ફેરવી ફજેત કરવો અને પછી શૂળીએ ચડાવવો. રાજાના હુકમ પ્રમાણે તેને ઢોલન નગારા વગાડતાં ગામમાં ફેરવ્યો અને શૂળી પાસે ઊભો કર્યો. જેથી કોઈ ચોરનું સગુંવહાલું આવે તો તેની પાસેથી તેનું ઠેકાણું મેળવી ચોરીની માલમત્તા મેળવી શકાય.
એટલામાં જિનદત્ત નામના શેઠ ત્યાંથી નીકળ્યા. રડતાં ચોરને દયાથી તેઓ શિખામણ આપતાં કહેવા લાગ્યા, “અરે ચોર ! વિચાર કર કે તારા જીવનમાં તને કેટલી શાંતિ મળી ચોરીના ફળ તરીકે આ લોકમાં તને તાડન, બંધન અને ફાંસી મળી ને પરલોકમાં દુર્ગતિની મહાવેદના મળશે. કારણ કે કરેલાં કર્મ તો સહુને ભોગવવા પડે છે. પરંતુ અંત સમયે પણ ચોરીનો ત્યાગ કરે તો તને મોટો લાભ થશે. ભાવિની સારી સંભાવના છે. માટે ચોરીના ત્યાગરૂપ અદત્તાદાનનો ત્યાગ કર.
લોહખુર બોલ્યો : “આખા જીવનયત માણેલા સુખ. કરતાં આ દુઃખ અનેકગણું છે. શેઠ ! આ આપત્તિમાંથી હવે મને ? કોઈ બચાવે તેમ નથી; કેમ કે મેં ઘણાં પાપો ક્યાં છે તે બધાં મને યાદ આવે છે. મને આ પાપો ડોળા ફાડી મારી સામે જોતાં હું પૂછી ઊઠું છું. શેઠ મને ઘણી તરસ લાગી છે અને થોડું પાણી પાવ ને.'' આ વાત રાજાજ્ઞાવિરુદ્ધ હોઈશેઠે જવાબ આપ્યો.
શેઠે સાહસ કરી કહ્યું: “હું પાણી લાવી આપું પણ તું જીવનભર કરેલાં પાપોની આલોચના કર." એટલે ચોરે પોતે. સમજણા થયા પછી જે જે પાપો યાદ આવ્યાંતે કહી સંભળાવ્યાં. જિનદત્ત શેઠે તેને ચોરી ન કરવી આદિ પચ્ચકખાણ કરાવ્યા પછી તેને અનિત્ય આદિ બાર + મૈત્રી આદિ ચાર ભાવના
. ૧૨ + ૪ ભાવના :- ૧. અનિત્ય ભાવના, ૨. અશરણ ભાગના,
૩. સંસાર ભાવના, ૪. એકત્વ ભાવના, ૫. અન્યત્વ ભા ના, ૬. અશુચિ ભાવના, ૭. આશ્રવ ભાવના, ૮. સંવર ભાવની ૯. નિર્જરા ભાવના, ૧૦. ધર્મપ્રભાવ ભાવના, ૧૧. લોકસ્વરૂપ ભાવના, ૧૨. બોધિ દુર્લભ ભાવના, ૧. મૈત્રી ભાવના, ૨. પ્રમોદ ભાવના, ૨. કરૂણા ભાવના, ૪. મધ્યસ્થ ભાવના.