________________
આર્ય રક્ષિતસૂરિ
- ૧૦૮ ધર્મ કથા જૈન શાસન (અઠવાડિક) વિશેષાંક - તા. ૪-૧૧-૨૦૦૮, મંગળવાર - વર્ષ - ૨૧ - અંક-૧
દશપુર નામના નગરમાં સોમદેવ નામે એક બ્રાહાણ | હાથી પર બેસાડીને પુરવેશ કરાવ્યો છે.'પદી આર્યરક્ષિતે ગુરને રહેતો હતો. તેને સોમાનામની પત્ની હતી. તે બન્ને જૈનધર્મીહતા. કહ્યું કે, હું ગુ! હું દષ્ટિવાદ ભરવા માટે આપ પૂજ્યના આશ્રયે તેમને આર્યરક્ષિત અને ફલ્યુરક્ષિત નામે બે પુત્રો હતા. તેમાં મોટો આવ્યો છું. તે ભણાવીને આપ મારા પર કૃપા કરો.’ તે સાંભળી પુત્ર પાટલીપુત્ર જઈ સાંગોપાંગ વેદાદિ શાસ્ત્રોનો અભ્યાસ ક્રીને ગુરુએ કહ્યું કે, “જે દષ્ટિવાદ શીખવું હોય તો તું દીક્ષા ગ્રહણ કર, પોતાના નારમાં પાછો આવ્યો. તે વખતે રાજાએ મોટા જેથી અનુક્રમે ને દષ્ટિવાદનો અભ્યાસ કરાવી શકાય.’ તે ઉત્સવપૂર્વક તેને હાથી પર બેસાડી નગરપ્રવેશ કરાવ્યો. નગરના સાંભળીને આર્થરક્ષિતે ગુરુ પાસે દીક્ષા લીધી. પછી તેણે ગુને કહ્યું લોકોનું આગમન જોવા મોટી સંખ્યામાં આવ્યા.
કે, “મારા અહરહેવાથીરાજ, સ્વજનો તથા ગામના લોકો રાગને આર્ચરતિ ચારે બાજુ નજર ફેરવતો કંઈક શોધતો
લીધે બળાત્કારે મને ચારિત્ર્યથી ભ્રષ્ટ કરી લઈ જશે.' તે હતો. તેની નજરમાં ક્યાંય પોતાની માનદેખાઈ. તેને થયું મારા
અંભળીને સૂર પોતાના ગચ્છ સહિત આર્યરક્ષિતને લઈને અન્ય સન્માનાર્થે આખું ગામ આવ્યું છે પણ મારી મા કેમ નથી આવી?
સ્થાને ગયા. આથી ઉતાવળો બધુ છોડી તે પેતાના ઘરે આવ્યો. મા
તોસલિપુર ગુરુને જેટલું જ્ઞાન હતું ને સર્વ આર્યરક્ષિત સામાયિકમાં બેઠી હતી.
ગ્રહણ કર્યું. પછી ગુરુની આજ્ઞાથી, વધારે ભણવા માટે તે શ્રી સામાયિક પારી મા
વજસ્વામી પાસે જવાનીકળ્યા. માર્ગમાં કોઈગ્રામમાં શ્રીભદ્રગુપ્ત આર્યરક્ષિતને પૂછ્યું, “મામાં છેને?' FE
નામના સૂરિ હતા. તેમની પાસે જઈ - આર્યરક્ષિતને આ આવકાર ઠંડો
આર્યરક્ષિતે વંદના કરી. સૂરિજી લાગ્યો. તેણે પૂછયું, “મા ! કેમ નારાજ
આર્યરક્ષિતને સર્વગુણયુક્ત જોઈને તેને
હર્ષથી આલિંગન આપીને બોલ્યા કે હે છે? સારું ગામ મારા આગમનથી પ્રસન્ન છે અને તું કેમપ્રસન્નનથી મારી વિધાથી
વત્સ! મારું જીવન અ૯૫ રહ્યું છે. તેથી હું તને આનંદનથી થતો?'
અનશન કરવા ઈચ્છું છું. માટે તું મારી માટે
બેસ એવી હું યાચના કરું છું.’ આર્યરક્ષિત માએ કહ્યું, “બેટા ! તું ચૌદ IE
તેમનું વચન માન્ય રાખ્યું. પછી વિદ્યાનું જ્ઞાન ભણીને આવ્યો છે પણ તેમ
શ્રીભદ્રગુપ્તસૂરિએ અનશન લઈને આત્મવિદ્યા પ્રાપ્ત નથી કરી. જો તું આત્મવિદ્યા અને દષ્ટિવાદનું
આર્યરક્ષિતે કહ્યું: હે વત્સ! તું વજસ્વામીની સાથે એક જ જ્ઞાન શીખીને આવેતો મને અવશ્ય આનંદ થાય.’
ઉપાશ્રયમાં રહીશ નહીં, પણ ભિન્ન સ્થળે રહીને તેમની પાસે | ‘માં તે મને કોણ શીખવે ? હું જરૂર ત્યાં જઈ શીખી શ્રુતનો અભ્યાસ કરજે; કેમ કે જે આયુષ્યવાળો જીવ આવીશ.’ માતાએ કહ્યું, ‘તારા મામા તોસલિપુત્ર આચાર્ય કેતને વજસ્વામીની સાથે એક રાત્રિ પણ રહે તે વજ સ્વામી સાથે મૃત્યુ શીખવી શકે.”
પામે એમ છે.” માતાનું વચન અંગીકાર કરી પ્રાત:કાળે માતાની રજા આ પ્રમાણેનું તેમનું વચન અંગીકાર કરી, તેમના મૃત્યુ લઈઆર્યરક્ષિત મામા પાસે ભણવા ચાલ્યો ગયો.
પામ્યા બાદ આર્યરક્ષિતમુનિ વજસ્વામીએ અલંકૃત કરેલી આર્યરક્ષિત પોતે ગુરને વંદનાદિક કરવાની એક છે . નગરીમાં આવ્યા. પ્રથમ રાત્રિ ગામની બહાર રહ્યા. તે વિધિથી અજ્ઞાન હતો તેથી તેદઢરથ નામના શ્રાવકને છે : રાત્રિએ પાછલા પહોરે વજસ્વામીને સ્વપ્ન આવ્યું કે સાથે લઈને ગુરુ પાસે ગયો અને શ્રાવકની વિધિ 5 - તેમના પાત્રમાં રહેલું સર્વદૂધ કોઈ અતિથિ પી ગયો. પ્રમાણે ગુરુને વાંદીને બેઠો. પછી તે દઢરથે ગુરુને ત્ર" પ્રાત:કાળે આર્યરક્ષિત મુનિ વજસ્વામી પાસે આવ્યા. આર્યરક્ષિતની જાતિ, કુળ વગેરે કહીને વિશેષમાં એટલું કહ્યું કે, તેમને વિધિપૂર્વક વંદના કરીને તેમની પાસે બેઠા અને કહ્યું, હું આ ચૌદ વિદ્યામાં પારગામી થયો છે અને તેને ગઈ કાલે રાજાએ | તોસલિપુત્રનો શિષ્ય આપની પાસે અભ્યાસ માટે આવ્યો છું.
આર્ય છેઅનેતેમ મનનથી મારી વિવાથી રક્ષિત સૂરિ મરજન
-
ર