Page Text
________________
શ્રીમદ્ભાગવત રસ અને આનંદને સાગર
વેદને પ્રતિપાઘ વિષય બ્રહ્મ, આનંદ, રસ વગેરે છે, પણ એ નિરાકારને પામવો, સમજો સર્વને મુશ્કેલ લાગે; ત્યારે તે જ નિરાકાર બ્રહ્મરસનું રસાકાર એવું નિરાકાર સ્વરૂપ શ્રીકૃષ્ણ બન્યા અને શ્રીમદ્ ભાગવતમાં તેમને વર્ણવ્યા. કેવલ વિશ્વને પ્રેમ, કર્તવ્ય અને આનદ આપવા માટે જ એ નરાકાર આકાર લીધો ત્યારે તેના અંગ ઉપર વેદ વિવિધ નામ-રૂપે છવાયો. ઉપનિષદ, સખ, ગ, મીમાંસા વગેરે વેદના જ વિધવિધ અલંકારો બની ગયા અને એના શ્રી અંગે વસી ગયા.
નિરાકાર આનંદને ખાકાર શ્રી થયા ત્યારે એ કમલનયન શ્રીકરણનો કિરીટ ઉપનિષદમાંથી બની ઉત્તમાંગે બિરાજે. કૃષ્ણની વદનસુધારસમાધુરીની પિપાસાએ સાંખ્યયોગ કુંડલ બા, ને તત્વનિષ્ઠ, કર્મનિષ્ઠ, ભક્તિનિછ ત કમની અલકાવલીમાં આવીને વસ્યાં. પણ સૌન્દર્યનિધિનું સૌન્દર્ય હદયંગમ તો ત્યારે બન્યું કે જ્યારે શ્રીમદ્ભાગવત તે મુકુટનો શિખામણિ બન્યું ને જાજવલ્યમાન ના હૃદયગણે સમરાંગણ સજર્યા વિના, વિના પ્રયાસે, સરને મેહતિમિરવિદારણુશીલ બની. સર્વત્ર સર્વવિધ સુયોગ કથાથી સુલભ ? કલાને ચક્ષુ હેત, સંગીતને શ્રુતિ હોત, કવિતાને રસના હોત તો એ આનંદ અવર્યુ ન હોત. પણ વિધિની સનાતન મુદત પલટો લે ? વિધિના વિધાન મનઃસમાધાનથી જ સંતેષ દે છે.
શી ક્ષતિ વિધિને આવત-સુવર્ણમાં સુગંધ સ્થાપત, સરસ્વતી સંપત્તિને સંચાર' સાધત, સત્તાને સાન આપતાં, વિદ્યાને વિવેક આપત, શક્તિ–બલને સૌજન્ય દેતાં, પણ તે લાવે કર્યાંથી? તેણે ગુલાબને કટા બનાવ્યા, શીતલ ચંદનને સપે આવરી લીધું, બુદ્ધિમાનને અધન બનાવ્યો. સંભવ છે કે તે તેના જ સ્વરૂપસંરક્ષણ માટે હશે. આમ માની વિધિની નિર્દોષતા પુરવાર થાય. પરંતુ વિધિથી માનવ સુધીની સમસ્ત કૃતિઓ ઊણપભરી રહેવાની જ. પણ વિધિનું નિર્માણ કરનાર જે ક્રિયાશીલ બને, ને કામય તત્તનું સજન સમાજને અર્પે તે તે સર્વાશમાં સર્વ દિશામાં પૂર્ણ નીવડે.
શ્રી કૃષ્ણશંકર શાસ્ત્રી સમાવિષા શ્રીમદ્ભાગવત તે કલાનિધિનું દ્વિતીય સ્વરૂપ. જે જીવન્ત જીવન જિવાડી શકનાર, હૃદયને દિલાસે દેનાર હદયસ્પર્શી સાધન હોય તો તે શ્રીમદ્ ભાગવત. સાનસુધા સ્વર્ગ માં નથી. આશ્વાસન અને આશ્વાસક ઈશ્વરના પ્રતીક છે. સામગ્રીન સમુદાયમાં વસતા માનવને પણ અસંતોષ રહેવાને જ. કારણ તેને વિધિના ખેલના પાત્ર બનીને નર્તનશીલ થવાનું છે “સમ્માતમાં અસંતોષ, ને અભિલષિતની અપ્રાપ્તિ એ જગતને જાન ધરો છે.” હુક્તન વિયોજન અને અયોગ્યનું સંયોજન એ તે અષ્ટાની માનીતી રમત છે. વિધાતાને વિસર ને , સદાય તેને મરે એવા આશયનું તે પરિણામ પણ હોય, પણ માનવને ખોરાક આશ્વાસન છે. આશ્વાસન આત્માનંદ સુધી લઈ જઈ શકે છે. વિકશીલ અને વિચક્ષણને માટે તે સહજ છે. કરુણાનિધિ રામ અને કલાનિધિ શ્યામ શ્રીકૃષ્ણ સમાજને આશ્વાસનો, સંતોષને, શાંતિને ખજાને દેવા ભૂલે અવતર્યા. સ્વરૂપસાક્ષાત્કારથી અવતારઅવસ્થામાં ને ચરિતસુધાથી અવતારમાં સને અમીરસ દીધાઅમરતા અપીં. મનને મનમાન્યું ન મળતાં ન મારવું, પણ તેને વિવેથી વારવું તે અમરત્વ છે. ભગવત્રવ- - પનો સ્વરૂપસંયોગ થાય તો ગોળ આનંદ નહિ, પણ તે સર્વકાલ સુલભ શી રીતે ? યોગ્યતા, પ્રારબ્ધ આ બધાં બાધક તત્તવો સ્વરૂપસંગ ન થવા દેને? ત્યારે ચરિત્રસુધા એ તો સુલભ ખરી? આનંદને મેળવનાર જે એક વિવેકને જાગૃત કરે ને સ્વાધીન સાધનોથી તેને મેળવવા પ્રયત્ન કરે તો નાસીપાસ ન નીવડે. અચેતન પદાર્થો પૂલસંગસાપેક્ષ છે. પણ માનસ સંગે તો નિરપેક્ષ છે. શ્રીરામ, શ્રીકૃષ્ણ, ચક્ષુર્ગમ્ય ન બને પણ મને ગમ્ય બની જાય તો નિત્ય સહવાસ ન ગણાય? નિત્ય સંયોગ ગુણચિંતનમાંથી જ થાય છે. રામાયણ એ છે પ્રેમરસાયન, ને સમાધિભાષા શ્રીમદ્ભાગવત એ છે પ્રેમપ્રતિમા. એ બને શોકસાગરમાં ડૂબતાને અશોકપુષ્પવાટિકામાં લાવીને મૂકે છે, જીવનને સુવાસિત બનાવે છે ને આનંદિત કરે છે. વ્યવહારવ્યવસાયને વિસાર ન પાડતાં પરમાત્મા પ્રાપ્ત કરવાની
ન
| SR No. | 537012 |
| Book Title | Aashirwad 1967 10 Varsh 01 Ank 12 |
| Original Sutra Author | N/A |
| Author | M J Gordhandas, Kanaiyalal Dave |
| Publisher | Aashirwad Prakashan |
| Publication Year | 1967 |
| Total Pages | 25 |
| Language | Gujarati |
| Classification | Magazine, India_Aashirwad, & India |
| File Size | 4 MB |