________________
મધુરતા ક્યારે મળે?
ચંદનનું ઝાડ કૈં પી ગયું. તેની ડાળીઓમાં વીંટાયેલા કાળા સર્વાં પ્રાણુધાત થવાના ભયથી ઝાડ છેાડીને ભાગળની ઝાડી તરફ ભાગ્યા. કુહાડાના એક જ ધાતું આ પરિણામ હતું.
' અરે ! ’’ સ‘દનવૃક્ષમાંથી એક ધીમા નિસાસા નીકળ્યા: આ ભગવાનના રાજ્યમાં અનીતિ અને અન્યાય કલ'કરૂપ છે.”
કુહાડાના પ્રહાર એક પછી એક ચાલુ જ હતા. તેમાં યા અથવા પ્રેમ જેવા અશ તા દેખાતા જ ન હતા. કામળ ચંદનવૃક્ષની રસભરી કાયામાં કુહાડા. ઊતરી જતા હતા અને બહાર નીકળતા હતા અને પાછા જોરથી પડતા હતા. બિચારા ચંદનના વચન તરફ્ તેણે ધ્યાન પણ ન આપ્યું.
k
આહ ! ” ફ્રી ચંદનવૃક્ષથી ચીસ નંખાઈ ગઈ. તેના શરીરનું એક પ્રિય અંગ——એક લીલીછમ ડાળી કપાઈ તે ભોંય પર પડી. ફ્રરી તેણે કુહાડાને વિનયપૂર્વક કહ્યું; “ ભાઈ ! મે' તારા શા અપરાધ કર્યાં છે?”
કુહાડાને કદી કલ્પના પણ ન હતી કે વાણીમ આટલી મધુરતા હાય છે, જેનાં સ્મૃ`ગેાને એ કાપતા હતા તેને એ ચ'નવૃક્ષ “ ભાઈ” કહીને પ્રેમયુક્ત શબ્દોથી કહી રહ્યું હતું. કુહાડા અટકી ગયા. તેણે કહ્યું, “ તારા ઉપર ઝેરી સર્પો વીટાઈ રહે છે તેથી જ ું કાપું છું.” પરન્તુ તેનું દિલ કહેતું હતું કે તે સાચું નથી ખે.લી રહ્યો. પેાતાના દોષોના તરત જ સ્વીકાર કરી લેવા એ સામાન્ય વસ્તુ નથી.
પણ ભાઈ, મા વિકરાળ સપેર્યાં મારા ઉપર રહે છે તેથી હું જરા પણ ઝેરી નથી બનતું. ઊલટુ મારા અંગા ઉપર લપેટાવાથી તેમને શાન્તિ મળે છે, તેમને ઠંડક રહે છે. એ નિમિત્તે પણ મારાથી કંક તેમની સેવા થાય છે તેથી મારા મનને પણ મ્માનંદ લાગે છે.
“ ા પર્વત ઉપર તું શે:ભતું નથી તેથી તને કાપી નાખવુ જોઈ એ.” કુહાડાએ તેને કાપવાનું ખીજું બહાનું બતાવ્યું. “ જો, હું તેા આવા જંગલમાંથી જ તે તને દેવતાઓના મસ્તક પર ચઢવાનું મળે એને રસ્તા કરી રહ્યો છું. શ્માથી
16
શ્રી શિવભક્
જગતમાં તારી બહુ માદર થશે. અહી તે। ભીલડીઓ તને અગ્નિમાં નાખી તેમના ટક્ષા પકાવે છે. મારી ભાવના તારા ઉપર મોટા ઉપકાર કરવાની છે.’
‘ક્ષમા કરી ભાઈ!” ચન્દનવૃક્ષ હાથ જોડીને નમ્રતાથી કહેવા લાગ્યું, દેવતાઓના મસ્તકે ચઢવાની કે લેાકાના આદર પામવાની મને જરા પણૢ ઇચ્છા નથી. આ મારા સ્વદેશ છે. અહીં મારા બંધુએની સાથે રહીને હું પવનને શીતળ અને સુગન્ધિતાનાવીને જગતને માટે સુખ-સ્વાસ્થ્યનાળું વાતાવરણ ઉત્પન્ન કરું છું. સર્પા જેવાં ઝેરી પ્રાણીએ પણુ મારા લાભ ઉઠાવે છે અને આ બિચારી ભેાળા ભીલડી તે મારી સુકાયેલી જીણુ ડાળખીએ જ રોટલા પકાવવામાં ખાળે છે. પરન્તુ તમારા મ કઠોર ધા મારાં લીલાંછમ જીવતાં ગાને કાપી કાપીને.......” ચંદનવૃક્ષથી આગળ ન ખોલી શકાયુ.
""
**
‘ વહાલા ભાઈ, ” પરાપકારી ખાત્માના પ્રભાવ પડયા વગર રહેતા નથી. કુહાડે વધુ દુરાગ્રહ પકડી રાખી શકયા નહીં. તે દીનતાથી કહેવા લાગ્યા; હું પાપી છું. હું મારા પાપીપણાને વાણીની ચતુરાઈમાં ઢાંકી દેવા માગતા હતા, પરન્તુ તમારા સત્સંગથી મારામા સત્ય ખેલવાની હિંમત ઉત્પન્ન થઈ રહી છે. હું તે। અધમ છું. હંમણું થાડા જ વખત પહેલાં મારુ' માઢું અગ્નિમાં તપાવીને થાડાથી ટીપવામાં આવ્યું છે. મારે અસહ્યુ પીડા સહન કરવી પડી છે છતાં પણ હું બીજાને પીવા સિવાય કશું જ નથી કરી શકતા.' પરન્તુ એટલામાં જ કુહાડાએ અનુભવ કર્યાં કે જેને હું કાપી રહ્યો છું તે જ ચંને મારા સુખને સુવાસિત કરી દીધું છે.
""
‘ તમે પરાધીન છે. ભાઈ ! ” પેાતાના દુઃખની ચિંતા કર્યાં વિતા કુહાડાના સંતાષ માટે ચંદનતરુ કહેવા લાગ્યું; “ દરેક જીવા ક`બધનથી બધાએલા છે. તમને જીવન જ એવું મળ્યું છે કે જેથી ખીજાનાં અંગ કાપવા સિવાય તમારાથી કાંઈ નથી થઈ શકતું. ા કાળા શરીરવાળા પુરુષ તમને ચલાવે છે અને તમારે આ કોઈ કરવું પડે છે.”
“ મારી આજીવિકાના પ્રશ્ન છે.” પુરુષ બંનેની વાતા સાંભળતા હતા તેથી તેણે તુરત ઉત્તર માપ્યાઃ